Katarzyna Sieradzka, Rola inwestorow wysokiego ryzyka i osrodkow

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 17, Nr 1/2013
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Ludzie, zarządzanie, gospodarka
Katarzyna Sieradzka1
ROLA INWESTORÓW WYSOKIEGO RYZYKA
I OŚRODKÓW INNOWACJI W SYSTEMIE TRANSFERU
I KOMERCJALIZACJI WIEDZY
1. Wprowadzenie
Warunkiem wzrostu konkurencyjności współczesnej gospodarki jest możliwość przekształcania wiedzy w nowoczesne technologie, metody zarządzania
i organizacji, produkty i usługi. Wyzwaniem staje się dziś intensyfikacja procesu
transferu i komercjalizacji wiedzy oraz zniesienie barier cechujących środowisko
akademickie w tym aspekcie. Wpływ innowacji oraz transferu i komercjalizacja
wiedzy oraz powiązań nauki i biznesu na rozwój przedsiębiorstw winno być jednym z głównych elementów polityki społeczno-gospodarczej kraju.
Celem artykułu jest analiza działalności ośrodków innowacji i przedsiębiorczości oraz inwestorów wysokiego ryzyka w kontekście wspierania innowacji oraz
transferu i komercjalizacji wiedzy.
Dynamicznie rozwijające się środowisko rynkowe wymusza na gospodarce
kraju tworzenie sprawnie działających sieci instytucji, które ułatwiają powstawanie i funkcjonowanie nowych, innowacyjnych przedsiębiorstw. Główną barierą
rozwoju takich podmiotów jest brak kapitału, ale również niedostatek wiedzy
i umiejętności oraz kwalifikacji. Sposobem na przezwyciężenie owych barier jest
wykorzystanie możliwości, jakie dają inwestorzy wysokiego ryzyka oraz ośrodki
innowacji i przedsiębiorczości.
2. Inwestorzy indywidualni
Pod pojęciem anioła biznesu kryją się przedsiębiorcy i biznesmeni o dużym
doświadczeniu zawodowym, posiadający dzięki swojej pracy znaczny majątek
1
dr Katarzyna Sieradzka, adiunkt, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. K. Pułaskiego
w Radomiu.
353
osobisty, samodzielnie inwestujący zgromadzone przez siebie oszczędności na
okres kilku lat w akcje lub udziały niepowiązanych z nimi osobiście małych
i średnich przedsiębiorstw, nienotowanych na giełdzie, na ogół będących we
wczesnym stadium rozwoju i wykazujących się dużym potencjałem wzrostu swojej wartości2.
Rynek inwestorów indywidualnych cechuje się dużą różnorodnością - skłonnością do ryzyka, wysokością kapitału inwestycyjnego, motywami podejmowania
inwestycji, doświadczeniami zawodowymi itp. Jednak pomimo tych rozbieżności
dokonano klasyfikacji aniołów m.in. pod względem motywów działania. Wskazano na trzy podstawowe grupy: aniołów aktywnych (do których zalicza się: anioła
przedsiębiorcę, anioła korporacyjnego, anioła poszukującego dochodu i anioła
maksymalizującego bogactwo), uśpionych i początkujących3.
Business angels to inwestorzy private equity, którzy najczęściej inwestują
w przedsięwzięcia zazwyczaj znajdujące się w bardzo wczesnej fazie rozwoju. Nie
ograniczają się oni w swoich decyzjach inwestycyjnych do jakiegokolwiek sektora, gdyż czynnikiem decydującym są projekty o dużym potencjale wzrostu. Wielkość inwestycji realizowanej przez indywidualnego inwestora w Europie wynosi
przeciętnie 25-400 tysięcy euro, których horyzont inwestycyjny wynosi około 3-6
lat4. Aniołowie biznesu osobiście angażują się w działalność firmy, w którą zainwestowali, pełniąc najczęściej funkcję członka rady nadzorczej (przygotowywanie
i monitorowanie strategii rozwoju, pozyskiwanie nowych inwestorów, rzadziej jest
to współpraca w zakresie rozwoju produktu).
O zaangażowaniu się business angels w dany projekt decyduje szereg czynników
w tym zgodność oczekiwań inwestorów oferujących kapitał z celem projektu. Aniołowie biznesu interesują się projektami, które spełniają następujące przesłanki5:
− będą realizowane przez wiarygodnego przedsiębiorcę,
− podmiot będzie oferował taki produkty/usługi lub model biznesowy, który
zapewni uzyskanie przewagi konkurencyjnej, zwiększając tym samym szanse na dynamiczny wzrost wartości projektu a zatem na zyski dla inwestora,
− ustalona i pewna przewaga konkurencyjna nad rywalami, jaką powinien
charakteryzować się projekt,
− osiągnięcie zysków adekwatnych do czasu trwania inwestycji i ryzyka ponoszonego przez inwestora.
Kolejną przesłanką jest dobór odpowiedniej formy, w jakiej funkcjonuje anioł
biznesu. Może on funkcjonować, jako partner funduszu private equity, w sieci lub
w formie syndykatu. Inwestorzy nieformalni (osoby fizyczne) tworzą spółki inwestycyjne, których celem jest sformalizowanie danego rodzaju inwestycji (projektu), przy uwzględnieniu aspektu planowania podatkowego w powiązaniu z celem
2
3
4
5
P. Tamowicz, Pomocna dłoń kapitału, PARP, Gdańsk 2007, s. 8.
Szerzej zob., C.M. Mason, Informal sources of venture finance, University of Strathclyde, Glasgow 2005, s. 8.
Business Angels w Europie – nieformalne inwestycje private equity, Private Equity Conulting
2004, nr 3, s. 2; www.private-equity.pl.
P. Tamowicz, Business angels. Pomocna dłoń kapitału, Wyd. PARP, Gdańsk 2007, s. 8.
354
realizacji zysku w procesie realizacji inwestycji. Spółki te są likwidowane po zakończeniu inwestycji, przekształcane lub funkcjonują nadal i rozwijają się. Pojedynczy anioł pozyskuje status partnera w spółce, co daje możliwość wglądu
w prowadzony biznes. Może on mieć wpływ na strategię i rozwój przedsięwzięcia,
ale równie dobrze może pozostać jako anonimowy partner6. Syndykaty aniołów
biznesu to porozumienia aniołów biznesu o porównywalnej wielkości, działających w tej samej branży i mających zbliżone cele. Są one tworzone w momencie,
gdy jeden inwestor nie jest w stanie sfinansować całego projektu lub też nie chce
być jedynym inwestorem7.
