mag maj DRUK.indd

Co za dużo,
to niezdrowo
UWAŻAJMY NA SŁOŃCE!
PROGRAMY PROFILAKTYCZNE NFZ
WYKRYJ CHOROBĘ JAK NAJWCZEŚNIEJ
WITAMINY OD A DO Z
ŁYKAĆ, CZY NIE ŁYKAĆ,
OTO JEST PYTANIE…
NASILA SIĘ WIOSNĄ…
ALERGIA – PIĘTNO CYWILIZACJI
WALCZYMY Z CHRAPANIEM
GROŹNY BEZDECH
NR 5
7/8
(71)
(61/62)
LIPIEC/SIERPIEŃ
MAJ
2008
2007
Czasopismo
pacjentów aptek
www.dbamozdrowie.pl
www.doz.pl
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
1
2
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
1
Aktualności
ZAPRASZAMY DO ZAKUPÓW W KSIĘGARNI WYSYŁKOWEJ
PROGRAMU APTEKI DBAM O ZDROWIE.
W tym numerze polecamy Książkę Miesiąca „Rwa kulszowa”, której autor bardzo wnikliwie
omawia zarówno rwę kulszową, jak i inne zespoły bólowe kręgosłupa.
Ponadto polecamy nowość:
• „ŻYWIENIE
W STWARDNIENIU
ROZSIANYM”
– poradnik, który ma służyć
praktyczną pomocą na co
dzień. Dzięki zawartej w nim
wiedzy możemy wpływać na
poszczególne objawy towarzyszące chorobie, ograniczające m.in. liczbę rzutów,
łagodzące takie dolegliwości,
jak: zaparcia, męczliwość,
problemy z pęcherzem.
Autorzy mają nadzieję, że
ich poradnik ułatwi życie
chorych i korzystnie wpłynie na ich samopoczucie,
zarówno fizyczne, jak i psychiczne.
2
Zamówienia prosimy przesyłać na formularzu
zamieszczonym wewnątrz czasopisma lub na stronie
internetowej www.doz.pl
Od
redakcji
DRODZY CZYTELNICY
Wiosna to czas budzenia się do życia przyrody, ale również czas większego wysiłku dla naszych organizmów, które po zimowym marazmie
potrzebują energetycznego „kopa” w postaci zwiększonej dawki
witamin i mikroelementów. Witaminy to związki niezbędne do
wzrostu i rozwoju tkanek organizmu oraz do prawidłowego przebiegu
procesów metabolicznych w ustroju człowieka. Ich brak jest bardzo,
ale musimy również pamiętać, ze zbyt duża dawka też może być szkodliwa. Więcej o witaminach znajdą Państwo w artykułach „Łykać, czy
nie łykać, oto jest pytanie…” i „Dzieci potrzebują witamin D i K”.
Podobnie jak witaminy, do prawidłowego funkcjonowania naszego
organizmu niezbędne jest promieniowanie słoneczne. Umiejętne
i właściwe korzystanie ze słońca może być nie tylko źródłem przyjemności, ale także zdrowia. Należy jednak wiedzieć, iż oprócz dobroczynnego działania, słońce może wywoływać też wiele objawów
niepożądanych. O czym przestrzegamy przed urlopami w artykule
„Uważajmy na słońce!”
W majowym numerze czasopisma Pacjentów Aptek „Dbam o Zdrowie”
prezentujemy także wyczerpujący artykuł na temat profilaktycznych
programów zdrowotnych Narodowego Funduszu Zdrowia, które
umożliwiają wykrycie zagrożenia lub wczesne zdiagnozowanie chorób
powszechnie występujących. Do programów tych mogą zgłaszać się
osoby z określonych grup wiekowych, które spełniają dodatkowe
kryteria kwalifikacji, o których możecie przeczytać Państwo w tekście
„Programy profilaktyczne NFZ w podstawowej opiece zdrowotnej”
Życzymy miłej lektury!
Redakcja
Przewodnik po aptece
„Dbam o zdrowie”
- czasopismo pacjentów aptek
Wydawca: Bez Recepty Sp. z o.o. (spółka Polskiej Grupy Farmaceutycznej), 91-342 Łódź,
ul. Zbąszyńska 3, tel. (0 42) 613 34 44. Prezes wydawnictwa: Wojciech Rosicki.
Redakcja: adres jak wyżej, redaguje zespół: Redaktor Naczelny: Krzysztof Chrzanowski,
Sekretarz Redakcji: Grzegorz Dróżdż, Redaktor Graficzny: Izabela Raduszewska.
Dział Reklamy: Sebastian Ciechomski, tel. (0 42) 613 35 86, 0 601 292 272, e-mail:
[email protected], Katarzyna Kustra, tel. (0 42) 613 35 86, e-mali:
[email protected]
Skład: JURCZYK DESIGN, www.jurczykdesign.com. Zdjęcia: FPM, Indigo.
Nadzór farmaceutyczny: Jerzy Stasiak, Druk: RR Donnelley Europe Sp. z o.o.
Redakcja nie odpowiada za treść reklam. Nie zwraca materiałów niezamówionych. Zastrzega
sobie prawo do dokonywania skrótów redakcyjnych, nadawania tytułów i śródtytułów.
Za treść opisów
preparatów
odpowiedzialność
Zleceniodawcy.
infolinia:
0-800
APTEKI
[278-354] ponoszą www.doz.pl
SPIS
TREŚCI
Z OKŁADKI:
UWAŻAJMY
NA SŁOŃCE
4
ALERGIA - PIĘTNO
CYWILIZACJI
24
ŁYKAĆ, CZY NIE
ŁYKAĆ - OTO JEST
PYTANIE
30
PROGRAMY
38
PROFILAKTYCZNE
NFZ W PODSTAWOWEJ
OPIECE ZDROWOTNEJ
GROŹNY BEZDECH
48
WSTYDLIWY
PROBLEM
10
DZIECI POTRZEBUJĄ
WITAMIN D i K
18
ŻÓŁTACZKA CHOROBA,
CZY OBJAW?
42
LISTA LAUREATÓW
53
KRZYŻÓWKA
56
PORADNIA
58
KSIĘGARNIA
62
3
WARTO WIEDZIEĆ
4
Uważajmy
na słońce!
PROMIENIOWANIE SŁONECZNE JEST NIEZBĘDNE
DO PRAWIDŁOWEGO FUNKCJONOWANIA NASZEGO
ORGANIZMU. JEDNAK JEGO ZBYT SILNA DAWKA MOŻE
BYĆ GROŹNA DLA CZŁOWIEKA.
Ewa Marańda
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
5
WARTO WIEDZIEĆ
Promieniowanie
słoneczne ma korzystny
wpływ na samopoczucie, aktywność fizyczną,
pobudza
wydzielanie
wielu hormonów, umożliwia syntezę witamin
z grupy D. Umiejętne
i właściwe korzystanie
ze słońca może być nie
tylko źródłem przyjemności, ale także zdrowia.
Należy jednak wiedzieć, iż oprócz
dobroczynnego działania, słońce
może wywoływać też wiele objawów niepożądanych. Panująca od
wielu lat moda na opalanie, spowodowała wzrost zainteresowania
niepożądanymi efektami działania
promieni słonecznych. Zaczęto badać i opisywać coraz więcej zmian
skórnych wynikających z ekspozycji na słońce.
DZIAŁANIE PROMIENIOWANIA ULTRAFIOLETOWEGO
Promieniowanie słoneczne jest
promieniowaniem elektromagnetycznym. Obejmuje ono promieniowanie podczerwone, światło
widzialne oraz promieniowanie
ultrafioletowe (UV). To ostatnie
dzieli się na trzy główne zakresy
o różnych efektach biologicznych:
• UVC - jest promieniowaniem
o najkrótszej długości fali. Ma najwyższą energię, jest silnie rumieniotwórcze, ale jest prawie całko-
6
wicie pochłaniane przez warstwę
ozonową atmosfery i w normalnych warunkach nie dociera na
powierzchnię Ziemi.
• UVB - promieniowanie o średniej
długości fali ma bardzo silne właściwości rumieniotwórcze, wzmaga
syntezę barwnika skóry i jest odpowiedzialne za oparzenia skóry.
• UVA - promieniowanie o najdłuższej fali, jest mniej rumieniogenne, ale
za to bardziej barwnikotwórcze od
UVB. Ilość UVA docierająca do powierzchni ziemi jest znacznie większa
niż UVB. Wysokie dawki UVA mogą
wzmacniać odczyny rumieniowe
i zwiększać niekorzystne efekty biologiczne promieniowania UVB.
Efekt działania promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka
zależy od takich czynników jak:
położenie geograficzne, zanieczyszczenie czy pora roku i dnia. Skutki
biologiczne działania promieniowania ultrafioletowego na skórę obserwuje się bezpośrednio wkrótce po
naświetlaniu, ale są one także długofalowe.
POPARZENIE
SŁONECZNE
Poparzenie słoneczne spowodowane jest przede wszystkim
promieniowaniem UVB. Bolesny
rumień ujawnia się po około 2-4
godzinach po opalaniu się. Od
tego momentu rumień stopniowo
się nasila, by osiągnąć swój szczyt
po 9-14 godzinach. Po 24-48 godzinach rumień zanika. Bolesny
oparzeniowy rumień dotyka najbardziej osoby o jasnej karnacji
(o jasnych oczach i włosach).
OPARZENIE SŁONECZNE I STOPNIA
Całodzienne opalanie się bez odpowiedniej substancji osłonowej
na skórze (krem z filtrem) - może
spowodować oparzenie I stopnia.
Skóra jest wówczas zaczerwieniona, obrzęknięta, lokalnie ocieplona. Rumieniowi skóry towarzyszy
świąd, pieczenie, niekiedy bolesność. Leczenie polega na stosowaniu okładów z kwasu borowego,
zimnych okładów z wody czy lodu
oraz maści chłodzących, środków
regenerujących, środków nawilżających i nawadniających czy też
środków lekko natłuszczających.
Możemy stosować również okłady
ze zsiadłego mleka czy jogurtu.
W oparzeniach łagodnych, np.
pierwszego stopnia (objawiających się głównie silnym zaczerwienieniem skóry i jej pieczeniem,
niekiedy bąblami) korzystne jest
stosowanie łagodnie działających
ekstraktów roślinnych. Dotyczy
to zwłaszcza delikatnej skóry
dziecka. Skutecznym środkiem
hamującym powstawanie mediatorów zapalenia są popularne ekstrakty z cebuli i czosnku dostępne
w aptece. Wykazują one działanie
przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Ekstrakty te, nakładane na
skórę w postaci maści czy emulsji,
łagodzą stan zapalny i zapobiegają
wystąpieniu bąbli i wysięków pooparzeniowych. Zaś w przypadku
wystąpienia bąbli oparzeniowych i wysięków surowiczych – zapobiegają zakażeniom bakteryjnym.
DOMOWE SPOSOBY
ŁAGODZENIA RUMIENIA
Rumień posłoneczny na skórze zmniejszy i złagodzi okład
z jogurtu, zsiadłego mleka czy kefiru. Okłady takie ściągną skórę i złagodzą poparzenia. Silny i bolesny rumień
oparzeniowy po opalaniu się możemy także krótkotrwale
oziębiać wodą i lodem.
Po każdym umyciu zmienionej zapalnie skóry wskazane
jest smarowanie jej substancjami lekko natłuszczającymi,
nawilżającymi i regenerującymi np. tłusty balsam do ciała.
Natomiast mocno opaloną skórę twarzy dobrze pielęgnuje pasta złożona z 2 łyżek glinki kosmetycznej (do nabycia
w aptece), 1 łyżki soku z cytryny, 1 łyżki miodu.
OPARZENIE SŁONECZNE
II STOPNIA
Kiedy rumień skóry jest rozległy, nasilony oraz towarzyszy mu silne pieczenie skóry, lokalna opuchlizna, pęcherze, obfity wysięk surowiczy, wówczas mamy do czynienia z oparzeniem II stopnia. W takich przypadkach
może być konieczne zastosowanie przeciwobrzękowych
maści steroidowych, maści osuszających wysięki surowicze ze skóry, maści zabezpieczających przed wtórną
infekcją bakteryjną w uszkodzonej skórze (do nabycia
w aptekach). Szczególnie niebezpieczne jest pękanie
bąbli oparzeniowych i wyciek surowiczy. Płyn surowiczy jest bowiem bogaty w białko i stanowi pożywkę dla
bakterii chorobotwórczych. W takich przypadkach należy posmarować bąble wypełnione płynem surowiczym
preparatem chroniącym przed bakteriami.
KIEDY DO LEKARZA?
Jeśli poparzenie słoneczne jest bardzo silne - objawia
się widoczną opuchlizną, silną gorączką i obfitym wyciekiem surowicy z tkanek, czy też bolesnymi zmianami barwnikowymi skóry - należy skontaktować się
niezwłocznie z lekarzem. Pamiętajmy, że oparzeniu II
stopnia może towarzyszyć tzw. udar słoneczny (cieplinfolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
7
WARTO WIEDZIEĆ
ny). Przyczyną udaru cieplnego
może być odwodnienie spowodowane nadmiernym poceniem się
i niedostatecznym uzupełnianiem
płynów (elektrolitów); brak osłony
głowy i karku. Na udar narażone są
głównie dzieci i osoby starsze. Typowymi objawami udaru słonecznego
są: bóle i zawroty głowy, nudności,
wymioty, uczucie osłabienia oraz
przyspieszone tętno.
DOBRE STRONY
OPALANIA
Pozytywnym efektem opalania się
jest poprawa samopoczucia oraz
możliwa tylko dzięki słońcu synteza
witamin z grupy D. Umiarkowane opalanie się sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu naszego
organizmu. Zapobiega depresjom,
wzmacnia procesy kościotwórcze,
hartuje skórę na niekorzystne oddziaływanie promieniowania UVB.
Istnieją jednak także niepożądane
powikłania.
DŁUGIE
OPALANIE SIĘ
Długotrwałe opalanie grozi wysuszeniem naskórka. Deficyt wody
w naskórku zaburza mechanizmy
regulacyjne komórek. Przy niedostatku wody dochodzi do nadmiernego zagęszczenia płynów wewnątrzkomórkowych i szkodliwego
zalegania substancji szkodliwych.
W konsekwencji długotrwałe opalanie się może spowodować przyspieszone starzenie się skóry.
8
PRZEDWCZESNE
STARZENIE SIĘ
SKÓRY
Jeśli lubimy, aby nasze ciało było
cały rok lekko przybrązowione,
lub latem potrafimy całe dnie spędzać na słońcu, możemy liczyć się
z tym, że w przyszłości nasza skóra
będzie starzała się szybciej. Całość
tych zmian określa się jako fotostarzenie się. Nadmierna ekspozycja
na słońce powoduje niekorzystne
zmiany w fibroblastach (tworzą one
włókna kolagenowe i elastylowe).
Na skutek długotrwałego działania
promieni słonecznych dochodzi do
stopniowego zwyrodnienia włókien
sprężystych. Zmniejsza to elastyczność skóry. Skóra staje się przez to
cieńsza i suchsza. Proces ten prowadzi do szybszego powstawania
zmarszczek i bruzd na skórze. Zjawisko to powoduje między innymi
pojawianie się w kącikach ust bruzdowań, w których mogą osiedlać się
drożdżaki, wywołując częste u osób
starszych drożdżakowe zapalenie
kącików ust. Innym niepożądanym
efektem promieniowania UV jest
zjawisko teleangiektazji polegającej
na rozszerzaniu i pękaniu drobnych
naczyń krwionośnych.
NOWOTWOROWE
MUTACJE KOMÓREK
Promieniowanie UV wywołuje nadmiar wolnych rodników w organizmie. Wolne rodniki to agresywne
chemicznie cząstki, które występując
w nadmiarze, niszczą strukturę skó-
ry i przyspieszają jej starzenie. Pośrednio niszczą włókna kolagenowe
i atakują kod genetyczny komórek
- DNA. Promienie UVB wywołują
osłabienie układu odpornościowego.
