Pobierz

ZAGROŻENIA TERRORYSTYCZNE W POLSCE
– OCENY I PRZECIWDZIAŁANIE
Dawid Szwacz
Uniwersytet Rzeszowski
Streszczenie
Zjawisko terroryzmu towarzyszy ludzkości od wieków. Działalność organizacji terrorystycznych
była i nadal jest olbrzymim zagrożeniem dla ludzkiego życia i mienia. Jest ponadto wielkim problemem współczesnego świata, także Polski. Wśród najistotniejszych kwestii mających wpływ na zagrożenia terrorystyczne Polski wskazać należy przede wszystkim przynależność do struktur NATO i UE
oraz udział w misjach pokojowych i stabilizacyjnych w sojuszu ze Stanami Zjednoczonymi. Zagrożenie
dla bezpieczeństwa państwa polskiego może wynikać także z rozwoju ruchów separatystycznych, jak
również być skutkiem niestabilnej sytuacji politycznej wśród państw sąsiadujących (Białoruś, Ukraina,
Rosja)1.
The terrorist threat in Poland: results and counteracting
Summary
The appearance of terrorism has accompanied the human race for centuries. The activity of terrorist organisations was and still is a huge threat for people and their possession. It is a great problem of our times, for full-figured countries, as well as for Poland. Among the most important issues
which influence the terrorist threat in Poland, we should point at belonging to NATO, the EU and
participation in all kind of peacekeeping missions and coalitions (for instance with the United States).
The danger of polish safety may also be caused by development of separatist movements likewise the
unstable political condition of neighbouring countries (Belarus, Russia, Ukraine).
1
D. Karwacka, Ocena zagrożeń terrorystycznych i ich wpływ na bezpieczeństwo Polski, „Rozprawy Społeczne”, nr 1
(VIII), 2014, s. 42.
www.think.wsiz.rzeszow.pl, ISSN 2082-1107, Nr 1 (25) 2016, s. 15-28
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
Wprowadzenie
Terroryzm jest pojęciem, które w dzisiejszych czasach kojarzy się przede wszystkim ze stosowaniem siły i przemocy, a tym samym z zagrożeniem dla współczesnego świata. Bez wątpienia stanowi
obecnie jeden z największych problemów, z którym w mniejszym bądź większym stopniu zmaga się
znaczna część państw świata. Wydarzenia przełomu XX i XXI wieku, a więc ataki terrorystyczne na
Stany Zjednoczone, w Madrycie i Londynie oraz Paryżu i Brukseli zdają się tylko potwierdzać słuszność stawianej przez wielu badaczy tezy, że terroryzm jest najpoważniejszą „chorobą” cywilizacyjną
współczesnego świata2. Warto w tym miejscu zastanowić się zatem, w jakim stopniu współczesny
świat jest przygotowany na ewentualne, kolejne ataki terrorystyczne. W jakim stopniu przygotowana
jest na nie Polska? Tak sformułowane pytanie jest dziś niezwykle aktualne i zasadne. W 2016 roku
państwo polskie stało bowiem przed bezprecedensowym wydarzeniem, a w zasadzie przed dwoma –
organizacją i zabezpieczeniem szczytu NATO w Warszawie (w dniach 7–8 lipca) oraz Światowych
Dni Młodzieży w Krakowie (27–31 lipca). Polska ma już pewne doświadczenia w organizowaniu
ważnych, masowych imprez. W XX i XXI wieku zorganizowano tu wiele wydarzeń kulturalnosportowych, jak choćby koncerty muzyczne (m.in. M. Jacksona, Madonny, The Rolling Stones, Metallica itd.), Mistrzostwa Europy w piłce nożnej, czy też Mistrzostwa Świata w siatkówce. Masowy charakter przybierały także spotkania z papieżem Janem Pawłem II, przy okazji jego wizyt apostolskich w
ojczyźnie. Żadne z wymienionych zdarzeń nie okazało się dla Polski tragiczne w skutkach.
Wracając do wspomnianych powyżej ataków terrorystycznych z Nowego Jorku, Waszyngtonu i
największych miast Europy, należy podkreślić fakt, że wydarzenia te dały początek nowemu wymiarowi działalności państw, międzynarodowych organizacji, a przede wszystkim służb porządku i bezpieczeństwa, skierowanej na zwalczanie i zapobieganie zjawiskom terroryzmu. Polska, podobnie jak
inne państwa Unii Europejskiej i NATO, w pełni poparła politykę mającą na celu poprawę bezpieczeństwa międzynarodowego oraz wyraziła gotowość do udziału w koalicjach antyterrorystycznych
(operacje militarne)3. O działaniach antyterrorystycznych podejmowanych przez Polskę w XXI wieku
szerzej będzie mowa w dalszej części pracy.
Pomimo że państwo polskie nie stało się dotychczas ofiarą i areną poczynań organizacji terrorystycznych, to należy pamiętać, że w każdej chwili może się to diametralnie zmienić. W obecnej sytuacji politycznej żadne państwo nie może mieć pewności co do własnego bezpieczeństwa. Żyjemy w
niespokojnych czasach i każdego dnia na całym świecie dochodzi do licznych ataków terrorystycznych. W ciągu ostatnich piętnastu lat do największej liczby takich dramatów dochodziło oczywiście na
Bliskim Wschodzie i Afryce. Polska jest jednym z nielicznych państw na świecie, które w ostatnich
latach nie doświadczyło ataków terrorystycznych4.
W obliczu rozwoju w ostatnich latach wielu organizacji terrorystycznych, wywodzących się i
działających głównie na Bliskim Wschodzie, ale również w innych częściach świata, warto pochylić
się nad pytaniem, czy Polsce w najbliższym czasie grożą ataki terrorystyczne ze strony ugrupowań
pokroju tzw. Państwa Islamskiego (ISIS) czy też Al-Kaidy. W dalszej części rozważań podjęto próbę
odpowiedzi na tak postawione pytanie. Wcześniej jednak przedstawiono pokrótce najgroźniejsze or-
2
M. Majczak, Współczesny terroryzm zagrożeniem dla bezpieczeństwa światowego. Zwalczanie terroryzmu,
http://www.e-debiuty.byd.pl/file/rwfz4g8ijmw9d7p/PDF/Majczak.pdf, 21.09.2016, s. 8.; A. Kiełt, Przeciwdziałanie terroryzmowi jako element działań na rzecz bezpieczeństwa państwa, http://docplayer.pl/5906865-Przeciwdzialanie-terroryzmowijako-element-dzialan-na-rzecz-bezpieczenstwa-panstwa.html, 21.09.2016, s. 317.
3
T. Hoffman Rola polskiej polityki bezpieczeństwa w przeciwdziałaniu terroryzmowi, „Przegląd Naukowo-Metodyczny.
Edukacja dla Bezpieczeństwa”, 2011, nr 1, s. 41.; S. Kamiński, Polska w międzynarodowej koalicji przeciwko terroryzmowi,
http://docplayer.pl/16002303-Slawomir-kaminski-bezpieczenstwo-narodowe-ii-2006-2.html, 21.09.2016, s. 168.
4
F. Geekowski, Mapa wszystkich zamachów po 11 września, http://www.geekweek.pl/aktualnosci/25736/mapawszystkich-zamachow-po-11-wrzesnia, 21.09.2016.
