1 Warszawa, dnia 18 października 2013 r. Sejm RP Komisja Spraw

Warszawa, dnia 18 października 2013 r.
Sejm RP
Komisja Spraw Wewnętrznych
PROPOZYCJE ZMIAN DO PROJEKTU USTAWY O CUDZOZIEMCACH
Projekt skierowany do Sejmu w dniu 3 lipca 2013 r., wersja z 9 października 2013 r. przyjęta przed Podkomisję Nadzwyczajną do rozpatrzenia
rządowego projektu ustawy o cudzoziemcach (druk nr 1526)
Brzmienie przepisu w projekcie
Proponowana zmiana
Art. 187.
Art. 187.
Zezwolenia na pobyt czasowy ze względu ust. 1
na inne okoliczności można udzielić 1. Zezwolenia na pobyt czasowy ze
cudzoziemcowi,
względu na inne okoliczności można
jeżeli:
udzielić cudzoziemcowi,
(…)
jeżeli:
(…)
Brak odpowiedniej regulacji w obecnej 9) bezpośrednio przed złożeniem wniosku
wersji projektu
o udzielenie mu zezwolenia na pobyt
czasowy przebywał nieprzerwanie na
Uzasadnienie zmiany
Niniejsza zmiana stanowi modyfikację pierwotnie
zgłoszonej uwagi do art. 99 projektu ustawy i dotyczącej
wprowadzenia
stałego
mechanizmu
legalizacji
cudzoziemców przebywających długotrwale na terytorium
RP bez dokumentów uprawniających ich do tego pobytu
(tzw. stały mechanizm abolicyjny)
Obecna propozycja polega na dodaniu kolejnej podstawy
do ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy, którego
udzielenie jest fakultatywne.
1
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
przez okres nie krótszy niż 5 lat, za
udzieleniem mu zezwolenia przemawiają
więzi o charakterze osobistym lub
społecznym, a cudzoziemiec przebywa na
terytorium RP nielegalnie
Przesłankami, na podstawie których udzielane byłoby
zezwolenie byłyby: długoletni (co najmniej 5 lat)
nieprzerwany pobyt na terytorium RP oraz więzi łączące
cudzoziemca z Polską, czyli przesłanki wskazujące na
zintegrowanie cudzoziemca z polskim społeczeństwem.
Niniejsza forma legalizacji pobytu - zezwolenie na pobyt
2. Do ustalenia, że pobyt cudzoziemca, o czasowy - jest analogiczna do formy zastosowanej podczas
którym mowa w ust. 1 pkt 9, na ostatniej akcji legalizacyjnej, która miała miejsce w 2012
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest r.
nieprzerwany, stosuje się przepis art. 195
ust. 4.
Art. 188 ust. 3
3. W przypadkach, o których mowa w art.
187, zezwolenia na pobyt czasowy ze
względu na inne okoliczności można
udzielić, jeżeli cudzoziemiec, o którym
mowa w art. 187:
1) pkt 1–3, 5 lub 8, posiada ubezpieczenie
zdrowotne w rozumieniu ustawy z
dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych lub potwierdzenie
pokrycia przez ubezpieczyciela
kosztów
leczenia
na
terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej;
2) pkt 1 lit. b, pkt 2 lub 8, posiada źródło
stabilnego
i
regularnego
dochodu
wystarczającego
na pokrycie kosztów utrzymania siebie i
Art. 188 ust. 3
3. W przypadkach, o których mowa w art.
187, zezwolenia na pobyt czasowy ze
względu na inne okoliczności można
udzielić, jeżeli cudzoziemiec, o którym
mowa w art. 187:
1) pkt 1–3, 5, 8 lub 9 posiada
ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu
ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o
świadczeniach
opieki
zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych
lub potwierdzenie pokrycia przez
ubezpieczyciela kosztów leczenia na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) pkt 1 lit. b, pkt 2 lub 8, posiada źródło
stabilnego
i
regularnego
dochodu
wystarczającego
na pokrycie kosztów utrzymania siebie i
Niniejsza propozycja jest konsekwencją zmiany
powyższej, tj. wprowadzenia stałego mechanizmu
legalizacyjnego w indywidualnych sprawach.
Wedle propozycji cudzoziemiec ubiegający się
o zalegalizowanie jego pobytu na podstawie przesłanek
abolicyjnych powinien posiadać ubezpieczenie zdrowotne,
miejsce zamieszkania oraz utrzymanie.
2
członków rodziny
pozostających na jego utrzymaniu;
3) pkt 1 lit. a, posiada wystarczające środki
finansowe na pokrycie kosztów nauki,
utrzymania i powrotu;
4) pkt 1–3, 5 lub 8, ma zapewnione na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
miejsce zamieszkania;
5) pkt 5, ma zapewnione na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej utrzymanie.
członków rodziny
pozostających na jego utrzymaniu;
3) pkt 1 lit. a, posiada wystarczające środki
finansowe na pokrycie kosztów nauki,
utrzymania i powrotu;
4) pkt 1–3, 5, 8 lub 9 ma zapewnione na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
miejsce zamieszkania;
5) pkt 5 lub 9 ma zapewnione na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
utrzymanie.