Aniołowie Biznesu preferują branże, na których temat posiadają wiedzę zdobytą w wyniku własnych doświadczeń. Aniołowie biznesu angażują się w prowadzenie firmy, są inwestorem, który pełni funkcje nie tylko doradcy strategicznego, ale
i menedżera. W związku z czym specyfika prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej może być czynnikiem utrudniającym znalezienie BA skłonnego zainwestować w firmę swój kapitał. Jednak aniołowie biznesu najchętniej
lokują swój kapitał w przedsięwzięcia pochodzące z takich gałęzi gospodarki jak:
telekomunikacja, internet, ICT, energetyka, ochrona środowiska, media, biotechnologia, czy branża medyczna8.
Głównymi obszarami zainteresowania polskiego anioła biznesu są przede
wszystkim branże innowacyjne, gdzie poziom ryzyka jest wysoki, jednakże potencjalna stopa zwrotu jest adekwatna do ulokowanych środków.
W Polsce funkcjonują sieci aniołów biznesu, które pozwalają efektywnie i skutecznie łączyć potrzeby inwestorów i przedsiębiorców, zalicza się do nich:
− Polska Sieć Aniołów Biznesu PolBAN,
− Lewiatan Business Angels,
− Śląska Sieć Aniołów Biznesu (SilBAN),
− Regionalna Sieć Inwestorów i Inwestycji Kapitałowych (RESIK),
− Lubelska Sieć Aniołów Biznesu (LSAB),
− Sieć Inwestorów Prywatnych SATUS,
− Sieć AMBER.
3. Fundusze kapitału zalążkowego
Fundusze, które zajmują się finansowaniem fazy zalążkowej określane są mianem funduszy seed capital. Fundusze zalążkowe stanowią podgrupę większej grupy funduszy, jakimi są fundusze venture capital (VC) – tzw. kapitał podwyższonego ryzyka. Można zdefiniować je jako kapitał własny dostarczany przez inwesto6
7
8
Business Angels w Europie – nieformalne inwestycje private equity, Private Equity Conulting
2004, nr 3, s. 3; www.private-equity.pl.
B. Mikołajczyk, M. Krawczyk, Aniołowie biznesu w sektorze MSP, Wyd. Difin, Warszawa 2007,
s. 81.
K. Sieradzka, Significance of Business Angels in development of innovative undertakings [w:]
A. Wolak-Tuzimek, K. Sieradzka (red.), Enterprise facing the challenges of the global economy,
Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2011, s. 76.
355
rów zewnętrznych dla przedsiębiorstw charakteryzujących się dużą dynamiką
rozwoju i nienotowanych na giełdzie papierów wartościowych.
Faza zalążkowa obejmuje okres od powstania pomysłu do pojawienia się
przedsiębiorstwa na rynku. W trakcie fazy zalążkowej następuje ukształtowanie
przyszłego przedsiębiorcy, inkubacja pomysłu i wstępna ocena możliwości realizacji przedsięwzięcia. Dla każdego podejmującego działalność gospodarczą najważniejsze, a zarazem najtrudniejsze, jest znalezienie miejsca na rynku i ocena
realności pomysłu na biznes9.
Fundusze seed capital, interesują się inwestycjami w fazie zalążkowej, czyli
etap powstawania innowacyjnych firm. Wtedy to finansują oraz wspierają merytorycznie analizy i badania. Pozwalają one na określenie czy innowacyjny produkt
lub usługa ma szansę na komercjalizację i utrzymanie się na rynku10. W sektorach
technologicznych program wspiera także zakup patentów i budowę prototypów.
Przy inwestycjach w stadium zalążkowym rozwoju przedsiębiorstwa fundusze
oczekują rocznej stopy zwrotu na poziomie minimum 20% - 50% (5-10x zainwestowanego kapitału). Spowodowane jest to bardzo wysokim stopniem ryzyka oraz
odroczonymi zyskami w czasie. Inwestor, który lokuje swój kapitał na tak wczesnym i niepewnym etapie, spodziewa się otrzymania od pomysłodawcy znaczącego – 50% albo nawet większościowego udziału we współtworzonej spółce oraz
wspomnianej powyżej stopy zwrotu. O okresie inwestowania decyduje sektor
i sytuacja rynkowa, która określa możliwości rozwojowe spółki. Dlatego w zależności od tych dwóch czynników, okres inwestowania waha się od 5 do 8 lat11.
Fundusze zalążkowe znajdują się na samym początku cyklu życia firmy, w fazie pomysłu. Średnia ich wartość dochodzi do 200 tysięcy euro. Faza zasiewu jest
uważana za fazę najwyższego ryzyka. Fundusze seed capital nie inwestują bowiem
w istniejące przedsiębiorstwa z gotowym produktem, ale w pomysły naukowców,
technologów lub zdolnych menedżerów. Dlatego też nie wymagane jest przedstawianie biznes planu, ani przeprowadzania wcześniejszych badań rynkowych. Fundusze zalążkowe powstają głównie w regionach prężnych gospodarczo, gdzie
funkcjonują duże ośrodki akademickie. Współpracują one coraz częściej z ośrodkami naukowymi, gdzie poszukują interesujących projektów inwestycyjnych, na
etapie prac badawczych. Konsekwencją tej sytuacji jest coraz większe zainteresowanie funduszy kapitału zalążkowego innowacyjnymi przedsiębiorcami, w tym
z akademickimi firmami odpryskowymi typu spin-off i spin-out oraz z instytucjami akademickimi. W rozwoju funduszy kapitału zalążkowego głównymi barierami
są niesprzyjające rozwiązania prawne odnośnie komercjalizacji wyników prac
badawczych prowadzonych przez instytucje naukowe, jak również wysoki poziom
kosztów operacyjnych funduszu w stosunku do zaangażowanego kapitału. Nakłady na poszukiwanie i ewaluację projektu inwestycyjnego są porównywalne jak
9
Faza zalążkowa i faza rozruchu przedsiębiorstw, PARP, 2010, s. 1.
A. Gieroczyńska, Fundusze venture capital jako nowy instrument finansowania rozwoju firmy,
[w:] M. Kulikowski (red.), Przedsiębiorstwa i gospodarka Polski w perspektywie integracji z UE,
SGH, Warszawa 2003, s. 243.
11
Faza zalążkowa i faza rozruchu przedsiębiorstw, PARP, 2010, s. 2.
10
356
w przypadku dużych inwestycji kapitałowych na etapie ekspansji, a zainwestowana przez fundusz kwota jest mniejsza, a obarczona dużo większym ryzykiem niepowodzenia.
