Surowicze Guzy Łagodne i Graniczne
Transkrypt
Surowicze Guzy Łagodne i Graniczne
Nowa Klasyfikacja Raka Jajnika i Rola Immunohistochemii w Diagnostyce Różnicowej Nowotworów Jajnika prof. Jolanta Kupryjańczyk Zakład Patologii Instytutu Onkologii w Warszawie Klasyfikacja Nowotworów Nabłonkowych Jajnika wg WHO 2014ajnika Serous tumors Benign (c.adenoma, adenofibroma, surface papilloma) Borderline • • Serous borderline tumor/ Atypical proliferative serous tumor Serous borderline tumor – micropapillary variant/ Non-invasive LG serous carcinoma Malignant: destrukcyjna inwazja • • LG serous carcinoma HG serous carcinoma Guzy surowicze • Surowicze guzy graniczne i raki LG są inną jednostką chorobową niż raki jajnika HG – molekularna patogeneza – obraz mikroskopowy – obraz kliniczny – rokowanie Nabłonek powierzchniowy jajnika 7-16 lat wcześniej Guz łagodny Raki surowicze G2,G3 – szybka progresja Guz graniczny Rak surowicze G1 wolna progresja Nabłonek powierzchniowy jajnika 7-16 lat wcześniej Guz łagodny Guz graniczny Raki surowicze G2,G3 – szybka Progresja – Mutacje TP53 ER, PGR(-) Rak surowicze G1 wolna progresja Mutacje BRAF, RAS ER+,PGR+ Spektrum zmian w surowiczych guzach granicznych • 1970’ – definicja – Implanty – 13% – 8% inwazyjne • 1980’, 1990’ – mikroinwazja – ogniska w węzłach chłonnych • W rakach destrukcyjna inwazja Surowicze Guzy Graniczne: Prognoza ● 10-letnie przeżycie Stadium III (98%) ● nie zależy od histologii guza pierwotnego ● czynniki rokujące źle: - pozostawienie makroskopowych ognisk guza na otrzewnej - obraz implantów inwazyjność, nasilona atypia komórkowa, figury podziału Klasyfikacja Nowotworów Nabłonkowych Jajnika wg WHO 2014ajnika Serous tumors Benign (c.adenoma, adenofibroma, surface papilloma) Borderline • • Serous borderline tumor/ Atypical proliferative serous tumor Serous borderline tumor – micropapillary variant/ Non-invasive LG serous carcinoma Malignant: destrukcyjna inwazja • • LG serous carcinoma HG serous carcinoma • Rak surowiczy drobnobrodawkowaty = • Surowiczy guz graniczny drobnobrodawkowaty Łagodne GRANICZNE RAKI G1 Nieinwazyjny rak surowiczy drobnobrodawkowaty = Surowiczy guz graniczny drobnobrodawkowaty ● architektura drobnobrodawkowata ● egzofityczny wzrost • brak oczywistego naciekania podścieliska • implanty (27%) zwykle inwazyjne (50%) • 10-letnie przeżycie, FIGO III - 71% vs 98% dla SBT ● nawroty złośliwe - rozsiew w jamie brzusznej Klasyfikacja Nowotworów Nabłonkowych Jajnika wg WHO 2014ajnika Serous tumors Benign (c.adenoma, adenofibroma, surface papilloma) Borderline • • Serous borderline tumor/ Atypical proliferative serous tumor Serous borderline tumor – micropapillary variant/ Non-invasive LG serous carcinoma Malignant: destrukcyjna inwazja • • LG serous carcinoma (5%) HG serous carcinoma (95%) Raki Surowicze ● 40-50% złośliwych guzów jajnika ● LG : 5%, 45 lat ● 5-letnie przeżycie -85%, 10-letnie – 50% ● HG: 95%, 55-65 lat ● 5-letnie przeżycie 20% wznowa w mied.m. pojawiła się po 3 latach CARCINOMA SEROSUM G1 G2 G3 Klasyfikacja Nowotworów Nabłonkowych Jajnika wg WHO 2014ajnika Mucinous tumours: śluzowe o typie jelitowym Benign (cystadenoma, adenofibroma) Borderline • Mucinous borderline tumor/ Atypical proliferative mucinous tumor