Zakład przedsiębiorstwa zagranicznego jako warunek

Zakład przedsiębiorstwa zagranicznego jako warunek opodatkowania w Polsce
Wpisany przez Grzegorz Gniadek
Jeżeli działalność gospodarcza w drugim kraju jest prowadzona za pośrednictwem zakładu, to
wówczas dochody tego zakładu podlegają opodatkowaniu w tym drugim państwie (państwie
źródła).
Jednym z celów, jakie miały zrealizować Wspólnoty Europejskie było utworzenie wspólnego
rynku wewnętrznego. Obniżenie cen produkcji towarów i obrotu nimi, zwiększenie dostępności i
konkurencyjności usług, umożliwienie swobodnego przemieszania się w obrębie Wspólnoty - to
tylko niektóre działania, które miały przyczynić się do podniesienia poziomu życia obywateli w
państwach członkowskich. Na terenie rynku wewnętrznego UE został zapewniony swobodny
przepływ osób, towarów, usług i kapitału. Możliwości stworzone przez UE są bardzo często
wykorzystywane przez przedsiębiorców z państw członkowskich, gdyż rozszerzają oni zakres
swej działalności na inne państwa europejskie. Rozpoczęcie takiej działalności związane jest
bardzo często z określonymi konsekwencjami podatkowymi.
W przypadku podmiotu zagranicznego prowadzącego działalność w Polsce i pochodzącego z
innego państwa członkowskiego zastosowanie znajdzie umowa o unikaniu podwójnego
opodatkowania zawarta z właściwym państwem. Umowy te stanowią integralną część polskiego
systemu podatkowego. Warto nadmienić, iż są one oparte najczęściej na Konwencji Modelowej
OECD i przy ich użyciu znajdzie również odpowiednie zastosowanie Komentarz do Konwencji.
W umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta jest reguła, zgodnie z którą, jeżeli
dane przedsiębiorstwo mające swoją siedzibę w jednym z umawiających się państw prowadzi
działalność na terenie drugiego państwa - to co do zasady opodatkowane jest w państwie
siedziby. Jeżeli jednak działalność gospodarcza w drugim kraju jest prowadzona za
pośrednictwem zakładu, wówczas dochody tego zakładu podlegają opodatkowaniu w tym
drugim państwie (państwie źródła). W przypadku, gdy działalność przedsiębiorstwa
zagranicznego nie jest prowadzona za pośrednictwem zakładu, to zyski tego przedsiębiorstwa
opodatkowane są tylko w państwie jego siedziby.
1/4
Zakład przedsiębiorstwa zagranicznego jako warunek opodatkowania w Polsce
Wpisany przez Grzegorz Gniadek
Z powyższego wynika, iż decydujące - by ustalić, czy dochody danego przedsiębiorcy są
opodatkowane w Polsce czy też nie - jest określenie, czy działalność ta jest prowadzona za
pośrednictwem zakładu.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w art. 4a pkt 11 wskazuje na trzy cechy
oznaczające zakład:
- stałą placówkę, poprzez którą podmiot mający siedzibę lub zarząd na terytorium jednego
państwa wykonuje całkowicie lub częściowo działalność na terytorium innego państwa,
- plac budowy, budowę, montaż lub instalację, prowadzone na terytorium jednego państwa
przez podmiot mający siedzibę lub zarząd na terytorium innego państwa,
- osobę, która w imieniu i na rzecz podmiotu mającego siedzibę lub zarząd na terytorium
jednego państwa działa na terytorium innego państwa, jeżeli osoba ta ma pełnomocnictwo
do zawierania w jego imieniu umów i pełnomocnictwo to faktycznie wykonuje.
Należy zauważyć, iż może się zdarzyć, że w umowie o podwójnym opodatkowaniu znajduje się
definicja zakładu odbiegająca od ustawowej. W takim wypadku definicja zawarta w umowie ma
pierwszeństwo przed ustawową. W rozumieniu art. 5 konwencji OECD zakład oznacza stałą
placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność gospodarcza
przedsiębiorstwa. W komentarzu do Modelowej Konwencji stwierdzono, że określenie
„placówka" obejmuje każde pomieszczenie, środki lub urządzenia wykorzystywane
do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa, niezależnie od tego, czy są one wykorzystywane
wyłącznie w tym celu. Placówka nie musi być częścią składową gruntu. Może być związana
jedynie z określonym obszarem geograficznym (państwem). Podkreślono również, iż nie jest
warunkiem koniecznym, by placówka posiadała pomieszczenia do prowadzenia działalności.
