pobierz - Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu

Uniwersytet Gdański, Katedra Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska
University of Gdańsk, Department of Physical Geography
& Environmental Management
Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu
Polish Association for Landscape Ecology
STUDIA EKOLOGICZNO-KRAJOBRAZOWE
W PROGRAMOWANIU ROZWOJU
ZRÓWNOWAŻONEGO
PRZEGLĄD POLSKICH DOŚWIADCZEŃ U PROGU
INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ
Pod redakcją Mariusza Kistowskiego
LANDSCAPE-ECOLOGICAL STUDIES FOR
SUSTAINABLE DEVELOPMENT PROGRAMMING
REVIEW OF POLISH EXPERIENCES ON THE EVE
OF EUROPEAN UNION ACCESSION
Edited by Mariusz Kistowski
Problemy Ekologii Krajobrazu – tom XIII
The Problems of Landscape Ecology – volume XIII
Gdańsk 2004
1
Recenzent:
prof. dr hab. Krzysztof H. Wojciechowski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej)
Reviewer:
prof. Krzysztof H. Wojciechowski (Maria Curie-Skłodowska University, Lublin)
Copyright © 2004 by Mariusz Kistowski
Projekt logo PAEK: Andrzej Dąbrowski
PALE logo project: Andrzej Dąbrowski
Publikacja częściowo sfinansowana ze środków rezerwy Dziekana Wydziału Biologii,
Geografii i Oceanologii Uniwersytetu Gdańskiego oraz środków na działalność
statutową Katedry Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Uniwersytetu
Gdańskiego
This publication is partly sponsored by University of Gdańsk: Dean of Faculty
of Biology, Geography & Oceanology and Department of Physical Geography
& Environmental Management
ISBN 83-7326-187-7 Uniwersytet Gdański
ISBN 83-89290-32-4 Bogucki Wydawnictwo Naukowe
Skład, łamanie, redakcja techniczna:
Bogucki Wydawnictwo Naukowe
Górna Wilda 90
61-576 Poznań
tel.: +48 61 833 65 80
fax: +48 61 833 14 68
e-mail: [email protected]
www.bogucki.com.pl
Druk:
Unidruk Sp.j.
28 Czerwca 1956 223/229
61-485 Poznań
tel./fax: +48 61 831 11 86
2
Spis treści
Mariusz Kistowski
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Andrzej Richling
10 lat Polskiej Asocjacji Ekologii Krajobrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Część I
Teoretyczno-metodologiczne, prawne i organizacyjne aspekty studiów
ekologiczno-krajobrazowych w procesie integracji Polski z Unią Europejską. . . 17
Marek Degórski
Formalnoprawne uwarunkowania planowania krajobrazu w Unii Europejskiej
Renata Giedych
Uwarunkowania prawne planowania, ochrony i zarządzania krajobrazem
w Polsce w świetle Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. . . . . . . . . . .
Anna Majchrowska
Miejsce badań ekologiczno-krajobrazowych w Szóstym Programie Ramowym
Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maciej Pietrzak
Niemiecka a światowa ekologia krajobrazu – dorobek, aktualne trendy,
problemy badawcze i dylematy metodologiczne . . . . . . . . . . . . . . .
Jerzy Solon
Ocena zrównoważonego krajobrazu – w poszukiwaniu nowych wskaźników .
Witold Wołoszyn
Rozwój nowych podejść metodycznych z zakresu planowania przestrzennego
i strategicznych ocen oddziaływania na środowisko w Unii Europejskiej . . . .
Zbigniew Borkowski
Model magdeburski a perspektywy rozwoju planowania zagospodarowania
przestrzennego krajobrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ryszard Klimko
Restrukturyzacja współczesnych asocjacji terytorialno-krajobrazowych
w planowaniu przestrzennym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leon Kozacki, Andrzej Macias
Opracowania ekofizjograficzne a mapy sozologiczne . . . . . . . . . . . . . .
. 19
. 29
. 35
. 43
. 49
. 59
. 67
. 73
. 79
Część II
Ekonomiczne, społeczne i techniczne aspekty studiów
ekologiczno-krajobrazowych dla potrzeb rozwoju zrównoważonego . . . . . . . 89
Anna Wiśniewska
Strategie proekologiczne w zarządzaniu przedsiębiorstwem . . . . . . . . . . . 91
3
4
Spis treści
Bogdan Kościk, Alina Kowalczyk-Juśko, Kajetan Kościk
Taksacja skutków zmian w środowisku przyrodniczym w gminie Łukowa . . . . 99
Krystyna Krauz, Marek Łabaj, Adam Mroczka
Ocena zadowolenia mieszkańców Jaworzna z życia w mieście
(wskaźnik nr 1 z Europejskiej Społecznej Listy Wskaźników Ekorozwoju). . . . 107
Sylwia Kulczyk, Wojciech Lewandowski
Ekoturystyka „zieloną” ścieżką do Europy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Jarosław Czochański
Elementy środowiskowe i ochrona przyrody w ponadregionalnych systemach
informacji przestrzennej programów współpracy państw nadbałtyckich
z udziałem województwa pomorskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Anna Świercz, Agnieszka Gandzel
Oczyszczalnie hydrobotaniczne w krajobrazie wiejskim na przykładzie
Inwałdu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Część III
Studia ekologiczno-krajobrazowe dla potrzeb zrównoważonego rozwoju
obszarów nizinnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Bożena Degórska
Planowanie terenów otwartych w nowej przestrzeni miejskiej
(na przykładzie strefy podmiejskiej Warszawy) . . . . . . . . . . . . . . . .
