Program Ochrony środowiska na terenie Gminy Miasto Pionki

Transkrypt

PIONKI CZERWIEC 2006 ROK
Program
Ochrony Środowiska Miasta Pionki
R A D A
M I A S T A
P I O N K I
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
MIASTA PIONKI
P I O N K I, C Z E R W I E C 2 0 0 6 ROK
2
Program
Załącznik do Uchwały Nr LXV/541/2006
Rady Miasta Pionki
z dnia 19 września 2006 roku.
w sprawie: Programu Ochrony Środowiska Miasta Pionki
Zleceniodawca:
Wykonawca:
Burmistrz Miasta Pionki
Ryszard Szwabowicz
3
Program
Spis treści
1.
2.
3.
Spis tabel ............................................................................................................................7
Spis map .............................................................................................................................7
Wstęp ..................................................................................................................................8
3.1.
Akty prawne i wykorzystane materiały .............................................................9
3.2.
Podstawowe zasady ochrony środowiska........................................................10
3.2.1.
Uwarunkowania zewnętrzne programu ...........................................................11
3.2.1.1.
Krajowe cele ekologiczne.........................................................................11
3.2.1.2.
Cele programu wojewódzkiego ................................................................12
3.2.1.3.
Cele programu powiatowego....................................................................14
3.2.1.4.
Plan zagospodarowania przestrzennego ...................................................15
3.2.1.5.
Programy lokalne......................................................................................19
4. Charakterystyka gminy.....................................................................................................21
4.1.
PołoŜenie administracyjne i geograficzne .......................................................21
4.2.
Sytuacja demograficzna...................................................................................22
4.3.
Sytuacja gospodarcza ......................................................................................23
4.3.1.
Rolnictwo.........................................................................................................23
4.4.
Edukacja ..........................................................................................................24
4.5.
Ochrona zdrowia..............................................................................................24
5. Infrastruktura miasta.........................................................................................................25
5.1.
Zaopatrzenie w energię cieplną .......................................................................25
5.2.
System dostaw energii elektrycznej ................................................................26
5.3.
Zaopatrzenie w gaz ziemny .............................................................................27
5.4.
Gospodarka wodna ..........................................................................................27
5.5.
Odbiór ścieków................................................................................................28
5.6.
Infrastruktura drogowa i towarzysząca............................................................29
5.7.
Transport kolejowy..........................................................................................30
6. Środowisko przyrodnicze gminy......................................................................................31
6.1.
Warunki klimatyczne.......................................................................................31
6.2.
Ukształtowanie terenu .....................................................................................31
6.3.
Budowa geologiczna........................................................................................31
6.3.1.
ZłoŜa i surowce mineralne...............................................................................32
6.4.
Warunki hydrogeologiczne..............................................................................33
6.5.
Wody powierzchniowe i podziemne ..............................................................34
6.5.1.
Wody podziemne .............................................................................................34
6.5.2.
Staw Górny ......................................................................................................35
6.5.3.
Rzeka ZagoŜdŜonka.........................................................................................36
6.6.
Jakość powietrza..............................................................................................36
6.7.
Ochrona przyrody ............................................................................................37
6.7.1.
Kozienicki Park Krajobrazowy .......................................................................37
6.7.2.
Pomniki przyrody ...........................................................................................39
6.7.3.
UŜytki ekologiczne .........................................................................................39
6.7.4.
Natura 2000 .....................................................................................................39
6.7.5.
Zieleń miejska..................................................................................................40
6.8.
Gospodarka leśna.............................................................................................40
6.8.1.
Leśne Kompleksy Promocyjne........................................................................40
7. Źródła zagroŜeń środowiska.............................................................................................41
7.1.
Ochrona powietrza...........................................................................................41
7.1.1.
Emisja zanieczyszczeń do powietrza...............................................................41
4
Program
7.1.2.
Zanieczyszczenie powietrza ............................................................................42
7.1.3.
Realizacja poprawy powietrza atmosferycznego ...........................................43
7.1.3.1.
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń w przemyśle ...................................44
7.1.3.2.
Ograniczenie emisji ze źródeł komunalnych............................................44
7.1.3.3.
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych...........................44
7.2.
Ochrona przed hałasem ...................................................................................45
7.2.1.
Hałas komunikacyjny ......................................................................................47
7.2.2.
Hałas przemysłowy..........................................................................................47
7.2.3.
Hałas komunalny .............................................................................................47
7.2.4.
Mechanizmy prawno-ekonomiczne.................................................................48
7.2.5.
Cele z zakresu poprawy klimatu akustycznego ...............................................49
7.3.
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym ...............................49
7.3.1.
Promieniowanie jonizujące..............................................................................50
7.3.2.
Promieniowanie niejonizujące.........................................................................50
7.3.3.
Unormowania formalno-prawne......................................................................51
7.3.4.
Ograniczenie wpływu promieniowania elektromagnetycznego na ludzi ........52
7.4.
Ochrona zasobów wodnych.............................................................................52
7.4.1.
Ochrona wód podziemnych .............................................................................52
7.4.2.
Ochrona wód powierzchniowych ....................................................................53
7.4.3.
Realizacja ochrony zasobów wodnych i poprawy jakości wód ......................55
7.5.
Gospodarka odpadami .....................................................................................55
7.5.1.
Odpady sektora komunalnego .........................................................................55
7.5.1.1.
System zbierania odpadów na terenie gminy ...........................................55
7.5.2.
Odpady sektora gospodarczego .......................................................................56
7.5.2.1.
Składowisko odpadów ZTS „Pronit” S.A. ...............................................56
7.5.2.2.
Teren poprzemysłowy ZTS „Pronit”........................................................58
7.5.3.
Główne problemy gospodarki odpadami dla Pionek.......................................59
7.5.4.
ZałoŜone cele na lata 2007-2010 .....................................................................59
7.5.5.
ZałoŜone cele na lata 2011-2014 .....................................................................60
7.5.6.
Działania pozwalające osiągnąć wskazane cele ..............................................60
7.5.7.
Planowany system gospodarki odpadami........................................................61
8. Realizacja programu ochrony środowiska........................................................................62
8.1.
Cele średnioterminowe ....................................................................................62
8.2.
Realizacja programu w okresie krótkoterminowym........................................63
8.2.1.
Budowa ścieŜki rowerowej Sokoły – Pionki Zachodnie .................................64
8.2.2.
Stworzenie koncepcji zagospodarowania „Posady Leśnej” ............................65
8.2.3.
Wspieranie idei rewitalizacji bazy kolejki wąskotorowej ...............................65
8.2.4.
Odbudowa zbiornika wodnego - Staw Dolny..................................................65
8.2.5.
Regulacja rzeki ZagoŜdŜonki i cieków wodnych ............................................66
8.2.6.
Modernizacja Stawu Górnego .........................................................................66
8.2.7.
Modernizacja i budowa sieci kanalizacji sanitarnej ulic Daleka, Kościuszki,
Piłsudskiego, Zwycięstwa; ...............................................................................................66
8.2.8.
Rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej ........................................................67
8.2.9.
Modernizacja ujęć wody..................................................................................67
8.2.10. Modernizacja oczyszczalni ścieków................................................................67
8.2.11. Wspieranie rozbudowy sieci gazu ziemnego...................................................67
8.2.12. Modernizacja ciepłowni „Pronit” ....................................................................68
8.2.13. Modernizacji sieci cieplnej ..............................................................................68
8.2.14. Termomodernizacja budynków .......................................................................68
8.2.15. Rekultywacja składowiska odpadów...............................................................68
5
Program
8.2.16. Rewitalizacja terenów po ZTS „Pronit” ..........................................................69
8.2.17. Realizacja Planu Gospodarki Odpadami .........................................................69
8.2.18. Edukacja ekologiczna ......................................................................................70
8.3.
PowaŜne awarie ...............................................................................................71
9. Finansowanie programu ochrony środowiska ..................................................................72
9.1.
Źródła kapitału inwestycyjnego.......................................................................73
10.
Monitoring programu ochrony środowiska ..................................................................74
11.
Streszczenie w języku niespecjalistycznym .................................................................76
6
Program
1. Spis tabel
Tabela 1
Liczba mieszkańców w latach 2005-2014.......................................................22
Tabela 2
Dane kotłowni miejskich .................................................................................25
Tabela 3
Pobór wody w ujęciach komunalnych w 2005 r............................................28
Tabela 4
Zestawienie udziałów poszczególnych kierunków wiatru [%] .......................31
Tabela 5
Emisja dopuszczalna gazów i pyłów do powietrza .........................................42
Tabela 6
Pomiary zanieczyszczeń powietrza w 2002 r. .................................................43
Tabela 7
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku .................................................45
Tabela 8
Wskaźniki zanieczyszczeń wód zrzutowych z oczyszczalni...........................53
Tabela 9
Ilość odpadów komunalnych zebrana na terenie Pionek w 2005 r..................55
Tabela 10 Cele średnioterminowe ....................................................................................62
Tabela 11 Zadania do realizacji........................................................................................64
Tabela 12 Harmonogram rzeczowo-finansowy zakupów i inwestycji (II
wersja) .............................................................................................................69
Tabela 13 Projekt finansowania realizacji Programu .......................................................72
Tabela 14 Wskaźniki oceny realizacji Programu ............................................................74
2. Spis map
PołoŜenie Pionek
21
Mapa geologiczna Polski arkusz Pionki, utwory powierzchniowe
32
Mapa geologiczna Polski arkusz Pionki, bez utworów czwartorzędowych
33
Obszar Głównego Zbiornika Wód Podziemnych 405
35
Otulina i granice Kozienickiego Parku Krajobrazowego
38
Lokalizacja waŜniejszych obiektów gospodarki wod-kan
57
7
Program
3. Wstęp
Konstytucja Rzeczpospolitej Polski. stwierdza, Ŝe:
ochrona
środowiska
przyrodniczego
jest
obowiązkiem
władz
publicznych, które poprzez swą politykę powinny zapewniać
bezpieczeństwo ekologiczne współczesnym i przyszłym pokoleniom.
Ochronę środowiska przyrodniczego, bezpieczeństwo ekologiczne moŜna rozumieć jako
zapewnienie jakości środowiska w obszarach stosunków wodnych i jakości wód, jakości
powietrza, bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego, zmian klimatu, gospodarowania
odpadami, hałasu i promieniowania, nadzwyczajnych zagroŜeń , róŜnorodności biologicznej i
krajobrazowej.
Władza publiczna realizuje te obowiązki poprzez wprowadzanie stosownych przepisów prawa
ustanawiając normy, limity, granice, nakazy, zakazy, koncesje, zezwolenia i inne
mechanizmy a takŜe tworząc i realizując róŜnego rodzaju programy, plany, polityki.
Po 1990 roku następuje sukcesywne przekazywanie samorządom lokalnym kompetencji i
obowiązków związanych z zapewnieniem właściwego stanu środowiska przyrodniczego.
Jednym z obowiązków jest opracowanie i realizowanie przez samorządy lokalne programów
ochrony środowiska – dokumentu określającego m. in.:
priorytety ekologiczne,
cele ekologiczne,
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych,
środki konieczne do osiągnięcia celów, w tym prawne, ekonomiczne i finansowe.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest stworzenie Programu Ochrony Środowiska Miasta
Pionki w dalszej części zwanego Programem. Obowiązek opracowania programu ochrony
środowiska wynika z art. 17 i 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami). Program po zaopiniowaniu
przez organ wykonawczy Powiatu Radomskiego uchwala Rada Miasta Pionki. Z
uwarunkowań prawnych wynika, Ŝe Program jest dokumentem politycznym i nie jest aktem
prawa miejscowego chociaŜ ingeruje
w prawa i obowiązki podmiotów. Program
uszczegóławia na poziomie Pionek politykę ekologiczną Polski, Program Ochrony
Środowiska Województwa Mazowieckiego i Program Ochrony Środowiska Powiatu
Radomskiego. Program obejmuje działania krótkoterminowe: okres 2007 – 2010 oraz okres
perspektywiczny lat 2011-2014.
Przedstawiony poniŜej Program jest pierwszym opracowaniem przedstawiającym politykę
ekologiczna gminy, jest równieŜ źródłem informacji oraz moŜe pełnić funkcję poznawczą i
edukacyjną.
Zastosowano następującą metodologię opracowania Programu:
charakterystyka miasta, opis stanu aktualnego miasta w zakresie infrastruktury
techniczno-inŜynieryjnej i środowiska
określenie uwarunkowań Programu wynikających z przepisów prawa, charakterystyki
środowiska terenu Pionek, zdolności finansowych,
8
Program
określeniu programu ochrony środowiska – działań zmierzających do poprawy stanu
środowiska naturalnego Pionek,
określenie harmonogramu realizacji Programu,
finansowanie realizacji Programu,
opracowanie systemu monitoringu.
Informacje do realizacji opracowania uzyskano z następujących źródeł:
Urząd Miasta Pionki,
Miejski Zakład Usług Komunalnych w Pionkach,
Oddział Wodno-Kanalizacyjno-Ciepłowniczy w Pionkach
Starostwo Powiatowe w Radomiu,
Wojewódzki Urząd Statystyczny,
Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego
Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Marszałkowskiego
Wojewódzkiego Mazowieckiego,
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska,
Państwowy Instytut Geologiczny.
3.1. Akty prawne i wykorzystane materiały
- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z
późniejszymi zmianami),
- Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska,
ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 z
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. Nr 92, poz.
880 z 2004 r. z późniejszymi zmianami),
- Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. Nr 16, poz.95 z
- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi
zmianami)
- Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst
jednolity Dz. U. z 2006 r. .Nr 129, poz. 902 z późniejszymi zmianami)
- Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435
z późniejszymi zmianami),
- Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr
127, poz. 1066 z późniejszymi zmianami),
- II Polityka Ekologiczna Państwa
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wartości
progowych hałasu ((Dz. U. Nr 8, poz. 81)
- Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego – październik 2003 r.
- Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Radomskiego
przyjęty Uchwałą Nr 138/15/2004 Rady Powiatu Radomskiego z dnia 12 stycznia 2004
roku.
- Poradnik: Jak własnymi siłami opracować gminny lub powiatowy program ochrony
środowiska
9
Program
- Stan środowiska w Województwie Mazowieckim w 2002 r. - Raport Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie
- Stan środowiska w Województwie Mazowieckim w 2004 r. - Raport Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie
- Roczna ocena jakości powietrza w Województwie Mazowieckim. Raport za rok 2005 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie
- Strategia Rozwoju Miasta Pionki na lata 2004-2015.
- Lokalny Program Rewitalizacji Terenów Poprzemysłowych dla Miasta Pionki .
- Lokalny Plan Rewitalizacji Miasta Pionki na lata 2005-2013.
- Plan Rozwoju Lokalnego Miasta Pionki na lata 2005-2013.
- Raport o stanie Miasta Pionki.
- Projekt technicznego zamknięcia i rekultywacji zakładowego składowiska odpadów ZTS
„Pronit” S.A. w upadłości – Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. w Kielcach
- Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i
lokalnym – opracowanie Ministerstwo Środowiska, grudzień 2002 r.
- Geografia regionalna Polski, Jerzy Kondracki, Warszawa 2000 r.
3.2. Podstawowe zasady ochrony środowiska
Przyjęto zasady leŜące u podstaw polityki ekologicznej Unii Europejskiej i Polski:
sprawiedliwości międzypokoleniowej,
sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej,
równowaŜenia szans pomiędzy człowiekiem a przyrodą.
Obowiązujące polskie prawo wprowadza zasady ochrony środowiska. Zasady ogólne
wprowadzono w ustawie Prawo ochrony środowiska (tytuł I dział. II):
•
zasadę uwzględniania wymagań ochrony środowiska i zrównowaŜonego rozwoju przy
opracowywaniu polityk, strategii, planów i programów,
•
zasadę zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska jako całości - ochrona jednego
lub kilku elementów przyrodniczych powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony
pozostałych elementów,
•
zasadę zapobiegania - kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na
środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu,
•
zasadę przezorności - kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na
środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się
przezornością, podjąć wszelkie moŜliwe środki zapobiegawcze),
•
zasadę „zanieczyszczający płaci” - kto powoduje szkodę w środowisku,
w szczególności przez jego zanieczyszczenie, ponosi koszty usunięcia skutków tego
zanieczyszczenia oraz ten, kto moŜe spowodować szkodę w środowisku, w szczególności
przez jego zanieczyszczenie, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu,
•
zasadę dostępu obywateli do informacji o środowisku,
•
prawo obywateli do uczestniczenia w postępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu
ochrony środowiska lub przyjęcia projektu polityki, strategii, planu lub programu, w tym
dotyczących gospodarki odpadami, w przypadkach określonych w ustawie — Prawo
ochrony środowiska,
10
Program
•
zasadę, Ŝe decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska
jest niewaŜna,
•
zasadę, Ŝe podmioty korzystające ze środowiska oraz organy ochrony środowiska są
zobowiązane do stosowania metodyk referencyjnych, jeŜeli metodyki takie zostały
określone na podstawie ustaw, przy czym jeŜeli na podstawie ustaw wprowadzono
obowiązek korzystania z metodyki referencyjnej, dopuszczalne jest stosowanie innej
metodyki pod warunkiem udowodnienia pełnej równowaŜności uzyskiwanych wyników.
Prawodawstwo wprowadza następujące instrumenty finansowo-ekonomiczne:
o opłatę za korzystanie ze środowiska (zwykła i podwyŜszona),
o administracyjną karę pienięŜną,
o zróŜnicowane stawki podatków i innych opłat publicznych słuŜących celom ochrony
środowiska,
o opłatę produktową.
3.2.1. Uwarunkowania zewnętrzne programu
Oprócz przepisów prawa, przede wszystkim ustawy Prawo ochrony środowiska i przepisów
wykonawczych do ustawy cele i priorytety ekologiczne wyznaczają inne dokumenty:
II Polityka Ekologiczna Państwa przyjęta przez parlament w 2001 r. – ona podstawie
aktualnego stanu środowiska ustala prorytety i działania proekologiczne,
Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010 – to
dokument operacyjny stanowiący instrument wdroŜenia „II Polityka Ekologiczna Państwa”.
Określa harmonogram zadań, wskazówki i wytyczne do zastosowania w programach
sektorowych,
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2007-2010 - dokument powstał w oparciu o zapisy ustawy Prawo ochrony środowiska,
aktualizuje i uszczegóławia długookresowo „II Politykę ekologiczna Państwa” szczególnie w
nawiązaniu do kierunków działań okreslonych w VI Programie działań Unii Europejskiej s
prawach ochrony srodowiska na lata 2001-2010.
3.2.1.1. Krajowe cele ekologiczne
Warto przytoczyć za Programem Wojewódzkim limity krajowe przyjęte w „II Polityce
Ekologicznej Państwa” a dotyczące racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i
poprawę stanu środowiska do roku 2010:
zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w
przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle);
ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki
sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu
na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB);
ograniczenie zuŜycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku do 2000
r. równieŜ w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PBK oraz
wprowadzić najlepsze dostępne techniki (BAT) z zakresu efektywności i uŜytkowania
odnawialnych źródeł energii;
dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w
procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r.
odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów
komunalnych;
11
Program
pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych;
zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych w
stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie
miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego – równieŜ o 30%;
ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%,
niemetanowych lotnych związków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku
do stanu w 1990 r.;
ograniczyć emisję substancji toksycznych z grupy metali cięŜkich (rtęć , ołów, kadm)
oraz trwałych zanieczyszczeń organicznych (pestycydy , benzo/α/ piren oraz
dioksyny) oraz wycofać lub ograniczyć z uŜytkowania substancje toksyczne objęte
protokołem z Aarhus;
zintensyfikować proces eliminacji bądź ograniczenia uŜytkowania wyrobów i
urządzeń zawierających rtęć, ołów , kadm , PCB oraz substancje niszczące warstwę
ozonową wraz ze wdroŜeniem systemu notyfikowania działalności w tym zakresie
(produkcji obrotu, importu eksportu i uŜytkowania) oraz monitorowania obrotu takimi
wyrobami i urządzeniami;
osiągnąć w latach 2008-0012 wielkość gazów cieplarnianych nie przekraczającą 94 %
wielkości emisji z roku 1988 i spełnić wymogi Protokołu z Kioto;
wprowadzić najlepsze dostępne techniki (BAT) w zakresie ochrony powietrza
zalecane przez przepisy prawa międzynarodowego , które zostały sprawdzone w
państwach o wysokim stopniu rozwoju.
W okresie perspektywicznym naleŜy:
• przebudować model produkcji i konsumpcji w kierunku poprawy efektywności
energetycznej i surowcowej,
• szerzej wykorzystać odnawialne źródła energii,
• zminimalizować emisję zanieczyszczeń do powietrza poprzez przez wszystkie
podstawowe rodzaje źródeł,
• realizacja zobowiązań dotyczących eliminacji lub ograniczenia produkcji i
uŜytkowania substancji i produktów , które zawierają niebezpieczne zanieczyszczenia
powietrza (metale cięŜkie, trwałe zanieczyszczenia organiczne , substancje niszczące
warstwę ozonową, azbest i inne),
• udział w międzynarodowych programach badawczych skierowanych na identyfikację
i ocenę zagroŜeń z tytułu zanieczyszczenia powietrza oraz doskonalenie najlepszych
dostępnych technik (BAT) ograniczenia tych zanieczyszczeń.
3.2.1.2. Cele programu wojewódzkiego
Program ochrony środowiska Województwa Mazowieckiego wymienia następujące cele
polityki ekologicznej województwa:
- zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska, w tym: poprawa jakości wód, poprawa
jakości gleb, uporządkowanie gospodarki odpadami; zapewnienie
wysokiej jakości powietrza atmosferycznego; ograniczenie uciąŜliwości hałasu.
- racjonalna gospodarka wodą, w tym: zmniejszenie deficytu wód
powierzchniowych; ograniczenie poboru wód podziemnych dla celów
12
Program
gospodarczych, produkcji i usług; ograniczenie wodochłonności; poprawa
standardów zaopatrzenia w wodę,
- zwiększenie lesistości i ochrona lasów, w tym: osiągnięcie wskaźnika lesistości
Mazowsza do ok. 25% w 2002 r.; zmiana struktury własnościowej lasów;
racjonalizacja gospodarki leśnej; rozwój funkcji ochronnych i buforowych lasu,
- poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego, w tym: ochrona przeciwpowodziowa;
ochrona przeciwpoŜarowa; zmniejszenie ryzyka awarii związanych z
wykorzystaniem lub transportem substancji niebezpiecznych.
- podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej, w tym: kształtowanie postaw i zachowań
zgodnych z zasadami ekorozwoju; wiedza ekologiczna jako waŜny czynnik w
procesie zarządzania; tworzenie ekologicznych podstaw kształtowania toŜsamości
regionalnej i lokalnej,
- rozwój proekologicznych form działalności gospodarczej, w tym: wzrost ilości
podmiotów gospodarczych posiadających certyfikaty jakości; rozwój
proekologicznych form produkcji rolniczej; wzrost wykorzystania energii
odnawialnej; zwiększenie udziału transportu szynowego w przewozach osób i
towarów; zmniejszenie materiałochłonności i energochłonności produkcji,
- utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych , w tym: zwiększenie obszarów
objętych ochroną prawną do 35% powierzchni województwa, ze szczególnym
uwzględnieniem dolin rzecznych, kompleksów leśnych, a takŜe obszaru
funkcjonalnego „Zielone Płuca Polski”; określenie do roku 2006 zasad
gospodarowania na wszystkich obszarach chronionych oraz sporządzenie planów
ochrony dla tych obszarów; utrzymanie i wzmocnienie ciągłości powiązań
przyrodniczych w ramach korytarzy ekologicznych krajowych, regionalnych i
lokalnych; partnerstwo samorządowe i partycypacja społeczna w działaniach na
rzecz tworzenia obszarów chronionych; utworzenie nowych obszarów chronionych
zgodnie z wymogami europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000.
W odniesieniu do Pionek naleŜy wymienić cele krótkoterminowe, które mogą i powinny być
realizowane w Pionkach:
- opracowanie koncepcji regionalnej sieci zakładów utylizacji odpadów;
- dostosowanie istniejących oczyszczalni ścieków do wymogów ustawowych (III
stopień oczyszczania).
- uporządkowanie ewidencji gruntów zalesionych;
- opracowanie i przygotowanie do wdroŜenia programów rolno-środowiskowych
na obszarach chronionych;
13
Program
3.2.1.3. Cele programu powiatowego
W zakresie ochrony powietrza
• sukcesywna likwidacja źródeł niskiej emisji,
• wprowadzanie paliw ekologicznych jako czynnika grzewczego w kotłowniach
lokalnych i przemysłowych co pozwoli na ograniczenie emisji zanieczyszczeń pyłowogazowych emitowanych do powietrza,
• promowanie i wprowadzanie najlepszych dostępnych technik (BAT) dla zakładów
produkcyjnych,
• wzrost i promocja wykorzystania energii odnawialnej,
• właściwa edukacja ekologiczna.
