otwórz

TEMAT: STAROśYTNA GRECJA I JEJ MIESZKAŃCY.
1. POŁOśENIE GEOGRAFICZNE I WARUNKI NATURALNE GRECJI.
A)
B)
C)
•
•
•
Grecja leŜy w środkowej i południowej części Półwyspu Bałkańskiego.
Problem granic Grecji, a więc, z kim graniczy Grecja?
Z trzech stron oblewają Grecję morza:
Od wschodu Morze Egejskie.
Od zachodu Morze Jońskie.
Od południa Morze Kreteńskie (nazwa pochodzi od wyspy Krety, proszę czasami nie
mylić tej nazwy z kretynami).
• Od północy ograniczają Grecję góry (wśród nich wznosi się potęŜny Olimp (2917 metrów
nad poziomem morza) uwaŜany przez staroŜytnych Greków za siedzibę Bogów).
D) Góry i morza dzielą Grecję na 3 części:
• Północną.
• Środkową (część północną i środkową oddzielają od siebie łańcuchy górskie).
• Południową (Południowa część Grecji to Półwysep Peloponez, który jest połączony z
Grecją Środkową poprzez Przesmyk Koryncki).
E) WybrzeŜe Grecji:
Wschodnie
- jest bardzo dobrze rozwinięte.
- tworzy je wiele zatok i półwyspów.
•
•
F)
G)
H)
I)
•
•
•
•
J)
K)
Zachodnie
- jest mniej rozwinięte niŜ wschodnie,
(poniewaŜ w zachodniej części Grecji
przewaŜają góry).
Pewnego rodzaju „przedłuŜeniem lądu” jest wiele wysp na Morzu Egejskim (zwłaszcza na
wschód od Peloponezu i Grecji Środkowej).
Stanowią one naturalny pomost między Grecją a Azją Mniejszą.
W Grecji jest duŜo gór.
W związku z tym niewiele ziemi nadawało się pod uprawę.
Góry pokrywał las, a na górskich stokach znajdowały się pastwiska.
Klimat Grecji:
To klimat śródziemnomorski.
Ciepłe, suche lata.
Łagodne deszczowe zimy.
Średnia roczna temperatura przekracza 15 stopni Celsjusza.
Bogactwa naturalne występowały głównie w środkowej Grecji. Przede wszystkim były to:
srebro, rudy metali, glinka do wyrobu naczyń.
NajwaŜniejsze miasta – ośrodki cywilizacyjne to: Sparta, Mykeny, Ateny, Knossos.
2. GOSPODARKA GRECKA.
Rolnictwo
- proso, - jęczmień,
- pszenica,- drzewa
owocowe,
- drzewa oliwkowe,
- cebula,- bób,- groch,
- ogórki.
Hodowla
- owce,
- kozy,
- woły,
- osły,
- muły,
- konie.
Rzemiosło
- tkaniny,
- naczynia gliniane,
- broń,
- łodzie,
- statki.
3. KULTURA KRETEŃSKA.
•
•
•
•
MoŜemy spotkać się teŜ z inną nazwą „Kultura Minojska”, pochodzącą od imienia
legendarnego króla Minosa.
Wyspa Kreta leŜy w basenie Morza Śródziemnego (Kretę od Grecji Południowej
oddziela Morze Kreteńskie).
Społeczeństwo Krety było rozwarstwione pod względem zamoŜności (waŜną rolę
odgrywali w nim rzemieślnicy).
Omawiając kulturę kreteńską warto zwrócić uwagę na budownictwo, sztukę, oraz handel.
Budownictwo
- najbardziej rozwijało się w
II tys. p.n.e.
- budowano drogi,
akwedukty (wodociągi),
porty, wspaniałe pałace.
- pałac króla Minosa w
Knossos składał się z 1400
pomieszczeń,
- w centralnym punkcie
znajdował się plac, na
którym odbywały się
uroczystości.
Sztuka
- sztuka i zdobnictwo miały
wysoki poziom.
- ściany pokrywały
dekoracyjne freski.
- wnętrza pomieszczeń
wypełniały rozmaite
przedmioty, bogato zdobione
szlachetnymi metalami,
kamieniami i kością
słoniową.
Handel
- handel sprzyjał rozwojowi
Krety.
- mieszkańcy Krety byli
dobrymi Ŝeglarzami.
- handlowano głównie z
terenami wokół wschodniej
części Morza Śródziemnego.
- eksportowano produkty
gospodarki greckiej.
- sprowadzano na Kretę
cenne surowce (złoto, srebro,
cynę, miedź, ołów, kość
słoniową).
