skrypt - Profesjon@lny trener

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
DOROTA SZCZEŚ
MATERIAŁY SZKOLENIOWE „TWÓRCZE I SKUTECZNE
ZAPAMIĘTYWANIE”
Projekt realizowany w ramach Działania 9.4.
„Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty”
na podstawie umowy podpisanej z Urzędem
Marszałkowskim Województwa Lubelskiego.
Dorota Szcześ
Dorota Szcześ
Trener z wykształcenia jest pedagogiem specjalnym (specjalizacja: pedagogika resocjalizacyjna
oraz oligofrenopedagogika z reedukacją) oraz terapeutą zajęciowym. Od 2007 roku pracuje
jako nauczyciel praktycznej nauki zawodu w Medycznym Studium Zawodowym w Lublinie. Od
2008 roku współpracuje z różnymi firmami szkoleniowo - edukacyjnymi w zakresie prowadzenia
szkoleń z arteterapii oraz kompetencji miękkich.
2
Twórcze i skuteczne zapamiętywanie
SKRYPT
1. Spis treści.
1.1. Strona tytułowa.
1.2. Notka biograficzna o autorze.
1.3. Pamięć i zapamiętywanie.
1.3.1. Definicja pamięci.
1.3.2. Rodzaje pamięci.
1.3.3. Jak skutecznie zapamiętywać?.
1.4. Półkule mózgowe.
1.4.1. Rola prawej półkuli mózgu.
1.4.2. Rola lewej półkuli mózgu.
1.5. Techniki pamięciowe.
1.5.1. Zakładki osobiste.
1.6. Bibliografia.
PROFESJON@LNY TRENER
3
Dorota Szcześ
1.3.
Pamięć i zapamiętywanie.
1.3.1. Definicja pamięci.
Pamięć
wg.
J.
Formańskiego (1998,
s. 52)
polega na:
”zapamiętywaniu,
przechowywaniu i odtwarzaniu treści doznanych uprzednio emocji, myśli, spostrzeżeń oraz
dokonanych czynności ruchowych”.
Dzięki pamięci możliwe jest kształtowanie się doświadczeń człowieka, a następnie
korzystanie z nich. Innymi słowy pamięć jest sposobem gromadzenia przez człowieka
potrzebnych
mu
informacji,
zapamiętywania.
Na
początku
zdobywamy
informacje,
„rejestrujemy” je w naszej pamięci, zapamiętujemy, a następnie nasz mózg przechowuje
zapamiętane informacje i w odpowiednim momencie może je wydobyć, czyli przypomnieć.
Skuteczne zapamiętywanie i przypominanie wymaga stosowania odpowiednich technik
pamięciowych, o których będzie mowa w dalszej części skryptu.
W procesie zapamiętywania, przechowywania i przypominania występują pewne fazy.
Według M. Przetacznik- Gierowskiej i G. Makiełło – Jarża (1989) procesy pamięciowe można
podzielić na 3 fazy :
1.
Zapamiętywanie, czyli tworzenie śladów pamięciowych, a więc wywoływanie zmian
w komórkach nerwowych na skutek spostrzegania przedmiotów.
2.
Przechowywanie, czyli utrzymywanie zmian, pomimo tego, iż bodziec przestał działać.
3.
Przypominanie, czyli rozpoznawanie informacji i wydobywanie ich, reprodukowanie.
1.3.2. Rodzaje pamięci.
Psychologowie wymieniają wiele rodzajów pamięci w zależności od
przyjętych
kryteriów.
Z. Włodarski (1984) proponuje następujący podział rodzajów pamięci:
1.
Gatunkowa – związana z doświadczeniami poprzednich pokoleń, czyli mamy na
uwadze czynniki genetyczne, przenoszenie struktur anatomicznych i czynnościowych
z pokolenia na pokolenie.
2.
Osobnicza - związana z indywidualnymi doświadczeniami jednostek.
zróżnicowana ze względu na:
a) Przedmiot::
4
•
Pamięć obrazowa;
•
Pamięć słowna;
•
Pamięć uczuć;
•
Pamięć epizodyczna;
Jest ona
Twórcze i skuteczne zapamiętywanie
•
Pamięć semantyczna.
b) Rozumienie:
• Pamięć mechaniczna;
• Pamięć logiczna.
c) Udział woli:
•
Pamięć dowolna;
•
Pamięć mimowolna.
d) Trwałość przechowania:
•
Pamięć bezpośrednia;
•
Pamięć odroczona;
•
Pamięć ultrakrótkotrwała;
•
Pamięć krótkotrwała;
•
Pamięć długotrwała.
e) Rodzaj przypomnień:
•
Pamięć rozpoznawcza;
•
Pamięć odtwórcza.
1.3.3. Jak skutecznie zapamiętywać?.
Ludzie różnią się między sobą i różni się także ich sposób zapamiętywania. Niektórzy
muszą poświecić więcej czasu, aby zapamiętać dany materiał. Zależy to głównie od cech
zapamiętywanego materiału (czy jest obrazowy, czy słowny, zawiera niewiele treści, czy jest to
obszerny materiał itp.) oraz sposobów i technik pamięciowych, które dana osoba stosuje.
Skuteczne zapamiętywanie ma związek z następującymi elementami:
•
Zdrowiem fizycznym (przyjmowaniem leków, dietą, ilością wody w organizmie,
ponieważ podczas uczenia się powinniśmy pić wodę mineralną niegazowaną, która
wspomaga proces zapamiętywania);
•
Samopoczuciem (odpowiednia ilość snu, emocje, uprzedzenia, pozytywne
myślenie);
•
Odprężeniem i relaksacją (lepiej zapamiętujemy, gdy nasz umysł i ciało są
odprężone);
•
Czynnikami działającymi podczas zapamiętywania i przechowywania informacji
np. hałas itp.;
•
Czynnikami działającymi podczas przypominania (np. wysoki poziom stresu na
sprawdzianie).