W zakresie hałasu i promieniowania
wdroŜenie monitoringu środowiska w zakresie hałasu przy współpracy z Mazowieckim
Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska,
ograniczenie emisji hałasu poprzez stosowanie ekranów zieleni wokół najbardziej
zagroŜonych terenów i traktów komunikacyjnych, drogowych i kolejowych,
lokalizacja źródeł promieniowania elekromagnetycznego z dala od terenów zabudowy
mieszkaniowej.
W zakresie ochrony wód
ograniczenie poboru wód podziemnych dla celów gospodarczych, produkcji i usług;
ograniczenie wodochłonności;
poprawa jakości wód powierzchniowych;
zapobieganie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych ze szczególnym
naciskiem na zapobieganie u źródła;
zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych;
udział w opracowaniu pilotaŜowego programu ochrony wód dla zlewni Radomki;
W zakresie gospodarki leśnej, ochrony przyrody i łowiectwa
• zwiększanie stopnia lesistości poprzez zalesianie gruntów najsłabszych i odłogujących,
zdegradowanych, ograniczenie rozdrobnienia istniejących lasów poprzez tzw. dolesianie
i tworzenie kompleksów leśnych na obszarach wyznaczonych granicami polno-leśnymi,
• dostosowywanie zalesień do określonych funkcji ochronnych, klimatotwórczych,
społecznych,
• wzbogacanie siedlisk naturalnych poprzez tworzenie ekosystemów leśnych o duŜym
stopniu róŜnorodności przy udziale gatunków biocenotycznych i ograniczeniu
monokultur sosnowych,
• propagowanie zalesień tworzonych przy udziale dotacji celowych,
• intensyfikacja działań w ramach nadzoru nad lasami nie stanowiącymi własności
Skarbu Państwa, szczególnie mające na celu właściwe uŜytkowanie lasów, odnawiania
zasobów leśnych, ograniczenie zrębów dewastacyjnych,
• szkolenie właścicieli lasów w zakresie ekologicznego gospodarowania zasobami
leśnymi,
14
Program
•
współpraca z Lasami Państwowymi, Polskim Związkiem Łowieckim, Wojewódzkim
Konserwatorem Przyrody i instytucjami pozarządowymi w zakresie ochrony przyrody
(lasów, zadrzewień, cennych obiektów przyrody, zwierzyny dziko Ŝyjącej), edukowanie
społeczności w zakresie racjonalnego korzystania z zasobów przyrodniczych,
kształtowanie środowiska naturalnego i jego ochrony.
W zakresie gospodarki odpadami (ochrona gleby):
działania integrujące na obszarze powiatu,
inspirowanie działań do racjonalnej gospodarki odpadami w sektorze gospodarczym,
wzorcowe postępowanie z odpadami w jednostkach podległych samorządowi
powiatowemu,
stała edukacja ekologiczna,
właściwe postępowanie z wybranymi odpadami (azbest, padnięte zwierzęta).
Program powiatowy ustala cele gospodarki odpadami dla gmin:
1) objęcie obsługą wszystkich mieszkańców gminy,
2) zapobieganie powstawaniu odpadów,
3) zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowisko,
4) pozyskanie odpadów opakowaniowych,
5) redukcja odpadów biodegradowalnych,
6) pozyskiwanie selektywne innych odpadów komunalnych,
7) gromadzenie odpadów zmieszanych,
8) wywóz odpadów,
9) rekultywacja zamkniętych składowisk,
10) likwidacja i rekultywacja mogilników,
11) zamykanie składowisk gminnych,
12) korzystanie z Regionalnego Zakładu Gospodarki Odpadami.
3.2.1.4. Plan zagospodarowania przestrzennego
Pionki mają ustalony Uchwałą Nr XIII/153/2003 Rady Miasta Pionki z dnia 23 października
2003 roku miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Pionki.
Celem ustaleń planu jest:
stworzenie moŜliwości prawidłowej realizacji interesu publicznego,
ustalenie i uczytelnienie podstaw prawnych prowadzenia działalności inwestycyjnych,
uzyskanie ładu przestrzennego,
ochrona elementów środowiska przyrodniczego i kulturowego,
podniesienie standardu wyposaŜenia komunalnego.
Ustalenia związane z ochroną elementów środowiska przyrodniczego są zawarte w §42 do
§44. Najistotniejsze ustalenia to:
I.
Przepisy zawierające warunki ustalone w celu ochrony środowiska przyrodniczego i
kulturowego są nadrzędne w stosunku do przepisów zawierających warunki wynikające z
innych przesłanek.
15
Program
II.
Na obszarach oznaczonych w planie symbolami literowymi określonymi w § 3 ust. 1 (teren
miasta) ustala się wymogi w zakresie ochrony środowiska, niewymienione w zasadach
zagospodarowania:
1) ewentualne uciąŜliwości , wynikające z funkcji realizujących ustalone w niniejszym planie przeznaczenie terenów, w ilości lub natęŜeniu przekraczającym wartości dopuszczone
przez przepisy odrębne i szczególne, nie mogą wykraczać poza granice terenów, na
których uciąŜliwości te są wywoływane
2) ustala się obowiązek prowadzenia racjonalnej i oszczędnej gospodarki wodnej,
3) zaleca się sukcesywną likwidację istniejących pokryć dachowych azbestowocementowych , a do tego czasu wymienione pokrycia dachowe naleŜy zabezpieczyć przed
wypłukiwaniem włókniny (np. malowanie farbą olejną),
4) na terenach, na których znajduje się starodrzew (brak definicji w ustawie o ochronie
przyrody; przyjmuje się, Ŝe dotyczy drzew mających więcej niŜ 100 lat) zmianę
przeznaczenia moŜna dokonać jedynie w planie miejscowym .
III.
1. Na obszarach oznaczonych w rysunku planu symbolami graficznymi wyznacza się
następujące tereny i obiekty objęte ochroną prawną:
1) tereny Kozienickiego Parku Krajobrazowego
2) tereny otuliny Kozienickiego Parku Krajobrazowego
3) tereny rezerwatu przyrody „Pionki”
4) tereny uŜytków ekologicznych
5) pomniki przyrody
6) tereny lasów wodochronnych
7) tereny objęte strefą zew. ochrony pośredniej ujęcia wody
8) tereny leśnego kompleksu promocyjnego „Lasy Puszczy Kozienickiej”
2. Na terenach wymienionych w ust. 1 pkt. 1 obowiązują następujące zasady
zagospodarowania i zakazy (rozporządzenie Wojewody Mazowieckiego Nr 11,
Dz. Urzędowy Woj. Mazowieckiego Nr 75 poz. 1980 z 2005 r.):
1) zasady zagospodarowania
a) prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej z równoczesnym podporządkowaniem jej celom
ochronnym poprzez:
- ochronę naturalnych lasów poprzez wyłączenie ich z ogólnego schematu gospodarczego
i zagospodarowania, z dostosowaniem rębni do lokalnych potrzeb drzewostanu oraz z
maksymalnym wykorzystaniem odnowień naturalnych,
- objęcie preferencjami hodowlanymi jodły i buka w celu zachowania i odtworzenia ich
udziału w historycznym składzie gatunkowym,
- ochronę naturalnych biocenoz przed zmianą stosunków wodnych
- utrzymanie właściwego stanu sanitarnego i zabezpieczenie lasów przed poŜarami
b) wdraŜanie i rozwijanie biologicznych metod ochrony lasów i uŜytków rolnych oraz
nawoŜenia organicznego,
c) odbudowę dawnych, zaniedbanych, małych zbiorników wodnych znajdujących się na
terenach leśnych i nieuŜytkach, koniecznych dla poprawy bilansu wodnego Puszczy,
16
Program
d) udostępnienie obszaru dla celów krajoznawstwa i rekreacyjno-wypoczynkowych poprzez
zagospodarowanie szlaków turystycznych i miejsc ogólnodostępnych, ze szczególnym
ukierunkowaniem na uprawianie turystyki wędrownej, pieszej i rowerowej,
e) prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej i zwalczanie kłusownictwa
2) zakazy
a) lokalizowania inwestycji i instalowania urządzeń szczególnie szkodliwych dla środowiska
albo mogących pogorszyć stan środowiska oraz trwale naruszających walory krajobrazowe
terenu,
b) wprowadzania zmian stosunków wodnych mogących negatywnie wpłynąć na środowisko
przyrodnicze,
c) likwidowania oczek wodnych, starorzeczy oraz przekształcania terenów podmokłych,
d) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawoŜenia własnych gruntów rolnych, zgodnie z
zasadami agrotechnicznymi, lokalizowania ośrodków hodowlanych na skalę przemysłową
posługujących się metodą bezściółkową,
e) biwakowania poza miejscami wyznaczonymi,
f) organizowania rajdów motorowych i samochodowych,
g) umieszczania tablic ogłoszeniowych i reklamowych poza granicami jednostek
osadniczych, z wyjątkiem znaków drogowych, tablic związanych z działalnością
gospodarczą administracji lasów państwowych oraz ochroną i zagospodarowaniem Parku
h) likwidowania istniejących zadrzewień śródpolnych, przydroŜnych i nadwodnych,
i) wydobywania skał, minerałów i torfu oraz niszczenia gleby,
j) wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości, innego
zanieczyszczania wód i gleby oraz powietrza,
k) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających naturalną rzeźbę terenu,
l) wypalania roślinności i pozostałości roślinnych,
ł) lokalizowania budownictwa letniskowego oraz inwestycji mogących pogorszyć
stan środowiska,
m) budowy i modernizacji przemysłowych linii energetycznych, ciepłowniczych i innych
mediów technicznych bez opinii Dyrektora Parku
n) organizowania masowych imprez bez uzgodnienia z Dyrektorem Parku
3. Na terenach określonych w ust. 1 pkt. 2 zabrania się (zakazy nie ujęte w rozporządzeniu
Wojewody Mazowieckiego Nr 11, Dz. Urzędowy Woj. Mazowieckiego Nr 75 poz. 1980 z
2005 r.): :
a) wprowadzania zmian stosunków wodnych mogących negatywnie wpłynąć na środowisko
przyrodnicze,
b) likwidowania oczek wodnych, starorzeczy oraz przekształcania terenów podmokłych
biwakowania poza miejscami wyznaczonymi,
c) organizowania rajdów motorowych i samochodowych,
d) likwidowania istniejących zadrzewień śródpolnych, przydroŜnych i nadwodnych,
e) niszczenia gleby, wydobywania skał, minerałów, torfu oraz poboru kruszywa naturalnego i
innych kopalin na cele przemysłowe,
f) wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości, innego
zanieczyszczania wód i gleby oraz powietrza,
g) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających naturalną rzeźbę terenu
h) lokalizowania budownictwa letniskowego oraz inwestycji szczególnie szkodliwych dla
środowiska i zdrowia ludzi albo mogących pogorszyć stan środowiska,
i) budowy i modernizacji przemysłowych linii energetycznych, ciepłowniczych i innych
mediów technicznych bez opinii Dyrektora Parku,
17
Program
j) organizowania na terenach leśnych masowych imprez bez uzgodnienia z Dyrektorem
Parku.
4. Na terenach określonych w ust. 1 pkt. 3 zabrania się:
(Monitor Polski Nr 10 poz. 74 z dnia 06.04.1982)
a) wycinania drzew i pobierania uŜytków drzewnych, z wyjątkiem wypadków uzasadnionych
potrzebami gospodarstwa rezerwatowego,
b) zmieniania stosunków wodnych naruszających w sposób istotny warunki ekologiczne
zbierania ziół leczniczych i innych roślin oraz zbierania owoców i nasion drzew i
krzewów, z wyjątkiem nasion na potrzeby odnowienia lasu,
c) pozyskiwania ściółki leśnej i pasania zwierząt gospodarskich,
d) niszczenia gleby i pozyskiwania kopalin,
e) zanieczyszczania wody i terenu, wzniecania ognia oraz zakłócania ciszy,
f) stosowania wszelkich środków chemicznych,
g) niszczenia drzew i innych roślin,
h) polowania, chwytania, płoszenia i zabijania dziko Ŝyjących zwierząt niszczenia gniazd,
wybierania jaj piskląt wszystkich gatunków ptaków,
i) umieszczania tablic, napisów i innych znaków, z wyjątkiem tablic i znaków związanych z
ochroną rezerwatu,
j) wznoszenia budowli oraz zakładania i budowy urządzeń komunikacyjnych i innych
urządzeń technicznych,
k) przebywania poza miejscami wyznaczonymi.
5. Na terenach określonych w ust. 1 pkt 4 obowiązują następujące zakazy i zasady: (Dz. Urz.
Woj. Mazow. Nr 175 poz. 5572 z 2005 r.)
a) pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew i innych roślin,
b) wysypywania, zakopywania oraz wylewania odpadów i innych nieczystości, innego
zanieczyszczenia wód i gleby,
c) zmiany stosunków wodnych,
d) wydobywania piasku i torfu,
e) niszczenia gleby i zmiany sposobu jej uŜytkowania,
f) palenia ognisk,
g) budowy urządzeń łowieckich na terenie obiektu i w odległości do 100 m od jego granic
dopuszcza się odstępstwa od w/w zakazów w przypadkach uzasadnionych celami
ochronnymi,
h) zabiegi ochronne i inne czynności związane z zabezpieczeniem obiektów wymagających
zgody Wojewody..
6.1. Obiekty określone w ust. 1 pkt. 5 będące pomnikami przyrody oŜywionej i nieoŜywionej podlegają ochronie na podstawie:
.- Rozporządzenia Nr 4 Wojewody Mazow. .z dnia 02.02.2004 r. w sprawie uznania za
pomnik przyrody – Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 32, poz. 981,
- Rozporządzenia Nr 18 Wojewody Mazow. .z dnia 19.02.2002 r. w sprawie
wprowadzenia pomników przyrody – Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 64, poz. 1294
- Rozporządzenia Nr 17 Wojewody Mazow. .z dnia 19.02.2002 r. w sprawie
wprowadzenia pomników przyrody – Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 64, poz. 1293
a) ochrona obiektów na zasadach określonych w w/w rozporządzeniach
2. Wskazuje się obiekty cenne przyrodniczo do objęcia ochroną prawną jako pomniki
przyrody.
18
Program
7. Na terenach określonych w ust. 1 pkt. 6 obowiązuje gospodarka leśna i zagospodarowanie
określone w rozporządzeniu M.O.Ś.Z.NiL z dnia 25.08.1992 r. (Dz.U. Nr 67 poz. 337 z
07.IX.1992 r.).
8. Na terenach określonych w ust. 1 pkt. 7 obowiązują następujące zasady zagospodarowania
1) zakaz wprowadzania nieoczyszczonych ścieków do ziemi i wód powierzchniowych
2) zakaz lokalizowania i składowania odpadów promieniotwórczych
3) zakaz wydobywania kopalin
4) zakaz lokalizowania zakładów przemysłowych
5) zakaz lokalizowania magazynów produktów ropochodnych i innych substancji
chemicznych
6) zakaz lokalizowania nowych ujęć wód podziemnych
7) dopuszcza się chowanie zmarłych na terenie istniejącego i projektowanego cmentarza
pod warunkiem:
a) opracowania i wdroŜenia projektu monitoringu lokalnego w rejonie ujęcia i cmentarza
jakości wód czwartorzędowego poziomu wodonośnego,
b) dokonać zmianę eksploatacji studni na studnię najdalej oddaloną od cmentarza
8) dopuszcza się zmianę w/w zasad za zgodą Starosty.
9. Na terenach określonych w ust. 1 pkt. 8 obowiązują specjalne zasady hodowlano-ochronne
określone w zarządzeniu Nr 30 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia
19.XII.1994 r. w sprawie LKP.
Zakładają one naturalną zmienność przyrody leśnej i funkcjonowanie systemów leśnych w
stanie zbliŜonym do naturalnego, odnawianie metodami naturalnymi zniszczonych
ekosystemów, udostępnienie najciekawszych fragmentów lasu dla turystyki pieszorowerowej.
3.2.1.5. Programy lokalne
Rada Miasta Pionki uchwaliła szereg programów związanych z rozwojem lokalnym miasta.
Wymieniane są tam zadania z zakresu ochrony środowiska, gospodarki wodno-ściekowej,
energetyki cieplnej.
Program Rozwoju Lokalnego Miasta Pionki na lata 2005-2013 ujmuje m.in. następujące
zadania:
- budowa ścieŜki rowerowej Sokoły – Pionki Zachodnie; lata 2005-2007,
- modernizacja i budowa sieci kanalizacji sanitarnej ulic Daleka, Kościuszki,
Piłsudskiego, Zwycięstwa; lata 2005-2007,
- modernizacja kanalizacji deszczowej; sukcesywnie do 2013 r.,
- modernizacja Stawu Górnego; lata 2007-2008,
- modernizacji sieci cieplnej; lata 2007-2009,
- stworzenie koncepcji i zagospodarowanie ‘’Posady Leśnej’’ przy ul. Garszwo pod cele
rekreacyjne; lata 2006-2008.
Lokalny Plan Rewitalizacji Miasta Pionki 2005-2013
Rewitalizacja definiowana jest jako proces przemian przestrzennych, społecznych
i ekonomicznych przyczyniający się do poprawy jakości Ŝycia mieszkańców, stanu
środowiska naturalnego i kulturowego, przywrócenia ładu przestrzennego oraz do oŜywienia
gospodarczego i odbudowy więzi społecznych.
19
Program
Celem opracowania i wdroŜenia programu rewitalizacji jest pobudzenie aktywności
środowisk lokalnych i stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego
oraz przeciwdziałanie zjawiskom wykluczenia społecznego w zagroŜonych patologiami
obszarach miast.
Misją programu rewitalizacji Pionki jest kompleksowa odnowa przestrzenna, gospodarcza i
społeczna wyznaczonego do rewitalizacji obszaru miasta.
Strategia rozwoju miasta Pionki na lata 2004-2015
Wyznacza cel priorytetowy w obszarze TURYSTYKA I OCHRONA ŚRODOWISKA:
„Budowa perspektyw dla rozwoju turystyki i poprawy
środowiska naturalnego Miasta Pionki”
Opracowana strategia w tym obszarze proponuje następujące kierunki działań:
Zagospodarowanie doliny rzeki ZagoŜdŜonki w celach turystycznych w granicach miasta.
• Staw Dolny.
• Modernizacja Stawu Górnego.
• Stworzenie jednolitej koncepcji zagospodarowania doliny ZagoŜdŜonki.
Zagospodarowanie terenów leśnych na cele turystyczne.
• Wspieranie idei rewitalizacji bazy kolejki wąskotorowej.
• Nawiązanie współpracy z sąsiednimi samorządami.
• Stworzenie koncepcji zagospodarowania terenów leśnych pozostających w granicach
miasta.
• Zagospodarowanie terenów przy ul. Garszwo (posada leśna) na tereny rekreacyjne,
szkoleniowe, budownictwo mieszkaniowe.
Pionki miastem przyjaznym dla środowiska.
• Uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej.
• Uporządkowanie gospodarki odpadami.
• Zmniejszenie ładunków zanieczyszczeń do środowiska.
• Stały monitoring stanu środowiska.
• Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców
.
20
Program
4. Charakterystyka gminy
4.1. PołoŜenie administracyjne i geograficzne
Miasto Pionki połoŜone jest w centralnej Polsce, 100 km w kierunku południowym od
Warszawy, na południu województwa mazowieckiego.
Miasto jest częścią powiatu radomskiego i jest największą gminą powiatu pod względem
ludności. W podziale administracyjnym kraju, obowiązującym od 1 stycznia 1999 roku,
obszar nowoutworzonego powiatu radomskiego został włączony do województwa
mazowieckiego. Miasto pełni rolę waŜnego ośrodka administracyjnego i usługowego dla
otaczającej go Gminy Pionki.
Wg stosowanego obecnie podziału autorstwa prof. Jerzego Kondrackiego Pionki leŜą na
Równinie Kozienickiej będącej częścią Niziny Środkowomazowieckiej. Równina Kozienicka
znajduje się na południe od Równiny Warszawskiej i na zachód od Doliny Środkowej Wisły,
od południa Równina przechodzi bez wyraźnej granicy w Równinę Radomską.
Gmina miejska Pionki zajmuje powierzchnię około 1 834 ha w tym:
lasy
uŜytki rolne
tereny przemysłowe
850,44 ha
373,32 ha
244,99 ha
21
Program
drogi
tereny mieszkaniowe
koleje
niezabudowane
wypoczynkowe
wody stojące
nieuŜytki
zabudowa inna
wody płynące
82,34 ha
68,77 ha
35,81 ha
26,49 ha
16,45 ha
16,22 ha
15,49 ha
8,16 ha
2,50 ha
uŜytki rolne
lasy
tereny przem.
drogi
tereny mieszk.
pozostałe
koleje
niezabudowane
4.2. Sytuacja demograficzna
Wg opracowanych przez GUS „ZałoŜeń prognozy ludności Polski na lata 2003-2030”
wynika, Ŝe trwający od kilkunastu lat spadek rozrodczości jeszcze nie jest procesem
zakończonym i dotyczy w coraz większym stopniu kolejnych roczników młodzieŜy. Do
przyczyn tego naleŜy wymienić:
- rosnący poziom wykształcenia,
- trudności na rynku pracy,
- zmniejszanie świadczeń socjalnych dla rodzin,
- trudne warunki społeczno-ekonomiczne
Nadal będzie następował spadek umieralności wśród niemowląt, wzrost przeciętnej długości
Ŝycia z obecnej 74,5 lat na 77,8 w 2015 roku.
Wg danych demograficznych w Pionkach w latach 1999-2005 liczba ludności zmniejszyła
się o 8,6%, lecz w latach 2002-2005 juŜ tylko o 1,6 %. Przyjęto, Ŝe będzie następował
powolny spadek liczby mieszkańców.
Tabela 1
Liczba mieszkańców w latach 2005-2014
Rok
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Ogółem 19 944 19 825 19 707 19 589 19 472 19 356 19 241 19 126 19 012 18 898
22
Program
4.3. Sytuacja gospodarcza
W latach PRL gospodarkę miasta zdominował potęŜny zakład pracy przemysłu chemicznego i
zbrojeniowego „Pronit” zatrudniający w najlepszym okresie ponad 6000 osób. Okres
przemian gospodarczych zakończył się źle dla Pionek – upadły największe zakłady pracy, w
tym „Pronit” i inne: „ChemomontaŜ”, „Polcorfam”, „Instalex-Bioox”, wszystkie związane z
przemysłem chemicznym. Obszar „Pronitu” został podzielony i sprzedany, m. in. Gmina
Miasto Pionki kupiła ok. 395,8 ha i własnością Gminy stały się obiekty: oczyszczalnia
ścieków, ujęcia wody i ciepłownia.
Większe co do powierzchni zakłady przemysłowe:
Zakłady Produkcji Specjalnej Sp. z o.o.
- 181,7 ha,
Fabryka Amunicji Myśliwskiej „FAM-Pionki” Sp. z o.o. - 23,7 ha.
„STEINHOFF CONSULT” Sp. z o.o.
- 14, 3359 ha
ZTB Krzysztof Wach
- 9, 9192 ha
„Tessitura Bresciana” Sp. z o.o. (w likwidacji)
- 12, 3473 ha
W Pionkach nadal dominuje przemysł chemiczny, jeśli za kryterium przyjmie się ilość
zatrudnionych osób. Z wymienionych wyŜej to Zakłady Produkcji Specjalnej Sp. z o.o. a
takŜe PPHU „BATO”, PPH „ELCHEM-B”, ZPH „DEKOL”. Ze względu na sąsiedztwo
Puszczy Kozienickiej rozwinął się przemysł drzewny i meblarski („STEINHOFF
CONSULT” Sp. z o.o., „DREWUP” S.C.). Działa tez kilka firm zajmujących się produkcją
odzieŜy: CEBOLAND, INTERE-IREX- INTER MIX, Zakład Pracy Inwalidów Niewidomych
Sp. z o.o.
Spośród firm usługowych największe związane są z ochroną zdrowia oraz usługami
budowlanymi. Wg kryterium ilości przedsiębiorców danej branŜy to w Pionkach dominuje
handel, gdyŜ przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi prowadzący działalność gospodarczą
zajmują się właśnie tą dziedziną. W ewidencji osób prowadzących działalność gospodarczą
jest wpisanych ponad 1400 przedsiębiorców. W Pionkach siedziby ma 25 spółek prawa
handlowego.
Nadzieje na inwestycje związane są z zakupem terenów „Pronit” przez Gminę – prowadzony
jest intensywny marketing i promocja tych terenów wśród przedsiębiorców w cele sprzedaŜy
lub dzierŜawy budynków i działek gruntowych.
Stopa bezrobocia w Pionkach utrzymuje się od kilku lat na poziomie 33 %. Taki stan wynika
z faktu, iŜ od 12 lat nie powstał większy zakład pracy zatrudniający znaczącą liczbę
mieszkańców Pionek. Coraz więcej osób pracuje poza Pionkami, gdyŜ tam znajdują pracę.