Dotyczy ono nie tylko skóry, ale całego organizmu. Skłonności do tego
schorzenia są uwarunkowane genetycznie. Jednak największym zagrożeniem dla zdrowia ze strony ultrafioletu jest wywoływanie nowotworu
skóry zwanego czerniakiem. Inicjuje
go uszkadzanie kodu genetycznego
komórek barwnikowych zwanych
melanocytami pod wpływem promieni UVA i UVB. Na zmiany nowotworowe szczególnie narażone są
osoby ze zmianami barwnikowymi
na skórze (piegi płaskie i wypukłe),
osoby o jasnej karnacji, osoby długo
przebywające na słońcu. Przeciwwskazaniem do kąpieli słonecznych
(także w solariach) jest przyjmowanie hormonów (m.in. antykoncepcja), kruchość naczyń krwionośnych,
choroby serca oraz przebyte choroby
nowotworowe.
Zakres niepożądanych działań promieniowania słonecznego sięga od
łagodnego oparzenia słonecznego po
zmiany nowotworowe. Prowadząc
zdrowy tryb życia i spędzając długi czas na dworze należy pamiętać
o stosowaniu środków chroniących
przed promieniowaniem słonecznym oraz ubrań ochronnych. A jeśli
zależy nam na brązowym kolorze
skóry warto może sięgnąć po bezpieczniejsze „opalanie z tubki”, czyli
wszelkiego rodzaju kremy, balsamy
i pianki samoopalające i brązujące.
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
9
Wstydliwa
dolegliwość
10
PORADNIK PACJENTA
HEMOROIDY TO
JEDNA Z NAJBARDZIEJ WSTYDLIWYCH DOLEGLIWOŚCI.
CHOROBA TA
JEST BARDZO
ROZPOWSZECHNIONA I DOTYKA
CORAZ WIĘCEJ
LUDZI NIEZALEŻNIE OD PŁCI
I WIEKU.
Małgorzata Graczyk
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
H
emoroidy
zwane
inaczej krwawnicami
lub guzkami krwawicznymi to niewielkie
struktury anatomiczne. Ich nazwa wyłoniła
się z łacińskiego słowa
hemoroide oznaczającego przepływ krwi.
Wewnątrz kanału odbytniczego
znajdują
się naczyniowe sploty wypełnione krwią
w formie przypominające uwypukloną do
wewnątrz błonę śluzową. Składają się głównie z licznych połączeń
żylno-tętnicznych.
U osób dorosłych kłębki te są stale powiększone. Ma to na celu
utrzymanie szczelności odbytu (w szczególności gazów). W okolicznościach choroby
hemoroidy
osiągają
znacznej wielkości rozmiary. Głównym objawem choroby hemoroidalnej jest krwawienie.
Powoduje to łączenie
się razem i tworzenie
guzków krwawicznych.
Chorobę hemoroidalną
nazywamy również żylakami odbytu.
11
12
PORADNIK PACJENTA
JAK POWSTAJE
DOLEGLIWOŚĆ?
Hemoroidy to bolączka przebiegająca ewolucyjnie. Najczęstszą
przyczyną powstawania żylaków
odbytu są trudności w wydalaniu stolca i uciążliwe zaparcia. Te
z kolei powodowane są przez niewłaściwą dietę, w której występuje brak lub niedobór błonnika.
Błonnik odpowiedzialny jest za
konsystencję i strukturę wydalanego stolca. Zbyt mała ilość błonnika powoduje, że stolec staje
się twardy, zbity, co w dalszych
konsekwencjach doprowadza do
powiększania się i podrażnień
hemoroidów.
Inną przyczyną mogą być wstrzymywania oddawania stolca, siedzący tryb życia ściśle związany
z brakiem ruchu, nieregularne
oddawanie stolców, niedostateczna ilość spożywanych płynów,
używki, alkohol lub ostre przyprawy. Zdarza się, że dolegliwość
ta jest uwarunkowana genetycznie. Do dziś nie wiadomo, dlaczego u jednych choroba nie występuje, zaś u innych powodować
może silne powikłania. Z innych
czynników sprzyjających rozwojowi choroby wymienić możemy
marskość wątroby, niewydolność
serca, nadciśnienie tętnicze itp.
Wśród wielu niejasności i nie do
końca wytłumaczonych przyczyn
wyróżnić można jednak te, które
w większym stopniu je powodują
i starać się wybrane czynniki eliminować. Czynniki sprzyjające
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
rozwojowi to również niedostateczna aktywność fizyczna, a co
za tym idzie niedobór ruchu, zła
dieta pozbawiona odpowiedniej
ilości włókien zawartych w owocach i warzywach, niedobory
płynów w organizmie, praca nadmiernie wyczerpująca układ mięśniowy, wrodzona słabość mięśni
zwierających odbyt, rak odbytnicy, zaawansowany wiek, częste
wymioty, biegunki lub długie
pozostawanie w pozycji stojącej
i siedzącej.
OZNAKI
HEMOROIDÓW
Objawy następują stopniowo.
Z początku żylno-tętnicze sploty
powiększają się, rozciąga się błona śluzowa, powstaje opuchnięcie, zaczynają pojawiać się guzki
krwawiczne. Guzki z czasem
i zaniedbaniem symptomów powiększają się i zaczynają krwawić. Można wyodrębnić kilka
stadiów choroby. Na początku
występują jedynie bezbolesne
krwawienia w czasie wydalania
stolca. Mówimy wówczas o tzw.
żylakach odbytniczych wewnętrznych. Splot naczyniowy
powiększa się jedynie czasowo,
a wydalana krew ma żywoczerwony kolor. W drugim etapie
naczynia krwionośne ulegają
uszkodzeniu. Zaczynają powstawać guzy, które podczas oddawania kału bądź parcia przesuwane są przez masę kałową ku
www.doz.pl
dołowi. Pojawiają się pierwsze
oznaki bólu.
Kolejny etap to już hemoroidy
zewnętrzne. Splot naczyniowy
traci swoją skuteczność a tkanki
go otaczające zaczynają ukazywać wyraźnie zmiany chorobowe. Zwieracze mięśniowe nie
działają odpowiednio wydajnie.
Przy każdorazowym wypróżnianiu się guzy wypadają na
zewnątrz. Czasem zdarza się, że
pozostają na zewnątrz na stałe
i widoczne są u wyjścia kanału odbytniczego. Ból pojawia
się wtedy przy podstawowych
czynnościach, jak chodzenie
czy siadanie. Wszystkie formy
ucisku stają się czynnikiem wytwarzającym silne uczucie bólu.
Wraz z guzami krwawicznymi
ku dołowi przesunięta zostaje
również błona śluzowa. Pozostająca poza jelitem narażona jest
na ciągłe podrażnienia. Reakcją
błony śluzowej na nieustanne
podrażnianie jest wytwarzanie
śluzowej wydzieliny. Najczęściej
występujące objawy to krwawienie, uczucie dyskomfortu,
wrażenie ucisku i obrzęku, stałe nawilgotnienie odbytu, ból,
brudzenie bielizny, swędzenie.
Chory ma problemy z utrzymywaniem higieny osobistej.
Również krwawienie występuje
w wielu odmianach. U jednych
są to śladowe ilości, u innych zaś
krwawienie jest obfite. W drugim przypadku konieczny jest
zabieg operacyjny.
13
PORADNIK PACJENTA
TRAFNA
DIAGNOZA
Do postawienia skutecznej diagnozy wymagane jest przeprowadzenie odpowiednich badań. Czynnikiem wspomagającym
jest wywiad środowiskowy przeprowadzany
przez lekarza. Szczery kontakt między lekarzem a pacjentem również ma kolosalny
wpływ na leczenie. W trakcie takiej rozmowy
musimy dokładnie przedstawić nasze nawyki
żywieniowe, przebyte choroby układu pokarmowego oraz to, jakie leki przyjmujemy obecnie. Kobiety powinny dodatkowo poinformować o przebytych ciążach i związanych z nimi
porodach. Pierwszy kontakt z lekarzem zalecany
jest już w przypadku pojawienia się pierwszych
krwawień. Proktolog dokładnie dowiaduje się,
jaka jest częstotliwość oddawania kału, jaka
jest intensywność krwawień, dokładnie
ogląda okolice odbytu, w razie potrzeby
przeprowadza badanie endoskopowe
i mierzy ciśnienie wewnątrz kanału
odbytu.
Zależnie od wyników zalecane
jest odpowiednie leczenie. Badanie lekarskie niezbędne jest do
wyeliminowania innych przyczyn
dolegliwości odbytu. Krwawienie
bowiem zapoczątkowane może być nie
tylko przez hemoroidy, ale i wyższych jego
częściach jak np. jelito grube. Krwawienie
odbytnicze w żadnym wypadku nie może
pozostać zlekceważone. Może ono obwieszczać inne dolegliwości dużo poważniejsze
niż hemoroidy. Krwawienie może być również symptomem procesów zapalnych, czy
nawet nowotworowych.
Większość osób cierpiących na tą dolegliwość krępuje się przed wizytą u lekarza
specjalisty. Zazwyczaj wizyta przedstawia
się nam jako wyjątkowo nieprzyjemna.
14
Nic bardziej mylnego. Wszystko zależne jest
od tego, jak sprawnie będziemy współpracować z badającym nas lekarzem. Odpowiednią
diagnozę można przeprowadzić już po krótkim rozpoznaniu.
METODY
LECZENIA
W leczeniu tej dolegliwości powinna być
stosowana zasada indywidualnego dopasowywania leczenia do stanu chorego. Zarówno lekarz jak i pacjent powinni zdawać sobie
sprawę z tego, że jedna metoda nie pomoże
powrócić do zdrowia.
Stosowanie leków pomaga koić dolegliwości
hamując jednocześnie proces zapalny. Farmaceutyki stosowane podczas leczenia działają
przeciwzapalnie, przeciwświądowo, przeciwobrzękowo, wzmacniają ścianki naczyniowe,
zmniejszając w ten sposób ryzyko choroby.
Leki występują w postaci tabletek, czopków,
żeli oraz kremów. Wybór odpowiedniego
środka należy skonsultować z lekarzem lub
farmaceutą w aptece.
Inne sposoby leczenia to metody operacyjne.
Te z kolei dzielą się na nieinwazyjne i inwazyjne.
Metody nieinwazyjne
Polegają na przeciwdziałaniu wypadania guzków krwawicznych przez zmianę struktury
ich podłoża. Zapobiega się również obrzękom
i zaburzeniom przepływu krwi przez rozciąganie. Rzadko nacina się mięśnie zwieracza
wewnętrznego lub wycina powiększone poduszki naczyniowe.
Nieinwazyjne zabiegi to:
• Krioterapia, polega na zmrażaniu podstawy guzków. Wykorzystywane do tego są aplikatory o niskiej temperaturze. Niska temperatura powoduje zmartwienie podstawy guzka,
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
15
PORADNIK PACJENTA
co w dalszych konsekwencjach
prowadzi do jego zmniejszenia.
Jest to jednak metoda coraz rzadziej stosowana.
• Skleroterapia – podczas tej
metody w warstwę podśluzówkową wstrzykiwane są leki chroniące ściany naczyń. Powodują
one zwłóknienie okolic guzka
krwawicznego. Dawniej zakładano u podstawy guzków ciasne
gumowe podwiązki. Ograniczały
one dopływ krwi, a w konsekwencji martwicę i odpadanie
guzków.
• Metoda Longo –wykonywana
za pomocą specjalnego urządzenia nazywanego staplerem.
Dokonuje się wycięcia i zaszycia
mechanicznego śluzówki kanału
odbytu powyżej linii grzebieniastej. Nie wycina się samych
hemoroidów, ale wciąga się je
do kanału odbytu do prawidłowej anatomicznie pozycji. Jest
to metoda niezwykle skuteczna
w momencie, gdy hemoroidom
towarzyszy wypadanie błony śluzowej odbytnicy.
• Fotokoagulacja podczerwienią – polegająca na przykładaniu
sondy i wykorzystywaniu promieniowania podczerwonego do
sztucznego wywołania martwicy
wypadającego guzka. Naświetlanie trwa ok. półtorej sekundy
u podstawy guzka.
Metody inwazyjne:
Dotyczą całe szczęście tylko niewielkiej grupy chorych. Ok. 10%
16
wszystkich chorych wymaga operacyjnego leczenia inwazyjnego.
Do takich metod zaliczane są:
• Hemoroidektomia podśluzówkowa metodą Parksa
• Hemoroidektomia
otwarta
metodą Milligan-Morgan – najczęściej wykorzystywana
• Metoda Fergusona, która zalecana jest w przypadkach intensywnego krwawienia. Po usunięciu kompleksu krwawicznego
zaszywana jest dokładnie błona
śluzowa kanału odbytniczego.
JAK ŁAGODZIĆ
OBJAWY?
Poniżej znajduje się kilka prostych zasad, które uprzyjemnią
nam nieco życie z tą dolegliwością:
• Zaleca się noszenie wyłącznie
bawełnianej bielizny osobistej,
• Należy stosować delikatny
papier toaletowy,
• Ulgę przynosi kilkuminutowe moczenie się w letniej wodzie. W przypadku
pojawienia się swędzenia
i bólu należy stosować krótkotrwałe natryski z zimnej
wody z prysznica,
• Koniecznie
należy
dbać o higienę ciała,
a zwłaszcza okolic narażonych na występowanie choroby hemoroidalnej. Zaleca się
wykorzystywanie mydeł nie zawierających
detergentów, jak i takich które są
bezzapachowe,
• W powrocie do zdrowia ważną rolę ogrywa także dokładne
przestrzeganie zasad przedstawionych przez lekarza.
LEPIEJ
ZAPOBIEGAĆ
Diametralny wpływ na rozwój
hemoroidów mają, wcześniej
wspomniane, tryb życia i sposób odżywiania. Można starać
się uniknąć tej choroby kierując się kilkoma prostymi zasadami. Przede wszystkim należy
przestawić się na dietę wysokobłonnikową (dzienne zapotrzebowanie organizmu to 25 - 40
g), systematycznie odżywiać się,
unikać kawy, alkoholu i innych
używek, zwiększyć aktywność
fizyczną, a również wypijać dużą
ilość płynów (ok. 2-3
litry na dobę).
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
17
Dzieci potrzebują
witamin D i K
KARMIENIE PIERSIĄ ZAPEWNIA PRAWIDŁOWY ROZWÓJ
PSYCHOFIZYCZNY DZIECKA I ZMNIEJSZA RYZYKO WIELU
CHORÓB. MAŁO KTO JEDNAK WIE, ŻE Z MLEKIEM MATKI
NIE SĄ DOSTARCZANE W ODPOWIEDNIEJ ILOŚCI DWIE
WAŻNE WITAMINY – D i K.
Katarzyna Sosińska
18
KĄCIK RODZICA
Karmienie piersią jest
w ostatnim czasie popularyzowane m. in. przez
Światową Organizację
Zdrowia (WHO) i Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz
Dzieci (UNICEF). Stowarzyszenia te wspierają karmienie metodą
naturalną. Okazuje się
bowiem, że osoby dorosłe, które jako niemowlęta były karmione naturalnie, mają mniejsze
ryzyko chorób takich
jak nadciśnienie, otyłość, choroba wieńcowa
i zawał serca. Z kolei
dzieciom nie zagrażają infekcje przewodu
pokarmowego,
dróg
moczowych i oddechowych oraz cukrzyca.
ZDROWIE DLA
MATKI I DZIECKA
Naturalne karmienie jest korzystne dla samej matki. Podczas tej
czynności wydzielane są hormony,
które działają uspokajająco. Sprawiają, że macica szybciej wraca do
swoich naturalnych rozmiarów
i prędzej się oczyszcza. Karmiąca
mama łatwiej pozbywa się nadmiaru tkanki tłuszczowej, co dla
kobiet po porodzie jest szczególnie ważne. Dodatkowo zmniejsza
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
się ryzyko nowotworów piersi,
jajników i szyjki macicy.
Karmiąc piersią wykazujemy
szczególną troskę o swoje maleństwo. Dostarczamy mu bowiem
odpowiedniej ilości białka, tłuszczów, węglowodanów i składników mineralnych. Mleko matki
jest lekkostrawne i nie wywołuje
alergii. Zawiera dużo przeciwciał,
które zabezpieczają niemowlę
przed chorobami. Dlatego też
dzieci karmione w sposób naturalny są odporniejsze na infekcje
i przeziębienia. Jednak pokarm
matki nie pokrywa zapotrzebowania na dwie ważne dla niemowlęcia witaminy – D i K.