PROFESJON@LNY TRENER
5
Dorota Szcześ
T. Buzan (2007, s.15 ) twierdzi, że łatwiej zapamiętujemy to, co wiąże się z naszymi :
•
Skojarzeniami, czyli informacjami i myślami zmagazynowanymi w pamięci;
•
Wyobraźnią;
•
Zmysłami;
•
Zainteresowaniami.
Jeśli w swojej pamięci tworzymy obrazy barwne, pełne humoru, dynamicznej akcji,
ruchu, absurdu , którym towarzyszą emocje, to możemy być pewni, że proces zapamiętywania
będzie u nas przebiegła szybciej, sprawniej i przyjemniej.
1.4.
6
Półkule mózgowe.
Twórcze i skuteczne zapamiętywanie
Mózg jest narządem bardzo skomplikowanym, pełnym możliwości, ciągle się rozwija
i ewoluuje, a także nie przestaje zadziwiać naukowców i badaczy.
http://www.flickr.com/photos/tza/3214197147
Autor: TZA
1.4.1. Rola prawej półkuli mózgu.
Prawa półkula mózgu związana jest z:
•
Rytmem;
•
Wyobraźnią;
•
Marzeniami;
•
Kolorami;
•
Świadomością przestrzenna;
•
Trójwymiarowością;
•
Emocjami;
•
Uzdolnieniami plastycznymi;
•
Kreatywnością.
1.4.2. Rola lewej półkuli mózgu.
Lewa półkula mózgu związana jest z:
• Logika;
• Liczbami;
• Słowami;
• Porządkiem sekwencyjnym;
PROFESJON@LNY TRENER
7
Dorota Szcześ
• Analizą;
• Liniami prostymi;
• Szczegółami;
• Tworzeniami zestawień;
• Racjonalizacją.
Półkule mózgowe działają skrzyżnie z ludzkim ciałem, co oznacza, że lewa część ciała
odpowiada prawej półkuli mózgu i odwrotnie. U osób praworęcznych zazwyczaj dominuje lewa
półkula mózgu, a u leworęcznych prawa, ale istnieje również możliwość lateralizacji
skrzyżowanej.
Gdy słuchasz piosenki to prawa półkula odpowiada za rytm, melodię, zaś lewa za sens
zdań i składnię.
Należy pamiętać, aby dbać o synchronizację obydwu półkul mózgowych, ponieważ
wtedy łatwiej się uczymy i zapamiętujemy.
8
Twórcze i skuteczne zapamiętywanie
1.5.
Techniki pamięciowe.
Mnemosyne - to według mitologii greckiej bogini pamięci, znająca przeszłość,
teraźniejszość i przyszłość. Od jej imienia pochodzi słowo mnemonika - czyli szereg
efektywnych technik pamięciowych stosowanych już w starożytności, a w średniowieczu zostały
uznane za sztukę magiczną.
Już od czasów starożytnych wiadomo, że nasze własne ciało może być doskonałym
systemem pamięciowym. Nazywamy ten system „zakładkami osobistymi”.
1.5.1. Zakładki osobiste.
W systemie „zakładek osobistych” wybrane części ciała umożliwiają nam proste
zapamiętywanie na przykład listy zakupów lub innych potrzebnych w życiu codziennym
informacji. W systemie tym wyznaczamy poszczególne części ciała zaczynając od dołu ciała
kierując się ku górze. Jeśli mamy do zapamiętanie listę 13 rzeczy to wyznaczamy 13 części
ciała (na przykład prawa stopa to pierwsza zakładka na naszej liście. Spoglądamy przez chwilę
na nią i wyznaczamy dalej kolejną część ciała. Dalej lewa stopa, prawe kolano, lewe kolano,
wyżej prawe udo, lewe udo, pupa (świetna zakładka i bardzo osobista), potem brzuch, piersi,
szyja, wreszcie broda, nos i czoło. Należy zobaczyć każdą część (zakładkę) ciała bardzo
wyraźnie. Powtarzamy je wszystkie, głośno, idąc od dołu. Wizualizujemy je, tak samo wyraźnie
jak za pierwszy razem. Następnie nasze zakładki osobistych odnosimy do listy zakupów,
tworząc barwne, dynamiczne skojarzenia. Jeśli mamy kupić arbuza, a naszą pierwszą zakładką
jest prawa stopa to wyobrażamy sobie, że na arbuza stajemy ogromną prawą stopą, która ma
taki ciężar, że z arbuza wyskakują pestki, które lecą na ogromną odległość, wylewając przy tym
hektolitry soku. Tak samo postępujemy z kolejnymi zakładkami.
Jeśli chcemy stworzyć trwałe „ślady” w naszej pamięci należy tworzyć obrazy bardzo
barwne, nierealistyczne, pełne absurdu i przesady oraz bardzo dynamiczne i humorystyczne.
Stosując odpowiednie techniki pamięciowe zdobywanie i zapamiętywanie nowych
informacji staje się przyjemnością, a nauka nie jest złem koniecznym w oczach uczniów.
PROFESJON@LNY TRENER
9
Dorota Szcześ
1.6.
Bibliografia.
Buzan T., Genialna pamięć, Łódź 2007.
Formański J, Warszawa 1998.
Przetacznik Gierowskim; Włodarski Z, Psychologia wychowawcza, t.2, Warszawa 1984.
Szurawski M., Pamieć, Wyd. Ravi, Łódź 2005.
Sperling A., Psychologia, Poznań 1995
10