FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS

FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS
Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 256 (48), 117–122
Bogusław GOŁĘBIOWSKI, Agata WÓJCIK
CENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH
KRAJÓW EUROPEJSKICH W LATACH 2003–2005
PURCHASE AND RENT MILK QUOTA PRICES IN EUROPEAN
FARMS IN 2003–2005
Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwami, Akademia Rolnicza
ul. Monte Cassino 16, 70-466 Szczecin
Abstract. Every European Union country come under milk quota system. Purchase and rent
milk quota prices in European farms in 2003–2005 are analyzed in this paper. Research includes dairy farms from Poland, Belgium, Denmark, Spain, Netherlands, Ireland, Luxembourg,
Germany, Italy and United Kingdom.
Słowa kluczowe: cena dzierżawy kwoty mlecznej, cena zakupu kwoty mlecznej.
Key words: quota purchase price, quota rent price.
WSTĘP
Każdy producent mleka posiadający gospodarstwo rolne podlega systemowi kwotowania. Dostawca mleka musi posiadać indywidualną ilość referencyjną, ponieważ bez niej nie
może wprowadzać mleka lub przetworów mlecznych do obrotu rynkowego. Jeżeli producent mleka nie posiada indywidualnej ilości referencyjnej lub jeżeli uważa, że posiada jej
za mało, to może ją kupić lub wydzierżawić od innego producenta. Dzięki kwotowaniu kraje
UE dążą do zapewnienia dostawcom zbytu na wyprodukowane mleko oraz do uzyskania
za nie korzystnej ceny (Kwotowanie produkcji mleka 2006).
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie kształtowania się cen zakupu oraz dzierżawy
kwoty mlecznej w wybranych państwach europejskich.
MATERIAŁ I METODY
Badaniami objęto gospodarstwa z Europy specjalizujące się w produkcji mleka. Do porównań wykorzystano ceny zakupu kwoty mlecznej oraz ceny dzierżawy kwoty mlecznej
z gospodarstw z Polski, Belgii, Danii, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Luksemburga, Niemiec,
Włoch oraz Wielkiej Brytanii. Do przeprowadzenia analizy wykorzystano dane z lat 2003–2005
otrzymane z Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka (European Dairy Farmers). Za walutę do porównań cen przyjęto euro.
Dane dotyczące Polski istnieją tylko dla roku 2005, ponieważ w latach 2003 i 2004
nie istniał jeszcze system kwot mlecznych w Polsce. System kwotowania produkcji mleka
w Polsce prowadzi Agencja Rynku Rolnego.
Największym średnim stadem charakteryzowała się Polska (średnio 297 krów w gospodarstwie). Zdecydowanie najmniejsze stada krów posiadały gospodarstwa w Belgii (63),
118
B. Gołębiowski i A. Wójcik
Hiszpanii (72) i Luksemburgu (72). Przeciętną wielkość stada krów w analizowanych gospodarstwach w badanych państwach, w latach 2003–2005, przedstawiono na rys. 1.
350
297
300
Liczba krów
250
218
182
200
150
100
130
117
147
72
72
63
125
50
Włochy
Wielka
Brytania
Polska
Niemcy
Luksemburg
Irlandia
Holandia
Hiszpania
Dania
Belgia
0
Rys. 1. Przeciętna wielkość stada krów w analizowanych gospodarstwach w badanych państwach
w latach 2003–2005
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport EDF (2004, 2005, 2006).
WYNIKI I DYSKUSJA
Średnia cena zakupu kwoty mlecznej w państwach europejskich w latach 2003–2005
oscylowała wokół wartości 0,70 euro·kg–1. W roku 2003 było to 0,67 euro·kg–1, w 2004 roku
– 0,70 euro·kg–1, a w 2005 roku – 0,72 euro·kg–1. Przeciętną cenę zakupu kwoty mlecznej
w wybranych krajach europejskich w latach 2003–2005 przedstawiono na rys. 2.
-1
[euro·kg ]
2,0
1,5
1,0
0,5
2003 r.
2004 r.
Włochy
Wielka
Brytania
Polska
Niemcy
Luksemburg
Irlandia
Holandia
Hiszpania
Dania
Belgia
0,0
2005 r.
Rys. 2. Przeciętna cena zakupu kwoty mlecznej w wybranych krajach europejskich w latach 2003–2005
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport EDF (2004, 2005, 2006).
Najwyższą cenę zakupu kwoty mlecznej w zbiorze analizowanych danych w 2003 r. odnotowano w gospodarstwach holenderskich (2,00 euro·kg–1) i była to cena maksymalna
Ceny zakupu i dzierżawy kwoty mlecznej...
119
w latach 2003 – 2005; najniższą cenę odnotowano w Wielkiej Brytanii – 0,01 euro·kg–1 (cena minimalna w trzech badanych latach). W roku 2004 najwyższą ceną zakupu charakteryzowały się gospodarstwa z Holandii (2,03 euro·kg–1), a najniższą – z Niemiec i Wielkiej Brytanii
(0,20 euro·kg–1). Najwyższa cena zakupu w 2005 r. kształtowała się na poziomie 2,31 euro·kg–1
(Holandia), przy cenie najniższej w Wielkiej Brytanii wynoszącej 0,06 euro·kg–1.
