Zmiany klimatyczne i odnawialne źródła energii

Opisy lekcji geografii, na których poruszane są zagadnienia z zakresu zmian klimatycznych i
odnawialnych źródeł energii.
Autorzy: Marta Pasiak, Róża Jakimiuk, nauczycielki w liceum w Siedlcach
Temat 1: Produkcja energii na świecie
Klasa: 2 liceum profilowanego
Opis: Jest to krótka charakterystyka współczesnej gospodarki energetycznej na świecie.
Cele:
• Uczeń wyszukuje powiązania: energetyka – gospodarka.
• Uczeń wymienia odnawialne i nieodnawialne źródła energii.
• Uczeń podaje argumenty świadczące o potrzebie budowy elektrowni korzystających
z alternatywnych źródeł energii.
• Uczeń charakteryzuje strukturę produkcji energii na świecie oraz zmiany w niej zachodzące.
Słowa kluczowe:
energetyka, struktura produkcji energii, surowce energetyczne odnawialne, surowce energetyczne
nieodnawialne.
Typowa lekcja poglądowa – uczeń utrwala na niej zagadnienia związane z energetyką. Przy poruszaniu
zagadnień związanych ze źródłami energii i ich podziałem nauczyciel może zastosować pracę w grupach
lub zespołową, w której uczniowie samodzielnie dokonają tego podziału, a następnie samodzielnie
uzasadnią swój wybór. Poza tym uczniowie analizując struktury produkcji energii uczą się wyciągania
wniosków z danych statystycznych (przedstawionych w formie diagramów lub danych statystycznych).
Temat 2: Wybrzeże – tajemnica sukcesu gospodarczego
Klasa: 2 liceum profilowanego
Opis: Lekcja jest próbą przedstawienia uczniom w jak różnorodny sposób człowiek może wykorzystać
dary natury na przykładzie Norwegii i Holandii. Norwegia jest państwem, które sukces gospodarczy
zawdzięcza w dużej mierze energetyce alternatywnej i temu zagadnieniu poświęcona jest duża część
zajęć.
Cele:
• Uczeń wymienia korzyści gospodarcze płynące z nadmorskiego położenia państw.
• Uczeń porównuje sposoby wykorzystania gospodarczego wybrzeży w Holandii i Norwegii.
• Uczeń podaje czynniki, które zadecydowały o budowie elektrowni wodnych na obszarze Norwegii.
• Uczeń ocenia korzyści płynące z wykorzystania alternatywnych źródeł energii w produkcji energii.
Słowa kluczowe:
wybrzeże fiordowe, polder, energia alternatywna, hydroelektrownia.
Na lekcji nauczyciel wykorzystuje maksymalnie podręczniki i mapy w atlasie oraz wiedzę własną ucznia –
z tego względu wśród metod pracy stosowanych przy tym temacie duży nacisk należy położyć na pracę
z całym zespołem klasowym – bardzo dobre efekty daje tutaj dyskusja, ewentualnie pogadanka.
Temat 3: Człowiek zmienia świat
Klasa: 2 lub 3 liceum profilowanego
Opis: Lekcja dotyczy wpływu człowieka i jego gospodarki na środowisko przyrodnicze. Tutaj wśród tych
zauważalnych na co dzień przez każdego człowieka zmian (zaśmiecenie, zadymienie, zmiana krajobrazu,
itp.) porusza się również zagadnienie zmian klimatu i ich przyczyn.
Cele:
• Uczeń wymienia sposoby przekształcania środowiska naturalnego przez człowieka.
• Uczeń podaje przyczyny wzrostu temperatury na Ziemi.
• Uczeń opisuje, w jaki sposób człowiek może wpłynąć na wzrost temperatury powietrza na Ziemi.
• Uczeń ocenia wpływ wzrostu temperatury w atmosferze na inne sfery Ziemi.
• Uczeń wyszukuje powiązania pomiędzy rodzajem działalności gospodarczej człowieka, a jej
wpływem na poszczególne sfery Ziemi.
• Uczeń proponuje działania jakie może podjąć człowiek w celu ograniczenia negatywnego
oddziaływania człowieka na środowisko naturalne.
Słowa kluczowe:
degradacja i dewastacja środowiska, antropopresja, globalne ocieplenie, gazy cieplarniane.