16
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
ganizacje terrorystyczne w Europie i na świecie oraz scharakteryzowano działania służące przeciwdziałaniu i zwalczaniu terroryzmu, jakie prowadzi Polska.
1. Zjawisko terroryzmu w Europie
Na świecie istnieje obecnie wiele organizacji o charakterze terrorystycznym. Wbrew pozorom nie
są one skupione jedynie w obrębie Bliskiego Wschodu i Afryki, ale znajdują się na całym świecie,
także w Europie. Kontynent europejski zmaga się ze zjawiskiem terroryzmu od lat sześćdziesiątych
ubiegłego wieku. Okres ten często określany jest jako „złota era” europejskiego terroryzmu5. Jak pisze
Jan Pałgan, „powszechnie uważa się, że współczesny terroryzm europejski datuje się od 1968 roku,
kiedy to na całym świecie, jak grzyby po deszczu, zaczęły się wyłaniać siły radykalnej lewicy”6. Organizacje te były wrogo nastawione do autorytarnych rządów oraz kapitalizmu i imperializmu. W
tamtym czasie zaczęły powstawać także organizacje terrorystyczne o charakterze etnicznym czy separatystycznym. Do najbardziej znanych ugrupowań terrorystycznych rozwijających się w tamtym okresie zalicza się m.in.:
– w Niemczech – Frakcja Czerwonej Armii (RAF), zwana również Grupą Baader-Meinhof7
oraz Ruch 2 czerwca (R2C)
– we Włoszech – Czerwone Brygady (wł. Brigata Rosse)
– we Francji – Organizacja Tajnej Armii (OAS); Grupa Akcji Międzynarodowych Rewolucjonistów (GARI); Brygady Międzynarodowe (BI); Zbrojne Komórki na rzecz Ludowej Niezależności (NAPAP); Akcja Bezpośrednia (AD)8.
Wymienione powyżej ugrupowania działały z reguły pod wpływem ideologii lewicowej i anarchistycznej. Terroryzm etniczno-separatystyczny, z którym związane były ugrupowania dążące do niepodległości, rozwinął się w największym stopniu w takich państwach jak Irlandia Północna i Hiszpania. W przypadku Irlandii Północnej najbardziej znanym ugrupowaniem walczącym o niepodległość
tego państwa jest Irlandzka Armia Republikańska (IRA), która powstała w 1918 roku9 oraz jej polityczne skrzydło – partia Sinn Fein („My Sami”)10. W Hiszpanii natomiast w 1959 roku założono radykalną organizację polityczną – ETA (Kraj Basków i Wolność), walcząca o proklamowanie Baskonii.
Zarówno IRA, jak i ETA w walce o niepodległość posługiwały się zbrojnymi metodami walki, typowymi dla organizacji terrorystycznych.
W chwili obecnej w zasadzie żadna ze wspomnianych wcześniej organizacji terrorystycznych nie
prowadzi już zbrojnej działalności. Większość z nich zakończyła swoje istnienie jeszcze w XX wieku.
Irlandzka Armia Republikańska złożyła broń w 2005 roku, aczkolwiek jej radykalne odłamy, m.in.
Prawdziwa IRA (Real IRA-RIRA) oraz IRA Kontynuacja (Continuity IRA-CIRA) w dalszym ciągu są
uśpione i w każdej chwili mogą na nowo wznowić swoje działania11. Baskonia i Wolność (ETA) początek procesu rozbrojenia, będącego de facto początkiem końca zbrojnej działalności, ogłosiła w
5
P. Sabaj, Terroryzm w Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe Zakładu Europeistyki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania, nr 2, Rzeszów 2008, s. 109.
6
J. Pałgan, Terroryzm w Europie Zachodniej, [W:] Kowalczyk K., Wróblewski W. (red.), Terroryzm globalne wyzwanie,
Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2006, s. 81.
7
Nazwa Grupy Baader-Meinhof pochodzi od nazwisk głównych założycieli organizacji i została spopularyzowana przez
zachodnioniemieckie media.
8
P. Sabaj , Terroryzm w…, dz.cyt., s. 123.
9
S. Bukowski, Terroryzm europejski. Geneza i współczesne zagrożenia, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej,
Słupsk 2010, s. 32.
10
P. Sabaj, Terroryzm w…, dz.cyt., s.125.
11
P. Celej, Historia politycznego terroru: IRA, http://strefahistorii.pl/article/3719-historia-politycznego-terroru-ira,
22.09.2016.
17
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
2014 roku12. We Francji istnieją co prawda jeszcze dwa ugrupowania terrorystyczne związane z terroryzmem separatystycznym (Front Wyzwolenia Narodowego Korsyki – FLNC oraz Front Wyzwolenia
Bretanii – Republikańskiej Armii Bretońskiej – ARB), ale okres ich największej aktywności przypadał
na lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte ubiegłego wieku. Obecne działania tych ugrupowań są sporadyczne13.
Mogłoby się więc wydawać, że koniec działalności tak dużej liczby ugrupowań terrorystycznych
w Europie wpłynie na uspokojenie nastrojów wśród jej mieszkańców na dłuższy czas. Niestety już
początek XXI wieku brutalnie to zweryfikował. Jedenastego września 2001 roku doszło do największego jak dotąd ataku terrorystycznego w historii ludzkości. Terroryści zaatakowali bliźniacze wieże
World Trade Center w Nowym Jorku oraz Pentagon w Waszyngtonie. Wydarzenie to zapoczątkowało
szereg innych zamachów terrorystycznych przeprowadzanych przez następne lata w różnych miejscach świata. Dotyczyło to także Europy, która po zamachach z jedenastego września stała się dla
terrorystów miejscem najbardziej atrakcyjnym do przeprowadzania spektakularnych ataków terrorystycznych. Potwierdza to fakt, że spośród piętnastu największych zamachów terrorystycznych przeprowadzonych w XXI wieku, aż dziesięć z nich wydarzyło się na Starym Kontynencie14.
2. Ataki terrorystyczne w Europie w XXI wieku
Wydarzenia z Nowego Jorku i Waszyngtonu są uważane za wyznacznik ery nowego terroryzmu15. W Europie obok istniejącego od dawna terroryzmu etniczno-separatystycznego uaktywnił się
wówczas z całą swą mocą terroryzm o podłożu religijnym. W ostatnich dziesięcioleciach rozwój i
wzrost aktywności radykalnych ugrupowań islamskich (m.in. Al-Kaida, tzw. Państwo Islamskie,
Hezbollah) oraz zamachy terrorystyczne przeprowadzane przez muzułmańskich ekstremistów sprawiły, że specjaliści, eksperci, naukowcy, ale też zwykli mieszkańcy Zachodu, zwrócili uwagę na radykalny nurt islamu jako zagrożenie dla stabilności państw Bliskiego Wschodu i dla bezpieczeństwa
Zachodu16. Wydarzenia, które rozgrywają się na Bliskim Wschodzie, a także skala i umiędzynarodowienie islamskiego terroryzmu sprawiły, iż akty przemocy dokonywane przez wyznawców innych
religii pozostają w cieniu17. Jak zauważa bowiem Krzysztof Izak, „każda z wielkich religii ma swoje
ekstremalne nurty – żeby nie powiedzieć – fundamentalizmy – które prowadzą do radykalizacji wiernych i wyzwalają agresję”18. Przykładem potwierdzającym to stwierdzenie może być działanie A.
