Zadania rok 2010

Kod ucznia
MAŁOPOLSKI KONKURS BIOLOGICZNY
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
w roku szkolnym 2010/2011
Etap szkolny
Liczba punktów możliwa do uzyskania
- 62
Uzyskana liczba punktów
-
Miejsce na metryczkę ucznia
Drogi Uczniu!
Miło nam, że zdecydowałeś się sprawdzić swoją wiedzę i umiejętności w Małopolskim Konkursie
Biologicznym.
Zanim przystąpisz do rozwiązywania testu, wpisz swoje imię, nazwisko, datę i miejsce urodzenia,
nazwę szkoły oraz imię i nazwisko nauczyciela przygotowującego Cię do konkursu na oddzielnie
przygotowanej karcie, włóż ją do koperty i zaklej.
Aby jak najlepiej wykonać wszystkie zadania z testu, który znajduje się przed Tobą, przestrzegaj
następujących zasad:
 sprawdź czy test zawiera – 40 zadań, ewentualny brak zgłoś nauczycielowi,
 pracuj uważnie – masz 90 minut na wykonanie wszystkich poleceń,
 rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem - zapisy rozwiązań ołówkiem nie będą
oceniane,
 w razie pomyłki nie używaj korektora – błędną odpowiedź przekreśl i zastąp poprawną,
 możesz skorzystać z brudnopisu zamieszczonego na ostatniej stronie arkusza, lecz
pamiętaj, że notatki w nim sporządzone nie będą podlegały ocenie,
 jeżeli zakreślisz więcej odpowiedzi, niż jest to podane w poleceniu, zadanie nie będzie
podlegać ocenie,
 za prawidłowe odpowiedzi otrzymasz maksymalnie 62 punkty.
Życzymy Ci powodzenia
Zadanie 1. [ 0- 3]
Dopasuj odpowiednie opisy do nazw organelli komórkowych, wpisując właściwe litery w
wykropkowane miejsca.
1. ściana komórkowa ………. a/ zawiera zielony barwnik pochłaniający energię świetlną
wykorzystywaną w procesie fotosyntezy,
2. chloroplast …………..
b/ zawiera materiał genetyczny, który odpowiada za
kontrolę funkcjonowania komórki,
3. rybosom ………….
c/ zabezpiecza komórkę przed nadmierną utratą wody
i nadaje komórce kształt,
4. jądro …………..
d/ bierze udział w procesie powstawania białka
e/ jest miejscem, w którym zachodzi oddychanie tlenowe,
5. mitochondrium ………
f/ stanowi magazyn substancji, które czasowo nie są
potrzebne komórce,
Zadanie 2. [0 - 4]
W odpowiednim wierszu tabeli zawierającej charakterystykę wymienionych procesów: fermentacji
alkoholowej, fermentacji mlekowej, fotosyntezy i oddychania tlenowego wpisz ich właściwą nazwę.
proces
A. ………………
B. ………………
substraty
dwutlenek węgla,
woda,
glukoza, tlen
C. ……………...
glukoza
D. …………….
glukoza
produkty
glukoza, tlen
warunki przebiegu
zachodzi w chloroplastach,
w obecności światła
dwutlenek węgla, woda,
zachodzi głównie w
mitochondriach w
obecności tlenu
kwas mlekowy,
zachodzi w cytoplazmie,
bez udziału tlenu
alkohol etylowy, dwutlenek zachodzi w cytoplazmie,
węgla,
bez udziału tlenu
Zadanie 3. [0 - 2]
Zaznacz dwie informacje, nieprawidłowo określające zasady unikania zarażenia się drobnoustrojami
chorobotwórczymi:
□ przestrzeganie higieny osobistej,
□ picie przegotowanej wody,
□ unikanie kontaktu z chorym,
□ mycie rąk przed jedzeniem,
□ jedzenie przebadanego weterynaryjnie mięsa,
□ poddawanie się szczepieniom ochronnym,
□ przyjmowanie surowicy.
Zadanie 4. [ 0-1]
Komórki tych organizmów otoczone są ścianą komórkową i nie zawierają chloroplastów, w ich
cytoplazmie występują liczne wodniczki. Najczęściej posiadają jedno jądro komórkowe, ale u
niektórych gatunków w komórce znajduje się większa liczba tych organelli. Opis dotyczy komórki:
□ A. bakterii
□ B. grzybów
□ C. roślin
□ D. zwierząt
2
Zadanie 5. [0 - 1]
Niektóre grzyby wykorzystywane są do produkcji
□ A. surowicy i antybiotyków.