Agnieszka Flis
Prognoza rozwoju krajobrazu na obszarze Parku Krajobrazowego „Dolina
Słupi” w świetle zmian użytkowania ziemi . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tadeusz J. Chmielewski, Katarzyna Iwanicka, Piotr Brożek
Próba typologicznej systematyzacji zbioru ostoi siedliskowych Natura 2000
centralnej i wschodniej Polski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zbigniew Osadowski
Program Natura 2000 oraz programy rolnośrodowiskowe szansą dla ochrony
przyrody dolin małych rzek Pomorza – teoria, praktyka i potrzeby działań
na przyszłość. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mariusz Kistowski
Problemy delimitacji Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000
w województwie pomorskim. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Krzysztof Badora
Ostoje Natura 2000 w województwie opolskim na tle regionalnego systemu
obszarów chronionych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maria Szyszkiewicz-Golis
Struktura zadrzewień w kontekście zapotrzebowania na bariery
biogeochemiczne w zlewni o charakterze rolniczym . . . . . . . . . . . . .
4
. 141
. 149
. 159
. 177
. 185
. 195
. 203
Spis treści
5
Iwona Markuszewska, Paweł Cichocki
Rola hydrotopów w krajobrazie rolniczym południowo-wschodniej
Wielkopolski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
Jan Piekarczyk
Zmienność charakterystyk spektralnych zbóż ozimych i nieużytków porolnych
w sezonie wegetacyjnym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Danuta Prądzyńska
Próba oceny oddziaływania stawów hodowlanych na środowisko przyrodnicze
(na przykładzie gminy Malechowo) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Część IV
Studia ekologiczno-krajobrazowe dla potrzeb zrównoważonego rozwoju
obszarów wyżynnych i górskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Aneta Szablowska-Midor
Zmiany krajobrazu Karpat Polskich jako efekt marginalizacji rolnictwa
w górach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Krystyna German
Wybrane problemy zrównoważonego rozwoju na terenie karpackich dolin
rzecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jarosław Balon
Badania stabilności środowiska jako podstawa planowania
ekologiczno-krajobrazowego w górach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Marian Drużkowski
Różnorodność krajobrazu obszarów rolnictwa tradycyjnego. Studium
geoekologiczne dla Płaskowyżu Proszowickiego . . . . . . . . . . . . . . . .
Krystyna Towpasz, Małgorzata Kotańska
Zróżnicowanie szaty roślinnej na tle warunków siedliskowych i gospodarki
człowieka na Płaskowyżu Proszowickim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Agata Potoniec
Zarządzanie środowiskiem przyrodniczym gminy Kamionka Wielka w oparciu
o dyrektywy Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Piotr Sadowski
Przyrodnicze bariery zrównoważonego rozwoju gminy Pcim. . . . . . . . . .
Małgorzata Dygoń
Możliwości zrównoważonego rozwoju gminy Sękowa w oparciu o zasoby
środowiska przyrodniczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bogusława Baran-Zgłobicka, Wojciech Zgłobicki
Potencjał turystyczny Podgórza Rzeszowskiego na przykładzie wsi Markowa. .
Piotr Sadowski
Renaturalizacja środowiska a wybrane walory krajobrazowe wschodniej
części Beskidu Średniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
229
237
245
253
261
267
275
285
295
303
6
Spis treści
Wioletta Kałamucka, Artur Nieścior
Studium zieleni Nałęczowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wojciech Oleś, Sławomir Pytel, Ojmahmad Rahmonov
Rozwój społeczno-ekologiczny obszaru Euroregionu Śląsk Cieszyński u progu
integracji ze strukturami Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Barbara Radwanek-Bąk, Robert Patorski
Możliwości i ograniczenia wykorzystania wyrobisk poeksploatacyjnych na
składowiska odpadów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Autorzy tomu – lista adresowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
. 313
. 321
. 329
. 332
Contents
Mariusz Kistowski
Preface . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Andrzej Richling
Ten years of Polish Association for Landscape Ecology. . . . . . . . . . . . . . 13
Part I
Theoretial & methodological, legal & organizational problems
of landscape-ecological studies in Polish accession process to European Union . . 17
Marek Degórski
Formal and legal conditions of landscape planning in European Union . . . .
Renata Giedych
Legal basis of landscape protection, planning and management in Poland
in the light of European Landscape Convention . . . . . . . . . . . . . . .
Anna Majchrowska
The place of landscape ecological studies in the 6th Framework Programme
of European Union . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maciej Pietrzak
Germany and World Landscape Ecology – scholarly, actual trends, research
problems and methodological dilemmas . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jerzy Solon
Landscape sustainability evaluation: in search of new indices . . . . . . . .
