Nowe stanowisko Saxifraga hirculus L. na torfowisku nad jeziorem

Nowe stanowisko Saxifraga hirculus L. na torfowisku nad jeziorem

Nowe stanowisko Saxifraga hirculus L.
na torfowisku nad jeziorem Ma³e D³ugie
na Pomorzu Gdañskim
A new locality of Saxifraga hirculus L. at the Ma³e
D³ugie Lake in the Pomorze Gdañskie region
Maciej Gdaniec
M. Gdaniec, Regionalna Dyrekcja Ochrony Œrodowiska w Gdañsku, ul. Chmielna 54/57,
80-748 Gdañsk, e-mail: [email protected]
ABSTRACT: The new locality of Saxifraga hirculus was found at the spring mire at
Ma³e D³ugie Lake near Korne (Pomorze Gdañskie Region). Its population takes
area of 2 m and consists of 5 flowering individuals. The species is critically endangered (CR) in the Pomorze Gdañskie region and endangered (E) in the whole
country.
KEY WORDS: Saxifraga hirculus L., new locality, Pomorze Gdañskie region
Saxifraga hirculus L. jest gatunkiem wymieraj¹cym (E) w skali Polski (Zarzycki,
Szel¹g 2006) i Pomorza Zachodniego (¯ukowski, Jackowiak 1995) oraz taksonem
krytycznie zagro¿onym (CR) w skali Pomorza Gdañskiego (Markowski, Buliñski
2004). Gatunek ten jest objêty œcis³¹ ochron¹ gatunkow¹ (Rozporz¹dzenie…
2004). Skalnica torfowiskowa jest tak¿e gatunkiem o znaczeniu europejskim –
uwzglêdniona jest w Dyrektywie siedliskowej (Dyrektywa… 1992).
Skalnica torfowiskowa jest hemikryptofitom, bylin¹ tworz¹c¹ krótkie roz³ogi.
Na szczycie pojedynczego pêdu, dochodz¹cego do 40 cm wysokoœci, mo¿e znajdowaæ siê pojedynczy kwiat lub najwy¿ej 5-kwiatowy kwiatostan. P³atki korony
s¹ ¿ó³te, w czêœci dolnej pomarañczowo nakrapiane. Liœcie odziomkowe s¹
ogonkowe, lancetowate lub jajowatolancetowate, natomiast ³odygowe siedz¹ce,
równow¹skie lub lancetowate, u nasady pokryte krótkimi w³oskami. Cech¹ charakterystyczn¹ gatunku jest czerwonawa barwa ³odygi oraz taka sama barwa
nasady liœci (Za³uski, Bloch-Or³owska 2004).
GDANIEC M. 2010. Nowe stanowisko Saxifraga hirculus L. na torfowisku nad jeziorem Ma³e D³ugie na
Pomorzu Gdañskim. – Acta Bot. Cassub. 7-9: 251-254.
%&%
Gatunek ten jest taksonem o doœæ w¹skiej skali fitocenotycznej. Wystêpuje
na torfowiskach niskich i przejœciowych na glebach organogenicznych. Preferuje zbiorowiska mechowiskowe i mszysto-turzycowe nale¿¹ce do zwi¹zku Caricion lasiocarpae (Lisowski i in. 1965).