□ B. surowicy i szczepionek.
□ C. witamin i surowicy.
□ D. antybiotyków i witamin.
Zadanie 6. [0 - 2]
Skreśl fałszywe informacje w poniższym zdaniu.
Tam gdzie powietrze jest czyste licznie występują porosty o plechach krzaczkowatych/
skorupiastych takie jak brodaczka nadobna/ wzorzec geograficzny.
Zadanie 7. [0 – 3]
Dobierz odpowiednie organellum pantofelka do czynności życiowej, za którą odpowiada.
Czynność życiowa
Organelle
1. Poruszanie
A. Jądro
2. Wymiana gazowa
B. Błona komórkowa
3. Odżywianie
C. Wodniczka tętniąca
4. Wydalanie
D. Rzęski
5. Rozmnażanie
E. Wodniczka pokarmowa
1. …… ,
2. …….,
3. ………, 4. ………. , 5. ……….
Zadanie 8. [ 0 - 1]
Uporządkuj informacje, dotyczące kolejnych etapów rozwoju rośliny okrytonasiennej, wpisując do
tabeli odpowiednią cyfrę. (Pierwszy etap został już opisany cyfrą 1.)
Etapy rozwoju rośliny okrytonasiennej
Prawidłowa kolejność:
A. kwitnienie
B. zapłodnienie
C. rozwój korzenia i pędu
D. zapylenie
E. powstawanie i pęcznienie nasion
1.
F. powstawanie owocu
Zadanie 9. [0 - 1]
Zamieszczone poniżej schematyczne rysunki przedstawiają typy kwiatostanów – zanalizuj je, a
następnie dokończ zdania:
a) Kwiatostan rumianku przedstawia schemat oznaczony literą ………….
b) Kwiatostan konwalii przedstawia schemat oznaczony literą ………….
c) Kwiatostan koniczyny przedstawia schemat oznaczony literą ..............
3
Zadanie 10. [0 - 3]
Oceń słuszność podanych zdań, skreślając jedno ze słów prawda lub fałsz podanych w nawiasie.
W odróżnieniu od mszaków i paprotników wszystkie rośliny nasienne wytwarzają kwiaty.
[prawda/fałsz] U roślin nasiennych podobnie jak u roślin zarodnikowych do rozmnażania niezbędna
jest woda. [prawda/fałsz] Wszystkie rośliny nasienne wytwarzają owoce. [prawda/fałsz]
Zadanie 11. [0 - 2]
W miejsce kropek wpisz jedno odpowiednie określenie: liście, korzenie, nasiona, owoce, łodygi,
kwiatostany, tak, aby prawdziwe było zdanie: Częścią jadalną warzyw przedstawionych na
rysunkach jest:
A.
.......................................................
B.
..........................................................
C.
...........................................................
D.
................................................
Zadanie 12. [0 – 1]
Tkankę tę charakteryzuje luźne ułożenie komórek oraz występowanie dużej ilości substancji
międzykomórkowej bezpostaciowej i włóknistej. Powyższy opis dotyczy tkanki:
□ A. mięśniowej gładkiej.
□ B. nabłonkowej.
□ C. łącznej.
□ D. nerwowej.
Zadanie 13. [0 – 1]
Wskaż poprawne zakończenie zdania.
Obecność w organizmie robaków pasożytniczych powoduje powstawanie takich chorób jak:
□ A. malaria, owsica, glistnica.
□ B. owsica, toksoplazmoza, giardioza.
□ C. toksoplazmoza, tasiemczyca, włośnica.
□ D. owsica, włośnica, glistnica.
4
Zadanie 14. [0 – 1]
Wskaż poprawne zakończenie zdania.
Aby uniknąć zarażenia się glistą ludzką należy:
□ A. poddawać sie regularnie odpowiednim szczepieniom ochronnym.
□ B. spożywać mięso przebadane przez weterynarza.
□ C. myć ręce, owoce i warzywa.
□ D. kontrolować radiologicznie klatkę piersiową.
Zadanie 15. [0 – 2]
Z podanych cech organizmów wybierz 4, które są charakterystyczne dla dżdżownicy i 6 cech
charakterystycznych dla chrabąszcza. Wybrane cyfry wpisz w odpowiednie miejsce tabeli.