Obecnie w Polsce zidentyfikowano 68 funduszy seed capital, z czego 75% powstało przy współudziale funduszy unijnych (w ramach Programu Operacyjnego
Innowacyjna Gospodarka). Rozkład regionalny funduszy wskazuje na silną korelację pomiędzy dynamiką gospodarczą regionów i pozycją działających w nich
ośrodków akademickich. Regiony charakteryzujące się największą liczbą funduszy zalążkowych to: mazowieckie (25) i małopolskie (12) oraz trzy ośrodki towarzyszące (śląskie - 5, pomorskie - 4, wielkopolskie -7). Najwięcej preinkubowanych pomysłów dotyczy sektora IT/media ( 33%), biotechnologii i handlu elektronicznego. Należy jednak pamiętać, iż część funduszy ma swój zdefiniowany profil, inne zaś posiadają profil wielobranżowy, co związane jest z ograniczoną ilością projektów nadających się do preinkubacji. Wśród barier rozwoju funduszy
zalążkowych wymienia się: niski potencjał rynkowy projektów, niską stopę zwrotu z inwestycji, problemy z ochroną wartości intelektualnej, brak wiedzy i doświadczenia z zakresu ekonomii i prawa oraz brak zaufania przedsiębiorcy do
funduszu12.
4. Fundusze wysokiego ryzyka
Używając terminu kapitał podwyższonego ryzyka napotykamy w literaturze
przedmiotu pojęcia private equity oraz venture capital. Należy jednak pamiętać, że
nie są one do końca synonimami.
Zakres pojęcia private equity jest szeroki. Według EVCA private equity to inwestycje kapitałowe w przedsiębiorstwa, które nie są notowane na giełdzie papierów wartościowych. Inwestycje tego typu mogą być wykorzystywane w celu rozwoju nowych produktów i technologii, zwiększenia poziomu kapitału pracującego
w przedsiębiorstwie, dokonania przejęć lub wzmocnienia struktury bilansu przedsiębiorstwa. Mogą one przyczyniać się do rozwiązania kwestii własnościowych
lub związanych z zarządzaniem13. Termin venture capital jest składową pojęcia
private equity i odnosi się do inwestycji kapitałowych dokonywanych w najmłodszych spółkach tzn. w fazie rozpoczęcia działalności, we wczesnej fazie jego rozwoju i fazie wczesnej ekspansji.
Przedmiotem zainteresowania funduszy venture capital są przedsięwzięcia innowacyjne i firmy o dużym potencjalne wzrostu. Szczególnie atrakcyjne dla tych
funduszy są zatem branże takie, jak informatyka, usługi internetowe i szeroko
pojęta branża high-tech. Jednakże branża, w jakiej działa firma nie jest tak naprawdę najważniejsza z punktu widzenia funduszu venture capital – największe
znaczenie ma dla nich element innowacyjności w sferze produktowej lub rynko-
12
K. Lityński, Fundusze Kapitału Zalążkowego [w:] A. Bąkowski, M. Mażewska (red.), Ośrodki
innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012, PARP, Warszawa 2012, s. 101-113.
13
European Private Ecquity and Venture Capital Associacion, www.evca.eu
357
wej, bowiem tylko innowacje umożliwiają osiągnięcie przewagi konkurencyjnej
i szybkie zdobycie rynku co jest warunkiem szybkiego wzrostu wartości firmy14.
W klasycznym cyklu inwestowania Venture Capital, operuje się najczęściej
pięcioma fazami ujmowanymi w dwóch grupach15:
I. Fazy początkowe:
1. Faza zasiewu (seed financing) – obejmuje ona wszelkie działania przygotowawcze związane z rozpoczęciem działalności lub projektu. Tylko około
2-5% całego wolumenu VC trafia do innowacyjnych przedsiębiorstw w tej
fazie rozwoju, co wynika z wysokiego poziomu ryzyka utraty zainwestowanego kapitału.
2. Faza komercjalizacji (start-up) – w fazie startu innowacyjny produkt, sposób produkcji bądź usługa są rozwijane do dojrzałości produkcyjnej bądź
rynkowej. Na rozwiniętych rynkach VC do przedsiębiorstw znajdujących
w fazie startu trafia jedynie ok. 5-10% kapitału tego typu.
3. Faza wczesnego rozwoju (wczesna ekspansja) – charakteryzuje się finansowaniem przedsiębiorstwa działającego na rynku, którego produkt już zaistniał na rynku i posiada jego pozytywną ocenę. Na tym właśnie etapie powstaje największe zapotrzebowanie na dopływ kapitału z zewnątrz. Ponieważ ryzyko przedsięwzięcia jest nadal duże, nie można liczyć na kredyty
bankowe. Istotną rolę odgrywa, zatem finansowanie za pośrednictwem Venture Capital. Z całego wolumenu, Venture Capital trafia do przedsiębiorstw
znajdujących się w fazie finansowania od. 15-20% środków.
II. Fazy ekspansji:
1. Faza ekspansji właściwej i dalszego rozwoju – faza ta obejmuje dostarczanie środków na dalszy rozwój możliwy dzięki dobremu przyjęciu wyrobów
przez rynek.
2. Faza wykupu przedsiębiorstwa (buyout) – polega na wykupie przedsiębiorstwa od obecnych jego właścicieli.
Znajomość zalet i wad finansowania przedsięwzięcia przez fundusze venture
capital powinno być podstawą do podejmowania decyzji przez przedsiębiorcę
odnośnie dalszej współpracy z określonym funduszem VC. Do najważniejszych
zalet VC zalicza się16:
− możliwość realizacji nawet bardzo ryzykownych projektów bez stosownych
zabezpieczeń na każdym etapie rozwoju przedsiębiorstwa,
14
A. Wolak-Tuzimek, Private equity/venture capital sector In Central and Eastern Europe [w:] The
development of financial system of countries of Central and East Europe. Проблеми інтеграції
України у світовий фінансовий простір, Національна академія наук України, Lviv 2012,
s. 124
15
Opracowanie własne na podstawie: B. Filipiak, J. Ruszała, Instytucje otoczenia biznesu. Rozwój,
wsparcie, instrumenty, Wyd. Difin, Warszawa 2009, s 183-184; J. Węcławski, Venture capital –
nowy instrument finansowania przedsiębiorstwa, Wyd. PWN, Warszawa 1997, s. 22-49; P. Tamowicz, P. Rot, Fundusze venture capital w Polsce, PARP, Warszawa 2002, s. 78.