Art. 190.
Zezwolenia na pobyt czasowy ze względu
na inne okoliczności cudzoziemcowi
udziela się na okres:
(…)
Brak odpowiedniej regulacji w obecnej
wersji projektu
Art. 190.
Zezwolenia na pobyt czasowy ze względu
na inne okoliczności cudzoziemcowi
udziela się na okres:
(…)
4) 2 lat - w przypadku, o którym mowa w
art. 187 pkt 9)
Niniejsza propozycja jest konsekwencją zmiany
powyższej, tj. wprowadzenia stałego mechanizmu
legalizacyjnego w indywidualnych sprawach.
Propozycja określa okres, na który udziela się zezwolenia
na podstawie przesłanek abolicyjnych, tj. 2 lata. Okres ten
jest tożsamy z okresem, na który udzielane było
zezwolenie podczas ostatniej akcji abolicyjnej, w 2012 r.
Ponadto w dokumencie „Ocena skutków abolicji dla
cudzoziemców z 2003 roku” opracowanego przez
Departament Polityki Migracyjnej MSW wskazano, że
„(…)decydujące dla utrzymania legalnego statusu
pobytowego cudzoziemców okazują się dwa pierwsze lata
po wyjściu z „szarej strefy” (…)”
Art. 191.
Art. 191
Niniejsza propozycja jest konsekwencją zmiany
1. Do odmowy udzielenia cudzoziemcowi 1. Do odmowy udzielenia cudzoziemcowi powyższej, tj. wprowadzenia stałego mechanizmu
3
zezwolenia na pobyt czasowy ze względu
na inne okoliczności nie stosuje się
przepisów:
1) art. 100 ust. 1 pkt 9 w przypadku, o
którym mowa w art. 186 ust. 1 pkt 2 lub
art. 187 pkt 4;
(…)
zezwolenia na pobyt czasowy ze względu
na inne okoliczności nie stosuje się
przepisów:
1) art. 100 ust. 1 pkt 9 w przypadku, o
którym mowa w art. 186 ust. 1 pkt 2, art.
187 pkt 4 lub 9;
(…)
Art. 195 ust. 1 pkt 5
Art. 195 ust. 1 pkt 5
Zezwolenia na pobyt stała udziela się
cudzoziemcowi na czas nieoznaczony, na
jego wniosek, jeżeli:
[…]
5) jest ofiarą handlu ludźmi w rozumieniu
art. 115 § 22 Kodeksu karnego i:
a)
przebywał
na
terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio
przed złożeniem wniosku o udzielenie mu
zezwolenia na pobyt stały przez okres nie
krótszy niż 2 lata na podstawie zezwolenia
na pobyt czasowy dla ofiar handlu ludźmi,
b) współpracował z organami ścigania w
postepowaniu karnym w sprawie o
przestępstwo, o którym mowa w art. 189a §
legalizacyjnego w indywidualnych sprawach.
Propozycja ta polega na wprowadzeniu rozwiązania, wedle
którego cudzoziemcowi, który ubiega się o zezwolenie na
pobyt czasowy na podstawie przesłanek abolicyjnych nie
odmawia się wszczęcia postępowania w sytuacji, gdy
przebywa on na terytorium RP nielegalnie. Propozycja
wynika z faktu, że o pobyt na podstawie przesłanki
abolicyjnej ubiegać się będą zazwyczaj właśnie
cudzoziemcy przebywający na terytorium RP nielegalnie.
Proponujemy, aby zrezygnować (przy staraniach o
uzyskanie zezwolenia na pobyt stały) z wymagania od
Zezwolenia na pobyt stała udziela się cudzoziemców – ofiar handlu ludźmi dokumentowania, że
cudzoziemcowi na czas nieoznaczony, na przebywają na terytorium RP przez okres nie krótszy niż 2
lata i ograniczyć ten wymóg do 1 roku.
jego wniosek, jeżeli:
[…]
Stoimy na stanowisku, że z dobrodziejstwa przepisu art.
195 ust. 1 pkt 5 powinna móc skorzystać jak największa
5) jest ofiarą handlu ludźmi w rozumieniu liczba osób pokrzywdzonych przestępstwem handlu
ludźmi. Pozostanie przy obecnym brzmieniu omawianego
art. 115 § 22 Kodeksu karnego i:
przepisu oznaczałoby, że w przypadku, gdy postępowanie
karne prowadzone w sprawie o tego rodzaju czyn
a)
przebywał
na
terytorium
zabroniony zostałoby zakończone przed upływem 2 lat (co
Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio jest możliwe – zwłaszcza z kontekście przyznania Straży
przed złożeniem wniosku o udzielenie mu Granicznej uprawnień do ścigania tego rodzaju
zezwolenia na pobyt stały przez okres nie przestępstw), cudzoziemiec nie mógłby uzyskać
krótszy niż 1 rok na podstawie zezwolenia zezwolenia na pobyt stały.
na pobyt czasowy.
