Podsystem monitoringu jakości powietrza Celem funkcjonowania

Podsystem monitoringu jakości powietrza
Celem funkcjonowania podsystemu monitoringu jakości powietrza, jest uzyskiwanie
informacji i danych dotyczących poziomów substancji w otaczającym powietrzu oraz
wyników analiz i ocen w zakresie przestrzegania standardów jakości powietrza.
Pozyskane dane stanowią podstawę do zarządzania jakością powietrza w kraju i
województwa min. poprzez programy ochrony powietrza oraz do formułowania i kontroli
realizacji strategii ochrony powietrza na poziomie kraju i Unii Europejskiej. Dodatkowo, w
ramach obowiązków sprawozdawczych, są przekazywane do Komisji Europejskiej,
Europejskiej Agencji Środowiska i do organów konwencji międzynarodowych.
Manualne pomiary zanieczyszczenia powietrza zostały uruchomione na obszarze
Górnego Śląska w latach 60-tych, przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną. W
sieci pomiarowej znajdowało się ponad 700 punktów pomiaru opadu pyłu.
Automatyczne stacje monitoringu powietrza zostały uruchomione w środkowej części
województwa śląskiego w 1993 roku. Rozmieszczenie 10 stacji do automatycznych pomiarów
jakości powietrza na terenie aglomeracji katowickiej zostało dokonane przez Ośrodek Badań i
Kontroli Środowiska w Katowicach i Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną, przy
współpracy Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie. W 1994 roku uruchomiono 11
stację do pomiarów automatycznych. Na kaŜdej z tych stacji mierzone było stęŜenie pyłu,
dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NOx), dwutlenku azotu (NO2) oraz określano
warunki meteorologiczne, na 10 stacjach mierzono tlenek węgla (CO), na 6 stacjach mierzono
ozon (O3), na trzech stacjach węglowodory alifatyczne.
Przedmiotowe stacje zostały ujęte w system pomiarowy o nazwie Regionalny
Monitoring Środowiska Wojewody Śląskiego i od 1999 roku dane z 9 stacji były
przekazywane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, a następnie do europejskiej
sieci monitoringu jakości powietrza - EUROAIRNET.
W 2001 roku weszła w Ŝycie ustawa z dnia 27 kwietnia Prawo ochrony środowiska,
która określiła nowe zasady oceny jakości powietrza, co spowodowało, iŜ w 2002 roku
nastąpiły istotne zmiany w przepisach prawa dotyczących oceny poziomów substancji w
powietrzu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w
sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu, ocenie poddawany jest pył zawieszony
PM10 a nie jak było poprzednio opad pyłu. Przedmiotowe rozporządzenie określiło takŜe
sposoby, metody i zakres dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu, w tym
zakresy wymaganych pomiarów, z podziałem na pomiary ciągłe oraz okresowe w zaleŜności
od podziału na strefy oraz przypadki gdy ocena jakości powietrza moŜe być dokonywana w
oparciu o kombinację metod pomiarowych i modelowania oraz wyłącznie w oparciu o
metody modelowania lub inne metody szacowania w zaleŜności od podziału na strefy. W
rozporządzeniu podano takŜe górne i dolne progi oszacowania dla substancji o ustalonych
poziomach dopuszczalnych, minimalną liczbę stałych punktów pomiarowych, kryteria
lokalizacji punktów poboru próbek substancji przy prowadzeniu pomiarów.
Nowe przepisy prawa wymusiły zmianę organizacji systemu monitoringu środowiska,
wprowadzając wymóg oceny jakości powietrza w strefach stanowiących aglomerację o
liczbie mieszkańców większej niŜ 250 tysięcy i w obszarach powiatów nie wchodzących w
skład aglomeracji. W zaleŜności od liczby mieszkańców i wielkości stęŜeń zanieczyszczeń
ustala się minimalną liczbę stałych punktów pomiarowych przy prowadzeniu pomiarów
poziomów benzenu, dwutlenku azotu, tlenków azotu, dwutlenku siarki, ołowiu, pyłu PM10 i
tlenku węgla w powietrzu w strefach, w których substancje te wprowadzane są w sposób
niezorganizowany lub z małych instalacji. W województwie śląskim wydzielono 2
aglomeracje oraz 19 stref.
Minister Środowiska w rozporządzeniu z 6 czerwca 2002 r. ustalił takŜe dopuszczalne
poziomy niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w
powietrzu oraz marginesy tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji.
Zmiany dokonane w organizacji monitoringu powietrza pozwoliły na wprowadzenie
od roku 2004 w województwie śląskim systemu pomiarowego o nazwie Śląski Monitoring
Powietrza składającego się z 16 automatycznych stacji pomiarowych i mobilnego ambulansu
pomiarowego imisji. Stacje te w większości przypadków zostały zbudowane i wyposaŜone z
funduszy unijnych w ramach projektu PHARE PL 01.05.06. i środków budŜetowych WIOŚ w
Katowicach.
Poza systemem Śląskiego Monitoringu Powietrza działa, współpracująca z siecią
EUROAIRNET automatyczna stacja pomiarowa w Ustroniu zbudowana w ramach projektu
Phare EC/EPP/91/II.2/3.2.
Ponadto na terenie województwa prowadzone są równieŜ pomiary z zastosowaniem
próbników pasywnych do pomiaru SO2, NO2 i benzenu oraz pomiary manualne pyłu
zawieszonego PM10.
WIOŚ w Katowicach badania monitoringowe powietrza wykonuje we współpracy z:
Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Katowicach, Instytutem Podstaw
InŜynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, Instytutem Meteorologii i Gospodarki
Wodnej w Warszawie Oddział w Krakowie Zakład Monitoringu i Modelowania
Zanieczyszczeń Powietrza w Katowicach, Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych
w Katowicach.
W ramach podsystemu monitoringu jakości powietrza, w latach 2007-2009 są
realizowane następujące zadania:
- pomiary i ocena jakości powietrza,
- pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami cięŜkimi i WWA,
- pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA,
- analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5
z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu, w tym metali cięŜkich i WWA,
- pomiary chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń
do podłoŜa,
Akty prawne powiązane tematycznie z monitoringiem powietrza:
■ ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska - art. 85-95 (tekst jednolity
Dz. U. z 2008 roku Nr 25, poz. 150),
■ rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2007 roku w sprawie sposobu
udostępniania informacji o środowisku (Dz. U. 120, poz. 828).
■ rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47 poz. 281),
■ rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których
dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. Nr 52 poz. 310),
■ rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i
sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr
216 poz. 1377)
■ rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania
oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 5 z 2009r. poz. 31),