Raport-S11_streszczenie nietechniczne
Transkrypt
Raport-S11_streszczenie nietechniczne
Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym SPIS TREŚCI 1. WSTĘP ........................................................................................................................................................... 3 2. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW PRZEDSIĘWZIĘCIA ....................................................... 4 2.1. WARIANT POLEGAJĄCY NA NIEPODEJMOWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA ......................................................... 4 3. OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA ......................................................................................................................... 5 4. CHARAKTERYSTYKA STANU ŚRODOWISKA W REJONIE LOKALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA ................................................................................................................................... 7 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6. 4.7. ZABUDOWA MIESZKALNA ....................................................................................................................... 7 LUDNOŚĆ ZAMIESZKAŁA W REJONIE PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ............................................ 7 KLIMAT ................................................................................................................................................... 8 KLIMAT AKUSTYCZNY ............................................................................................................................ 8 STAN ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA .................................................................................................... 8 WARUNKI TOPOGRAFICZNE ..................................................................................................................... 8 BUDOWA GEOLOGICZNA ......................................................................................................................... 8 4.7.1 Gleby............................................................................................................................................. 9 4.8. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE ............................................................................................................. 9 4.9. WODY POWIERZCHNIOWE ....................................................................................................................... 9 4.10. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO, OBIEKTY I OBSZARY CHRONIONE ..................... 10 4.10.1 Flora i fauna ............................................................................................................................... 10 4.10.2 Obszary chronione...................................................................................................................... 10 4.10.3 Ogólna charakterystyka przyrodnicza obszarów sieci Natura 2000........................................... 10 4.11. KRAJOBRAZ .......................................................................................................................................... 11 4.12. DOBRA MATERIALNE, W TYM DZIEDZICTWA ARCHITEKTONICZNE I ARCHEOLOGICZNE ......................... 11 5. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO PLANOWANEJ DROGI..................................................... 12 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. HAŁAS................................................................................................................................................... 12 POWIETRZE ........................................................................................................................................... 12 WODY POWIERZCHNIOWE ..................................................................................................................... 12 POWIERZCHNIA ZIEMI , GLEBY .............................................................................................................. 13 WODY PODZIEMNE ................................................................................................................................ 13 ODPADY ................................................................................................................................................ 14 ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE ................................................................................................................ 14 5.7.1.1 Oddziaływanie na rośliny ..................................................................................................................... 15 5.7.1.2 Oddziaływanie na zwierzęta ................................................................................................................. 15 5.7.1.3 Oddziaływanie na obszar Natura 2000 ................................................................................................. 15 5.7.2 Faza eksploatacji ........................................................................................................................ 15 5.7.2.1 Oddziaływanie na rośliny i siedliska .................................................................................................... 15 5.7.2.2 Oddziaływanie na zwierzęta ................................................................................................................. 16 6. WPŁYW NA ZDROWIE LUDZI .............................................................................................................. 16 6.1. FAZA BUDOWY ...................................................................................................................................... 16 6.2. FAZA EKSPLOATACJI ............................................................................................................................. 16 6.2.1 Hałas........................................................................................................................................... 17 6.2.2 Powietrze .................................................................................................................................... 18 6.2.3 Środowisko gruntowo- wodne..................................................................................................... 18 6.2.4 Gospodarowanie odpadami ........................................................................................................ 18 7. WPŁYW NA KRAJOBRAZ....................................................................................................................... 18 7.1. FAZA BUDOWY ...................................................................................................................................... 18 7.2. FAZA EKSPLOATACJI ............................................................................................................................. 19 8. ANALIZA MOśLIWYCH ZAGROśEŃ I SZKÓD DLA CHRONIONYCH ZABYTKÓW .............. 19 9. POWAśNE AWARIE ................................................................................................................................. 20 ARCADIS Profil Sp. z o.o. 1 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 10. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ ZMNIEJSZAJĄCYCH NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIA.................................................................................................................................... 21 10.1. FAZA BUDOWY ...................................................................................................................................... 21 10.2. FAZA EKSPLOATACJI ............................................................................................................................. 22 10.2.1 Ochrona przed hałasem .............................................................................................................. 22 10.2.2 Ochrona powietrza ..................................................................................................................... 23 10.2.3 Ochrona wód podziemnych i wód powierzchniowych................................................................ 23 10.2.4 Ochrona powierzchni ziemi ........................................................................................................ 24 10.2.5 Gospodarowanie odpadami ........................................................................................................ 24 10.2.6 Oddziaływania na świat roślinny i zwierzęcy ............................................................................. 24 10.2.7 Ochrona środowiska kulturowego oraz krajobrazu.................................................................... 25 10.2.8 Ochrona przed awariami ............................................................................................................ 25 11. OBSZAR OGRANICZONEGO UśYTKOWANIA ................................................................................. 25 12. PORÓWNANIE ANALIZOWANYCH WARIANTÓW ......................................................................... 25 13. PROPOZYCJE MONITORINGU ............................................................................................................. 26 14. ANALIZA MOśLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH............................................................. 26 15. OBSZARY NIEPEWNOŚCI, NIEDOSTATKI WIEDZY....................................................................... 27 16. PODSUMOWANIE ..................................................................................................................................... 28 17. WNIOSKI I ZALECENIA.......................................................................................................................... 35 * Raport wykonano wg stanu prawnego na dzień 15.06.2007 rok ARCADIS Profil Sp. z o.o. 2 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 1. WSTĘP PRZEDSIĘWZIĘCIE Analizowanym przedsięwzięciem jest budowa obwodnicy Jarocina oraz łącznika do istniejącej drogi krajowej nr 11. Planowana obwodnica Jarocina będzie elementem drogi ekspresowej S-11 Kołobrzeg-Poznań –Bytom. W związku z planowaną budową drogi konieczna będzie przebudowa odcinków linii (napowietrznych) elektroenergetycznych o napięciu 110 kV oraz gazociągu. INWESTOR Generalna Dyrekcja Dróg Karajowych i Autostrad Oddział w Poznaniu ul. Siemiradzkiego 5a 60-763 Poznań OPRACOWUJĄCY RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO ARCADIS PROFIL Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 144 02-305 Warszawa osoba do kontaktu: Ewa Makosz, tel. (22) 824 02 29 w. 117 e-mail: [email protected] CEL OPRACOWANIA Celem opracowania raportu jest analiza wielkości i zasięgu prognozowanego oddziaływania na środowisko planowanej drogi ekspresowej S-11 (obwodnicy Jarocina) wraz z łącznikiem. W opracowaniu analizuje się fazę budowy i eksploatacji. Nie analizuje się fazy likwidacji ze względu na charakter planowanego przedsięwzięcia (nie planuje się likwidacji drogi). Opracowanie sporządza się według stanu prawnego na dzień 15.06.2007 r. KWALIFIKACJA FORMALNA • wymagania polskiego prawa Omawiana trasa kwalifikuje się jako przedsięwzięcie, dla którego sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest obligatoryjne, a zakres raportu określony jest w art. 52 ustawy Prawo ochrony środowiska. Budowa łącznika jest konieczna dla zapewnienia połączenia Jarocina z trasą S11, w ten sposób łącznik jest powiązany technologicznie z omawianą drogą ekspresową. • wymagania UE Zgodnie z dyrektywą 85/337/EEC ze zmianami wprowadzonymi dyrektywą 97/11/EC w sprawie oceny wpływu na środowisko niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć, budowa nowych dróg ekspresowych lub innych dróg o czterech pasach ruchu o długości co najmniej 10 km ciągłego odcinka umieszczona jest w wykazie aneksu I – co oznacza, Ŝe podlega obligatoryjnie ocenie oddziaływania na środowisko zgodnie z zasadami określonymi w art. od 5 do 10 Dyrektywy. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 3 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym PODSTAWA OPRACOWANIA Niniejsze opracowanie sporządza się na podstawie umowy nr 29/2006z dnia 11.09.2006 r. zawartej pomiędzy inwestorem: Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Poznaniu i biurem projektowym: Arcadis Profil Sp. z o.o. w Warszawie. Podstawą merytoryczną raportu są rozwiązania techniczne planowanej obwodnicy zawarte w „Koncepcji programowej odcinka Jarocina w ciągu drogi krajowej nr 11 Kołobrzeg-Poznań-Bytom” opracowanej przez Pracownię Projektową w Zakresie Budownictwa Lądowego Zbigniew Konewka w Poznaniu w 2002 roku następnie uszczegółowione w ramach pracy realizowanej przez ARCADIS Profil Sp. z o.o. w Warszawie. 2. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW PRZEDSIĘWZIĘCIA W ramach prac nad „Koncepcją programową...” w wyniku poszukiwania najkorzystniejszych rozwiązań drogowych, wariantowano przebiegi niektórych połączeń, w tym m.in. połączenia planowanej obwodnicy z drogą krajową nr 11 w ciągu drogi powiatowej nr 13129. Zgodnie z sugestiami mieszkańców w rejonie Mieszkowa wybrano ostatecznie przebieg odcinka drogi powiatowej po glebach najniŜszych klas bonitacyjnych. Analizowano takŜe przebieg łącznika. Analizie podlegało przesunięcie drogi w stronę lasu. Ostatecznie Nadleśnictwo Jarocin zaakceptowało przesunięcie łącznika w głąb lasu, w celu uzyskania pasa terenu pod zieleń izolacyjną – pomiędzy zabudową mieszkaniową Osiedla Tumidaj a trasą komunikacyjną z ekranem akustycznym.. „Koncepcja programowa...” została zaakceptowana przez Inwestora. Na obecnym etapie prac analizowano m.in.: − układ węzła „Jarocin”, w tym włączenie łącznika do projektowanej drogi ekspresowej, − włączenie drogi powiatowej nr 13101 do drogi wojewódzkiej nr 443 przed węzłem „Jarocin”, a tym samym zmianę obiektu z wiaduktu drogowego (w km 347+964.78) na kładkę dla pieszych, − przebieg łącznika, − włączenie łącznika do istniejącej drogi krajowej nr 11, − uzupełnienie układu dróg dojazdowych obsługujących tereny przyległe, − niweletę planowanej obwodnicy. Szczegółowy opis analizowanych wariantów przedstawiono w pkt 2 Raportu. 2.1. WARIANT POLEGAJĄCY NA NIEPODEJMOWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA W wariancie „0” nie występuje zabudowa terenu obecnie uŜytkowanego głównie rolniczo o ogólnej powierzchni około 83 ha. Jednocześnie wzrastający ruch (średnio o około 18% w okresach 5-letnich) będzie odbywał się dotychczasową drogą, tzn. przez centrum Jarocina, powodując nasilenie istniejących utrudnień w ruchu lokalnym. W wyniku budowy drogi zwiększy się powierzchnia uszczelniona zlewni co spowoduje wzrost spływu powierzchniowego do rowów i rzek. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 4 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym W wyniku realizacji obwodnicy Jarocina zostanie wyeliminowana znaczna część ruchu z centrum miasta. EMISJA HAŁASU Realizacja planowanej trasy spowoduje znaczny spadek niekorzystnego oddziaływania istniejącej drogi krajowej nr 11. Nowo projektowana droga przejmie ruch samochodów cięŜarowych, który stanowi o mocy akustycznej poszczególnych odcinków trasy. Dzięki przejęciu ruchu i oddaleniu go o znaczną odległość od gęstej zabudowy miasta Jarocin zmaleje ilość osób naraŜonych na ponadnormatywny hałas. Dla porównania oddziaływania istniejącej drogi krajowej nr 11 dla wariantu „0” i wariantu inwestycyjnego wykonano obliczenia równowaŜnego poziomu dźwięku A w 20 punktach (załącznik 11) dla prognozy ruchu na rok 2015 i 2035. Do obliczeń wybrano odcinek ul. Wojska Polskiego. Porównując przykładowo tabele 9 i 10 z załącznika 11 widać wyraźną róŜnicę w poziomach równowaŜnego dźwięku A. Dla wariantu „0” otrzymane wyniki są wyŜsze zarówno dla pory dziennej jak i nocnej o ok. 5, 5 dB dla prognozy ruchu w roku 2015 i o ok. 6,4 dB dla prognozy ruchu na rok 2035. EMISJA DO POWIETRZA Realizacja obwodnicy spowoduje zmniejszenie emisji substancji do powietrza z ruchu samochodowego z istniejącej DK 11, biegnącej przez centrum miasta Jarocina, o ok. 60 %. Pod względem wielkości emisji – warianty I i II są praktycznie takie same. Zmiana wariantu nie powoduje istotnej zmiany parametru drogi (np. długości lub prognozy ruchu), który miałby wpływ na wielkość emisji. SPŁYW WÓD OPADOWYCH Realizacja przedsięwzięcia spowoduje zmniejszenie presji na środowisko w zakresie stęŜenia zanieczyszczeń w spływach z drogi w wariancie inwestycyjnym w stosunku do wariantu „0”: • zawiesiny ogólnej - od 10,3% do 21,4% w roku 2015; - od 16,7% do 25,0% w roku 2035, • węglowodorów ropopochodnych - od 9,1% do 21,4% w roku 2015; - od 8,9% do 25,0% w roku 2035. Analizowane warianty (I i II) są takie same po względem ilości i wskaźników zanieczyszczenia wód opadowych. 3. OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA Planowana obwodnica Jarocina w ciągu drogi krajowej nr 11 Kołobrzeg – Poznań – Bytom połoŜona jest w: województwie: wielkopolskim • powiecie: o średzkim: − gmina – Nowe Miasto n. Wartą ARCADIS Profil Sp. z o.o. 5 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym o jarocińskim: − miasto i gmina Jarocin Planowany łącznik łączący omawianą obwodnicę z istniejącą drogą krajową nr 11 (na odcinku wspólnego przebiegu dróg krajowych nr 12 i 15) połoŜony jest w granicach administracyjnych miasta Jarocina. Szczegółowe parametry techniczne projektowanej obwodnicy przedstawiają się następująco: • klasa techniczna S (ekspresowa), • prędkość projektowa 100 km/h, • nośność 115 kN/oś, • ilość jezdni 2 • szerokość jezdni pasa ruchu 2x3,5 m (I etap), 3x3,5 (etap docelowy) • szerokość pasa dzielącego 11,0 m (I etap), 4,0 m (etap docelowy) • szerokość pasa awaryjnego 2,5 m • szerokość pobocza gruntowego 1,25 m • kategoria ruchu KR5 Szczegółowe parametry techniczne projektowanego łącznika przedstawiają się następująco: • klasa techniczna GP (główna ruchu przyspieszonego), • prędkość projektowa 80 km/h, • nośność 115 kN/oś, • szerokość pasa ruchu 3,5 m • szerokość jezdni 7,0 m • ilość jezdni 1 • szerokośc pobocza gruntowego 2,25 m Na omawianym odcinku drogi S-11 (obwodnicy) zaprojektowano dwa węzły drogowe „Mieszków”i „Jarocin”. prognoza ruchu Prognozę ruchu na analizowanym odcinku drogi w roku 2015 i 2035 przedstawia poniŜsza tabela. Odcinek NatęŜenie ruchu [poj./dobę] rok 2015 rok 2035 początek projektowanej obwodnicy – węzeł „Mieszków” 22.730 58.400 węzeł „Mieszków” – węzeł „Jarocin” 13.830 40.820 łącznik 13.910 41.090 obiekty inŜynierskie Na analizowanych odcinkach drogi przewiduje się 24 obiekty inŜynierskie, w tym: − na odcinku obwodnicy - 14 obiektów mostowych i 6 przepustów; − na odcinku łącznika - 1 obiekt mostowy i 3 przepusty. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 6 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym Szczegółowy spis obiektów inŜynierskich zawiera pkt 3 Raportu. powiązanie z istniejącą siecią dróg Projektowana trasa S-11 wraz z łącznikiem powiązana będzie z istniejącym układem drogowym za pomocą węzłów drogowych. Trasa będzie powiązana z następującymi drogami: • węzeł „Mieszków” - istniejąca DK-11, droga poawiatowa nr 13129; • węzeł „Jarocin” - droga wojewódzka nr 443; • łącznik - istniejąca DK-11, DK-12 i DK-15 kolizje z infrastrukturą podziemną i napowietrzną W związku z planowaną budową występują kolizje z infrastrukturą podziemną taką jak: kanalizacja sanitarna, sieć wodociągowa, energetyczna, telekomunikacyjna i gazowa. Szczegółowy wykaz kolizji z infrastrukturą zawarte jest w pkt 3 Raportu. kolizje z ekosystemem wodnym Planowana trasa przecinać będzie rzekę Lubieszkę, rzekę Lipinkę oraz rowy melioracyjne. W związku z powyŜszym przewiduje się budowę dwóch mostów oraz przepusty. KilometraŜ przecięcia rzek i rowów melioracyjnych przedstawiono w pkt 3 Raportu. W chwili obecnej nie jest jeszcze przesądzone, czy na rzece Lubieszce i Lipince będą zaprojektowane mosty czy teŜ przepusty stalowe. 4. CHARAKTERYSTYKA STANU ŚRODOWISKA W REJONIE LOKALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA 4.1. ZABUDOWA MIESZKALNA Projektowana obwodnica przebiega przez gminę Nowe Miasto n. Wartą (powiat średzki) oraz teren gminy i miasta Jarocin (powiat jarociński) w województwie wielkopolskim. Planowana obwodnica omija wsie: Wolica Pusta, Mieszków i Cielcza oraz miasto Jarocin po stronie północno – wschodniej w formie łącznika. Zabudowa to przewaŜnie zabudowa jednorodzinna, jednorodzinna zagrodowa, z zabudowaniami gospodarczymi. Zabudowania zlokalizowane są przewaŜnie przy istniejących drogach. Rozmieszczenie zabudowy mieszkaniowej jest dość nierównomierne. Większe skupiska zabudowy występują w miejscowościach które omija planowana droga. Szczegółową lokalizację zabudowy mieszkalnej przedstawiono w tabeli 4.1.1. i 4.1.2. w Raporcie. 4.2. LUDNOŚĆ ZAMIESZKAŁA W REJONIE PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Rejon lokalizacji drogi naleŜy do terenów o średnim wskaźniku gęstości zaludnienia. Liczba osób zamieszkałych w odległości do 500 m i 1000 m od planowanej drogi wynosi: Rok 2002 rok 2007 rok 2015 rok 2030 1945 1795 229 218 do 500 m 2252 2103 od 500 do 1000 m 2528 ARCADIS Profil Sp. z o.o. 255 7 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym WyŜej wymienione wartości ustalono na podstawie liczby budynków mieszkalnych połoŜonych w odległości 500 i 1000 m od trasy zinwentaryzowanych cyfrowo w postaci mapy oraz wg prognozy gospodarstw domowych na lata 2002-2030 (www.stat.gov.pl). 4.3. KLIMAT Na analizowanym obszarze klimat charakteryzuje się przewagą wpływów oceanicznych. Miejscowo, moŜna zaobserwować lokalne zróŜnicowania wynikające z danego układu morfologicznego. Doliny rzek charakteryzują: pojawiające się okresowo i zalegające tam dłuŜej chłodniejsze masy powietrza o zwiększonej wilgotności, a takŜe częściej występujące przygruntowe przymrozki. Swoisty mikroklimat wprowadzają kompleksy leśne cechujące się podwyŜszoną wilgotnością powietrza, hamowaniem jego przepływu i zacisznością przy wyczuwalnej obecności olejków eterycznych. Lokalne warunki mikroklimatyczne tworzą się takŜe w otoczeniu wód stojących (stawy, oczka wodne). Podstawowe cechy klimatyczne obszaru to: średni opad – w przedziale od 500 do 550 mm, średnia roczna temperatura powietrza – +7,5°C. 4.4. KLIMAT AKUSTYCZNY Klimat akustyczny powiatów: średzkiego i jarocińskiego kształtują głównie trasy komunikacyjne, które zgodnie z załoŜeniami urbanistycznymi pozostają w ścisłym związku z miastami. Tereny powyŜej wymienionych powiatów naraŜone są głównie na hałas drogi krajowej 11. 4.5. STAN ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA Na obszarze przebiegu projektowanej obwodnicy Jarocina poziom stęŜeń zanieczyszczeń powietrza utrzymuje się w granicach dopuszczalnych norm. Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza został określony na podstawie danych pochodzących z najbliŜej zainstalowanych punktów pomiarowych oraz na podstawie danych o źródłach emisji zanieczyszczeń do powietrza zebranych na podstawie działalności WIOŚ. Analiza wyników prowadzi do wniosku, Ŝe stan powietrza generalnie jest dobry. 4.6. WARUNKI TOPOGRAFICZNE Projektowana droga przebiega na ogół w terenie płaskim, lokalnie przebiega przez wzniesienia i obniŜenia terenu. Rzędne terenu kształtują się w granicach od 87 do 127 m npm. Droga przecina pola uprawne, łąki oraz na niewielkiej części przez tereny leśne. W pobliŜu drogi znajduje się zabudowa zagrodowa oraz zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. 4.7. BUDOWA GEOLOGICZNA Z punktu widzenia analizowanej inwestycji, istotna jest przypowierzchniowa budowa geologiczna, na którą składają się osady czwartorzędu i trzeciorzędu. Strop trzeciorzędu występuje na bardzo zmiennej głębokości - od kilku do ok. 120 m. Budują go iły.Pod nimi rozpoznano piaszczysto-pylastą serię burowęglową z pokładami węgla brunatnego. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 8 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym Osady czwartorzędu zalegają na w/w iłach. Na obszarze wysoczyzny dominują gliny lodowcowe (zwałowe) rozdzielone i przewarstwiane nieciągłymi warstwami piaszczystymi. W bliŜszym otoczeniu analizowanej inwestycji brak jest udokumentowanych złóŜ surowców mineralnych. 4.7.1 Gleby Analizowana droga poprowadzona została głównie po terenach rolnych, które w tym rejonie charakteryzują wysokie klasy bonitacyjne. Na terenach gminnych, w rejonie lokalizacji obwodnicy, występują gleby kompleksów pszennych, klas bonitacyjnych III i IV, kompleksy Ŝytnie oraz w obniŜeniach dolinnych - gleby aluwialne (klasa V i VI). Reasumując trasa projektowanej obwodnicy przebiega po glebach wyŜszych klas, głównie III i IV. 4.8. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE Według mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 200 000 – Arkusz Ostrów Wielkopolski oraz Arkusz Gniezno, analizowana obwodnica przebiega przez region hydrogeologiczny XIII – Region Wielkopolski. Natomiast łącznik obwodnicy z istniejącą droga krajową nr 11 przebiega przez Rejon Jarocina-Dobrzycy naleŜący do Podregionu Poznańskiego. Poziomy uŜytkowe na omawianym terenie występują w utworach miocenu i plejstocenu. Generalny kierunek spływu wód podziemnych na omawianym terenie odbywa się na północ i północny-zachód w kierunku rzeki Warty. Trasa obwodnicy przecina obszar spływu wód do ujęcia w Wilkowyji na krótkim odcinku, o długości 1 3 rzędu 200 m (określonej przy eksploatacji ok. 50 m /godz.), tj. od km 345+850 do km 346+050 drogi. Wody te wykorzystywane są do zaopatrzenia w wodę miasta Jarocina. Na ujęciu pracuje 6 studni, a 3 przeciętna wydajność ujęcia wynosi ok. 50 m /godz. 4.9. WODY POWIERZCHNIOWE Analizowany obszar połoŜony jest w zlewni rzeki Lutyni – lewobrzeŜnego dopływu Warty. Projektowana obwodnica przecina rzekę Lubieszkę w km 343+390 oraz rzekę Lipinkę w km 345+240. Ponadto obwodnica przecinać będzie szereg rowów melioracyjnych, z których część prowadzi wody okresowo. Wody powierzchniowe w rejonie planowanej drogi niosą wody głównie klas IV i V, czyli wody niezadowalającej jakości oraz wody złej jakości. Wskaźnikami kluczowymi jest nadmierna zawartość 1 Według „Raport o oddziaływaniu na środowisko” wykonanego przez Pracownię Projektową w Zakresie Budownictwa Lądowego Zbigniew Konewka, Poznań, marzec 2003 r. do „Koncepcji programowej...” ARCADIS Profil Sp. z o.o. 9 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym substancji biogennych, czyli zanieczyszczeń nie charakterystycznymi dla zanieczyszczeń pochodzących z dróg. 4.10. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO, OBIEKTY I OBSZARY CHRONIONE 4.10.1 Flora i fauna DuŜa cześć obszaru objętego analizą (w pasie o szerokości 2 km) to grunty orne- uŜytkowane rolniczo (poza terenami miejskimi). ZbliŜowne do naturalnych warunki rozwoju roślinności stwarzają trwałe uŜytki zielone tj. łąki i pastwiska, grunty zadrzewione itp. NieuŜytki i tereny inne zajmują na omawianym terenie znikome powierzchnie. W rejonie przecięcia się planowanej obwodnicy z istniejącą linią kolejową nr 281 na odcinku około 400m oraz wzdłuŜ fragmentu łącznika (przy granicy miasta Jarocin przy osiedlu Tumidaj) - znajdują się kompleksy leśne. Lasy na analizowanym terenie są wiekowo dojrzałe, dominują drzewostany przedrębne, niewiele jest tyczkowin i młodych drągowin. Lasy mają dobrze rozwinięte podszyty i runo leśne. Na analizowanym terenie w warunkach naturalnych egzystuje zwierzostan typowy dla nizinnych obszarów Polski. Wśród duŜych, dziko Ŝyjących ssaków na omawianym obszarze występują : jelenie, dziki, sarny polne i leśne, sporadycznie daniele. Na polach nielicznie występują zające. Z drapieŜników występują lisy, kuny, rzadziej borsuki i wędrujące jenoty. Mniejsze ssaki reprezentowane są przez: ryjówkę, kreta, jeŜa, nietoperza, wydrę oraz bobra. Wg danych (pismo nr Np.71/859/2006) z Nadleśnictwa Jarocin w rejonie projektowanej obwodnicy Jarocina występują gatunki zwierząt w sztukach: jelenie około 90 szt., sarny około 340 szt., daniele około 25 szt., dziki około 150 szt., lisy około 80 szt., jenoty około 25szt., zające około 150 szt. Bardzo bogata jest awiofauna. Stwierdzono tutaj występowanie około 140 gatunków ptaków. RównieŜ wśród gadów, płazów oraz owadów znajdujemy szereg osobników podlegających prawnej ochronie gatunkowej. Ryby poza stawami hodowlanymi, reprezentowane są przez gatunki charakterystyczne dla środkowopolskich nizinnych wód słodkowodnych. 4.10.2 Obszary chronione Trasa planowanej obwodnicy Jarocina wraz z łącznikiem nie koliduje z terenami prawnie chronionymi przyrodniczo i krajobrazowo. NajbliŜej połoŜonymi obszarami chronionymi są: • Obszar Chronionego Krajobrazu „Szwajcaria śerkowska” w odległości około 2 km od trasy, • śerkowsko – Czeszewski Park Krajobrazowy w odległości około 4,6 km od trasy. 4.10.3 Ogólna charakterystyka przyrodnicza obszarów sieci Natura 2000 NajbliŜej połoŜony obszar zgłoszony do sieci Natura 2000 - Lasy śerkowsko-Czeszewskie (PLH 300010 – tzw. Shadow List) znajduje się w odległości około 4 km od planowanej trasy. Powierzchnia obszaru wynosi 10 131,2 ha. PołoŜenie obszarów chronionych ilustruje Rysunek 3. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 10 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym Szczegółowy opis środowiska przyrodniczego, obiektów i obszarów chronionych przedstawiono w pkt 4.10. Raportu. 4.11. KRAJOBRAZ Na terenie objętym analizą (pas o szerokości 2 km wzdłuŜ trasy drogi) wyróŜniono cztery podstawowe typy krajobrazu: 1) krajobraz zbliŜony do naturalnego; 2) krajobraz naturalno – kulturowy; 3) krajobraz kulturowy: 4) krajobraz kulturowy zdegradowany. Planowana inwestycja będzie zlokalizowana w przewaŜającym stopniu na terenach stanowiących typ krajobrazu zbliŜonego do naturalnego, krajobrazu naturalno – kulturowego, krajobrazu kulturowego. Stanowią je przede wszystkim tereny leśne, tereny pól, tereny pól z niewielkimi powierzchniami leśnymi i pojedynczą zabudową zagrodową, tereny pól i łąk z grupami naturalnych zadrzewień poprzecinane rowami melioracyjnymi, tereny ogródków działkowych i osadnictwa podmiejskiego. Planowana inwestycja w niewielkiej części zajmie tereny krajobrazu kulturowego zdegradowanego. Ma to miejsce w bezpośredniej bliskości planowanego węzła Jarocin (skrzyŜowanie z drogą nr 443 – strona lewa zgodnie z pikietaŜem projektowanej drogi). 4.12. DOBRA MATERIALNE, W TYM DZIEDZICTWA ARCHITEKTONICZNE I ARCHEOLOGICZNE Jarocin jest miastem o udokumentowanej historii sięgającej XIII stulecia. Okolice Jarocina kryją ciekawe miejsca, związane z bardziej lub mniej odległą przeszłością (XIV- i XV-wieczne kościoły, XIXwieczne pałace i dwory), a przy tym często zaliczają się do atrakcyjnych przyrodniczo i krajobrazowo. Trasa planowanej obwodnicy nie koliduje z obiektami zabytkowymi. W rejestrze pomników przyrody miasta i gminy Jarocin wyznaczono 27 obiektów, które stanowią 15 dębów, 2 lipy, 7 sosen, 12 świerków, 5 platanów, 2 klony, 3 jesiony po 1 grabie oraz miłorzębie, a takŜe aleja dębowa i dwa głazy narzutowe. Planowany przebieg obwodnicy Jarocina i łącznika nie koliduje z pomnikami przyrody oraz zabytkowymi alejami drzew. W ramach prac nad dokumentacją drogi zostały wykonane acheologiczne badania powierzchniowo-sondaŜowe na terenie projektowanej obwodnicy Jarocina. W wyniku prac archeologicznych (powierzchniowo – sondaŜowych) wykonanych na terenie planowanej obwodnicy Jarocina wytypowano sześć stanowisk archeologicznych do wyprzedzających ratowniczych badań wykopaliskowych (nr na trasie projektowanej obwodnicy 3, 4, 6, 8, 11, 12 – rys. 3). Na pozostałych sześciu stanowiskach proponowany jest nadzór archeologiczny (nr na trasie projektowanej obwodnicy Jarocina 1, 2, 5, 7, 9, 10) ARCADIS Profil Sp. z o.o. 11 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 5. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO PLANOWANEJ DROGI 5.1. HAŁAS KaŜdy z analizowanych wariantów wpływa na zmianę klimatu akustycznego jednak zróŜnicowany przebieg trasy ma znaczący wpływ na liczbę osób naraŜonych na ponadnormatywny hałas. Dla wariantu I z racji małej odległości od zwartej zabudowy osiedla Tumidaj liczba osób naraŜonych na szkodliwe oddziaływanie akustyczne projektowanej drogi będzie większa. Zaproponowane ekrany akustyczne chronią obiekty zabudowy mieszkaniowej, jednak występują miejsca, gdzie naleŜy spodziewać się niewielkich przekroczeń dopuszczalnych równowaŜnych poziomów dźwięku A. Przekroczenia wystąpią przy zabudowie rozproszonej gdzie ze względów ekonomicznych nie proponuje się ustawienia ekranów akustycznych, oraz przy budynkach znajdujących się bardzo blisko projektowanej trasy. Dla budynków znajdujących się w odległości ok. 20-30m od projektowanej trasy ze względu na duŜe moce akustyczne odcinków nie ma moŜliwości całkowitego ograniczenia ponadnormatywnego hałasu. Dla obiektów tych sugeruje się, w miarę potrzeb (po wykonaniu pomiarów hałasu w ramach analizy porealizacyjnej), wykonanie indywidualnych zabezpieczeń akustycznych polegających na wymianie stolarki okiennej oraz zastosowanie odpowiedniej izolacji ściennej. Lokalizacje oraz wysokości ekranów zaprojektowanych wzdłuŜ planowanej drogi mogą ulec zmianie w przypadku zmiany niwelety drogi i wówczas powinny być dodatkowo analizowane przy pracy nad projektem budowlanym. Tylko w tej fazie moŜna określić dokładnie lokalizację ekranów akustycznych, ich połoŜenie na koronie jezdni bądź projektowanym nasypie, oraz ich wysokość. 5.2. POWIETRZE Za analizy wyników obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń emitowanych w trakcie budowy drogi wynika, Ŝe nie przewiduje się występowania przekroczeń stęŜeń dopuszczalnych i wartości odniesienia substancji emitowanych z urządzeń pracujących na placu budowy za wyjątkiem stęŜenia 3 jednogodzinnego dwutlenku azotu (częstość przekroczeń wartości 200 µg/m – 0,2% występuje w odległości ok. 30 m od linii rozgraniczających). W takcie eksploatacji drogi nie przewiduje się występowania emisji, które powodowałyby przekroczenia stęŜeń dopuszczalnych i wartości odniesienia w powietrzu na poziomie terenu. Uwzględniając powyŜsze nie wnosi się w sprawie podejmowania działań minimalizujących emisję zanieczyszczeń do powietrza ze względu na ochronę zdrowia, roślin czy gleb. Zaproponowane w dalszej części opracowania pasy zieleni dogęszczającej i ochronnej będą sprzyjać ochronie powietrza lecz nie są konieczne z tego punktu widzenia. 5.3. WODY POWIERZCHNIOWE Wody opadowe spływające z analizowanej drogi odprowadzane będą poprzez rowy trawiaste do zbiorników retencyjnych oraz do istniejących cieków wodnych. MoŜliwe jest zastosowanie rowów infiltracyjnych. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 12 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym Przedstawione prognozowane wartości zanieczyszczeń wód opadowych spływających z powierzchni planowanej obwodnicy i łącznika wskazują na przekroczone wartości wskaźnika zawiesina ogólna. W związku z powyŜszym naleŜy zaprojektować rozwiązania i urządzenia podczyszczające (osadniki, zbiorniki retencyjne) przed zrzutem wód do środowiska. Ponadto, w celu intensyfikacji procesów retencji i infiltracji naleŜy utrzymywać rowy trawiaste wysokokoszone. Szacowane stęŜenia substancji ropopochodnych oznaczane w spływach deszczowych z analizowanej drogi spełniają wymagania prawa. Nie stwierdza się potrzeby zastosowania separatorów. Na odcinkach gdzie występują osady przepuszczalne i płytko występuje zwierciadło wód gruntowych, tj. od km ok. 343+100 do km 343+500 oraz od km 344+300 do km 346+600 – zaleca się zabudowanie w dnie rowów i na ich skarpach warstwy filtracyjnej (piaskowo-Ŝwirowej, grubości 15-20 cm) z włókniną. 