Malignant • Mucinous carcinoma Spektrum zmian w śluzowych guzach granicznych • 1990’ – microcarcinoma – carcinoma in situ • W rakach – Ekspansywna inwazja • W rakach destrukcyjna inwazja Sluzowe guzy graniczne Śr. Wieku 50 lat 1wycinek na cm średnicy 2 wycinki na cm średnicy w przypadku atypii lub mikroinwazji Całkowite przeżycie – 95%- 100% w przypadku ca in situ PJK292 Raki Śluzowe ● 3-4% złośliwych guzów jajnika ● 4-7 dekada ● 15-20% obustronne – tylko w 5% w czasie laparotomii ogniska poza jajnikiem ● 5-letnie przeżycie 40% ● późne nawroty szczególnie w płucach Śluzowe guzy graniczne vs raki Guz łagodny Raki śluzowe de novo G3 Guz graniczny Raki śluzowe G1, G2, G3 Klasyfikacja Nowotworów Nabłonkowych Jajnika wg WHO 2014ajnika Endometrioid tumours Benign (endometriotic cyst, cystadenoma, adenofibroma) Borderline • Endometrioid borderline tumor/ Atypical proliferative endometrioid tumor (0.2%) Malignant • Endometrioid carcinoma Endometrioidalne Guzy Graniczne ● 3-18% nowotworów endometrioidalnych jajnika ● najczęstszy: adenofibroma endometrioides proliferans ● często współistniejąca endometrioza – (W 28% łagodnych i 38% granicznych) Raki Endometrioidalne ● 20-25% raków jajnika ● 80% guzów endometrioidalnych ● 28% obustronne ● 5 i 6 dekada ● ze zmodyfikowanego nabłonka powierzchniowego ● z ognisk endometriozy w jajniku – średnio o 10 lat wcześniej ● w 20-25% rak endometrium Rak w torbieli endometrioidalnej Klasyfikacja Nowotworów Nabłonkowych Jajnika wg WHO 2014ajnika Clear cell tumours Benign (cystadenoma, adenofibroma) Borderline • Clear cell borderline tumor/ Atypical proliferative clear cell tumor Malignant • Clear cell carcinoma Jasnokomórkowe guzy graniczne 1% guzów granicznych 59-68 lat Carcinofibroma clarocellulare Klasyfikacja Nowotworów Nabłonkowych Jajnika wg WHO 2014ajnika Seromucinous tumours: śluzowe o typie szyjkowym, surowicze, mieszane Benign (cystadenoma, adenofibroma) Borderline • Seromucinous borderline tumour/ Atypical proliferative seromucinous tumour Malignant • Seromucinous carcinoma Undifferentiated carcinoma Klasyfikacja Nowotworów Nabłonkowych Jajnika wg WHO 2014ajnika Brenner tumours Benign Brenner tumour Borderline • Borderline Brenner tumour tumor/ Atypical proliferative Brenner tumour Malignant Brenner tumour Rak Drobnokomórkowy Jajnika - Typ Hiperkalcemiczny ● Wiek 9- 44 (średnia wieku 24 lata) ● 2/3 przebiega z hyperkalcemią ● Zwykle jednostronny – w 1/3 przypadków rozsiany w momencie diagnozy ● Duży, lity z wylewami, martwicą ● Wybitnie złośliwy Rak Drobnokomórkowy Jajnika Typ Hyperkalcemiczny = złośliwy guz rabdoidny - szybkie rozpoznanie - szybka operacja - cisplatyna – cyklofosfamid – doxorubicyna vepesid (4 kursy) - megachemioterapia (1 kurs) - autologiczny przeszczep komórek macierzystych szpiku Inaktywacja genu SMARCA4 Markery guzów jajnika Guzy nabłonkowe Ca 125, CK 7, CK20 (tylko mucinosum), CEA (tylko mucinosum), EMA, pan-cytokeratyna Guzy sznurów płciowych i zrębu Alfa-inhibina, kalretinina (komórki Leydiga), pancytokeratyna Guzy germinalne PLAP, OCT ¾, HCG, AFP, cytokeratyna, wimentyna, Markery guzów jajnika Guzy nabłonkowe versus mezotelium desmina, kalretinina (oba tylko w mezotelium) Guzy neuroendokrynne Chromogranina A, synaptofyzyna