WITAMINA D
Pełni ważną rolę w prawidłowym
rozwoju człowieka. Pobudza
wchłanianie fosforu i wapnia.
Wapń jest głównym budulcem
kości i zębów, zaś fosfor wchodzi
w skład kodu genetycznego. Jest
także składnikiem błon komórkowych i tkanek miękkich, np.
nerki, serca, mózgu, mięśni. Witamina D ma bezpośredni wpływ na
prawidłowe ukształtowanie i gęstość kości oraz na stan uzębienia.
Korzystnie działa na system nerwowy, zapobiega i łagodzi stany
zapalne skóry oraz różnego rodzaju nowotwory, takie jak rak piersi,
rak prostaty lub rak okrężnicy.
Skutki niedoboru witaminy D
Brak odpowiedniej ilości witaminy
D w organizmie człowieka powo-
www.doz.pl
duje nieprawidłowe jego funkcjonowanie. Powszechnie wiadomo,
że głównym skutkiem niedoboru
tej witaminy jest krzywica u dzieci, młodzieży oraz dorosłych.
Kości stają się osłabione i zniekształcone, a przyrost masy ciała
dziecka powoduje ich wykrzywienie. Może dojść do tak zwanego
rozmiękczenia kości, nazywanego
osteomalacją, które powoduje częste złamania i skrzywienia układu
kostnego. Niedostatek tejże witaminy skutkuje także zapaleniem
spojówek i częstym stanom zapalnym skóry. Wpływa na pogorszenie słuchu, osłabienie i wypadanie
zębów oraz powstawanie osteoporozy. Polega ona na tym, że masa
i gęstość kości zostaje zmniejszona
i powoduje zwyrodnienia układu
kostnego. Kości są łamliwe, kruche, a sam chory ma widocznie
zniekształconą sylwetkę. Brak witaminy D może również wpływać
na zwiększone ryzyko powstawania chorób nowotworowych oraz
utrudniać pracę systemu mięśniowego i nerwowego.
Za dużo też niezdrowo
Paradoksalnie nadmiar witaminy
D może podobnie zaszkodzić, co
jej niedomiar. Przede wszystkim
witamina ta w nadmiarze (dawka
czterokrotnie większa od zalecanej) jest po prostu toksyczna. Podstawowe objawy przedawkowania
to biegunka, bóle głowy, nudności,
szybkie i częste zmęczenie, częste
oddawanie moczu, ból oczu i brak
19
KĄCIK RODZICA
apetytu. Może pojawić się napięcie
mięśniowe, powiększenie wątroby
i śledziony oraz śpiączka i nadpobudliwość. W dłuższej perspektywie zwiększa się ryzyko zawału,
miażdżycy i kamicy nerkowej.
Z kolei zbyt duża ilość wapnia
osadza się w tętnicach, nerkach,
uszach, płucach i sercu, co powoduje niekorzystne ich zmiany.
Może skutkować również opóźnieniem w rozwoju dziecka.
Źródła
Źródłem witaminy D dla dziecka
będącego w brzuchu kobiety są
głównie nerki i łożysko matki. Dlatego też dieta matki powinna być
bogata w produkty rybne, takie jak
łosoś, tuńczyk, śledź czy makrela. Witamina ta znajduje się także
w mleku, wątrobie oraz przetworach mlecznych (masło, ser, śmietana). Dla niemowlęcia podstawowym źródłem witaminy D jest
dieta. Mleczne preparaty są wzbogacone o tę witaminę. Szczególnie
20
zaleca się ich stosowanie, ponieważ
w pokarmie matki zawartość witaminy D nie wystarcza na pokrycie
zapotrzebowania. Dzieci powinny
mieć wzbogacaną dietę o dużą ilość
mleka i przetworów mlecznych, takich jak jogurt, kefir, maślanka, ser
biały, topiony i żółty.
Zapotrzebowanie
Zalecana dawka witaminy D zależy przede wszystkim do stanu
oraz wieku człowieka:
• kobiety ciężarne – dzienna
dawka witaminy D to 400 j.m.
Jej przyjmowanie rozpoczyna się
w drugim trymestrze ciąży.
• noworodek w ciele matki – potrzebuje 400 j.m. tej witaminy.
Rozpoczęcie podawania jest dobierane indywidualnie.
• noworodek karmiony piersią
– jeżeli matka nie przyjmowała
witaminy D w ostatnim trymestrze ciąży, to potrzebuje dawkę
400 j.m. na dobę, poczynając od
pierwszych dni życia. Noworodkom, których matki przyjmowały
tę witaminę, zaleca się jej podawanie od trzeciego tygodnia
życia.
• noworodki karmione mlekiem
modyfikowanym – jeśli na dobę
spożywają wystarczającą ilość mleka wówczas nie wymagają dodatkowej suplementacji witaminy D
• niemowlęta karmione piersią
– zaleca się podawanie 400 j.m.
na dobę witaminy D niezależnie
od tego, czy matka przyjmuje tę
witaminę.
• niemowlęta karmione mlekiem
zmodyfikowanym – spożywając
mleko pokrywające w całości dobowe zapotrzebowanie, nie potrzebują dodatkowego źródła tej
witaminy.
• dzieci w wieku od 1 do 18 lat
– potrzebują dodatkową ilość witaminy D w dawce 400 j.m. na
dobę, której źródło znajduje się
zarówno w żywności oraz preparatach farmaceutycznych.
Należy pamiętać, że odpowiednia
dawka witaminy D jest ustalana
indywidualnie w porozumieniu
z lekarzem.
WITAMINA K
Jest to grupa związków rozpuszczalnych w tłuszczach, które są
wymagane do ich wchłonięcia
przez organizm. Należą do niej
witamina K1, znajdująca się w pożywieniu, K2, produkowana przez
bakterie jelitowe oraz K3, która
jest produkowana sztucznie.
Witamina K jest potrzebna przede
wszystkim do prawidłowego
krzepnięcia krwi. Nie dopuszcza
do krwawień wewnętrznych oraz
krwotoków. Wpływa na wytwarza-
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
21
KĄCIK RODZICA
nie
białka
osocza
krwi,
które
zapobiega wypływom krwi
w przypadku uszkodzenia
naczyń krwionośnych. Witamina ta ma także wpływ na
działanie niektórych białek,
które znajdują się w kościach.
One z kolei biorą udział w budowie kości, produkcji energii
i regulacji ciśnienia między krwią
a innymi komórkami. Wykazano,
że witamina K hamuje rozwój nowotworów piersi, jajników, żołądka, wątroby i nerek.
Skutki niedoboru witaminy K
Niedobór tej witaminy jest zjawiskiem rzadkim, ponieważ organizm potrafi sam ją wytworzyć.
Mimo to zbyt mała ilość witaminy
K w organizmie powoduje słabą krzepliwość krwi, problemy
z gojeniem się ran oraz trudności w mineralizacji kości. Łatwiej
powstają krwotoki wewnętrzne
22
i zewnętrzne. Niedostatek może
również skutkować zapaleniem
jelita, biegunką oraz zaburzeniami we wchłanianiu tłuszczów. Występuje zwiększone
ryzyko nowotworów.
U niemowląt często zdarza
się niedobór witaminy K.
Jest to spowodowane tym,
iż ich organizm sam nie potrafi wytworzyć odpowiedniej
ilości bakterii potrzebnych do
jej powstania. Zdarzają się również przypadki choroby zwanej
chorobą krwotoczną noworodków.
Dotyczy ona noworodków i niemowląt do końca trzeciego roku
życia. Klasyczna postać choroby
objawia się krwawieniem z pępka, przewodu pokarmowego, błon
śluzowych i skóry. Później może
dojść do krwawienia śródczaszkowego, które w wielu przypadkach
może okazać się śmiertelne.
Za dużo też niezdrowo
Witamina K nie jest toksyczna,
ale w dużych dawkach może być
szkodliwa dla organizmu człowieka. Może skutkować rozpadem
krwinek czerwonych, uczuciem
gorąca, nadmiernym wydzielaniem potu, niedokrwistością lub
wydłużeniem czasu krzepnięcia
krwi. U niemowląt może powodować żółtaczkę, i uszkodzenie tkanki mózgowej.
Źródła witaminy K
Znajduje się przede wszystkim
w takich warzywach jak: sałata,
kapusta, natka pietruszki, bruk-
selka, rzepa, szpinak i brokuły.
Jej źródłem są także owoce: brzoskwinie, awokado. Ponadto jest
obecna w jajkach, serach, jogurtach, wątrobie, ziemniakach oraz
olejach roślinnych (oliwa z oliwek,
olej sojowy).
Zapotrzebowanie
Dla noworodków i niemowląt odpowiednia dawka witamy K jest
bardzo ważna. Zalecane jej spożycie to:
• noworodki zdrowe znajdujące
się w brzuchu kobiety – 0,5 mg
domięśniowo lub 2 mg doustnie.
• noworodki z grupy ryzyka
– 0,5 mg domięśniowo.
• noworodki urodzone przedwcześnie:
- ważące mniej niż 1,5 kg – 0,3 mg
domięśniowo lub dożylnie.
- ważące więcej niż 1,5 kg –
0,5 mg domięśniowo.
- niemowlęta karmione piersią
– 25 mcg na dobę.
• niemowlęta karmione preparatami mlecznymi modyfikowanymi
po otrzymaniu jednorazowej dawki witaminy K zaraz po urodzeniu,
nie wymagają dalszego jej przyjmowania.
Dzieci są największym skarbem
rodziców. Warto więc dbać o to,
aby od najmłodszych lat dostarczać im zdrowia i preparatów do
prawidłowego rozwoju.
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
23
Alergia
piętno cywilizacji
24
WARTO WIEDZIEĆ
OKRES WIOSENNY, POZA BUDZĄCĄ SIĘ DO ŻYCIA PRZYRODĄ I CORAZ ŁADNIEJSZĄ POGODĄ, JEST DLA WIELU OSÓB
POCZĄTKIEM PROBLEMÓW ZWIĄZANYCH Z ALERGIĄ.
CHOROBY ALERGICZNE TO JEDNE Z NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH OBECNIE SCHORZEŃ.
Katarzyna Sosińska
ALERGICZNE ABC…
Alergia, pospolicie zwana uczuleniem, jest chorobą, która przejawia
się nieprawidłową reakcją układu
immunologicznego na substancje,
z którymi organizm ma kontakt
poprzez wdychanie, połykanie,
wstrzykiwanie, a nawet dotykanie.
Substancja wywołująca alergię to
alergen, a odzew organizmu jest
nazywany reakcją alergiczną.
Alergeny
Alergia jest to nieprawidłowa reakcja
organizmu człowieka na specyficzną
substancję (alergen), na który organizm się uczulił. Alergenem może
być praktycznie wszystko, z czym
ma się kontakt. Może znajdować się
wszędzie: w jedzeniu, kosmetykach,
napojach, ubraniach, meblach.
Organizm człowieka nieustannie
walczy z alergenami, a przejawem
tego jest charakterystyczny w tym
przypadku katar, zaczerwienienie,
swędzenie czy wysypka.
Alergeny dzieli się na:
• alergeny pokarmowe – np.
produkty mleczne, ryby, jaja, wybrane owoce, czekolada, orzechy,
• areoalergeny – zwane wziew-
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
nymi, np. kurz, pyłki traw, roślin,
wełna, pierze, pyły, sierść zwierząt,
• alergeny kontaktowe – kosmetyki, leki, środki chemiczne.
Badania laboratoryjne i testy
alergiczne pozwalają ustalić, co
w przypadku konkretnej osoby
powoduje reakcję alergiczną.
Alergeny można również podzielić
ze względu na szybkość reakcji
uczuleniowej na:
• natychmiastowe – kiedy oddźwięk organizmu na substancję
następuje szybko, przeważnie po
kilku minutach.
• późne – reakcja następuje nawet
po kilku godzinach a nawet dniach.
Reakcja alergiczna
Układ odpornościowy człowieka
chroni przed procesami rozpadu,
które mogą być wywołane różnymi
czynnikami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Stanowi system obrony przed infekcjami. Zdarza się, że
układ ten może podobnie reagować
nie tylko do ataki drobnoustrojów,
ale i na każdą inną substancję. Środek, który pobudza układ odpornościowy jest nazywany antygenem,
a odzewem na niego układu jest
www.doz.pl
to reakcja immunologiczna. Jeżeli
system immunologiczny człowieka
reaguje na nawet najmniejszą obcą
substancję tak, jak na infekcję,
wówczas antygen jest alergenem,
a nieprawidłowy oddźwięk organizmu to reakcja alergiczna.
PRZYCZYNY
ALERGII
Choroba alergiczna jest uwarunkowana genetycznie i występuje rodzinnie. W większości przypadków
nie można jej zapobiec. Za alergię
jest odpowiedzialny gen znajdujący się na piątym chromosomie.
Wykrycie uczulenia następuje wtedy, gdy predysponowana rodzinnie
osoba ma zetknięcie z substancją
uczulającą. Alergia może ujawnić
się zarówno w wieku niemowlęcym, jak i dziecięcym, u nastolatków lub osób dorosłych.
Na rozwój alergii bardzo duży
wpływ mają warunki zewnętrzne,
jak chociażby zanieczyszczenie
środowiska. Dlatego choroba ta
jest charakterystyczna dla dużych
aglomeracji miejskich, gdzie spaliny i mikrocząsteczki przeróżnych
odpadów są wszechobecne w po-
25
WARTO WIEDZIEĆ
wietrzu i powodują podrażnienie
układu oddechowego. Postęp
cywilizacyjny sprzyja wytwarzaniu sztucznych produktów i chemikaliów, które nie pozostają bez
wpływu na zdrowie. Częstsze
przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach, które są zbudowane z syntetycznych materiałów
również pośrednio wpływa na rozwój alergii. Z kolei mieszkańcy wsi
mają świeże powietrze, ale są narażeni na więcej pyłków. Niektórzy wiążą przyczyny alergii z nadmierną higieną, bowiem w krajach
mniej rozwiniętych choroby alergiczne są o wiele rzadsze.
Nie ma jednoznacznej przyczyny
tej choroby, ale jedno jest pewne
– obecnie na to schorzenie choruje ok. 20-30%
populacji a liczba ta stale i systematycznie się zwiększa. Przewidywania są zatrważające, bowiem
w połowie XXI wieku prawie każdy z niemowląt będzie alergikiem.
Najczęstsze objawy
Organizm mający styczność z substancją uczulającą zaczyna wytwarzać przeciwciała, co najczęściej
objawia się przez:
• wysypkę lub swędzące zmiany
na skórze
• zaczerwienienie
• katar i zatkany nos
• kaszel, któremu nie towarzyszą
inne objawy przeziebienia
• łzawienie i zaczerwienienie
oczu, zapalenie spojówek
• ból brzucha
•
biegunka
• duszności
• spadek ciśnienia
Jeżeli któraś z powyższych
dolegliwości zdarza się bardzo
często lub utrzymuje się od dłuższego czasu należy skontaktować
się z lekarzem pierwszego kontaktu, który skieruje do specjalisty.
ROZPOZNAJEMY
ALERGIĘ
Alergię można rozpoznać tylko
wtedy, gdy pojawią się charakterystyczne objawy towarzyszące
zetknięciu się z alergenem. Najbardziej niebezpieczną reakcją organizmu jest tzw. wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja). Jest to zaburzenie
krążenia oraz niewydolność układu
oddechowego, często towarzyszy
26
mu utrata przytomności. Objawia
się przede wszystkim pieczeniem
lub swędzeniem języka, widocznym puchnięciem, drgawkami,
nudnościami, wymiotami, zawrotami głowy oraz znacznym osłabieniem. Bezpośrednią przyczyną
jest najczęściej ukąszenie owadów,
na przykład osy, węża lub niektóre leki, przykładowo penicylina.
Wstrząs ten jest szczególnie niebezpieczny dla zdrowia i życia człowieka. Mając to na uwadze należy
zdiagnozować alergen w możliwie
początkowym stadium choroby.
Aby potwierdzić alergię stosuje się
różne rodzaje badań. Najpopularniejsze z nich to:
• testy skórne (punktowe lub
płatkowe) – można je wykonać
w każdym wieku. Bezpośrednio
do lub na skórę rozprowadza się
alergen o bardzo małym stężeniu.