Breivika, który w bestialski sposób zamordował siedemdziesiąt siedem osób, a ponad trzysta ranił19.
Postępowanie Norwega, uważającego się za pobożnego chrześcijanina można w tym przypadku określić jako terroryzm chrześcijański20, abstrahując od tego, czy jego zachowanie wynikało z prawdziwej
wiary, czy z tego, że uważał je za stosowne, zgodne z własnym sumieniem.
Warto zatem pokazać w jakich europejskich miastach przeprowadzono zamachy terrorystyczne w
XXI wieku oraz czym były one spowodowane i jakie miały podłoże. Poniżej znajduje się tabela, która
12
ETA składa broń. Wstęp do rozwiązania organizacji?, http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1058641,ETA-skladabron-Wstep-do-rozwiazania-organizacji, 22.09.2016.
13
P. Sabaj, Terroryzm w…, dz.cyt., s. 124.
14
Największe zamachy terrorystyczne XXI wieku, http://wiadomosci.wp.pl/gid,18228317,kat,1356,title,Najwiekszezamachy-terrorystyczne-XXI-wieku,galeria.html, 22.09.2016.
15
Tamże.
16
K. Izak, Nie tylko islam. Ekstremizm i terroryzm religijny, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, nr 12, Warszawa
2015, s. 183.
17
Tamże.
18
Tamże.
19
http://www.tvp.info/7072862/swiat/lzy-breivika-na-sali-sadowej/7071181/odczytanie-aktu-oskarzenia-w-procesiebreivika/, 22.09.2016.
20
R. Ibrahim, Czy istnieje „chrześcijański terroryzm”?, https://euroislam.pl/czy-istnieje-chrzescijanski-terroryzm/,
22.09.2016.
18
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
przedstawia mniej lub bardziej znane ataki terrorystyczne przeprowadzone na kontynencie europejskim od 2001 roku do chwili obecnej.
Tab. 1 Ataki terrorystyczne dokonane w Europie po 2001 roku
Data zamachu
Miejsce zamachu
Sprawca zamachu
Motywy zamachu
23–26 X 2002
Moskwa (Teatr na Dubrowce) – Rosja
Czeczeńscy separatyści
15, 20 XI
2003
1–3 IX 2004
Stambuł – Turcja
Al-Kaida
Biesłan – Rosja
Czeczeńskie komando terrorystyczne
11 III 2004
Madryt – Hiszpania
Al-Kaida
7,21 VII 2005
Londyn – Wielka Brytania
Al-Kaida
30 XII 2006
ETA
27 VII 2008
Madryt (Lotnisko Bajaras) – Hiszpania
Stambuł – Turcja
29 III 2010
Moskwa – Rosja
22 VII 2011
Oslo i wyspa Utoya –
Norwegia
Anders Breivik
7 I 2015
Paryż (Redakcja czasopisma „Charlie Hebdo”) –
Francja
Bracia Kouachi
Polityczne – żądania zakończenia
wojny w Czeczenii; separatystyczne – dążenie do proklamowania niepodległości Czeczenii21
Religijne – atak na dwie synagogi22
Separatystyczne – m.in. walka o
niepodległość Czeczenii; polityczne – żądania wycofania wojsk
federalnych z Czeczenii23
Polityczne – m.in udział wojsk
hiszpańskich w organizowanej
przez Stany Zjednoczone koalicji
antyterrorystycznej, zbliżające się
w Hiszpanii wybory parlamentarne; religijne - wyswobodzenie
ziem islamu spod obcej dominacji24
Polityczne i religijne – m.in.
szczyt G8 w Londynie, przyznanie Londynowi organizacji Letnich Igrzysk Olimpijskich, a także
proces „brytyjskiego bin Ladena”
Abu Hamza al Masriego25
Separatystyczne – walka o niepodległość Kraju Basków
Separatystyczne – ustanowienie
państwa na terenach zamieszkanych przez Kurdów
Polityczne – odwet za wojnę w
Czeczenii
Polityczne i religijne – niechęć do
lewicy oraz nienawiść wobec
islamu i muzułmanów26
Religijne – napastnicy „twierdzili,
że chcą pomścić proroka” Mahometa27
Partia Pracujących Kurdystanu (prawdopodobne przypuszczenia)
Emirat Kaukaski
21
http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/10-lat-od-tragedii-na-dubrowce,284332.html, 23.09.2016.
http://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Zamach-na-dwie-synagogi-wStambule,wid,1663880,wiadomosc.html?ticaid=117c82&_ticrsn=3, 23.09.2016.
23
M. Zimmerman, Biesłan. Sceny z dziecięcego koszmaru, http://wiadomosci.onet.pl/prasa/bieslan-sceny-z-dzieciecegokoszmaru/s08kd, 23.09.2016.
24
http://dzihadyzm.blox.pl/2010/12/Madryt-11-marca-2004-r.html, 23.09.2016.
25
http://zw.com.pl/artykul/126889.html?print=tak, 23.09.2016.
26
http://wyborcza.pl/1,76842,9994429,Breivik__moje_dzialania_byly_ohydne_ale_konieczne_.html?disableRedirects=tr
ue, 23.09.2016.
22
19
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
13 XI 2015
Paryż – Francja
tzw. Państwo Islamskie
(ISIS)
22 III 2016
Bruksela – Belgia
tzw. Państwo Islamskie
28 VI 2016
Stambuł – Turcja
tzw. Państwo Islamskie
14 VII 2016
Nicea – Francja
Mohamed Lahouaiej
Bouhlel (członek ISIS)
18 VII 2016
Würzburg – Niemcy
Riaz Khan Ahmadzai
22 VII 2016
Monachium – Niemcy
Ali Sonboly
Polityczne – m.in. odwet za przyczynienie się Francji do wybuchu
„arabskiej wiosny”, a także za
udział w bombardowaniu regionu
Bliskiego Wschodu i spowodowanie chaosu w państwach arabskich, m.in. Syrii28
Polityczne – m.in. udział Belgii w
interwencji zbrojnej przeciwko
Państwu Islamskiemu. Ponadto
Belgia ma największą liczbę
obywateli spośród państw Europy
Zachodniej, którzy wyjechali
walczyć po stronie dżihadystów29
Polityczne – m.in. zemsta za
udział Turcji w wojnie z Państwem Islamskim30
Nieznany, być może religijny.
Wiadomo, że sprawca nie był
nigdy osobą religijną, ale przed
śmiercią przeszedł szybką radykalizację wiary (islamu)31
Być może religijny – napastnik
podczas ataku krzyczał „Allahu
Akbar” („Bóg jest wielki”)32
Nieznane, ustalono natomiast, że
sprawca był leczony psychiatrycznie i być może to było powodem jego dramatycznego czynu33
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Aleksandrowicz T., Terroryzm międzynarodowy, Warszawa 2015 oraz źródeł
internetowych
Powyższa tabela nie uwzględnia oczywiście wszystkich zamachów terrorystycznych przeprowadzonych w Europie w XXI wieku, a tym bardziej nie oddaje skali tego zjawiska. Informuje jedynie,
które państwa w największym stopniu zmagają się ze zjawiskiem terroryzmu. Należą do nich przede
wszystkim Rosja, Turcja, Francja, Wielka Brytania, w mniejszym stopniu także Niemcy i Hiszpania.