4.3.1. Rolnictwo
Rolnictwo odgrywa marginalną rolę w gospodarce miasta. Brak jest gospodarstw średnich i
duŜych, średnia powierzchnia gospodarstwa jest prawie dwukrotnie niŜsza od średniej
wielkości gospodarstw w województwie ( 5,61 ha) i wynosi zaledwie 2,9 ha.
Zdecydowana większość gospodarstw rolnych prowadzi działalność rolniczą wyłącznie na
własne potrzeby. Podsumowując uwarunkowania naleŜy podkreślić wyjątkową słabość
rolnictwa w mieście Pionki spowodowaną:
• niską jakością gleb,
• słabymi i nieuregulowanymi stosunkami wodnymi,
• niekorzystnym połoŜeniem uŜytków rolnych w stosunku do połoŜenia miasta,
• małą średnią powierzchnią gospodarstw,
• ekstensywną uprawą roślin,
• niską hodowlą zwierząt gospodarskich,
• prowadzeniem działalności rolniczej przewaŜnie tylko na własne potrzeby.
23
Program
4.4. Edukacja
W Pionkach są dwa przedszkola publiczne i osiem publicznych placówek oświatowych:
- trzy szkoły podstawowe,
- dwa gimnazja,
- dwa zespoły szkół ponadgimnazjalnych,
- liceum ogólnokształcące.
Cała młodzieŜ pionkowska ma zapewnione miejsca w tych szkołach, nieliczni wybierają
szkoły poza Pionkami, głównie średnie. Dzięki takiej szerokiej ofercie jest stosunkowo prosto
dotrzeć do młodzieŜy pionkowskiej poprzez szkoły w celu prowadzenia edukacji
ekologicznej.
4.5. Ochrona zdrowia
W mieście dobrze są rozwinięte usługi zdrowotne realizowane przez szpital publiczny i
przychodnie, gabinety lekarskie i stomatologiczne niepubliczne.
Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Pionkach prowadzi oddziały
szpitalne (dermatologiczny, ginekologiczno-połoŜniczy, wewnętrzny, chirurgiczny), oddział
rehabilitacyjny, przychodnie specjalistyczne, zakład opiekuńczo-leczniczy, diagnostykę
laboratoryjną oraz pogotowie ratunkowe.
Niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej to:
„Medyk” Sp. z o.o. - prowadzi podstawową opiekę zdrowotną,
„Zdrowie” Sp. z o.o. - prowadzi podstawową opiekę zdrowotną.
24
Program
5. Infrastruktura miasta
Pionki posiadają dobrze rozwiniętą infrastrukturę inŜynieryjno-techniczną. Powstała ona w
duŜej części na cele zakładu przemysłu chemiczno-zbrojeniowego ZTS „Pronit” oraz w
związku z rozwojem miasta. Obecnie infrastruktura związana z dostawami wody, kanalizacją,
produkcją i dostawami energii cieplnej na potrzeby mieszkańców jest własnością Gminy
Miasta Pionki.
5.1. Zaopatrzenie w energię cieplną
Zaopatrzenie w energię cieplną na cele grzewcze dla mieszkańców miasta jest realizowane w
układzie zdalaczynnym z dwóch źródeł ciepła. Są to kotłownie miejskie:
przy ul. Guzala, kotłownia zasilana gazem ziemnym wysokometanowym, dwa kotły
niskoparametrowe o łącznej mocy znamionowej 2,6 MW i sprawności 92%,
uruchomiona w 2004 roku,
przy ul. Zakładowej 7 na terenie byłego ZTS „Pronit”, zasilana miałem węgla
kamiennego, produkuje parę na potrzeby grzewcze przesyłaną do wymiennikowni
cieplnych na terenie miasta w których następuje obniŜenie parametrów czynnika
grzewczego; kotłownia jest wyposaŜona w kocioł parowy OR32 o mocy cieplnej
nominalnej 32 MW i kocioł wodny WR25 o mocy cieplnej 25 MW, stan kotłów jest
zły wynikający z wieloletniej eksploatacji.
W końcu 2005 roku nieekonomiczna kotłownia zasilana olejem opałowym przy ul.
Sienkiewicza 2 została przebudowana na wymiennikownię zasilaną wysokimi parametrami z
ciepłowni Zakładowa 7.
Sieć cieplna wykonana jest w systemie kanałowym. Stan techniczny przewodów sieci
wysokich parametrów jest prawdopodobnie zły i wymaga w najbliŜszych latach wymiany.
MoŜna tak sądzić na podstawie oględzin przy odkrywkach kanałów dokonywanych w
związku z awariami sieci. Sieć rozdzielcza niskich parametrów z wymiennikowni jest
równieŜ wykonana w systemie kanałowym, jedynie kilka odcinków jest z rur preizolowanych
w okolicach wymiennikowni przy ul. Sienkiewicza 2 oraz pomiędzy budynkami Orzeszkowa
5 i Słowackiego 2. Straty ciepła na tej sieci sięgają 14%.
Sieć rozdzielcza niskich parametrów związana z kotłownią przy ul. Guzala (osiedle
„Chemiczna”) jest w dobrym stanie – została zbudowana w latach osiemdziesiątych. Straty
ciepła na tej sieci – 7%. PoniŜej porównanie danych kotłowni za 2005 rok.
Tabela 2
Dane kotłowni miejskich
Lp Nazwa cechy, parametru
Zakładowa 7
Guzala
32 + 25
2,6
węgiel
kamienny, miał
gaz ziemny
62
92
[MW]
25, 256
2,017
1
Moc cieplna znamionowa
[MW]
2
Rodzaj paliwa
3
Sprawność kotłów
5
Moc cieplna zamówiona
6
Ilość ciepła wyprodukowana
[GJ]
219 781
17 910
8
Ilość ciepła sprzedanego
[GJ]
166 386
16 401
[%]
25
Program
9
Ilość ciepła zuŜyta na cele własne [GJ]
10 Ilość paliwa spalonego
37 403
0
15 727, 88 Mg
542 935 m3
11 Ilość wprowadzonego SO2
[Mg]
172, 957
0,00509
12 Ilość wprowadzonego NOx
[Mg]
62, 900
0,6711
13 Ilość wprowadzonego CO
[Mg]
78, 9
0,189
14 Ilość wprowadzonego CO2
[Mg]
34 601, 336
1,066
15 Ilość wprowadzonego pyłu
[Mg]
202, 900
0,00786
odpylacz
multicyklonowy
brak
16 Instalacja odpylania
Stosunkowo duŜo budynków uŜyteczności publicznej w Pionkach ma wybudowane kotłownie
lokalne zasilane gazem ziemnym wysokometanowym:
- Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 2,
- Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 5,
- Zakład Opiekuńczo-Leczniczy przy ul. Jordanowskiej,
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1,
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2,
- Liceum Ogólnokształcące.
Lokalne kotłownie posiadają większe zakłady produkcyjne:
- Zakłady Produkcji Specjalnej Sp. z o.o., ul. Zakładowa 7
- FAM-SIMADEX Sp. z o.o., ul. Zakładowa 7
- Zakłady drzewne, ul. Garszwo 57.
W mieście nie ma sieci ciepłej wody uŜytkowej. Zaopatrzenie w ciepłą wodę uŜytkową jest
realizowane indywidualnie w lokalach mieszkalnych w piecach przepływowych zasilanych
gazem („junkersy”).
5.2. System dostaw energii elektrycznej
Energia elektryczna dostarczana jest do miasta Pionki z ogólnokrajowej sieci energetycznej
liniami napowietrznymi 15 kV wychodzącymi z GPZ Pionki-Miasto 110/15 kV
zlokalizowanego w granicach administracyjnych miasta przy ul. Augustowskiej. Osiedla
mieszkaniowe Stara i Centralna Kolonia zasilane są z GPZ 110/6kV zlokalizowanego na
terenie ZTS „Pronit”. GPZ Pionki–Miasto wyposaŜony jest w dwa transformatory po 16
MVA. Wybudowany został w 1992 roku. Szacuje się, Ŝe stopień wykorzystania mocy
zainstalowanej nie przekracza 25%. GPZ zlokalizowany na terenie ZTS „Pronit” wyposaŜony
jest w transformatory 16/10/10 MVA. Wybudowany został w 1974 roku. Szacuje się, Ŝe
stopień wykorzystania mocy wynosi około 50%. GPZ Pionki – Miasto zasila 6 linii średniego
napięcia 15 kV. Trzy z nich prowadzone są jako kablowe, a trzy jako napowietrzne.
26
Program
5.3. Zaopatrzenie w gaz ziemny
Miasto jest zasilane gazem ziemnym wysokometanowym gazociągiem przesyłowym
wysokiego ciśnienia o średnicy 200 mm poprzez stację redukcyjną I stopnia zlokalizowaną
przy ul. Polnej. Gaz ziemny wysokometanowy doprowadzany jest do stacji redukcyjnopomiarowej I stopnia, której wydajność wynosi 1600 Nm3/h. Ze stacji tej gaz przesyłany jest
do odbiorców zlokalizowanych na terenie miasta oraz do odbiorców zlokalizowanych na
terenie sąsiadujących wsi. Rozdzielcza sieć gazowa na terenie miasta Pionki pracuje w
układzie dwustopniowym z wykorzystaniem trzech stacji redukcyjnych II stopnia, które
funkcjonują w układzie pierścieniowym. Stacje redukcyjno-pomiarowe drugiego stopnia są w
pełni wykorzystane i posiadają następującą wydajność:
- przy ulicy Wspólnej – 600 Nm³/h
- przy ulicy Kozienickiej – 1500 Nm³/h
- przy Alejach Lipowych „Podgóry” - 600 Nm³/h
Stan techniczny sieci jest dobry.
Gaz ziemny w lokalach mieszkalnych jest źródłem energii cieplnej na cele bytowe oraz do
uzyskania ciepłej wody w piecach przepływowych („junkers”). Największe zuŜycie gazu jest
w kotłowni miejskiej przy ul. Guzala, w Wytwórni Mas Bitumicznych przy ul. Wspólnej 23
oraz kotłowniach lokalnych na cele grzewcze w budynkach uŜyteczności publicznej.
Spośród 6728 mieszkań 6046 (89,9%) jest wyposaŜona w instalację gazu ziemnego z sieci.
5.4. Gospodarka wodna
Na obszarze miasta połoŜona jest sieć wodociągowa o łącznej długości 106 km. Praktycznie
100 % mieszkańców moŜe korzystać z sieciowego systemu zaopatrzenia w wodę. Około 5 %
mieszkańców czerpie wodę ze studni przydomowych. Sieć powstawała od lat 30-tych XX
wieku do czasów obecnych.
Gospodarkę wodną prowadzi jednostka organizacyjna gminy Oddział Wodno-KanalizacyjnoCiepłowniczy (OWKC) na podstawie stosownych decyzji Wojewody Mazowieckiego i
Starosty Radomskiego. OWKC ma pozwolenia wodnoprawne na pobór wody z pięciu ujęć:
„Zakład Stary” – 3 studnie; Qmaxh= 210 m3/h, waŜne do 31.12.2014 r.,
„Staw Górny” – 2 studnie; Qmaxh= 240 m3/h, waŜne do 31.12.2014 r.,
„Nowy Korczyn” –1 studnia; Qmaxh= 100 m3/h, waŜne do 31.12.2014 r.,
„Januszno” – 7 studni; Qmaxh= 600 m3/h, waŜne do 31.12.2014 r.,
„Leśna” – 3 studnie; Qmaxh= 150 m3/h; waŜne do 31.08.2015 r.
Ujęcia, „Zakład Stary”, „Staw Górny”, „Leśna” są zlokalizowane na terenie Gminy Miasta
Pionki pozostałe są na terenie Gminy Pionki. Zaopatrzenie miasta w wodę prowadzone jest
obecnie w oparciu o dwa ujęcia : „Januszno” i „Leśna”. Głębokość eksploatowanych studni
wynosi od 80 m (1 studnia) do 100 m (8 studni). Technologia uzdatniania wody ujęcia
„Januszno” obejmuje następujące procesy:
- napowietrzanie,
- filtracja przez filtr ciśnieniowy (odŜelazianie),
- chlorowanie.
Wody z płukania odŜelaziaczy po zatrzymaniu w odstojniku odprowadzane są do rzeki
ZagoŜdŜonki. Podobną technologię uzdatniania wody zastosowano w ujęciu „Leśna”.
Średnie dobowe zapotrzebowanie na wodę z sieci wodociągowej waha się w granicach od
3000 m3 do 4000 m3 .
Istnieją na terenie Pionek ujęcia wód podziemnych na potrzeby lokalne:
- „Pionki-Meble” (obecnie Steinhoff Consult Sp. z o.o.), Qmaxh= 4 m3/h,
- ogródki działkowe „Krzewinka”, ul. Wspólna, Qmaxh= 8 m3/h,
- Szpital Rejonowy (obecnie SP ZZOZ), Qmaxh= 12 m3/h,
27
Program
-
Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 2, Qmaxh= 17,4 m3/h,
RSP ul. Piłsudskiego 7, Qmaxh= 5,9 m3/h..
Tabela 3
Pobór wody w ujęciach komunalnych w 2005 r.
Januszno
Leśna
1
Wydajność [m3 / h]
600
150
2
Max. pobór wg pozw. wodnoprawnego [m3 / h]
600
150
3
Rok uruchomienia
1974
1952
4
Straty na sieci [m3 ]
2 063
75 654
5
Ilość wody wyprodukowana [m3 ]
115 550
736 984
6
Ilość wody sprzedana [m3 ]
111 799
629 437
5.5. Odbiór ścieków
Ścieki komunalne terenu Gminy Miasta Pionki odprowadzane są za pośrednictwem sieci
kanalizacji sanitarnej o łącznej długości ok. 76 km. Główna stacja pomp znajduje się przy ul.
Zwycięstwa na wysokości wiaduktu kolejowego. Sieć kanalizacji sanitarnej obejmuje ok.
95% mieszkańców miasta. Brak sieci kanalizacji w części ulic: Zwycięstwa, Daleka,
Kościuszki, Piłsudskiego. Obecnie jest wykonana dokumentacja wraz z pozwoleniem na
budowę kanalizacji dla tych ulic. Sąsiadująca Gmina Pionki równieŜ posiada dokumentację z
pozwoleniem na budowę kanalizacji sanitarnej terenów sąsiadujących z Pionkami od strony
wschodniej i południowo-wschodniej granicy miasta.
Oczyszczalnią, sieciami kanalizacji deszczowej i sanitarnej zarządza Oddział WodnoKanalizacyjno-Ciepłowniczy z siedzibą przy ul. Leśna 3.
Oczyszczalnia ścieków została zbudowana w latach 70-tych. Oczyszczalnia , zwana Centralną
Oczyszczalnią Ścieków (COŚ) została wybudowana na potrzeby miasta i swoje przez ZTS
„Pronit”, oddana do uŜytku w 1974 r., w 2005 roku oczyszczalnię kupiła Gmina Miasta
Pionki. Jest tam zastosowana technologia typowa dla tamtego okresu – oczyszczanie
mechaniczno-biologiczne przy zastosowaniu osadu czynnego. Kompleks oczyszczalni
znajduje się na wschodnim krańcu miasta w pobliŜu miejscowości Januszno. Ścieki z terenu
miasta zebrane w kolektor główny dochodzą do przepompowni połoŜonej przy ul.
Zwycięstwa skąd są pompowane rurociągiem długości ok. 1000 m do oczyszczalni ścieków
na Janusznie.
Podstawowe urządzenia oczyszczalni to:
1) krata mechaniczna: metalowa o prześwicie 12 mm., umieszczona jest na kanale
dopływowym do oczyszczalni, który kończy rurociąg tłoczny z przepompowni ścieków,
2) piaskownik z kratami: w kształcie prostokątnym jest korytem Ŝelbetowym
dwukomorowym z kanałem i węzłem rozdzielającym ścieki do osadników wstępnych,
długość piaskownika – 18 m, odpływ z piaskownika w kanale o szerokości 0,6 m., który
jest zakończony węzłem rozdzielającym ścieki na dwa osadniki wstępne, w kanale są
teŜ 3 sztuki krat z prętami o prześwicie 11mm – 2 sztuki, 9 mm – 1 sztuka, na dnie
piaskownika działa zgarniacz usuwający piasek,
28
Program
3) osadniki wstępne: dwie sztuki typu Dorra, słuŜą do wydzielania ze ścieków zawiesin
łatwo opadających o cięŜarze własnym większym od 1g/cm2 , mają kształt
cylindryczny, zbudowane są z Ŝelbetonu: objętość 700 m3, głębokość – 3,5 m, średnica
– 20 m, czas zatrzymania ścieków – ok. 6 godzin; osad zgarnięty do stoŜkowego dna
zbiornika odprowadzany jest przy pomocy pomp do zagęszczaczy,
4) przepompownia osadu wstępnego: słuŜy do przepompowania osadu z osadników
wstępnych do zagęszczacza osadu, składa się z trzech pomp,
5) zbiornik wyrównawczy – uśredniacz: ujednolica i wstępnie napowietrza ścieki, jest to
okrągły Ŝelbetonowy zbiornik o objętości 5000 m, średnicy 40 m i wysokości 4 m; w
środkowej części zbiornika umocowany jest rama pływająca (pomost) na 6 pływakach,
na ramieniu znajdują się 2 rotory o mocy 22 kW kaŜdy,
6) komory napowietrzania: dwie komory Ŝelbetonowe gdzie zachodzi główny proces
oczyszczania biologicznego, komora nr 1 obecnie wykorzystywana jest długości 45 m,
szerokości 15 m, głębokości 2,8 m; czas napowietrzania – ok. 10 godzin, stęŜenie
zawiesiny osadu czynnego – 6 kg/m3 , zawartość tlenu – 2 do 4 mg O2/l; komora jest
wyposaŜona w 3 aeratory powierzchniowe o mocy 30 kW kaŜdy umieszczone na
metalowych pomostach; komora nr 2 jest niewykorzystywana z uwagi na obniŜenie
zrzutu ścieków do oczyszczalni w ciągu ostatnich kilkunastu lat,
7) osadniki wtórne: typu Dorra wykonane z Ŝelbetonu, w wyniku sedymentacji następuje
rozdział na osad czynny i oczyszczone ścieki, sa to zbiorniki o objętości 800 m3,
średnicy 20 m, głębokości 4 m., wyposaŜone w mechaniczne zgarniacze osadu,
8) przepompownia recyrkulatu i osadu nadmiernego: odbiera osad z osadników wtórnych i
pompuje do komory napowietrzania i na piaskownik do zaszczepienia Ŝycia
biologicznego w osadnikach wstępnych, nadmiar osadu jest podawany pompą na
zagęszczacze; w części nadziemnej jest zbiornik Ŝelbetonowy o przekroju prostokąta i
lekko spadzistym dnie o długości 15 m, szerokości 1,5 m, głębokości 4,5 m; w części
podziemnej przepompowni zainstalowane są pompy do recyrkulacji osadów,
9) zagęszczacze osadu: słuŜą do zagęszczania osadu biologicznego do poziomu około 3 %
zawartości substancji stałych, są to dwa nadziemne walcowate zbiorniki o średnicy 4 m
i wysokości 7 m,
10) skład podchlorynu sodu: jest to zbiornik o pojemności 5 m3 na podchloryn sodu, który
będzie uŜyty w przypadku pojawienia się epidemii.
Oczyszczalnia spełnia swoja rolę, wskaźniki zanieczyszczeń ścieków oczyszczonych
zrzucanych do ZagoŜdŜonki mieszczą się w granicach ustalonych pozwoleniem
wodnoprawnym.
5.6. Infrastruktura drogowa i towarzysząca
Pionki posiadają dobrze rozwinięta sieć dróg opartą na głównym szlaku drogowym
przecinającym wraz z torami kolejowy miasto na dwie połowy ulicami Radomska, Aleja Jana
Pawła II, Kolejowa-Mickiewicza, Kolejowa-Zwoleńska. Podstawowa wada tego rozwiązania
to wielofunkcyjność. Szlak ten słuŜy do komunikacji lokalnej i tranzytowej. Sprawę pogarsza
niemal zamknięty teren dawnych zakładów ZTS „Pronit”. Niegdyś wjazd i wyjazd pojazdów
z tego duŜego terenu zapewniało 5 bram, obecnie uŜywana jest tylko jedna. Na początku lat
90-tych wybudowano wiadukt drogowy na przedłuŜeniu ul. Mickiewicza, który umoŜliwia
bezkolizyjny przejazd pod torami kolejowymi.
29
Program
Spośród 56,2 km dróg gminnych w Pionkach ok. 89% dróg jest utwardzona, w tym 30 km o
nawierzchni bitumicznej.
W Pionkach ponadto jest 5,5 km dróg wojewódzkich i 6,5 km dróg powiatowych; wszystkie o
nawierzchni bitumicznej
W duŜej części drogi są wyposaŜone w kanalizację deszczową. Zbierane wody są
odprowadzane do rzeki ZagoŜdŜonki.
Ulice są praktycznie w 100% oświetlone. W latach 2001-2004 wymieniono wszystkie oprawy
(ok. 1100 szt.) oświetlenia ulicznego na nowoczesne i energooszczędne ze źródłami światła
wyposaŜonymi w lampy sodowe o natęŜeniu strumienia świetlnego dostosowanego do klasy
drogi i zabezpieczenia bezpieczeństwa ruchu pojazdów i pieszych w porze nocnej.
Na terenie miasta jest jeden odcinek ścieŜki rowerowej połoŜony wzdłuŜ Alei Jana Pawła II
od wysokości stadionu miejskiego do wysokości dworca PKP Pionki Zachodnie o długości
ok. 550 m.
5.7. Transport kolejowy
Przez Pionki na linii wschodniej – zachód przebiega szlak kolejowy dwutorowy będący w
zarządzie Kolei Mazowieckich Sp. z o.o. Tory kolejowe dzielą Pionki niemal przez środek na
część południową i północną Na potrzeby przewozu osób są dwa dworce kolejowe: Pionki i
Pionki Zachodnie. Stacja Pionki posiada bocznice oraz rampy do rozładunku/załadunku
wagonów.
Komunikację między dwoma częściami miasta podzielonymi torami zapewniają dwa
wiadukty drogowe: jeden w centrum posiada 4 pasy ruchu pojazdów oraz dwa ciągi piesze,
drugi wiadukt we wschodniej części miasta posiada jeden wymiarowy pas ruchu pojazdów.
30
Program
6. Środowisko przyrodnicze gminy
6.1. Warunki klimatyczne
NajbliŜsze stacje meteorologiczne są zlokalizowane w Garbatce Letnisko i Kozienicach. W
mieście klimat jest dość łagodny i jednolity. Występują tu umiarkowane opady deszczu. Suma
opadów średnich rocznych wynosi około 595 mm, maksymalne średnie roczne opady – 812
mm, maksymalny roczny opad – 943 mm (1966 r.). Największe nasilenie opadów odnotowuje
się w czerwcu i w lipcu.
Średnia temperatura roczna wynosi 7,6 0C a dla okresu zimowego 1,5 0C.
Dominują wiatry z kierunków: zachodniego, północno-zachodniego, południowozachodniego, południowego (dane z Kozienic):
Tabela 4
Zestawienie udziałów poszczególnych kierunków wiatru [%]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
NNE ENE
E
ESE SSE
S
SSW WSW
W WNW NNW
N
3,22
3,52
7,74
10,98 7,98
7,56
8,07
13,05 15,73 10,62 5,20
6,33
W rejonie Puszczy Kozienickiej opadów jest więcej niŜ na pozostałym obszarze – wynoszą
około 600 mm. Na terenie Puszczy jest równieŜ wyŜsza średnia temperatura oraz dłuŜszy
okres wegetacyjny, który wynosi około 220 dni. W obrębie Puszczy Kozienickiej występuje
szczególnie zdrowy mikroklimat.
6.2. Ukształtowanie terenu
Rzeźba terenu Pionek jest mało urozmaicona. Jest to równinny obszar wysoczyzny
polodowcowej przedzielony doliną rzeki ZagoŜdŜonki przepływającej przez miasto z
południa na zachód. NajwyŜszy punkt miasta to wzniesienie 182 m.n.p.m. znajdujące się w
części północno-zachodniej, natomiast najniŜszy w dolinie ZagoŜdŜonki na wschodzie miasta
– 134 m.n.p.m. NajwyŜsze połoŜone są tereny miasta w części północno-zachodniej 165-172
m.n.p.m a najniŜej tereny wschodnie miasta w Puszczy Kozienickiej: 134-155 m.n.p.m.
6.3. Budowa geologiczna
W rejonie Pionek starsze podłoŜe jest utworami kredy, wykształconymi w postaci wapieni,
margli, częściowo piaskowców marglistych i gez. MiąŜszość utworów kredowych wynosi
650-850 m a strop ich jest na głębokości 35-50 m.
Na utworach kredowych występują warstwy trzeciorzędowe wykształcone w postaci piasków
glaukonitowych, mułków i pyłów. Grubość utworów tzrciorzędowych wynosi ok. 10-30 m.
