narażenie na substancje chemiczne w kontekście zarządzania

NARAŻENIE NA SUBSTANCJE CHEMICZNE W KONTEKŚCIE
ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
Prof. dr hab. inż. Wojciech Mniszek
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, Sosnowiec
Podstawowe definicje:
NARAŻENIE
Uśrednione po czasie trwania kontaktu stężenie czynnika szkodliwego
w medium środowiskowym, za pośrednictwem którego miał miejsce
kontakt.
ZAGROŻENIE
Rozpoznanie czy dana substancja chemiczna, powodująca narażenie w
środowisku wywiera szkodliwe działanie biologiczne, jakiego typu
skutki zdrowotne występują w różnych zakresach wchłoniętych dawek
oraz jakie ma właściwości toksyczne.
RYZYKO
Prawdopodobieństwo zaistnienia skutków zdrowotnych spowodowanych narażeniem na określoną substancję chemiczną.
ZARZĄDZANIE
RYZYKIEM
Zespół działań zmierzających do wyeliminowania lub obniżenia ryzyka
do wielkości akceptowalnej. Działania te odbywają się w różnych dziedzinach i na różnych poziomach zarządzania. Włącza się tu eliminowanie lub zmniejszanie emisji do danego medium środowiskowego np.
wprowadzanie małoodpadowych technologii, hermetyzację procesów
technologicznych, stosowanie urządzeń ograniczających emisję do środowiska, także działania organizacyjne, działania w zakresie projektowania urbanistycznego, regulacje prawne w ochronie środowiska i
wiele innych.
63
Obszary narażenia środowiskowego:
Środowisko pracy
Środowisko mieszkania
Środowisko komunalne
Środowisko „naturalne”
64
Podział substancji chemicznych:
Charakter chemiczny
Substancje
organiczne
Substancje
nieorganiczne
pierwiastki
chemiczne
związki
chemiczne
związki
chemiczne
Postać w warunkach otoczenia
gazy
pary
aerozole
mgły
roztwory
zawiesiny
smoliste
pyły
rozpuszczalniki
subst. stałe
65
Przykłady substancji nieorganicznych
gazy
amoniak
bromowodór
chlor
chlorowodór
tlenek węgla
siarkowodór
pary
mgła
kwas siarkowy
kwas azotowy
rtęć
pyły
tlenki metali
sole
kwas siarkowy
roztwory
zawiesiny
kwas solny
roztwory soli,
wodorotlenków itp.
mleko wapienne
koloidy
metale
azbest
węgiel
Przykłady substancji organicznych
pary
alkohol etylowy
benzen
chlorek metylu
chloroform
cykloheksan
czterochlorek węgla
fenol
formaldehyd
nafta
styren
66
mgły
oleje mineralne
smoliste
wielopierścieniowe
węglowodory
aromatyczne
Właściwości fizyko-chemiczne istotne dla rozprzestrzeniania substancji
chemicznych w środowisku
 WIDMO ABSORPCYJNE UV-VIS
 TEMPERATURA TOPNIENIA
 TEMPERATURA WRZENIA
 PRĘŻNOŚĆ PAR
 ROZPUSZCZALNOŚĆ W WODZIE
 WSPӣCZYNNIK ADSORPCJI I DESORPCJI
 WSPÓŁCZYNNIK PODZIAŁU N-OKTANOL/WODA
 ZDOLNOŚĆ DO TWORZENIA ZWIĄZKÓW KOMPLEKSOWYCH W WODZIE
 ROZKŁAD WIELKOŚCI CZĄSTEK
 HYDROLIZA JAKO FUNKCJA PH
 STAŁA DYSOCJACJI W WODZIE
 STABILNOŚĆ TERMICZNA
 LEPKOŚĆ CIECZY
 NAPIĘCIE POWIERZCHNIOWE ROZTWORÓW WODNYCH
 ROZPUSZCZALNOŚĆ W TŁUSZCZACH
67
68