Warto się zastanowić z czego to wynika. W pierwszej kolejności nasuwa się kwestia mocarstwowej
pozycji każdego z tych państw. Oczywistą rzeczą jest fakt, że silniejszy zawsze ma przewagę nad
27
http://wiadomosci.onet.pl/swiat/francja-najmlodszy-z-podejrzanych-o-zamach-w-paryzu-juz-w-rekach-policji/h5ejs,
23.09.2016.
28
http://www.fakt.pl/wydarzenia/polityka/zamachy-w-paryzu-ekspert-o-przyczynach-zamachu/zf556zp, 23.09.2016.
29
http://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/470861,wojna-z-panstwem-islamskim-belgia-dolacza-do-usa.html,
23.09.2016.
30
http://www.polskieradio.pl/9/713/Artykul/1637308,Zamachy-w-Turcji-to-zemsta-za-wojne-z-Panstwem-Islamskim,
23.09.2016.
31
http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/zamach-w-nicei-prokurator-byl-z-gory-zaplanowany,661885.html,
23.09.2016.
32
http://wyborcza.pl/1,75399,20422556,niemcy-sprawca-ataku-w-wurzburgu-nie-byl-bojownikiem-panstwa.html,
23.09.2016.
33
http://wpolityce.pl/swiat/301969-nowe-fakty-ws-strzelaniny-w-monachium-na-miejscu-znaleziono-57-lusek-ponabojach-wystrzelonych-z-pistoletu, 23.09.2016.
20
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
słabszym. Z historycznego punktu widzenia wskazane powyżej państwa z reguły rywalizowały ze
sobą o dominację na świecie. Nie dostrzegano zagrożenia ze strony tych, którzy zawsze byli w ich
cieniu. Taki stan rzeczy nie mógł trwać jednak wiecznie i aktualne wydarzenia na świecie są następstwem wydarzeń z przeszłości. Terroryzm stał się niejako „bronią słabszych”, którzy w ten sposób
walczą o najważniejsze dla siebie wartości – religię, terytorium, władzę itd. Drugą istotną kwestią jest
tzw. polityka wielokulturowości, którą każde z tych państw próbowało stosować. Także w tym przypadku ambicje przerosły możliwości i współistnienie odmiennych wartości, tradycji, kultury, czy religii okazało się nie do pogodzenia. Wskazane wnioski są – rzecz jasna – bardzo ogólne, bowiem sedno
problemu tkwi o wiele głębiej. Mają na celu jedynie zasygnalizować jak bardzo złożonym problemem
jest zjawisko terroryzmu dla współczesnego świata.
W roku 2012 opublikowano pierwszy w historii Światowy Indeks Terroryzmu (GTI – Global Terrorism Index) obejmujący lata 2002–2011. Z informacji, które są w nim zawarte wynika, że w okresie
2002–2011 spośród stu pięćdziesięciu ośmiu państw branych pod uwagę, tylko w dwudziestu nie
przeprowadzono żadnego ataku terrorystycznego34. Co godne podkreślenia, wśród tych dwudziestu
państw znalazła się również Polska. W pierwszej dekadzie XXI wieku państwem, w którym dokonywano największej liczby ataków terrorystycznych w Europie, była z kolei Rosja. Z raportu wynika
ponadto, że w Europie dochodzi do znacznie większej liczby zamachów terrorystycznych niż w Stanach Zjednoczonych. Od 2002 roku Europa była atakowana dwa tysiące trzysta czterdzieści jeden
razy, z czego tysiąc czterysta czterdzieści jeden w Europie Środkowo-Wschodniej i dziewięćset dziesięć w Europie Zachodniej35. Z ataków przeprowadzanych w Europie Zachodniej aż dwadzieścia pięć
procent miało miejsce w Wielkiej Brytanii. Warte podkreślenia jest również to, że większość zamachów terrorystycznych miała charakter separatystyczny, głównie za sprawą działalności takich ugrupowań jak wspomniana już ETA, czy Partia Pracujących Kurdystanu. Dużą aktywnością wykazywali
się także rebelianci czeczeńscy. Według raportu okresem o największej intensyfikacji działań terrorystycznych w Europie były lata 2007–2008. W tym czasie w samej tylko Rosji dokonano 7% ogólnej
liczby zamachów z tych lat36.
Po zamachach na World Trade Center aż do 2010 roku średnia liczba zamachów przeprowadzonych w Europie w ciągu roku wynosiła zazwyczaj dwieście. Po 2010 roku liczba ta zwiększyła się do
dwustu siedemdziesięciu pięciu. Ogólnie rzecz biorąc ataki na Europę, pomimo całej spektakularności
z jaką są one przeprowadzane, stanowią zaledwie 4,4% wszystkich ataków terrorystycznych przeprowadzonych w ciągu ostatnich piętnastu lat. Ostatnie dwa lata są jednak dla Europy alarmujące. Rok
2015 był rekordowy pod względem ofiar ataków terrorystycznych od przeszło ponad dziesięciu lat.
Śmierć w ich wyniku poniosło blisko sto pięćdziesiąt osób. Również rok 2016 może napawać niepokojem. Tegoroczne zamachy, szczególnie te we Francji, przyniosły liczbę ofiar i rannych podobną do
tych z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, kiedy to prężnie rozwijały się ugrupowania
terrorystyczne o podłożu skrajnie lewicowym i separatystycznym37.
3. Polski system zwalczania terroryzmu
Polska jako członek wielu organizacji politycznych w Europie i na świecie oraz uczestnik operacji
antyterrorystycznych UE i NATO jest potencjalnym celem ataków terrorystycznych. Rozpatrując
kwestie zagrożenia terrorystycznego dla państwa polskiego, należy uwzględnić aspekt wewnętrzny i
zewnętrzny tego zjawiska. Obecnie poziom niebezpieczeństwa wynikającego z działalności rodzimych
34
Global Terrorism Index 2012, http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/2012-Global-Terrorism-IndexReport.pdf, 23.09. 2016, s. 12.
35
Tamże, s. 31.
36
Tamże.
37
http://forsal.pl/artykuly/929876,liczba-zamachow-terrorystycznych-w-europie-zachodniej-w-ostatnich-dekadach.html,
23.09.2016.
21
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
grup terrorystycznych jest zerowy, ponieważ takowych nie ma. Nie można jednak wykluczyć, że w
przyszłości grupy takie powstaną. W chwili obecnej większe zagrożenie dla państwa polskiego może
napłynąć zza granicy. Wynika to z faktu uczestniczenia Polski w trwającej od 2001 roku tzw. globalnej wojnie z terroryzmem (GWOT). Polska jest jednak z racji niższej pozycji na arenie międzynarodowej zaliczana do grupy państw o relatywnie mniejszym stopniu zagrożenia atakami terrorystycznymi (zagrożenie incydentalne). Nie oznacza to jednak, że takie zagrożenie można w zupełności wykluczyć38.
Po przemianach ustrojowych w 1989 roku Polska znalazła się w sytuacji określanej mianem
„próżni bezpieczeństwa”. Rozpad Związku Radzieckiego przyniósł co prawda upragnioną wolność,
ale pozostawił Polskę bez zabezpieczenia, w głównej mierze militarnego. Władze polskie zmuszone
były związać się sojuszem z wieloma państwami oraz organizacjami międzynarodowymi w celu zapewnienia państwu pokojowego rozwoju. W związku z tym w 1999 roku Polska stała się członkiem
NATO, zapewniając sobie bezpieczeństwo militarne. Pięć lat później zapewniła sobie również stabilność ekonomiczną, przystępując do grona państw członkowskich Unii Europejskiej39.