Średnie ceny zakupu kwoty mlecznej różniły się od średniej arytmetycznej o 0,55 euro·kg–1.
W roku 2003 różnica ta wynosiła 0,54 euro·kg–1, natomiast w latach 2004 i 2005 – 0,59 euro·kg–1.
Różnica między największą i najmniejszą ceną zakupu kwoty mlecznej w latach 2003–2005
wyniosła 1,99 euro·kg–1. Był to również obszar zmienności dla roku 2003. W roku 2004 obszar zmienności wyniósł 1,60 euro·kg–1, natomiast w 2005 r. – 1,74 euro·kg–1.
W Belgii z roku na rok obserwowano dynamiczny wzrost ceny zakupu kwoty mlecznej
(z 0,46 euro·kg–1 w 2003 r. do 1,31 euro·kg–1 w 2005 r.). Dania, Holandia, Irlandia
oraz Luksemburg charakteryzowały się niewielkimi wahaniami cen w poszczególnych latach. W Hiszpanii i w Niemczech średnie ceny utrzymywały się na podobnym poziomie.
W Wielkiej Brytanii nastąpił spadek ceny (0,27 euro·kg–1 w 2003 r. w stosunku do 0,06 euro·kg–1
w roku 2005), natomiast we Włoszech cena wzrosła z 0,49 euro·kg–1 do 0,63 euro·kg–1. System
kwotowania produkcji mleka w Polsce istnieje od 2005 r. – w tym roku średnia cena zakupu
kwoty mlecznej w Polsce kształtowała się na poziomie 0,25 euro·kg–1.
Średnia cena dzierżawy kwoty mlecznej w państwach europejskich w latach 2003–2005
oscylowała wokół wartości 0,09 euro·kg–1. W poszczególnych latach kształtowała się również na poziomie 0,09 euro·kg–1. Przeciętną cenę dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych
krajach europejskich w latach 2003–2005 przedstawiono na rys. 3.
-1
[euro·kg ]
2,0
1,5
1,0
0,5
2003 r.
2004 r.
Włochy
Wielka
Brytania
Polska
Niemcy
Luksemburg
Irlandia
Holandia
Hiszpania
Dania
Belgia
0,0
2005 r.
Rys. 3. Przeciętna cena dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych krajach europejskich w latach 2003–2005
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport EDF (2004, 2005, 2006).
Najwyższą cenę dzierżawy w zbiorze analizowanych danych w 2003 r. odnotowano
w gospodarstwie belgijskim (1,00 euro·kg–1) – była to cena maksymalna w latach 2003–2005,
najniższą zaś (0,01 euro·kg–1) – w Hiszpanii, Luksemburgu i we Włoszech (cena minimalna
w trzech badanych latach). W roku 2004 najwyższą ceną dzierżawy charakteryzowało się
120
B. Gołębiowski i A. Wójcik
gospodarstwo z Holandii (0,36 euro·kg–1), a najniższą – z Irlandii i Włoch (0,04 euro·kg–1).
Najwyższa cena w 2005 r. kształtowała się na poziomie 0,29 euro·kg–1 (Holandia), przy cenie najniższej wynoszącej 0,01 euro·kg–1 w Wielkiej Brytanii.
Średnie ceny dzierżawy kwoty mlecznej różniły się od średniej arytmetycznej o 0,05 euro·kg–1.
W roku 2003 różnica ta wynosiła 0,04 euro·kg–1, natomiast w roku 2004 i w roku 2005 –
0,06 euro·kg–1.
Różnica między największą i najmniejszą ceną dzierżawy kwoty mlecznej w latach
2003–2005 wyniosła 0,99 euro·kg–1. Był to również obszar zmienności dla roku 2003.
W roku 2004 obszar zmienności wyniósł 0,32 euro·kg–1, natomiast w 2005 r. – 0,28 euro·kg–1.
Belgia, Dania i Holandia charakteryzowały się znacznymi wahaniami cen dzierżawy
w poszczególnych latach, przy niewielkich wahaniach w Hiszpanii i Luksemburgu. Przez
trzy kolejne lata w Irlandii cena dzierżawy nie zmieniła się i kształtowała na poziomie
0,04 euro·kg–1. W Niemczech nastąpił spadek cen z 0,10 euro·kg–1 w 2003 r. do 0,06 euro·kg–1
w roku 2005. W Wielkiej Brytanii zaobserwowano dynamiczny spadek cen (z 0,10 euro·kg–1
do 0,01 euro·kg–1), natomiast we Włoszech – niewielki wzrost – z 0,07 euro·kg–1 w 2003
i 2004 r. do 0,09 euro·kg–1 w roku 2005. Przeciętna cena dzierżawy kwoty mlecznej w Polsce wyniosła 0,06 euro·kg–1.
CENY ZAKUPU ORAZ DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W WYBRANYCH
GOSPODARSTWACH PAŃSTW EUROPEJSKICH
W niniejszym podrozdziale przedstawiono ceny zakupu i dzierżawy kwoty mlecznej
w wybranych gospodarstwach.
