Pojęcie i rodzaje praw pacjenta

P O JĘ C IE I R O D Z A JE PRAW PACJENTA
P raw a pacjenta stanow ią kategorię praw człow ieka i m ają coraz w iększe znaczenie w
rzeczyw istości społecznej. P ojęcie praw pacjenta nie zostało zdefiniow ane w żadny m akcie
norm atyw ny m . N ależy przyjąć, że praw a pacjenta to zespół upraw nień przysługujących
człow iekow i z tytułu korzystania ze św iadczeń zdrow otnych. P ojęcia pacjent nie należy
utożsam iać tylko z człow iekiem chorym , gdy ż pacjentam i byw ają też osoby zdrow e(np.
badania okresow e pracow ników , bilanse zdrow ia dzieci).P acjentem jest to osoba(zarów no
pełnoletnia jak i dziecko) korzystająca ze św iadczeń zdrow otnych. W p raw ie polskim praw a
pacjenta są rozproszone w w ielu aktach praw nych. N ajw ażniejszym aktem n orm ujący m
ochronę praw pacjenta jest K onstytucja R P z 1997 r. Z god nie z art. 68 każdy m a praw o do
ochrony zdrow ia, każdy obyw atel m a rów nież praw o dostępu do św iadczeń m edycznych
finansow anych ze środków publicznych, na w arunkach określonych w ustaw ie o
ubezpieczeniu zdrow otny m . P raw a pacjenta zaw arte są rów nież w ustaw ie o zakładach opieki
zdrowotnej. Zgodnie z art. 19 ustawy o ZOZ pacjent ma prawo do:
1) św iadczeń zdrow otnych odpow iadających w y m aganiom w iedzy m edycznej, a
w sytuacji ograniczonych m ożliw ości udzielania odpow iednich św iadczeń –
do korzystania z rzetelnej opartej na kryteriach medycznych procedury
ustalającej kolejność dostępu do tych św iadczeń,
2) informacji o swoim stania zdrowia,
3) w yrażania zgody na św iadczenia m edyczne lub ich odm ow y po uzyskaniu
informacji,
4) intym ności i poszanow ania godności,
5) umierania w spokoju i godności.
W zakładach opieki zdrow otnej, gdzie w ym agana jest całodobow a opieka zdrow otna pacjent
m a ró wnież praw do:
1) dodatkow ej opieki spraw ow anej przez bliska osobę,
2) kontaktu osobistego lub telefonicznego z osobam i z zew nątrz,
3) opieki duszpasterskiej.
P onadto praw a pacjenta unorm o w ane są rów nież w szeregu innych ustaw m .in. w :
1) Ustawie o zawodzie lekarza z 1996 r.
2) U staw ie o zaw odach pielęgniarki i p ołożnej z 1996 r.
3) U staw ie o pobieraniu i przeszczepianiu kom órek, tk anek i narządów z 1995 r.
4) Ustawie o ochronie zdrowia psychicznego 1994 r.
P oza ustaw am i w ydany m i przez w ładze publiczne praw a pacjenta m aja jeszcze jedno źródło
unormowania. Jest nim Kodeks Etyki Lekarskiej – nie jest to akt praw ny, lecz sporządzony
przez lekarzy spis zasad etyki i deontologii zawodowej.
©
dr M ałgorzata P aszkow ska