Powierzchnia warstwy jest nachylona w kierunku południowo-zachodnim.
Powierzchnia utworów trzeciorzędowych pokryta jest osadami czwartorzędu o miąŜszości 1525 m. Wykształcone są w postaci glin zwałowych oraz piasków średnich..
Pionki połoŜone są w północno-wschodniej części niecki radomskiej zbudowanej z utworów
kredy i trzeciorzędu na których zalega pokrywa utworów czwartorzędu.
Kreda: utwory kredy zalegają na głębokości ok. 40-50m, są to wapienie i margle
Trzeciorzęd: osady trzeciorzędowe występują w formie pokrywy ciągłej o róŜnej miąŜszości
ok. 5 – 50 m. Są to piaski glaukonitowe, mułki, gutie i iły.
Czwartorzęd: osady czwartorzędowe zalegają warstwą ciągłą o miąŜszości ok 30 m. Są to
pisaki plejstoceńskie i Ŝwiry fluwioglacjalne, lodowcowe gliny oraz rzeczne piaski tarasów
akumulacyjnych.
31
Program
6.3.1. ZłoŜa i surowce mineralne
Wśród surowców mineralnych zlokalizowanych na obszarze miasta moŜna wyróŜnić: złoŜa
torfu (w dolinie ZagoŜdŜonki) oraz piasku. ZłoŜa torfu to torfowiska niskie – nazwane PionkiDłuŜanka, ciągną się wzdłuŜ doliny rzeki ZagoŜdŜonki aŜ do wschodniej granicy gminy
Pionki. Brak jest moŜliwości wydobywania surowców na skalę przemysłową.
32
Program
6.4. Warunki hydrogeologiczne
W rejonie Pionek znane są trzy poziomy wodonośne: kredowy, trzeciorzędowy,
czwartorzędowy.
Czwartorzędowa warstwa wodonośna występuje w piaskach podścielonych glinami, w
soczewkach i przewarstwieniach piaszczysto-Ŝwirowych w obrębie glin zwałowych.
Zwierciadło wody jest napięte lub swobodne, stabilizuje się poniŜej powierzchni terenu.
Przepływ wód w utworach czwartorzedu odbywa się w kierunku zachodnim i północnozachodnim. Wody poziomu czwartorzędowego zasilane są przez opady atmosferyczne.
Wykazuję one miejscami łączność hydrauliczną z wodami poziomu trzeciorzędowego i
kredowego.
Trzeciorzędowy poziom wodonośny- wody tego poziomu nie tworzą jednolitego poziomu
wodonośnego. Występują lokalnie w przewarstwieniach piaszczystych wykształconych w
33
Program
postaci piasków drobnoziarnistych i pylastych. Zwierciadło wody jest napięte i stabilizuje się
poniŜej powierzchni terenu. W rejonie Pionek brak jest studni ujmujących ten poziom
wodonośny.
Górnokredowy poziom wodonośny jest to główny poziom wodonośny o zasadniczym
znaczeniu dla zaopatrzenia miasta i przedsiębiorstw w wodę, charakteryzujący się duŜą
wodonośnością i dobrą jakością wody. Kredowy poziom wodonośny tworzy rozległy zbiornik
wód podziemnych tzw. Regionu kredy lubelskiej. Kolektorem poziomu wodonośnego są
margle, opoki i wapienie. Wody tego poziomu mają charakter szczelinowy lub szczelinowoporowy, występują pod ciśnieniem. Wody podziemne występują pod napieciem
hydrostatycznym rzędu 15 – 30 m. Na terenie całego miasta ten poziom wodonośny naleŜy do
Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP 405 – Niecka Radomska.
6.5. Wody powierzchniowe i podziemne
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla
prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia
monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód wprowadza
klasyfikację obejmującą pięć klas jakości tych wód:
klasa I
- wody bardzo dobrej jakości ,
klasa II
- wody dobrej jakości ,
klasa III
- wody zadowalającej jakości,
klasa IV
- wody niezadowalającej jakości,
klasa V
- wody złej jakości.
O ocenie ogólnej klasy wody nie decyduje jeden wskaźnik lecz kilka, to znaczy, Ŝe pewne
wskaźniki mogą być np. w IV klasie czystości, inne w II klasie czystości ale ocena ogólna
moŜe być klasy wskazującej na III klasę czystości.
6.5.1. Wody podziemne
W rejonie Pionek znajduje się Główny Zbiornik Wód Podziemnych, obejmujący swoim
zasięgiem obszar między Radomiem, Zwoleniem i Kozienicami. Został on zaliczony do
obszarów najwyŜszej ochrony wód Głównego Zbiornika Wód Podziemnych. Jego lokalizacja
stanowi ograniczenia dla inwestycji szkodliwych dla środowiska i lokalizowania składowisk
odpadów. Wody ujmowane są na terenie gminy Pionki z otworów studziennych o głębokości
33-23 m. Są to wody górnokredowego poziomu wodonośnego.
Jakość wód górnokredowych jest dobra. Są one miękkie lub średniotwarde o twardości
węglanowej, cechuje je niewielkie zabarwienie i mętność wywołana wytrąceniem się
związków Ŝelaza. Wody podziemne w utworach kredowych w obrębie gminy Pionki naleŜą
do Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 405 – Niecka Radomska.
34
Program
6.5.2. Staw Górny
W dolinie rzeki ZagoŜdŜonki utworzony został sztuczny zbiornik wód powierzchniowych –
Staw Górny. Zlokalizowany jest w odległości 9,0 km od źródeł rzeki ZagoŜdŜonki w
południowo-zachodniej części Pionek. Jest on sztucznym zbiornikiem wody powierzchniowej
powstałym przed 1939 rokiem (w okresie budowy Zakładów Chemicznych) po spiętrzeniu
jazem wód rzeki ZagoŜdŜonki. Ma powierzchnię 16,8 ha i pojemność 49 tys. m3 .
W 1976 roku obiekt został powaŜnie zmodernizowany. Znacznie powiększono jego objętość,
wzniesiono nowe zapory ziemne i jaz dwuprzęsłowy, Ŝelbetonowy.
Planowana budowa Stawu Górnego miała obejmować dwa etapy realizacji:
I etap realizacji zakładał budowę zbiornika z moŜliwością piętrzenia do rzędnej NPP - 146,7
m n.p.m. z jednoczesnym uzyskaniem:
całkowitej pojemności F = 0,47 mln m3
powierzchni zalewu F = 17,0 ha
średniej głębokości hśr = 3,0 m
II etap realizacji zakładał budowę zapór bocznych umoŜliwiających piętrzenie do rzędnej
NPP - 148,5 m n.p.m. z jednoczesnym uzyskaniem:
całkowitej pojemności F = 0,88 mln m3
powierzchni zalewu F = 26,0 ha
średniej głębokości hśr = 3,0 m.
35
Program
Obecnie istniejący zbiornik obejmuje I etap realizacji, który zakończony został spiętrzeniem
wody w wiosennych miesiącach 1976 r.
W zasięgu utworzonego zalewu znalazły się grunty nieuŜytków i pastwisk, porośnięte w
niŜszych partiach typową roślinnością bagienną. PodłoŜe terenu zbudowane jest z utworów
holoceńskich w postaci torfów, namułów i piasków. Utwory organiczne zalegają od
powierzchni na 85% Stawu Górnego a miąŜszość ich dochodzi miejscami do około 7,0 m.
Zapora czołowa zbudowana została z gruntów piaszczystych. Długość jej wynosi około 1600
m a maksymalna wysokość około 7,0 m. Rzędna korony zapory wynosi 149,5 m n.p.m. Po
koronie zapory przebiega jezdnia asfaltowa o szerokości 7,0 m z obustronnymi chodnikami z
płyt betonowych o szerokości około 2,5 m.
6.5.3. Rzeka ZagoŜdŜonka
Przez Pionki przepływa rzeka ZagoŜdŜonka, która jest lewym dopływem Wisły. Wpada do
Wisły na 424,7 km., długość rzeki wynosi 39,9 km. Zlewnia rzeki ZagoŜdŜonki ma
powierzchnię 568,8 km2 . Rzeka ZagoŜdŜonka odwadnia wschodnią część Gminy Pionki oraz
Miasto Pionki. Rzeka zasila zbiornik wodny Staw Górny na ok. 30,9 km.
Lewym dopływem ZagoŜdŜonki jest strumień zwany śurawik. Płynie w lasach w północnej
części Pionek i wpada do ZagoŜdŜonki poza granicami miasta.
W 2004 roku WIOŚ dokonał pomiarów czystości rzeki na czterech stanowiskach. Zakres
badań obejmował określenie w wodach powierzchniowych wartości 52 wskaźników. W
zaleŜności od rodzaju wskaźnika częstotliwość badań wynosiła od 1 miesiąca do 1 roku.
Stanowiska pomiarowe znajdowały się na 36 km (przed Stawem Górnym), 20 km (Kociołki),
9,7 km (Cudów), 4 km (Nowa Wieś) od ujścia rzeki. Z pomiarów wynika, Ŝe w 2004 r.
ZagoŜdŜonka w punkcie pomiarowym na terenie Pionek była w III klasie czystości. Na 20 km
w Kociołkach jest IV klasa czystości ze względu na liczbę bakterii grupy coli, liczbę bakterii
grupy coli typu kałowego, fosforany, fosfor ogólny.
Wzrost zanieczyszczeń jest obserwowany poniŜej miejsc zrzutu ścieków oczyszczonych z
oczyszczalni ścieków w Pionkach i Kozienicach. W obu oczyszczalniach ścieki są
prawidłowo oczyszczone i nie wykazują przekroczeń w stosunku do wskaźników
zanieczyszczeń w udzielonych pozwoleniach wodnoprawnych.
6.6. Jakość powietrza
Powietrze jest to mieszanina gazów, które tworzą atmosferę ziemską. Objętościowo
głównymi składnikami powietrza są składniki stałe: azot N2 – 78,08 %, tlen O2 – 20,95 %,
argon Ar – 0,96 % oraz neon, hel, krypton, ksenon, wodór, metan, tlenki azotu oraz składniki
zmienne: para wodna od 0 do 4 %, dwutlenek węgla CO2 od 0,02 do 0,04 %, ozon O3 od 0 do
7x10-6 %. Powietrze jest środowiskiem, w którym przebiegają najwaŜniejsze procesy Ŝyciowe
organizmów: procesy utleniania i spalania.
O jakości powietrza decydują nie tylko składniki, które szkodliwie działają na środowisko jak
związki siarki, azotany, fluor, pył ale równieŜ wilgotność, zapach. W Pionkach w okresie
prosperity ZTS „Pronit” i innych zakładów chemicznych jakość powietrza pozostawiała wiele
do Ŝyczenia. Do dzisiaj mieszkańcy pamiętają nieprzyjemny zapach substancji chemicznych
z „Polcorfamu” (zakład produkcji sztucznej skóry). Podejrzewano, Ŝe być moŜe z tego
powodu w Pionkach występowała ponadnormatywna ilość zachorowań na nadczynność
tarczycy. Powietrze było teŜ nośnikiem radioaktywnego pyłu po katastrofie w Czarnobylu.
Innymi zjawiskami niekorzystnymi zachodzącymi w wysokich warstwach atmosfery to
zwiększająca się ilość pyłów powodujących efekt cieplarniany oraz zmniejszanie się grubości
warstwy ozonowej pełniącej funkcję izolatora.
36
Program
6.7. Ochrona przyrody
Podstawę działań z zakresu ochrony przyrody stanowi ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o
ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880). WaŜnym elementem polityki ekologicznej
państwa są obszary chronione, które łącznie obejmują juŜ ponad 30 % powierzchni kraju. Na
system obszarów chronionych składają się: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki
krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu.
Zgodnie z art. 6 ust l obowiązującej ustawy o ochronie przyrody formami ochrony przyrody
są:
parki narodowe;
rezerwaty przyrody;
parki krajobrazowe;
obszary chronionego krajobrazu;
obszary Natura 2000;
pomniki przyrody;
stanowiska dokumentacyjne;
uŜytki ekologiczne;
zespoły przyrodniczo-krajobrazowe;
ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Oddanie pod ochronę następuje w drodze rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy
(na podstawie art. 44 ustawy o ochronie przyrody)
6.7.1. Kozienicki Park Krajobrazowy
Utworzony w 1983 r. dla ochrony bogactwa Puszczy Kozienickiej. Siedziba statutowa Parku
mieści się w Pionkach. Powierzchnia Parku wynosi 26 233,83 ha a powierzchnia otuliny
Parku – 36 009,62 ha. Granice otuliny sięgają Głowaczowa, Bąkowca, Jedlni Letnisko,
Jastrzębi tworząc zamknięty obszar. Pionki są zlokalizowane wewnątrz otuliny, lecz teren
miasta na południe od torów kolejowych jest w całości wyłączony z granic Parku i z otuliny.
Północna część Pionek naleŜy w części do otuliny, gdzie granicę stanowią ulice Partyzantów,
Leśna, granica lasu oraz tory kolejowe a pozostały obszar miasta to teren Parku
Krajobrazowego. Powierzchnia Parku na terenie miasta wynosi 607,07 ha a powierzchnia
otuliny – 300 ha. Obszar otuliny charakteryzuje się duŜymi walorami krajobrazowymi,
zróŜnicowaną rzeźbą terenów, przepływają tam rzeki Leniwą i ZagoŜdŜonką wraz z
dopływami, którym towarzyszą rozległe przestrzenie łąk, rozproszone zadrzewienia i
zakrzaczenia.
W granicach Parku znajduje się 15 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 1 267, 92 ha.
Występuje tu 40 gatunków roślin chronionych. Ze zwierząt występują m. in. łosie, jelenie,
sarny, dziki, borsuki, lisy, bobry i rzadkie gatunki ptaków: bocian czarny, orlik krzykliwy,
kraska.
Do terenów wskazanych do ochrony naleŜy dolina ZagoŜdŜonki, 100 metrowy pas przybrzeŜnych terenów otwartych zbiorników wodnych przeznaczonych na cele ogólnodostępne
(trasy spacerowe itp.) chroniony przed wznoszeniem obiektów i urządzeń niezwiązanych z
zagospodarowaniem rekreacyjnym i emitujących hałas. Lasy w obrębie Pionek podlegają
ochronie na podstawie przynaleŜności do KPK i ze względu na połoŜenie w granicach
administracyjnych miasta.
37
Program
Rezerwaty przyrody
Na obszarze Parku Krajobrazowego znajduje się m. in. rezerwat „Pionki” – jest to rezerwat
leśny, częściowy o powierzchni 81,60 ha.
Utworzony został w 1982r. w nadleśnictwie Kozienice, obręb Pionki przy północnych
granicach miasta Pionki, dla zachowania w stanie naturalnym drzewostanów grabowososnowo-jodłowo-dębowych, w których jodła ma duŜą siłę lasotwórczą. Naturalnego
pochodzenia jedliny są unikalne tak w skali całego kraju jaki w Puszczy Kozienickiej.
Rezerwat zajmuje lekko pofałdowany skraj pradoliny rzeki ZagoŜdŜonki z utworami
gliniastymi moreny i niewielkimi wydmami. Występują tu takŜe torfowiska niskie i wysokie.
Gleby przewaŜnie płowe lub brunatne kwaśne wytworzyły siedliska Ŝyzne lub średnio Ŝyzne.
Na siedliskach lasu mieszanego i świeŜego rosną drzewostany mieszane w wieku 100 – 200
lat. Jeszcze przed 20 laty gatunkiem panującym była w nich jodła z domieszką dębu i sosny.
Na skutek opanowania przez jemiołę i silne wypadanie (zamierania pojedynczych drzew)
duŜo suchych jodeł zostało wyciętych. Obecnie panującym gatunkiem jest dąb szypułkowy i
bezszypułkowy. Wiele jest drzew okazałych, posiadających wymiary pomników przyrody.
38
Program
Wśród roślinności zielnej rosnącej na niewielkich lukach lub przerzedzeniach spotykamy:
widłaki (goździsty i jałowcowy), lilię złotogłów, konwalię majową, zawilec gajowy oraz
przylaszczkę pospolitą.
Z rzadkich gatunków ptaków moŜna spotkać: dzięcioła (średni, duŜy i czarny), gołębia
grzywacza, gila, puszczyka, grubodzioba, turkawkę, wilgę i paszkota.
W rezerwacie wyznaczone i oznakowane są dwie ścieŜki dydaktyczne, których celem jest
pokazanie róŜnorodności występujących drzew i krzewów, ukształtowania terenu,
przybliŜenie zasad ochrony i gospodarki w lesie, a takŜe prawidłowych zasad turystyki, roli
zadrzewień i zróŜnicowania siedlisk.
6.7.2. Pomniki przyrody
W Pionkach są pomniki przyrody ustanowione przez Wojewodę Mazowieckiego:
- 5 dębów szypułkowych przy ul. Fabrycznej przy stadionie,
- 2 dęby szypułkowe, wiek 250 lat, Obręb Pionki poddz. 134 c,
- 7 dębów (szypułkowe i bezszypułkowy), wiek 180-300 lat, Obręb Pionki poddz. 161 f, k,
- 3 graby i robinia akacjowa, Obręb Pionki poddz. 161 f,
- głaz granit rapakiwi, róŜowy, gruboziarnisty, największy obwód 8,7 m. wysokość 1,4 m.
zlokalizowany po północnej stronie torów kolejowych na wysokości zakładów drzewnych
6.7.3. UŜytki ekologiczne
UŜytki ekologiczne są to pozostałości ekosystemów zasługujących na ochronę ze względu na
znaczenie w zachowaniu unikalnych zasobów genowych i typów środowisk, takich jak:
naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne „oczka wodne”, kępy drzew i krzewów,
bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieuŜytkowanej roślinności, starorzecza, skarpy, kamieńce
itp. UŜytki te nie są wykazywane w ewidencji gruntów.
Na terenie Pionek są trzy takie miejsca o powierzchni całkowitej 5,15 ha i są to:
- bagno nad strumieniem śurawik o powierzchni 1,27 ha,
- bagno z pojedynczymi olszami o powierzchni 2,59 ha,
- bagno (przy ZagoŜdŜonce) o powierzchni 1,29 ha.
6.7.4. Natura 2000
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 to sieć obszarów chronionych na terenie państw
członkowskich Unii Europejskiej. Celem wyznaczania tych obszarów jest ochrona cennych
pod względem przyrodniczym i zagroŜonych składników róŜnorodności biologicznej w
państwach Unii Europejskiej. W skład sieci Natura 2000 wejdą:
obszary specjalnej ochrony (OSO) - (Special Protection Areas - SPA) wyznaczone na
podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków, tzw.
"Ptasiej", dla gatunków ptaków wymienionych w załączniku I do Dyrektywy
specjalne obszary ochrony (SOO) - (Special Areas of Conservation -SAC) wyznaczone na
podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz
dzikiej fauny i flory, tzw. "Siedliskowej", dla siedlisk przyrodniczych wymienionych w
załączniku I oraz siedlisk gatunków zwierząt i roślin wymienionych w załączniku II do
Dyrektywy.
Polska w ramach procesu integracji z Unią Europejską została zobowiązana do wyznaczenia
na swoim terytorium Sieci Natura 2000.
Obszary objęte projektem Natura 2000 zostały w Polsce częściowo usankcjonowane polskimi
przepisami a w części obowiązują unormowania Komisji Europejskiej potwierdzone
orzeczeniami Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Wszystkie obszary zgłoszone do
Komisji Europejskiej przez organizacje pozarządowe, które spełniają kryteria Dyrektywy
Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej muszą być zaliczone do potencjalnych obszarów Natura
2000. Lista tych obszarów zwana „Shadow List” obejmuje Puszczę Kozienicką zarówno w
39
Program
obszarach specjalnej ochrony ptaków jak i obszarach specjalnej ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.
Zasady funkcjonowania i ochrony obszarów Natura 2000 regulują artykuły od 25 do 39
ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
6.7.5. Zieleń miejska
Tereny zieleni urządzonej w Pionkach towarzyszą drogom, kolei oraz zespołom zabudowy
mieszkaniowo-usługowej. W zabudowie mieszkaniowej wielorodzinnej utrzymaniem zieleni
zajmują się właściciele tych terenów: Gmina Miasta Pionki, Pionkowska Spółdzielnia
Mieszkaniowa, Sp-nia Mieszkaniowa „Wspólny Dom”, wspólnoty mieszkaniowe.
6.8. Gospodarka leśna
Las to jeden z odnawialnych zasobów przyrody. Tworzą go drzewa i towarzyszące im rośliny
podszytu i runa. Las spełnia szereg funkcji, najwaŜniejsze to:
funkcje ekologiczne – stabilizacja obiegu wody w przyrodzie, przeciwdziałanie
powodziom, ochrona gleb przed erozją i krajobrazu przed stepowieniem,
kształtowanie klimatu, oczyszczanie atmosfery,
funkcje produkcyjne – zachowanie odnawialności i trwałego uŜytkowania drewna,
nadrzewnych uŜytków pozyskiwanych z lasu i gospodarki łowieckiej,
funkcje społeczne – kształtowanie korzystnych warunków zdrowotnych i
rekreacyjnych dla społeczeństwa i jego edukacji ekologicznej.
Ze względu na połoŜenie Pionek na skraju dawnego obszaru Puszczy Kozienickiej lasy
zajmują 850,44 ha to jest 46,4 % ogólnej powierzchni miasta. Teren Kozienickiego Parku
Krajobrazowego w Pionkach obejmuje obszar lasów w północnej części miasta o powierzchni
607,07 ha. Lasami tymi gospodarują Lasy Państwowe (Nadleśnictwo Kozienice). Na terenie
tym znajduje się część rezerwatu leśnego Pionki, którego cała powierzchnia wynosi 81,6 ha.
W granicach miasta na terenie byłego ZTS „Pronit” znajduje się ok. 243,37 ha lasów Skarbu
Państwa, z czego około 161,1 ha naleŜą do Gminy Miasta Pionki a pozostałe w większości do
Zakładów Produkcji Specjalnej Sp. z o.o. Gmina jest w trakcie opracowywania planu
urządzenia lasu.
Lasy stanowią niezbędny czynnik równowagi ekologicznej. Niestety, lasy polskie naleŜą do
najbardziej zagroŜonych w Europie. Na terenie Pionek dominują lasy liściaste oraz mieszane,
najliczniej występujące gatunki to: dąb, sosna, grab, świerk, jodła, buk. Dominującym typem
siedliskowym jest bór świeŜy. Łąki i pastwiska rozciągają się wzdłuŜ całej doliny rzeki
ZagoŜdŜonki w południowej części miasta.
6.8.1. Leśne Kompleksy Promocyjne
Tak zostały nazwane rozległe kompleksy leśne o szczególnych walorach przyrodniczych
wydzielone w celu aktywizacji społeczeństwa w zakresie zarządzania lasami i ich ochrony
oraz doskonalenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych. Są to obszary
funkcjonalne o znaczeniu ekologicznym, edukacyjnym i społecznym, dla których działalność
określa jednolity program opracowywany przez Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów
Państwowych. Na terenie Pionek w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego wchodzą Lasy
Puszczy Kozienickiej (w jego granice wchodzi Kozienicki Park Krajobrazowy i rezerwaty
przyrody) będące w zarządzie RDLP-Radom tworzone m.in przez lasy Nadleśnictwa
Kozienice i obręby: Kozienice, Pionki, ZagoŜdŜon.
40
Program
7. Źródła zagroŜeń środowiska
7.1. Ochrona powietrza
Powietrze jest to mieszanina gazów, które tworzą atmosferę ziemską. Objętościowo
głównymi składnikami powietrza są składniki stałe: azot N2 – 78,08 %, tlen O2 – 20,95 %,
argon Ar – 0,96 % oraz neon, hel, krypton, ksenon, wodór, metan, tlenki azotu oraz składniki
zmienne: para wodna od 0 do 4 %, dwutlenek węgla CO2 od 0,02 do 0,04 %, ozon O3 od 0 do
7x10-6 %. Powietrze jest środowiskiem, w którym przebiegają najwaŜniejsze procesy Ŝyciowe
organizmów: procesy utleniania i spalania.
Głównymi zanieczyszczeniami powietrza są: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek i
dwutlenek węgla oraz pyły. Emisja zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego jest
stosunkowo niewielka. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza są instalacje
energetyczne spalające paliwo oraz ciągi komunikacyjne z zanieczyszczeniami powstającymi
przy spalaniu paliw samochodowych. Instalacje technologiczne połoŜone w mieście pełnią
rolę drugorzędną poniewaŜ zakładów o profilu produkcji szczególnie szkodliwym dla
środowiska jest bardzo mało. Dwutlenek siarki emitowany jest przede wszystkim przez
kotłownie lokalne, przy spalaniu zanieczyszczonego siarką węgla. Tlenki azotu pochodzą ze
spalania węgla, koksu, gazu i benzyn samochodowych. Pyły - emitowane są do atmosfery
wraz ze spalinami pochodzącymi ze spalania paliw stałych. Fluor powstający ze spalania
węgli oraz z ołowiu, pochodzący z transportu samochodowego jest równieŜ
zanieczyszczeniem powietrza. Średnie stęŜenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w
okresie zimowym jest kilka razy wyŜsze niŜ w okresie letnim.