Omawiając system zwalczania terroryzmu w Polsce, konieczne jest wskazanie podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Artykuł 146 ust. 4 pkt. 7 Konstytucji RP stanowi, że bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny zapewnia w szczególności
Rada Ministrów40. Minister Spraw Wewnętrznych sprawuje zaś nadzór nad takimi jednostkami porządku publicznego jak: Policja, Straż Graniczna, Państwowa Straż Pożarna, Biuro Ochrony Rządu,
Obrona Cywilna Kraju, Urząd do spraw Cudzoziemców, Krajowe Centrum Informacji Kryminalnej.
Bardzo ważnym faktem jest to, że państwo polskie wypracowało w swych strukturach system
zwalczania terroryzmu, opierający się na czterech podstawowych etapach działania. Za każdy etap
odpowiedzialne są określone służby specjalne:
– w rozpoznawaniu (Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służba Wywiadu Wojskowego, Służba Kontrwywiadu Wojskowego)
– w przeciwdziałaniu (Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służba
Wywiadu Wojskowego, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Policja, Straż Pożarna, Biuro
Ochrony Rządu)
– w zwalczaniu (Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służba Wywiadu
Wojskowego, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Policja, Jednostka Wojskowa „GROM”,
Siły Powietrzne RP, Straż Graniczna, Służba Celna, Generalny Inspektorat Informacji Finansowej)
– w likwidacji skutków41
Do najważniejszych podmiotów odpowiedzialnych za walkę z terroryzmem należy m.in.:
–
Centrum Antyterrorystyczne (CAT) – odpowiedzialne za koordynowanie działalności służb
specjalnych oraz zapewnienie ich kooperacji z Policją, Żandarmerią Wojskową, Strażą Graniczną, Służbą Więzienną, Służbą Celną
– Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) – która ma za zadanie rozpoznawać, zapobiegać i wykonywać przestępstwa takie jak: szpiegostwo, terroryzm, przestępstwa godzące w
interes państwa itd.
38
K. Wawrzyszczak, A. Berezowska, Zagrożenia terrorystyczne Polski, służby odpowiedzialne za jego przeciwdziałanie i
zwalczanie, http://docplayer.pl/6488332-Temat-zagrozenia-terrorystyczne-polski-sluzby-odpowiedzialne-za-jegoprzeciwdzialanie-i-zwalczanie.html, 24.09.2016.
39
Tamże.
40
Art. 146 Ust. 4 Pkt. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. 1997, Nr 78 poz. 483).
41
K. Wawrzyszczak, A. Berezowska Zagrożenia terrorystyczne Polski, służby odpowiedzialne za jego przeciwdziałanie i
zwalczanie, http://docplayer.pl/6488332-Temat-zagrozenia-terrorystyczne-polski-sluzby-odpowiedzialne-za-jegoprzeciwdzialanie-i-zwalczanie.html, 24.09.2016.
22
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
Służba Kontrwywiadu Wojskowego (SKW) – jej celem jest rozpoznawanie, zapobieganie
oraz wykrywanie popełnionych przestępstw związanych z działalnością terrorystyczną przez
żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, funkcjonariuszy SKW i SWW oraz pracowników Sił Zbrojnych RP, jak również innych jednostek organizacyjnych Ministerstwa Obrony
Narodowej. Współpracuje z Żandarmerią Wojskową
– Policja – współpracuje m.in. z Interpolem, Europolem, Grupą Roboczą do spraw terroryzmu
III filaru Unii Europejskiej, Europejską Policyjną Grupą Roboczą do spraw Zwalczania Terroryzmu (PWGT), w zakresie rozpoznawania i zwalczania terroryzmu
– Żandarmeria Wojskowa (ŻW) – ma za zadanie dbać o porządek publiczny na obszarze obiektów wojskowych, a także w miejscach publicznych. Ponadto ma chronić życie i zdrowie ludzkie oraz mienie wojskowe przed zamachami zakłócającymi te dobra
– Straż Graniczna (SG) – ma za zadanie ochronę granicy państwowej oraz kontrolę ruchu granicznego w Rzeczypospolitej Polskiej. Zapobiega ponadto nielegalnemu transportowi szkodliwych substancji chemicznych, broni, amunicji i materiałów wybuchowych, jądrowych i
promieniotwórczych
– Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
– Ministerstwo Sprawiedliwości
– Generalny Inspektorat Informacji Finansowej (GIIF) – przeciwdziała wprowadzeniu do obiegu finansowego fałszywych, nielegalnych wartości majątkowych pochodzących z nieznanych
źródeł oraz przeciwdziała terroryzmowi42.
W Polsce funkcjonują także organy kolegialne odpowiedzialne za przeciwdziałanie i zwalczanie
terroryzmu, zalicza się do nich Międzynarodowy Zespół do spraw Zagrożeń Terrorystycznych oraz
Kolegium do Spraw Służb Specjalnych43.
Niezwykle ważnym przejawem zaangażowania Polski w walkę ze zjawiskiem terroryzmu jest fakt
podpisania przez nią wielu umów, konwencji i porozumień międzynarodowych dotyczących przeciwdziałania zagrożeniu terrorystycznemu. W tym przypadku duże znaczenie ma wspomniana już wcześniej przynależność do organizacji międzynarodowych (UE, NATO, ONZ) oraz umowy bilateralne z
innymi państwami. Po wypadkach z jedenastego września 2001 roku Polska wzięła udział w konferencji antyterrorystycznej szesnastu państw regionu Europy Wschodniej i Południowo-Wschodniej44,
która odbyła się szóstego listopada 2001 roku w Warszawie45. W trakcie jej trwania przyjęto szczegółowy plan działania, zakładający szerszą współpracę regionalną pomiędzy wszystkimi uczestnikami.
Współpraca ta miała polegać m.in. na stosowaniu jednolitych procedur przeciwdziałania terroryzmowi
i praniu brudnych pieniędzy, a także stosowaniu jednolitych procedur kontroli celno-paszportowej i
zwalczaniu nielegalnej imigracji46.
Najważniejszymi traktatami międzyrządowymi w zakresie walki z terroryzmem, których Polska
jest stroną są m.in.:
– Traktat pomiędzy Rzeczypospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie z dnia 17.06.1991
–
42
Tamże.
http://www.antyterroryzm.gov.pl/CAT/ochrona-antyterrorysty/miedzyresortowy-zespol/408,MIEDZYRESORTOWYZESPOL-DS-ZAGROZEN-TERRORYSTYCZNYCH.html; http://www.arslege.pl/zadania-kolegium-do-spraw-sluzbspecjalnych/k181/a18309/, 24.09.2016.
44
Pastwami, które wzięły udział w Konferencji, były: Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Macedonia, Mołdawia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Ukraina, Rosja,
https://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/313,Warszawska-Konferencja-w-sprawie-Zwalczania-Terroryzmu.html, 24.09.2016.
45
Tamże.
46
P. Kmiecik, Zwalczanie terroryzmu w polskiej polityce bezpieczeństwa, http://www.nowastrategia.org.pl/zwalczanieterroryzmu/, 24.09.2016.
