Połóg (puerperium)

Połóg (puerperium)
- okres po porodzie, w czasie którego w organizmie
kobiety następuje cofanie się zmian powstałych
podczas ciąży
- rozpoczyna się z chwilą porodu kompletnego
popłodu
- procesy gojenia się i odnowy trwają ok.6-8 tygodni
Procesy charakteryzujące połóg
cofanie się zmian ciążowych i porodowych (inwolucja)
2. gojenie się ran porodowych
3. rozpoczęcie i utrzymanie laktacji
4. ponowne podjęcie czynności przez jajniki
1.
Cofanie się zmian ciążowych i
porodowych
1. macica i drogi rodne
- zmniejszanie się macicy
- zamykanie się kanału szyjki
- wydalanie resztek zmienionego endometrium
- gojenie się miejsca łożyskowego
2. dno miednicy, powłoki brzuszne, pęcherz
moczowy, jelita
3. inne jak zwiększenie napięcia mięśni brzucha,
zmniejszenie uwodnienia organizmu
1. prawie zupełne przerwanie działania
hormonów na macicę (HCG, HPL, E, P)
2. ograniczony dopływ krwi do macicy (3
rodzaje skurczów połogowych)
1. zmniejszenie ukrwienia mięśnia macicy - dochodzi do zmian
degeneracyjnych i autolizy włókien mięśniowych
(inwolucja; zwijanie się macicy)
- zmniejszanie masy i rozmiarów macicy w połogu gł. wskutek
zmniejszenia jej masy mięśniowej
- masa macicy po porodzie ok.1000 gramów, po 6-8 tyg.
ok.50-70g
2. hamowanie krwawienia w obrębie rany macicy
3. wydalanie wydzieliny z jamy macicy - odchody
połogowe(lochia)
Zmiany w układzie krążenia
1. po porodzie wzrost pojemności minutowej o 1020 %
2. zwolnienie czynności serca
3. w pierwszej dobie może być wzrost objętości krwi
krążącej a następnie spadek objętości, powrót do
normy po ok.4-6 tyg.
1. po ok. 12 h nasilenie diurezy do ok. 2-4 l/dobę, a u kobiet z obrzękami
do 6 l/dobę
2. istniejące w czasie ciąży poszerzenie dróg moczowych ustępuje
zwykle do 2 tygodni po porodzie
3. filtracja kłębuszkowa i klirens endogennej kreatyniny, podwyższone w
ciąży, wracają do normy ok. 8 tygodni po porodzie
1. stopniowy wzrost hematokrytu
2. wzrost liczby leukocytów bezpośrednio po
porodzie, następnie spadek
3. w pierwszych dniach po porodzie przesunięcie w
lewo wzoru odsetkowego leukocytów
4. wzrost liczby płytek krwi i poziomu fibrynogenu
5. znika oporność na insulinę – w 2,3-im dniu spadek
poziomu glukozy
1. mammogeneza –rozwój i tworzenie gruczołu piersiowego
do czynnościowo sprawnego narządu (E, P)
2. laktogeneza – przygotowanie gruczołu do wydzielania
mleka (HPL, PRL)
3. galaktogeneza – wywołanie wytwarzania mleka w
komórkach wydzielniczych (spadek gwałtowny E i P; PRL)
4. galaktopoeza – utrzymanie wydzielania mleka (PRL)
5. galaktokineza – wydalanie mleka (oksytocyna)
względny niedobór hormonów steroidowych
wydzielanie hormonów gonadotropowych przysadki
stopniowy powrót czynności jajników
U większości kobiet karmiących cykle miesiączkowe pojawiają się pod koniec laktacji lub po ustaniu
karmienia.
U kobiet, które nie karmią piersią pierwsza miesiączka występuje najczęściej w 5-6 tygodniu po
porodzie.
1. występujące w pierwszych dwóch godzinach połogu –
związane z samym przebiegiem porodu:
- krwotoki poporodowe
- okołoporodowe uszkodzenia dróg rodnych
2. występujące w późniejszym okresie połogu tj. od 2
godzin do 6 tygodni po porodzie:
- zakażenia połogowe
- późne krwawienia poporodowe
- połogowe zapalenie piersi
- choroba zakrzepowa
- uszkodzenie spojenia łonowego
- zaburzenia psychiczne
Definicja:
Procesy chorobowe przebiegające z podwyższeniem ciepłoty
ciała powyżej 39 st.C. oraz innymi wykładnikami zakażenia
(zaczerwienienie rany, ropny wyciek z rany lub dróg rodnych)
po 24 godzinach od porodu, wywołane przez drobnoustroje
wnikające do ran poporodowych (patogeny: bakterie tlenowe
gł. E.coli, Proteus, Klebsiella, Pseudomonas, Streptococcus,
Staphylococcus; bakterie beztlenowe gł. Bacteroides,
Clostridium, Peptostreptococcus).
W przypadku zakażeń połogowych występują gł. zakażenia
mieszane (egzogenne; endogenne w tym samoistne i
sztuczne).