1. Przechodzi rozwój prosty.
9. Ciało zbudowane z głowotułowia i
2. Posiada oczy proste.
odwłoka.
3. Ciało o budowie segmentowej.
10. Wymianę gazową prowadzi przez tchawki.
4. Posiada 3 pary odnóży.
11. Posiada oczy złożone.
5. Posiada twarde chitynowe skrzydła.
12. Jaja składa w kokonie w glebie.
6. Wymianę gazową prowadzi przez całą
13. Przechodzi przeobrażenie zupełne.
powierzchnię ciała.
14. Wymianę gazową prowadzi przez
7. Ciało pokryte chitynowym oskórkiem.
płucotchawki.
8. Posiada 4 pary odnóży.
Nazwa organizmu
Wybrane cechy
Dżdżownica ziemna
Chrabąszcz majowy
Zadanie 16. [0 – 2]
Do poszczególnych nazw owadów dopasuj występujący u nich typ aparatu gębowego.
A. mucha
1. ssący
B. bielinek
2. gryzący
C. komar
3. liżący
D. biedronka
4. kłująco – ssący
A. …….. , B. …….. , C. ……… ,
D. ……. ,
Zadanie 17. [0 – 3]
Niektóre stawonogi mogą być przyczyną poważnych chorób człowieka. Żyją w kurzu domowym i
powodują alergie, żerując na artykułach spożywczych roznoszą drobnoustroje chorobotwórcze.
Niektóre przenoszą malarię, dżumę, śpiączkę afrykańską, zapalenie mózgu.
Korzystając z powyższego tekstu dopasuj do każdego przedstawiciela stawonogów szkody, jakie
wyrządza człowiekowi.
A. mucha tse-tse - …………………………
B. karaczan - ……………………………….
C. komar - ………………………………….
D. kleszcz - …………………………………
E. roztocza kurzowe - …………………………………
F. pchła - ……………………………………
5
Zadanie 18. [0 – 1]
Obok cech charakteryzujących pokrycie ciała zwierząt wybierz i wpisz właściwą grupę kręgowców,
których te cechy dotyczą.
ryby, ssaki, gady,
ptaki,
płazy
1. Skóra gruba, zwykle sucha i owłosiona - ………………………
2. Skóra sucha, pokryta rogowymi łuskami - ……………………..
3. Skóra wilgotna, pozbawiona łusek i innych wytworów - ………………
4. Skóra cienka i sucha, pokryta piórami - ………………..
5. Skóra stale wilgotna, wytwarzająca łuski - ……………..
Zadanie 19. [0 – 1]
Mechanizm wentylacji płuc u żaby zachodzi dzięki ruchom
□ A. mięśni klatki piersiowej.
□ B. mięśni klatki piersiowej i przepony.
□ C. dna jamy gębowo-gardzielowej.
□ D. przepony.
Zadanie 20. [0 – 1]
W którym zestawie organizmów występują tylko zwierzęta zmiennocieplne?
□ A. jeż, kret, ropucha.
□ B. chomik, gołąb, norka.
□ C. ropucha, traszka, jaszczurka.
□ D. jaszczurka, jesiotr, zimorodek.
Zadanie 21. [0- 1]
Przyporządkuj literowe oznaczenia wymienionych organizmów do odpowiednich królestw:
a) długosz królewski, b) buławinka czerwona, c) pałeczka okrężnicy, d) zarodziec malarii,
e) tygrzyk paskowany.
A. rośliny - .......
B. grzyby - …….
C. protisty - ……
D. bakterie - ……
E. zwierzęta - ……
Zadanie 22. [0 – 1]
Na podstawie krótkiej charakterystyki i analizy rysunku określ, jaki to narząd.
Przedstawiony na rysunku narząd wpływa na poziom cukru we krwi, neutralizuje trucizny, wydziela
żółć i ogrzewa krew.
□ A. wątroba.
□ B. trzustka.
□ C. nerka.
□ D. grasica.
Zadanie 23. [0 – 1]
Wskaż poprawne dokończenie zdania. Konsekwencją niedokrwienia mięśnia sercowego może być
□ A. zawał serca.
□ B. wylew krwi do serca.
□ C. udar serca.
□ D. miażdżyca serca.
