Prof. UEK dr hab. Stanisław Mazur Konspekt wystąpienia
Transkrypt
Prof. UEK dr hab. Stanisław Mazur Konspekt wystąpienia
Prof. UEK dr hab. Stanisław Mazur Konspekt wystąpienia: Efektywność w sektorze publicznym – zamierzenia i efekty 1. Współczesne państwo i presje modernizacyjne Współczesne państwo ulega głębokim przeobrażeniom. Zmieniają się jego relacje z obywatelami, postępuje erozja władzy hierarchicznej, narasta deficyt zaufania względem władzy publicznej, pojawia się problem jej legitymizacji. Zjawiska te pogłębiają problemy związane z kryzysem polityki regulacyjnej oraz efektywną i społecznie aprobowaną alokacją dóbr publicznych. Narastające: konkurencja i globalizacja to kolejne czynniki, które w odmienny sposób – niż to miało miejsce dotychczas – wytyczają relację państwa, administracji i obywateli. Rządzenie za pomocą klasycznych, wyprowadzonych z modelu idealnej biurokracji, zasad i instrumentów staje się coraz bardziej problematyczne w społeczeństwie zmiany, niepewności i ryzyka. Poszerzanie zakresu oczekiwań obywateli względem aktywności państwa i świadczonych przez niego usług to nie jedyna trudność z którą przyszło się borykać współczesnemu państwu. Równie istotnym wzywaniem stało się zjawisko dyferencjacji funkcjonalnej społeczeństwa. 2. Reformy rynkowe w sektorze publicznym Pierwsza fala reform sektora publicznego o wyraźnie rynkowym charakterze pojawiła się na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku. Charakter tych reform znacząco różnił się w poszczególnych krajach. Tym niemniej, posiadały one wspólne atrybuty. Reformy te określono uogólniającym mianem nowego zarządzania publicznego. 1 Podstawę tych reform tworzyło, z jednej strony,silne neoliberalne przekonanie o konieczności wprowadzenia do sektora publicznego logiki charakterystycznej dla wolnego rynku. Miały one służyć: 1 • ekspansji praw rynku, • otwarciu dostępu do rynków kapitałowych, • deregulacji rynków, • prywatyzacji, • wzrostu konkurencyjności, Hood, C. [1995], The ‘New Public Management’ in the 1990s: Variations on a Theme, Accounting Organizations and Society” 20(2/3). • ograniczeniu wydatków budżetowych, w tym na cele socjalne i usługi publiczne, • liberalizacji regulacji rynku pracy. Z drugiej zaś strony,wynikały one z pragmatycznego przekonania o niemożności utrzymania nazbyt kosztownego i mocno niesprawnego modelu państwa dobrobytu. Podejmowane w ich ramach działania modernizacyjne wiążą się z: • naciskiem na jakość zarządzania, • elastycznymi i zdecentralizowanymi mechanizmami zarządzania finansowego, • zdecentralizowanymi rynkowo zorientowanymsystemem zarządzania zasobami ludzkimi, • decentralizacją władzy i odpowiedzialności, • wykorzystaniem rynkowych mechanizmów zarządzania, • partnerstwem publiczno-prywatnym, • wykorzystaniem opłat, voucherów, franchisingu i kontraktowania, • stosowaniemzarządzania przez rezultaty oraz budżetów zadaniowych, • wykorzystaniem ewaluacji, audytu, • szeroką standaryzacją usług publicznych, • prywatyzacją przedsiębiorstw publicznych. 2 3. Efekty reform rynkowych Jednoznaczna ocena efektów reform przypisywanych do nurtu nowego zarządzania publicznego jest utrudniona, co po części wynika, z braku porównywalnych i wiarygodnych porównań międzynarodowych. Jeśli jednak pomimo tego podejmować próbę oszacowania ich konsekwencji, to do ich pozytywnych efektów zaliczyć należy: • decentralizację systemu administracyjnego, • obniżenie kosztów świadczenia usług publicznych oraz poprawę ich jakości, • wzmocnienie mechanizmów kontrolnych oraz wzrost rozliczalności decydentów publicznych, • 2 wzrost efektywności i skuteczności zarządzania sprawami publicznymi. Public Management Developments: Survey [1993)]. Paris: OECD Do zbioru negatywnych konsekwencji wynikających z wdrażania reform nowego zarządzania publicznego w sektorze publicznym zaliczyć należy: • osłabienie zdolności państwa do rozwiązywania strukturalnych problemów występujących w jego wnętrzu, jak i jego otoczeniu, • prymat technologicznie pojmowanego rządzenia i zarządzania publicznego nad jego strategicznymi i kulturowymi aspektami, • niski stopień przystawalności narzędzi zarządzania przenoszonych z sektora rynkowego do sektora publicznego bez dostrzeżenia odrębności kulturowej tego ostatniego, • defragmentaryzację systemu administracyjnego (np. poprzez tworzenie wielu agencji wykonawczych) utrudniającą skuteczną koordynację działań oraz zacierającą reguły i mechanizmy odpowiedzialności za jakość zarządzania sprawami publicznymi, • erozję idei służby cywilnej, • pomijanie szerszego kontekstu działania państwa i władzy publicznej poprzez ich zawężenie do wymiaru ekonomicznego i finansowego.