5.4. POWIERZCHNIA ZIEMI , GLEBY Realizacja drogi spowoduje zajęcie na cele infrastrukturalne powierzchni terenu obecnie uŜytkowanego najczęściej w sposób rolniczy. W pasie drogowym i jego sąsiedztwie (do 100 m od osi drogi) znajdą się grunty rolne gleby klas III, IV i niŜszych. Wpływ prac budowlanych na środowisko gruntowe będzie krótkotrwały i przemijający (z wyjątkiem trwałego zajęcia pasa terenu pod drogę i obiekty inŜynierskie). Bezpośrednie oddziaływanie w czasie budowy drogi na powierzchnię ziemi i glebę będzie lokalne i ograniczy się praktycznie do pasa o wielkości 15 – 35 metrów od osi w obie strony i powierzchni ok. 83 ha. Całkowite zniszczenie gleb w fazie budowy wystąpi w nowo zajętych pod drogę miejscach, w szerszym zakresie w rejonie węzłów oraz powierzchniach zajętych pod urządzenia odwodnienia drogi (w przypadku budowy zbiorników retencyjnych). W efekcie prac budowlanych nieznacznie zmniejszy się powierzchnia upraw rolnych. Prowadzenie upraw w sąsiedztwie drogi o natęŜeniu ruchu powyŜej 15.000 pojazdów w ciągu doby powinno podlegać następującym ograniczeniom: plantacje warzyw, zarówno liściowych jak i korzeniowych, powinny być wyeliminowane ze stref zanieczyszczeń przydroŜnych, tj. odsunięte na odległość co najmniej 150 m od jezdni. Brak jest jednoznacznych przepisów w tym zakresie. 5.5. WODY PODZIEMNE Zasięg i głębokość ingerencji w środowisko gruntowo-wodne związana będzie z wykonywaniem nasypów i wykopów oraz pali fundamentowych (wierconych lub wbijanych), na których posadowione zostaną estakady i mosty. W przypowierzchniowych warstwach stanowiących podłoŜe projektowanej trasy na niektórych odcinkach występują grunty słabonośne. Wynika stąd konieczność stosowania fundamentów pośrednich dla podpór estakad i mostów. W zaleŜności od przyjętych rozwiązań projektowych grunty słabonośne powinny zostać wymienione całkowicie lub częściowo. Wymiana lub ulepszanie gruntów występujących w podłoŜu, a takŜe układanie np. infrastruktury podziemnej związanej z drogą wymagać mogą prowadzenia odwodnień wykopów. Określenie ilości odpompowywanej wody oraz zasięgu odwodnień, będzie moŜliwe dopiero po opracowaniu ARCADIS Profil Sp. z o.o. 13 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym szczegółowej dokumentacji konstrukcyjnych oraz geologiczno-inŜynierskiej najkorzystniejszej w danym i przyjęciu przypadku szczegółowych metody rozwiązań odwadniania. Prace odwodnieniowe powinny być poprzedzone wykonaniem operatu wodnoprawnego. Projektowana trasa zlokalizowana zostanie na terenie, gdzie główny poziom wodonośny występuje pod nadkładem osadów słaboprzepuszczalnych oraz na części pradoliny Ŝerkowsko-rydzyńskiej, gdzie poziom ten występuje bez izolacji. W związku z powyŜszym konflikty ze środowiskiem wód podziemnych sklasyfikowano jako niewielkie, natomiast na części pradoliny Ŝerkowsko-rydzyńskiej jako silne. W projekcie budowlanym naleŜy przewidzieć zastosowanie warstwy filtracyjnej z włókniny w dnie rowów i na ich skarpach na odcinkach od km ok. 343+100 do km 343+500 oraz od km 344+300 do km 346+600. Projektowana trasa S-11 i łącznik nie koliduje z ujęciami komunalnymi i nie stanowi dla nich zagroŜenia. 5.6. ODPADY Faza budowy planowanego przedsięwzięcia charakteryzować się będzie powstawaniem znacznej ilości odpadów. Wytwarzającym odpady, odpowiedzialnym za ich odzysk i unieszkodliwianie będzie wykonawca, który przed rozpoczęciem robót winien uregulować stan formalno – prawny w zakresie gospodarowania odpadami. Odpady powinny być gromadzone w wyznaczonych miejscach w sposób selektywny przed ich przekazaniem do ostatecznego miejsca unieszkodliwiania lub wykorzystania. Przekazanie odpadów naleŜy dokumentować przy uŜyciu obowiązujących formularzy. Faza eksploatacji obwodnicy Jarocina wraz z łącznikiem nie będzie powodować powstawania znaczących ilości odpadów. SłuŜby eksploatacyjne podmiotu odpowiedzialnego za zarządzanie drogą winny zapewnić moŜliwość odbioru wszystkich powstających odpadów, w tym równieŜ odpadów powstałych w wyniku zdarzeń losowych. 5.7. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Na etapie budowy obwodnicy Jarocina oddziaływanie na siedliska przyrodnicze będzie zróŜnicowane, w zaleŜności od sposobu budowy planowanej drogi. A. Oddziaływanie ograniczone Oddziaływanie ograniczone dotyczy odcinków, na których droga będzie budowana na mostach lub estakadach. W trakcie budowy część siedlisk zostanie zniszczona, ale na większości powierzchni mogą one być odtworzone w drodze naturalnej sukcesji. C. Oddziaływanie radykalne Dotyczy odcinków, które będą budowane na nasypach lub w wykopach. W przewidywanym pasie szerokości ok. 50 m (do max. 80 m w rejonie węzłów) zostaną wyeliminowane wszystkie siedliska łącznie z glebą. W zaleŜności od konfiguracji terenu, droga będzie przechodzić po istniejącym gruncie, w obniŜeniach terenu lub w nasypach. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 14 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 5.7.1.1 Oddziaływanie na rośliny Oddziaływanie na szatę roślinną będzie podobny jak oddziaływanie na siedliska. W pasie montaŜowym drogi szata roślinna zostanie zniszczona. Transport materiałów niezbędnych do budowy drogi powinien odbywać się w granicach wyznaczonego pasa drogowego, aby nie niszczyć siedlisk oraz zbiorowisk roślinnych poza wyznaczonym terenem. Na gruntach ewentualnie zajętych na okres budowy, z czasem szata roślinna ulegnie odtworzeniu, o ile przekształcenia podłoŜa nie będą zbyt daleko idące. W przeciwnym wypadku moŜna dokonać dodatkowych nasadzeń w celu odtworzenia zniszczonej roślinności. 5.7.1.2 Oddziaływanie na zwierzęta Na etapie budowy drogi zostaną zniszczone siedliska zwierząt w granicach pasa drogowego na odcinkach budowanych na gruncie, na nasypach lub w wykopach. W trakcie budowy część zwierząt zginie. Dotyczy to bezkręgowców oraz drobnych kręgowców, np. jaszczurki, płazy, drobne gryzonie. Ptaki i większe ssaki będą unikały sąsiedztwa budowy. Oddziaływanie na faunę bezkręgowców i drobnych kręgowców na etapie budowy drogi będzie radykalne, ale krótkotrwałe. Na odcinkach budowanych na mostach unicestwieniu ulegną zwierzęta występujące w miejscach posadowienia filarów oraz na drogach montaŜowych. W trakcie budowy zwierzęta mogą być niepokojone przez pracujące maszyny i ludzi. O ile prace takie będą prowadzone w okresie rozrodczym, część ptaków moŜe porzucać swoje lęgi. Hałas powodowany przez pracujące maszyny i środki transportu nie powinien być istotnym czynnikiem wpływającym negatywnie na zwierzęta, gdyŜ większość gatunków szybko przyzwyczaja się do hałasu i nie reaguje na ten czynnik. 5.7.1.3 Oddziaływanie na obszar Natura 2000 Obszar zgłoszony (shadow list) do ochrony w ramach sieci Natura 2000 - Lasy śerkowskoCzeszewskie PLH 300010 znajduje się w odległości około 4 km od planowanej trasy. Jest to obszar obejmujący teren parku krajobrazowego. Jak stwierdzono wcześniej - planowana trasa nie koliduje z obszarami chronionymi o randze parku krajobrazowego czy obszarem Natura 2000. 5.7.2 Faza eksploatacji 5.7.2.1 Oddziaływanie na rośliny i siedliska Na etapie eksploatacji drogi zagroŜenia dla siedlisk połoŜonych w sąsiedztwie drogi nie będą tak duŜe jak w czasie jej budowy. Droga jest prowadzona głównie na poziomie terenu czasem w niewielkich nasypach i wykopach z tego względu zagroŜenia będą dotyczyć przede wszystkim bezpośredniego sąsiedztwa drogi (hałas, emisja spalin, metali cięŜkich i innych substancji szkodliwych) oraz sytuacji awaryjnych (wycieki paliwa, innych substancji chemicznych). Siedliska połoŜone w odległości kilkadziesiąt i więcej metrów od skraju drogi będą naraŜone w niewielkim ARCADIS Profil Sp. z o.o. 15 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym stopniu na zanieczyszczenie. Oddziaływanie to moŜe być istotne, o ile w trakcie budowy drogi nastąpi zmiana stosunków wodnych, w szczególności przesuszenie terenu, a proces będzie się pogłębiał w czasie eksploatacji trasy. Projekt budowlany powinien być sporządzony w taki sposób aby uniemoŜliwić lub ograniczyć zmiany stosunków wodnych. 5.7.2.2 Oddziaływanie na zwierzęta Oddziaływanie na zwierzęta w okresie eksploatacji będzie stałe i długotrwałe, a jego nasilenie będzie róŜne dla poszczególnych gatunków i zaleŜne od wielu czynników, zarówno technicznych zabezpieczeń trasy jak i przebiegu pewnych zjawisk przyrodniczych, np. okres rozrodu płazów, wędrówki ptaków, itp. Prognoza ruchu wskazuje na znaczny poziom natęŜenia ruchu w omawianym rejonie - co będzie skutkować negatywnie na migrujące zwierzęta. Z tego względu konieczne jest – dla zachowania korytarzy migracyjnych – zastosowanie rozwiązań, które umoŜliwią przekraczanie drogi zwierzętom. Budowa przejść dla zwierząt – zaproponowanych w pkt. 10.2.6. Raportu będzie sposobem ograniczenia negatywnego oddziaływania drogi na zwierzęta. 6. WPŁYW NA ZDROWIE LUDZI 6.1. FAZA BUDOWY Faza budowy jest związana z wystąpieniem emisji i oddziaływań charakterystycznych dla prowadzenia budowy, tj. transportu, robót ziemnych i robót budowlanych przy obiektach drogi. Oddziaływanie fazy budowy na zdrowie ludzi analizuje się z punktu widzenia mieszkańców terenów sąsiadujących z placem budowy i nie dotyczy ta analiza pracowników zatrudnianych przy wykonywaniu robót budowlanych lub osób postronnych, które jako nieupowaŜnione mogą znaleźć się na placu budowy. Oddziaływanie fazy budowy wynikać będzie ze skutków zastosowania maszyn i urządzeń koniecznych do sprawnego i zgodnego z harmonogramem postępu robót budowlanych (głównie hałas, pylenie) oraz utrudnień związanych z koniecznymi zmianami organizacji ruchu w rejonie czynnego placu budowy (objazdy, ograniczenia ruchu etc). Wykonanie robót nawierzchniowych (układarki, walce) powodować będzie emisję hałasu o poziomie natęŜenia dźwięku rzędu 85 – 100 dB(A). Środki transportu (samochody cięŜarowe i dostawcze) wytwarzać będą hałas rzędu 80 – 88 dB(A). W trakcie wykonania robót nawierzchniowych występują źródła hałasu zmieniające swoje połoŜenie wraz z postępem robót. Na działanie hałasu naraŜeni będą mieszkańcy terenów sąsiednich. Sposób oddziaływania akustycznego w fazie budowy omówiono w rozdziale 5.1.4.1 Raportu. 6.2. FAZA EKSPLOATACJI JeŜeli rozpatrywać skalę oddziaływania na zdrowie – to moŜna wyróŜnić: • Oddziaływanie negatywne na zdrowie – uznaje się za takie, gdy poziom zanieczyszczenia na terenach zabudowy mieszkaniowej przekracza wartości dopuszczalne (standard środowiska); • Oddziaływanie umiarkowanie negatywne – gdy wprawdzie dopuszczalne normy nie są ARCADIS Profil Sp. z o.o. 16 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym przekraczane ale następuje pogorszenie parametrów stanu środowiska (np. warunków akustycznych, stanu powietrza) w czasie po uruchomieniu drogi w porównaniu z okresem przed jej budową; moŜna w takim przypadku mówić o pogorszeniu komfortu warunków Ŝycia, • Oddziaływanie pozytywne – gdy w wyniku realizacji przedsięwzięcia poprawi się na pewnym obszarze stan środowiska. Tabela 6.2.1. Zestawienie analizy oddziaływań na zdrowie Oddziaływanie umiarkowanie negatywne Oddziaływanie negatywne • ze względu na hałas –- obszar występowania ponadnormatywnego poziomu hałasu na terenie o powierzchni ok. 652 ha (wg obliczeń hałasu na wysokości h=4 m, dla prognozy ruchu na rok 2035) • 141 gospodarstw domowych - ok. 480 osób (wariant I) – 97 gospodarstw - ok. 330 osób (wariant II) naraŜonych na ponadnormatywny poziom dźwięku • oddziaływania fazy budowy – dotyczyć mogą ok. 520 osób (wariant 1) – 380 osób (wariant II) • • ze względu na emisję zanieczyszczeń do powietrza w pasie o szerokości 270-300 m w odniesieniu do aktualnego stanu, tj. na powierzchni ok. 370 ha wprowadzenie nowej emisji – bez występowania przekroczeń stęŜeń dopuszczalnych pogorszenie warunków akustycznych (w porównaniu ze stanem obecnym dla ok. 1300 osób wg prognozy dla 2035 r. - – bez przewidywanych przekroczeń wartości dopuszczalnych, Oddziaływanie pozytywne • pośrednio - udział w poprawie warunków akustycznych dla prognozy ruchu na rok 2035 – zmniejszenie mocy akustycznej istniejącej drogi spowoduje zdecydowaną poprawę warunków Ŝycia, komfortu akustycznego dla ok. 1200 osób, względną poprawę dla ok. 600 osób oraz ułatwienie warunków komunikacji dla wszystkich mieszkańców m. Jarocin (ok. 25000 osób) 6.2.1 Hałas Na podstawie prognozy ruchu na 2015 i 2035 rok obliczono zasięg uciąŜliwości akustycznej oraz zaproponowano lokalizację zabezpieczeń akustycznych. Przez zasięg uciąŜliwości rozumie się odległość, w której przewiduje się występowanie izofony 50[dB] - pora nocna. Maksymalny zasięg występuje na początkowym odcinku przebiegu drogi krajowej S11, w terenie otwartym, gdzie trasa biegnie na niewielkim nasypie (1-1,5m) i wynosi, dla prognozy ruchu na rok 2035, ok. 380m. Na pozostałych odcinkach zasięg jest mniejszy. Po przeanalizowaniu otrzymanych zasięgów oddziaływania ponadnormatywnego hałasu projektowanej trasy moŜna stwierdzić, Ŝe największą grupą osób naraŜoną na uciąŜliwości drogi są osoby mieszkające w okolicy węzła „Jarocin” i przebiegu planowanego łącznika. W celu utrzymania wymaganych standardów jakości środowiska na terenach chronionych akustycznie zaproponowano wybudowanie ekranów akustycznych o łącznej długości od 7209m do 7375m w zaleŜności od wariantu. Ich celem jest zapewnienie ochrony mieszkańców przed hałasem na poziomie nie wyŜszym od dopuszczalnego. NiezaleŜnie jednak od zastosowania tych środków technicznych naleŜy spodziewać się zmiany klimatu akustycznego, który będzie miał charakter trwały, a wartości poziomu dźwięku mogą wykazywać tendencję wzrostową. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 17 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym Z obliczeń prognozowanego zasięgu hałasu od planowanej drogi wynika, Ŝe w roku 2035 liczba budynków mieszkalnych naraŜonych na ponadnormatywne oddziaływanie (znajdujących się w zasięgu izolinii 50 dB dla pory nocnej) moŜe wynieść: • w wariancie I: − bez ekranów – 254 szt. − z ekranami – 141 szt. • w wariancie II: − bez ekranów – 232 szt. − z ekranami – 97 szt. 6.2.2 Powietrze Przyjęto, ze negatywny wpływ na zdrowie ludzi ze względu na stan zanieczyszczenia powietrza moŜe wystąpić w przypadku ponadnormatywnego stęŜenia zanieczyszczeń w powietrzu. Przeprowadzone obliczenia rozkładu stęŜeń zanieczyszczeń w wyniku emisji substancji do powietrza wykazały, Ŝe nie będzie występować ponadnormatywne oddziaływanie w zakresie emisji do powietrza w związku z tym budowa drogi nie spowoduje negatywnych skutków dla zdrowia ludzi w aspekcie emisji substancji do powietrza atmosferycznego. 6.2.3 Środowisko gruntowo- wodne Przeprowadzone dotychczas badania stęŜenia zanieczyszczeń w spływach z dróg krajowych wykonane na zlecenie Oddziałów GDDKiA w roku 2005 wskazują na zachowanie dopuszczalnych stęŜeń zanieczyszczeń. Ta droga migracji nie stanowi zatem powaŜnego zagroŜenia dla zdrowia ludzi. Wody spływające z trasy S-11 nie zagroŜą ujęciom wody zlokalizowanym w sąsiedztwie drogi. Gospodarka ściekowa (odwodnienie drogi) nie będzie wywierać szkodliwego wpływu na zdrowie ludzi. Przedstawione propozycje koniecznych do uwzględnienia w projekcie działań minimalizujących negatywne oddziaływanie są zgodne z wymaganiami odpowiednich przepisów oraz uwzględniają stanowisko wyraŜone przez zarządzającego urządzeniami melioracji wodnych podstawowych. ZagroŜenie dla zdrowia ludzi moŜe zaistnieć jedynie w przypadku przedostania się do środowiska gruntowo-wodnego znaczących ilości substancji szkodliwych, co byłoby moŜliwe w przypadku powaŜnej awarii. 6.2.4 Gospodarowanie odpadami Gospodarka odpadami nie będzie wywierała wpływu na zdrowie ludzi. 7. WPŁYW NA KRAJOBRAZ 7.1. FAZA BUDOWY Wpływ na walory krajobrazowe w fazie realizacji będzie krótkoterminowy i związany będzie z: • budową nowej drogi na terenach o innym dotychczas uŜytkowaniu, ARCADIS Profil Sp. z o.o. 18 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym • usunięciem fragmentów powierzchni leśnych oraz drzew i krzewów wpisanych w krajobraz otoczenia, • czasowym zajęciem sąsiadujących terenów pod drogi dojazdowe i place budów, • urządzeniem terenów baz i zapleczy budowy na czas budowy. 7.2. FAZA EKSPLOATACJI Wpływ na walory krajobrazowe i rekreacyjne w fazie eksploatacji będzie długotrwały i bezpośredni. Analizowana trasa została wyznaczona w nowym korytarzu, dlatego budowa będzie stanowić całkiem nowy element przestrzenny w okolicach. Odbiór drogi w krajobrazie będzie zaleŜeć od typu i rodzaju krajobrazu oraz od charakteru zagospodarowania bezpośredniego otoczenia planowanej drogi, zarówno istniejącego jak i projektowanego. Wpływ planowanej drogi na krajobraz rozpatrzono w ujęciu obszarowym, czyli jak będzie ona postrzegana z większej odległości - w kontekście określonego typu krajobrazu oraz w ujęciu lokalnym, czyli postrzeganie drogi z bezpośredniego otoczenia - w kontekście lokalnych wnętrz krajobrazowych. Ocenę wpływu budowy planowanej inwestycji (w tym projektowanych ekranów akustycznych) na krajobraz wykonano na zasadzie analizy zrealizowanych juŜ obiektów budowlanych o podobnym charakterze zagospodarowania terenu. Uznano, Ŝe elementy przestrzenne, które da się wkomponować w otoczenie, mają znikomy wpływ na krajobraz. 8. ANALIZA MOśLIWYCH ZAGROśEŃ I SZKÓD DLA CHRONIONYCH ZABYTKÓW Pas terenu przeznaczony na lokalizację drogi jest wolny od obiektów architektury i budownictwa wpisanych do rejestru zabytków.. W przypadku archeologicznych dóbr kultury – wszelkie działania inwestycyjne, ingerujące w strukturę gruntu (poniŜej warstwy ornej lub współczesnej warstwy uŜytkowej) natrafiając na zabytkowe obiekty niszczą je bezpowrotnie. W wyniku prac archeologicznych (powierzchniowo – sondaŜowych) wykonanych na terenie planowanej obwodnicy Jarocina wytypowano sześć stanowisk archeologicznych do wyprzedzających ratowniczych badań wykopaliskowych (nr na trasie projektowanej obwodnicy 3, 4, 6, 8, 11, 12 – rys. 3). Na pozostałych sześciu stanowiskach proponowany jest nadzór archeologiczny (nr na trasie projektowanej obwodnicy Jarocina 1, 2, 5, 7, 9, 10) W fazie eksploatacji nie zachodzi potrzeba prowadzenia działań minimalizujących oddziaływania w zakresie dóbr kultury. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 19 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 9. POWAśNE AWARIE W wyniku kolizji drogowych czy wypadków moŜe dojść do wycieku paliwa ze zbiornika samochodu do gleby. W przypadku gdy w zdarzeniu uczestniczą pojazdy przewoŜące substancje niebezpieczne przewidywać moŜna wydostanie się tych substancji do środowiska. Obliczone prawdopodobieństwo zagroŜenia, dla poszczególnych odcinków analizowanej trasy, kształtuje się następująco: początek trasy – węzeł „Mieszków” ZagroŜenie węzeł „Mieszków” – węzeł „Jarocin” – teren pradoliny Ŝerkowsko-rydzyńskiej węzeł „Mieszków” – węzeł „Jarocin” łącznik rok 2015 ludności 1,21x10 -5 3,79x10 -6 3,79x10 -6 3,80x10 -6 wód podziemnych 1,25x10 -5 1,09x10 -5 3,89x10 -5 2,34x10 -6 8,55x10 -5 wód powierzchniowych - - - rok 2035 ludności 5,21x10 -5 3,64x10 -5 3,64x10 -5 3,70x10 -5 wód podziemnych 3,56x10 -5 3,41x10 -5 1,22x10 -4 7,43x10 -6 2,68x10 -4 wód powierzchniowych - - - A zatem kwalifikacja analizowanej trasy na obszary ryzyka przedstawia się następująco: ZagroŜenie Wartości Kwalifikacja rok 2015 ludności wód podziemnych wód powierzchniowych -6 -5 -6 -5 3,80x10 - 1,21x10 2,34x10 – 3,89x10 8,55x10 III II III -5 I rok 2035 ludności wód podziemnych wód powierzchniowych -5 -5 -6 -4 3,70x10 - 5,21x10 7,43x10 – 1,22x10 2,68x10 -4 II III I I Jak wynika z powyŜszego zagroŜenie ludności kształtuje się w obszarze II i III w 2015 roku a w roku 2035 w obszarze II, czyli w obszarze warunkowej akceptacji ryzyka. Kwalifikacja zagroŜenia ludności do obszaru II wynika przede wszystkim większym natęŜeniem ruchu w roku 2035 i na początku analizowanej trasy w roku 2015. ZagroŜenie wód podziemnych kształtuje się w obszarze I i III. Obszar I – nieakceptowalny poziom ryzyka, dla którego muszą być podjęte działania w celu ograniczenia poziomu ryzyka, występuje na odcinku pradoliny Ŝerkowsko-rydzyńskiej pomiędzy węzłem „Mieszków” a węzłem „Jarocin” w roku 2035. Spowodowane jest to przede wszystkim słabą izolacją od wpływów z powierzchni terenu oraz wysokim poziomem wód gruntowych (od 0,49 m do 3,08 m). O zakwalifikowaniu tego odcinka trasy do I obszaru ma wpływ takŜe większe natęŜenie ruchu w roku 2035. Na terenie tym moŜliwa jest lokalizacja drogi pod warunkiem uwzględnienia w projekcie budowlanym wszystkich racjonalnie uzasadnionych technicznych środków ograniczenia ryzyka. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 20 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym Na pozostałym odcinku analizowanej trasy zagroŜenie dla wód podziemnych kwalifikuje się do obszaru III (obszar akceptowalnego ryzyka) i nie jest wymagane podejmowanie dodatkowych działań w celu ograniczenia poziomu ryzyka. Jednak z uwagi na występowanie na tym obszarze gruntów dobrze przepuszczalnych i wysokim poziomem wód gruntowych naleŜy jednak rozwaŜyć zabudowanie w dnie rowów drogowych i na ich skarpach warstwy filtracyjnej z włókniną. Zabezpieczenie to zmniejszy takŜe zagroŜenie dla wód ujmowanych przez ujęcie wody w Wilkowyji. ZagroŜenie dla wód powierzchniowych analizowano dla rzeki Lubieszki i Lipinki, które będą przecięte przez drogę S-11. ZagroŜenie powaŜnymi awariami dla w/w rzek kwalifikuje się do obszaru I, czyli do nieakceptowalnego poziomu ryzyka, dla którego muszą być podjęte działania w celu ograniczenia poziomu ryzyka. Kwalifikacja zagroŜenia spowodowana jest m.in. małym potencjałem tego ekosystemu wodnego do samooczyszczania oraz prognozowanym natęŜeniem ruchu na analizowanej trasie. Dla ochrony wód powierzchniowych przed skutkami powaŜnych awarii proponuje się zastosowanie środków minimalizujących (zbiorniki retencyjne). Ponadto na wylotach do odbiorników (w urządzeniach oczyszczających) naleŜy zastosować zamknięcia odpływu (zasuwy), które stanowić powinny zabezpieczenie przed zrzutem substancji niebezpiecznych. 10. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ ZMNIEJSZAJĄCYCH NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIA 10.1. FAZA BUDOWY Plac budowy i jego zaplecza naleŜy lokalizować z uwzględnieniem zasady minimalizacji zajęcia terenu i przekształcania jego powierzchni, a po zakończeniu prac naleŜy przeprowadzić jego rekultywację. Tereny zaplecza budowy nie powinny być lokalizowane od km 343+100 do km 343+500, od km 344+300 do km 346+550 oraz w moŜliwie największej odległości od dolin rzek. Niektóre uciąŜliwości i niekorzystne oddziaływania inwestycji w fazie budowy mogą być ograniczone i w większości mogą mieć charakter tymczasowy. Uwarunkowane jest to odpowiednim prowadzeniem robót. Prace budowlane powinny być prowadzone przez maszyny i urządzenia sprawne technicznie (bez wycieków paliwa), które po zakończeniu pracy lub w przypadku awarii naleŜy odprowadzić na miejsce postoju o szczelnej nawierzchni uniemoŜliwiającej przedostawanie się zanieczyszczeń ropopochodnych do środowiska gruntowo-wodnego. W całym cyklu organizacji budowy, naleŜy zwrócić uwagę na właściwy transport materiałów i odpowiednie ich magazynowanie. W przypadkach wystąpienia powaŜnych awarii na terenie budowy, jak wybuch, poŜar, naleŜy postępować ściśle zgodnie z odpowiednimi zarządzeniami i instrukcjami. Na etapie budowy drogi istotną kwestią jest ograniczenie do niezbędnego minimum powierzchni zniszczonych siedlisk i szaty roślinnej. Prace terenowe nie powinny wychodzić poza wyznaczony pas drogowy. JeŜeli będą takie moŜliwości i o ile nie będzie to kolidować z warunkami eksploatacji drogi, na obrzeŜach trasy mogą być pozostawione duŜe okazy drzew. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 21 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 10.2. FAZA EKSPLOATACJI 10.2.1 Ochrona przed hałasem W fazie eksploatacji jednym ze sposobów minimalizacji niekorzystnego oddziaływania akustycznego projektowanej drogi jest zastosowanie ekranów akustycznych wzdłuŜ planowanej trasy. Rozwiązanie to w znaczący sposób ogranicza propagacje hałasu, jednakŜe ze względu na to, Ŝe budowa ekranów akustycznych dla pojedynczej zabudowy nie ma uzasadnienia ze względu ekonomicznych, w tych miejscach naleŜy spodziewać się przekroczeń dopuszczalnych norm hałasu. Lokalizacje i wysokości ekranów akustycznych dla poszczególnych wariantów przedstawiają poniŜsze tabele. Tabela 10.2.1.1. Lokalizacja proponowanych środków minimalizowania oddziaływania akustycznego wariant 1 PikietaŜ [km] od km 341+835 do km 342+700 od km 343+680 do km 344+660 od km 347+685 do km 347+785 od km 347+785 S11 do km 0+600 łącznik nr 4 od km 1+100 do km 1+130 łącznik nr 4 od km 1+130 do km 1+290 łącznik nr 4 od km 1+290 do km 1+380 łącznik nr 4 od km 1+380 do km 2+830 łącznik nr 4 od km 88+450 do km 88+615 droga krajowa nr 15 PikietaŜ [m] od km 342+280 do km 343+700 od km 1+050 do km 1+130 od km 1+130 do km 1+290 od km 1+290 do km 1+380 Strona prawa Wysokość [m] Długość [m] 4 865 4 980 5 100 Uwagi ekran akustyczny ekran akustyczny wał ziemny 6 795 wał ziemny 4 30 ekran akustyczny 3 160 ekran akustyczny 4 90 ekran akustyczny 5 1450 ekran akustyczny 5 165 ekran akustyczny Strona lewa Wysokość [m] Długość [m] 4 1420 4 80 3 160 4 90 Uwagi ekran akustyczny ekran akustyczny ekran akustyczny ekran akustyczny Tabela 10.2.1.2. Lokalizacja proponowanych środków minimalizowania oddziaływania akustycznego wariant 2 PikietaŜ [km] od km 341+835 do km 342+660 od km 343+680 do km 344+660 od km 347+685 do km 347+785 od km 347+785 S11 do km 0+340 łącznik nr 4 od km 1+100 do km 1+130 łącznik nr 4 ARCADIS Profil Sp. z o.o. Strona prawa Wysokość [m] Długość[m] 4 825 4 980 5 100 Uwagi ekran akustyczny ekran akustyczny wał ziemny 6 765 wał ziemny 4 30 ekran akustyczny 22 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym Strona prawa Wysokość [m] Długość[m] PikietaŜ [km] od km 1+130 do km 1+290 łącznik nr 4 od km 1+290 do km 1+380 łącznik nr 4 od km 1+380 do km 2+820 łącznik nr 4 od km 88+450 do km 88+615 droga krajowa nr 15 3 160 ekran akustyczny 4 90 ekran akustyczny 5 1440 ekran akustyczny 5 165 ekran akustyczny Strona lewa Wysokość [m] Długość [m] 4 1420 4 80 3 160 4 90 PikietaŜ [m] od km 342+280 do km 343+700 od km 1+050 do km 1+130 od km 1+130 do km 1+290 od km 1+290 do km 1+380 Uwagi Uwagi ekran akustyczny ekran akustyczny ekran akustyczny ekran akustyczny Podane wyŜej wysokości ekranów dotyczą barier prostych, ustawionych prostopadle do jezdni. Wysokości te mogą być niŜsze w przypadku stosowania ekranów o kształcie parabolicznym pod warunkiem zapewnienia nie mniejszego stopnia ochrony jak dla ekranów prostych. Przy zabudowie rozproszonej nie proponowano ekranów – z analizy wynika, Ŝe dla ochrony 5 budynków mieszkalnych (ok. 20 osób) potrzebna długość ekranów akustycznych wyniosłaby ok. 960 mb. 10.2.2 Ochrona powietrza W fazie eksploatacji jednym ze sposobów minimalizacji emisji do powietrza jest utrzymanie drogi w czystości. Działaniem minimalizującym, które moŜna podjąć na etapie projektowania są nasadzenia roślin wysokich odpornych na działanie zanieczyszczeń komunikacyjnych. Nasadzenia te powinny być realizowane tam, gdzie jest to moŜliwe i nie wpływa na bezpieczeństwo ruchu (brak widoczności). 10.2.3 Ochrona wód podziemnych i wód powierzchniowych W celu ograniczenia negatywnego wpływu wód opadowych i roztopowych na środowisko gruntowo-wodne i wód powierzchniowych konieczne będzie zastosowanie rozwiązań technicznych, które ograniczą moŜliwość przedostawania się zanieczyszczeń do środowiska gruntowo-wodnego i do wód powierzchniowych. Spływ powierzchniowy z drogi będzie się odbywać przydroŜnymi rowami trawiastymi oraz szczelnym systemem kanalizacyjnym. Wody opadowe spływające z analizowanej drogi odprowadzane będą poprzez rowy trawiaste oraz kanalizację deszczową do zbiorników zbiorników retencyjnych oraz do istniejących cieków wodnych. W rozwiązaniu tym wykorzystywane będą procesy samooczyszczania wskutek współdziałania procesów sedymentacji, filtracji oraz procesów biochemicznych. W celu intensyfikacji procesów ARCADIS Profil Sp. z o.o. 23 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym retencji i infiltracji w rowach trawiastych oraz dla zabezpieczenia odbiorników na wylotach wód opadowych naleŜy rozwaŜyć wykonanie przegród piętrzących na rowach. Wyniki badań wód spływających z jezdni istniejących dróg oraz wyniki obliczeń nie uzasadniają konieczności instalowania urządzeń do usuwania węglowodorów ropopochodnych (np. separatorów). Odbiornikiem wód spływających z planowanej drogi będą m.in. wody rzek Lubieszki dopływu Lutyni. Rzeka Lutynia wpływa do rzeki Warty w granicach obszaru Natura 2000 Lasy śerkowsko – Czeszewskie. JednakŜe odległość obszaru od drogi (mierzona wzdłuŜ rzeki) wynosi ok. 15 km. Zatem wpływ zrzutu z drogi będzie nieistotny, pośredni. Na odcinkach gdzie występują osady przepuszczalne, rowy będą pracować częściowo jako infiltracyjne. Przy płytko występującym zwierciadle wód gruntowych grozi to przenikaniem zanieczyszczeń do tych wód. W związku z powyŜszym, zaleca się na odcinkach: od km ok. 343+100 do km 343+500 oraz od km 344+300 do km 346+600 - zabudowanie w dnie rowów i na ich skarpach warstwy filtracyjnej (piaskowo-Ŝwirowej, grubości 15-20 cm) z włókniną. 10.2.4 Ochrona powierzchni ziemi W fazie budowy naleŜy oszczędnie gospodarować terenem i minimalizować powierzchnie zajęte na cele organizacji budowy. Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na warstwę gleby i grunty zanieczyszczone np. na skutek wycieku paliw, czy olejów. Zanieczyszczony grunt powinien być natychmiast usuwany i zastąpiony gruntem czystym. Grunt zanieczyszczony powinien zostać zdeponowany na specjalnie przygotowanym placu składowym i następnie wywieziony do utylizacji przez uprawnione do tego firmy. W fazie eksploatacji – ochrona powierzchni ziemi polegać będzie na utrzymaniu w sprawności technicznej urządzeń do oczyszczania ścieków, usuwania odpadów, usuwania ewentualnych skutków awarii. 10.2.5 Gospodarowanie odpadami Faza eksploatacji nie wiąŜe się z powstawaniem znacznych ilości odpadów. Winny być one zagospodarowywane w sposób zgodny z wymaganiami prawa, w tym w szczególności odpady niebezpieczne (zuŜyte źródła światła zawierające rtęć). Nie zachodzi konieczność planowania i podejmowania środków technicznych minimalizujących oddziaływanie gospodarki odpadami na stan środowiska poza realizacją obowiązujących przepisów (przekazywanie uprawnionym podmiotom). 10.2.6 Oddziaływania na świat roślinny i zwierzęcy W Raporcie przewiduje się zastosowanie następujących środków minimalizujących ze względu na ochronę zwierząt i roślin: • pasy zieleni ochronnej i dogęszczającej; • przejścia dla zwierząt dolne (np. pełniące funkcje przejść mosty, przepusty), • ogrodzenia. Szczegółowe rozwiązania i lokalizacje zawarto w pkt 10.2.6 Raportu. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 24 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 10.2.7 Ochrona środowiska kulturowego oraz krajobrazu Wkomponowanie drogi w krajobraz moŜna uzyskać za pomocą nasadzeń roślinnych. Działania takie juŜ w pierwszych latach po oddaniu inwestycji do uŜytkowania dają dobre efekty. Projektowana roślinność musi być dostosowana do rodzaju krajobrazu i warunków siedliskowych. W związku z wycinką powierzchni leśnych pod drogę, niezbędne będzie przyspieszenie tworzenia się naturalnej strefy brzegowej lasu poprzez nasadzenia dogęszczające na skraju lasu. 10.2.8 Ochrona przed awariami Wyprowadzenie ruchu z centrum miasta i wybudowanie obwodnicy Jarocina jest działaniem słuŜącym zapobieganiu awarii, w szczególności tych, w których moŜe dojść do uwolnienia przewoŜonych materiałów niebezpiecznych. Ponadto – na terenie planowanej lokalizacji drogi – proponuje się uwzględnienie w projekcie budowlanym urządzeń i rozwiązań zabezpieczających środowisko i ludzi. 11. OBSZAR OGRANICZONEGO UśYTKOWANIA Według stanu prawnego na dzień sporządzania raportu (15.06.2007 r.) brzmienie art. 135 ustawy Prawo ochrony środowiska jest następujące „W pozwoleniu na budowę (drogi krajowej) nakłada się obowiązek sporządzenia analizy porealizacyjnej po upływie 1 roku od dnia oddania obiektu do uŜytkowania i jej przedstawienia w terminie 18 miesięcy od dnia oddania obiektu do uŜytkowania”. Obecnie proponowany zasięg obszaru ograniczonego uŜytkowania jest wstępnym podejściem do tego zagadnienia wobec moŜliwych zmian parametrów technicznych drogi (głównie chodzi o niweletę), które mogą być wprowadzone na dalszym etapie projektowania. Proponuje się: • w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zapisać obowiązek sporządzenia analizy porealizacyjnej i jej przedstawienia w terminie 18 miesięcy od daty przekazania planowanej obwodnicy Jarocina i łącznika do uŜytkowania. 12. PORÓWNANIE ANALIZOWANYCH WARIANTÓW Analizowane warianty drogi S11 i łacznika zapewniającego połączenie m. Jarocina z trasą róŜnią się między sobą w sposób nieznaczny. Oś drogi ekspresowej ma jednakowy przebieg. Natomiast oś łącznika wg wariantu II jest o 30 m przesunięta od wariantu I. Ponadto występują niewielkie róŜnice w połoŜeniu niwelety drogi (o ok. 1 – 2 m). Prognoza ruchu na drodze jest taka sama – niezaleŜnie od wariantu. Z analizy wyników obliczeń hałasu wynika, Ŝe wariant II jest korzystniejszy ze względu na ochronę przed hałasem mieszkańców osiedla Tumidaj i Traugutta. KaŜdy z analizowanych wariantów wpływa na zmianę klimatu akustycznego jednak zróŜnicowany przebieg trasy ma znaczący wpływ na liczbę osób naraŜonych na ponadnormatywny hałas. Dla wariantu I z racji małej odległości od zwartej zabudowy osiedla Tumidaj i Traugutta liczba osób naraŜonych na szkodliwe oddziaływanie akustyczne projektowanej drogi będzie większa. W wariancie I powierzchnia zabudowy mieszkaniowej ARCADIS Profil Sp. z o.o. 25 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym na osiedlu Tumidaj naraŜona na ponadnormatywne oddziaływanie wynosi ok. 4,7 ha (2035 r.) a w wariancie II ok. 3,4 ha (2035 r.). Zgodnie z obecną wiedzą na temat przebiegu linii rozgraniczających, droga spowoduje zajecie bardzo zbliŜonej powierzchni lasów w wariancie II i w wariancie I. RóŜnice dotyczyć mogą jedynie rejonu osiedla Tumidaj w Jarocinie połoŜonego obok obszaru leśnego. W wariancie II oś drogi jest przesunięta o ok. 30 m wgłęb lasu względem wariantu I. Powierzchnia gruntów leśnych, z których będzie usunięta roślinność leśna wyniesie ok. 3,2 ha, natomiast faktycznie z gospodarczego uŜytkowania leśnego zostanie wyłączona powierzchnia ok. 6,0 ha (wariant I) i ok. 7,9 ha (wariant II). Informacje te zostały przedstawione w raporcie o oddziaływaniu na środowisko. Najbardziej niekorzystny jest wariant „0”, w którym rozpatrywano wielkości emisji i zasięg oddziaływania w przypadku odstąpienia od realizacji planowanego przedsięwzięcia. 13. PROPOZYCJE MONITORINGU W związku z aktualnymi wymaganiami prawa, wnioski w zakresie monitoringu są następujące: 1) przepisy prawa stanowią o obowiązku prowadzenia okresowego pomiaru hałasu w środowisku dla dróg krajowych dwa razy w roku kalendarzowym w okresie pierwszych 3 lat, począwszy od roku oddania do eksploatacji, a póŜniej z częstotliwością co 5 lat w okresie wykonywania generalnego pomiaru ruchu, 2) pomiary hałasu naleŜy wykonywać zgodnie z normą PN-ISO 1996 „Opis i pomiary hałasu środowiskowego” oraz procedur opisanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 23 stycznia 2003 roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem – Dz. U. Nr 35, poz. 308), 3) wyniki pomiarów naleŜy dokumentować i przechowywać przez okres 5 lat od końca roku, którego dotyczą, 4) ze względu na zastosowane rozwiązania techniczne związane z odwodnieniem drogi – zarządzający drogą będzie miał obowiązek prowadzenia oznaczania zawiesiny ogólnej i substancji ropopochodnych w wodach opadowych i roztopowych zgodnie z wymogami prawa dla tych odcinków dróg, które będą powodować powstawanie ścieków (wody ujęte w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne), 5) Szczegółową lokalizację punktów poboru prób i pomiarów badań okresowych, jak miejsc poboru prób naleŜy określić w ramach analizy porealizacyjnej. 