Nie moŜna nie wspomnieć o zagroŜeniach w skali globalnej wynikających z zanieczyszczana
atmosfery związkami organicznymi chloru i bromu (freonów i halonów), które powodują
rozpad ozonu. Warstwa ozonu w atmosferze pełni waŜną funkcję ochrony Ŝycia na Ziemi
przed nadmiernym promieniowaniem ultrafioletowym.
7.1.1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn.
zmianami) w art. 180 ustala, Ŝe podmioty gospodarcze posiadające instalację powodującą
wprowadzanie do powietrza gazów lub pyłów są zobowiązane do uzyskania pozwolenia na
emisję zanieczyszczeń do powietrza.
Obowiązek posiadania zezwoleń na emisję zanieczyszczeń do powietrza nie dotyczy osób
fizycznych, dla których jest to obowiązek powszechnego korzystania ze środowiska, czyli w
zakresie na potrzeby własne przy produkcji ciepła w kotłowni w gospodarstwach domowych,
spalania paliwa przy korzystaniu z pojazdów.
W Pionkach zezwolenia na wprowadzanie do powietrza gazów lub pyłów posiada 8
podmiotów gospodarczych.
Na podstawie art. 220 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska pewna kategoria podmiotów
jest zwolniona z posiadania pozwolenia. W szczególności dotyczy to obiektów posiadających
źródła energetyczne:
do 5 MWt - opalanych węglem
do 10 MWt - opalanych koksem, drewnem, słomą, olejem opałowym i napędowym,
do 15 MWt - opalanych paliwem gazowym.
Do instalacji, które nie są objęte pozwoleniem wymagane jest zgłoszenie do organu
eksploatacji instalacji powodującej wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza. Tryb ten
reguluje ustawa Prawo ochrony środowiska oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
41
Program
20 listopada 2001r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia
(Dz. U. Nr 140, poz. 1585).
Tabela 5
Emisja dopuszczalna gazów i pyłów do powietrza
Nazwa przedsiębiorcy
Rodzaj substancji zanieczyszczających
pył ogółem
dwutlenek siarki
ZTB Krzysztof Wach,
ul. Wspólna 23
tlenki azotu
tlenek węgla
benzoalfapiren
PPH „Rarytas”,
ul. Chemiczna 13
fenol
PPH „Elchem-B“
bez określenia emisji
PPH-U „Bato”
bez określenia emisji
pył
OW-K-C ciepłownia „Pronit”
dwutlenek siarki
ul. Zakładowa 7
dwutlenek azotu
octan butylu
octan etylu
toluen
„Steinhoff Consult” Sp. z o.o. ksylen
ul. Garszwo 23
aceton
czterometylopentan-2-on
butan-2-on
glikol etylenowy
octan butylu
octan etylu
aceton
ZPS Sp. z o.o.
toluen
ul. Zakładowa 7
węglowodory alifatyczne
węglowodory aromatyczne
dwuchloroetan
„Galwanpro” Sp. z o.o.
cyjanowodór
ul. Zakładowa 7
Emisja roczna
[Mg/rok]
11,148
15,225
15,225
43,725
0,00000375
0,002916
137,78706
224,58240
53, 9520
2,2060
0,0034
2,111
0,5890
2,5210
0,980
0,911
1,600
0,085
0,085
2,748
1,3294
7,4315
0,235
0,732
0,112
Wynika z zestawienia, Ŝe największe limity emisji zanieczyszczeń do powietrza ma
ciepłownia miejska przy ul. Zakładowej 7 oraz ZPS Sp. z o.o.
7.1.2. Zanieczyszczenie powietrza
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Delegatura w Radomiu oraz
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczną w Warszawie Oddział Zamiejscowy
w Radomiu prowadzą monitoring umoŜliwiający ocenę zanieczyszczenia powietrza w
odniesieniu do dopuszczalnych wartości.
42
Program
W 2002 roku przeprowadzono w Pionkach pomiary stęŜeń SO2, NO2 i pyłu zawieszonego
przy ul. Sienkiewicza oraz benzenu przy budynku Urzędu Miasta (tło miejskie) uzyskując
wyniki pomiarów:
Tabela 6
Pomiary zanieczyszczeń powietrza w 2002 r.
StęŜenie średnioroczne
Nazwa substancji
(Sa)
[µg/m3]
Dwutlenek siarki
8,2
Dwutlenek azotu
16,8
Pył zawieszony BS
1,5
Pył zawieszony PM10
Benzen
Dopuszczalne stęŜenie
średnioroczne (Sa)
[µg/m3]
20,0
40,0
26,3
40,0
2,06 (I seria)
2,50 (II seria)
5,0
RównieŜ opad pyłu wg dokonanego pomiaru był mały i wynosił 50,2 g/m2/rok stanowiąc
25,1 % wartości dopuszczalnej. W 2005 r. przeprowadzono jedynie pomiar benzenu przy
Urzędzie Miasta i stęŜenie roczne wyniosło 2,7 µg/m3 .
Zarówno z pomiarów wykonanych w 2002 roku jak i w 2005 roku wynika, Ŝe stęŜenia SO2,
NO2, NOx, PM10 w celach ochrony zdrowia i ochrony roślin są w klasie A.
Klasa A oznacza, iŜ substancja objęta monitoringiem nie przekracza poziomu dopuszczalnego
określonego w przepisach szczegółowych m.in. rozporządzenia z dnia 06.06.2002r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla
dopuszczalnych poziomów określonych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796). Pomiary co
prawda nie były wykonywane w Pionkach, ale na terenie powiatu radomskiego i Radomia,
lecz w wyniku modelowania matematycznego imisji zanieczyszczeń powietrza, raporty
podają, Ŝe na terenie Pionek powietrze jest klasy A.
7.1.3. Realizacja poprawy powietrza atmosferycznego
Ochrona powietrza polega na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszczeń, ograniczaniu lub
eliminowaniu wprowadzanych do powietrza substancji w celu zmniejszenia stęŜeń
dopuszczalnych lub utrzymanie ich na dotychczasowym poziomie.
Problemy z jakością powietrza to zanieczyszczenia substancjami chemicznymi szkodliwymi
dla zdrowia, pyły w powietrzu i odory. Do źródła odorów na terenie miasta naleŜą:
- szamba,
- procesy technologiczne w zakładach przemysłowych,
- tereny bagienne,
- emisja gazów z indywidualnych palenisk domowych ze spalania butelek PET, plastików,
gumy,
- uŜyźniane tereny uprawy rolnej.
W tym zakresie poprawę powinny przynieść działanie takie jak: edukacja ekologiczna wśród
mieszkańców, rozszerzenie pasów zieleni izolacyjnej, budowa kanalizacji sanitarnej.
Najbardziej skuteczną formą ochrony powietrza będzie likwidacja zanieczyszczeń u źródła
poprzez następujące działania:
43
Program
wspólne i wielokierunkowe działania na rzecz minimalizacji emisji zanieczyszczeń w
przemyśle pionkowskim ,
działania w kierunku minimalizacji zuŜycia energii, szczególnie energii cieplnej,
zmniejszanie ilości indywidualnych palenisk węglowych na cele grzewcze.
Cele średnioterminowe:
1. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z procesów technologicznych w przemyśle.
2. Ograniczenie emisji ze źródeł komunalnych, głównie niskiej emisji.
3. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych.
4. Rozwój monitoringu powietrza..
7.1.3.1. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń w przemyśle
W Pionkach dominuje przemysł chemiczny, drzewny i zbrojeniowy.
W celu ograniczania emisji zanieczyszczeń w przemyśle naleŜy podjąć następujące działania:
1. Objęcie wszystkich zakładów decyzjami o dozwolonej emisji zanieczyszczeń.
2. Rozbudowa i/lub łączenie systemów ciepłowniczych w celu lepszego wykorzystania
potencjału ciepłowni miejskiej „Pronit”.
3. Likwidacja źródeł emisji niezorganizowanej.
4. Hermetyzacja procesów technologicznych.
5. Przestrzeganie przez zakłady norm emisji zanieczyszczeń.
6. Promowanie energooszczędnych technologii i norm zarządzania środowiskowego
(np. ISO 14000).
7.1.3.2. Ograniczenie emisji ze źródeł komunalnych
Pyły, siarka i tlenek węgla są emitowane przede wszystkim przez ciepłownię miejską po ZTS
„Pronit”. Gospodarzem obiektu jest jednostka organizacyjna gminy Oddział WodnoKanalizacyjno-Ciepłowniczy. Istniejące kotły i instalacje są przestarzałe i wyeksploatowane.
W celu minimalizacji emisji zanieczyszczeń i zmniejszeniu opłat środowiskowych spalany
jest miał węglowy wysokiej kaloryczności i o małej zawartości siarki. W Pionkach juŜ nie ma
kotłowni lokalnych zasilanych węglem (oprócz indywidualnych dla domów jednorodzinnych)
gdyŜ zostały zmodernizowane na gaz lub olej lub włączone do istniejącej sieci cieplnej.
W celu ograniczenia emisji ze źródeł komunalnych naleŜy podjąć następujące działania:
1. Modernizacja ciepłowni miejskiej „Pronit” w kierunku zmiany paliwa z węgla
kamiennego na ekologiczne lub wykonania instalacji odpylania i odsiarczania spalin.
2. Modernizacja cieci cieplnych, szczególnie wysokich parametrów, poprzez wymianę
przewodów w kanałach na rury preizolowane z monitoringiem.
3. Modernizacja wymiennikowni ciepła.
4. Wspieranie i promowanie termoizolacji budynków i wymiany stolarki budowlanej.
7.1.3.3. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych
Przez Pionki nie przebiegają szlaki tranzytowe dla samochodów cięŜarowych, nie ma drogi
krajowej, natęŜenie ruchu jest niewielkie i związane z lokalną aktywnością mieszkańców i
potrzebami lokalnych zakładów pracy, usług, handlu, komunikacji. Gmina powinna uŜywać
pojazdy samochodowe o niskiej emisji szkodliwych zanieczyszczeń będąc w ten sposób
promotorem takich działań.
Największe natęŜenie ruchu pojazdów jest w okolicach wiaduktu kolejowego na ul.
Mickiewicza oraz na skrzyŜowaniu Sienkiewicza – Dębowa ze względu na brak połączenia
bezpośredniego wyjazdu spod wiaduktu przez ul. Popiełuszki do ul. Sienkiewicza.
44
Program
7.2. Ochrona przed hałasem
Hałasem przyjęto nazywać kaŜdy dźwięk, który w danych warunkach jest określany jako
szkodliwy, uciąŜliwy lub przeszkadzający. Stopień uciąŜliwości hałasu zaleŜy nie tylko od
fizycznych parametrów dźwięku, ale równieŜ od nastawienia odbiorcy. śycie podyktowało
konieczność ochrony środowiska przed hałasem, gdyŜ przez wielu mieszkańców szczególnie
większych aglomeracji jest on odczuwany jako jedno z najbardziej istotnych i dokuczliwych
zanieczyszczeń środowiska, z którym stykamy się w dzień i w nocy, zarówno w domu jak i na
stanowiskach pracy.
WyróŜnia się trzy główne rodzaje hałasu, według źródła powstawania:
•
hałas komunikacyjny pochodzący od środków transportu drogowego, kolejowego i
lotniczego,
•
hałas przemysłowy powodowany przez urządzenia i maszyny w obiektach
przemysłowych i usługowych,
•
hałas komunalny występujący w budynkach mieszkalnych, szczególnie
wielorodzinnych i w obiektach uŜyteczności publicznej.
Brak jest pomiarów hałasu na terenie miasta Pionki, jednak ze względu na uciąŜliwość hałasu,
zagroŜenie zdrowia mieszkańców zostaną podane normy i wielkości progowe hałasu oraz
sposób zapobiegania powstawania hałasu.
Ocena stanu środowiska w wyniku emisji hałasu z róŜnych źródeł dokonywana jest przy
pomocy równowaŜnego dźwięku wyraŜonego w dB.
Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku wyraŜone są w dB dla źródeł takich jak:
- drogi lub linie kolejowe,
- pozostałe grupy obiektów
określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wartości
progowych hałasu. PoniŜej tabela dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku
powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu
powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków
powietrznych.
Tabela 7
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku
Dopuszczalny poziom hałasu wyraŜony równowaŜnym
poziomem dźwięku A w dB
drogi lub linie kolejowe*)
Lp.
Przeznaczenie terenu
pora dnia przedział
czasu
odniesienia
równy 16
godzinom
1
2
3
pora dnia przedział
pora nocy czasu
przedział
odniesienia
czasu
równy 8
odniesienia
najmniej
równy 8
korzystnym
godzinom
godzinom
dnia
4
45
pozostałe obiekty i grupy
źródeł hałasu
5
pora nocy przedział
czasu
odniesienia
równy 1
najmniej
korzystnej
godzinie
nocy
6
Program
2
a. Obszary A ochrony
uzdrowiskowej
50
40
40
35
3
b. Tereny szpitali poza
miastem
50
40
40
35
4
a. Tereny wypoczynkoworekreacyjne poza miastem
55
45
45
40
5
b. Tereny zabudowy
mieszkaniowej
jednorodzinnej
55
45
45
40
c. Tereny zabudowy
związanej ze stałym lub
wielogodzinnym pobytem
dzieci i młodzieŜy
55
45
45
40
d. Tereny domów opieki
55
45
45
40
e. Tereny szpitali w
miastach
55
45
45
40
a. Tereny zabudowy
mieszkaniowej
wielorodzinnej i
zamieszkania zbiorowego
60
50
50
40
b. Tereny zabudowy
mieszkaniowej
jednorodzinnej z usługami
rzemieślniczymi
60
50
50
40
10 c. Tereny zabudowy
zagrodowej
60
50
50
40
11 a. Tereny w strefie
śródmiejskiej miast powyŜej
100 tys. mieszkańców ze
zwartą zabudową
mieszkaniową i
koncentracją obiektów
administracyjnych,
handlowych i usługowych
65
55
55
45
6
7
8
9
*) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się takŜe dla torowisk
tramwajowych poza pasem drogowym.
Jak wynika z tabeli kryterium decydującym o dopuszczalnych poziomach hałasu w
środowisku jest przeznaczenie terenu. Odczucie hałasu jest bardzo subiektywne i zaleŜy od
wraŜliwości słuchowej poszczególnych jednostek. Zespół zjawisk akustycznych
zachodzących w środowisku, określony za pomocą parametrów akustycznych czasu i
46
Program
przestrzeni nazywa się umownie klimatem akustycznym środowiska zewnętrznego.
UciąŜliwość hałasu dla organizmu zaleŜy od natęŜenia dźwięku Jego częstotliwości i czasu
trwania.
7.2.1. Hałas komunikacyjny
Do najpowszechniejszych i najbardziej uciąŜliwych źródeł hałasu naleŜy komunikacja
drogowa. Środki transportu są ruchomymi źródłami hałasu decydującymi o parametrach
klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Poziomy dźwięku
środków komunikacji drogowej są wysokie i wynoszą 75-90 dB. Z uwagi na wzrastającą
liczbę pojazdów i zwiększające się natęŜenie ich ruchu moŜna przyjąć, Ŝe na terenie gminy
utrzymywać się będzie tendencja wzrostowa natęŜenia hałasu związanego z ruchem
kołowym.
7.2.2. Hałas przemysłowy
Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla kaŜdego obiektu i zaleŜy
od parku maszynowego, zastosowanej izolacji hal produkcyjnych, a takŜe prowadzonych
procesów technologicznych oraz funkcji urbanistycznej sąsiadujących z nim terenów.
Wewnątrz hal przemysłowych hałas sięga poziomu 80-125 dB i w znacznym stopniu przenosi
się na tereny sąsiadujące. W sąsiedztwie zakładów przemysłowych poziomy dźwięku osiągają
wartości od 50 dB (mało uciąŜliwe) do 90 dB (bardzo uciąŜliwe). Na terenie gminy brak
zakładów przemysłowych uciąŜliwych pod względem emisji hałasu.
Zakłady usługowe są źródłami hałasu o ograniczonym zasięgu oddziaływania, wpływają one
na warunki klimatu akustycznego, jednakŜe wpływ ten ma charakter lokalny.
Do zakładów takich naleŜą najczęściej: warsztaty mechaniki pojazdowej, blacharskie,
ślusarskie, stolarskie, kamieniarskie i krawieckie. Takie stacjonarne źródła hałasu mogą
jednak powodować uciąŜliwości dla osób zamieszkujących w ich najbliŜszym sąsiedztwie.
7.2.3. Hałas komunalny
Według polskiej normy, poziom hałasu pochodzący od instalacji i urządzeń budynku moŜe
wynosić w ciągu dnia 30-40 dB, nocą 25-30 dB.
Ponadnormatywny hałas mieszkaniowy spotykany jest w zabudowie wielorodzinnej
najczęściej w wyniku oszczędności na materiałach i konstrukcjach budowlanych, a takŜe w
wyniku wadliwego działania instalacji wodno-ściekowej, centralnego ogrzewania. Poza
hałasem występującym wewnątrz budynków jest jeszcze hałas zewnętrzny spowodowany
przez pracę silników samochodowych, wywoŜenie śmieci, dostawy do sklepów etc.
Źródła wibracji moŜna podzielić na dwa główne rodzaje:
- wibracje pochodzące od pojazdów, narzędzi i urządzeń,
- wibracje przenoszone z podłoŜa, np. z drgających platform, podłóg, siedzeń w pojazdach
mechanicznych itp.
Szkodliwość wibracji zaleŜy od wielkości natęŜenia źródła charakteru zmian, w czasie oraz
długotrwałości działania. Na wibracje naraŜony jest kaŜdy człowiek zarówno w pracy jak i w
Ŝyciu codziennym. Wibracje i wstrząsy, podobnie jak hałas, przenoszone są przez wzbudzone
do drgań konstrukcje budynków mieszkalnych. Skutkiem oddziaływania wibracji na
człowieka są zmiany w układzie nerwowym, krąŜenia, narządach ruchu oraz układzie
pokarmowym. Dlatego teŜ wibracje naleŜy zmniejszać lub likwidować w miejscach ich
powstawania m.in. poprzez zmiany w konstrukcji aparatury i maszyn, stosowanie
elastycznych podłoŜy (guma, korek), ekranów tłumiących wibracje itp.
47
Program
7.2.4. Mechanizmy prawno-ekonomiczne
Podstawę prawną działań w zakresie ochrony środowiska przed hałasem stanowi przede
wszystkim ustawa Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z art. 112 ustawy:
„Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego
środowiska, w szczególności poprzez:
o
o
utrzymanie poziomu hałasu poniŜej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie,
zmniejszenie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany
zapobieganiu ich powstawaniu lub przenikaniu do środowiska".
Według ustawy Prawo ochrony środowiska kaŜdy z organów administracji działając według
przepisów prawnych ma inny zakres kompetencji i zadań.
•
•
•
•
nakazanie osobie fizycznej eksploatującej instalację w ramach zwykłego korzystania ze
środowiska lub eksploatującej urządzenie wykonanie w określonym czasie czynności
zmierzających do ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko (w formie
decyzji na podstawie art.363), - kompetencje burmistrza,
wstrzymanie uŜytkowania instalacji w razie naruszenia warunków decyzji określającej
wymagania dotyczące eksploatacji instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia,
prowadzonej przez osobę fizyczną w ramach zwykłego korzystania ze środowiska (w
formie decyzji na podstawie art.368 ust. l) – kompetencje burmistrza,
zgoda na podjęcie wstrzymanej działalności gdy dokonano czynności zabezpieczających
środowisko np. ze względu na ponadnormatywną emisję hałasu do środowiska ( art.372)kompetencje wojewódzkiego inspektora, burmistrza,
sprawowanie kontroli w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie środowiska (w tym
oddziaływania hałasu przenikającego do środowiska) poprzez występowanie w
charakterze oskarŜyciela publicznego lub występowanie do wojewódzkiego inspektora
ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich działań ( art.379 ust. l, 4 i 5)- kompetencje
burmistrza, starosty, marszałka województwa
Do prowadzenia kontroli klimatu akustycznego powołane są następujące organy
administracji:
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska prowadzący kontrolę klimatu akustycznego
związanego z emisją hałasu do środowiska,
organ nadzoru budowlanego posiadający uprawnienia kontrolne w zakresie ochrony
środowiska przed hałasem w odniesieniu do obiektów budowlanych, których stan
techniczny moŜe spowodować zagroŜenie środowiska lub uŜytkowany jest w sposób
zagraŜający środowisku,
Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadząca badanie klimatu akustycznego środowiska
pracy w zakresie zagroŜenia Ŝycia i zdrowia ludzi.
W ramach procedur administracyjnych istnieją warunki do tworzenia miejscowego prawa
ustalającego standardy imisyjne. Procedury dotyczące ustaleń zagospodarowania
przestrzennego pozwalają na uwzględnienie ochrony środowiska przed hałasem.
Pozwolenie na uŜytkowanie wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej.
Inwestor zobowiązany jest przed przystąpieniem do uŜytkowania powiadomić WIOŚ, który
moŜe wstrzymać oddanie obiektu do eksploatacji, jeśli nie spełnia on wymogów ochrony
środowiska przed hałasem.
Przytaczane wcześniej rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie wartości progowych
poziomów hałasu określa wartości progowe poziomów hałasu w środowisku, których
48
Program
przekroczenie powoduje zaliczenie obszaru, na którym poziom hałasu przekracza poziom
dopuszczalny do kategorii terenu zagroŜonego hałasem. Oznacza to, Ŝe dla obszarów, na
których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczamy, wojewoda lub rada powiatu (w
zaleŜności od kompetencji) tworzy program działań, którego celem jest dostosowanie
poziomu hałasu do dopuszczalnego.
7.2.5. Cele z zakresu poprawy klimatu akustycznego
Cele z zakresu poprawy klimatu akustycznego w mieście:
inwentaryzacja miejsc, gdzie występują przekroczenia hałasu,
trzymanie aktualnego poziomu hałasu w obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest
korzystna,
ograniczenie poziomu hałasu emitowanego przez środki transportu w obszarach centrum
miejscowości i wzdłuŜ głównych dróg,
koordynacja działań (z udziałem policji) w celu badania pojazdów powodujących
szczególny hałas,
przy lokalizacji nowych inwestycji oraz w planowaniu przestrzennym naleŜy brać jako
jedno z kryterium emisję hałasu,
przy modernizacji dróg naleŜy dobrać nawierzchnię dla rzeczywistej prędkości pojazdów
(asfalty porowate dla prędkości powyŜej 70 km/h, a tzw. ciche asfalty dla prędkości
poniŜej 70 km/h),
stosowanie okien dźwiękoszczelnych,
prowadzenie działalności edukacyjnej o zagroŜeniu środowiska i zdrowia ludzkiego
hałasem.
Efekty działań:
o poprawa jakości Ŝycia mieszkańców poprzez zmniejszenie subiektywnie odczuwalnej
uciąŜliwości hałasowej,
o zintensyfikowanie kontroli i nadzoru nad istniejącymi źródłami hałasu oraz
zintensyfikowanie działań prewencyjnych dla ograniczenia uciąŜliwości obiektów.
7.3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym
W środowisku występują pola elektromagnetyczne, których obecność nie jest związana z
działalnością człowieka (naturalne) oraz pola będące efektem działalności człowieka
(sztuczne).
ZłoŜone spektrum promieniowania elektromagnetycznego jest bardzo rozległe i obejmuje
róŜne długości fal: od fal radiowych przez fale promieni podczerwonych, zakres widzialny i
fale promieni nadfioletowych, do bardzo krótkich fal promieni rentgenowskich i promieni
gamma. Z całego spektrum promieniowania elektromagnetycznego w sposób istotny
oddziałują na organizmy tylko te, które są pochłaniane przez atomy, cząsteczki i struktury
komórkowe.
Z uwagi na sposób oddziaływania promieniowania na materię, widmo promieniowania
elektromagnetycznego moŜna podzielić na promieniowanie jonizujące i niejonizujące;
promieniowanie jonizujące, występuje w wyniku uŜytkowania zarówno
wzbogaconych, jak i naturalnych substancji promieniotwórczych w energetyce
jądrowej, ochronie zdrowia, przemyśle, badaniach naukowych,
49
Program
promieniowanie niejonizujące, występuje wokół linii energetycznych wysokiego
napięcia, radiostacji, pracujących silników elektrycznych oraz instalacji
przemysłowych, urządzeń łączności, domowego sprzętu elektrycznego,
elektronicznego itp. Z punktu widzenia ochrony środowiska i zdrowia człowieka w
zakresie promieniowania niejonizującego istotne są mikrofale, radiofale oraz fale o
bardzo niskiej (VLF) i ekstremalnie niskiej częstotliwości (FW).
Nadmierne dawki promieniowania działają szkodliwie na wszystkie organizmy Ŝywe,
dlatego teŜ ochrona przed szkodliwym promieniowaniem jest jednym z waŜnych zadań
ochrony środowiska.