Wystarcza bowiem posiadanie pewnej przestrzeni do własnej dyspozycji. Nie ma znaczenia,
czy przedsiębiorstwo jest właścicielem czy najemcą lokalu, czy też dysponuje nim w inny
sposób.
2/4
Zakład przedsiębiorstwa zagranicznego jako warunek opodatkowania w Polsce
Wpisany przez Grzegorz Gniadek
Dodatkowo, zgodnie z Konwencją, placówka musi mieć charakter stały. Nie może powstać
zakład w przypadku, gdy placówka ma określony stopień trwałości (np. zorganizowana jest na
kilka miesięcy). Niemniej jednak dla powstania zakładu nie jest ważny czas trwania placówki, w
momencie gdy od samego początku ma ona mieć charakter stały. Istotne jest również
określenie momentu powstania zakładu. Należy zatem przyjąć, iż mamy do czynienia z
zakładem od chwili rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej przez daną placówkę.
Wydaje się, że nie należy mówić o zakładzie w momencie podjęcia jedynie czynności
przygotowujących przyszłe działanie zakładu.
Jednocześnie w przepisie zostały wymienione przykładowo niektóre ze stałych placówek
stanowiących zakład, a mianowicie: miejsce zarządu, filia, biuro, fabryka, warsztat, kopalnia,
kamieniołom oraz każde inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych. Jednakże
Konwencja wymienia przypadki, w których mimo działalności wykonywanej na terenie innego
kraju zakład nie powstanie. Chodzi tu o sytuacje, gdy stała placówka służy jedynie prowadzeniu
działalności o charakterze pomocniczym i przygotowawczym w stosunku do zakresu
działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.
W Konwencji Modelowej OECD wymienione są dwa szczególne momenty, w których powstanie
zakład.
W pierwszym z rozpatrywanych przypadków uznaje się, iż plac budowy, prace budowlane
(montażowe) lub instalacyjne stanowią zakład tylko wówczas, gdy trwają dłużej niż dwanaście
miesięcy. Dla ustalenia czy plac budowy stanowi zakład konieczne jest prawidłowe określenie
momentu faktycznego rozpoczęcia prac. Należy przez to rozumieć już pierwsze prace
przygotowawcze wykonane w państwie, w którym ma być wzniesiona budowla. Wydaje się, iż
nie należy łączyć tego momentu z dniem podpisania kontraktu. Natomiast za czas zakończenia
3/4
Zakład przedsiębiorstwa zagranicznego jako warunek opodatkowania w Polsce
Wpisany przez Grzegorz Gniadek
prac najwłaściwsze jest uznanie dnia podpisania protokołu odbioru prac budowlanych. Jeżeli
prace są przerwane czasowo, to nie można uznać, że plac budowy przestał istnieć. Sezonowe
lub inne czasowe przerwy powinny być wliczane do okresu trwania placu budowy.
W drugim przypadku umowy przewidują szczególną formę uznania za zakład przedstawiciela
zależnego działającego w imieniu przedsiębiorstwa. Taka osoba posiada odpowiednie
pełnomocnictwo i działa w imieniu przedsiębiorstwa w drugim państwie. Warto dodać, iż
zgodnie z Konwencją za osobę w tym znaczeniu będziemy uważać osoby fizyczne, spółki oraz
każde inne zrzeszenie osób. Osoby działające w imieniu przedsiębiorcy muszą w tej sytuacji
być od niego zależne, ponieważ w przypadku przedstawicieli niezależnych zakład nie
powstanie. Należy podkreślić, iż tylko takie osoby będą traktowane za zakład, których
uprawnienia lub charakter ich czynności angażują przedsiębiorstwo w działalność gospodarczą
w określonym zakresie na terenie danego państwa. Użycie w tym kontekście określenia
„zakład" oznacza, iż działalność tych osób musi być wykonywana w sposób ciągły.
4/4