Witold Wołoszyn
Development of new methodological approaches towards land use planning
and Strategic Environmental Assessment in the European Union. . . . . . .
Zbigniew Borkowski
A Magdeburg model and prospects of development of planning the spatial
arrangement of a landscape . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ryszard Klimko
Restructuring of present-day territorial-landscape associations in physical
planning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Leon Kozacki, Andrzej Macias
Eco-physiographic studies and sozological maps. . . . . . . . . . . . . . .
. . 19
. . 29
. . 35
. . 43
. . 49
. . 59
. . 67
. . 73
. . 79
Part II
Economical, social & technical problems of landscape-ecological studies
for sustainable development programming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Anna Wiśniewska
Ecological strategies in environmental management system . . . . . . . . . . . 91
7
8
Contents
Bogdan Kościk, Alina Kowalczyk-Juśko, Kajetan Kościk
Cost assessment of the effects of challenges in the environment in Łukowa
commune . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Krystyna Krauz, Marek Łabaj, Adam Mroczka
Evaluation of Jaworzno inhabitants, contentment with city life (index number
one from European Social List of sustainable development Indices) . . . . . . 107
Sylwia Kulczyk, Wojciech Lewandowski
Ecotourism – the green way to Europe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Jarosław Czochański
Environmental and nature conservation components in transregional GIS systems
on Baltic Sea area development programmes parttaken by the Pomeranian
Region . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Anna Świercz, Agnieszka Gandzel
Hydrobotanic Treatment Stations in the Rural Landscape on the example
of Inwałd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Part III
Landscape-ecological studies for lowlands sustainable development
programming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Bożena Degórska
Open areas planning in the new urban spaces . . . . . . . . . . . . . . . .
Agnieszka Flis
The prediction of landscape development on the area of “Słupia Valley”
Landscape Park on the bases of land use changes . . . . . . . . . . . . . .
Tadeusz J. Chmielewski, Katarzyna Iwanicka, Piotr Brożek
The typological systematization of the habitat sites set “Nature 2000”
in the central and eastern Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zbigniew Osadowski
Nature 2000 Programme and agricultural-environmental programmes
as a chance for nature protection in the valleys of small Pomeranian
rivers – theory, practice and needs for future actions . . . . . . . . . . . . .
Mariusz Kistowski
The Problems of Delimitation of European Ecological Network Nature 2000
in Pomeranian Region . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Krzysztof Badora
Natura 2000 sites in Opole Voivodeship on a background
of the nature conservation system . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maria Szyszkiewicz-Golis
Afforestations structure in the context of requirements for biogeochemical
barriers in an agricultural catchment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
. 141
. 149
. 159
. 177
. 185
. 195
. 203
Contents
9
Iwona Markuszewska, Paweł Cichocki
The role of hydrotopes in agricultural landscape of southeastern
Wielkopolska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
Jan Piekarczyk
Temporal variation of winter grain crops and fallows spectral characteristics . . 215
Danuta Prądzyńska
Test of estimation of fish nurseries on natural environment in commune
Malechowo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Part IV
Landscape-ecological studies for highlands & mountains sustainable
development programming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Aneta Szablowska-Midor
Landscape Changes in the Polish Carpathians as a result of agriculture
marginalization in the mountains. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Krystyna German
Selected Problems of Sustainable Development in Carpathian River Valleys . .
Jarosław Balon
The environment vulnerability research as the basis for ecology and landscape
managemenet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Marian Drużkowski
Landscape diversity of traditional agriculture – a geoecological case study
in the Proszowice Plateau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Krystyna Towpasz, Małgorzata Kotańska
Biodiversity of the Vegetation on the Proszowice Plateau in Relation
to the Site Conditions and Human Impact . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Agata Potoniec
Environment management in Kamionka Wielka commune based
on the European Union directives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Piotr Sadowski
Natural Barriers of Sustainable Development of the Pcim Commune. . . . . .
Małgorzata Dygoń
Possibilities for a sustainable development of the Sękowa commune
on the basis of the natural environment resources . . . . . . . . . . . . . . .
Bogusława Baran-Zgłobicka, Wojciech Zgłobicki
Touristic potential of the Rzeszów Foothills on the example
of the Markowa village . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Piotr Sadowski
Renaturalization of the Environment and Selected Landscape Values
in the Eastern Part of Beskid Średni Mountains . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wioletta Kałamucka, Artur Nieścior
Study on Nałęczów Green Areas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
229
237
245
253
261
267
275
285
295
303
313
10
Contents
Wojciech Oleś, Sławomir Pytel, Ojmahmad Rahmonov
Social-ecological development of the Euroregion “Śląsk Cieszyński”
on the verge of integration within European Union structures . . . . . . . . . 321
Barbara Radwanek-Bąk, Robert Patorski
Możliwości i ograniczenia wykorzystania wyrobisk poeksploatacyjnych
na składowiska odpadów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
Contributing authors – adresses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
10