prezentacja cz I indywidualna.

Metodyka indywidualnego
poradnictwa
zawodowego
Doradztwo zawodowe
R. Lamb określa je jako „proces, w którym doradca zawodowy pomaga
klientowi w osiągnięciu lepszego zrozumienia samego siebie w
odniesieniu do środowiska pracy, aby umoŜliwić mu realistyczny
wybór lub zmianę zatrudnienia lub teŜ osiągnięcie właściwego
dostosowania zawodowego”
wg. E. Herr, S. Cramer jest to “proces w duŜej mierze werbalny, w
którym doradca i klient (klienci) współpracują w dynamiczny sposóbi
gdzie doradca wykorzystuje zachowania z szerokiego wachlarza metod
w celu osiągnięcia przez klienta lepszego samozrozumienia oraz
doprowadzenia do podejmowania przez klienta „dobrych” decyzji
zawodowych, przy czym to klient odpowiedzialny jest za swoje
działania”
Zadania poradnictwa zawodowego
- pomoc jednostce w osiągnięciu obiektywnej znajomości samego siebie
- zwiększenie umiejętności obiektywnej oceny sytuacji w której
znajduje się osoba poszukująca pracy
- wyzwalanie aktywności i inicjatywy osób radzących się, a tym
samym wspomaganie rozwiązywania problemów
- doprowadzanie do podjęcia samodzielnej decyzji
- długoterminowe planowanie drogi zawodowej
- towarzyszenie i udzielanie wsparcia w procesie zmiany
Zadania doradcy zawodowego w szkole:
- wielostronna obserwacja ucznia
- kształtowanie postaw ucznia dot. pracy, samego siebie, aspiracji
zawodowych i Ŝyciowych
- pomoc w odkrywaniu indywidualnych zdolności, predyspozycji
- rozwijanie i utrwalanie cech pozytywnych
- przeprowadzanie indywidualnych konsultacji z uczniami rodzicami w celu
właściwego ukierunkowania wyboru zawodu
- przekazanie informacji nt. zawodów, wymaganych zdolności, warunków
pracy
- przekazywanie informacji o szkołach przygotowujących do poszczególnych
zawodów
- przekazanie informacji o rynku pracy
Metody i techniki stosowane w poradnictwie
indywidualnym
rozmowa doradcza
wywiad behawioralny
diagnoza kompetencji zawodowych
aktywne słuchanie
testy i kwestionariusze
ćwiczenia na rozpoznawanie przekonań
metody projekcyjne – case study
metody plastyczne
portfolio
q-sort
kreatywne techniki rozwiązywania problemów:
- mapa myśli (Mind Maping)
- analiza SMART
- analiza SWOT
Rozmowa doradcza
Długofalowy proces, w którym doradca motywuje klient do pracy nad sobą.
Cel rozmowy doradczej
Stworzenie
własnych
rozwiązań
uwzględnieniem:
- uwarunkowań biologicznych
- zainteresowań i predyspozycji
- wpływu środowiska
zawodowych/edukacyjnych
z
Rozmowa doradcza
1. doradca spostrzega klienta na tle jego uwarunkowań systemowych
2. doradca - klient
umowa-kontrakt;
3. doradca pomaga klientowi sformułować cel i określić kierunek
zmian;
4. doradca pracuje nad zwiększeniem zakresu świadomych działań
klienta;
5. doradca proponując zadania do wykonania i ćwiczenia wymagające
osobistego zaangaŜowania klienta;
6. doradca pomaga zachować spójność pomiędzy projektem zawodowym
a planami Ŝyciowymi klienta;
cd. rozmowy doradczej
7. klient sam moŜe dokonywać analizy swoich działań i oceniać realizację
celów;
8. klient sam podejmuje decyzje ustalając własne priorytety i odkrywając
hierarchię wartości;
9. doradca pracuje na zasobach i mocnych stronach klienta, ale nie oznacza
to unikania tematów subiektywnie trudnych;
10. doradca stara się elastycznie dostosowywać do zmian w obrębie własnej roli
zawodowej.
Etapy prowadzenia rozmowy doradczej wg B. Wojtasik
1. przygotowanie się doradcy do przeprowadzenia rozmowy
2. pierwszy kontakt
3. ustalenie, kto ma problem i na czym on polega
4. zawarcie kontraktu między doradcą a radzącym się
5. budowanie relacji doradca – radzący się
6. zbieranie faktów oraz badanie pedagogiczne/psychologiczne
7. aktywizowanie radzącego się do zbierania informacji o zawodach i
szkołach
8. konsultacje z rodzicami
9. dopasowywanie siebie do zawodu
10. zakończenie
TWORZENIA I ZAWIERANIA KONTRAKTU
Doradca powinien pamiętać przede wszystkim o potrzebie przejęcia
odpowiedzialności przez klienta, sprecyzowania celu i istoty problemu.
Warunki kontraktu
- ustalenie celu spotkań doradczych
- określenie form pracy z klientem
- ustalenie miejsca spotkań
- ustalenie czasu trwania rozmowy
- określenie warunków odwołania spotkania
- ustalenie częstotliwości spotkań
- ustalenie sposobu komunikowania się pomiędzy spotkaniami
- ustalenie czasu trwania procesu doradczego
- uzyskanie zgody klienta na rejestrowanie spotkań
- zobowiązanie doradcy do poufności
5 Kroków J. Enrighta
1. „świadomy wybór”
2. rzeczywisty problem klienta i jego istota
3. analiza moŜliwości rozwiązania problemu
4. przeciwdziałanie zakwestionowaniu osoby doradcy zawodowego
5. dyskontowanie wtórnego zysku
Zakończenie procesu doradzania
Jak klient rozumie to, co zrobił, aby rozwiązać problem?