Pojawienie się zaczerwienienia lub
innych objawów świadczy o uczuleniu na daną substancję.
• testy ekspozycyjne – to celowe wywołanie objawów alergii
poprzez zakroplenie roztworu na
śluzówkę nosa, podanie go przez
inhalację do oskrzeli lub w trakcie
gastroskopii.
• badanie stężenia immunoglobuliny IgE we krwi – pobrana
krew jest poddana specjalnym badaniom laboratoryjnym.
• diety eliminacyjne – są stosowane w przypadku alergii pokarmowych. Systematycznie po kolei
wyklucza się z codziennego menu
poszczególne potrawy, które są podejrzane o wywołanie alergii. Od-
stawienie wskazanych produktów
z jadłospisu pomoże namierzyć
substancję, która jest alergenem.
Warto pamiętać, że u dzieci najczęstszą przyczyną dolegliwości
alergicznych są produkty mleczne
lub preparaty zawarte w pieczywie.
• badania spirometryczne – wykonuje się w celu rozpoznania astmy. Badanie polega na pomiarze
ilościowym wdychanego i wydychanego powietrza oraz uwzględnia się prędkość przypływu ilości
powietrza wydychanego z największym natężeniem w ciągu
sekundy. Badanie to służy również
ocenie wydolności oddechowej
człowieka.
LECZENIE
Najlepszym sposobem jest oczywiście unikanie kontaktu z alergenem. Jednak nie zawsze jest to
możliwe, dlatego też najczęściej
stosuje się immunoterapię lub farmakoterapię.
Immunoterapia
Ma na celu zmniejszenie objawów
alergicznych poprzez regularne
podawanie szczepionki. Istnieją
dwa sposoby jej podawania:
• podskórnie – w postaci zastrzyku
• miejscowo:
- podjęzykowo – szczepionka jest
trzymana pod językiem przez
ok. 2 minuty i potem połykana.
Niektóre szczepionki po upływie
wskazanego czasu są wypluwane
- donosowo – szczepionka ma postać roztworu wodnego i jest podawana do nosa
- doustnie – w postaci kapsułek,
kropli lub tabletek
Szczepionka jest podawana całorocznie lub sezonowo, najczęściej
przez ok. 3-5 lat. Podczas leczenia
mogą pojawić się uboczne reakcje,
takie jak obrzęk, swędzenie, zaczerwienienie skóry, pokrzywka,
nieżyt nosa, zaczerwienienie spojówek, nudności lub omdlenie.
Dlatego też w trakcie leczenia pacjent wymaga nadzoru lekarza przez
ok. 60 minut. Immunoterapia jest
Spraye do higieny uszu
sugerowana cena w aptece
99
sugerowana cena w aptece
19 28
Cena dotyczy Otomer Baby
49
Cena dotyczy Otomer
OTOMER BABY
Op. spray 20 ml
Izotoniczny roztwór wody morskiej przeznaczony do bardzo łagodnego
i w pełni bezpiecznego czyszczenia uszu niemowląt i małych dzieci.
Delikatnie usuwa nadmiar woskowiny z uszu. Zapobiega tworzeniu się
czopów woskowinowych bez konieczności stosowania patyczków
higienicznych. Preparat można stosować od 3 miesiąca życia dziecka.
OTOMER
Op. spray 100 ml
Izotoniczny roztwór wody morskiej przeznaczony do czyszczenia uszu.
Stosowany regularnie zapobiega tworzeniu się czopów woskowinowych
i ułatwia usunięcie już powstałych. Nie podrażnia ścianek przewodu
słuchowego. Preparat przeznaczony dla osób dorosłych i dzieci od 36
miesiąca życia.
W TWOJEJ APTECE
CENY MOGĄ BYĆ JESZCZE NIŻSZE
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
ISTITUTO GANASSINI
27
WARTO WIEDZIEĆ
przeciwwskazana podczas ostrych
stanów zapalnych układu oddechowego, ciężkich chorób nowotworowych, gruźlicy oraz w przypadku chorób psychicznych.
Farmakoterapia
Leki na alergię mają za zadanie
złagodzić objawy chorobowe, ale
nie likwidują przyczyny choroby.
Jest to proces długotrwały i prawidłowo prowadzony powoduje
ustąpienie objawów. Leczenie
polega na stosowaniu kilku grup
farmakologicznych. Najczęściej
stosowane to:
• leki
przeciwhistaminowe
– powodują zlikwidowanie typowych objawów alergii, powinny
być stosowane przez cały czas występowania symptomów.
• glikokortykosteroidy – działają przeciwzapalnie i prowadzą
do ustępowania nawet silnych
dolegliwości. Stosowane są na śluzówkę, zaś efekty są widoczne po
kilku dniach.
• kromony – wykazują działanie
profilaktyczne oraz przeciwzapalne. Stosowane są dospojówkowo i donosowo. Leki z tej grupy
działają po upływie 1-4 tygodni,
dlatego koniecznie muszą być stosowane systematycznie.
• leki sympatykomimetyczne
– są stosowane uzupełniająco
i oddziałują na układ nerwowy.
Bierze się je doraźnie, nie dłużej
niż przez 6 dni, ponieważ systematycznie podawane powodują
uszkodzenie błony śluzowej.
28
PAMIĘTAJ!
• Alergia jest chorobą dziedziczną i nieuleczalną, ale odpowiednia
terapia pomaga usunąć jej uciążliwe objawy.
• Może pojawić się w każdym
wieku.
• Zaczynając leczenie farmakologiczne należy mieć na uwadze
to, że alergia jest chorobą na całe
życie a terapia polega na przyjmowaniu leków z grup
• W przypadku pojawienia się
objawów alergii należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem
rodzinnym, który skieruje do specjalisty, najczęściej laryngologa lub
alergologa.
• W mieszkaniach alergików nie
powinno być mebli tapicerowanych oraz dywanów, pościel należy
zmieniać często oraz stale wietrzyć
mieszkanie. W pomieszczeniu nie
wolno również palić papierosów.
Nie powinno się trzymać zwierząt.
Częstym alergenem są kosmetyki.
Należy więc używać produktów
hipoalergicznych, zaś przed zastosowaniem wykonać test – nanieść
odrobinę preparatu na przedramię
i poczekać ok. 24 godzin na wystąpienie reakcji.
• Zdarza się, że uczulać może
jakiś składnik proszku do prania.
Wówczas należy zmienić proszek
na hipoalergiczny, najlepiej z serii dziecięcej i prać w nim nawet
odzież dla dorosłych.
• Osoby, które są uczulone na
pyłki roślin, powinny codziennie
śledzić prognozę pogody, w której
podawane są informacje o stężeniu danych pyłków w powietrzu.
• Na spacery warto wychodzić
po deszczu lub pod wieczór, gdyż
właśnie wtedy stężenie pyłków
w powietrzu jest niższe.
• Leczenie alergii odbywa się
zawsze pod opieką lekarza. Bezwzględnie należy stosować wskazania lekarskie.
• Nie można samodzielnie stosować leków dostępnych w aptece
bez recepty. Może to utrudnić odpowiednie rozpoznanie choroby,
co w efekcie może prowadzić do
nieprawidłowego leczenia.
• Kiedy dziecko idzie do żłobka
lub przedszkola, należy poinformować opiekunów o alergii. Warto ich także poinstruować, jak postępować w przypadku wstrząsu
anafilaktycznego.
• Małe dzieci z rodzin, w których
występuje alergia, należy chronić
przede wszystkim przed roztoczami kurzu i alergenami zwierząt
domowych.
• Objawy alergii mogą same zaniknąć.
• Nieleczona choroba alergiczna
może prowadzić do rozwoju astmy.
Alergia jest chorobą na całe życie,
dlatego należy się pogodzić z koniecznością stosowania określonych leków systematycznie i przez
długi czas. Wszelkie potrzebne
preparaty dostępne są w aptece,
również bez recepty. Odpowiedni
wybór zawsze można skonsultować z farmaceutą w aptece.
BEURER
zapewni Ci zawsze zdrowie i dobre samopoczucie.
Ciśnieniomierz BEURER BC 42
Ciśnieniomierz BEURER BC 16
infolinia:
0-800 APTEKI
[278-354]
Ciśnieniomierz
BEURER
BM 20
•
•
•
•
•
Termometr BEURER FT 09
Lampy BEURER typu sollux: IL 11, IL 21, IL 30
Poduszka BEURER z polem magnetycznym HK 63
Inhalator ultradźwiękowy BEURER IH 30
www.doz.pl
Laser miękki BEURER SL 30
29
Łykać, czy nie łykać,
oto jest pytanie…
30
PORADNIK PACJENTA
WITAMINY TO ZWIĄZKI NIEZBĘDNE
DO WZROSTU I ROZWOJU TKANEK
ORGANIZMU ORAZ DO PRAWIDŁOWEGO PRZEBIEGU PROCESÓW METABOLICZNYCH W USTROJU CZŁOWIEKA.
NIEDOBÓR OKREŚLONEJ WITAMINY
W USTROJU WYWOŁUJE HIPOWITAMINOZĘ, A JEJ BRAK - AWITAMINOZĘ.
Lek. med. Aniela Głowacz
Witaminy można po-
dzielić na dwie grupy:
witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (witaminy A, D, E, K) oraz
witaminy rozpuszczalne w wodzie.
WITAMINY
ROZPUSZCZALNE
W TŁUSZCZACH
Mogą być magazynowane przez
organizm człowieka, przez co ich
okresowe niedobory są w pewnym
zakresie tolerowane. Nadmierne
spożycie niektórych witamin z tej
grupy może natomiast prowadzić
do hiperwitaminozy, a w konsekwencji do zatrucia.
Witamina A
Witamina A (retinol) jest pochodną karotenu, bierze udział w procesie widzenia, w prawidłowym
wzroście nabłonków, stymuluje
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
procesy podziału komórek. Niedobór w organizmie tej witaminy może się objawiać tzw. kurzą
ślepotą czyli złym widzeniem
przy słabym oświetleniu. Hipowitaminoza A prowadzi również
do rogowacenia nabłonków, czyli
m.in. owrzodzeń rogówki, stanów
zapalnych dróg oddechowych,
zmian w nabłonku przewodu
pokarmowego oraz w naskórku.
Witamina A występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego:
w wątrobie, tranie, mleku, maśle
i jajkach, a w postaci prowitaminy, czyli karotenu - w żywności
pochodzenia roślinnego – w marchwi, morelach, brzoskwiniach,
zielonych warzywach (brokuły,
sałata). Stosując suplementację
witaminy A należy ściśle przestrzegać zaleceń lekarza, gdyż
długotrwałe przyjmowanie tej witaminy w dużych dawkach może
prowadzić do hiperwitaminozy
lub nawet do zatrucia z ostrymi
31
PORADNIK PACJENTA
objawami neurologicznymi. Nadmierne spożywanie witaminy A
w czasie ciąży może powodować
powstanie wad rozwojowych
u płodu.
Witamina D
Witamina D (kalcyferol) reguluje
gospodarkę
wapniowo-fosforanową, kontrolując stężenie wapnia we krwi poprzez zwiększenie
wchłaniania wapnia i fosforanów
z przewodu pokarmowego, przez
co ułatwia mineralizację kości . Hipowitaminoza D objawia się krzywicą, czyli opóźnieniem wzrostu,
deformacją kości kończyn klatki
piersiowej i miednicy. Witamina D
znajduje się w rybach, tranie, żółtku jaj, mleku; niektóre produkty spożywcze, w tym mieszanki
mleczne dla niemowląt są wzbogacane w witaminę D. Jest ona również syntetyzowana w organizmie
pod wpływem promieniowania
słonecznego. W Polsce dzieciom
od 3 tygodnia życia podaje się zapobiegawczo 800 j.m. dziennie.
Lecznicze dawki witaminy D, sto-
32
sowane w krzywicy wynoszą 5-10
tys. j.m. Ponadto witaminę D podaje się profilaktycznie kobietom
w ciąży. Witamina D stosowana
w dużych dawkach może działać
toksycznie, a w rzadkiej wadzie
metabolicznej – nadwrażliwości
na witaminę D nawet po dawkach
podawanych w profilaktyce krzywicy mogą wystąpić objawy zatrucia (nudności, brak łaknienia,
zaburzenia żołądkowo - jelitowe,
gorączka, zakażenie układu moczowego).
Witamina E
Witamina E (alfa-tokoferol) ma
działanie antyoksydacyjne, hamując powstawanie związków
toksycznych w ustroju człowieka; bierze udział w procesach
rozrodczych, zapobiega rozpadowi erytrocytów. Ze względu na
rozpowszechnienie witaminy E
w przyrodzie (występuje w olejach roślinnych, jajach, orzechach,
mące, mleku, liściach warzyw)
u ludzi nie stwierdza się awitaminozy E. W lecznictwie stosuje się
witaminę E w poronieniach nawykowych, w męskiej bezpłodności,
w kolagenozach, w zanikach mięśniowych, w miażdżycy.
Witamina K
Witamina K (filochinon) bierze
udział w syntezie protrombiny
- czynnika krzepnięcia krwi. Witamina ta jest produkowana przez
florę bakteryjną jelit, występuje
również w warzywach, mleku,
tranie, mięsie, jajkach. Niektóre
leki (antybiotyki, salicylany) oraz
środki konserwujące dodawane do
żywności powodują zaburzenia
wytwarzania lub niszczenie witaminy K. W niedoborze witaminy
K występuje skaza krwotoczna;
może ona wystąpić u noworodka,
gdyż w pierwszych dniach życia
występuje niedorozwój bakterii
saprofitycznych syntetyzujących
witaminę K w jelicie.
WITAMINY
ROZPUSZCZALNE
W WODZIE
Witamina C
Witamina C, czyli kwas askorbinowy pełni wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka, a jej
niedobór prowadzi do rozwoju
różnych schorzeń. Witamina C
występuje dosyć powszechnie
w przyrodzie, zwłaszcza w warzywach i owocach, stąd prawidłowa dieta pokrywa
zazwyczaj zapotrzebowanie dobowe. Witamina ta jest wydalana
przez nerki, więc
nie dochodzi do
jej kumulacji
w organizmie,
jednakże
nadmierna
podaż syntetycznej
witaminy C
może powodować ujemne skutki
zdrowotne. Kwas askorbinowy
wchodzi również w liczne interakcje z lekami, nie powinno się więc
go stosować bez uzasadnionej
przyczyny.
Witamina C bierze udział w licznych procesach metabolicznych,
takich jak: hydroksylacja
aminokwasów aromatycznych, przemiana
kwasu foliowego do
aktywnego związku
– kwasu tetrahydrofoliowego, metabolizm
tyroksyny, synteza katecholamin, hormonów
sterydowych, insuliny
i glikogenu oraz fosforylacja glukozy.
Kwas askorbinowy pełni ważną
rolę w regulacji
oddychania tkankoinfolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
wego. Witamina ta jest niezbędna
do tworzenia kolagenu i substancji międzykomórkowej, a więc do
prawidłowego rozwoju chrząstki,
kości, zębów, gojenia ran, utrzymywania mechanicznej odporności włosowatych naczyń krwionośnych. Kwas askorbinowy ułatwia
również wchłanianie żelaza. Nie
ma wystarczających dowodów naukowych potwierdzających skuteczność witaminy C w zapobieganiu i leczeniu infekcji wirusowych
górnych dróg oddechowych,
istnieją przypuszczenia, że bierze
ona udział w syntezie interferonu
i przeciwciał odpornościowych.
Niedobór witaminy C powoduje
chorobę zwaną szkorbutem, objawiającą się zapaleniem jamy
ustnej, wypadaniem zębów,
skazą krwotoczną i niedokrwiwww.doz.pl
stością. Obecnie gnilec w postaci
pełnoobjawowej występuje bardzo
rzadko, a w naszych warunkach
biogeograficznych nie zdarza się.
Niedobór witaminy C może objawiać się cechami skazy naczyniowej, zmianami w obrębie błony
śluzowej jamy ustnej, stanami
zapalnymi dziąseł, wadami
szkliwa
zębów.
33
PORADNIK PACJENTA
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C wynosi ok. 60 mg, dla
kobiet w ciąży i karmiących ok.