6
Zadanie 24. [0 – 1]
Wskaż poprawne zakończenie zdania. Wydalaniem nie jest usuwanie z organizmu
□ A. niestrawionych resztek pokarmowych.
□ B. mocznika i kwasu moczowego.
□ C. dwutlenku węgla i mocznika.
□ D. wody metabolicznej i dwutlenku węgla.
Zadanie 25. [0 – 1]
Rysunek B przedstawia schemat płuca podczas wdechu, ponieważ
□ A. mięśnie międzyżebrowe kurcząc się unoszą żebra, jednocześnie następuje rozkurcz przepony,
która przesuwa się w dół
□ B. mięśnie międzyżebrowe kurcząc się unoszą żebra, jednocześnie następuje skurcz przepony,
która przesuwa się w dół.
□ C. mięśnie międzyżebrowe rozkurczając się unoszą żebra, jednocześnie następuje skurcz
przepony, która uwypukla się.
□ D. mięśnie międzyżebrowe rozkurczając się opuszczają żebra, jednocześnie następuje rozkurcz
przepony, która uwypukla się.
Zadanie 26. [0 – 1]
Przyporządkuj do podanych narządów układu wydalniczego pełnioną przez nie funkcję. Wpisz w
puste miejsce obok cyfry odpowiednią literę.
1. nerki
A. wyprowadzanie moczu z nerek do pęcherza moczowego,
2. moczowody
B. zbieranie moczu ostatecznego, zanim zostanie usunięty na
zewnątrz,
3. pęcherz moczowy
C. wytwarzanie moczu,
4. cewka moczowa
D. usuwanie moczu z pęcherza moczowego na zewnątrz
organizmu,
1. ____
2. ____ 3. ____ 4. ____
Rysunek do zadań 27 i 28
Zadanie 27. [0 – 1]
Literą d na schemacie oznaczono:
□ A. tarczycę.
□ B. przysadkę.
□ C. trzustkę.
□ D. nadnercza
7
Zadanie 28. [0 – 1]
Wskaż poprawne dokończenie zdania. Hormonem wydzielanym przez gruczoł oznaczony na
schemacie literą e jest:
□ A. adrenalina.
□ B. insulina.
□ C. tyrozyna.
□ D. tyroksyna.
Zadanie 29. [0 – 1]
Wskaż poprawne dokończenie zdania. Utrzymanie stałej temperatury ciała ptaków i ssaków jest
możliwe dzięki obecności ośrodków kontrolnych zlokalizowanych w
□ A. mózgu.
□ B. sercu.
□ C. nerkach.
□ D. płucach.
Zadanie 30. [0 – 1]
Z wymienionych poniżej przykładów wybierz i zaznacz te dwa, które określają populacje:
a) wszystkie gatunki drzew w danym lesie
b) wszystkie gatunki koniczyny na łąkach danego województwa
c) wszystkie osobniki mniszka lekarskiego na danej łące
d) wszystkie organizmy runa leśnego
e) wszystkie dęby w Polsce
f) wszystkie sosny zwyczajne w danym lesie
Zadanie 31. [0 – 1]
Zaznacz prawidłową odpowiedź:
Ogół wymagań życiowych danego organizmu (gatunku) to
□ A. adaptacja ekologiczna.
□ B. nisza ekologiczna.
□ C. siedlisko.
□ D. tolerancja ekologiczna.
Zadanie 32. [0 – 1]
Określ, które z wymienionych zależności między populacjami są antagonistyczne a które
nieantagonistyczne?
konkurencja, komensalizm, protokooperacja, pasożytnictwo, mutualizm
a) antagonistyczne: .........................................................................................................
b) nieantagonistyczne: ....................................................................................................
Zadanie 33. [ 0 - 1]
Zakwity planktonowych glonów u wybrzeży oceanów mogą być przyczyną:
□ A. śmiertelnych zatruć ryb
□ B. dużej ilości tlenu w wodzie
□ C. rozwoju raf koralowych
□ D. masowego pojawienia się ryb
8
Zadanie 34. [0 – 3]
Poniżej wymieniono przykłady organizmów żyjących w ekosystemie leśnym:
leszczyna, jastrząb, grab, buk, winniczek, puszczyk, zając, dąb, świerk, kornik, dzięcioł, łasica.