Guzy germinalne – potworniaki Tyreoglobulina, markery neuroendokrynne, Cytoszkielet, GFAP, S-100 Cytokeratyna 7 Mezotelium nabłonek mullerowski i nowotwory nabłonkowe narządu rodnego Ok. 50%raków żołądka Rozległa ekspresja w pęcherzyku żółciowym Sporadyczne raki jelita grubego (3%) Cytokeratyna 20 Jelito grube, żołądek, trzustka, drogi żółciowe Śluzowe guzy jajnika CA - 125 glikoproteina o dużym ciężarze cząsteczkowym nabłonek jamy ciała w rozwoju embrionalnym pochodne przewodu Mullera, opłucna, osierdzie w tkance i surowicy norma do 35 U/ml sporadycznie podwyższony u osób zdrowych (1%) i bez nowotworów (6%) CA-125 obecny raki endometrium, jajowodu, szyjki macicy mezotelium nieobecny nabłonek powierzchniowy jajnika guzy sznurów płciowych guzy Brennera guzy germinalne CEA (carcinoembryonic antigen) glikoproteina 160-200 kd o dużej heterogenności NCA (non-specific cross reacting antigen) najstarszy i najbardziej znany marker raka rak jelita grubego żołądek, jelito grube i cienkie, przewody trzustkowe, prostata, urotelium, ślinianki, oskrzela, endocervix guz400ovaryCEA CEA (carcinoembryonic antigen) raki jajnika 70-80% śluzowych surowicze - nie endometrioidalne - przeważnie nie, tylko w polach metaplazji płaskonabłonkowej jasnokomórkowe - w ok. 40% guzy Brennera Raki pierwotne versus przerzutowe Meta colon Ca endometrioides Markery różnicujące przerzuty z przewodu pokarmowego z pierwotnymi rakami jajnika Raki śluzowe pierwotne vs przerzutowe Cytokeratyna 7 Cytokeratyna 20 Rak endometrioidalny vs przerzutowy rak śluzowy Dodatkowo CEA PJK299 ck7 Raki żołądka i pęcherzyka żółciowego mają ekspresję cytokeratyny 7 Diseminated peritoneal adenomucinosis • Mucocoele ovarii • Pseudomyxoma peritonei • Mucocoele appendicis PJK346 jajnik PJK346 jajnikCK7 Różnicowanie pierwotnych i przerzutowych nowotworów nabłonkowych Rak jajnika HAM56 CK20 (+) CK7 (+) CEA mucinosum endometrioides clarocellulare (+) (+) (+) (+) (-) (-) (+) (+) (+) (+) (-) (-) Rak jelita grubego (+) (+) (-)* (+) Rak trzustki (-) (+) (+) (+) Melanoma Metastaticum Young & Scully 1992 • Najmłodsza pacjentka 21 lat (śr. 37.5) • Zmiana pierwotna często usunięta przed wieloma laty (12, 13 lat). Jedna pacjentka była w ciąży, jedna tuż po porodzie. • Duże komórki z kwasochłonną cytoplazmą • W 8 przyp. obecność stuktur podobnych do pęcherzyków PJK3 s-100 Guzy sznurów płciowych i zrębu alfa -Inhibin hormon peptydowy wydzielany przez komórki ziarniste i zluteinizowane hamuje syntezę FSH w przysadce 97% GCT, 91% Sertoli-Leydig CT, 8% raków EMA: 92% raków, 75% SCC -typ hyperkalcemiczny, 0/171 GCT, 5%/30 SLCT Alfa-inhK PJK372 JGCT PJK372 JGCT alfa-i Guzy germinalne Immunohistochemia guzów germinalnych Dysgerminoma CK Vim AFP PLAP HCG OCT 3/4 (-)* (+) (+) (+) Yolk sac tumor (+) Ca embryonale (+) (+) Choriocarcinoma (+) (+) (+) (+) (+) PLAP k PJK5AFP OCT 3/4 Czynnik transkrypcyjny Utrzymuje potencjał wielokierunkowego różnicowania zarodkowych komórek macierzystych i pierwotnych komórek płciowych Marker seminoma/dysgerminoma, carcinoma embryonale Seminoma OCT3 Markery różnicowania neuroendokrynnego argentafinowość i/lub argyrofilia ziarnistości mikroskopowoelektronowe immunohistochemia – Chromogranina A, B, C – Synaptofizyna – NSE – hormony peptydowe