70-90 mg. Dawka lecznicza wynosi 100-300 mg; zapobiegawczo,
w razie podejrzenia niedoborów tej
witaminy (np. w zespołach złego
wchłaniania, w niedożywieniu),
podaje się 100-200 mg.
Kwas askorbinowy występuje w dużym stężeniu w kapuście, cebuli,
jabłkach, czarnych porzeczkach,
pomidorach, truskawkach, winogronach, natce pietruszki. Gotowanie niszczy witaminę C.
Duże dawki witaminy C (ponad
500mg/dobę) mają działanie moczopędne, poza tym powodują
zakwaszenie moczu, co prowadzi
do krystalizacji moczanów, więc
przedawkowanie tej witaminy
usposabia do powstania kamicy
nerkowej. Należy unikać stosowania
dużych dawek witaminy C u osób
ze skłonnością do kamicy, a także
u chorych otrzymujących trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
(hamowanie wchłaniania zwrotnego
w cewkach nerkowych) oraz u pacjentów przyjmujących sulfonamidy
(nasilenie działania i toksyczności).
Kwas askorbinowy przyjmowany
w dużych dawkach może fałszować
wyniki oznaczenia poziomu glukozy
we krwi i w moczu.
Witaminy z grupy B
Do kompleksu witamin B zalicza
się następujące witaminy: B1, B2,
B5, B6, PP, H oraz witaminę B12
i kwas foliowy, które traktowane
są oddzielnie ze względu na ich
34
swoistą aktywność w przeciwdziałaniu niedokrwistości.
Witaminy z grupy B charakteryzują się dobrą rozpuszczalnością
w wodzie, a ich głównym źródłem
są drożdże i wątroba. Większość
witamin z tej grupy wykazuje
działanie synergistyczne, stąd też
w lecznictwie stosuje się przeważnie preparaty wielowitaminowe.
Witamina B1, czyli tiamina bierze
udział w metabolizmie węglowodanów, jest więc niezbędna dla
prawidłowego dostarczania energii
dla układu nerwowego i mięśniowego. Niedobór tiaminy objawia
się brakiem apetytu, osłabieniem
mięśniowym, parestezjami, obniżonym ciśnieniem krwi. Ludzie
z niedoborem tej witaminy często
padają ofiarą komarów i innych
owadów. Awitaminozę B1, czyli
chorobę beri-beri, charakteryzującą się wyniszczeniem, obrzękami,
zaburzeniami sercowo-naczyniowymi (typ mokry) lub zapaleniem
wielonerwowym i bólami mięśni
(typ suchy), spotykano w krajach
Dalekiego Wschodu na skutek odżywiania się ludności polerowanym
ryżem;
obecnie choroba ta występuje
niezmiernie rzadko. Witamina B1
występuje w łupinach zbóż, mleku, żółtku, wątrobie, orzechach
i drożdżach. Mąka jest zwykle
wzbogacana w tiaminę, w celu
uzupełnienia strat powstałych
w czasie mielenia ziarna. Dzienne
zapotrzebowanie na tiaminę wynosi 1-2 mg, osoby ciężko pracujące fizycznie, spożywające duże
ilości cukru, palacze papierosów,
kobiety ciężarne i karmiące mają
zwiększone zapotrzebowanie na
witaminę B1.
Witamina B2, czyli ryboflawina,
uczestniczy w oddychaniu tkankowym, jest obecna w siatkówce, biorąc udział w powstawaniu
widzenia zmierzchowego. Awitaminoza B2 przejawia się owrzodzeniami w kącikach ust, zapaleniem błony śluzowej jamy ustnej
oraz uszkodzeniem rogówki. Ryboflawina występuje w drożdżach,
mleku, jajach, wątrobie i białym
mięsie. Około 50% witaminy B2
ulega
zniszczeniu
pod wpływem
światła słonecznego,
dlatego
nie po-
winno się przechowywać mleka w przezroczystych butelkach. W zaburzeniach odżywiania podaje się 2-6 mg witaminy B2 dziennie. Nadmiar
ryboflawiny jest wydalany przez nerki.
Witamina B5, czyli kwas pantotenowy bierze udział w przemianie m.in. węglowodanów
i tłuszczów. Ze względu na powszechne występowanie witaminy B5 w przyrodzie, u ludzi
awitaminoza B5 nie jest znana. Kwas pantotenowy znajduje się bowiem w ziarnie zbóż, mięsie,
rybach, drożdżach, zielonych warzywach i mleku. W lecznictwie stosowany jest pantoteinian
wapnia, który podaje się w niedoborach wapnia
i chorobach alergicznych.
Witamina B6, czyli pirydoksyna, wchodzi w skład
koenzymów biorących udział w syntezie białek,
porfiryn i hormonów. Objawy hipowitaminozy
u człowieka są bardzo rzadkie, objawia się ona
zaburzeniami psychicznymi i osłabieniem. Przy
stosowaniu niektórych leków (izoniazyd, penicylamina), które reagują z pirydoksyną może dojść
do jej niedoboru, objawiającego się drgawkami.
Witamina B6 występuje w rybach, orzechach,
jajach, mięsie, szpinaku, bananach. Straty pirydoksyny podczas smażenia i gotowania mięsa
wynoszą 30-50%. Zapotrzebowanie dobowe na
witaminę B6 wynosi 1,25 mg i rośnie wraz ze
wzrostem spożycia białka.
Witamina PP, czyli niacyna wchodzi w skład koenzymów, biorących udział w procesach oksydacyjno-redukcyjnych. Niedobór tej witaminy
powoduje powstanie pelagry, objawiającej się
zapaleniem skóry i błony śluzowej jamy ustnej,
biegunką, bezsennością, bólami głowy, zaburzeniami pamięci, stanami urojeniowymi. Witamina PP występuje w drożdżach, mięsie, wątrobie,
warzywach, mleku; jako jedna z nielicznych witamin nie ulega zniszczeniu w procesach przetwarzania i przechowywania żywności. Dobowe
zapotrzebowanie na witaminę PP określa się na
ok. 20 mg. Witaminę PP stosuje się w chorobach
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
35
PORADNIK PACJENTA
skóry, w leczeniu zmian zapalnych
powstałych pod wpływem słońca
oraz w chorobie popromiennej.
Biotyna, czyli witamina H, jest koenzymem karboksylaz, warunkuje
prawidłowy stan naskórka. Niedobór tej witaminy może powodować łojotokowe zapalenie skóry. Biotyna występuje w wątrobie
i drożdżach, jest syntetyzowana
przez bakterie jelitowe.
Witamina B12 i kwas foliowy
mają wspólne szlaki metaboliczne,
współdziałają w wielu procesach
enzymatycznych, biorąc udział
w przemianach aminokwasów,
syntezie DNA oraz wytwarzaniu
mieliny. Witaminy te należą do
kompleksu witamin B, ale traktowane są oddzielnie ze względu na
swoistą aktywność w przeciwdziałaniu niedokrwistości.
Witamina B12, czyli kobalamina,
bierze udział w wielu procesach
istotnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka.
Aktywne metabolity tej witaminy
pełnią rolę koenzymów w reakcjach metylacji w syntezie kwasów nukleinowych, uczestnicząc
w erytropoezie oraz w procesie
powstawania mieliny. Głównym
objawem niedoboru tej witaminy
jest niedokrwistość megaloblastyczna, zapalenie języka, zmiany
zanikowe w nabłonku przewodu
pokarmowego, a także zmiany
w układzie nerwowym (demielinizacja powrózków rdzenia kręgowego). Do prawidłowego metabolizmu witaminy B12 konieczna jest
obecność czynnika wewnętrznego
36
(IF-intrinsic factor), wydzielanego przez komórki błony śluzowej
żołądka. Witamina B12 występuje
w mięsie, wątrobie, rybach, jajach,
mleku, jest również syntetyzowana przez bakterie przewodu
pokarmowego. Niedobór kobalaminy może wynikać ze stosowania
diety wegetariańskiej, chorób jelit
lub niedostatecznego wydzielania czynnika wewnętrznego (nosi
wtedy nazwę niedokrwistości
Addisona-Biermera). W leczeniu
stosuje się witaminę B12 w postaci
wstrzyknięć domięśniowych, ponieważ witamina ta bardzo słabo
wchłania się z przewodu pokarmowego. W przypadku awitaminozy B12 należy podawać ją łącznie z kwasem foliowym.
Kwas foliowy stanowi macierzysty
związek dla folanów, które pełnią
funkcję koenzymów w reakcjach
przenoszenia grup jednowęglowych, m.in w reakcjach metylacji.
Reakcje metylacji stanowią ważny etap w syntezie DNA, m.in.
w czynności krwiotwórczej szpiku. Kwas foliowy jest również
niezbędny w powstawaniu mieliny w układzie nerwowym. Do
niedoboru kwasu foliowego prowadzą: niedobory żywieniowe,
upośledzenie wchłaniania jelitowego (zespół złego wchłaniania,
alkoholizm, stosowanie doustnych
środków
antykoncepcyjnych)
zwiększone zapotrzebowanie oraz
zaburzenia metabolizmu kwasu
foliowego spowodowane stosowaniem leków (leki przeciwdrgawkowe, metotreksat, trimetoprim).
Niedobór kwasu foliowego objawia się powstaniem niedokrwistości megaloblastycznej, zmianami
zapalnymi błony śluzowej jamy
ustnej, biegunką. Niedobór kwasu foliowego u kobiet w ciąży jest
przyczyną powstawania wad cewy
nerwowej u płodu. W postaci naturalnej kwas foliowy występuje
w zielonych warzywach, owocach
i drożdżach. Dawka lecznicza
kwasu foliowego to 10 - 45 mg
dziennie, profilaktyczna dla kobiet
w wieku rozrodczym - 0,4 mg.
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
37
Programy
profilaktyczne NFZ
w podstawowej
opiece zdrowotnej
POSTĘP CYWILIZACYJNY, PRZEMIANY SPOŁECZNE I ODKRYCIA MEDYCZNE W CIĄGU OSTATNICH 100 LAT DOPROWADZIŁY DO ZNACZĄCEJ POPRAWY WARUNKÓW
NASZEGO ŻYCIA I WYDŁUŻENIA CZASU ŻYCIA. WARTO
JEDNAK PRZEŻYĆ JE W JAK NAJLEPSZYM ZDROWIU, CZEMU SŁUŻĄ PROFILAKTYCZNE PROGRAMY ZDROWOTNE, KTÓRE UMOŻLIWIAJĄ WYKRYCIE ZAGROŻENIA LUB
WCZESNE ZDIAGNOZOWANIE CHORÓB POWSZECHNIE
WYSTĘPUJĄCYCH.
lek. med. Ewa Pakuła
Źródło: Załącznik Nr 3 do zarządzenia Nr 69/2007/DSOZ z dnia
25 września 2007 r. Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia
38
WARTO WIEDZIEĆ
• Program profilaktyki chorób
układu krążenia.
• Program profilaktyki chorób
odtytoniowych (w tym POCHP)
- etap podstawowy.
• Program profilaktyki gruźlicy.
Do programów tych mogą zgłaszać się osoby z określonych
grup wiekowych, które spełniają
dodatkowe kryteria kwalifikacji,
o czym jest dalej.
PROGRAM
PROFILAKTYKI
CHORÓB UKŁADU
KRĄŻENIA
W
ykrycie
choroby
w momencie jej powstawania umożliwia
wdrożenie korzystnych
zmian w stylu życia i leczenia oraz daje szansę
na uniknięcie poważniejszych
następstw
w przyszłości.
Narodowy Fundusz Zdrowia prowadzi obecnie różne programy
profilaktyczne, z których trzy realizowane są w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Są to:
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
Choroby układu krążenia plasują się zarówno w Polsce, jak i na
świecie na pierwszym miejscu
jako przyczyna zgonów. Główną przyczyną chorób układu
krążenia jest miażdżyca naczyń
tętniczych, która rozwija się skrycie przez wiele lat i w najmniej
oczekiwanym momencie może
objawić się jako: choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu czy
nagły zgon. Na rozwój miażdżycy
wpływ ma wiele czynników takich, jak:
• wiek,
• płeć męska,
• obciążenia genetyczne,
• nadciśnienie tętnicze krwi,
• zaburzenia lipidowe,
• palenie tytoniu,
• mała aktywność ruchowa,
• otyłość,
• cukrzyca,
www.doz.pl
• nadużywanie alkoholu,
• zaburzenia w układzie krzepnięcia,
• nadmierny stres,
• nieracjonalne odżywianie.
Program profilaktyki chorób
układu krążenia NFZ przeznaczony jest dla osób, które w danym
roku kalendarzowym są w wieku
35, 40, 45, 50 lub 55 lat i które
nie były poddawane badaniom
objętym Programem w ciągu
ostatnich 5 lat. Program nie jest
oczywiście przeznaczony dla osób
z już rozpoznaną chorobą układu
krążenia. Istotna zmiana wprowadzona przez NFZ w 2008 r. polega na tym, że w każdej placówce
podstawowej opieki zdrowotnej
Programem objęte są osoby zadeklarowane do lekarzy tej placówki. To oznacza, że można poddać
się badaniu w ramach programu
profilaktyki chorób układu krążenia tylko u swojego lekarza POZ.
W ramach Programu oznaczany
jest poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, cholesterolu HDL, trójglicerydów,
cukier na czczo, wskaźnik masy
ciała (tzw. BMI), wykonywane
jest EKG oraz przeprowadzany
jest wywiad i badanie fizykalne.
Dane te służą następnie lekarzowi
do określenia stopnia zagrożenia chorobami układu krążenia,
od czego uzależnione jest dalsze
postępowanie
profilaktyczne.
Świadczenia w ramach Programu
udzielane są bez skierowania.
39
WARTO WIEDZIEĆ
PROGRAM PROFILAKTYKI CHORÓB
ODTYTONIOWYCH
(W TYM POCHP)
- ETAP
PODSTAWOWY:
Program ten koncentruje się na
wczesnym wykrywaniu POCHP
czyli przewlekłej obturacyjnej
choroby płuc i innych chorób
odtytoniowych (tj. chorób układu krążenia i chorób nowotworowych) oraz na poprawie
świadomości ludzi w zakresie
szkodliwości palenia oraz metod
zapobiegania i leczenia uzależnienia od tytoniu.
Przewlekła obturacyjna choroba
płuc (POChP) jest jedną z najczęściej występujących chorób
na świecie, prowadząc do inwalidztwa. Szacuje się, że w Polsce
POChP występuje u ok. 15% dorosłych Polaków. Udowodniono,
że głównym czynnikiem ryzyka
rozwoju POChP jest palenie papierosów i palacze papierosów są
grupą wybitnie zagrożoną wystąpieniem POChP. Pierwsze objawy to: kaszel oraz odkrztuszanie
plwociny. Kolejnym objawem jest
duszność, która jest następstwem
nieodwracalnego
zmniejszenia
powierzchni oddechowej płuc.
Jednocześnie zaprzestając palenia
papierosów można uniknąć choroby lub spowolnić jej rozwój.
Do Programu kwalifikują się osoby
powyżej 18 r.ż . palące papierosy –
a szczególnie kobiety i mężczyźni
pomiędzy 40 a 65 rokiem życia,
40
którzy nie mieli wykonanych badań spirometrycznych w ramach
programu profilaktyki POChP
w ciągu ostatnich 36 miesięcy
i u których nie zdiagnozowano
wcześniej, w sposób potwierdzony badaniem spirometrycznym,
przewlekłej obturacyjnej choroby
płuc (lub przewlekłego zapalenia
oskrzeli lub rozedmy). Świadczenia w ramach Programu udzielane są pacjentom przez przeszkolonych lekarzy POZ, bez względu
na miejsce przynależności do placówki POZ.
W ramach Programu lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem,
ocenia stopień uzależnienia od
nikotyny oraz bada fizykalnie. Jeśli stwierdza wskazanie do wykonania badania spirometrycznego,
kieruje na spirometrię, a następnie może skierować pacjenta do
etapu specjalistycznego Programu, już poza poradnią POZ. Do
programu można zgłaszać się bez
skierowania.