16
Opracowanie własne na podstawie: W. Przybylska-Kapuścińska, M. Mozalewski, Kapitał wysokiego ryzyka, Wyd. PWE, Warszawa 2011, s. 53–55; J. Grzywacz, A. Okońska., Venture capital
a potrzeby kapitałowe małych i średnich przedsiębiorstw, Wyd. SGH, Warszawa 2005, s. 154-157.
358
− wsparcie długofalowego rozwoju,
− elastyczne podejście do ryzyka,
− zwiększona zdolność kredytowa przedsiębiorstwa,
− poprawa wiarygodności i wizerunku firmy,
− wsparcie specjalistycznym know-how,
− utrzymanie ograniczonego dostępu do informacji,
− wsparcie przy określaniu długookresowej strategii przedsiębiorstwa.
Kapitał PE/VC daje możliwości wzrostu dla małych i średnich przedsiębiorstw,
jednak posiada szereg ograniczeń, do których można zaliczyć:
− konieczność podziału zysku i władzy,
− niższa wycena akcji w porównaniu z ofertą publiczną,
− ograniczony w czasie charakter zaangażowania kapitałowego
5. Ośrodki innowacji
Początkujący przedsiębiorcy oraz osoby planujące otworzyć własną firmę, poza
brakiem kapitału, często nie posiadają wystarczającej wiedzy, umiejętności oraz
kwalifikacji, które pozwoliłyby w sposób płynny i właściwie zorganizowany
przygotować, rozpocząć i prowadzić własną działalność gospodarczą. Rozwiązaniem tych problemów jest skorzystanie z oferty ośrodków innowacji. Oferują one
szeroki wachlarz usług doradczych z zakresu m.in.: finansów, zarządzania, technologii oraz prawa. W zależności od specyfiki firmy, jej wymagań i oczekiwań można skorzystać z usług ośrodków szkoleniowo-doradczych, inkubatorów przedsiębiorczości, preinkubatorów czy inkubatorów technologicznych, jak również centrów transferu technologii oraz parków technologicznych.
Dominującym ilościowo typem środków innowacji i przedsiębiorczości są
podmioty aktywne w obszarze doradztwa, szkoleń i informacji dla początkujących
przedsiębiorców i firm sektora MSP17. Jednostki te działają na rzecz rozwoju
przedsiębiorczości i wzrostu konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw
w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem rynków lokalnych. Główne cele realizowane przez Ośrodki Szkoleniowo – Doradcze (OSD) to:
− wspieranie i popularyzowanie idei przedsiębiorczości i samozatrudnienia,
− wspieranie inicjatyw lokalnych w zakresie rozwoju małych i średnich
przedsiębiorstw,
− współpraca przede wszystkim z samorządem lokalnym na rzecz rozwoju
społeczno-gospodarczego regionu.
Obecnie w Polsce działa 319 ośrodków szkoleniowo-doradczych. Najwięcej
OSD ulokowanych było w województwie śląskim (39), najmniej zaś w województwie lubuskim (8) i opolskim (6). Największe zainteresowanie klientów OSD skierowane było na ofertę szkoleniową i informacyjną. W ofercie szkoleniowej dominuje tematyka dotyczące zagadnień z zakresu przedsiębiorczości, dostępu do fun17
K.B. Matusiak, Rozwój systemów wsparcia przedsiębiorczości – przesłanki, polityka i instytucje,
Instytut Technologii i Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom-Łódź 2006, s. 344.
359
duszy europejskich, informatyką i zdobyciem kwalifikacji zawodowych. Czas
pracy ośrodka odnośnie asysty w tworzeniu nowych firm dało efekt w postaci
utworzenia 68 firm rocznie, w tym 12% wdrażających nowe technologie18.
Centra transferu technologii (CTT) to podmioty tworzone w celu sprzedaży lub
nieodpłatnego przekazywania wyników badań i prac rozwojowych do gospodarki.
Głównym celem działań CTT jest transfer i komercjalizacja wiedzy – komercjalizacja i transfer technologii oraz zarządzanie własnością intelektualną, jak również
wspieranie przedsiębiorczości, promowanie wyników badań naukowych oraz kreowanie współpracy z biznesem. Powstanie i rozwój centrów jest zdeterminowane
bliskością jednostek naukowych otwartych na transfer wyników swoich badań do
gospodarki. Polskie CTT są bardzo zróżnicowane zarówno pod względem organizacyjnym, kadrowym, lokalowym, jak i zadaniowym. W 2012 roku w Polsce
funkcjonowało 69 CTT, z czego prawie 60% funkcjonowało w ramach jednostek
naukowych, w tym dominują jednostki uczelniane. W układzie terytorialnym najwięcej CTT ulokowanych było w Krakowie (9), Warszawie (8) i Poznaniu (7) 19.
Bieżąca działalność centrów skoncentrowana jest na szkoleniach i doradztwie dla
MSP. Rozwijane są działania informacyjne i szkoleniowe odnośnie ochrony własności intelektualnej, rozwoju przedsiębiorczości oraz dostępu do funduszy europejskich, w tym przygotowania wniosków dotacyjnych.
Stymulujący presję innowacyjną rozwój gospodarki opartej na wiedzy powoduje wzrost znaczenia i pogłębiającą się specjalizację ośrodków transferu technologii. CTT są naturalnym partnerem parków i inkubatorów technologicznych, preinkubatorów, funduszy ryzyka i innych instytucji, w realizacji programów wspierania innowacyjności gospodarki.
Inkubаtоry рrzеdsiębiоrczоści (IP) są sреcyficznym tyреm оśrоdkа, którеgо
zаsаdniczym krytеrium wyоdrębniеniа jеst оfеrtа роwiеrzchni dоstоsоwаnеj роd
wynаjеm lub dziеrżаwę dlа rоzроczynаjących dziаłаlnоść gоsроdаrczą mаłych
i śrеdnich рrzеdsiębiоrców. Tеn tyр оśrоdkа, оbоk powierzchni lоkаlоwеj, оfеrujе
w zаlеżnоści оd роziоmu zааwаnsоwаniа оrgаnizаcyjnеgо, czy роtrzеb lоkаlnеgо
rynku, tаkżе innе, sреcjаlnе usługi, którе ułаtwiаją funkcjоnоwаniе nоwеj firmiе.