43
23
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
Traktat pomiędzy Rzeczypospolitą Polską a Ukrainą o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy z dnia 18.05.1992 (wszedł w życie 30.12.1992)
– Traktat pomiędzy Rzeczypospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i
dobrosąsiedzkiej współpracy z dnia 26.04.1994 (wszedł w życie 26.11.1994)
– Traktat pomiędzy Rzeczypospolitą Polską a Federacją Rosyjską o przyjaznych stosunkach i
dobrosąsiedzkiej współpracy z dnia 8.05.1993
– Układ pomiędzy Czeską i Słowacką Republiką Federacyjną o dobrym sąsiedztwie, solidarności i współpracy przyjacielskiej z dnia 4.05.199247.
W powyższych traktatach zapisano, że (…) strony będą współdziałać w zwalczaniu zorganizowanej przestępczości i terroryzmu (…)48. Innymi ważnymi umowami międzynarodowymi i międzyresortowymi w zakresie walki z terroryzmem, w których Polska jest stroną, są m.in.:
– Umowa między Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej i Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Królestwa Maroka o współpracy w zakresie zwalczania przestępczości, terroryzmu i handlu narkotykami z dnia 26.06.1995
– Umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej i rządem Republiki Słowenii o współpracy
w walce z terroryzmem, zorganizowaną przestępczością, nielegalnym handlem środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi i ich prekursorami z dnia 28.08.1996
–
Umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej i rządem Republiki Węgierskiej o współpracy w zwalczaniu terroryzmu, nielegalnego obrotu narkotykami i zorganizowanej przestępczości z dnia 15.05.199649.
Powyższe umowy obejmują: po pierwsze wymianę informacji o osobach, zdarzeniach, wzorach
dokumentów i przedmiotów będących przedmiotami przestępstwa, po drugie zasady ochrony wzajemnie przekazywanych informacji, po trzecie określenie organów właściwych do realizacji porozumień i
po czwarte zasady podejmowania wspólnych działań50.
–
4. Ocena polskiego systemu antyterrorystycznego
Analizując przedstawioną powyżej charakterystykę funkcjonowania systemu przeciwterrorystycznego w Polsce można odnieść wrażenie, że wysiłki ukierunkowane w Rzeczypospolitej Polskiej
na zwalczanie terroryzmu są rozproszone w kilku resortach, instytucjach i organizacjach51. Także zakres regulacji prawnych w zakresie walki z terroryzmem miał do niedawna charakter rozproszony i
dotyczył wielu podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa. W dużym stopniu zmieniło
się to dziesiątego czerwca bieżącego roku, kiedy weszła w życie ustawa antyterrorystyczna, stanowiąca istotny krok w kierunku wzmocnienia bezpieczeństwa Polski. Do tego czasu procedury zwalczania
terroryzmu w Polsce sprowadzały się do epizodycznych rozwiązań umieszczonych w różnych miejscach struktury organizacyjnej państwa. Brak wystarczająco jednoznacznego aktu ustawodawczego
stanowił duży problem i uniemożliwiał tworzenie takich rozwiązań systemowych, które uwzględniałyby wewnętrzne potrzeby państwa.
Pomimo wielokrotnie deklarowanego przez władze polskie przekonania o powadze sytuacji i wyrażania chęci podjęcia odpowiednich działań, żadne działania zmierzające do wykształcenia w naszym
państwie jednolitego i skoordynowanego systemu przeciwterrorystycznego nie zostawały podejmowane. To, czego w szczególności brakowało, to m.in. powołania centralnego ośrodka kontrolującego i
koordynującego wszelkie zasoby państwowe i samorządowe niezbędne do skutecznego postępowania
47
Tamże.
Tamże.
49
Tamże.
50
Tamże.
51
R. Polko, GROM w działaniach przeciwterrorystycznych, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa 2008, s. 118.
48
24
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
w sytuacji poważnego zagrożenia terrorystycznego. Polska nie potrafiła stworzyć instytucjonalnego
systemu koordynacji działań kontr- i antyterrorystycznych, który pozwoliłby zająć się niebezpieczeństwem wynikającym z działalności terrorystycznej w sposób bardziej rzetelny i kompleksowy. Problem stanowiło ponadto niejednoznaczne wskazanie centralnej jednostki antyterrorystycznej, której
rozmiar, wyposażenie i jednolite procedury treningowe umożliwiłyby skuteczną walkę ze zjawiskiem
terroryzmu52.
Ustawa z dziesiątego czerwca 2016 roku zawiera rozwiązania, które mogą okazać się pomocne w
eliminacji wskazanych wyżej problemów. W dużej mierze przybliża nas ona do modeli zwalczania
terroryzmu znanych z innych krajów europejskich. Takie państwa jak np. Francja, Wielka Brytania
czy Holandia od dawna charakteryzują się systemowym podejściem do zwalczania terroryzmu. Podejmowane przez nie działania w walce ze zjawiskiem terroryzmu odznaczają się maksymalną koncentracją i koordynacją. Bezpośrednio przejawia się to w celach, misjach, strategiach, zadaniach,
kompetencjach, odpowiedzialności i w strukturach organizacyjnych53, pośrednio zaś, w istniejących
ustawach, rozporządzeniach, zarządzeniach i dyrektywach jako dokumentach umożliwiających stosowanie określonych rozwiązań organizacyjnych. Zapobiega to międzyresortowemu rozmyciu władzy i
odpowiedzialności, pojawieniu się sprzeczności decyzyjnych oraz kumulacji wysiłków. Co równie
istotne w państwach tych daje się zauważyć dość wyraźne rozgraniczenie kompetencji i odpowiedzialności54.
W świetle powyższego przykładu, pomimo lakonicznej charakterystyki systemów antyterrorystycznych przedstawionych państw, należy z przykrością stwierdzić, że do dziesiątego czerwca 2016
roku (a więc dnia, w którym Sejm RP uchwalił ustawę o działaniach antyterrorystycznych) Polska
była państwem, którego poziom systemowego przygotowania na zagrożenia terrorystyczne był zdecydowanie niedostateczny. Owa ustawa wprowadziła jednak wiele pozytywnych zmian, które mogą
okazać się pomocne w perspektywie wzmocnienia bezpieczeństwa państwa polskiego. Jest ona próbą
skoncentrowania zapisów odnoszących się do zagrożenia terrorystycznego w jednym akcie prawnym,
ale również dokonania mniejszych lub większych zmian, w już obowiązujących przepisach. Do jej
najważniejszych zapisów należy m.in.:
– zwiększenie kompetencji i zarazem odpowiedzialności Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i szefa ABW, który został wskazany jako ten, który w największym stopniu będzie odpowiadał za zapobieganie zjawiskom terrorystycznym
– wkomponowanie sił zbrojnych w system antyterrorystyczny na obszarze państwa polskiego
– w sytuacji wysokiego stopnia alarmowego możliwość użycia przez służby specjalne broni bez
obowiązku dbania o spowodowanie możliwie najmniejszych szkód
– zwrócenie większej uwagi na zjawisko cyberterroryzmu (m.in. pewna cenzura w Internecie,
szybsze przekazywanie informacji pomiędzy służbami specjalnymi. Duże kontrowersje
wzbudziło zalecenie imiennego rejestrowania wszystkich kart SIM użytkowanych w systemie
pre-paid)
– możliwość kontroli przejść granicznych (ich zamykania w sytuacjach wyjątkowych) i szerzej
granic państwa
– obserwacja obcokrajowców, którzy są podejrzani o możliwość działań terrorystycznych 55.