Jednocześnie, obok propozycji przedstawionej powyżej i
niezależnie od ustosunkowania się do niej, postulujemy,
b) współpracował z organami ścigania w
aby okres pobytu wymagany przy staraniach o uzyskanie
postepowaniu karnym w sprawie o zezwolenia na pobyt stały powiązać również z innymi –
przestępstwo, o którym mowa w art. 189a § poza zezwoleniem na pobyt czasowy dla ofiar handlu
4
1 Kodeksu karnego,
1 Kodeksu karnego,
ludźmi – podstawami pobytowymi w Polsce.
c) ma uzasadnione obawy przed powrotem
do państwa pochodzenia, potwierdzone
przez
prokuratora
prowadzącego
postepowanie w sprawie przestępstwo, o
którym mowa w art. 189a § 1 Kodeksu
karnego, lub
c) ma uzasadnione obawy przed powrotem
do państwa pochodzenia, potwierdzone
przez
prokuratora
prowadzącego
postepowanie w sprawie przestępstwo, o
którym mowa w art. 189a § 1 Kodeksu
karnego, lub
Stoimy na stanowisku, że sztywne powiązanie możliwości
uzyskania zezwolenia na pobyt stały z wcześniejszym
pobytem czasowym na podstawie zezwolenia wydawanego
ofiarom handlu ludźmi mogłoby doprowadzić do zjawiska,
tzw. odwrotnej dyskryminacji osób, które – jakkolwiek
będąc ofiarami takiego przestępstwa, współpracując z
polskimi organami ścigania i żywiąc uzasadnioną obawę
przed powrotem do kraju – nie musiały uzyskiwać
zezwolenia na pobyt czasowy dla ofiar handlu ludźmi,
ponieważ, np. zostało im wcześniej udzielone zezwolenie
na pobyt czasowy i pracę, i z tego zezwolenia nadal
korzystają.
Celem zezwolenia na pobyt czasowy dla ofiar handlu
ludźmi jest bowiem przede wszystkim udzielenie ochrony
prawnej osobom, które znalazły się w skrajnie
niekorzystnej sytuacji faktycznej. Nie powinno się
natomiast w naszej ocenie w sposób mniej korzystny
regulować sytuacji innych ofiar przestępstwa handlu
ludźmi, które jednakże zdołały niejako „samodzielnie”
ustabilizować swój pobyt w Polsce.
Innymi słowy, uważamy, że okres pobytu w Polsce,
którego wykazanie będzie warunkiem koniecznym
udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt stały
winien być powiązany nie tyle z konkretną podstawą
pobytową, co ze specyficznym statusem danej osoby
(ofiara handlu ludźmi).
Art. 349.
Art. 349.
Propozycja ta polega na dodaniu prawa do życia
5
Cudzoziemcowi udziela się zgody na pobyt
ze względów humanitarnych na terytorium
Rzeczypospolitej
Polskiej,
jeżeli
zobowiązanie go do powrotu:
(…)
2) naruszałoby jego prawo do życia
rodzinnego, w rozumieniu przepisów
Konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności, sporządzonej w
Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., lub
(…)
Cudzoziemcowi udziela się zgody na pobyt
ze względów humanitarnych na terytorium
Rzeczypospolitej
Polskiej,
jeżeli
zobowiązanie go do powrotu:
(…)
2) naruszałoby jego prawo do życia
prywatnego lub rodzinnego, w rozumieniu
przepisów Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności,
sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada
1950 r., lub
(…)
prywatnego jako kolejnej przesłanki udzielenia zgody na
pobyt ze względów humanitarnych.
Przepis ten odnosi się do treści art. 8 Konwencji
o ochronie praw człowieka, zgodnie z którym każdy ma
prawo do poszanowania życia zarówno prywatnego jak i
rodzinnego. Przepisu tego dotyczy orzecznictwo
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (m.in. Slivenko
przeciwko Łotwie z 9.10.2003, Maslov przeciwko Austrii
23.06.2008) wskazujące na to, że całość powiązań
społecznych między migrantami a społecznością, w której
żyją, jest częścią koncepcji życia prywatnego w
rozumieniu art. 8 Konwencji, a wydalenie migrantów,
którzy nawiązali trwałe więzi o charakterze osobistym,
społecznym i gospodarczym, naruszyło ich prawo do życia
prywatnego
Koncepcja ta znalazła także odzwierciedlenie w
orzecznictwie polskich sądów administracyjnych (m.in.
WSA w Warszawie, wyrok z 6.11.2006 r., sygn. akt V
SA/Wa 2038/05)
6