PROGRAM
PROFILAKTYKI
GRUŹLICY
Gruźlica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię prątka
gruźlicy. Ocenia się, że około 30%
ludzi na świecie jest zakażonych
tą bakterią. Nie każdy zakażony
choruje, ponieważ zachorowanie na gruźlicę w dużej mierze
uzależnione jest od stanu układu
odpornościowego danego człowieka. Do rozwoju choroby uspo-
sabiają czynniki, które osłabiają
nasz układ immunologiczny. Są
to niektóre przewlekłe schorzenia
np. cukrzyca, nowotwory, niewydolność serca, niewydolność
nerek i wątroby, alkoholizm, nikotynizm, narkomania. Szczególnie podatne na rozwój gruźlicy są
osoby zakażone wirusem HIV. Na
rozwój gruźlicy wpływ mają także
warunki życiowe osoby zakażonej
prątkiem. Im są one gorsze, tym
łatwiej o rozwój choroby. Dlatego
gruźlica kojarzy się z bezrobociem
i ubóstwem, których następstwami są: niedożywienie, złe warunki mieszkaniowe oraz sanitarne
i przewlekły stres. Częściej też dopada bezdomnych.
Według statystyk na gruźlicę częściej zapadają mężczyźni niż kobiety oraz ludzie starsi (po 65 roku
życia) niż młodsi. Dzieci stanowią
około 1% wszystkich chorych na
gruźlicę.
Gruźlica atakuje przede wszystkim
układ oddechowy – 90 % chorych
ma gruźlicę płuc. W pozostałych
10 % przypadków rozwija się
gruźlica innych narządów (opłucnej, węzłów chłonnych, układu
moczowo-płciowego i układu
kostno -stawowego).
Źródłem zakażenia prątkiem gruźlicy są prawie wyłącznie chorzy,
którzy „prątkują” czyli wydalają
prątki wraz z wydzieliną z dróg
oddechowych podczas mówienia,
śmiechu czy kaszlu. Wzrastająca
w naszym kraju liczba zachorowań na gruźlicę wymaga działań
w zakresie ograniczenia rozprze-
strzeniania się choroby. Wczesne wykrycie
choroby i natychmiastowe, prawidłowo prowadzone leczenie chorego sprawia, że już po
miesiącu pacjent przestaje być zaraźliwy dla
otoczenia.
Program profilaktyki gruźlicy realizowany
w poradni POZ obejmuje osoby dorosłe (powyżej 18 roku życia) zadeklarowane do pielęgniarki w danej poradni i które nie mają w wywiadzie rozpoznanej gruźlicy. Program ten
szczególnie jest kierowany do osób, które:
• miały bezpośredni kontakt z osobami z już
rozpoznaną gruźlicą lub
• mają jedną z okoliczności usposabiających
do gruźlicy: bezrobotność, niepełnosprawność, obciążenie długotrwałą chorobą ,obciążenie problemem alkoholowym i/lub narkomanią, bezdomność.
Program profilaktyki gruźlicy prowadzony
jest przez pielęgniarki POZ, które znając środowisko mogą docierać do osób szczególnie zagrożonych. Programem tym objęte też
są osoby, które spontanicznie zgłoszą się do
niego do gabinetu pielęgniarki POZ. Program
obejmuje ankietę wypełnianą przez pielęgniarkę POZ. Ankieta ta jest poufna i służy
do wstępnej oceny stanu zagrożenia gruźlicą
płuc oraz skierowania do dalszej diagnostyki
i leczenia w poradni specjalistycznej.
Warto skorzystać w roku 2008 z programów
profilaktycznych realizowanych w poradniach
POZ, ponieważ NFZ nie wyznacza w bieżącym roku limitów dla tych świadczeń, a więc
nie ma w ich zakresie żadnego ograniczenia
w dostępności. Jednocześnie poradnie POZ
są placówkami zazwyczaj położonymi blisko
naszego miejsca zamieszkania, co jest dodatkowym atutem dla osób pracujących, dla których każda godzina w ciągu dnia jest cenna.
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
41
Żółtaczka
choroba, czy objaw?
ŻÓŁTACZKA SAMA W SOBIE NIE JEST
CHOROBĄ, A JEDYNIE OBJAWEM WIELU RÓŻNORODNYCH SCHORZEŃ, NIE
ZAWSZE ZWIĄZANYCH Z WĄTROBĄ.
Lek. med. Katarzyna Hildebrand
Żółtaczka
jest objawem chorobowym, polegającym na żółtym
zabarwieniu
skóry,
twardówek i błon śluzowych spowodowanym odkładaniem się
bilirubiny w tkankach
w wyniku jej zwiększonego stężenia we krwi.
Bilirubina powstaje w wyniku
rozpadu hemu, związku wchodzącego w skład hemoglobiny.
Bilirubina w organizmie ludzkim
42
PORADNIK PACJENTA
występuje w dwóch postaciach:
wolnej i sprzężonej. Bilirubina
wolna we krwi związana jest z albuminami – ta forma bilirubiny
nie jest rozpuszczalna w wodzie
i nie przechodzi do moczu. Bilirubina tzw. sprzężona związana jest w komórce wątrobowej
z kwasem glukuronowym, rozpuszczalnym w wodzie, a więc
z łatwością przechodzącego do
moczu.
Prawidłowe stężenie bilirubiny całkowitej wynosi około 1
– 1,2 mg%, z czego bilirubina
wolna (czyli niezwiązana z kwainfolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
sem glukuronowym) stanowi
około 0,8 – 1,0 mg%.
Żółte zabarwienie najwcześniej
widoczne jest na twardówkach
i błonach śluzowych. Wyraźne
zażółcenie skóry pojawia się przy
stężeniu bilirubiny całkowitej
powyżej 2,5 mg%.
Z punktu widzenia diagnostycznego żółtaczki dzielimy na przedwątrobowe, wewnątrzwątrobowe
(tzw. miąższowe) i pozawątrobowe (tzw. mechaniczne, zaporowe, zastoinowe). W przypadku
żółtaczek
przedwątrobowych
obserwuje się ciemne stolce oraz
prawidłową barwę moczu. Przeciwnie jest w żółtaczkach miąższowych i szczególnie w zaporowych, kiedy to stolce są jasne
i odbarwione, a mocz ma ciemną
barwę. Chorzy skarżą się również na uporczywy świąd skóry,
nasilający się w nocy oraz po rozgrzaniu skóry.
CO ZROBIĆ
Z ŻÓŁTYM
KOLOREM SKÓRY?
Osoba, która zauważyła u siebie
objawy żółtaczki powinna niezwłocznie udać się do lekarza,
ponieważ może to być sygnałem poważnej choroby. Badania,
które należałoby wykonać we
wstępnym etapie diagnostyki
to: usg jamy brzusznej, próby
wątrobowe, morfologię krwi,
stężenie bilirubiny z frakcjami,
www.doz.pl
badania wirusologiczne, układ
krzepnięcia, badanie ogólne moczu. Wyniki tych badań oraz dokładnie przeprowadzony wywiad
lekarski powinny w dużej mierze
ustalić kierunek dalszej diagnostyki i ewentualnego leczenia.
„PIERWSZA
ŻÓŁTACZKA”
- FIZJOLOGICZNA
Z problemem żółtaczki możemy
zetknąć się już od pierwszych
dni po narodzinach. Noworodki przychodzące na świat muszą
przejść wiele procesów adaptacyjnych do otaczającego świata
- jednym z nich jest przystosowanie wątroby do przemiany bilirubiny, która w warunkach płodowych była wspomagana przez
łożysko.
W związku z tymi przemianami
w drugiej dobie życia noworodków fizjologicznie dochodzi do
przejściowego wzrostu stężenia
bilirubiny wolnej w surowicy
krwi, co u ponad połowy noworodków powoduje widoczne zażółcenie skóry, które osiąga swój
szczyt w 4–5 dobie życia, a ustępuje po 7–10 dniach. U wcześniaków proces ten jest bardziej
nasilony i trwa dłużej – nawet
do 3 tygodni. W żółtaczce fizjologicznej za górną granicę bilirubiny u noworodków donoszonych uważa się stężenie 12 mg%,
a u wcześniaków 15 mg%. Warto
43
44
PORADNIK PACJENTA
podkreślić, że żółtaczka fizjologiczna nie wymaga leczenia. Niebezpieczne stężenie bilirubiny to
poziom 20 mg% (wg niektórych
źródeł 25 mg%), które może
wywoływać uszkodzenie mózgu
tzw. kernicterus.
Przedłużająca się żółtaczka u noworodków sugeruje podłoże
patologiczne objawu. Wczesne
rozpoczęcie karmienia piersią
dziecka zmniejsza nasilenie żółtaczki. Natomiast w przypadkach wymagających leczenia
stosuje się najczęściej tzw. fototerapię oraz, rzadziej, leki przyspieszające aktywację enzymów
wątrobowych tj. luminal.
ZA DUŻO
– ŻÓŁTACZKA
HEMOLITYCZNA
Do żółtaczek przedwątrobowych
zalicza się min. żółtaczkę hemolityczną. Dochodzi wówczas
do wzrostu stężenia bilirubiny
wolnej w wyniku nadmiernego rozpadu czerwonych ciałek
krwi (erytrocytów) lub, rzadziej,
wskutek wchłaniania olbrzymich krwiaków. Żółtaczkom hemolitycznym towarzyszy często
niedokrwistość, podwyższone
stężenie żelaza, podwyższone
stężenie LDH (dehydrogenazy
mleczanowej). Tzw. próby wątrobowe (Ast, Alat, GGTP, fosfataza alkaliczna) są prawidłowe.
Ten rodzaj żółtaczki najczęściej
wymaga diagnostyki i leczenia
u specjalisty hematologa.
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
KIEDY CHORA
JEST WĄTROBA…
W przypadku uszkodzenia komórek wątrobowych może dochodzić
do podwyższenia stężenia bilirubiny zarówno sprzężonej jak i wolnej – wówczas mamy do czynienia
z żółtaczkami miąższowymi (wewnątrzwątrobowymi). Najczęściej
myślimy wówczas o tzw. żółtaczce
zakaźnej, czyli o wirusowym zapaleniu wątroby, powodowanym
przez wirusy typu A, B i C (istnieją jeszcze typy D i E). Ale wśród
przyczyn powodujących podobne
uszkodzenia są również: odczyny
polekowe, obecność przerzutów
w wątrobie, autoimmunologiczne
zapalenia wątroby, wrodzone defekty enzymatyczne. Choroby te
wymagają rozszerzonych badań
z krwi, badań obrazowych np. tomografii komputerowej, a czasami
nawet biopsji wątroby.
GROŹNE WIRUSY
Ostre wirusowe zapalenia wątroby
(WZW) wywołane są najczęściej
przez wirusy zapalenia wątroby
typu A, B i C, których jedynym
rezerwuarem jest człowiek.
Wirus typu A powoduje prawie
połowę wszystkich WZW, zakażenie występuje najczęściej drogą
pokarmową – dlatego ten rodzaj
WZW często nazywa się „żółtaczką pokarmową”, ale możliwe
jest również drogą seksualną lub
przez skażone igły narkomanów.
Najczęściej chorują dzieci i młodzież, a częstość zachorowań jest
znacznie większa w regionach
www.doz.pl
z gorszymi warunkami sanitarnymi. Choroba objawia się bólami
brzucha, nudnościami, wymiotami, osłabieniem, czasami żółtaczką i świądem skóry, czasami
przebiega bezobjawowo. Zwykle
po kilku dniach dolegliwości
ustępują, a poważne powikłania występują niezmiernie rzadko zwykle u osób starszych lub
z przewlekłą chorobą wątroby.
Nie stosuje się leczenia przeciwwirusowego. Pacjentom zaleca się
odpoczynek, odpowiednią dietę
oraz utrzymywanie higieny. Aktualnie w Polsce zarejestrowanych
jest kilka szczepionek zapobiegających zakażeniu wirusem WZW
typu A. W Polsce szczepienie to
należy do szczepień zalecanych,
a nie obowiązkowych. Preparat
podaje się domięśniowo w dwóch
dawkach. Skuteczność tej szczepionki wynosi od 94 do 100%.
Z kolei WZW typu B, wywołane
przez wirusa HBV, przenoszone
jest poprzez kontakt z zainfekowaną krwią, drogą płciową
oraz w trakcie porodu. Dawniej
nazywane było „żółtaczką wszczepienną”. Zakażenie ma najczęściej przebieg bezobjawowy.
Jedynie około 10% zakażonych
osób zgłasza osłabienie, objawy
nieżytu żołądkowo – jelitowego,
żółtaczkę, czasami wysypkę skórną – te osoby wymagają hospitalizacji. W tym przypadku również
nie stosuje się leków przeciwwirusowych, a jedynie odpowiednią
dietę oraz preparaty wspomagające czynność wątroby. U około
45
PORADNIK PACJENTA
5 – 10% ostre zapalenie wątroby
przechodzi w przewlekłe, które w określonych przypadkach
jest wskazaniem do leczenia
przeciwwirusowego. W Polsce
dostępnych jest kilka szczepionek przeciwko WZW typu B.
Szczepienie to jest obowiązkowe
u noworodków i niemowląt oraz
u osób narażonych na zwiększone ryzyko infekcji tj. pracownicy
służby zdrowia, domów opieki,
studenci i uczniowie szkół medycznych, osoby z bliskiego otoczenia osób chorych na WZW
typu B lub będących nosicielami
choroby. Szczepienia bezpłatne,
ale nie obowiązkowe dotyczą
osób przygotowywanych do zabiegów operacyjnych lub z przewlekłymi chorobami np. osób
dializowanych.
Szczepionkę
podaje się domięśniowo w schemacie 0 – 1 – 6 miesięcy. Osoby dializowane mają podawaną
podwójną dawkę szczepionki.
Istnieją również szczepionki skojarzone przeciwko WZW A i B
w dwóch dawkach dla dorosłych
i dla dzieci.
Ostre WZW typu C wywoływane
jest przez wirusa HCV, którego
również jedynym rezerwuarem
jest człowiek. Do zakażenia dochodzi przez skażoną krew, co
często ma miejsce u narkomanów i osób dializowanych. Większość zakażeń przebiega bezobjawowo lub ma łagodny przebieg
podobnie jak WZW typu A i B.
Natomiast nawet w ponad 50%
46
przypadków WZW przechodzi
w zapalenie przewlekłe, które jest
wskazaniem do leczenia przeciwwirusowego przy pomocy leków
stosowanych w leczeniu przewlekłego WZW typu B. Dotychczas
nie istnieje szczepionka przeciw
wirusowi HCV, w związku z tym
jedynym sposobem zapobiegania
jest stosowanie ogólnych zasad
zapobiegania zakażeniom przenoszonym przez krew.
W przypadkach długotrwałego
przewlekłego zapalenia wątroby
typu B i C może dochodzić do
powikłań takich jak marskość
wątroby, rak wątrobowokomórkowy.
NIE ZAWSZE
WIRUSY
Nie zawsze przyczyna chorób
wątroby, objawiających się min.
żółtaczką jest znana. Źródłem
tych chorób jest również zapalenie, ale nie o podłożu infekcyjnym, a np. autoimmunologicznym. Do takich chorób należą:
autoimmunologiczne zapalenie
wątroby, pierwotna marskość
żółciowa lub pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych. Chorobom tym, oprócz
żółtaczki, towarzyszy osłabienie czy uporczywy świąd skóry.
Długotrwała choroba prowadzi
do marskości wątroby. Leczenie
tych chorób jest trudne i często
nieskuteczne. W ostatnich latach
alternatywą dla chorych są prze-
szczepy wątroby, które z powodzeniem wykonuje się w kilku
wyspecjalizowanych ośrodkach
w Polsce.
Trudno również nie wspomnieć
o uszkodzeniu poalkoholowym
wątroby, które również może
prowadzić do nieodwracalnego
uszkodzenia narządu tj. do marskości.
ŻÓŁTACZKI
MECHANICZNE
Tego typu żółtaczki przebiegają
z podwyższonym stężeniem bilirubiny związanej i wywołane są
przez różne czynniki utrudniające odpływ żółci z wątroby. Przyczyna może być zlokalizowana
w wątrobie np. kamica przewodu
żółciowego wspólnego, rak przewodów żółciowych, zapalenie
dróg żółciowych. Ucisk na drogi żółciowe może wynikać również ze zmian umiejscowionych
w okolicznych narządach np.
w obrębie trzustki lub w obrębie
dwunastnicy tzw. guz brodawki
Vatera. Nasilonej żółtaczce towarzyszą wówczas odbarwione stolce, świąd skóry z tzw. przeczosami (zadrapaniami). Leczenie
jest zależne od przyczyny, może
wymagać dodatkowych zabiegów endoskopowych mających
za zadanie udrożnienie dróg żółciowych.