Drogi szerzenia się zakażenia połogowego:
- błony śluzowe kanału rodnego - przez endometrium,
jajowody, jajniki oraz otrzewną
- naczynia limfatyczne – z endometrium przechodzi na
przymacicza, omacicza i otrzewną
- naczynia krwionośne – zakażenie uogólnione czyli
posocznica połogowa (najcięższa postać zakażenia
połogowego)
zakażenie ran krocza i pochwy - bolesność, zaczerwienienie rany, obrzęk,
obecność nalotu na brzegach rany
-
zapalenie błony śluzowej macicy – gł. 3,4 doba, 38-39 stop. C (tzw.
jednodniowa gorączka), stany podgorączkowe, cuchnące odchody, często
zatrzymanie odchodów, zwolnione zwijanie macicy, bolesność uciskowa
macicy gł. w okolicy krawędzi, bóle podbrzusza, czasem skąpe krwawienie
-
- zapalenie przymacicz – ropne zapalenie leżącej zaotrzewnowo luźnej tkanki
łącznej - ból, uczucie ucisku bocznie od macicy z promieniowaniem do jednej
z kończyn dolnych, ucisk na pęcherz moczowy i odbytnicę, czasem objawy
podrażnienia otrzewnej
zapalenie przydatków – ciągnące, kłujące bóle gł. jednostronnie, znaczna
bolesność uciskowa, nagłe podwyższenie temperatury, objawy podrażnienia
otrzewnej, silne bóle całego podbrzusza
-
-
zapalenie otrzewnej
1. izolowanie położnicy
2. posiew wydzieliny z pochwy i rany (+ antybiogram)
3. antybiotyk o szerokim spektrum działania, ew.
zmiana po uzyskaniu antybiogramu
4. przy braku reakcji po 72 godz. leczenia, szukamy
powikłań np. ropień miednicy małej czy zakrzepowe
zapalenie żył miednicy małej
5. leczenie objawowe: przeciwbólowe,
przeciwgorączkowe
zakrzepowe zapalenie żył - w ciąży 0,1- 0,7 /1000
porodów, częściej po porodach 0,24 %.
• ryzyko 5,5 razy większe w okresie okołoporodowym niż u
kobiet nieciężarnych
• na wzrost ryzyka mają wpływ czynniki tj: otyłość, starszy
wiek >40 r.ż., większa liczba przebytych ciąż, żylaki
kończyn dolnych, uprzednio przebyte epizody
zakrzepowo-zatorowe, trombofilie wrodzone, operacyjne
ukończenie porodu, zakażenie połogowe, długotrwałe
unieruchomienie i in.
•
Objawy:
obrzęk, rozlany ból, bolesność uciskowa, sinica, wzmożone ucieplenie
skóry, rozszerzenie żył powierzchownych
charakterystyczny objaw- objaw Homansa- odczuwanie bólu w łydce przy
zginaniu grzbietowym stopy
Leczenie:
heparyna standardowa (iniekcje dożylne, ciągły wlew kroplowy),
niskocząsteczkowa pochodna heparyny ( iniekcje podskórne)
Czynnik chorobotwórczy – w ponad 90% gronkowiec
złocisty hemolizujący.
Częste schorzenie matek karmiących, występuje
najczęściej między 8 a 12 dniem połogu.
Najczęstsza droga zakażenie prowadzi z jamy nosowogardłowej noworodka na brodawkę sutkową.
Zapalenie szerzy się śródmiąższową tkanką łączną i
kanalikami wyprowadzającymi.
Ropień gruczołu sutkowego:
- zwiększenie spoistości sutka, ból, obrzęk i
bolesność jednego z segmentów
- gorączka
- tachykardia
- leukocytoza
- zachowawcze - leki przeciwgorączkowe i
przeciwbólowe, miejscowe, gorące okłady,
antybiotyki
- chirurgiczne - w przypadku powstania ropnia
(dokładne otwarcie jamy i rozerwanie wszystkich
komór ropnia, drenaż)
Krwawienia z jamy macicy, które obserwuje się w czasie połogu
od drugiej doby po porodzie:
- pozostawienie resztek tkanki łożyskowej w macicy, polip
łożyskowy - krwawienie po kilku dniach po porodzie lub później,
obfite
- połogowe zapalenie błony śluzowej macicy – gł.skąpe
krwawienie z przerwami, w pierwszym tygodniu po porodzie
- czynnościowe krwawienie - gł. przyczyną jest gruczołowy
przerost błony śluzowej (po pierwszych bezowulacyjnych
cyklach)
- krwawienie z ran po porodzie - sporadycznie, w przypadku
nierozpoznanych ran np.pęknięcie szyjki macicy
- rozerwanie spojenia łonowego ( przemieszczenie obu
kości łonowych względem siebie)
przyczyny: ciężki uraz porodowy ( niewspółmierność
porodowa, ciężki zabieg kleszczowy)
- rozejście spojenia łonowego (poszerzenie szpary
spojenia)
przyczyny: uraz porodowy (nadmierne rozciągnięcie, drobne
pęknięcia i in.), częściej przyczyny czynnościowe
Leczenie:
- oszczędzający tryb życia
- przeciwbólowe
- cięższe przypadki – mocny pas biodrowy, rehabilitacja
ortopedyczna
Czynniki usposabiające lub wywołujące:
-
choroby psychiczne sprzed ciąży
pierwszy atak schizofrenii
konfliktowe sytuacje rodzinne
labilność nastroju
predyspozycje rodzinne
zmiany hormonalne
Początkowe objawy:
apatia, rozdrażnienie, zaburzenia orientacji, bezsenność,
oznaki depresji, nieadekwatny nastrój do sytuacji,
halucynacje, pobudzenie psychoruchowe