14. ANALIZA MOśLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH Budowa obwodnicy Jarocina w ciągu drogi krajowej nr 11 jako drogi ekspresowej wraz z łącznikiem zapewniającym dobry dojazd do miasta jest społecznie oczekiwanym przedsięwzięciem. Obecnie droga krajowa nr 11 przecina centrum Jarocina powodując utrudnienia dla mieszkańców. MoŜliwe protesty społeczne mogą dotyczyć indywidualnych właścicieli działek zajętych na cele budowy drogi niezadowolonych z niekorzystnego ich zdaniem podziału. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 26 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 15. OBSZARY NIEPEWNOŚCI, NIEDOSTATKI WIEDZY W raporcie o oddziaływaniu na środowisko analizowano moŜliwe w przyszłości oddziaływania na środowisko wywołane funkcjonowaniem projektowanej drogi, w tym zgodność przewidywanych oddziaływań z obowiązującymi standardami ochrony środowiska. Przy przewidywaniu przyszłych oddziaływań napotkano na opisane poniŜej trudności: 1. Rzeczywiste natęŜenia ruchu w docelowym okresie zaleŜeć będą od szeregu czynników, w tym kosztów alternatywnych środków transportu, oferty środków transportu publicznego, koncepcji przestrzennego zagospodarowania regionu, itp. Wskaźniki emisji zaleŜeć będą od rodzaju i konstrukcji silników pojazdów, stosowanych paliw, prędkości i płynności ruchu, nawierzchni drogowej, itp. Obecnie brak jest moŜliwości ustalenia wpływu tych czynników na rzeczywista wartość natęŜenia ruchu; 2. Przy przewidywaniu potencjalnych skutków dla środowiska (w szczególności powietrza i klimatu akustycznego) wywołanych funkcjonowaniem wybudowanej drogi jako najwłaściwsze narzędzie wykorzystano metody obliczeniowe (modelowanie). Są to modele sprawdzone i wielokrotnie wykorzystywane w realizacji ocen oddziaływania na środowisko inwestycji drogowych. JednakŜe kaŜdy model stanowi jedynie przybliŜenie rzeczywistości, uwzględnia tylko te najbardziej istotne czynniki; 3. Docelowym okresem, dla którego analizowano oddziaływania projektowanej drogi, w tym zgodność przewidywanego oddziaływania z obowiązującymi normami prawnymi jest rok 2035. Biorąc pod uwagę dynamikę zmian polskich przepisów w dziedzinie ochrony środowiska, jest bardzo prawdopodobne, Ŝe obecnie obowiązujące przepisy ulegną zmianie do roku 2035. Przewidywane zmiany przepisów dotyczyć będą zarówno norm jakości środowiska, jak i standardów stosowanych metod, w tym modeli obliczeniowych. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 27 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 16. PODSUMOWANIE 1) Przedmiotem raportu o oddziaływaniu na środowisko jest planowana obwodnica Jarocina w ciągu drogi krajowej nr 11 wraz z łącznikiem, który połączy planowaną obwodnicę z istniejącą drogą krajową nr 11. 2) Inwestorem planowanej drogi jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Poznaniu, ul. Siemiradzkiego 5a, 60-763 Poznań. 3) Zgodnie ze stanowiskiem Inwestora wariantem preferowanym do realizacji jest wariant 2, który jest jednocześnie korzystniejszy dla środowiska. 4) Efektem i korzyścią budowy obwodnicy jako drogi ekspresowej – pod warunkiem wykonania jej pełnego zabezpieczenia w zakresie oddziaływania na środowisko - będą wyraźne zmiany (zmniejszenie) zasięgów hałasu w centralnych częściach miasta. Dotyczy to w szczególności obszarów naraŜanych na wysokie poziomy zagroŜenia hałasem, przekraczającego 60 dB w porze nocnej. 5) Omawiana trasa obwodnicy kwalifikuje się jako przedsięwzięcie, dla którego sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest obligatoryjne. Raport sporządza się na potrzeby wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Łącznik (jako droga klasy technicznej GP) jest powiązany technologicznie z drogą ekspresową. 6) Podstawą do prowadzonych analiz środowiskowych jest opracowana przez Pracownię Projektową w Zakresie Budownictwa Lądowego Zbigniew Konewka „Koncepcja programowa obwodnicy Jarocina w ciągu drogi krajowej nr 11 Kołobrzeg-Poznań-Bytom” następnie uszczegółowiona w materiałach roboczych „Projektu budowlanego obwodnicy drogowej Jarocina w ciągu drogi ekspresowej nr S-11…” w ramach pracy realizowanej przez ARCADIS Profil Sp. z o.o. w Warszawie. 7) Prezentowane granice pasa drogowego (linie rozgraniczające) mogą ulec zmianie w dalszym etapie projektowania wobec uszczegółowienia rozwiązań technicznych drogi oraz obiektów inŜynierskich i konieczności zapewnienia obsługi ruchu lokalnego. Zmiany te spowodować mogą większe zapotrzebowanie na teren. Nie mają one znaczenia dla przedstawionych form i środków minimalizujących oddziaływanie (np. ekranów, które proponowane są dla drogi głównej) o ile nie nastąpią istotne zmiany niwelety drogi. 8) W przypadku istotnych zmian niwelety drogi głównej w wyniku np. szczegółowego rozpoznania warunków geotechnicznych, w fazie prac nad projektem budowlanym naleŜy opracować ponownie projekt akustyczny, w którym zostaną zweryfikowane propozycje minimalizowania hałasu. 9) W raporcie zastosowano: a) obliczenia rozprzestrzenia hałasu – pakiet obliczeniowy SoundPlan wer. 6.3 wg modelu obliczeniowego NMPB- Routes – 96; b) obliczenia rozkładu zanieczyszczeń powietrza – Operat 4.6.7 – zgodny z metodyką obliczeniową określoną rozporządzeniem MŚ. 10) Obliczenia zasięgu oddziaływania prowadzono dla prognozy ruchu na rok 2015 i 2035. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 28 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 11) Analizie poddano sposób zagospodarowania terenu, środowisko przyrodnicze, warunki hydrogeologiczne i hydrograficzne w pasie terenu o szerokości 2 km (po 1 km po obu stronach). HAŁAS 12) Realizacja planowanej drogi wpłynie na zmianę klimatu akustycznego w rejonie lokalizacji w pasie o szerokości od ok. 100m do ok. 400m (wartości wyŜsze dotyczą terenów otwartych bez zabezpieczeń akustycznych nie podlegających ochronie akustycznej). 13) Istotne róŜnice pomiędzy analizowanymi obecnie wariantami dotyczą oddziaływania w rejonie zwartej zabudowy mieszkaniowej Jarocina na oś. Tumidaj. 14) W celu obniŜenia poziomu hałasu, w projekcie budowlanym naleŜy zaprojektować środki/urządzenia minimalizujące wpływ hałasu drogowego. Według obecnego rozpoznania niezbędne jest zaprojektowanie ekranów o długości od 7209m do 7375m w zaleŜności od wariantu przebiegu trasy i wysokości od 3m do 6m, w tym zieleń izolacyjną na długości od 904 do 990m oraz wały ziemne o długości od 865 do 895 m. Szczegółową lokalizację i usytuowanie ekranów w przekroju drogi naleŜy określić w projekcie budowlanym. Proponuje się budowę ekranów charakteryzujących się izolacyjnością akustyczną właściwą Rw ≥ 25[dB] oraz pochłanialnością akustyczną DLα≥8[dB]. Na obiektach oraz w miejscach zjazdu w celu poprawienia widoczności dopuszcza się zastosowanie ekranów akustycznych przeźroczystych wykonanych np. z płyt akrylowych. Ekrany przeźroczyste nie posiadają właściwości pochłaniających dźwięku, dlatego powinny one występować, w miarę moŜliwości, w połączeniu z ekranami pochłaniającymi. 15) W celu obniŜenia hałasu powstałego w fazie budowy naleŜy: • wykonywać prace budowlane w godzinach 6 -22 , • stosować odpowiednie technologie budowy, • stosowanie nowoczesnych maszyn wyposaŜonych w elementy zmniejszające emisję hałasu 00 00 do środowiska, • odpowiednie usytuowanie maszyn na placu budowy. POWIETRZE 16) Dla projektowanej trasy nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stęŜeń i wartości odniesienia poza liniami rozgraniczającymi drogi. ŚRODOWISKO GRUNTOWO-WODNE 17) Projektowana trasa zlokalizowana zostanie na terenie, gdzie główny poziom wodonośny występuje pod nadkładem osadów słaboprzepuszczalnych oraz na części pradoliny Ŝerkowskorydzyńskiej, gdzie poziom ten występuje bez izolacji. W związku z powyŜszym konflikty ze środowiskiem wód podziemnych sklasyfikowano jako niewielkie, natomiast na części pradoliny Ŝerkowsko-rydzyńskiej jako silne. 18) Projektowana trasa S-11 i łącznik nie koliduje z ujęciami komunalnymi i nie stanowi dla nich ARCADIS Profil Sp. z o.o. 29 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym zagroŜenia. Czas migracji zanieczyszczeń powstałych w wyniku katastrofy drogowej połączonej z rozlaniem się substancji chemicznej dla najbardziej wraŜliwego obszaru przebiegu trasy, tj. obszaru spływu wód do ujęcia w Wilkowyji wynosi 20 – 27 lat. 19) Zasięg i głębokość ingerencji w środowisko gruntowo-wodne związana będzie z wykonywaniem: nasypów i wykopów oraz pali fundamentowych (wierconych lub wbijanych), na których posadowione zostaną wiadukty i mosty. W przypowierzchniowych warstwach stanowiących podłoŜe projektowanej trasy w niektórych miejscach występują grunty słabe. Wynika stąd konieczność stosowania fundamentów pośrednich dla podpór planowanych obiektów (wiaduktów i mostów). W zaleŜności od przyjętych rozwiązań projektowych grunty słabonośne powinny zostać wymienione całkowicie lub częściowo. 20) Wymiana lub ulepszanie gruntów występujących w podłoŜu wymagać mogą prowadzenia odwodnień wykopów. Prace odwodnieniowe powinny być poprzedzone wykonaniem projektu tych prac i operatu wodnoprawnego. 21) Prowadzenie prac wykonawczych zgodnie z obowiązującymi normami i przy poszanowaniu zasad ochrony środowiska (uŜywanie sprawnego technicznie sprzętu, ograniczenie terenu placu budowy do niezbędnego minimum, właściwa organizacja prac) powinno zminimalizować negatywny wpływ inwestycji na środowisko gruntowo-wodne. 22) Obiekty takie jak np. magazyny materiałów, place postojowe maszyn zlokalizowane wzdłuŜ trasy powinny być wyposaŜone w infrastrukturę uniemoŜliwiającą przenikanie zanieczyszczeń do warstw wodonośnych. WODY POWIERZCHNIOWE 23) Wybudowanie drogi, uszczelnienie znacznej powierzchni spowoduje wzrost spływu wód opadowych w porównaniu ze stanem obecnym. Spływy te zwłaszcza w pierwszej fazie deszczu mogą być zanieczyszczone. Ze względu na wielkość spływów jednostkowych (średnio z odcinka o długości drogi ok. 100 m) od 28,1 l/s (łącznik) do 78,2 l/s (odcinek w wykopie między węzłami „Mieszków” – „Jarocin” + droga lokalna), niezbędne jest zaprojektowanie systemu zbiorników retencyjnych przyjmujących falę deszczu przed wprowadzeniem tych wód do środowiska. 24) Prognozowane wartości zanieczyszczeń wód opadowych spływających z powierzchni planowanej obwodnicy i łącznika wskazują na przekroczone wartości wskaźnika - zawiesina ogólna. W związku z powyŜszym niezbędne jest zaprojektowanie i wybudowanie urządzeń oczyszczających (osadniki, zbiorniki retencyjne) przed zrzutem wód do środowiska. Ponadto, w celu intensyfikacji procesów retencji i infiltracji w rowach trawiastych oraz dla zabezpieczenia odbiorników na wylotach wód opadowych, naleŜy rozwaŜyć budowę przegród na rowach. 25) Jak wynika z obliczeń oraz wyników badań wód opadowych pochodzących z dróg wody te spełniają wymagania rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie naleŜy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984) w zakresie – węglowodory ropopochodne. Szacowane stęŜenia węglowodorów ropopochodnych oznaczane ARCADIS Profil Sp. z o.o. 30 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym w spływach deszczowych z analizowanej drogi spełniają wymagania prawa. Wobec powyŜszego nie stwierdza się potrzeby stosowania separatorów koalescencyjnych. 26) Zbiorniki retencyjne winny zapewniać moŜliwość zamknięcia odpływu na wypadek wystąpienia powaŜnej awarii z udziałem pojazdów przewoŜących substancje niebezpieczne. 27) Pojemność zbiorników retencyjnych powinna zapewniać ochronę cieków, tak aby w czasie deszczów nawalnych odpływ do środowiska był zachowany jak dla zlewni naturalnej przed jej zabudową planowanym przedsięwzięciem. 28) Wprowadzanie wód opadowych i roztopowych z trasy do środowiska winno następować na warunkach określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Dokumentacja będąca przedmiotem wystąpienia w sprawie udzielenia pozwolenia wodnoprawnego winna być sporządzona zgodnie z wymaganiami art.132 ustawy z dnia 18 lipca 2001 – Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229). 