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
47
Groźny
bezdech
48
PORADNIK PACJENTA
GŁOŚNE CHRAPANIE RZADKO BYWA POWODEM SZUKANIA
PORADY MEDYCZNEJ LUB FARMACEUTYCZNEJ. JEST TO
PROBLEM ZDROWOTNY CZĘSTO LEKCEWAŻONY PRZEZ
SAMYCH PACJENTÓW. TYMCZASEM JEST TO JEDEN Z OBJAWÓW ZESPOŁU CHOROBOWEGO, NOSZĄCEGO NAZWĘ
„ZABURZENIA ODDYCHANIA PODCZAS SNU” Z LICZNYMI
I NAPRAWDĘ GROŹNYMI NASTĘPSTWAMI.
Mgr farm. Tomasz Mrozowski
S
en
jest
stanem,
w którym
człowiek
spędza ponad jedną
czwartą życia. Ludzie
pozbawieni snu reagują
narastającymi
zaburzeniami funkcji
poznawczych przy zachowanej sprawności
fizycznej. U niektórych
ludzi zaburzenia oddychania w czasie snu wykraczają poza granice
fizjologii i mogą prowadzić do rozwoju choroby o ciężkich, utrudniających życie objawach
oraz grożących życiu
powikłaniach.
Zaburzenia te polegają na występowaniu przerw w oddychaniu
(bezdechów), które nie ograniczają się do snu płytkiego (REM), ale
występują w obu fazach snu, czyli
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
w fazie snu płytkiego oraz snu głębokiego (NREM). Są one znacznie
dłuższe niż bezdechy fizjologiczne
i są istotą choroby. W ciężkich postaciach choroby bezdechy mogą
trwać ponad 60 sekund lub powtarzać się kilkaset razy w ciągu
jednej nocy. Choroba ta nazywa
się zespołem bezdechu sennego
(syndroma apnoeae somni).
Ze względu na mechanizm powstawania bezdechów rozróżnia
się dwie postacie choroby: obturacyjny bezdech senny (OBS),
zwany też obwodowym, oraz centralny bezdech senny (CBS).
Obturacyjny bezdech senny
(apnoea somni obturativa) polega
na powtarzających się przerwach
w oddychaniu, spowodowanych
chwilowymi zamknięciami dróg
oddechowych na poziomie gardła.
Ruchy oddechowe przepony i dodatkowych mięśni oddechowych
są zachowane, ale powietrze nie
dostaje się do płuc. Obturacyjny
www.doz.pl
bezdech senny (OBS) jest głównie chorobą mężczyzn w młodym
i średnim wieku. Przewaga mężczyzn nad kobietami wśród chorych wynosi 8:1. Kobiety chorują
nie tylko rzadziej, ale i później.
OBS jest rzadko rozpoznawany
u kobiet przed menopauzą. Przyczyny przewagi mężczyzn wśród
chorych na OBS są wielorakie.
U mężczyzn światło gardła jest
węższe niż u kobiet, a opór górnych dróg oddechowych, ważna
składowa mechanizmów zapadania się gardła, jest większy niż
u kobiet. Rzadkość zachorowania
wśród miesiączkujących kobiet
sugeruje ochronną rolę czynników
hormonalnych.
Opór gardła, szczególnie w czasie
wdechu, wzrasta w czasie snu 2
– 3 - krotnie w porównaniu ze
stanem czuwania. Chrapanie,
będące objawem wibracji podniebienia miękkiego i języczka w czasie wdechu, oraz obrzęk błony
śluzowej spowodowany chrapa-
49
PORADNIK PACJENTA
niem dodatkowo zwiększają opór
dla przepływu powietrza przez
gardło.
Ściany gardła zapadają się tym łatwiej, im jego światło jest węższe.
Przerost migdałków podniebiennych, podniebienia miękkiego, języczka oraz języka zwężają światło
gardła i mogą być ważnym czynnikiem w patogenezie choroby. Wrodzona lub nabyta mała, cofnięta
żuchwa również ogranicza światło
gardła. Ważne jest także położenie
kości gnykowej i praca poruszających nią mięśni.
Przestrzeń gardła może być zwężona przez tkankę tłuszczową otaczającą bezpośrednio jego ściany oraz
przez ucisk tkanki tłuszczowej nagromadzonej w okolicy szyi.
NASTĘPSTWA
BEZDECHU
Powtarzające się bezdechy i wybudzenia są przyczyną najbardziej
charakterystycznego objawu opisywanego zespołu – nadmiernej
senności w czasie dnia.
W początkowym okresie choroby mogą dominować zupełnie
nie charakterystyczne objawy,
takie jak zmęczenie po przebudzeniu, trudności z zapamiętywaniem, kłopoty z koncentracją.
W skrajnych przypadkach chorzy potrafią zasnąć na stojąco,
większość zasypia w czasie oglądania telewizji, czytania gazety
lub książki. Bardzo niebezpieczna jest trudna do opanowania
50
senność w czasie prowadzenia
pojazdów mechanicznych.
METODY
DIAGNOSTYCZNE
Uważa się nawet, że osoby te
mają 2 – 3 razy częściej wypadki
komunikacyjne niż inni kierowcy. Towarzyszące zakończeniu
każdego bezdechu wybudzenia
chorzy odbierają często jako
bezsenność. Przyjmowanie na
tym etapie leków nasennych lub
uspokajających poprzez stłumienie reakcji wybudzenia może
doprowadzić do szybszego nasilenia zaburzeń. Podobny efekt
wydłużenia bezdechów wywołuje spożyty przed snem alkohol.
Bardzo wzmożona aktywność ruchowa w czasie snu, nadmierna
potliwość to również charakterystyczne cechy dla tego zespołu.
Dolegliwością bardzo uciążliwą
dla chorych jest częste, zmuszające do wstawania 10 – 12 razy
w czasie każdej nocy oddawanie
moczu. Ponad 40% mężczyzn
z zespołem zaburzeń oddychania podczas snu odczuwa różnego rodzaju zaburzenia potencji, które przy odpowiednim
leczeniu mają szansę się cofnąć.
Przykrą dolegliwością są często
pojawiające się poranne bóle
głowy związane najprawdopodobniej z dużymi zmianami ciśnienia tętniczego krwi w czasie
snu. Stopniowo pojawiają się też
objawy ze strony układu krążenia: zaburzenia rytmu serca,
nadciśnienie w małym krążeniu,
nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia.
• Pulsoksymetria – badanie polegające na całonocnym zapisie wysycenia krwi tętniczej tlenem oraz
częstości tętna. Prawidłowy wynik
tego badania wyklucza rozpoznanie zespołu zaburzeń oddychania
podczas snu.
• Zestaw typu MESAM IV –
umożliwia dokładniejsze badanie,
które oprócz wysycenia krwi tętniczej tlenem oraz zmian częstości
tętna, rejestruje dźwięki oddechowe znad tchawicy odpowiadające
częstotliwością chrapaniu oraz
zmiany pozycji ciała.
• Badanie rynomanometryczne
– u osób ze znaczącymi spadkami
wysycenia tlenem krwi tętniczej
wskazana jest dalsza diagnostyka. Ma ona na celu poszukiwanie
nieprawidłowości w budowie górnych dróg oddechowych i polega
na dokładnej ocenie laryngologicznej z pomocą endoskopii i badaniu rentgenocefalometrycznym
pozwalającym ocenić nieprawidłowości w budowie szkieletu
twarzoczaski oraz tkanek otaczających górne drogi oddechowe.
Badania budowy szkieletu twarzoczaszki oraz tkanek miękkich otaczających górne drogi oddechowe
wykazały, że chorzy z zespołem
zaburzeń oddychania podczas
snu mają wydłużone podniebienie
twarde, małą żuchwę, przesuniętą
w dół i ku tyłowi kość gnykową,
powiększone podniebienie miękkie i język. Wszystkie te zmiany po-
wodują zmniejszenie światła dróg oddechowych
i usposabiają do całkowitego zablokowania przepływu podczas snu, kiedy maleje napięcie mięśni
podtrzymujących drożność górnych dróg oddechowych. Zazwyczaj dołącza się do tego otyłość,
co sprzyja zapadaniu się nasady języka. U ponad
90% chorych stwierdza się zaburzenia drożności
nosa. Nieprawidłowa też może być czynność nerwów unerwiających mięśnie odpowiedzialne za
utrzymanie światła górnych dróg oddechowych
oraz zmieniona reaktywność ośrodka oddechowego, przypuszczalnie w wyniku długotrwałego niedotlenienia. Badanie rynomanometryczne
umożliwia ocenę wpływu nieprawidłowości anatomicznych na przepływ powietrza przez nos.
• Badanie polisomnograficzne – w badaniu tym
uzyskuje się najdokładniejszy obraz zaburzeń
oddychania oraz ich wpływu na liczne czynności, takie jak pozycja chorego, chrapanie, praca
mięśni oddechowych, częstość tętna i oddechu,
wysycenie tlenem krwi tętniczej, EKG, EEG, EOG
(elektrookulogram), czyli badanie ruchu gałek
ocznych, EMG (elektromiogram), czyli zapis napięcia mięśniowego, pomiar ciśnienia krwi.
• Badanie screeningowe w domu pacjenta –
niektóre gabinety prywatne oferują badanie wykonywane aparatem screeningowym STARDUST
w domu pacjenta. Rejestrowane są następujące
parametry związane z oceną układu krążeniowo-oddechowego: przepływ nosowo-ustny, częstotliwość oddechu, saturacja O2, tętno, ruchy
klatki piersiowej, pozycja ciała pacjenta, znacznik wybudzeń, ciśnienie podawane przez aparat
CPAP (dopasowanie ciśnienia, kontrola leczenia)
w przypadku osób już poddanych leczeniu.
LECZENIE
Istotnym czynnikiem nasilającym objawy choroby jest otyłość. U osób otyłych, oprócz odkładania się tkanki tłuszczowej w okolicy szyi, może
występować zwyrodnienie tłuszczowe mięśni
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
51
PORADNIK PACJENTA
podniebienia miękkiego, gardła
i podstawy języka, co powoduje
zwiększoną ich wiotkość i niemożność utrzymania światła dróg
oddechowych.
Otyłość może być także czynnikiem ujawniającym zaburzenia
oddychania u osób z istniejącymi
predyspozycjami, na przykład nieprawidłowościami anatomicznymi
górnych dróg oddechowych.
Obniżenie masy ciała o kilkanaście, a w niektórych przypadkach o kilkadziesiąt kilogramów
może w lżejszych postaciach
choroby doprowadzić do znacznego złagodzenia lub nawet
ustąpienia OBS.
Ciężkość zaburzeń oddychania
w czasie snu jest często związana
z przyjmowaną w nocy pozycją
ciała. Pozytywny efekt przynieść
może spanie na boku lub na brzuchu. Pozycję taką można wymuszać przez wszycie na plecy piżamy piłki tenisowej.
Bardzo ważne jest unikanie
przez chorych spożywania
alkoholu, szczególnie w godzinach wieczornych. Nawet
niewielkie jego dawki wypite
przed snem wyraźnie nasilają
zaburzenia oddychania. Związane jest to z działaniem alkoholu hamującym ośrodkowy
układ nerwowy i obniżającym
napięcie mięśni. Podobne działanie wykazują leki nasenne
i uspokajające.
52
Przepisywanie tego typu leków
pacjentom chorym na OBS, często
skarżącym się na niespokojny sen,
jest przeciwwskazane.
LECZENIE
METODĄ nCPAP
Podstawową zachowawczą metodą leczenia jest oddychanie
powietrzem podawanym do dróg
oddechowych pod stałym dodatnim ciśnieniem. Na świecie rozpowszechniła się angielska nazwa
nCPAP (nasal continuous positive
airway pressure). Leczenie to polega na stosowaniu w czasie snu
aparatu wytwarzającego dodatnie
ciśnienie powietrza, w zakresie od
l do 20 cm słupa wody. Powietrze
to tłoczone jest z aparatu do dróg
oddechowych elastyczną rurą
zakończoną maską, umocowaną
szczelnie dookoła nosa śpiącego
za pomocą dobrze przylegającego
czepca. Dodatnie ciśnienie powoduje mechaniczne usztywnienie
górnego odcinka dróg oddechowych, zapobiegając zapadaniu
się jego ścian. W ten sposób zapewniony zostaje prawidłowy
przepływ powietrza przez cały
czas snu.
Ciśnienie potrzebne do zniesienia
chrapania i bezdechów ustala się
indywidualnie, w czasie badania
PSG. Pacjent zasypia z maską na
twarzy. Po zaśnięciu i pojawieniu
się bezdechów uruchamia się aparat i stopniowo podwyższane jest
ciśnienie powietrza, aż do wartości, przy której dochodzi do ustą-
pienia bezdechów. W większości
przypadków ciśnienie potrzebne
do zapewnienia drożności dróg
oddechowych waha się w granicach 8 - 12 cm słupa wody. Już po
kilku nocach korzystania z aparatu CPAP znacznie poprawia się
samopoczucie chorych, znika
konieczność oddawania moczu
w nocy, potliwość nocna i senność
dzienna. Ustępują, często zgłaszane przez chorych mężczyzn,
problemy z potencją seksualną.
W badaniu PSG obserwuje się powrót prawidłowej struktury snu.
Zmniejsza się ilość snu płytkiego,
zwiększa ilość snu głębokiego.
Normalizacji ulega wysycenie
krwi tętniczej tlenem. U chorych
z nadciśnieniem tętniczym obserwuje się obniżenie ciśnienia krwi,
co często umożliwia zmniejszenie
dawek, a niekiedy odstawienie leków hipotensyjnych. Leczenie metodą CPAP korzystnie wpływa na
likwidację zaburzeń rytmu i automatyzmu serca.
Leczenie metodą CPAP jest dobrze tolerowane przez około 80%
chorych. Część pacjentów nie
jest w stanie przyzwyczaić się do
noszenia maski, przeszkadza im
silny strumień powietrza, utrudniający wydech i dający uczucie
,,rozdęcia”. W tych przypadkach
tolerancję leczenia można poprawić stosując aparaty nowszej
generacji, tak zwane BiPAP (bi-level positive airway pressure)
lub C-flex. Ich działanie polega
na wytwarzaniu zmiennego ciśnienia, w zależności od fazy od-
Laureaci krzyżówki Rozwiązaniem krzyżówki z numeru 4 (70)
sponsorowanej przez ISTITUTO GANASSINI było hasło:
WŁOSKI SPOSÓB NA PIĘKNĄ SKÓRĘ
Upominki wylosowali pacjenci następujących aptek uczestniczących w programie „Dbam o Zdrowie”
0046107
0087571
0087978
0114824
0209392
0309237
0314060
0447462
1083880
1095757
1148163
1199233
1396362
APTEKA „ZDROWIE”
56-200 Góra, pl. Chrobrego 9
APTEKA OGÓLNODOSTĘPNA
63-200 Jarocin, ul. Wrocławska 46a
APTEKA „PHARMAKON”
64-000 Kościan, os. Jagiellońskie 51a
APTEKA „VITA-FARM”
61-249 Poznań, os. Stare Zegrze 110
APTEKA DBAM O ZDROWIE
„POD ORŁEM”
63-100 Pleszew, Plac Kościelny 3
APTEKA DBAM O ZDROWIE
08-200 Łosice, ul. Berka Joselewicza 8
APTEKA „SŁONECZNA”
89-600 Chojnice, ul. Wiśniowa 1b
APTEKA „ARNIKA”
62-322 Orzechowo, ul. Kolejowa 21
APTEKA „VIOLA”
15-297 Białystok, ul. Żelazna 9 lok. 14
APTEKA DBAM O ZDROWIE
22-400 Zamość, ul. Orlicza-Dreszera 5
APTEKA „ESKULAP”
14-200 Iława, ul. Grunwaldzka 1
APTEKA „PHARMAKON”
64-000 Kościan, os. Jagiellońskie 51a
APTEKA DBAM O ZDROWIE
98-300 Wieluń,
os. im. kard. St. Wyszyńskiego 41
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
1480600
1560665
1654877
1687668
1714563
1825994
1968697
2611251
2745991
2768101
2970455
2992813
APTEKA EUROPEJSKA
02-555 Warszawa, Al. Niepodległości 147
APTEKA „ESKULAP”
14-200 Iława, ul. Grunwaldzka 1
APTEKA „PARENTIBUS MEIS”
41-705 Ruda Śląska, ul. Szybowa 3
APTEKA „OMEGA”
38-600 Lesko, ul. Krasickich 6
APTEKA
18-300 Zambrów, ul. Fabryczna 1
APTEKA
91-848 Łódź, ul. H. Radlińskiej 2
SKLEP ZIEL.- MED. DBAM O ZDROWIE
90-624 Łódź, ul. Zielona 28
APTEKA DBAM O ZDROWIE
80-851 Gdańsk, ul. Karmelicka 1
APTEKA DBAM O ZDROWIE
„W CENTRUM”
11-500 Giżycko, ul. Olsztyńska 3a
APTEKA „POD ORŁEM”
64-700 Czarnków, pl. Wolności 9
APTEKA „REMEDIUM”
14-260 Lubawa, ul. Rzepnikowskiego 20
APTEKA „ESKULAP”
14-200 Iława, ul. Grunwaldzka 1
53
PORADNIK PACJENTA
dechowej. Podczas wydechu powietrze tłoczone jest pod niższym
ciśnieniem, co poprawia komfort
oddychania. Barierą ograniczającą szersze zastosowanie tego
typu sprzętu jest wyższa cena
w porównaniu z ceną zwykłego
aparatu CPAP.
