Płucne manifestacje stwardnienia guzowatego

Płucne manifestacje stwardnienia guzowatego.
Elżbieta Radzikowska
Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
Stwardnienie guzowate jest chorobą genetyczną, o różnym stopniu penetracji
występującą sporadycznie lub dziedziczoną w sposób autosomalny dominujący. W
przebiegu choroby dochodzi do rozwoju szeregu zmian nowotworowych najczęściej o
łagodnym charakterze zajmujących wiele narządów, w tym i klatki piersiowej. Zmiany
w obrębie płuc dotyczą głównie osób dorosłych. Połowa kobiet chorych na TSC rozwija
limfangioleiomiomatozę (TSC/LAM), a ich odsetek narasta z wiekiem. Również u około
30-40% dorosłych meżczyzn chorych na TSC obserwowane są zmiany torbielowate w
płucach, jednakże tylko w kilku przypadkach potwierdzono LAM u mężczyzn badaniem
histologicznym. Choroba wywołana jest proliferacją nieróżnicowanych, atypowych
komórek mięśni pochodzących z przestrzeni okołonaczyniowych i prowadzi do
torbielowatej destrukcji miąższu płuc, chłonkotoku w opłucnej i otrzewnej ,
naczyniaków limaftycznych w śródpiersiu, przestrzeni pozaotrzewnowej oraz
powiększenia węzłów chłonnych śródpiersia i jamy brzusznej. Jednym z zasadniczych
czynników rozwoju LAM są mutacje w obrębie genów TSC1 i TSC2, co prowadzi do
wzmożonej aktywności kontrolowanej przez produkty tych genów, kinazy mTOR.
Komórki wykazujące ten defkt ulegają niekontrolowanej proliferacji i migracji oraz
wydzielają szereg czynników nasilających angiogenzę. Choroba manifestuje się
najcześciej stopniowo narastającą dusznością wysiłkową, odmą opłucnową, bólami w
klatce piersiowej, rzadko krwiopluciem czy odkrztuszaniem chłonki.
Zasadniczą rolę w diagnostyce odgrywa badanie tomografii komputerowej o wysokiej
rozdzielczości, w którym to stwierdza się charakterystyczne cienkościenne torbiele nie
przekraczające 3cm równomiernie rozmieszone w obu polach płucnych.
Przebieg kliniczny choroby jest zróżnicowany: od przypadków o powolnej dynamice do
chorych, u których dochodzi do częstych wielokrotnych odm, gromadzenia znaczniej
ilości chłonki w opłucnej i szybko narastającej niewydolności oddychania.
Aktualnie zalecanym leczeniem progresywnych postaci LAM są blokery kinazy mTOR, w
tym syrolimus.
Kolejną postacią zmian płucnych jest wieloogniskowa mikroguzkowa hiperplazja
pneumocytów(MMPH). Manifestuje się ona ogniskowym rozrostem pneumocytów typu
II. W badaniu tomografii komputerowej kaltki piersiowej wykrywane są drobne ogniska
o typie “matowej szyby”, czasem ulegające konsolidacji. Większe konglomeraty MMPH
mogą imitować guzy płuca.
Sepecyficznym guzem obserwowanym u chorych na TSC jest guz jasnokomórkowy tzw.”
cukrowy”, należacy do grupy PEComa (perivascular epithelioid cell tumour), podobnie
jak LAM i angiomiolipoma(AML).
Ponadto, w kośću klatki piersiowej chorych na TSC, zarówno w kręgach jak i żebrach,
bywają bardzo często uwidaczniane badaniem radiologicznym liczne ogniska
osteosklerotyczne. Zarówno MMPH jak i zmiany kostne nie manifestują się istotnymi
symptomami klinicznymi i nie stanowią wskazania do leczenia.