52
K. Wawrzyszczak, A. Berezowska, Zagrożenia terrorystyczne Polski, służby odpowiedzialne za jego przeciwdziałanie i
zwalczanie, http://docplayer.pl/6488332-Temat-zagrozenia-terrorystyczne-polski-sluzby-odpowiedzialne-za-jegoprzeciwdzialanie-i-zwalczanie.html, 25.09.2016.
53
Polko R., GROM w…, dz.cyt., s. 111.
54
Tamże, s. 112.
55
Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych, (Dz.U. 2016 poz. 904); Raubo J., Ustawa antyterrorystyczna – krok do zwiększenia bezpieczeństwa Polski. „Kluczowa rola przepisów wykonawczych i wzmocnienia
25
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
To tylko niektóre punkty ustawy antyterrorystycznej, które mają na celu zminimalizować ryzyko
zagrożenia terrorystycznego.
5. Podsumowanie
Polska nie stanowi obecnie priorytetowego celu dla organizacji terrorystycznych. Pierwszoplanową rolę odgrywają tutaj takie państwa jak m.in. Wielka Brytania, Francja czy Niemcy. Polska jest
jednak, jako bliski sojusznik Stanów Zjednoczonych, członek UE i NATO oraz uczestnik koalicji antyterrorystycznej mocno z tymi państwami powiązana i może stać się w przyszłości celem ataku terrorystycznego. W chwili obecnej najbardziej realną opcją ataku na Polskę wydaje się być ta, w której
zamach terrorystyczny przeprowadzi grupa terrorystyczna z zewnątrz, a więc spoza granic naszego
państwa56. Mimo wszystko największego zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa polskiego należy
upatrywać w islamistycznych organizacjach terrorystycznych, takich jak Al-Kaida czy Państwo Islamskie. Wynika to z faktu obecności polskich sił wojskowych w wojnie w Iraku i Afganistanie, a także
pomocy niesionej m.in. przez Polskę amerykańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej w globalnych
zmaganiach z islamistami. Pomoc ta miała obejmować również przetrzymywanie schwytanych terrorystów w niewielkich amerykańskich ośrodkach zatrzymań w Europie, z których jedno miało podobno
znajdować się w Polsce (Stare Kiejkuty)57.
Jeżeli chodzi zaś o poziom zagrożenia ze strony rodzimych ugrupowań terrorystycznych, to jest
on zerowy, bo takich w chwili obecnej w Polsce nie ma. Możliwość powstania rodzimych ugrupowań
terrorystycznych o profilu prawicowym, lewicowym czy nacjonalistycznym należy w tej chwili ocenić
za niewielką58. Także zagrożenie ze strony Ruchu Autonomii Śląska, ugrupowania uznawanego przez
niektórych za separatystyczne59 wydaje się obecnie mało realne.
Zagrożenie dla państwa polskiego wynika ponadto z nielegalnej migracji do państw UE, która w
ostatnich latach się nasiliła. Polska jako jedno z nielicznych państw w Europie potrafiła się oprzeć
napływowi ludności z zewnątrz, głównie z Afryki i Bliskiego Wschodu. Ograniczyła tym samym ryzyko zagrożenia terrorystycznego, bowiem wśród imigrantów mogli być przyszli zamachowcy. Polityka migracyjna Polski od dłuższego czasu jest niezmienna. W ostatnich miesiącach przekonali się o
tym Czeczeńcy, którzy nie zostali wpuszczeni na terytorium Polski. Szef Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusz Błaszczak tłumaczył to w ten sposób: „Polska nie będzie ulegać
presji tych, którzy chcą doprowadzić do kryzysu migracyjnego (…) W Czeczenii nie ma wojny w
odróżnieniu od sytuacji sprzed lat”60. Polskie władze są więc bardzo ostrożne w decydowaniu o tym,
kto może przekraczać polską granicę, a kto takiego prawa nie ma. Czeczeńcy słynęli – co zostało w
niniejszej pracy udowodnione – z głośnych ataków terrorystycznych, których dokonywali z pobudek
nacjonalistycznych, ale dotyczyły one jedynie Federacji Rosyjskiej. Z tego względu są oni dziś często
błędnie postrzegani jako ktoś komu nie można ufać.
służb”, http://www.cyberdefence24.pl/361085,ustawa-antyterrorystyczna-krok-do-zwiekszenia-bezpieczenstwa-polskikluczowa-rola-przepisow-wykonawczych-i-wzmocnienia-sluzb, 25.09.2016.
56
J. Dworzecki, Terroryzm jako zagrożenie współczesnego świata, „Zeszyt Naukowy” Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa
Publicznego i Indywidualnego „Apeiron”, nr 5, Kraków 2011, s. 183.
57
K. Wawrzyszczak, A. Berezowska, Zagrożenia terrorystyczne Polski, służby odpowiedzialne za jego przeciwdziałanie i
zwalczanie, http://docplayer.pl/6488332-Temat-zagrozenia-terrorystyczne-polski-sluzby-odpowiedzialne-za-jegoprzeciwdzialanie-i-zwalczanie.html, 25.09.2016.
58
Tamże.
59
Twierdzi tak m.in. prof. Wojciech Roszkowski, http://wpolityce.pl/spoleczenstwo/256893-ruch-autonomii-slaska-tougrupowanie-podejrzewane-o-proby-separatyzmu-prof-roszkowski-o-koalicji-slaskiej-po-psl-sld-i-ras-nasz-wywiad,
25.09.2016.
60
http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/szef-mswia-mariusz-blaszczak-o-czeczenach-na-polskiejgranicy,672450.html, 25.09.2016.
26
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
Polski system antyterrorystyczny, jak wykazała niniejsza praca nie jest doskonały. W dużym
stopniu jego działanie usprawnić ma uchwalona w tym roku ustawa antyterrorystyczna, która wprowadza wiele zmian w funkcjonowaniu m.in. służb specjalnych. To takie formacje jak m.in. ABW czy
GROM odpowiadały za bezpieczeństwo wewnętrzne państwa polskiego podczas tegorocznych imprez: Międzynarodowego Szczytu NATO w Warszawie oraz Światowych Dni Młodzieży w Krakowie
i będą odpowiadały w dalszym ciągu. Przy okazji tak dużych imprez niezwykle istotna jest ścisła,
skoordynowana i spójna współpraca pomiędzy wszystkimi służbami, zaangażowanymi w zapewnienie
bezpieczeństwa państwa. Aby w jak największym stopniu ograniczyć możliwość zagrożenia terrorystycznego w naszym kraju, niezbędne jest utworzenie takiego systemu ochrony przeciwterrorystycznej, w którym uwzględnione zostaną działania wszystkich służb i instytucji. Ustawa antyterrorystyczna jest pierwszym krokiem, aby taki system w Polsce powstał. Nie można również zapominać o dalszej, owocnej współpracy z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi, które w
znacznym stopniu są gwarantem bezpieczeństwa narodowego Polski.
Bibliografia
1.
2.
3.