Skalnica torfowiskowa jest gatunkiem o zasiêgu cyrkumpolarnym. Wystêpuje w Europie, gdzie zaliczana jest do grupy taksonów arktyczno-borealno-górskich (Meusel i in. 1965), oraz w Azji i Ameryce Pó³nocnej. W Polsce uznawana
jest za relikt glacjalny (Czubiñski 1950) i rozmieszczona jest g³ównie na pó³nocy
w granicach ostatniego zlodowacenia (Zaj¹c, Zaj¹c 2001). W pozosta³ych czêœciach kraju stanowiska s¹ rozproszone. Wiêkszoœæ ze znanych z terenu ca³ego
kraju stanowisk ma obecnie ju¿ tylko charakter historyczny. Z terenu Pomorza
Gdañskiego znanych jest 28 stanowisk (Zaj¹c, Zaj¹c 2001), natomiast aktualnie
gatunek wystêpuje przynajmniej na 5 stanowiskach, uwzglêdniaj¹c omawiane
(por. Kosiñski 2000; Gdaniec, Markowski 2010; Gdaniec, Schütz 2010)
Nowe stanowisko Saxifraga hirculus stwierdzono w sierpniu 2009 roku na torfowisku Ÿródliskowym po³o¿onym przy pó³nocnym brzegu jeziora Ma³e D³ugie,
oko³o 3 km na pó³noc od miejscowoœci Korne w powiecie koœcierskim, gminie
!# ,# -
Saxifraga hirculus
.# ,# '() '() ))* Saxifraga hirculus
Saxifraga hirculus %&6
Koœcierzyna (ryc. 1), w obrêbie kwadratu ATPOL CB05d. W p³acie o powierzchni 2 m stwierdzono 5 kwitn¹cych osobników. W p³acie obejmuj¹cym miejsce
wystêpowania populacji sporz¹dzono zdjêcie fitosocjologiczne przy u¿yciu metody
Braun-Blanqueta. Pod wzglêdem fizjonomii p³at ma postaæ zbiorowiska mszystoturzycowego i mo¿na go zaliczyæ do zespo³u Caricetum paniculatae z udzia³em
gatunków kalcyfilnych. Skalnica zajmuje niewielkie powierzchnie w dolinkach
pomiêdzy kêpami turzycy prosowej. W granicach zdjêcia fitosocjologicznego
z rzadszych i cenniejszych gatunków stwierdzono Epipactis palustris, Dactylorhiza majalis oraz Paludella squarrosa.
Stanowisko Saxifraga hirculus nad jeziorem Ma³e D³ugie z racji wystêpowania
na obszarze Natura 2000 „Rynna D³u¿nicy” objête bêdzie najprawdopodobniej
monitoringiem przyrodniczym przez Regionaln¹ Dyrekcjê Ochrony Œrodowiska.
Wkraczanie na torfowisko trzciny œwiadczy o zmianach w hydrologii obiektu
i w zwi¹zku z tym, dla poprawy funkcjonowania obiektu i utrzymania w dobrym stanie siedliska skalnicy, zasadne bêdzie wprowadzenie w przysz³oœci
zadañ z zakresu ochrony czynnej.
Literatura
)ZUBIÑSKI /# ,0&1# /
2
# 2
2 (
# 3 4
# .-# # /
# %5" 660(7&8#
!
0%9569*: %, -
,00% # (
- # 3 # ;# %17 %%#1<#,00%+ # <#
DANIEC #+ ARKOWSKI !# %1,1# = '() # - > 4
# 3 4# )
2# <(0
%%,(%%&#
DANIEC #+ ?CHÜTZ @# %1,1# ?
'() #" AB - CD E# 3 4# )
2# <(0
%6&(%68#
OSIÑSKI $# %111# ?
'() # : -(
2
# 3 4
# .-# # /
#+ ?# 4 50 ,8&(,88#
ISOWSKI ?#+ ?ZAFRAÑSKI .#+ OBOLSKI # ,07&# $-> - ?
(
- -# 2"# 3 4
# .-# # /
# ,7 ,00(%1&#
ARKOWSKI !#+ 4ULIÑSKI # %115# > D E (
# *
'
# 3 4#
)
2#+ # , ,(<&#
EUSEL F#+ @ÄGER *#+ :EINERT *# ,07&# G ) /
H(
.
# # , # . G#+ @
+ %&8 #
OLAKOWSKI 4# ,076# ? 2
:# 3 /# =
#
:?! I ,&," ,(,7<#
!> J
0 %115 # B C-> E 2-C ># 3 # ;# = ,78+ # ,<75 %8 %115 #
/ARZYCKI #+ ?ZEL¥G /# %117# ! '
# )
(
E # 3 : IREK /#+ /ARZYCKI #+ :OJEWODA :#+ ?ZEL¥G /#
%&5
#"+ ! # )
E 2B + #
0(%1# :# ?
$ 4
+ ?+ B#
/ #+ / # #" %11,# E #
=
) - $ 4
;@+ B+ K L
<,& #
/ #+ 4I @# %115# '() #+ ?
# 3 :
?
: 4#+ : (@ F# #"+ E# B =
%111 3 C # 0# (
J
+ :
+ # ,81(,86#
M :#+ @ 4# ,00&# E > D /
:# 3 : M :#+ @ 4# #"+
> D E /
:# 3 /
!E ; 6 0(07# 4 :# =
+ #