7.3.1. Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące jest nieodłącznym elementem środowiska naturalnego, dociera z
Kosmosu, z wnętrza Ziemi. Przy opracowywaniu zbiorczych ocen zagroŜeń radiacyjnych
dla ludzi i środowiska rozróŜnia się zagroŜenia pochodzące od radionuklidów naturalnych i
sztucznych. W przyrodzie występuje prawie 80 radioizotopów ok. 20 pierwiastków
promieniotwórczych. Do najbardziej znanych naleŜą izotopy uranu i toru, a takŜe potasu,
węgla i wodoru. Intensywność promieniowania wywołana naturalnymi pierwiastkami
promieniotwórczymi jest róŜna w róŜnych miejscach naszego globu. Radionuklidy
pochodzenia sztucznego przedostały się do środowiska w wyniku prób z bronią jądrową lub
zostały uwolnione z obiektów jądrowych i składowisk paliwa w trakcie ich normalnej
eksploatacji lub w stanach awaryjnych (np. katastrofa elektrowni jądrowej w Czamobylu).
RównieŜ wytwarzane są przez róŜnego rodzaju urządzenia stosowane np. w diagnostyce.
7.3.2. Promieniowanie niejonizujące
Źródłami promieniowanie niejonizujacego są:
stacje radiowe,
stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej,
elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia,
zespoły sieci i urządzeń elektrycznych w gospodarstwie domowym (np. kuchenki
mikrofalowe)
urządzenia radiolokacyjne i radionawigacyjne.
Stacje bazowe telefonii komórkowej są najbardziej rozpowszechnionym rodzajem obiektów
radiokomunikacyjnych. Zasięgi występowania pól elektromagnetycznych o wartościach
wyŜszych od dopuszczalnych w otoczeniu stacji bazowych są zaleŜne od mocy
doprowadzonej do anten i charakterystyk ich promieniowania. W otoczeniu typowych stacji
bazowych telefonii komórkowej pola elektromagnetyczne o wartościach wyŜszych od
dopuszczalnych występują nie dalej niŜ kilkadziesiąt metrów od samych anten i na
wysokości ich zainstalowania.
Oddziaływanie promieniowania niejonizujacego na środowisko stale wzrasta, co związane
jest z postępem cywilizacyjnym. Wpływ na wzrost promieniowania ma przede wszystkim
rozwój telefonii komórkowej, powstawanie coraz większej liczby stacji nadawczych
radiowych i telewizyjnych oraz stacji bazowych telefonii komórkowej, itp., pokrywających
coraz gęstszą siecią obszary duŜych skupisk ludności. Przedstawiony rozwój źródeł pól
elektromagnetycznych powoduje zarówno ogólny wzrost poziomu tła promieniowania
elektromagnetycznego w środowisku, jak teŜ zwiększenie liczby i powierzchni obszarów o
podwyŜszonym poziomie natęŜenia promieniowania.
50
Program
7.3.3. Unormowania formalno-prawne
W Unii Europejskiej zagadnienie promieniowania elektromagnetycznego poruszone zostało
w przyjętej w dniu 12.07.1999 r. rekomendacji Rady Europejskiej w sprawie ograniczania
ekspozycji pól elektromagnetycznych o częstotliwościach od O Hz do 300 GHz na ludność.
Rekomendacja została skonstruowana głównie w oparciu o zalecenia Międzynarodowej
Komisji Ochrony przed Promieniowaniem Niejonizującym. Stanowi ona jedyny oficjalny
akt Unii Europejskiej odnoszący się do kwestii oddziaływań pól elektromagnetycznych.
Dotychczas nie została przyjęta Ŝadna dyrektywa Unii dotycząca tych zagadnień.
W Polsce uregulowania formalno-prawne w zakresie ochrony przed promieniowaniem
elektromagnetycznym niejonizującym zawarte zostały w ustawie Prawo ochrony
środowiska, która weszła w Ŝycie l października 2001 r. Art. 234 ustawy nakłada na
uŜytkowników linii i stacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym 110 kV lub
wyŜszym oraz instalacji radiokomunikacyjnych, radionawigacyjnych i radiolokacyjnych,
których równowaŜna moc promieniowana izotropowa jest równa 15 W lub wyŜsza,
emitujących pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0,03 MHz do 300 000 MHz,
obowiązek uzyskania pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych. Obowiązek ten
w chwili obecnej dotyczy obiektów oddawanych do uŜytkowania po l października 2001 r.
Obiekty, których dotyczy obowiązek uzyskania pozwolenia na emisje pól
elektromagnetycznych, są wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z 24 września
2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do
sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. W związku z tym na etapie
lokalizacji oraz budowy tego rodzaju obiektów inwestor jest lub moŜe być zobowiązany
przez odpowiedni organ ochrony środowiska do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na
środowisko.
Jednocześnie art. 76 Prawa ochrony środowiska nakłada na inwestora obowiązek
poinformowania, na 30 dni przed terminem oddania do uŜytku nowo zbudowanego lub
zmodernizowanego obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji realizowanych
jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, wojewódzkiego
inspektora ochrony środowiska o planowanym terminie oddania do uŜytku obiektu
będącego źródłem promieniowania elektromagnetycznego.
W przypadku stwierdzenia, Ŝe obiekt nie spełnia wymagań ochrony środowiska,
wojewódzki inspektor ochrony środowiska ma, na podstawie art. 365 ustawy Prawo
ochrony środowiska, obowiązek wstrzymania oddania do uŜytku lub uŜytkowania instalacji
eksploatowanej bez wymaganych prawem pozwoleń, w tym przypadku pozwolenia na
emitowanie pól elektromagnetycznych. Z kolei art. 364 ustawy Prawo ochrony środowiska
obliguje wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska do wydania decyzji wstrzymującej
działalność powodującą pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub
zagraŜającą Ŝyciu lub zdrowiu ludzi.
Prawo ochrony środowiska zobowiązuje wojewodę do prowadzenia okresowych badań
kontrolnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz aktualizowanego
corocznie rejestru zawierającego informacje o terenach, na których stwierdzono
przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku z
wyszczególnieniem przekroczeń dotyczących terenów przeznaczonych pod zabudowę
mieszkaniową oraz miejsc dostępnych dla ludności.
Na terenie Pionek jest stacja bazowa telefonii komórkowej na terenie ZTS „Pronit” (komin
ciepłowni). Stacje Linii Radiowej Telefonii Pilickiej są na terenie zakładów drzewnych
przy ul. Garszwo 57 i na kominie ul. Zakładowa 7. Aktualnie dwóch operatorów jest w
51
Program
trakcie staranie się o decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach budowy stacji
bazowych swoich sieci. Planowane lokalizacje to teren ZTB Krzysztof Wach przy ul.
Wspólnej oraz teren Zakładu Pracy Inwalidów Niewidomych przy ul. Leśnej.
NaleŜy mieć na uwadze, Ŝe oddziaływanie promieniowania niejonizującego na środowisko
będzie stale wzrastać, co związane jest z postępem cywilizacyjnym. Wpływ na wzrost
promieniowania ma przede wszystkim rozwój telefonii komórkowej, powstawanie coraz
większej liczby stacji nadawczych radiowych i telewizyjnych oraz stacji bazowych telefonii
komórkowej, itp., pokrywających coraz gęstszą siecią obszary duŜych skupisk ludności.
7.3.4. Ograniczenie wpływu promieniowania elektromagnetycznego na ludzi
Cele do realizacji w zakresie ograniczenia wpływu promieniowania elektromagnetycznego
na ludzi:
zapobieganie powstawaniu nowych źródeł promieniowania niejonizującego na
terenach mieszkalnych.
utrzymanie dotychczasowego stanu braku zagroŜeń dla mieszkańców i środowiska ze
strony promieniowania elektromagnetycznego,
7.4. Ochrona zasobów wodnych
Źródłami zanieczyszczeń wód w Pionkach są:
ścieki przemysłowe wprowadzane do ZagoŜdŜonki,
ścieki komunalne,
ścieki komunalne odprowadzane do gruntu,
przecieki z sieci kanalizacji sanitarnej,
nieoczyszczone wody deszczowe z kanalizacji deszczowej,
spływy wód opadowych z utwardzonych terenów zurbanizowanych i przemysłowych,
zakwity mikroorganizmów z grupy sinic w Stawie Górnym,
stacje paliw.
7.4.1. Ochrona wód podziemnych
W Pionkach wody podziemne występują w czwartorzędowej warstwie wodonośnej, są typu
wgłębnego. Dobre właściwości filtracyjne utworów izolujących poziom wodonośny stwarzają
warunki do migracji zanieczyszczeń z powierzchni ziemi. Ochrona tych wód realizowana
powinna być w dwóch aspektach:
-
ochrona przed zanieczyszczeniem wód,
-
oszczędne gospodarowanie zasobami.
W Pionkach były wykonywane badania wód podziemnych w ramach monitoringu krajowego.
W latach 1998 i 1999 badania określiły, Ŝe są to wody klasy Ib (wody wysokiej jakości) a w
latach 2000-2002 klasy II (wody średniej jakości).
W ujęciu „Leśna” ze względu na funkcjonowanie w niedalekiej odległości od ujęcia
cmentarza parafialnego po jego rozbudowie jest obowiązek prowadzenia kontroli jakości
wody surowej ujmowanej poszczególnymi studniami jak równieŜ monitorowania stanu
czystości wód czwartorzędowego poziomu wodonośnego za pomocą piezometrów P-1, P-2,
P-3 w zakresie następujących wskaźników: temperatura, przewodność, odczyn, tlen., tlen
rozpuszczony, amoniak, azotany, azotyny, chlorki, siarczany, fosforany, wodorowęglany, sód,
potas, wapń, magnez, Ŝelazo. Analiza powinna być przeprowadzana co rok.
52
Program
ZagroŜeniem czystości wód podziemnych jest nie rekultywowane składowisko odpadów ZTS
„Pronit” a takŜe nieeksploatowane studnie głębinowe w ujęciach „Nowy Korczyn” – 1
studnia, „Zakład Stary” – 3 studnie, „Staw Górny” – 2 studnie oraz wyłączone z eksploatacji
ujęcia ze względu na wandalizm, kradzieŜe – działania ludzi zamierzone i niezamierzone,
które mogą spowodować przedostanie się zanieczyszczeń studniami do pokładów
wodonośnych.
W aspekcie oszczędzania wody, która w całości w Pionkach pochodzi ze studni głębinowych,
naleŜy:
1. Ograniczać i eliminować wykorzystywanie wód podziemnych do celów
przemysłowych.
2. Promować oszczędzanie wody.
7.4.2. Ochrona wód powierzchniowych
Starosta Radomski udzielił Gminie Miasta Pionki do dnia 31 grudnia 2015 r. pozwolenia
wodnoprawnego na wprowadzanie oczyszczonych ścieków komunalnych z oczyszczalni w
Pionkach połoŜonej przy ul. Garszwo 99 do rzeki ZagoŜdŜonki w km. 28 + 950 (brzeg lewy)
z następującymi warunkami:
ilość wprowadzanych ścieków komunalnych nie przekroczy:
Qśr. d. = 6 000 m3/d
Qmax. d = 12 000 m3/d
wskaźniki zanieczyszczeń określające jakość ścieków nie przekroczą wartości
wymienionych w drugiej kolumnie w czasie normalnej eksploatacji oczyszczalni
ścieków:
Tabela 8
Wskaźniki zanieczyszczeń wód zrzutowych z oczyszczalni
Wartość wskaźników wg
Nazwa wskaźnika
Wartość dopuszczalna wg
pozwolenia wodnoprawnego pomiarów własnych w 2006 r.
odczyn
6,5 – 9,0
7,7
3
25
18,8
3
[mg/dm ]
125
55,7
zawiesiny ogólne [mg/dm3]
BZT5
ChZT
fosfor ogólny
azot ogółny
ekstrakt eterowy
chrom ogólny
cynk
pH
[mg/dm ]
35
17,4
3
3
1,75
3
30
21,2
3
50
11,75
3
0,5
-
3
2,0
0,052
[mg/dm ]
[mg/dm ]
[mg/dm ]
[mg/dm ]
[mg/dm ]
wprowadzanie oczyszczonych ścieków przemysłowych i wód chłodniczych kanałem
nr 2 do rzeki ZagoŜdŜonki w km. 31 + 300 (lewy brzeg) w ilości nie więcej niŜ
Qśr. d. = 200 m3/d,
a wskaźniki zanieczyszczeń określające jakość ścieków nie przekroczą wartości:
odczyn pH
- 6,5 – 9,0
temperatura
- 35 0C
BZT5
- 25 mg/dm3
ChZT
- 125 mg/dm3
53
Program
zawiesiny ogólne
siarczany
chlorki
- 35 mg/dm3
- 500 mg/dm3
- 1000 mg/dm3
Drugie pozwolenie wodnoprawne waŜne do 31.12.2008 r. na wprowadzanie ścieków
technologicznych kanałem nr 1 (z terenu ZTS „Pronit” w Pionkach) do rzeki ZagoŜdŜonki w
km. 31 + 900 (brzeg lewy) z następującymi warunkami:
ilość wprowadzanych ścieków komunalnych nie przekroczy:
Qśr. d. = 600 m3/d
wskaźniki zanieczyszczeń określające jakość ścieków nie przekroczą wartości w
czasie normalnej eksploatacji oczyszczalni ścieków:
odczyn pH
- 6,5 – 9,0
temperatura
- 35 0C
BZT5
- 25 mg/dm3
ChZT
- 125 mg/dm3
zawiesiny ogólne
- 35 mg/dm3
fosfor ogólny
- 3 mg/dm3
fenole lotne
- 0,1 mg/dm3
substancje ekstrahujące z eterem naftowym - 50 mg/dm3
aldehyd mrówkowy - 2,0 mg/dm3
substancje ropopochodne - 15 mg/dm3
azot ogólny
- 30 mg/dm3
fosfor ogólny
- 3 mg/dm3
siarczany
- 500 mg/dm3
cyjanki wolne
- 0,1 mg/dm3
cyjanki związane
- 5,0 mg/dm3
chlor wolny
- 0,2 mg/dm3
nikiel
- 0,5 mg/dm3
cynk
- 2,0 mg/dm3
miedź
- 0,5 mg/dm3
ołów
- 0,5 mg/dm3
substancje powierzchniowo czynne – detergenty anionowe - 5,0 mg/dm3
ekstrakt eterowy
- 50 mg/dm3
chrom ogólny
- 0,5 mg/dm3
cynk
- 2 mg/dm3
Zgodnie z warunkami pozwolenia prowadzone są pomiary wskaźników zanieczyszczeń.
Wartości mierzone wskaźników mieszczą się w granicach wielkości wskaźników pozwoleń
wodnoprawnych. Zrzut do ZagoŜdŜonki ścieków oczyszczonych z oczyszczalni ścieków jest
poza Pionkami na wysokości Januszna. Na terenie miasta większym problemem są zrzuty
kanałami nr 1 i nr 2 z terenów „Pronitu”. Problemem teŜ są zanieczyszczenia z szamb
wprowadzane do ZagoŜdŜonki powyŜej Stawu Górnego.
W dniu 12.06.2005 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Delegatura
w Radomiu przeprowadził badania wody z ZagoŜdŜonki powyŜej Stawu Górnego, w Stawie
Górnym i poniŜej Stawu Górnego przy ul. Wspólnej. Powodem wykonania badań było
zgłoszenie zanieczyszczenia wód. Podejrzewano zrzut odpadów przemysłowych. Okazało się,
Ŝe zanieczyszczenie spowodowały mikroorganizmy z grupy sinic. Analizy wykonane na
próbie wody pobranej ze zbiornika wodnego Staw Górny wskazały na występowanie wody
charakteryzującej się dość niekorzystnymi wynikami ze względu na występowanie wody
nadmiernie zanieczyszczonej związkami organicznymi. Świadczą o tym wyniki analiz BZT5,
54
Program
ChZT-Cr (V-zła klasa jakości). Wysokie było stęŜenie zawiesiny ogólnej (IV klasa). Badana
woda miała lekko zasadowy charakter – odczyn wynosił 9,01 pH. Badania hydrobiologiczne
wykazały znaczne ilości mikroorganizmy z grupy sinic potwierdzając tym samym zakwit
wody. Badania próby wody pochodzącej z rzeki ZagoŜdŜonki w miejscowości Płachty
powyŜej zbiornika wykazały , Ŝe klasie IV odpowiadało stęŜenie ChZT-Cr (36,1 mgO2/l), a
klasie II wartość BZT5 - (2,1 mgO2/l). Wyniki pozostałych parametrów kształtowały się na
poziomie I klasy czystości (wody o bardzo dobrej jakości). W próbie wody pochodzącej z
rzeki na wysokości ul. Wspólnej klasę V stwierdzono w przypadku BZT5 - (13,1 mgO2/l).
Klasie IV odpowiadała wartość ChZT-Cr (37,9 mgO2/l), a klasie II zawiesina ogólna. Wyniki
pozostałych parametrów kształtowały się na poziomie czystości próbki wody z Płacht.
7.4.3. Realizacja ochrony zasobów wodnych i poprawy jakości wód
Cele średnioterminowe:
1. Poprawa jakości (czystości) wód powierzchniowych.
2. Ograniczenie poboru wód podziemnych.
3. Ograniczenie wodochłonności.
4. Zapobieganie zanieczyszczeniom wód podziemnych i powierzchniowych.
7.5. Gospodarka odpadami
Stan gospodarki odpadami w Pionkach oraz plan działań mający na celu osiągnąć wskaźniki
gospodarki odpadami wymagane obowiązującymi przepisami zawiera „Plan gospodarki
odpadami Miasta Pionki” będący częścią niniejszego Programu.
7.5.1. Odpady sektora komunalnego
Odpady komunalne - rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych,
a takŜe odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców
odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów
powstających w gospodarstwach domowych.
Głównym źródłem powstawania odpadów komunalnych związanych z działalnością bytową
człowieka są przede wszystkim gospodarstwa domowe oraz obiekty uŜyteczności publicznej
(infrastruktury).
Tabela 9
Ilość odpadów komunalnych zebrana na terenie Pionek w 2005 r.
Odpady
Odpady
Odpady komunalne Odpady wyOdpady
komunalne zebrane selektywnie segregowa przekazane
Nazwa
przekazane
mieszane
ne ze
na składopodmiotu
do
papier i tworzywa
zebrane
zmieszawisko
segregacji
tektura
sztuczne
ogółem
nych
odpadów
[Mg]
[Mg]
[Mg]
[Mg]
[Mg]
[Mg]
Miejski Zakład
4 261,35
8,00
8,00
8,10
24,10
4 237,25
Usług
Komunalnych
„ALMAX”
18,35
18,35
„EKO-SAM
RECYKLING”
razem
4 279,70
8,00
8,00
8,10
24,10
4 255,60
7.5.1.1. System zbierania odpadów na terenie gminy
Usługa zbierania i transportowania odpadów komunalnych w Pionkach jest w 99,6 %
wykonywana przez jednostkę organizacyjną Gminy Miasta Pionki zakład budŜetowy pod
nazwą Miejski Zakład Usług Komunalnych (MZUK) z siedzibą w Pionkach przy ul. Leśna 5.
55
Program
Oddział Oczyszczania Miasta będący częścią MZUK ma siedzibę przy ul. Zwoleńskiej 1.
Odpady zbierane są do kontenerów KP-7 o pojemności 7 m3 oraz pojemników PA 1100 o
pojemności 1,1 m3 ustawianych w zabudowie wielorodzinnej oraz pojemników PA 1100 i
pojemników SM 110 o pojemności 0,11 m3 wykorzystywanych do zbierania odpadów z
posesji zabudowy jednorodzinnej. Odpady są transportowane na składowisko odpadów w
Wincentowie pod Radomiem, którego uŜytkownikiem jest „Radkom” Sp. z o. o. z
większościowym udziałem Miasta Radom. Odległość mierzona najkrótszą drogą dla
pojazdów transportujących odpady z Pionek do Wincentowa wynosi ok. 35 km.
W Pionkach działa system selektywnej zbiórki odpadów. W 23 miejscach w okolicach
zabudowy wielorodzinnej są rozstawione 23 pojemniki PA 1100 o pojemności 1,1 m3 na
szkło z metalami i plastikami i 18 pojemników PA 1100 o pojemności 1,1 m3 na makulaturę.
W 2005 roku rozpoczęto selektywną zbiórkę odpadów w zabudowie jednorodzinnej. W 2005
roku systemem selektywnej zbiórki odpadów objęto 1106 posesji jednorodzinnych. MZUK
zaopatruje mieszkańców w worki foliowe o pojemności 110 l z przeznaczeniem na plastik,
metal, makulaturę.
7.5.2. Odpady sektora gospodarczego
W Pionkach dominuje przemysł chemiczny i drzewny. Proporcjonalnie do liczby
mieszkańców jest rozwinięty handel i usługi.
Z danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie Delegatura w
Radomiu wynika Ŝe 12 monitorowanych producentów odpadów przemysłowych wytworzyło
6 030, 816 Mg odpadów przemysłowych z czego (łącznie ze zmagazynowanymi w latach
poprzednich u wytwórców 6 048, 642 Mg):
- 5 819, 464 Mg poddano odzyskowi (96,21%),
- 60, 577 Mg unieszkodliwiono poza składowaniem (1,00 %),
- 94, 500 Mg złoŜono na składowiska (1,56 %),
- 74, 101 Mg zmagazynowano w miejscu wytworzenia (1,23 %).
W skład wytworzonej masy odpadów wchodzą odpady niebezpieczne w ilości 17, 001 Mg
które zostały zagospodarowane w następujący sposób:
- 11, 637 Mg poddano odzyskowi (59, 72 %),
- 3, 877 Mg unieszkodliwiono poza składowaniem (19, 90 %),
- 3, 971 Mg zmagazynowano w miejscu wytworzenia (20, 38 %).
7.5.2.1. Składowisko odpadów ZTS „Pronit” S.A.
Na terenie dawnego zakładu produkcyjnego branŜy chemiczno-zbrojeniowej ZTS „Pronit”
znajduje się zamknięte w 2002 r. składowisko odpadów poprzemysłowych.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska z Radomia decyzją znak RA-IN-6732/5351/156/1487/03/UK z dnia 15.07.2003 r. zalecił opracowanie dokumentacji zamknięcia i
rekultywacji składowiska. Opracowanie pn. „Projekt technicznego zamknięcia i rekultywacji
zakładowego składowiska odpadów ZTS „Pronit” S.A. w upadłości” wykonało w latach
2004-2005 Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. w Kielcach.
Składowisko zlokalizowane jest w południowo-zachodniej części miasta, na działce
gruntowej nr ewidencyjny 1464/155.
Powierzchnia terenu wokół składowiska opada w kierunku południowo wschodnim od 168,8
do 165 m.n.p.m. Teren składowiska wynosi 17 500 m2 i dzieli się na dwie części: północną o
powierzchni 7200 m2 , którą zakończono eksploatować kilka lat wcześniej i część
południową o powierzchni 10 300 m2 , której eksploatację zakończono w 2002 roku. Część ta
została zagęszczona i pokryta warstwą ziemi.
Lokalizacje składowiska, ujęć wody, oczyszczalni ścieków, przepompowni ścieków pokazano
na poniŜszej mapie:
56
Program
skala 1 : 50 000
1
2
3
4
5
-
1 cm = 500 m
granica administracyjna Pionek
zamknięte składowisko odpadów ZTS „Pronit”
Centralna Oczyszczalnia Ścieków
ujęcie wody „Januszno”
przepompownia ścieków
ujęcie wody „Leśna”
57
Program
Ilość i skład nagromadzonych odpadów
Składowisko zawiera odpady poprzymsłowe powstałe w wyniku działalności gospodarczej
ZTS „Pronit”. Na składowisko nie deponowano odpadów komunalnych i innych z terenów
miasta. W 1996 r. szacunkowe rozmiary składowiska: długość 175 m, szerokość – 125 m,
wysokość – 5 m, głębokość – 2 m, powierzchnia 2,18 ha. Wg danych „Pronit” zgromadzono
tam na koniec 1996 r. ok. 23 000 Mg odpadów z czego najwięcej stanowiły:
- mieszanka popiołowo-ŜuŜlowa z kotłowni ZTS „Pronit”,
- odpadowa krzemionka,
- odpady z tworzyw sztucznych,
- osad czynny nadmierny z oczyszczalni ścieków,
- odzieŜ (16 08 10)
- nie segregowane odpady podobne do komunalnych (16 10 01),
- odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów (17 01 01),
- gruz ceglany (17 01 02),
- usunięte tynki (17 01 06),
- skratki (19 08 01),
- odpady z piaskowników oczyszczalni ścieków (19 08 02).
W odległości około 2,5 km na wschód od składowiska przepływa rzeka ZagoŜdŜonka, prawy
dopływ Wisły. Wyniki pomiarów pokazały, Ŝe rzeka na odcinku w pobliŜu składowiska ma
charakter drenujący.