Średnia cena zakupu kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach państw europejskich w latach 2003 – 2005 oscylowała wokół wartości 0,64 euro·kg–1. W roku 2003 było
to 0,60 euro·kg–1, w 2004 r. – 0,66 euro·kg–1, a w 2005 r. – 0,65 euro·kg–1. Przeciętną cenę zakupu kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach krajów europejskich w latach 2003–2005
przedstawiono na rys. 4.
2003 r.
2004 r.
Włochy
Wielka
Brytania
Polska
Niemcy
Irlandia
Holandia
Hiszpania
Belgia
[euro·kg–1]
2,0
1,8
1,6
1,4
1,2
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
2005 r.
Rys. 4. Przeciętna cena zakupu kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach krajów europejskich
w latach 2003–2005
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport EDF (2004, 2005, 2006).
Ceny zakupu i dzierżawy kwoty mlecznej...
121
Najwyższą cenę zakupu kwoty mlecznej w zbiorze analizowanych danych w 2003 r. odnotowano w gospodarstwach holenderskich (2,00 euro·kg–1) – była to cena maksymalna
w latach 2003–2005, najniższą zaś w Wielkiej Brytanii – 0,04 euro·kg–1 (cena minimalna
w trzech badanych latach). W roku 2004 najwyższą ceną zakupu charakteryzowało się gospodarstwo z Holandii (1,90 euro·kg–1), a najniższą – z Wielkiej Brytanii (0,20 euro·kg–1).
Najwyższa cena zakupu w 2005 r. kształtowała się na poziomie 1,84 euro·kg–1 w Holandii,
przy cenie najniższej – 0,06 euro·kg–1 w Wielkiej Brytanii.
Średnia cena dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach państw europejskich
w latach 2003–2005 oscylowała wokół wartości 0,09 euro·kg–1. W poszczególnych latach
kształtowała się ona na poziomie 0,09, 0,10 i 0,08 euro·kg–1. Przeciętną cenę dzierżawy kwoty
mlecznej w wybranych gospodarstwach krajów europejskich w latach 2003–2005 przedstawiono na rys. 5.
[euro·kg–1]
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
2003 r.
2004 r.
Włochy
Wielka
Brytania
Polska
Niemcy
Irlandia
Holandia
Hiszpania
Belgia
0,00
2005 r.
Rys. 5. Przeciętna cena dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach krajów europejskich w latach 2003–2005
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport EDF (2004, 2005, 2006).
Najwyższą cenę dzierżawy kwoty mlecznej w zbiorze analizowanych danych w 2003 r.
odnotowano w gospodarstwie belgijskim (1,00 euro·kg–1) – była to cena maksymalna w latach 2003 – 2005, najniższą zaś w Hiszpanii, Irlandii i we Włoszech – 0,04 euro·kg–1.
W roku 2004 najwyższą ceną dzierżawy charakteryzowało się gospodarstwo z Holandii
(0,32 euro·kg–1), a najniższą – z Irlandii i Włoch (0,04 euro·kg–1). Najwyższa cena zakupu
w 2005 r. kształtowała się na poziomie 0,27 euro·kg–1 (w Belgii), przy cenie najniższej wynoszącej 0,01 euro·kg–1 w Wielkiej Brytanii (cena minimalna w trzech badanych latach).
WNIOSKI
Z przeprowadzonej analizy wynika, że w latach 2003 – 2005 najwyższa była cena zakupu kwoty mlecznej w Holandii, natomiast najniższa – w Niemczech i Wielkiej Brytanii.
W Belgii i we Włoszech zaobserwowano wzrost cen w poszczególnych latach. Spadek cen
zakupu wystąpił w Niemczech.
122
B. Gołębiowski i A. Wójcik
Gospodarstwa holenderskie i belgijskie charakteryzowały się najwyższą ceną dzierżawy
kwoty mlecznej. Stosunkowo niskie ceny dzierżawy kwoty mlecznej odnotowano w Hiszpanii, Irlandii, Luksemburgu, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. We Włoszech i Luksemburgu
cena dzierżawy wzrastała z roku na rok, natomiast w Niemczech i Wielkiej Brytanii cena
ta była coraz mniejsza w kolejnych latach.
Polska na tle innych państw europejskich charakteryzuje się stosunkowo niskimi cenami –
0,25 euro·kg–1 w przypadku zakupu i 0,06 euro·kg–1 w przypadku dzierżawy kwoty mlecznej.
PIŚMIENNICTWO
EDF – Report. 2004. European Dairy Farmers, Institute of Farm Economics and Rural Studies,
Federal Agricultural Research Cenrte (FAL).
EDF – Report. 2005. European Dairy Farmers, Institute of Farm Economics and Rural Studies,
Federal Agricultural Research Cenrte (FAL).
EDF – Report. 2006. European Dairy Farmers, Institute of Farm Economics and Rural Studies,
Federal Agricultural Research Cenrte (FAL).
Kwotowanie produkcji mleka. Biul. Infor. ARR wrzesień 2006.