Są tо główniе usługi wsраrciа biznеsu (dоrаdztwо finаnsоwе, рrаwnе, księgоwе
i innе) оrаz роmоc finаnsоwа (lub роmоc w роzyskiwаniu funduszy). Większоść
z nich ułаtwiа, bądź inicjujе kоntаkty z dziаłаjącymi w dаnym rеgiоniе lub krаju
instytucjаmi nаukоwymi, cо z kоlеi wрływа nа роziоm innоwаcyjnоści
роdеjmоwаnych рrzеz рrzеdsiębiоrców рrzеdsięwzięć. Biоrąc роd uwаgę szеrszy
kоntеkst, inkubаtоry zаrównо „dо wеwnątrz”, jаk i оddziаłując nа оtоczеniе
lоkаlnе, rеgiоnаlnе, рrzyczyniаją się dо twоrzеniа рrzychylnеgо klimаtu dlа
rоzwоju рrzеdsiębiоrczоści, роdеjmоwаniа dziаłаlnоści gоsроdаrczеj itр.20 Pod18
Por.: A. Bąkowski, M. Mażewska (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, Raport
2012, SOOIPP/PARP, Warszawa 2012, s. 145-166.
19
Por.: A. Bąkowski, Centra Transferu Technologii [w:] A. Bąkowski, M. Mażewska (red.), Ośrodki
innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, Raport 2012, SOOIPP/PARP, Warszawa 2012, s. 83-100.
20
M. Mаtusiаk, Inkubаtоry рrzеdsiębiоrczоści [w:] K.B. Mаtusiаk (rеd.), Оśrоdki innоwаcji i рrzеdsiębiоrczоści w Роlscе, Rароrt 2009, РАRР, Łódź/Wаrszаwа 2009, s. 153.
360
stawowym celem działania inkubatorów przedsiębiorczości jest wsparcie przedsiębiorców w początkowym okresie ich funkcjonowania. W ramach swych zadań
inkubatory świadczą na rzecz przedsiębiorców szereg usług takich jak szkolenia,
doradztwo, obsługa prawna, jak również zapewniają przedsiębiorcom dostęp do
informacji oraz ułatwiają zdobycie zewnętrznych źródeł finansowania. Inkubatory
przedsiębiorczości są formą promocji i wspomagania nowo powstałych przedsiębiorstw. Ich najważniejszą misją jest tworzenie sprzyjającego środowiska dla
transferu technologii, wymiany doświadczeń i budowy więzi pomiędzy przedsiębiorstwami. Utworzenie IP sprzyja małym przedsiębiorstwom w przezwyciężaniu
podstawowych barier rozwojowych oraz pozytywnie wpływa na lokalną przedsiębiorczość m.in. poprzez tworzenie nowych miejsc pracy oraz pozytywny wpływ
na strukturę zawodową lokalnej społeczności. Liczba IP w Polsce od 2009 roku
utrzymywała się na stałym poziomie 46 jednostek, jednak w 2012 roku ich liczba
wzrosła do 58, co związane jest w dużej mierze z wykorzystaniem środków z funduszy unijnych. Na podstawie najnowszych badań można stwierdzić, że pozytywny aspektem działania inkubatorów przedsiębiorczości jest współpraca z sieciami
aniołów biznesu, co pokazuje iż instytucje te starają się pośredniczyć w procesie
finansowania działalności, a także mają wiedzę i partnerów mogących to finansowanie zapewnić. Z drugiej strony zainteresowanie sieci aniołów biznesu inkubatorami przedsiębiorczości świadczy o potencjale inkubatorów w zakresie inkubowania wartościowych pomysłów biznesowych mogących znaleźć partnerów na rynku. Inkubatory przedsiębiorczości dzięki wypracowaniu procedur wyboru projektu
stały się ważnym partnerem dla instytucji finansujących innowacyjność21.
Aktywność w sferze edukacji biznesu oraz praktyczne wsparcie dla nowych
firm powstałych na bazie know-how osób związanych z badaniami naukowymi
określa się mianem przedsiębiorczości akademickiej. Jest ona postrzegana jako
nowy atrakcyjny mechanizm komercjalizacji naukowego know-how, pozwalający
zwielokrotnić korzyści czerpane przez naukowców oraz partnerów naukowych
i biznesowych (uczelnia, inwestorzy kapitałowi). Jednak badania wskazują, iż
stopień rozwoju przedsiębiorczości akademickiej rozumianej jako prowadzenie
własnych firm typu spin-off i spin-out jest znikomy22. Odpowiedzią na te problemy jest powstawanie oraz funkcjonowanie preinkubatorów i akademickich inkubatorów przedsiębiorczości.
Idеą funkcjоnоwаniа Аkаdеmickich Inkubаtоrów Рrzеdsiębiоrczоści jеst
stwоrzеniе przychylnych miеjsc nа uczеlniаch, których zаdаniеm będziе
stwаrzаniе wаrunków i szаns nа krеоwаniе nоwych, аtrаkcyjnych miеjsc рrаcy
аbsоlwеntоm i studеntоm оstаtnich lаt studiów оrаz роmоc młоdym рrzеdsiębiоrcоm w zаkłаdаniu włаsnеgо biznеsu. Роdstаwоwym cеlеm Аkаdеmickich
Inkubаtоrów Рrzеdsiębiоrczоści jеst dоstаrczаniе studеntоm wiеdzy рrаktycznеj
i рrzykłаdów рrоwаdzеniа оkrеślоnеj dziаłаlnоści, рrzеdstаwiеniе mоżliwоści
21
A. Tchórz, Inkubatory przędsiębiorczości [w:] A. Bąkowski, M. Mażewska (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, Raport 2012, SOOIPP/PARP, Warszawa 2012, s. 77.
22
G. Banerski, A. Gryzik, K.B. Matusiak, M. Mażewska, E. Stawasz, Przedsiębiorczość akademicka. Raport z badań, PARP, Warszawa 2009, s. 6-10.
361
zаłоżеniа włаsnеj firmy bеz kоniеcznоści роnоszеniа dużych kоsztów, ułаtwiеniе
stаrtu w biznеsiе dzięki рrzерrоwаdzаniu sреcjаlnych szkоlеń z zаkrеsu
рrоwаdzеniа włаsnеj firmy w inkubаtоrzе i ро wyjściu z niеgо, а tаkżе wаrsztаtów
z zаkrеsu роzyskiwаniа infоrmаcji i wsраrciа.
Preinkubatory działają w obszarze edukacji i promocji przedsiębiorczości oraz
wsparcia działań na rzecz komercjalizacji nowych produktów i technologii. Preinkubator w ramach wyższej uczelni stwarza możliwości rozwoju nowych firm poprzez ułatwienie dostępu informacji w zakresie: doradztwa technologicznego
i wiedzy naukowców i studentów przy świadczeniu usług doradczych i szkoleniowych oraz baz danych o patentach, technologiach, badaczach. Obecnie w Polsce
funkcjonuje 73 preinkubatory i inkubatory akademickie w ramach trzech grup.