7.5.2.2. Teren poprzemysłowy ZTS „Pronit”
Zakładów przemysłu chemicznego i zbrojeniowego w ostatnim okresie noszący nazwę ZTS
„Pronit” powstał w ramach realizacji krajowego programu budowy przemysłu pod nazwą
Centralny Okręg Przemysłowy w latach 20-tych zeszłego stulecia. Pierwotnie teren zajmował
ponad 640 ha terenu. Stanowiło to ok. 1/3 powierzchni terenu miasta; „Pronit” zlokalizowany
był w południowo-zachodniej części miasta. Po ogłoszeniu upadłości Gmina Miasto Pionki
kupiła ok. 395,8 ha, Zakłady Produkcji Specjalnej Sp. z o.o. – 181,7 ha, Fabryka Amunicji
Myśliwskiej Sp. z o.o. - 23,7 ha terenów „Pronitu”. W zakupionej przez miasto części
„Pronitu” są dawne oddziały produkcyjne „Pronitu” wyłączone z eksploatacji. Stanowią one
zagroŜenie ze względu na pozostające w instalacjach, magazynach substancje chemiczne,
równieŜ wybuchowe. Teren „Pronitu” jest nadal strzeŜony przez firmę ochroniarską. Jednak
pozostałości po prowadzonej działalności gospodarczej stanowią zagroŜenie dla środowiska
przyrodniczego oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia.
Dla oceny skali problemy moŜna dodać, Ŝe a przestrzeni lat 1925 – 2000 na terenach
„Pronitu” produkowano:
nitrocelulozy: lakierowe, dynamitowe, prochowe, roztwory
kleje: obuwnicze, budowlane, meblarskie, specjalistyczne,
etery: techniczny, leczniczy, narkozowy,
collodium,
melamina,
glikocel,
skóra syntetyczna,
prochy: myśliwskie, czarne, strzeleckie, artyleryjskie,
58
Program
górnicze materiały wybuchowe,
Produkcja zbrojeniowa obejmowała m.in.:
• amunicja czołgowa,
• ładunki wydłuŜone rozminowania,
• amunicja sygnalizacyjna,
• amunicja specjalna,
• ładunki prochowe.
7.5.3. Główne problemy gospodarki odpadami dla Pionek
Analiza stanu gospodarki odpadami w Pionkach pozwala wysnuć wprost wnioski dotyczące
reorganizacji systemu zbierania i transportu odpadów. Główne problemy gospodarki
odpadami w Pionkach to:
odległość 35 km do składowiska odpadów; co według KPGO (odległość powyŜej 30
km) narzuca stosowanie przeładunku odpadów do pojazdów wysokotonaŜowych,
nie obejmowanie zbiórką odpadów komunalnych części mieszkańców zabudowy
jednorodzinnej,
niedostateczny poziom selektywnej zbiórki odpadów, równieŜ niebezpiecznych ze
strumienia odpadów komunalnych, obecnie na poziomie 0,57 %,
nie spełnianie wymogów Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, w tym głównych
wymogów:
- zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów,
- odzysku i recyklingu odpadów,
brak ewidencji wytwórców odpadów przemysłowych wraz z wiarygodnymi danymi o
ilościach wytwarzanych odpadów i potwierdzonych przekazaniach odpadów,
niewystarczająca świadomość ekologiczna części mieszkańców oraz
przedsiębiorców,
brak odpowiedzialności części mieszkańców i przedsiębiorców za środowisko,
duŜa ilość nie ewidencjonowanych materiałów azbestowych na terenie miasta,
odprowadzanie odpadów ciekłych do rzeki ZagoŜdŜonki i Stawu Górnego z posesji
prywatnych,
nie rekultywowane zamknięte składowisko odpadów ZTS „Pronit”,
brak jakiejkolwiek miejskiej instalacji do recyklingu i/lub odzysku odpadów.
Cele gospodarki odpadami są w duŜej mierze wytyczone nadrzędnymi planami: powiatowym,
wojewódzkim i krajowym. Plany regionalne obejmują jedynie okres do 2011 roku i zakładane
w tych planach poziomy odzysku odpadów moŜna zastosować dla Pionek do 2010 roku,
pozostałe wskaźniki będą zgodne z KPGO, który sięga częścią prognoz i celów do 2015 roku.
7.5.4. ZałoŜone cele na lata 2007-2010
- uporządkowanie pod względem organizacyjnym systemów zbierania i transportu
odpadów ze szczególnym uwzględnieniem problemu nie kontrolowanego
wprowadzania odpadów komunalnych do środowiska,
-
objęcie 100 % ludności miasta zbiórką odpadów
-
podniesienie świadomości ekologicznej obywateli,
59
Program
-
rozwój selektywnej zbiórki odpadów w systemie dwupojemnikowym w zabudowie
niskiej i wysokiej,
-
wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych pochodzących z
terenów zielonych,
-
wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych w budownictwie
jednorodzinnym pod kątem kompostowania w ogródkach przydomowych,
-
kompostowanie odpadów zielonych i osadów ściekowych
-
wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych,
-
wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów budowlanych,
-
wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie
odpadów komunalnych,
-
skierowanie w roku 2010 na składowisko odpadów inne niŜ niebezpieczne i obojętne
maksymalnie do 75 % (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995),
-
osiągnięcie w roku 2010 poziomu odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów:
-
odpady wielkogabarytowe:
odpady budowlane:
odpady niebezpieczne (ze strumienia odpadów komunalnych)
odpady opakowaniowe
50%,
40%,
50%.
65%
7.5.5. ZałoŜone cele na lata 2011-2014
- dalsza organizacja i doskonalenie systemu gospodarki odpadami komunalnymi,
-
dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych,
-
do 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
(w stosunku do roku 1995),
-
do 25 % (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji (w stosunku do roku 1995),
- osiągnięcie w roku 2014 poziomu odzysku i recyklingu poszczególnych odpadów:
-
odpady wielkogabarytowe:
odpady budowlane:
odpady niebezpieczne (ze strumienia odpadów komunalnych)
odpady opakowaniowe
80%,
60%,
75%
70%
7.5.6. Działania pozwalające osiągnąć wskazane cele
1) uchwalenie nowego regulaminu utrzymania czystości i porządku w mieście i sprawne
wprowadzenie w Ŝycie postanowień regulaminu,
2) zmiana systemu zbiórki - pojemników na odpady komunalne
3) zmiana sytemu transportu – pojazdów zbierających i transportujących odpady
komunalne zmieszane i po selekcji,
60
Program
4) zmiana i rozbudowa systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych
biodegradowalnych, wielkogabarytowych, budowlanych, opakowaniowych i
niebezpiecznych,
5) prowadzenie systematycznej edukacji ekologicznej, kontynuacja i intensyfikacja akcji
szkoleń i podnoszenia świadomości ekologicznej,
6) budowa Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON),
7) budowa stacji rozbiórki i selekcji odpadów wielkogabarytowych,
8) budowa stacji rozdrabniania gruzu i magazynowania odpadów budowlanoremontowych,
9) budowa kompostowni,
10) budowa linii segregacji odpadów,
11) rekultywacja składowiska odpadów na terenie ZTS „Pronit”,
12) inwentaryzacja PCB,
13) inwentaryzacja azbestu,
14) monitorowanie planu, wprowadzanie uzasadnionych zmian.
7.5.7. Planowany system gospodarki odpadami
Zasadniczo system się nie zmieni: zbieranie odpadów „u źródła” i „w sąsiedztwie” następnie
transport na składowisko odpadów poza Pionki. Zostanie zmodyfikowany system
gromadzenia odpadów, system transportu odpadów, wprowadzona zostanie szerzej
selektywna zbiórka odpadów. Planuje się wprowadzenie selektywnego gromadzenia i
zbierania następujących odpadów:
-
odpady suche (makulatura, opakowania, tworzywa sztuczne, szkło, niebezpieczne)
-
odpady mokre (kuchenne, organiczne, pozostałe)
-
odpady wielkogabarytowe – odbiór w wyznaczony dzień miesiąca,
-
odpady budowlane – odbierane na zgłoszenie
odpady z terenów zielonych – w zabudowie niskiej zbierane „u źródła” pozostałe
dowoŜone do kompostowni przez wytwórcę odpadu
odpady niebezpieczne – zbieranie „u źródła” oraz w punkcie zbiórki
-
61
Program
8. Realizacja programu ochrony środowiska
Uwarunkowania programu ochrony środowiska dla Pionek zostały wymienione w punkcie
3.2.1 Programu. W następnych działach opisano stan infrastruktury miejskiej, stan
środowiska.
Celem nadrzędnym, długoterminowym, wyznaczonym w Strategii Rozwoju Miasta Pionki
na lata 2004-2015:
„Budowa perspektyw dla rozwoju turystyki i poprawy
środowiska naturalnego Miasta Pionki”
8.1. Cele średnioterminowe
W poszczególnych polach ochrony środowiska moŜna wymienić działania strategiczne
średnioterminowe mające charakter ciągły :
Tabela 10
l.p.
1
Cele średnioterminowe
Obszar działań
Ochrona przyrody i
środowisko przyrodnicze
Nazwa działań
- utrzymanie lesistości miasta,
- współtworzenie sieci NATURA 2000,
- rozwój infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej
- współpraca z Kozienickim Parkiem Krajobrazowym na
rzecz ochrony przyrody.
2
Powietrze atmosferyczne
3
Hałas i promieniowanie
elektromagnetyczne
ograniczenie emisji zanieczyszczeń z procesów
technologicznych w przemyśle.
ograniczenie emisji ze źródeł komunalnych, głównie
niskiej emisji.
ograniczenie emisji zanieczyszczeń
komunikacyjnych.
rozwój monitoringu powietrza.
o poprawa jakości Ŝycia mieszkańców poprzez
zmniejszenie subiektywnie odczuwalnej uciąŜliwości
hałasowej,
o zintensyfikowanie kontroli i nadzoru nad istniejącymi
źródłami hałasu oraz zintensyfikowanie działań
prewencyjnych dla
ograniczenia uciąŜliwości
obiektów.
utrzymanie dotychczasowego stanu braku zagroŜeń dla
mieszkańców i środowiska ze strony promieniowania
62
Program
elektromagnetycznego,
zapobieganie powstawaniu nowych źródeł
promieniowania niejonizującego na terenach
mieszkalnych.
4
Wody powierzchniowe
i podziemne
5
Powierzchnia ziemi i gleba
- dalsza organizacja i doskonalenie systemu gospodarki
odpadami komunalnymi,
poprawa jakości (czystości) wód powierzchniowych.
ograniczenie poboru wód podziemnych.
ograniczenie wodochłonności.
zapobieganie zanieczyszczeniom wód podziemnych i
powierzchniowych.
- dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów
komunalnych,
- skierowanie w roku 2010 na składowisko odpadów
inne niŜ niebezpieczne i obojętne do 75% (wagowo)
całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających
- skierowanie w roku 2014 na składowisko odpadów
inne niŜ niebezpieczne i obojętne do 25 % (wagowo)
całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających
- osiągnięcie w roku 2014 poziomu odzysku i recyklingu
poszczególnych odpadów:
- odpady wielkogabarytowe: 80%,
- odpady budowlane: 60%,
- odpady niebezpieczne (ze strumienia odpadów
komunalnych): 75%
- odpady opakowaniowe: 70%.
6
Środowisko naturalne
-
stały monitoring stanu środowiska.
7
Mieszkańcy
-
edukacja ekologiczna
8
Tereny ZTS”Pronit”
-
utylizacja odpadów poprzemysłowych
-
rewitalizacja terenów po ZTS „Pronit”
8.2. Realizacja programu w okresie krótkoterminowym
Okres krótkoterminowy dla programu ochrony środowiska przyjęto umownie, gdyŜ część
zadań rozciąga się w czasie na okres 8 lat do 2014 roku. Jest to podyktowane rodzajem
zadania, które jest realizowane sukcesywnie w zaleŜności od potrzeb i moŜliwości
finansowych.
Zarówno Program Ochrony Środowiska Powiatu Radomskiego jak i lokalne programy takie
jak:
63
Program
Program Rozwoju Lokalnego,
Lokalny Plan Rewitalizacji Miasta Pionki 2005-2013,
Strategia rozwoju miasta Pionki na lata 2004-2015
ustalają konkretne zadania inwestycyjne, modernizacyjne i remontowe mające na celu
utrzymać dobrą jakość środowiska naturalnego Pionek i tę jakość poprawiać. Wymienione
programy jak i program ochrony środowiska powinny być dokumentami spójnymi dlatego
zachowano nazewnictwo zadań i koszt szacunkowy. W niektórych zadaniach zaktualizowano
termin wykonania.
Tabela 11
l.p.
Zadania do realizacji
Nazwa zadania
Okres realizacji
Koszt [zł]
1
Budowa ścieŜki rowerowej Sokoły – Pionki Zachodnie
2006-2010
50 000
2
Stworzenie koncepcji zagospodarowania „Posady
Leśnej”
2006-2010
50 000
3
Wspieranie idei rewitalizacji bazy kolejki wąskotorowej
2007-2010
30 000
4
Stworzenie koncepcji zagospodarowania terenów
leśnych pozostających w granicach miasta
2007
30 000
5
Odbudowa zbiornika wodnego - Staw Dolny
2008-2014
2 500 000
6
Regulacja rzeki ZagoŜdŜonki i cieków wodnych
2008-2010
100 000
7
Modernizacja Stawu Górnego
2007-2008
300 000
8
Modernizacja i budowa sieci kanalizacji sanitarnej ulic
Daleka, Kościuszki, Piłsudskiego, Zwycięstwa
2006-2008
2 500 000
9
Rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej
2007-2014
1 200 000
10 Modernizacja ujęć wody
2007-2010
350 000
11 Modernizacja oczyszczalni ścieków
2007-2010
7 000 000
12 Wspieranie rozbudowy sieci gazu ziemnego
2007-2014
300 000
13 Modernizacja ciepłowni „Pronit”
2007-2008
3 500 000
14 Modernizacja sieci cieplnej
2007-2009
3 500 000
15 Termomodernizacja budynków
2007-2014
800 000
16 Rekultywacja składowiska odpadów
2007
600 000
17 Rewitalizacja terenów po ZTS „Pronit”
2007-2014
1 500 000
18 Realizacja Planu Gospodarki Odpadami
2007-2010
1 764 000
19 Edukacja ekologiczna
2007-2014
56 000
8.2.1. Budowa ścieŜki rowerowej Sokoły – Pionki Zachodnie
Zadanie zapisane w Programie Rozwoju Lokalnego Miasta Pionki na lata 2005-2013. Plan
opracowany wspólnie z innymi gminami i KPK zakłada następujący przebieg tras na terenie
Pionek::
64
Program
Pionki Zachodnie – (baza) w kierunku Sokoły- po prawej stronie torów w kierunku
Radom,
Pionki Zachodnie wykorzystując istniejącą ścieŜkę wzdłuŜ Alei Jana Pawła II dalej
wykorzystana część chodnika ul. Kolejowej, ul. Zwycięstwa pod przejazd przez ulicę
Garszwo, następnie ulicą Augustowską gdzie rozpoczynają się szlaki turystyczne
Puszczy Kozienickiej.
Istnieje odcinek ścieŜki rowerowej przy Alei Jana Pawła II od dworca PKP Pionki Zachodnie
do wysokości stadionu.
Budowa ścieŜek rowerowych łączących miasto z Puszczą Kozienicką to atrakcja turystyczna,
moŜliwość rekreacji, w wreszcie waŜny element edukacji ekologicznej. Bezpośrednie
obcowanie z pięknem lasów, urokliwymi zakątkami puszczy, ciekawe tablice informacyjne
Kozienickiego Parku Krajobrazowego – to promocja czystego środowiska, szacunku dla
natury.
8.2.2. Stworzenie koncepcji zagospodarowania „Posady Leśnej”
Zadanie zapisane w Programie Rozwoju Lokalnego Miasta Pionki na lata 2005-2013. Jest to
niezabudowana działka nr ewidencyjny 1865 przy ul. Garszwo o powierzchni 7,11 ha.
Połozona na skraju Puszczy Kozienickiej. Przeznaczona pod działalność: turystyczno rekreacyjną lub hotelową. Działka czeka na inwestora lecz moŜe stać się częścią turystycznej
infrastruktury miejskiej związanej z odnową Stawu Dolnego, bazą noclegową dla turystów.
Powstanie obiektu typu rekreacyjno-hotelowego to realizacja promocji turystyki pieszej,
rowerowej po terenach Puszczy.
8.2.3. Wspieranie idei rewitalizacji bazy kolejki wąskotorowej
Teren Puszczy Kozienickiej na północ od miasta był niegdyś poprzecinany torami kolejki
wąskotorowej. SłuŜyła do transportu pozyskanego w lasach drzewa do tartaku w Pionkach. Po
likwidacji tartaku w latach 90-tych rozebrano tory.
Fundacja Polskich Kolei Wąskotorowych postawiła sobie za cel ratowanie zabytków
kolejnictwa: tabor i linie, zajmuje się poszukiwaniami i publikacjami z zakresu historii
wąskiego toru. Fundacja prowadzi ruch kolejowy w Rogowie (woj. łódzkie) i Starachowicach
(woj. świętokrzyskie) oraz tworzy Skansen Kolei Leśnej w Pionkach.
Rewitalizacja bazy kolejki wąskotorowej jest elementem planu rozwoju turystyki. W efekcie
powstanie ciekawy obiekt chętnie odwiedzany przez turystów.
Stworzenie koncepcji zagospodarowania terenów leśnych pozostających w granicach
miasta
Lasy w Pionkach dzielą się na lasy Skarbu Państwa pozostające w dzierŜawie wieczystej
Gminy Miasta Pionki nie będące częścią Kozienickiego Parku Krajobrazowego oraz lasy na
północ od miasta, które są w zarządzie Lasów Państwowych i są częścią Kozienickiego Parku
Krajobrazowego.
Zagospodarowanie lasów pod kątem turystyki pieszej i rowerowej to cel tego działania.
Lasy dawnego „Pronitu” we władaniu gminy mają powierzchnię 610,1 ha. Są na terenie
zamkniętym ze względu na produkcję zbrojeniową oraz istnienie wyłączonych z eksploatacji
budynków z instalacjami zanieczyszczonymi odpadami niebezpiecznymi. Po
przeprowadzeniu sprzedaŜy terenów inwestycyjnych, spełnieniu warunków bezpieczeństwa
lasy dopiero mogą zostać udostępnione mieszkańcom.
8.2.4. Odbudowa zbiornika wodnego - Staw Dolny
Lustro wody dawnego Stawu Dolnego rozciągało się pomiędzy obecnymi ulicami Zwoleńska,
Kolejowa, Prusa. Obecnie teren ten jest bagnisty, trawiasty, porośnięty niewielkimi osikami,
przecięty rzeką ZagoŜdŜonką. Pierwszym problemem na drodze do odbudowy Stawu Dolnego
65
Program
jest uregulowanie spraw własnościowych do tego terenu. Obecnie jest spór pomiędzy gmina a
właścicielami działek przylegających do dawnego terenu Stawu Dolnego.
W uchwalonym przez Radę Miasta Pionki Programie Rozwoju Lokalnego znajduje się
zadanie odbudowy zbiornika wodnego Staw Górny, który by słuŜył jako zbiornik retencyjny
oraz obiekt związany z lokalną infrastrukturą turystyczną.
Dolina rzeki ZagoŜdŜonki jest korytarzem ekologicznym wiąŜącym gminę i miasto Pionki z
terenami włączonymi w skład systemu tzw. małej retencji - budowy szeregu zbiorników
wodnych z zagospodarowaniem rekreacyjnym. Koncepcja budowy zbiorników wodnych
wynika z konieczności poprawy warunków hydrologicznych i glebowych na terenie miasta,
gdzie okresowo zalewane są duŜe obszary gruntu oraz z moŜliwości rekreacyjnego
wykorzystania kompleksu przyrodniczego. Przewiduje się odtworzenie Stawu Dolnego w
dolnej części rzeki. Zalew posłuŜyłby równieŜ potrzebom budownictwa poprawiając warunki
posadowienia budynków na terenach sąsiadujących z doliną ZagoŜdŜonki. Zakłada się
odbudowę 18 hektarowego zalewu z zapleczem rekreacyjnym.
Budowa ma uzasadnienie związane ze stosunkami wodnymi okolic Pionek i Radomia pomimo poprawy nadal jest to teren w zasięgu leja depresyjnego.
8.2.5. Regulacja rzeki ZagoŜdŜonki i cieków wodnych
Zadanie jest ujęte w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Radomskiego.
ZagoŜdŜonka przepływa przez południowo-wschodnią część miasta kierując się na północ od
Stawu Górnego a następnie skręcając na wschód na wysokości przedłuŜenia ul. Chemicznej i
opuszcza granice miasta na wysokości Kamyka.
W granicach miasta rzeka wymaga uregulowania na niektórych odcinkach, umocnienia
brzegów, pogłębienia. TuŜ za Stawem Górnym jest pierwszy ciek wodny przepływający pod
ul. Spacerową, który wymaga regulacji, następny ciek płynie od rozlewiska przy ul. Wspólnej
następnie pod ul. Wspólną do ZagoŜdŜonki.
Zadanie to naleŜy wykonać w porozumieniu z Wojewódzkim Zarządem Melioracji Urządzeń
Wodnych. NaleŜy równieŜ gospodarować właściwie urządzeniami spiętrzającymi wody
ZagoŜdŜonki w zbiornik Staw Górny. Z mocy prawa za stan tych urządzeń odpowiada gmina
po zakupie od syndyka ZTS „Pronit”.
8.2.6. Modernizacja Stawu Górnego
Zadanie zapisane w Programie Rozwoju Lokalnego Miasta Pionki na lata 2005-2013.
MoŜliwe są co najmniej dwa kierunki działań:
1) realizacja zaniechanego w latach 70-tych II etapu budowy, czyli spiętrzenie do rzędnej
NPP - 148,5 m n.p.m. (o 1,8 m wyŜszy poziom od obecnego) z jednoczesnym uzyskaniem:
- całkowitej pojemności F = 0,88 mln m3
- powierzchni zalewu F = 26,0 ha
- średniej głębokości hśr = 3,0 m
2) budowa infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej wokół Stawu.
Realizacja II etapu budowy to zadanie kosztowne i wykonaniu szacunku kosztów Rada
Miasta zdecyduje o zakresie modernizacji Stawu Górnego. Realizacja zadania pozwoli na
zwiększenie atrakcyjności turystycznej miasta, a Staw Górny moŜe stać się miejscem zajęć
ekologicznych dla młodzieŜy.
8.2.7. Modernizacja i budowa sieci kanalizacji sanitarnej ulic Daleka, Kościuszki,
Piłsudskiego, Zwycięstwa;
Zadanie zapisane w Programie Rozwoju Lokalnego Miasta Pionki na lata 2005-2013. Tereny
ulic Zwycięstwa i Dalekiej bezpośrednio graniczą z terenami przepływu ZagoŜdŜonki
Budynki zabudowy mieszkalnej tych ulic nie są podłączone do sieci kanalizacji sanitarnej
66
Program
podobnie jak i ulic Kościuszki i Piłsudskiego. Jest to ostatni w Pionkach teren bez kanalizacji
sanitarnej. Kanalizacja łączy się z kanalizacją sanitarną na terenie Gminy Pionki. Na budowę
kanalizacji miasto oraz gmina mają wydane pozwolenia na budowę. Realizacja tych zadań
powinna poprawić stan czystości ZagoŜdŜonki Na sfinansowanie zadania Urząd Miasta
złoŜył wniosek o środki unijne.
8.2.8. Rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej
Zadanie to znajduje się w uchwalonym przez Radę Miasta Pionki Programie Rozwoju
Lokalnego W zakresie odprowadzania ścieków przyjmuje się docelowo objęcie systemem kanalizacji sanitarnej i deszczowej terenów na obszarze całego miasta. Wraz z budową nowych
ulic i oddawaniem do uŜytku nowych domów powinny powstawać równolegle sieci
kanalizacji sanitarnej i deszczowej.
Część bocznych ulic miasta nie ma kanalizacji deszczowej. Są teŜ przypadki włączeń
odpływów wód opadowych z terenów utwardzonych posesji do kanalizacji sanitarnej.
Przypadki te będą lokalizowane i właściciele przyzywani do likwidacji tych podłączeń.
Skutkiem realizacji zadania będzie mniejsza ilość wód opadowych zanieczyszczonych
odprowadzana do gleby
8.2.9. Modernizacja ujęć wody
Urządzenia ujęcia wody „Januszno” pochodzą z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.
Przez poprzedniego właściciela nie były modernizowane. Zakres zadania obejmuje:
- wymiana agregatów pompowych i montaŜ przetwornic częstotliwości.
- wymianę czterech agregatów pompowych wraz z montaŜem układu utrzymania ciśnienia
z wykorzystaniem falownika .
