WP£YW TELEWIZJI NA ZACHOWANIE DZIECKA

WPŁYW TELEWIZJI NA ZACHOWANIE DZIECKA
Środki masowego przekazu oddziałują na dzieci juŜ od pierwszych
miesięcy Ŝycia, a z upływem czasu przybierają one coraz większe rozmiary.
Telewizja ma ogromny wpływ nie tylko na rozwój fizyczny, psychiczny, ale
równieŜ na rozwój emocjonalny małego dziecka. Dostarcza ona wielu wraŜeń
wzrokowych i słuchowych. Ciągłe ich doznawanie obciąŜa system nerwowy
dziecka, zmusza do nieustannej pracy, a tym samym prowadzi do zmęczenia, co
przejawia się słabszą koncentracją uwagi, niepokojem ruchowym, draŜliwością.
Nie ma wątpliwości, Ŝe przemoc i brutalne sceny oglądane na ekranie telewizora
mają wpływ na zachowanie dzieci. Nie moŜna jednak formułować swoich opinii
tak jednoznacznie, gdyŜ telewizja ma równieŜ wpływ pozytywny:
- jest źródłem informacji,
- pomaga poznać świat w sposób łatwy i zrozumiały dla dzieci,
- moŜe formułować pozytywne zachowania.
Mały odbiorca, jakim jest dziecko bardzo często z zachwytem wpatruje
się w kolorowe obrazy ekranu telewizora nie zdając sobie sprawy z tego, iŜ
świat przedstawiony w takiej postaci nie zawsze jest realistyczny. Fikcyjna
rzeczywistość telewizyjna często wkracza w świat zabaw dziecięcych. Dlaczego
tak się dzieje? Dlatego, Ŝe rzeczywistość telewizyjną cechuje duŜa ruchliwość,
szybkie tempo akcji, a zdarzenia są fascynujące i niespotykane. Tempo
następujących po sobie wypadków i nietypowe wydarzenia wywołują u widza
silne przeŜycia. Dzieci lubią fantastyczne opowieści, dlatego telewizja jest dla
nich atrakcyjna, zaspokaja ich naturalne potrzeby, ale zarazem uczy
bezrefleksyjnego działania na bodźce, zdarzenia i sytuacje. Telewizja to obok
fikcji równieŜ rzeczywistość, często brutalna. Poszukujący mocnych wraŜeń,
najszybciej znajdują je właśnie w telewizji. Pokazywanie brutalności, scen
drastycznych ma konsekwencje dla rozwoju dziecka, dla kształtowania się jego
wyobraŜeń o świecie. Często niezauwaŜalną konsekwencją jest fakt, Ŝe u wielu
dzieci pojawia się lęk, niepokój i róŜnego rodzaju napięcia pod wpływem
oglądanych scen. Takie zachowania są przecieŜ naturalne. Jednak stany lękowe
rozwijają wyobraźnię, która moŜe prowadzić do zaburzeń emocjonalnych.
Oglądanie scen brutalnych moŜe mieć wpływ na odwzorowanie tego rodzaju
zachowań w przyszłości. Badania dowiodły, Ŝe im więcej ogląda się scen
przemocy, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia agresji.
Naukowcy amerykańscy obliczyli, Ŝe aby obejrzeć na Ŝywo tyle aktów
przemocy, ile dziecko ogląda między 7 a 8 rokiem Ŝycia, trzeba być
w środowisku przestępczym 580 lat.
Badania i obserwacje dzieci wskazują na pewne następstwa wynikające
z oglądania przemocy.
1. Naśladownictwo zachowań (dziecko naśladuje bezpośrednio w zabawie, albo
pośrednio ucząc się pewnych zachowań na przyszłość).
1
2. W dziecku oglądającym skomasowane akty agresji buduje się przekonanie,
Ŝe świat taki właśnie jest.
3. Znieczulenie na przemoc (u dziecka następuje obniŜenie zdolności do reakcji
empatycznych wobec cierpiącego człowieka).
Połączenie tych trzech efektów zachowań kreuje gotowość do własnych
zachowań agresywnych. Wpływ ten jest bardziej wyraźny u chłopców. WaŜnym
elementem przejmowania pewnych wzorców zachowań jest identyfikacja
z bohaterem, poczucie Ŝe jest się do niego podobnym. Większość zachowań
brutalnych jest manifestowana i przekazywana przez bohaterów męŜczyzn.
MoŜe istnieć ścisły związek między tym, co dziecko oglądało i jak bardzo
naśladowało bohaterów agresywnych mając 5 – 7 lat, a jakie ma skłonności do
agresywnego rozwiązywania konfliktów mając lat 14 – 15, a nawet później.
Oczywiście stwierdzenie, Ŝe kaŜdy kto w dzieciństwie duŜo oglądał przemocy
staje się przestępcą, byłoby niesłuszne i wielkim uproszczeniem. Dlatego waŜne,
w jakich warunkach dziecko ogląda telewizję. Wspólne oglądanie z osobą
dorosłą bardzo ogranicza negatywny wpływ, a dobry kontakt z dzieckiem
ogranicza zły wpływ scen brutalnych na dziecko. JeŜeli dziecko ogląda tego
typu obrazy samo lub w towarzystwie rówieśników, wówczas odbiór tego co
dzieje się na ekranie telewizora jest zupełnie inny.
Świat telewizyjnej fikcji nie musi być dla dziecka zagroŜeniem, jeŜeli
będziemy mu potrafili go odpowiednio przedstawić i nauczyć odróŜniać od
świata realnego. Zadaniem rodzica jest nauczyć dziecko rozumnie wybierać
spośród wielu ofert oraz wartościować dokonywane wybory. Wpływ telewizji
zaleŜy na jaki grunt trafi. JeŜeli dziecko pochodzi z domu, w którym rodzice
tłumaczą co jest dobre, a co złe, to dziecko czuje się bezpieczne, kochane,
szanowane i jest mało prawdopodobne, Ŝe będzie bić ludzi na ulicy, kiedy
zobaczy to na filmie. Potrafi zrozumieć istotę fikcji. Jednak są domy, Ŝe
telewizor jest włączany od rana do nocy i dziecko ogląda wszystko
bezkrytycznie. W końcu dociera do niego tylko szum.
Szklany ekran nie powinien i nie moŜe zastępować dziecku kontaktu
z rodzicami.
BoŜena Jagodzińska
LITERATURA:
Izdebska J. , Kossowski P. : Niektóre przejawy ujemnego oddziaływania telewizji na dzieci,
„Problemy opiekuńczo-wychowawcze” 1994 nr 5
Legutko P. : Chora telewizja atakuje, „Gość Niedzielny” 2004 nr 16
Szpak B. :Kto wychowuje? „Wychowawca” 2003 nr 11
2