Pierwsza grupa, skupiająca 28% wszystkich podmiotów, funkcjonuje w oparciu
o Ustawę zawierającą przepisy odnośnie prawnych możliwości współpracy Uczelni z otoczeniem gospodarczym między innymi poprzez stworzenie idei przedsiębiorczości w środowisku akademickim. Druga grupa stanowi sieć Fundacji Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości (61% wszystkich podmiotów) oraz trzecia
grupa akademickie inkubatory przedsiębiorczości działające w ramach parków
i niezależnych instytucji wsparcia (11%)23.
W przypadku nowopowstałych firm wsparcie oferują inkubatory technologiczne (IT), których głównym celem jest pomoc nowopowstałej, innowacyjnej firmie
w osiągnięciu dojrzałości i zdolności do samodzielnego funkcjonowania na rynku.
Główne ich funkcje obejmują wspomaganie rozwoju nowo powstałych firm oraz
optymalizację warunków dla transferu i komercjalizacji technologii poprzez:
− kontakty z instytucjami naukowymi i ocenę przedsięwzięć innowacyjnych;
− usługi wspierające biznes np. doradztwo finansowe, marketingowe, prawne,
organizacyjne i technologiczne;
− pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych, w tym funduszy ryzyka;
− tworzenie właściwego klimatu dla podejmowania działalności gospodarczej
i realizacji przedsięwzięć innowacyjnych tzw. efekty synergiczne;
− dostarczanie odpowiedniej do potrzeb powierzchni na działalność gospodarczą.
Podstawowym zadaniem inkubatora jest asysta w tworzeniu oraz pomoc
w pierwszym okresie działania małej technologicznej firmy. W bieżącej działalności podkreśla się korzyści, jakie wynikają z osobistego kontaktu przedsiębiorców z zarządem i pracownikami inkubatora, trenerami i doradcami oraz innymi
przedsiębiorcami, lokatorami inkubatora. Efektem bezpośrednich kontaktów są
tzw. „efekty synergii”, trudne do osiągnięcia w innych warunkach. Wsparcie biznesu w inkubatorze technologicznym obejmuje:
− preferencyjne stawki czynszu,
− szkolenia oraz usługi doradcze i informacyjne,
23
M. Mażewska, Preinkubatory i Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości [w:] A. Bąkowski,
M. Mażewska (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, Raport 2012,
SOOIPP/PARP, Warszawa 2012, s. 55- 56.
362
− kontakty i współpracę z instytucjami naukowymi,
− asystę w transferze technologii,
− dostęp do wspólnej infrastruktury technicznej i serwisowej,
− dostęp do różnorodnych lokalnych i globalnych sieci biznesowych.
W 2012 roku inkubatory technologiczne funkcjonujące w oparciu o trzy elementy oferty, a mianowicie: wyposażoną infrastrukturę, wsparcie merytoryczne na
etapie pomysłu na biznes oraz pomoc w dostępie do środków finansowych potrzebnych do rozwoju przedsięwzięcia, zidentyfikowano 29 w 12 województwach.
Najwięcej inkubatorów (po cztery) działało w województwach: podkarpackim,
pomorskim i śląskim. Instytucji tych nie ma w województwach: kujawskopomorskim, lubelskim i opolskim. W ramach inkubatorów działało 258 firm,
z czego 36% stanowiły nowopowstałe firmy (działające na rynku do 1 roku), a 9%
firmy odpryskowe. Szacuje się, iż przy pomocy inkubatorów powstało 1200 firm,
z czego w 2011 powstało ponad 110. Wśród założycieli firm zlokalizowanych
w IT dominują osoby związane z uczelnią wyższą (studenci i doktoranci oraz pracownicy naukowi – 37%). Ponad 90% firm rezydujących w IT to mikroprzedsiębiorcy24.
Najbardziej rozwiniętym organizacyjnie i koncepcyjnie typem ośrodka innowacji są parki technologiczne. Powstały one, jako odpowiedź na rosnące potrzeby
stworzenia nowatorskich rozwiązań, które sprzyjają transferowi osiągnięć nauki
i techniki ze sfery badawczo-rozwowej do praktyki gospodarczej.
Parki technologiczne to nowoczesne instytucje, których głównym celem jest
rozwój przedsiębiorczości charakteryzującej się wysokim stopniem innowacyjności. Szczególną rolę w rozwoju i efektywnym funkcjonowaniu tych instytucji odgrywają ośrodki badawcze – wyższe uczelnie politechniczne i uniwersyteckie.
W polskim ustawodawstwie parki technologiczne definiowane są, jako zespół
wyodrębnionych nieruchomości wraz z infrastrukturą techniczną, utworzony
w celu dokonania przepływu wiedzy i technologii między instytucjami badawczymi a przedsiębiorstwami, w którym oferowane są przedsiębiorstwom, stosującym nowoczesne technologie, usługi w zakresie doradztwa w tworzeniu i rozwoju
przedsiębiorstw, transferu technologii oraz przekształcania wyników badań naukowych i prac rozwojowych w innowacje, a także umożliwia się korzystanie
z nieruchomości i infrastruktury technicznej na zasadach umownych25.
Rola parków polega na stwarzaniu odpowiednich warunków efektywnego
transferu technologii i stymulowania rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw. Jest
to realizowane przy wykorzystaniu dobrze dobranych elementów infrastruktury
w postaci pomocy26:
24
A. Tchórz, Inkubatory technologiczne [w:] A. Bąkowski, M. Mażewska (red.), Ośrodki innowacji
i przedsiębiorczości w Polsce, Raport 2012, SOOIPP/PARP, Warszawa 2012, s. 51-54.
25
Ustawa z dn. 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji, Dz.U. z 2002r. Nr. 41, poz. 363,
nr 141, art. 2, p.15, poz. 1177 oraz Dz.U. z 2003r., Nr 159, poz.1537, już nie obowiązująca.
26
Por. K.B. Matusiak, J. Guliński, Parki technologiczne [w:] K.B. Matusiak (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości, SOOIPP-Raport 2004, Łódź-Poznań 2004, s. 335–337.