Wykonanie modernizacji pozwoli na oszczędności w zuŜyciu energii elektrycznej,
zmniejszenie niekontrolowanych skoków ciśnienia w sieci wodociągowej a co za tym idzie
mniejszą awaryjność sieci, mniejsze straty wody na sieci, tańszą eksploatację. Sterowanie
silnikami z uŜyciem przetwornic częstotliwości zracjonalizuje pobór wód wgłębnych oraz
obniŜy koszty energii elektrycznej.
8.2.10. Modernizacja oczyszczalni ścieków
Zadanie jest ujęte w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Radomskiego.
Modernizacja oczyszczalni w Pionkach została ujęta w Krajowym Programie Oczyszczania
Ścieków Komunalnych oraz w Programie Ochrony Środowiska Powiatu Radomskiego oraz
Programie Rozwoju Lokalnego Pionek.. Opis obiektu jest w punkcie 5.5. opracowania.
Modernizacja polegałaby na:
1) wprowadzeniu III stopnia oczyszczania, gdyŜ oczyszczalnia zgodnie z wymogami
obowiązującego prawa musi mieć technologię zdolną do podwyŜszonego usuwaniem
biogenów ze standardami odpływu: azot ogólny = 15 mg/l, fosfor ogólny = 2 mg/l.
Planowany termin osiągnięcia celu to rok 2010;
2) w zakresie gospodarki osadami ściekowymi przewiduje się higienizację osadu i kierowanie
go do kompostowni, zadanie przewidziane w Planie Gospodarki Odpadami Miasta Pionki
3) modernizacja podstawowych urządzeń oczyszczalni: krat, piaskowników, osadników
wstępnych i wtórnych, remont budynków oczyszczalni, wprowadzenie systemu
monitorowania pracy oczyszczalni w punktach newralgicznych.
8.2.11. Wspieranie rozbudowy sieci gazu ziemnego
Około 10 % mieszkań w Pionkach nie posiada instalacji sieciowego gazu ziemnego. Miasto
wzorem lat ubiegłych powinno współfinansować z mieszkańcami budowę sieci rozdzielczych
67
Program
gazu ziemnego w celu umoŜliwienia stosowania gazu na cele produkcji energii cieplej a w
konsekwencji likwidacji palenisk węglowych.
8.2.12. Modernizacja ciepłowni „Pronit”
Ciepłownia „Pronit” produkuje energię cieplną na cele ogrzewania dla 2/3 mieszkańców
miasta. Obszerny opis obiektu jest w punkcie 5.1. opracowania. Minimalny zakres
modernizacji to:
- remont kotła WR25,
- wykonanie instalacji odpylania dla dwóch kotłów.
MoŜliwa jest zmiana paliwa na ekologiczne ale nie jest to uzasadnione ekonomicznie.
Niepewność cen gazu, wzrost cen gazu podyktowana przez dostawców zagranicznych oraz
wzrost w Polsce akcyzy – to potencjalne zagroŜenia znacznego wzrostu ceny energii cieplnej
pozyskiwanej ze spalania gazu ziemnego.
8.2.13. Modernizacji sieci cieplnej
Zadanie zapisane w Programie Rozwoju Lokalnego Miasta Pionki na lata 2005-2013.
Miernikiem stanu sieci cieplnej jest poziom strat ciepła na sieci i ilość awarii. Poziom strat
ciepła na sieci wysokości 14% to duŜo.
Zmniejszenie strat ciepła i awaryjności ciepłociągów to zmniejszenie emisji pyłów,
dwutlenku siarki i tlenków węgla do atmosfery.
8.2.14. Termomodernizacja budynków
Termomodernizacja budynków, czyli wykonanie robót przynoszących największy spadek
zapotrzebowania budynku na ciepło przy najmniejszych kosztach realizacji robót. Zwykle to
docieplenie ścian zewnętrznych, stropodachów, stropów nadpiwnicznych, wymiana stolarki
na energooszczędną, modernizacja instalacji wewnętrznej c.o.
DuŜa część budynków gminy nie była poddana termomodernizacji, w tym szczególnie
budynki mieszkalne, w części budynków (szkoły) wykonano wymianę stolarki, lecz nie
wykonano pełnej termomodernizacji.
W ramach tego programu gmina poprzez swoich przedstawicieli we wspólnotach
mieszkaniowych (90 budynków) powinna zachęcać współwłaścicieli do wykonywania
termomodernizacji tam gdzie jest to uzasadnione.
8.2.15. Rekultywacja składowiska odpadów
Składowisko odpadów na terenie byłego ZTS „Pronit” zgodnie z wydaną decyzją zostało
zamknięte i został wyznaczony termin rekultywacji na okres 2006-2007. Projekt rekultywacji
wykonało Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. z Kielc.
W opracowaniu tym PG Sp. z o.o z Kielc proponuje się trzyetapowy proces:
I etap
- rekultywacja techniczna
II etap
- rekultywacja biologiczna i szczegółowa
II etap
- zagospodarowanie celowe oraz bieŜący monitoring.
Planuje się wielowarstwowe uszczelnienie wierzchu składowiska:
warstwa wyrównawcza,
warstwa uszczelnienia (bentomata),
warstwa drenaŜowa,
warstwa rekultywacyjna.
W III etapie będzie przeprowadzone zagospodarowanie terenu w kierunku leśnym, zgodnie z
opinią gminy. Proponuje się zasadzić robinię akacjową, osikę, olszę, wierzbę siwą.
Kosztorysowa wartość netto robót rekultywacyjnych wynosi 757,7 tys. zł
68
Program
8.2.16. Rewitalizacja terenów po ZTS „Pronit”
Opis stanu obiektu jest w punkcie 7.5.2.2. opracowania. DuŜa część dawnego „Pronitu” jest w
dzierŜawie wieczystej Gminy Miasta Pionki. Część tego terenu zajmują stare, rozsypujące się
budynki, to setki metrów przewodów podziemnych i napowietrznych o których za kilka lat
nikt juŜ nie powie co tam przepływało. Docelowym rezultatem rewitalizacji powinno być
zagospodarowanie przemysłowo-usługowe tych terenów, uczynienie zamkniętego obecnie
terenu częścią miasta z drogami publicznymi i dostępem do 160 ha pięknych lasów.
I etap – to inwentaryzacja instalacji i urządzeń wraz z podaniem zanieczyszczeń, odpadów,
pozostałości róŜnych substancji chemicznych niebezpiecznych, wybuchowych,
II etap – koncepcja utylizacji odpadów, instalacji, ewentualnych rekultywacji terenów,
III etap – realizacja w.w. koncepcji
IV etap – zagospodarowanie terenów.
8.2.17. Realizacja Planu Gospodarki Odpadami
Plan Gospodarki Odpadami Miasta Pionki jest obszernym opracowaniem zawierającym opis
stanu gospodarki odpadami wraz z listą zadań do realizacji w latach 2007-2010.
Przedstawiono w Planie dwie wersje realizacji celów: I wersja optymistyczna ujmujaca pełny
zakres działań oraz wersja II – konieczna do uzyskania moŜliwości realizacji wytyczonych
celów Planu Gospodarki Odpadami.
Tabela 12
Harmonogram rzeczowo-finansowy zakupów i inwestycji (II wersja)
Koszty w tys. zł.
l.p Nazwa zadania
ilość
2007 2008 2009 2010 razem
1.
Opracowanie koncepcji lokalizacji i
budowy instalacji gospodarki odpadami
ustalonych w planie gospodarki
odpadami
1
Opracowanie dokumentacji budowy
instalacji, uzyskanie stosownych
zezwoleń
1
3.
Zakup worków polietylenowych do
selektywnej zbiórki
43 000
7
7
4.
Zakup samochodu-śmieciarki 10 Mg
2
320
320
640
5.
Rozbudowa miejsc gromadzenia
odpadów
15
15
15
30
6.
Zakup pojemników 1,1 m3 do frakcji
„mokrej”
120
32
32
7.
Zakup pojemników 1,1 m3 do frakcji
„suchej”
50
40
8.
Budowa Gminnego Punktu Zbiórki
Odpadów Niebezpiecznych
1
25
25
9.
Budowa stacji rozbiórki i selekcji
odpadów wielkogabarytowych
1
35
35
10. Budowa stacji rozdrabniania gruzu i
magazynowania odpadów budowlano-
1
35
35
2.
69
10
10
35
35
4
32
18
96
40
Program
remontowych
11. Rekultywacja składowiska odpadów
ZTS „Pronit”
1
razem
400
400
824
809
800
131
0
1764
8.2.18. Edukacja ekologiczna
Edukowanie i informowanie na temat zagadnień przyrody i środowiska są bardzo
atrakcyjnymi zadaniami dla organizacji środowiskowych i przyrodniczych. Działania te nie są
zagroŜeniem dla rządu i władz i mogą przyczynić się do akceptacji organizacji
pozarządowych. Co więcej, jest to właściwy sposób na dotarcie do szerokiej opinii publicznej,
a takŜe doskonałą metoda pozyskiwania nowych członków. Bez wysiłku wielu osób ruch na
rzecz ochrony przyrody i środowiska nie będzie w stanie zrealizować swoich celów
polegających na minimalizowaniu zanieczyszczenia środowiska, ochronie przyrody i
doprowadzeniu do stworzenia społeczeństwa trwale przyjaznego środowisku.
W polityce ekologicznej państwa edukacja ekologiczna społeczeństwa uznawana jest za jeden
z waŜniejszych instrumentów realizacji strategii ekorozwoju społecznego i gospodarczego.
Poziom świadomości lokalnej społeczności w zakresie ochrony środowiska naturalnego jest
bowiem warunkiem akceptacji tej polityki. Edukacja ekologiczna kształtuje całościowy obraz
relacji pomiędzy człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą. Wskazuje na zaleŜność człowieka
od środowiska oraz uczy odpowiedzialności za dokonywanie zmian. Tak więc jednym
z najwaŜniejszych zadań, jakie stoją zarówno przed organami władzy wszystkich szczebli, jak
i przed ruchami społecznymi, jest utworzenie systemu powszechnej edukacji ekologicznej,
poczynając od przedszkola aŜ po studia wyŜsze (edukacja formalna) oraz uwzględnienie
wszystkich moŜliwych form edukacji nieformalnej.
Działania edukacyjne powinny obejmować przede wszystkim dzieci i młodzieŜ szkolną
począwszy od przedszkoli, szkół podstawowych i ponad podstawowych, nauczycieli a takŜe
radnych gmin i pracowników samorządowych.
Nie bez znaczenia na kształcenie społeczeństwa w zakresie kreowania postaw
proekologicznych jest udział przedszkoli i szkół w wielu konkursach o tematyce
proekologicznej a takŜe w wielu akcjach sprzątania terenu gminy organizowanych przede
wszystkim z okazji „Dnia Ziemi” oraz „Akcji sprzątania świata”.
Prawidłowe i efektywne przeprowadzenie procesu edukacji, w celu uzyskania optymalnych
osiągnięć, wymaga stosowania środków dydaktycznych, nazywanych formami przekazu,
takie jak:
- materiały drukowane,
- audiowizualne,
- imprezy promocyjne.
Wszystkie z wymienionych form przekazu mają swoją specyfikę. Często wybór form
przekazu jest kompromisem między przydatnością, a moŜliwościami finansowymi
organizatorów. Często teŜ stosuje się łączenie róŜnych form przekazu.
Po stworzeniu programu edukacji naleŜy wdroŜyć go do realizacji przede wszystkim w
szkołach, przedszkolach, w internecie, gazecie lokalnej „Nad ZagoŜdŜonką”.
Cel realizacji tego zdania to przede wszystkim wzrost świadomości mieszkańców i
przedsiębiorców oraz stosowanie zasad i przepisów związanych z ochroną środowiska.
70
Program
8.3. PowaŜne awarie
Bezpieczeństwo ludności
wiąŜe się z przeciwdziałaniem zagroŜeniom cywilizacyjnym,
powodowanym przez wszelkiego typu awarie infrastruktury technicznej stwarzające
zagroŜenia dla zdrowia i Ŝycia ludzi, katastrofy wywołane przez siły natury. Znaczna jest
takŜe chemizacja rolnictwa. To wszystko dodaje się do zagroŜeń wywołanych transportem
surowców i produktów naftowych, przesyłaniem innych substancji, pracą urządzeń podatnych
na poŜar i wybuch. Potencjalnym źródłem nadzwyczajnych zagroŜeń jest równieŜ rzeka
ZagoŜdŜonka i Staw Górny: powodzie, zatonięcia, dopływ nieznanych zanieczyszczeń.
ZagroŜeniami dla środowiska, jakie mogą wystąpić na terenie gminy są:
-
powodzie,
huragany,
poŜary,
susze,
powodzie,
gradobicia,
awarie urządzeń infrastruktury technicznej,
awarie urządzeń oraz wypadki losowe w zakładach przemysłu chemicznego i
zbrojeniowego,
- katastrofy komunikacyjne drogowe i kolejowe, w tym katastrofy związane
z transportem materiałów niebezpiecznych;
- zagroŜenia ekologiczne.
Na terenie gminy mogą powstać groźne w skutkach poŜary. ZagroŜonymi rejonami są
jednostki osadnicze, w których dominuje zabudowa niska i zwarta wykonana z materiałów
palnych.
Z analizy stanu rzek okolic Pionek wynika, Ŝe zagroŜenia powodziowe na terenie miasta
Pionki nie występują. Terenem zagroŜonym najbardziej w Pionkach jest teren mostu na
ZagoŜdŜonce na ul. Wspólnej a w przypadku awarii urządzeń spiętrzających – łąki i
zabudowa okolona ulicami: Wspólna, Spacerowa, Polna, Fabryczna.
Gwałtowne burze z gradobiciem, czyniące znaczne spustoszenia w zagrodach i na polach są
równieŜ duŜym zagroŜeniem dla środowiska przyrodniczego.
Susza, powoduje wyschnięcie cieków, obniŜenie się poziomu wód gruntowych, znaczne
obniŜenie się poziomu wód w rzekach. Skutkiem suszy jest więc zwiększenie stęŜeń
zanieczyszczeń w wodach, śnięcie ryb w rzekach, usychanie upraw rolnych i leśnych.
W przypadku awarii (uszkodzenia) cystern lub w następstwie katastrofy drogowej czy
kolejowej, istnieje realne zagroŜenie skaŜenia ludności i środowiska wokół wymienionych
tras przewozu. ZagroŜenie dla ludności stwarzają równieŜ stacje i dystrybutory paliw
płynnych i gazowych.
Zadania związane z ochroną przed awariami, ochroną przeciwpowodziową i innymi
zagroŜeniami Urząd Miasta wykonuje przy pomocy miejskich słuŜb, straŜy poŜarnej, policji.
Jest zorganizowany sztab kryzysowy na wypadek takiego zdarzenia. NaleŜy dodać, ze w
miejscowej Jednostce Państwowej StraŜy PoŜarnej funkcjonuje zespół do usuwania i
przeciwdziałania skutkom katastrof ekologicznych.
71
Program
9. Finansowanie programu ochrony środowiska
Główne wydatki realizacji programu ochrony środowiska dla Pionek to rozbudowa i
modernizacje infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, energetycznej oraz budowa Stawu
Dolnego i rozbudowa Stawu Górnego.
10 października 2005 r. Gmina Miasta Pionki dokonała zakupu prawa do dzierŜawy
wieczystej terenu ok. 370 ha dawnego zakładu pracy „Pronit”. Cena 14 000 000 zł została
zapłacona w dwóch ratach – pierwsza przy zawarciu umowy w wysokości 4 000 000 zł i
druga rata w dniu 30.06.2006 r. w wysokości 10 000 000 zł. Sfinansowanie zakupu dokonano
kredytem bankowym. Bez wątpienia obciąŜenie budŜetu miasta spłatami kolejnych rat
kredytu ograniczy moŜliwość sfinansowania programu ze środków własnych gminy. Z
analizy prognozy wykonania budŜetu na lata 2007-2014 wynika, Ŝe zadłuŜenie gminy realnie
dopiero w 2009 roku osiągnie poziom umoŜliwiający realizację kosztownych zadań
niniejszego Programu.. Ze względu na osiągnięcie granicy zadłuŜenia gminy nie będzie
moŜliwości zaciągnięcia odpowiednio wysokiego kredytu bankowego na sfinansowanie
zadań. Nasuwa się wniosek, Ŝe finansowanie realizacji Programu Ochrony Środowiska moŜe
być z:
dotacji budŜetu państwa,
środków Unii Europejskiej,
wpływów do budŜetu miasta ze sprzedaŜy mienia,
wpływów do budŜetu miasta ze sprzedaŜy udziałów w spółkach gminy.
NaleŜy wyjaśnić, Ŝe gmina na dzień sporządzania Programu nie ma spółki prawa handlowego
z 100% udziałem gminy, ale w celu pozyskania kapitału inwestycyjnego naleŜy rozwaŜyć
takie rozwiązanie.
Tabela 13
l.p.
Projekt finansowania realizacji Programu
Koszt [zł]
Nazwa zadania
Podmioty
finansujące
1
Budowa ścieŜki rowerowej Sokoły – Pionki Zachodnie
50 000
2
Stworzenie koncepcji zagospodarowania „Posady
Leśnej”
50 000
3
Wspieranie idei rewitalizacji bazy kolejki wąskotorowej
30 000
Gmina
4
Stworzenie koncepcji zagospodarowania terenów
leśnych pozostających w granicach miasta
30 000
Gmina + LP
+ KPK
5
Odbudowa zbiornika wodnego - Staw Dolny
2 500 000
Gmina + UE
6
Regulacja rzeki ZagoŜdŜonki i cieków wodnych
100 000
Gmina +
WZMUW
7
Modernizacja Stawu Górnego
300 000
Gmina + UE
8
Modernizacja i budowa sieci kanalizacji sanitarnej ulic
Daleka, Kościuszki, Piłsudskiego, Zwycięstwa
2 500 000
9
Rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej
1 200 000
72
Gmina
Gmina
Gmina + UE
Gmina
Program
10 Modernizacja ujęć wody
350 000
11 Modernizacja oczyszczalni ścieków
7 000 000
12 Wspieranie rozbudowy sieci gazu ziemnego
300 000
Gmina +
odbiorcy
Gmina + UE
Gmina +
odbiorcy
13 Modernizacja ciepłowni „Pronit”
3 500 000
Gmina + UE
14 Modernizacja sieci cieplnej
3 500 000
Gmina + UE
15 Termomodernizacja budynków
800 000
Gmina
16 Rekultywacja składowiska odpadów
600 000
Syndyk ZTS
„Pronit” S.A.
17 Rewitalizacja terenów po ZTS „Pronit”
1 500 000
Gmina + UE
18 Realizacja Planu Gospodarki Odpadami
1 764 000
Wg PGO
19 Edukacja ekologiczna
56 000
Gmina +
Starostwo
gdzie:
Gmina
Starostwo
LP
KPK
WZMUW
- Gmina Miasta Pionki
- Starostwo Powiatowe w Radomiu
- Lasy Państwowe
- Kozienicki Park Krajobrazowy
- Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
9.1. Źródła kapitału inwestycyjnego
Źródła finansowania inwestycji ekologicznych moŜna podzielić na trzy grupy:
publiczne - pochodzące z budŜetu państwa, miasta lub gminy lub pozabudŜetowych
instytucji publicznych,
prywatne - z banków komercyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw
leasingowych,
prywatno-publiczne - gdzie występują środki publiczne i prywatne, np. ze spółek
prawa handlowego z udziałem gminy.
W okresie najbliŜszych kilku lat bardzo trudnych dla finansów Gminy Miasta Pionki realne
moŜliwości pozyskania środków finansowych na realizację inwestycji ekologicznych naleŜy
szukać w programach pomocowych Unii Europejskiej.
Szerzej ten problem finansowania omówiono w Planie Gospodarki Odpadami Miasta Pionki.
73
Program
10.
Monitoring programu ochrony środowiska
Ustawa Prawo ochrony środowiska określa, Ŝe program ochrony środowiska podobnie jak
polityka ekologiczna państwa sporządza się co cztery lata a z wykonania programu sporządza
się raporty co dwa lata.
Przebieg realizacji Programu Ochrony Środowiska Miasta Pionki musi być systematycznie
kontrolowany (monitorowany). Monitoring ten ma istotne znaczenie informacyjne. Jego
głównym celem jest uaktualnianie Programu.
Podstawą oceny realizacji Programu jest prawidłowy system sprawozdawczości oparty na
danych i wskaźnikach. Odpowiedni zestaw wskaźników zapewnia sprawne przeprowadzenie
monitoringu przedsięwzięć oraz analiz porównawczych i tematycznych, dostarczających
rzetelnej informacji o stopniu wdraŜania programu.
Sposobem oceny mogą być wskaźniki oceny realizacji planowanych zadań. Powinny one być
trafnie dobrane, realne, mierzalne w celu umoŜliwienia porównania, wiarygodne
i dostępne. Na przykładzie monitorowania działań będzie moŜliwe tworzenie warsztatu oceny
oddziaływania na środowisko. Stworzenie w miarę pełnego indeksu wskaźników
monitorowania zadań moŜe stanowić podstawę do obiektywnej oceny realizacji Programu.
Proponuje się posługiwanie się następującym zestawieniem wskaźników obrazujących
realizację Programu Ochrony Środowiska:
Tabela 14
Wskaźniki oceny realizacji Programu
l.p. Wskaźnik
Stan
obecny
Według
POŚ
1.
Długość ścieŜek rowerowych w Pionkach
500m
4500m
2.
Termin stworzenie koncepcji
zagospodarowania „Posady Leśnej”
Brak
2010
3.
Wydatki na wspieranie idei rewitalizacji bazy
kolejki wąskotorowej
brak
30 000
4.
Termin stworzenia koncepcji
zagospodarowania terenów leśnych
pozostających w granicach miasta
Brak
2007
5.
Zaawansowanie odbudowy zbiornika
wodnego - Staw Dolny:
a) regulacja własności gruntów,
b) dokumentacja odbudowy
c) realizacja inwestycji
brak
brak
brak
6.
Ilość mb wykonanej regulacji rzeki
ZagoŜdŜonki i cieków wodnych od 2007 r.
Brak
7.
Zaawansowanie modernizacji Stawu Górnego:
a) dokumentacja odbudowy
b) realizacja inwestycji
Brak
74
3 000 mb
Wykonanie
Program
8.
Ilość mb wybudowanej sieci kanalizacji
sanitarnej ulic Daleka, Kościuszki,
Piłsudskiego, Zwycięstwa od 2007 r.
Brak
9.
Ilość mb wybudowanej sieci kanalizacji
deszczowej od 2007 r.
Brak
10. Wydane środki na modernizację ujęć wody od
2007 r.
Brak
350 000
11. Wydane środki na modernizację oczyszczalni
ścieków od 2007 r.
Brak
7 000 000
12. Wydane środki na wspieranie rozbudowy sieci
gazu ziemnego od 2007 r.
Brak
300 000
13. Wydane środki na modernizację ciepłowni
„Pronit” od 2007 r.
2009
3 500 000
14. Ilość mb zmodernizowanej sieci cieplnej od
2007 r.
Brak
3 500 000
15. Ilość termomodernizowanych budynków od
2007 r.
brak
16. Zakres wykonanej rekultywacji składowiska
odpadów [%]
brak
17. Wydane środki na rewitalizację terenów po
ZTS „Pronit”
Brak
75
1 500 000
Program
11.
Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Zasadniczym zadaniem, jakie ma spełniać Program Ochrony Środowiska jest określenie
celów, priorytetów i konsekwencji działań jakie stoją przed samorządem Gminy Miasta
Pionki w zakresie ochrony środowiska.
Program opisuje stan środowiska przyrodniczego Pionek, stan środowiska naturalnego, stan
infrastruktury miejskiej, opisuje miasto w celu przeprowadzenia analizy problemów ochrony
środowiska.
Pionki, dwudziestotysięczne miasto w centrum Polski, połoŜone na skraju Puszczy
Kozienickiej z zalesieniem na poziomie 46,4 %. Czysta wody rzeki ZagoŜdŜonki i Stawu
Górnego, czyste powietrze, zamknięta dla mieszkańców 1/3 powierzchni miasta po upadłym
„Pronicie” i problem bezrobocia – to w skrócie sytuacja miasta. Do tego trzeba dodać
zaległości w remontach i koniecznych modernizacjach infrastruktury miejskiej, która
pozostawała do 10.10.2005 r. w rękach Syndyka ZTS „Pronit” S.A. w upadłości.
Program obok ambitnych celów związanych przede wszystkim z rozwojem turystyki i
rekreacji, jak modernizacja Stawu Górnego, odbudowa Stawu Dolnego, budowa ścieŜek
rowerowych przewiduje właśnie modernizacje poszczególnych elementów infrastruktury
miejskiej takich jak ujęcia wody, oczyszczalnia ścieków, ciepłownia miejska, sieci cieplne.
76

Program Ochrony środowiska na terenie Gminy Miasto Pionki

Transkrypt

Podobne dokumenty

inwestycje i rozwój

p o w i a t

Nr 73/2008 - PSP Nr 5 w Pionkach