Jak blisko jest celu?
Czy klient ma jasny obraz tego, co się wydarzyło, zmieniło w czasie spotkań?
Czy klient moŜe skorzystać z wiedzy, umiejętności, w róŜnych obszarach
swojej aktywności?
Czy klient wie, co jest sygnałem zmian w jego Ŝyciu zawodowym?
Czy klient wie, co jest sygnałem powrotu do dawnych schematów,
zachowań i jak moŜe sobie z tym poradzić?
Skuteczność porady doradczej
zaleŜy od poznania ucznia w kontekście róŜnorodnych wyznaczników i obszarów
wpływających na kształtowanie się jego roli zawodowej:
- biologiczne uwarunkowania wyboru zawodu
- zainteresowania, predyspozycje;
- kwalifikacje, kompetencje, umiejętności;
- środowisko: rodzina, rówieśnicy, szkoła;
- umiejętność wyznaczania celów i wartości;
- umiejętność podejmowania decyzji;
Cel i planowanie w rozmowie doradczej
Cechy poprawnie określonego celu:
- cel jest pozytywny dla klienta
- moŜliwy do opisania
- moŜliwy do zaobserwowania
- moŜliwy do osiągnięcia w niedalekiej przyszłości
- związany z systemem wartości osoby
- spostrzegany przez klienta jako wymagający wysiłku
Kiedy klient zna swoje wartości moŜe zaplanować w zgodzie z sobą własny
rozwój zawodowy
Wzbudzanie gotowości do zmiany
J. Szczepański twierdzi, Ŝe zmiana to:
„nowy stan rzeczy, gdzie pojawiają się nowe stosunki między istniejącymi
elementami”
Zmiany planowane: zaplanowane i wprowadzane w sposób uporządkowany,
wyprzedzające przyszłe zdarzenia.
Zmiany dostosowawcze: są odpowiedzią na pojawiające się okoliczności,
częściej cząstkową, rzadziej całościową.
Obszary pracy z uczniem w planowaniu kariery zawodowej
Informacje na temat własnej osoby: samoświadomość, ocena swoich zdolności,
zainteresowań, określenie mocnych i słabych stron, umiejętności, wartości i
potrzeb
Informacje o zawodach : charakterystyka zawodów, warunki i
przeciwwskazania
Informacje o moŜliwości kształcenia
Informacje związane z poszukiwaniem pracy
charakter pracy,
Komunikacji interpersonalna
Komunikacja niewerbalna
Do głównych form komunikacji niewerbalnej naleŜy:
- wyraz twarzy,
- kontakt wzrokowy,
- gesty i inne ruchy ciała,
- kontakt dotykowy,
- postawa ciała,
- odległośc od partnera,
- niewerbalne aspekty mowy
Komunikacja werbalna
Jak mówić:
- płynnie i głośno,
- zwieźle i jasno,
- unikać powtarzania słów typu: „prawda”, „no”, wiesz”, „właśnie’,
- nie rozpoczynać wypowiedzi od „ a wiesz…”,
- myśleć o słuchaczach a nie o sobie,
- patrzeć na nich i obserwować jak reagują na twoje wypowiedzi, uśmiechać
się
- mówić o tym co interesuje twojego rozmówcę,
- z humorem, pobudzając wyobraźnię
- modulująć własny głos
- przyjmując swobodną postawę ciała
Narzędzia aktywnego słuchania
Precyzowanie - pytania otwarte, zamknięte, uszczegóławiające,
podsumowujące
Klaryfikacja - uporządkowanie spraw, skoncentrowanie się na
najwaŜniejszej kwestii, ukierunkowanie rozmówcy na zasadniczy problem
poprzez sformułowania typu:
Która z tych spraw jest dla Pana najwaŜniejsza?,
Co jest najistotniejsze w tej sprawie?
Parafrazowanie - powtórzenie tego co powiedział nasz rozmówca za
pomcą własnych słów, ale z oddaniem klimatu mówiącego i bez
zniekształcania faktów. W parafrazowaniu nie naleŜy ani interpretować ani
oceniać tego, co się usłyszało
innymi słowy..., o ile dobrze Pana zrozumiałam, to..., czy che Pan przez to
powiedzieć...
Odzwierciedlanie uczuć - zachęcenie rozmówcy do skoncentrowania się
na odczuciach w sytuacji, w której waŜne jest zrozumienie jego emocji i
uczuć względem danego wydarzenia. Przekazanie rozmówcy, jakie według
nas są jego odczucia
mam wraŜenie, Ŝe..., wydaje mi się,Ŝe..., czuję,Ŝe..., wygląda na to, Ŝe...,
Informacja zwrotna – zasady
- mów o odczuciach, jakie wywołuje w tobie zachowanie partnera interakcji
- wypowiadaj się o zachowaniach danej osoby, a nie o tym jaka ona jest
- unikaj uogólnień typu: kaŜdy, zawsze, nigdy
- formułuj wypowiedzi konkretnie
- nie ocenianie, nie dawanie rad, nie narzucanie swoich poglądów,
- skupianie się na tym co słyszysz, podawaj fakty
- podkreślaj to,co moŜna zmienić
- mów o sprawach na które rozmówca ma wpływ
Efektywna informacja zwrotna dotyczy zdarzeń z niedalekiej przeszłości,
jest szczera i wspierająca.
Bariery w komunikacji
Język
Sposób mówienia
Czynniki psychologiczne
Środowisko