363
− instytucji naukowo-badawczych oferujących nowe rozwiązania technologiczne i innowacyjne firmy poszukujące nowych szans rozwoju,
− szerokiego otoczenia biznesu w zakresie finansowania, doradztwa, szkoleń
i wspierania rozwoju innowacyjnych firm,
− finansowych instytucji wysokiego ryzyka (venture capital),
− wysokiej jakości infrastruktury i walorów otoczenia,
− wysokiego potencjału przedsiębiorczości i klimatu biznesu przyciągającego
kreatywne osoby z innych regionów,
− rządowych, regionalnych i lokalnych programów wspierania przedsiębiorczości, transferu technologii i rozwoju nowych technologicznych firm.
Pierwsze parki technologiczne powstały w Polsce w połowie lat dziewięćdziesiątych. Jednak, to od chwili przystąpienia Polski do Unii Europejskiej liczba parków technologicznych wzrosła diametralnie, co wynika głównie możliwości dofinansowania ich powstania i rozwoju z funduszy strukturalnych. Od 2004 roku
liczba działających parków technologicznych wzrosła pięciokrotnie. Obecnie jest
ich 54 i można podzielić je na trzy grupy, mianowicie:
− I grupa to 28 parków działających i realizujących działalność statutową
w pełnym zakresie. Ośrodki te w większości mają kilkunastoletnie lub kilkuletnie doświadczenie oraz realizują całą gamę usług dla firm.
− w II grupie jest 12 parków będących na etapie uruchamiania swojej działalności (działających krócej niż rok).
− do III grupy zaliczono inicjatywy będące na etapie prac przygotowawczo –
adaptacyjnych (14 podmiotów). Znaczna część z nich są ośrodkami przygotowanymi organizacyjnie i świadczą usługi wsparcia, które często już prowadzą działalność szkoleniową, doradczą i informacyjną.
Najwięcej parków technologicznych jest położonych w województwie śląskim
(8), dolnośląskim i wielkopolskim (po 6). Najmniej jest w regionie opolskim
i mazowieckim (po jednym parku). Za nietypową należy uznać sytuację w województwie mazowieckim, w którym pomimo koncentracji największego w kraju
potencjału innowacyjnego i naukowo-badawczego, funkcjonuje jeden stosunkowo
niewielki park technologiczny w Płocku. W ocenie narodowego sytemu innowacji
należy to uznać za istotny niedostatek, tym bardziej, że województwo to nie należy do najlepiej wyposażonych w inne instytucje wsparcia innowacyjnego rozwoju
służące przedsiębiorcom i naukowcom.
Nakłady inwestycyjne w parkach technologicznych w ponad połowie sfinansowane zostały ze środków unijnych (52%) oraz środków własnych (20%). Działania podejmowane w zakresie doradztwa, informacji, edukacji oraz budowa infrastruktury technicznej były najczęściej podejmowaną aktywnością parków technologicznych w 2011 r. Oferta usług w zakresie pomocy finansowej była mniej
atrakcyjna w stosunku do roku 2009 – odnotowano jedynie rozwijającą się współpracę z aniołami biznesu (deklaruje ją 59% parków). Dostęp firm do subwencji
i grantów wspiera 33% ośrodków, zaś kontakty z funduszami ryzyka 41% ośrodków. W 2012 roku liczba firm lokatorów parków technologicznych zmniejszyła
364
się w porównaniu z latami poprzednimi i wynosi 656 podmiotów. Są to w przeważającej większości mikroprzedsiębiorstwa (55% firm lokatorów), głównie z branży
technologii informacyjnych i komunikacyjnych (45%). Akademickie firmy odpryskowe stanowią około 10% firm. Co ósma firma prowadzi działalność naukowobadawczą. Lokatorzy parków posiadają łącznie 61 zgłoszeń patentowych i 47 znaków towarowych27.
Główne ograniczenia rozwoju polskich parków technologicznych upatrywane
są w niedostatecznej współpracy i zainteresowaniu problematyką środowiska naukowego. Wskazuje się na zamknięcie środowiska naukowego na działania komercyjne oparte na wiedzy.
6. Podsumowanie
Rozwój innowacyjnej przedsiębiorczości oraz efektywne wykorzystanie w gospodarce wiedzy i badań naukowych są niemożliwe bez sprawnej i szerokiej sieci
instytucji otoczenia innowacyjnego biznesu. Działając na styku nauki i biznesu,
ośrodki innowacji oraz inwestorzy indywidualni są jednym z kluczowych czynników sukcesu innowacyjnej przedsiębiorczości w Polsce.
Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości stanowią swego rodzaju pomost pomiędzy badaniami naukowymi a transferem i komercjalizacją wiedzy i technologii
przez instytucje naukowo-badawcze. Oferują one szeroki wachlarz usług, w tym
m.in.: promocja i inkubacja innowacyjnej przedsiębiorczości, coaching i preinkubacja, zmniejszanie luki finansowej oraz rozwój elastycznych form finansowania,
transfer technologii, organizacja współpracy na styku nauki i biznesu, tworzenie
klastrów.
Członkostwo Polski w Unii Europejskiej i związany z tym dostęp do funduszy
strukturalnych zdynamizowało rozwój instytucji wsparcia przedsiębiorczości,
szczególnie tej, która jest na wczesnym etapie rozwoju, charakteryzującej się wysokim poziomem innowacyjności. Duży napływ środków publicznych spowodował wzrost różnorodności instytucjonalnych form wsparcia działań proinnowacyjnych – fundusze zalążkowe, preinkubatory, inkubatory, centra transferu technologii i parki technologiczne. Nastąpiło wzmocnienie i zinstytucjonalizowanie inwestorów kapitału wysokiego ryzyka. Kolejnym efektem był wzrost zainteresowania
tym segmentem rynku, napływ kapitału prywatnego i wzrost liczby innowacyjnych przedsiębiorstw, będących na wczesnych etapach rozwoju.
Istotny wzrost liczby i różnorodności ośrodków wsparcia nie idzie w parze ze
znaczącym wzrostem ich efektywności. Przykładem są parki technologiczne, które
są najbardziej rozwiniętym organizacyjnie i koncepcyjnie typem ośrodka innowacji. Jednak zauważyć można brak wyraźnych efektów ich działalności – mała liczba firm innowacyjnych, odpryskowych, technologicznych, mało wdrożeń i patentów. Zła struktura dochodowa parków – znaczna część dochodów pochodzi z do27
Opracowano na podstawie: M. Mażewska, A. Bąkowski, Parki technologiczne [w:] A. Bąkowski,
M. Mażewska (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, Raport 2012, SOOIPP/PARP,
Warszawa 2012, s. 25-42.