Temat zajęć znany jest większości uczniów. Zagadnienia te poruszane były wielokrotnie zarówno we
wcześniejszych etapach kształcenia, jaki i na innych przedmiotach. Równie często o problemie zmian
klimatycznych mówi się w środkach masowego przekazu. Z tej przyczyny dobrze jest, aby nauczyciel
zastosował na tych zajęciach takie metody pracy jak burza mózgów czy pogadanka. Uczniowie wówczas
mają możliwość wykazania się swoją dotychczasową wiedzą oraz umiejętnością obserwowania świata ich
otaczającego.
Temat 4: Alternatywne źródła energii i ich wykorzystanie w Polsce
Klasa: 2 liceum profilowanego
Metody pracy wykorzystywane w lekcji:
• dyskutowanie, debatowanie
• rozwiązywanie problemów
• grupowe myślenie twórcze (pogadanka)
Cele lekcji:
W czasie lekcji:
- uczeń utrwala umiejętność współpracy w grupie;
- uczeń aktywnie słucha wypowiedzi kolegów i koleżanek;
- uczeń analizuje materiały przygotowane przez nauczyciela.
Po lekcji:
- uczeń wymienia alternatywne źródła energii, ich wady i zalety;
- uczeń ocenia możliwość zastosowania alternatywnych źródeł energii w produkcji energii w Polsce;
- uczeń podaje argumenty potwierdzające jego poglądy.
Wymagania:
Na lekcji poprzedzającej realizowany temat uczniowie uzyskują podstawowe informacje dotyczące
produkcji energii na świecie. Dowiadują się między innymi o problemach współczesnej energetyki
związanej z wyczerpywaniem się surowców energetycznych.
Krótki opis przebiegu zajęć:
Lekcja jest krótkim rozszerzaniem zagadnień z zakresu energetyki - na przykładach z "własnego
podwórka" uczeń utrwala sobie zagadnienia związane z wprowadzeniem alternatywnych źródeł energii
do współczesnego przemysłu energetycznego.
Lekcja polega przede wszystkim na pracy uczniów w grupach na materiałach przygotowanych przez
nauczyciela. Materiały te nauczyciel przygotowuje w oparciu o zasoby serwisu edukacyjnego
www.biomasa.org/edukacja, następnie drukuje i rozdaje uczniom wraz ze specjalnie opracowaną do tego
zadania „kartą pacy”.
Przebieg lekcji:
I. Część wstępna - pogadanka
Czynności nauczyciela
Nauczyciel stawia pytanie:
Z czego człowiek pozyskuje energię?
Czynności ucznia
Uczniowie podają rodzaje źródeł energii
(wyczerpalnych i niewyczerpalnych) oraz na mapie
wskazują miejsca gdzie powstały elektrownie
z nich korzystające.
Komentarz: Jest to takie krótkie przypomnienie lekcji wcześniejszej. To najlepszy sposób na rozbudzenie
"geograficznych umysłów".
II. Część główna – praca w grupach
Czynności nauczyciela
Czynności ucznia
Nauczyciel dzieli klasę na małe grupy i rozdaje Uczniowie w grupach uzupełniają kartę pracy
przygotowane wcześniej materiały:
• kartę pracy opracowaną specjalnie do tego
celu – zał. 1
• krótkie (streszczone) materiały dotyczące
wykorzystania
alternatywnych
źródeł
energii
Komentarz: Prawidłowo uzupełniona karta pracy umożliwi uczniom aktywny udział w dyskusji
podsumowującej lekcję.
III. Część podsumowująca - dyskusja
Czynności nauczyciela
Nauczyciel dzieli klasę na 2 obozy:
• Obóz 1 – ma za zadanie bronić idei budowy
elektrowni korzystających z alternatywnych
źródeł energii w Polsce.
• Obóz 2 – wysuwa argumenty przeciw
budowie tego typu elektrowni w Polsce.
Nauczyciel pełni tu rolę „inwestora”, który chce
inwestować w energetykę alternatywną w Polsce
Czynności ucznia
Uczniowie
podają
argumenty
„za”
i „przeciw”, zaś nauczyciel zapisuje ja na
tablicy. Na tym etapie zajęć uczeń
wykorzystuje materiały przygotowane we
wcześniejszej części lekcji.
Komentarz: Na koniec lekcji klasa "podejmuje" decyzję o budowie, bądź zaniechaniu budowy
poszczególnych typów elektrowni w Polsce.