4. POCZĄTKI KULTURY MYKEŃSKIEJ.
A) Około 1700 r. p.n.e. na Półwyspie Peloponeskim pojawili się najeźdźcy Achajowie.
B) Na zdobytych terenach budowali warowne twierdze, które dały początek greckim
miastom.
C) Osady te nie tworzyły jednego państwa, lecz luźna federację, której przewodniczył władca
Myken.
D) Twórców tej cywilizacji nazwano Mykeńczykami (od nazwy miasta Mykeny).
E) Mykeńczycy byli bardzo dobrymi inŜynierami.
• Potrafili budować mosty, wznosić pałace, mury obronne, oraz osuszać i nawadniać glebę.
F) Mykeńczycy (podobnie jak mieszkańcy Krety) prowadzili rozległy handel w basenie
Morza Śródziemnego.
G) Większość ludności mykeńskiej zajmowała się rolnictwem.
H) Rządy w Mykenach sprawował król z wojownikami.
I) W XII w. p.n.e. Mykeny zostały zaatakowane przez plemiona z północy
• Byli to Dorowie, Jonowie, oraz Eolowie.
• Plemiona te pochodziły prawdopodobnie od wspólnego przodka – Hellena.
• Najeźdźcy swój sukces zawdzięczali w duŜej mierze stosowaniu w walce broni z Ŝelaza.
• Plemiona północne stopniowo uległy wpływom miejscowej kultury, a z czasem
zasymilowały się z ludnością miejscową w jedną społeczność – Hellenów.
ZAPAMIĘTAJ!
Grecy mięli wspólny język i wspólne obyczaje. Nazywali swój kraj Helladą, a siebie
Hellenami.
5. KOLONIZACJA GRECKA.
Przyczyny kolonizacji
- dlatego, Ŝe uboga, mało
urodzajna grecka ziemia nie
mogła wyŜywić rosnącej
liczby ludności.
- dlatego, Ŝe brakowało ziemi
nadającej się pod uprawę.
Przebieg kolonizacji
- największe nasilenie ruchu
kolonizacyjnego przypadło
na VIII – VI w. p.n.e.
- kolonizacja objęła:
południowe Włochy,
Sycylię, WybrzeŜe Francji,
Krym.
Kolonie greckie
- Syrakuzy (na Sycylii).
- Talent, Neapol (na
południu Włoch).
- Messalia (obecnie
Marsylia, na wybrzeŜu
Francji).
6. POCZĄTKI PAŃSTW-MIAST.
•
•
•
•
•
•
•
•
Grecy nie zorganizowali jednego wielkiego państwa.
Brak zagroŜenia z zewnątrz, przyroda kraju, trudne do przekroczenia granice między
poszczególnymi rejonami, sprzyjały rozwojowi samodzielnego Ŝycia mniejszych
ośrodków.
Rolnictwo nie wszędzie się rozwijało.
W związku z tym luzie mieszkali najczęściej w miastach.
Miasta były skupiskami ludności rzemieślniczo-kupieckiej, oraz miejscem wymiany
towarowej.
Kilka leŜących blisko siebie wsi przekształcało się w jedno skupisko, które obejmowało
miasto i okoliczne wsie (stąd wzięła się nazwa „polis”).
Państwa – miasta miały własne prawo, wojsko, pieniądze, oraz miejscowe bóstwa
opiekuńcze.
Dzięki rozwojowi handlu część mieszkańców bogaciła się, co powodowało zróŜnicowanie
ludności pod względem majątkowym.
ZAPAMIĘTAJ!
Państwa – miasta (polis) były to samodzielne jednostki terytorialne obejmujące miasto i
najbliŜszą okolicę. KaŜde państwo – miasto miało swój ustrój, wojsko, skarb i religię.
7. LITERATURA.
1. Dowiat Jerzy, Historia dla klasy 1 liceum ogólnokształcącego, Warszawa, WSiP, 1981.
2. Koziróg Bernard, StaroŜytna Grecja. Historia, filozofia, religia, Podkowa Leśna, Signa
Temporis, 2004.
3. Kumaniecki Kazimierz, Historia kultury staroŜytnej Grecji i Rzymu, Warszawa, PWN,
1998.
4. Martin Thomas R., StaroŜytna Grecja. Od czasów najdawniejszych do okresu
hellenistycznego, Warszawa, Prószyński i S-ka, 2004.
5. Stabryła Stanisław, StaroŜytna Grecja, Warszawa, WSiP, 1998.
6. Wipszycka Ewa, Historia. Podręcznik dla klasy I gimnazjum, Warszawa, WSiP, 1999.
7. Wolski Józef, Historia Powszechna. StaroŜytność, Warszawa, PWN, 1998.
Opracował: Artur Słabowski.