Celej P., Historia politycznego terroru: IRA, http://strefahistorii.pl/article/3719-historia-politycznegoterroru-ira, 22.09.2016
ETA składa broń. Wstęp do rozwiązania organizacji?,
http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1058641,ETA-sklada-bron-Wstep-do-rozwiazania-organizacji,
22.09.2016
Geekowski F., Mapa wszystkich zamachów po 11 września,
http://www.geekweek.pl/aktualnosci/25736/mapa-wszystkich-zamachow-po-11-wrzesnia, 21.09.2016
4.
Global Terrorism Index 2012, http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/2012-GlobalTerrorism-Index-Report.pdf, 23.09. 2016
5.
Hoffman T., Rola polskiej polityki bezpieczeństwa w przeciwdziałaniu terroryzmowi, „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa”, 2011, nr 1
6.
http://dzihadyzm.blox.pl/2010/12/Madryt-11-marca-2004-r.html, 23.09.2016
7.
http://forsal.pl/artykuly/929876,liczba-zamachow-terrorystycznych-w-europie-zachodniej-w-ostatnichdekadach.html, 23.09.2016
http://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/470861,wojna-z-panstwem-islamskim-belgia-dolacza-dousa.html, 23.09.2016
http://wiadomosci.onet.pl/swiat/francja-najmlodszy-z-podejrzanych-o-zamach-w-paryzu-juz-w-rekachpolicji/h5ejs, 23.09.2016
http://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Zamach-na-dwie-synagogi-w- Stambule,wid,1663880,wiadomosc.html?ticaid=117c82&_ticrsn=3, 23.09.2016
http://wpolityce.pl/spoleczenstwo/256893-ruch-autonomii-slaska-to-ugrupowanie-podejrzewane-oproby-separatyzmu-prof-roszkowski-o-koalicji-slaskiej-po-psl-sld-i-ras-nasz-wywiad, 25.09.2016
http://wpolityce.pl/swiat/301969-nowe-fakty-ws-strzelaniny-w-monachium-na-miejscu-znaleziono-57lusek-po-nabojach-wystrzelonych-z-pistoletu, 23.09.2016
http://www.antyterroryzm.gov.pl/CAT/ochrona-antyterrorysty/miedzyresortowyzespol/408,MIEDZYRESORTOWY-ZESPOL-DS-ZAGROZEN-TERRORYSTYCZNYCH.html;
http://www.arslege.pl/zadania-kolegium-do-spraw-sluzb-specjalnych/k181/a18309/, 24.09.2016
http://www.fakt.pl/wydarzenia/polityka/zamachy-w-paryzu-ekspert-o-przyczynach-zamachu/zf556zp,
23.09.2016
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15. http://www.polskieradio.pl/9/713/Artykul/1637308,Zamachy-w-Turcji-to-zemsta-za-wojne-zPanstwem-Islamskim, 23.09.2016
16. http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/10-lat-od-tragedii-na-dubrowce,284332.html, 23.09.2016
17. http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/zamach-w-nicei-prokurator-byl-z-goryzaplanowany,661885.html, 23.09.2016
27
Zagrożenia zjawiskami terroryzmu w Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście rozwoju działalności organizacji
terrorystycznych w XXI wieku
18. http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/szef-mswia-mariusz-blaszczak-o-czeczenach-na-polskiejgranicy,672450.html, 25.09.2016
19. http://www.tvp.info/7072862/swiat/lzy-breivika-na-sali-sadowej/7071181/odczytanie-aktu-oskarzeniaw-procesie-breivika/, 22.09.2016
20. http://wyborcza.pl/1,75399,20422556,niemcy-sprawca-ataku-w-wurzburgu-nie-byl-bojownikiempanstwa.html, 23.09.2016
21. http://wyborcza.pl/1,76842,9994429,Breivik__moje_dzialania_byly_ohydne_ale_konieczne_.html?disa
bleRedirects=true, 23.09.2016
22. http://zw.com.pl/artykul/126889.html?print=tak, 23.09.2016
23. https://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/313,Warszawska-Konferencja-w-sprawie-ZwalczaniaTerroryzmu.html, 24.09.2016
24. Ibrahim R., Czy istnieje „chrześcijański terroryzm”?, https://euroislam.pl/czy-istnieje-chrzescijanskiterroryzm/, 22.09.2016
25. Izak K., Nie tylko islam. Ekstremizm i terroryzm religijny, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, nr
12, Warszawa 2015
26. Kamiński S., Polska w międzynarodowej koalicji przeciwko terroryzmowi,
http://docplayer.pl/16002303-Slawomir-kaminski-bezpieczenstwo-narodowe-ii-2006-2.html,
21.09.2016
27. Karwacka D., Ocena zagrożeń terrorystycznych i ich wpływ na bezpieczeństwo Polski, „Rozprawy Społeczne”, nr 1 (VIII), 2014
28. Kiełt A., Przeciwdziałanie terroryzmowi jako element działań na rzecz bezpieczeństwa państwa,
http://docplayer.pl/5906865-Przeciwdzialanie-terroryzmowi-jako-element-dzialan-na-rzeczbezpieczenstwa-panstwa.html, 21.09.2016
29. Kmiecik P., Zwalczanie terroryzmu w polskiej polityce bezpieczeństwa,
http://www.nowastrategia.org.pl/zwalczanie-terroryzmu/, 24.09.2016
30. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. 1997, Nr 78 poz. 483)
31. Majczak M., Współczesny terroryzm zagrożeniem dla bezpieczeństwa światowego. Zwalczanie terroryzmu, http://www.e-debiuty.byd.pl/file/rwfz4g8ijmw9d7p/PDF/Majczak.pdf, 21.09.2016
32. Największe zamachy terrorystyczne XXI wieku,
http://wiadomosci.wp.pl/gid,18228317,kat,1356,title,Najwieksze-zamachy-terrorystyczne-XXIwieku,galeria.html, 22.09.2016
33. Pałgan J., Terroryzm w Europie Zachodniej, [W:] Kowalczyk K., Wróblewski W. (red.), Terroryzm
globalne wyzwanie, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2006
34. Polko R., GROM w działaniach przeciwterrorystycznych, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa 2008
35. Raubo J., Ustawa antyterrorystyczna – krok do zwiększenia bezpieczeństwa Polski. „Kluczowa rola
przepisów wykonawczych i wzmocnienia służb”, http://www.cyberdefence24.pl/361085,ustawaantyterrorystyczna-krok-do-zwiekszenia-bezpieczenstwa-polski-kluczowa-rola-przepisowwykonawczych-i-wzmocnienia-sluzb, 25.09.2016
36. Sabaj P., Terroryzm w Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe Zakładu Europeistyki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania, nr 2, Rzeszów 2008
37. Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych, (Dz.U. 2016 poz. 904)
38. Wawrzyszczak K., Berezowska A., Zagrożenia terrorystyczne Polski, służby odpowiedzialne za jego
przeciwdziałanie i zwalczanie, http://docplayer.pl/6488332-Temat-zagrozenia-terrorystyczne-polskisluzby-odpowiedzialne-za-jego-przeciwdzialanie-i-zwalczanie.html, 24.09.2016
39. Zimmerman M., Biesłan. Sceny z dziecięcego koszmaru, http://wiadomosci.onet.pl/prasa/bieslansceny-z-dzieciecego-koszmaru/s08kd, 23.09.2016
28