Przyporządkuj każdy z wyżej wymienionych organizmów do właściwego poziomu troficznego,
wpisując jego nazwę w odpowiednią kolumnę tabeli.
producenci
konsumenci I rzędu
konsumenci II rzędu
Zadanie 35. [0 – 1]
Wskaż zestaw właściwie przyporządkowujący chemiczne czynniki zanieczyszczenia środowiska do
efektów przez nie wywołanych:
Dziura ozonowa
Kwaśne deszcze
Eutrofizacja
A.
Nadmiar związków azotu i
Obecność freonów w
Obecność dwutlenku siarki w
fosforu w glebie i w wodzie
atmosferze
atmosferze
B.
Obecność freonów w
Nadmiar związków azotu i
Obecność dwutlenku siarki w
atmosferze
fosforu w glebie i w wodzie
atmosferze
C. Obecność dwutlenków siarki
Obecność freonów w
Nadmiar związków azotu i
w atmosferze
atmosferze
fosforu w glebie i w wodzie
D.
Obecność freonów w
Obecność dwutlenku siarki w
Nadmiar związków azotu i
atmosferze
atmosferze
fosforu w glebie i w wodzie
Zadanie 36. [0 – 1]
Jedną z form ochrony przyrody jest ochrona gatunkowa. Zaznacz zestaw, w którym wymieniono
tylko gatunki chronione.
□ A. Salamandra plamista, cis zwyczajny, sosna zwyczajna.
□ B. Kozica górska, salamandra plamista, żółw błotny.
□ C. Kozica górska, cis zwyczajny, świerk pospolity.
□ D. Salamandra plamista, dziewięćsił bezłodygowy, koniczyna łąkowa.
Zadanie 37. [0 – 2]
Przyporządkuj każdemu z terminów 1 – 4 prawidłowe objaśnienie z kolumny A lub B.
Termin
A
B
1
Recykling
Wtórne przetwarzanie
Powtórzenie cyklu
produktów
wytwarzania energii
2
Eutrofizacja
Użyźnianie zbiorników
Przenawożenie zbiorników
wodnych korzystne dla ich
wodnych zagrażające ich
biocenozy
biocenozie
3
Polska Czerwona
Lista gatunków trujących
Lista gatunków ginących
Księga
4
Zrównoważony
Zaspokajanie potrzeb
Rozwój gospodarczy
rozwój
człowieka z poszanowaniem poprzedzający zmiany w
praw przyrody
przyrodzie
1 – .................... 2 – .................. 3 – ................. 4 – ....................
9
Zadanie 38. [0 – 4]
Przyporządkuj do opisu formy ochrony jego właściwą nazwę wybierając spośród wymienionych
poniżej: rezerwat, park narodowy, park krajobrazowy, pomnik przyrody, użytek ekologiczny,
1. Tereny wyróżniające się krajobrazem o szczególnych walorach, występuje w nich duża
różnorodność ekosystemów. Mogą służyć turystyce i wypoczynkowi, ale nie może rozwijać się
tam przemysł. Ich celem jest utrzymanie względnej równowagi ekologicznej, jest ich ponad 100.
- ..........................................................
2. Obszary o powierzchni, co najmniej 1000 ha. wyróżniające się szczególnymi walorami
przyrodniczymi, kulturowymi i naukowymi. Ochronie podlegają w nich charakterystyczne cechy
krajobrazu - ..............................................
3. Mogą to być zarówno organizmy żywe jak i twory nieożywione, mające duże znaczenie
naukowe, kulturowe jak i historyczne - ...................................................................
4. Zajmują stosunkowo niewielki obszar. Służą ochronie cennych i mało zmienionych
ekosystemów oraz rzadkich roślin i zwierząt, w Polsce jest ich ponad tysiąc ............................................
Zadanie 39. [ 0 – 1]
Zaznacz rysunek przedstawiający schemat budowy nukleotydu.
□ A.
□ B.
□ C.
□ D.
Zadanie 40. [0 – 1]
Spośród niżej wymienionych czynników wybierz i zaznacz cztery czynniki mutagenne.
□ A. kwas octowy,
□ B. stężony kwas azotowy (III),
□ C. substancje smoliste (obecne np. w dymie papierosowym)
□ D. duża wilgotność powietrza,
□ E. zwiększone stężenie dwutlenku węgla w powietrzu
□ F. promieniowanie jonizujące,
□ G. promieniowanie ultrafioletowe.
Brudnopis
10