365
tacji unijnych i wynajmu pomieszczeń (zamiast dochodów z tytułu komercjalizacji
innowacji powstałych w parku).
W obecnych warunkach organizacyjnych, prawnych i finansowych działające
ośrodki innowacji nie mają większych szans na prowadzenie bardziej efektywnych
działań nastawionych na transfer technologii i komercjalizację wiedzy. W praktyce „rozdrabniają się”, świadcząc standardowe usługi takie jak: szkolenia, pisanie
i nadzorowanie wniosków, przygotowywanie konferencji itp.28.
Mimo szeregu barier rozwoju ośrodków innowacji i przedsiębiorczości oraz inwestorów kapitału ryzyka, należy wskazywać na ich szczególną rolę w procesie transferu
i komercjalizacji wiedzy, a tym samym rozwoju innowacyjnej przedsiębiorczości.
W kolejnych latach następować będzie dalszy rozwój i profesjonalizacja rynku,
co związane jest z dużą koncentracją środków unijnych (przewidzianych na lata
2014-2020) skierowanych na badania naukowe, rozwój innowacyjności, transfer
technologii i komercjalizację wiedzy.
Bibliografia:
1.
Bąkowski A., Mażewska M. (red.), Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce,
Raport 2012, SOOIPP/PARP, Warszawa 2012.
2. Business Angels w Europie – nieformalne inwestycje private equity, Private Equity
Consulting 2004, nr 3, s. 2; www.private-equity.pl
3. European Private Equity and Venture Capital Association, www.evca.eu
4. Faza zalążkowa i faza rozruchu przedsiębiorstw, PARP, 2010.
5. Filipiak B., Ruszała J., Instytucje otoczenia biznesu. Rozwój, wsparcie, instrumenty,
Wyd. Difin, Warszawa 2009.
6. Gieroczyńska A., Fundusze venture capital jako nowy instrument finansowania rozwoju firmy [w:] M. Kulikowski (red.), Przedsiębiorstwa i gospodarka Polski
w perspektywie integracji z UE, SGH, Warszawa 2003.
7. Gieroczyńska A., Fundusze venture capital jako nowy instrument finansowania rozwoju firmy [w:] M. Kulikowski (red.), Przedsiębiorstwa i gospodarka Polski
w perspektywie integracji z UE, SGH, Warszawa 2003.
8. Grzywacz J., Okońska A., Venture capital a potrzeby kapitałowe małych i średnich
przedsiębiorstw, Wyd. SGH, Warszawa 2005.
9. Lityński K., Fundusze Kapitału Zalążkowego [w:] A. Bąkowski, M. Mażewska (red.),
Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012, PARP, Warszawa
2012.
10. Mason C.M., Informal sources of venture finance, University of Strathclyde, Glasgow
2005.
11. Matusiak K.B., Mażewska M., Banisch R., Budowa skutecznego otoczenia innowacyjnego biznesu w Polsce. Cele i założenia Inicjatywy Polskiej agencji Rozwoju
Przedsiębiorczości, PARP, Warszawa-Gdańsk-Poznań 2011.
12. Matusiak K.B., Guliński J., Parki technologiczne [w:] K.B. Matusiak (red.), Ośrodki
innowacji i przedsiębiorczości, SOOIPP-Raport 2004, Łódź-Poznań 2004.
28
K.B. Matusiak, M. Mażewska, R. Banisch, Budowa skutecznego otoczenia innowacyjnego biznesu
w Polsce. Cele i założenia Inicjatywy Polskiej agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, PARP, Warszawa-Gdańsk-Poznań 2011, s. 22.
366
13. Matusiak K.B., Rozwój systemów wsparcia przedsiębiorczości – przesłanki, polityka
i instytucje, Instytut Technologii i Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom-Łódź 2006.
14. Mikołajczyk B., Krawczyk M., Aniołowie biznesu w sektorze MSP, Wyd. Difin, Warszawa 2007.
15. Mаtusiаk M., Inkubаtоry рrzеdsiębiоrczоści [w:] K.B. Mаtusiаk (rеd.), Оśrоdki
innоwаcji i рrzеdsiębiоrczоści w Роlscе, Rароrt 2009, РАRР, Łódź/Wаrszаwа 2009.
16. Ośrodki innowacji i przedsiębiorczości w Polsce, Raport 2012, SOOIPP/PARP, Warszawa 2012.
17. Przybylska-Kapuścińska W., Mozalewski M., Kapitał wysokiego ryzyka, Wyd. PWE,
Warszawa 2011.
18. Sieradzka K., Significance of Business Angels in development of innovative undertakings [w:] A. Wolak-Tuzimek, K. Sieradzka (red.), Enterprise facing the challenges of
the global economy, Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2011.
19. Tamowicz P., Pomocna dłoń kapitału, PARP, Gdańsk 2007.
20. Tamowicz P., Rot P., Fundusze venture capital w Polsce, PARP, Warszawa 2002.
21. Ustawa z dn. 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji, Dz.U. z 2002 r.
Nr. 41, poz. 363, nr 141, art. 2, p.15, poz. 1177 oraz Dz.U. z 2003 r., Nr 159,
poz.1537, już nie obowiązująca.
22. Węcławski J., Venture capital – nowy instrument finansowania przedsiębiorstwa,
Wyd. PWN, Warszawa 1997.
23. Wolak-Tuzimek A., Private equity/venture capital sector In Central and Eastern
Europe [w:] The development of financial system of countries of Central and East Europe. Проблеми інтеграції України у світовий фінансовий простір, Національна
академія наук України, Lviv 2012,
Abstrakt:
Efektywne wspieranie innowacyjnej przedsiębiorczości oraz transferu technologii i komercjalizacji wiedzy wymaga sprawnie funkcjonującego zaplecza instytucjonalnego, które składa się z różnego rodzaju ośrodków innowacji i przedsiębiorczości. W artykule dokonano analizy działalności ośrodków innowacji
i przedsiębiorczości oraz inwestorów wysokiego ryzyka w kontekście wspierania
innowacyjności oraz transferu i komercjalizacji wiedzy.
The role of a investor high risk and of centers of innovation in the system
transfer and commercialization of knowledge
Effective support for innovative entrepreneurship, technology transfer and
commercialization of knowledge requires a well-functioning institutional infrastructure, which consists of different kinds business and innovation centers.
The author analyzes the activity of innovation and business centers and venture
capital funds in the context of support for innovation, knowledge transfer and
commercialization.
PhD Katarzyna Sieradzka, assistant professor, University of Technology and Humanities in Radom.
367