kankan

PWN Muzyka Male Rew K-L v4.2
08/08/2007
13:01
Page 373
kankan
deracji prowincji kanadyjskich. Zakładano
uczelnie muz. (1886 konserwatorium król.
w Toronto, później konserwatoria w Montrealu, Quebecu i in. miastach), orkiestry symfoniczne, towarzystwa śpiewacze. Główną postacią był wówczas kompozytor i dyrygent C.
Lavallée (autor oper komicznych, utworów orkiestrowych, kameralnych, chóralnych i pieśni,
zwł. popularnej pieśni O Canada, która stała się
hymnem nar.). Kompozytorzy kanadyjscy urodzeni na przeł. XIX i XX w., a więc: C. Champagne, E. MacMillan, J. Weinzweigt, M. Barbeau, później B. Pentland, J. Vallerand, J.
Papineau-Couture, G. Ridout, A. Twa, C. Pépin,
kultywowali różne eur. style tej epoki (neoromantyzm, impresjonizm, neoklasycyzm),
wprowadzali do swych dzieł elementy rodzimego folkloru lub elementy jazzu (H. Freedman,
F. Morel). Młodsi dokonywali prób w zakresie
muzyki atonalnej, dodekafonii, serializmu bądź
aleatoryzmu (L. Betts, U. Kasemets, H. Somers, R. Murray Schafer, N. Beecroft, B. Mather, M. Coulombe Saint-Marcoux). Muzykę
elektron. tworzą (m.in. dzięki założonemu
1959 w Toronto studiu muzyki elektron.): O.
Joachim, I. Anhalt, S. Garant, G. Ciamaga,
P. Mercure, Murray Schafer. Współcześnie działają też inni kompozytorzy, urodzeni w latach
30.–50.: R. Matton, G. Tremblay, S.I. Glick,
A. Prévost, R. Pannell, A. Gagnol, R. Aitken,
L. Burritt, P. Clements, M. Fortier, B. Cherney,
J. Mills-Cockell, W. Douglas, J. Dodi, J. Hawkins, R. Henninger, R. Arseneault, H. Hartwell,
N. Parent, A. Pauk, M. Longtin, W. Boudreau,
C. Ford, B. Truax, S. Gellman, C. Vivier,
M. Gonneville, P. Trochu. Światową sławę zdobyli pianiści kanadyjscy: G. Gould, w jazzie —
O. Peterson; międzynar. popularność zyskał poeta i pieśniarz L. Cohen. W Edmonton, gdzie
od 1995 dyrygentem miejscowej orkiestry symfonicznej jest G. Nowak, odbywają się 2 festiwale muzyki współcz.: An Exaltation of Larks,
An Exhortation to Hark! i The Edmonton New
Music Festiwal.
k a n c o n a [wł. canzone ‘pieśń’], canzona,
jedna z najstarszych form poezji wł.
(XIII–XIV w.); przeniesiona z poezji prowansalskiej; rodzaj kilkunastozwrotkowego poematu lirycznego o dowolnej liczbie wierszy
i nie więcej niż 3 jednakowo rozłożonych rymach w zwrotce; ostatnia zwrotka była zwykle
krótsza od pozostałych; tematem k. była miłość
i przygody wojenne; stopniowo uniezależniła
się od związanego z nią akompaniamentu, stając się samodzielnym gatunkiem lit.; spośród
najznakomitszych twórców k. należy wymienić
Dantego Alighieri, który sprecyzował także reguły gatunku, F. Petrarkę i T. Tassa; w XIX w.
formą k. posłużył się G. Leopardi dla wyrażenia
uczuć patriotycznych.
K a n c z e l i G IJA , ur. 10 VIII 1935, Tyflis
(ob. Tbilisi), kompozytor gruz.; studiował
w konserwatorium w Tbilisi, gdzie od 1970
wykładał kompozycję; od 1971 kier. muz. Teatru im. Sz. Rustawelego; 1991 zamieszkał
w Berlinie; utwory K. nawiązują do folkloru
gruz., muzyki barok., cerkiewnej, nawet do jazzu; 7 symfonii (1967–86), Jasny smutek na głosy solowe, chór i orkiestrę (1985), opera Muzyka dla żyjących (Tbilisi 1984), Wiatrem opłakane,
liturgia na orkiestrę i altówkę solo (1989), cykl
Życie bez Bożego Narodzenia na różne obsady
(1990), utwory fortepianowe, pieśni, musicale,
muzyka teatr. i filmowa.
K a n i a E MANUEL , ur. 26 III 1827, Uszyce na
Śląsku, zm. 16 III 1887, Warszawa, pianista,
kompozytor i krytyk muz.; 1853 osiadł w Warszawie; koncertował w wielu miastach Polski
i za granicą, także nauczyciel gry fortepianowej
(od 1869 prof. Instytutu Muz.); recenzent muz.
„Kuriera Codziennego” i „Kłosów”; pozostawił
liczne utwory fortepianowe w stylu salonowym: nokturny, romanse, walce, mazury, polonezy, etiudy, także muzykę do wodewilu J. Gregorowicza Werbel domowy (1860) i pieśni
(Marzenie, Dola).
k a n k a n [fr.], szybki taniec w rytmie galopu, w metrum 2/4, popularny w 2. poł. XIX w.,
zwł. we Francji; wg jednej z hipotez rozwinął
się z kadryla, wg innej był początkowo karykaturą tańców murzyńskich; upowszechnił się
w operetce (Orfeusz w piekle J. Offenbacha)
i w rewiach (charakterystyczne wysokie unoszenie nóg przez tancerki).
K ankan
H. de Toulouse-Lautrec: plakat Jane
Avril, litografia
barwna, 1893
fot. A. Pieƒkos
373