29) W projekcie naleŜy uwzględnić przebudowę urządzeń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych występujących w rejonie planowanej lokalizacji drogi dla zapewnienia ciągłości tych urządzeń oraz w sposób umoŜliwiający migrację gatunków zwierząt bytujących w rejonie cieków. ODPADY 30) Za odzysk i unieszkodliwianie odpadów powstających w fazie budowy przedsięwzięcia będzie odpowiedzialny wykonawca. Wykonawca, w rozumieniu przepisów ustawy o odpadach będzie wytwórcą odpadów. 31) Powstające podczas budowy i eksploatacji rozpatrywanej drogi odpady, nie będą wywierały negatywnego wpływu na otoczenie, o ile będą usuwane i zagospodarowywane zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 32) Dominująca cześć obszaru objętego analizą (w pasie o szerokości 2 km) to grunty orneuŜytkowane rolniczo (poza terenami miejskimi). W rejonie przecięcia się planowanej obwodnicy z istniejącą linią kolejową nr 281 – Gniezno – Jarocin na odcinku około 400m oraz wzdłuŜ fragmentu łącznika (przy granicy miasta Jarocin przy osiedlu Tumidaj) - znajdują się kompleksy leśne zarządzane przez Nadleśnictwo Jarocin (rejon od km 345+800 do km 346+220 obwodnicy i odpowiednio od km 1+600 do km 2+600 łącznika). 33) Trasa planowanej obwodnicy Jarocina wraz z łącznikiem nie koliduje z terenami prawnie chronionymi przyrodniczo i krajobrazowo. NajbliŜej połoŜonymi obszarami chronionymi są: • Obszar Chronionego Krajobrazu „Szwajcaria śerkowska” w odległości około 2 km od trasy, • śerkowsko – Czeszewski Park Krajobrazowy w odległości około 4,6 km od trasy, • obszar zgłoszony do sieci Natura 2000 - Lasy śerkowsko-Czeszewskie (PLH 300010) znajduje się w odległości około 4 km od planowanej trasy. 34) Planowany przebieg obwodnicy Jarocina i łącznika nie koliduje z pomnikami przyrody oraz zabytkowymi alejami drzew. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 31 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 17. WNIOSKI I ZALECENIA Proponuje się w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zawrzeć następujące warunki i wymagania w zakresie ochrony środowiska do uwzględnienia w projekcie budowlanym i w fazie budowy drogi: ZALECENIA DOTYCZĄCE PROJEKTU BUDOWLANEGO 1) Projekt budowlany drogi ekspresowej S-11 stanowiącej obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem naleŜy sporządzić zgodnie z obowiązującymi przepisami ochrony środowiska w sposób zapewniający ograniczenie oddziaływania drogi na środowisko, w tym: a) dąŜenie do zachowania dopuszczalnego poziomu hałasu na terenach chronionych akustycznie, b) zachowanie standardów jakości powietrza, c) ochronę środowiska gruntowo – wodnego przed gwałtownym odpływem wód oraz przed zanieczyszczeniami, d) ochronę walorów krajobrazowych, e) stwarzający moŜliwość przemieszczania się dziko Ŝyjących zwierząt; 2) W celu obniŜenia poziomu hałasu, w projekcie budowlanym naleŜy zaprojektować ekrany akustyczne. W projekcie budowlanym dostosować długość i wysokość ekranów do ostatecznej niwelety drogi 3) Konstrukcja drogi i obiektów powinna umoŜliwiać posadowienie ekranów o wysokości 8,0 m (w celu umoŜliwienia ewentualnego podwyŜszenia ekranów w przyszłości), 4) Ekrany akustyczne zaprojektować zapewniając im estetyczny wygląd, wkomponować w krajobraz, zapewnić zieleń osłaniającą od strony zewnętrznej; 5) Zaleca się stosowanie ekranów o wysokiej pochłanialności akustycznej DLα=8[dB], dopuszcza się zastosowanie ekranów odbijających (np. na obiektach) o izolacyjności akustycznej właściwej tych ekranów Rw=30[dB]; 6) W projekcie naleŜy przewidzieć przejścia dla zwierząt dziko Ŝyjących w miejscach migracji, pasy zieleni dogęszczającej oraz ogrodzenia; a) do funkcji przejść dolnych dostosować mosty w rejonie rzek Lubieszki w rejonie km 343+385 i Lipinki w rejonie km 345+230 lub w przypadku projektowania na tych rzekach przepustów, zastosować w dolinie rzeki osobne przejścia dla zwierząt, b) do funkcji przejść dla zwierząt wodno – lądowych dostosować przepusty w km: 340+230, 341+171, 342+500, 343+500, 345+150 ; wymiary przepustów min: 2,5 m x 1,5 m. Przepusty wyposaŜyć w półki umoŜliwiające przejście zwierzętom lądowym; c) pasy zieleni dogęszczającej i ochronnej – od km 345+800 do km 346+200 – trasa przecina tereny leśne, w miejscu gdzie łącznik przecina tereny leśne (lewa strona), w miejscu łączenia się łącznika z istniejącą trasą nr 11, ARCADIS Profil Sp. z o.o. 32 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym d) zieleń ochronna – od km 340+850 do km 341+840 (wariant I) lub od km 340+960 do km 341+864 (wariant II), od km 343+200 do km 343+500 (obie strony trasy – ze względu na rzekę Lubieszkę), od km 345+150 do km 345+300 obie strony trasy ze względu na rzekę Lipinka), od km 338+950 do km 339+900 prawa strona, od km 340+960 do km 341+850 – prawa strona, e) ogrodzenie terenów leśnych od km 345+520 (do przyczółka mostu) do 346+300 (rejon występowania korytarza migracyjnego, linii kolejowej i kolizji z planowaną droga) w celu skierowania zwierząt do przejścia sugerowanego w kilometrze 345+230. WzdłuŜ ogrodzenia naleŜy zastosować pas zieleni dogęszczającej. 7) Dla oczyszczenia wód opadowych odprowadzanych do środowiska naleŜy zaprojektować urządzenia oczyszczające (osadniki, zbiorniki retencyjne) przed zrzutem wód do środowiska. Ponadto naleŜy rozwaŜyć wykonanie przegród piętrzących na rowach; 8) Zbiorniki retencyjne winny zapewniać moŜliwość zamknięcia odpływu na wypadek wystąpienia powaŜnej awarii z udziałem pojazdów przewoŜących substancje niebezpieczne; 9) Zaleca się nadawanie zbiornikom retencyjnym kształtów nieregularnych, obsadzanie roślinnością odpowiednią do siedliska w celu ich wkomponowania w krajobraz. NaleŜy unikać stosowania elementów z betonu, zwłaszcza z betonu lanego; 10) Na odcinkach gdzie występują osady przepuszczalne i płytko występuje zwierciadło wód gruntowych, tj. od km ok. 343+100 do km 343+500 oraz od km 344+300 do km 346+600 – zaleca się zastosowanie w dnie rowów i na ich skarpach warstwy filtracyjnej (piaskowo-Ŝwirowej, grubości 15-20 cm) z włókniną. 11) Dobór gatunków powinien zapewniać zwartą i wielopiętrową strukturę roślinności z podsadzeniami krzewów od strony drogi. NaleŜy sadzić gatunki rodzime, występujące na danym terenie, od strony drogi naleŜy sadzić roślinność bardziej odporną na zanieczyszczenia pochodzące z dróg, w tym zasolenie np.: kolon pospolity, klon polny, lipa drobnolistna, jesion wyniosły, . Unikać naleŜy stosowania zasadzeń gatunków inwazyjnych: robinia akacjowa, czeremcha amerykańska, klon jesionolistny, irga błyszcząca, róŜa pomarszczona. 12) Przy projektowaniu i realizacji nasadzeń naleŜy uwzględnić aby na skarpy nasypów nie wprowadzać nasadzeń roślin owocujących aby uniknąć gniazdowania ptaków w tych miejscach, co mogłoby narazić je na zderzenia z samochodami. W projekcie zagospodarowania zieleni w pasie drogi naleŜy wykluczyć gatunki drzew i krzewów z owocami najchętniej spoŜywanymi przez ptaki (np. wszelkie drzewa owocowe, jarząb szwedzki, bez czarny, głóg, dzika róŜa, dzika jabłoń, cis, tarnina, śliwa ałycza); 13) W projekcie przewidzieć, Ŝe wykonywane rowy trawiaste naleŜy obsiać gatunkami traw wykazującymi odporność na zasolenie; ARCADIS Profil Sp. z o.o. 33 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 14) W przypadku potrzeby obniŜania poziomu wód podziemnych, w celu ograniczenia wpływu projektowanych prac m.in. na środowisko gruntowo-wodne, naleŜy wykonać projekty organizacji i technologii prowadzenia robót ziemnych i fundamentowych w obszarze objętym odwodnieniami; 15) W projekcie budowlanym naleŜy przedstawić bilans mas ziemnych i sposób ich zagospodarowania. JeŜeli projekt budowlany będzie zawierał bilans mas ziemnych oraz określi warunki i sposób ich zagospodarowania wówczas do tych mas nie mają zastosowania przepisy ustawy o odpadach; ZALECENIA DOTYCZĄCE FAZY BUDOWY 16) Prowadzenie odwodnień budowlanych, wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na obniŜenie zwierciadła wody, którego uzyskanie w zaleŜności od przyjętej metody odwadniania wymaga wykonania operatu wodnoprawnego: dokumentacji określającej warunki hydrogeologiczne w związku wykonywaniem odwodnień budowlanych otworami wiertniczymi; 17) Plac budowy i jego zaplecza naleŜy lokalizować z uwzględnieniem zasady minimalizacji zajęcia terenu i przekształcania jego powierzchni, a po zakończeniu prac naleŜy przeprowadzić jego rekultywację; 18) Tereny zaplecza budowy powinny być lokalizowane w moŜliwie największej odległości od dolin rzek. Ponadto z uwagi na warunki hydrogeologiczne nie naleŜy lokalizować zapleczy budowy od km ok. 343+100 do km 343+500 oraz od km 344+300 do km 346+600. 19) W fazie budowy wykopy naleŜy zabezpieczyć przed wpadnięciem ludzi i zwierząt, 20) W czasie budowy naleŜy zapewnić monitorowanie ewentualnych wycieków paliwa lub innych substancji chemicznych. W przypadku zanieczyszczenia powierzchni ziemi naleŜy usuwać zanieczyszczenie. 21) Plac budowy wyposaŜyć w sorbenty do usuwania ewentualnych zanieczyszczeń. 22) Na etapie prowadzenia prac budowlanych w przypadku odkrycia stanowisk archeologicznych lub historycznych naleŜy wstrzymać prace, powiadomić Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu i uzgodnić z nim dalszy przebieg i zakres prac (art. 32 ust. 1, 4, 9 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Dz. U. Nr 162, poz. 1568, z późn. zmianami), 23) W przypadku odkrycia kopalnych szczątków roślin lub zwierząt naleŜy powiadomić Wojewodę Wielkopolskiego albo właściwego terytorialnie: Burmistrza Jarocina lub Wójta Gminy Nowe Miasto n.Wartą (art. 122 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, z późn. zmianami), 24) W trakcie realizacji inwestycji naleŜy podejmować niezbędne działania mające na celu zminimalizowanie uciąŜliwości wynikających z nadmiernego hałasu, wibracji i zanieczyszczeń oraz ochronę gleby i wód podziemnych. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 34 Raport o oddziaływaniu na środowisko droga ekspresowa S-11 stanowiąca obwodnicę Jarocina wraz z łącznikiem - streszczenie w języku niespecjalistycznym 25) Roboty ziemne w projektowanym pasie drogowym naleŜy poprzedzić usunięciem warstwy ziemi próchnicznej, gromadząc ją poza obszarem robót ziemnych i zapewnić moŜliwość jej ponownego wykorzystania do tworzenia warstwy urodzajnej w późniejszych etapach budowy lub moŜliwość wykorzystania przez inne podmioty, 26) NaleŜy zabezpieczyć wody powierzchniowe i podziemne przed przenikaniem zanieczyszczeń pochodzących z wypłukiwania materiałów stosowanych do budowy, wycieków z maszyn oraz przed ściekami z terenu baz budowy i zaplecza technicznego, 27) Prace budowlane w sąsiedztwie terenów objętych ochroną przed hałasem prowadzić wyłącznie w porze dziennej (w godzinach od 6.00 do 22.00), 28) Zapewnić właściwe gospodarowanie odpadami wytwarzanymi w czasie budowy, w tym minimalizować ich ilość, składować je selektywnie w wydzielonych i przystosowanych miejscach, w warunkach zabezpieczających przed przedostaniem się do środowiska substancji szkodliwych oraz zapewnić sprawny odbiór lub ponowne wykorzystanie. INNE ZALECENIA 29) Wprowadzanie wód opadowych i roztopowych z trasy do środowiska winno następować na warunkach określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Dokumentacja będąca przedmiotem wystąpienia w sprawie udzielenia pozwolenia wodnoprawnego winna być sporządzona zgodnie z wymaganiami art.132 ustawy z dnia 18 lipca 2001 – Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229); 30) Eksploatacja trasy – jak wynika z raportu o oddziaływaniu na środowisko – wymagać moŜe utworzenia obszaru ograniczonego uŜytkowania. 31) W pozwoleniu na budowę naleŜy wprowadzić obowiązek sporządzenia analizy porealizacyjnej w ciągu 12 miesięcy i jej przedstawienie w terminie 18 miesięcy od dnia oddania planowanej trasy S-11 (obwodnicy Jarocina) i łącznika do uŜytkowania. ARCADIS Profil Sp. z o.o. 35