Komfort leczenia zapewniają
aparaty auto-CPAP, alternatywą
są aparaty C-Flex. Aparat auto-CPAP dostosowuje wielkość
ciśnienia tłoczenia do aktualnej wielkości oporu stawianego
przez górne drogi oddechowe.
Może on zmieniać się wielokrotnie w ciągu nocy zależnie od
pozycji ciała, w której chory śpi,
oraz fazy snu.
LECZENIE
CHIRURGICZNE
U chorych mających utrudnienie
przepływu powietrza przez nos
(skrzywienie przegrody nosowej) lub bardzo duże migdałki,
wykonuje się odpowiednie operacje korekcyjne. Duży zabieg
operacyjny – uwulopalatofaryngoplastyka (UPPP) nie jest obecnie zalecana, ponieważ u znacznej części operowanych chorych
choroba nie ustępuje. Rzadko,
u chorych mających małą, cofniętą żuchwę i niechętnie poddających się leczeniu CPAP można
wykonać operację przesunięcia
szczęki górnej i dolnej ku przodowi. Zabieg łagodzi chorobę,
ale rzadko ją leczy całkowicie.
54
Wycinanie języczka i częściowo
podniebienia miękkiego nożem
laserowym leczy chrapanie ale
nie zmniejsza ciężkości choroby.
Ostatnio zaproponowano zwiększanie objętości gardła zmniejszając objętość tylnej części
języka i wycinając część podniebienia miękkiego falami radiowymi. Odległe wyniki zabiegu
nie są znane.
PROTEZY
NAZĘBNE
Chrapanie i łagodne postacie
OBS mogą być leczone indywidualnie dobieranymi przez stomatologów protezami zakładanymi przed spaniem na żuchwę.
Powodują one wysunięcie dolnej szczęki a wraz z nią języka
zwiększając przestrzeń gardła.
Metoda ta w miarę udoskonalania modeli zyskuje coraz więcej
zwolenników.
PREPARATY
DOSTĘPNE
W APTECE
BEZ RECEPTY
Można je podzielić na: plastry
na nos, aerozole i spraye do nosa
oraz listki doustne.
Plastry stosuje się· przy zatkaniu nosa (przeziębienie, katar,
alergia), przy chrapaniu, w przypadku skrzywienia przegrody
nosowej, w czasie ciąży, gdy
prawidłowe oddychanie jest
znacznie utrudnione; zalecane są
również dla sportowców i osób
aktywnych fizycznie. Działają
od zewnątrz, delikatnie otwierając przewody nosowe. Mogą być
stosowane podczas snu, a także
w ciągu dnia. Dostosowane są do
każdego kształtu nosa.
Aerozole zawierają ekstrakty
roślinne stosowane w chińskiej
medycynie tradycyjnej. Zapobiegają chrapaniu lub drastycznie redukują jego natężenie
i częstotliwość
występowania
u zdrowych ludzi, poprawiają
jakość oddychania w czasie snu,
podnoszą komfort snu oraz zapewniają poczucie rześkości po
przebudzeniu.
Preparaty w sprayu zawierają
zwykle mieszankę składników
zamkniętych w mikrokapsułkach, które działają poprzez aktywne nawilżanie tkanek gardła
oraz nosa podczas snu, dzięki
czemu wibracje powodujące
chrapanie ulegają zmniejszeniu.
Natomiast listki zawierają mikroskopijne kuleczki stanowiące
mieszaninę naturalnych olejków
eterycznych i witamin. Listek
doustny po umieszczeniu na
podniebieniu ulega rozpuszczeniu, a substancje w nim zawarte rozprowadzeniu po tkankach
tylnej części gardła. Witaminy
i olejki eteryczne zawarte w listku powodują usztywnienie wibrujących tkanek, które są przyczyną chrapania.
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
55
przemiana
glukozy
w kwas
mlekowy
KRZYŻÓWKA
miasto
w Szwajcarii
nad Rodanem
Sponsorem
krzyżówki jest
ISTITUTO
GANASSINI
jezioro
w Karelii
konkurencja
narciarska
model fiata
7
13
pracuje na
szafocie
watykańska
ambasada
4
bije
wszystkie
karty
z liczbą
atomową 22
17
anta
20
11
język
z grupy bantu
używany
w Kongu
świętuje 16
września
zwierzchnik
juhasów
1
oznaka
żałoby
cyrk
lodowcowy
słynne
klocki
2
kuzynka
żyrafy
5
23
mieszanie
proso
kart afrykańskie
wieńczy
świątynię
indyjską
wytwarza
skupioną
wiązkę
światła
16
orzeł przedni
imię autora
książki
18 “Niebo to
miejsce na
ziemi”
dopływ
Dunaju
ptasi symbol
boga Tota
podlega
emirowi
materiał
opatrunkowy
do
negatywów
19
jeszcze nie
sędzia
jezioro
w Gwatemalii
brak lub
opóźnienie
ruchów
anatomicznych wywoływacz
wcięcie
w tekście
dziki kot
amery22 kański
zwierane
dzielnica przez wojsko
Warszawy
3
14
księżyc
Saturna
imię
Kamoze jamajskiej
wokalistki
z notatkami
9
dwoinka
rzeżączki
żywice
naturalne
z Ameryki
Płd.
popularny bałwan
amino- przy butach
kwas
taternika
likier
anyżkowy
szpital uniwersytecki
tworzywo sztuczne,
np. do wyrobu izolacji
pieczara
ptak lub
grecka
wyspa
12
kamienia lub brązu
czeskie tak
carski edykt
patroch
gramocząsteczka
8
ptak
z
bekasowatych
środek
pobudzający
10
24
lekkość
w sposobie
myślenia
kapral na
okręcie
21
6
domek na
działce
1609 m
15
1
2
3
13
14
15
4
5
16
6
17
7
8
18
19
9
20
21
22
10
23
11
24
12
WYGRAJ TERAZ!!!
Dla dwudziestu pięciu osób, które przyślą na adres redakcji (91-342 Łódź, ul. Zbąszyńska 3)
prawidłowe rozwiązanie, sponsor krzyżówki przygotował nagrodę - Rilastil Intensive Emulsja
na cellulit na bazie alg 200 ml.
56
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
57
PORADNIA
zapytaj
lekarza
NA WASZE
PYTANIA
ODPOWIADA
NASZ EKSPERT:
LEKARZ
MEDYCYNY
I DOKTOR
NAUK FARMACEUTYCZNYCH
JACEK
OWCZAREK
Z ZAKŁADU
BIOFARMACJI
UNIWERSYTETU
MEDYCZNEGO
W ŁODZI.
58
M
oja partnerka od jakiegoś czasu ma nieświeży oddech? Czy świadczy to
może o chorobie i jak sobie
z tym poradzić?
N
ieświeży oddech (halitosis) jest dość przykrą
dolegliwością, na którą cierpi
duża liczba ludzi. Podstawowym źródłem nieświeżego oddechu jest jama ustna, choć
przyczyna może również leżeć
w układzie pokarmowym. Za
nieświeży oddech odpowiadają lotne substancje organiczne,
których w normalnym ludzkim
oddechu wyodrębniono dotychczas około czterystu. Nie
wszystkie jednak te składniki
są źródłem nieprzyjemnego
zapachu. Wywołuje go przede
wszystkim siarkowodór i metanotiol. Związki te są produktem
procesu rozkładu materii organicznej w jamie ustnej przez
przebywające tam drobnoustroje. Pożywkę stanowią resztki jedzenia, martwe komórki i inne
składniki treści jamy ustnej.
Nieprzyjemny oddech pochoinfolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
dzi nie tylko z jamy ustnej.
Przyczyna może leżeć również
w dalszej części układu pokarmowego. Nieprzyjemny oddech
jest również spowodowany
obecnością lotnych związków
zapachowych w powietrzu wydychanym na skutek wymiany
gazowej. Płuca są bowiem drogą wydalania z organizmu wielu
substancji lotnych. Między innymi tą drogą wydalane są substancje lotne zawarte w czosnku
oraz alkohol.
Dlatego często zapach z ust
zależy od tego, co zjemy i co
wypijemy. Aby zminimalizować
objaw nieświeżego oddechu
należy regularnie myć zęby.
U osób z tą dolegliwością wskazane jest mycie zębów po każdym posiłku. Należy używać
nici dentystycznych. ponieważ
szczoteczka do zębów nie jest
w stanie dobrze usunąć resztek pokarmowych z przestrzeni
międzyzębowych. Dobrze jest
zaplanować częste wizyty u stomatologa.
www.doz.pl
C
zy ma Pan dobrą receptę na dolegliwość zwaną
potocznie „korzonkami”?
D
olegliwość potocznie nazywana
„korzonkami”
(problem ten był już poruszany
wcześniej – Nr 1(67) styczeń
2008), to zespół bólowy w okolicy lędźwiowej, promieniujący wzdłuż nerwu kulszowego
przez pośladek w kierunku
uda i podudzia, czasem aż do
stopy. Najczęstszą przyczyną
tej dolegliwości jest zapalenie
nerwu kulszowego (ischias)
i/lub ucisk korzenia nerwowego przez uszkodzenie krążka
międzykręgowego oraz zmiany
zwyrodnieniowe odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Zdarza się, że przyczyną bólu jest
oziębienie okolicy krzyżowo-lędźwiowej lub nawet zmiany
warunków meteorologicznych.
U osób młodych dolegliwości
mogą być wynikiem wad postawy, dużych przeciążeń (sportowcy) lub urazów. Z innych
przyczyn rwy kulszowej należy
wymienić: guzy kanału kręgo-
59
PORADNIA
wego i narządów w miednicy
mniejszej, choroby zakaźne,
cukrzycę.
Problem rwy kulszowej dotyczy
praktycznie wszystkich grup
wiekowych, jednakże częściej
występuje po 30 roku życia.
Zdecydowaną większość przypadków opisywanych dolegliwości bólowych leczy się zachowawczo. Leczenie zachowawcze
rwy kulszowej w ostrym okresie
choroby polega na odpoczynku
i leżeniu na wznak na twardym,
nieuginającym się podłożu (np.
deska podłożona pod materac),
z nogami zgiętymi w stawach
biodrowych i kolanowych, przy
podpartych łydkach. Dolegliwości bólowe łagodzą też ciepłe
okłady okolicy krzyżowej. Podaje się ponadto leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, niekiedy również kortykosteroidy.
O leczeniu decyduje zawsze lekarz. Na ogół po kilku dniach
leczenia ostre dolegliwości bólowe mijają. Często zalecane
jest noszenie gorsetu ortopedycznego, leczenie balneologiczne, a w niektórych i uzasad-
60
nionych przypadkach leczenie
operacyjne. Zależnie od stanu
i okresu choroby, stosuje się
różne zabiegi rehabilitacyjne:
masaż mięśni przykręgosłupowych i kończyny, ćwiczenia
rozluźniające, wyciąg, a także
zabiegi
fizykoterapeutyczne:
nagrzewania (np. diatermia,
lampy solux), ultradźwięki,
specjalne kąpiele. W późniejszym okresie zaleca się układ
regularnych ćwiczeń korekcyjnych i wzmacniających mięśnie
przykręgosłupowe oraz mięśnie
brzucha. Leczenie operacyjne
polega na usunięciu zwyrodniałego krążka międzykręgowego.
Wskazaniem do leczenia operacyjnego są częste nawroty dolegliwości bólowych, uporczywe
utrzymywanie się bólów i narastanie objawów uszkodzenia
korzeni nerwowych (zwłaszcza
niedowładów), mimo dłuższego leczenia. Profilaktyka
rwy kulszowej obejmuje głównie gimnastykę mającą za cel
wzmocnienie mięśni grzbietu
przykręgosłupowych i mięśni
brzucha. Dobroczynny wpływ
ma pływanie. W profilaktyce
ważna jest też korekcja postawy
ciała, umiejętne podnoszenie
ciężkich przedmiotów, a także prawidłowo zorganizowane
miejsce pracy (np. ergonomiczne krzesełka dla osób, które
większość czasu spędzają za
biurkiem).
Szanowni Czytelnicy.
Odpowiedzi udzielane w Poradni DoZ mają jedynie charakter
informacyjny i w żadnym wypadku nie stanowią ostatecznej
diagnozy problemów naszych
Czytelników. Staramy się tu
opisywać problemy najczęściej
poruszane przez Was w listach,
jednak nie jesteśmy w stanie
podać ostatecznej diagnozy.
W celu jej postawienia w większości wypadków konieczna jest
osobista wizyta u specjalisty.
Z tego też względu nie jesteśmy w stanie odpowiedzieć na
wszystkie Wasze pytania.
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
61
KSIĘGARNIA
ZAPRACOWANYM LUDZIOM WYDAJE SIĘ, ŻE NIE MAJĄ
CZASU NA ZDROWE ODŻYWIANIE, A TYM BARDZIEJ NA
CODZIENNĄ AKTYWNOŚĆ FIZYCZNĄ, JAKŻE ZALECANĄ W PROFILAKTYCE MIAŻDŻYCY I CHORÓB UKŁADU
KRĄŻENIA. NIERZADKO NIE WYNIKA TO TYLKO Z BRAKU CZASU, ALE TAKŻE Z NIEWIEDZY W JAKI KONKRETNY SPOSÓB ZADBAĆ O SWOJE ZDROWIE. DLA TAKICH
WŁAŚNIE OSÓB - OBCIĄŻONYCH PRACĄ I ZESTRESOWANYCH -PROPONUJĘ NOWATORSKI PORADNIK „KUCHNIA DLA ZAPRACOWANYCH”.
cena 19,00 zł, Nr kat. 075
Kuchnia
dla zapracowanych
Autorkami poradnika dostępnego
w Księgarni Wysyłkowej Dbam
o Zdrowie, są Denise Hamilton
i Chantal Jakel, amerykańskie pielęgniarki dyplomowane, zajmujące się od lat promocją zdrowia.
Nie jest to tylko książka kucharska
jakich wiele na rynku. Autorki
zawarły w tej pracy plan zmian
w sposobie odżywienia rozpisany
na 4 tygodnie, uwzględniający
tygodniowe menu oraz listy zakupów na każdy tydzień. Całodzienne menu obejmuje 4 posiłki
rozłożone regularnie w ciągu dnia
(śniadanie, lancz, kolację i przekąskę). Plan ten uzupełniony jest
o wskazówki, jak ułatwić pracę
w kuchni i przygotowywać posiłki,
jak dbać o serce i jak stracić zbędne kilogramy. Plan Denise Hamilton i Chantal Jakel na tyle oszczędza czas w ciągu dnia, że uzyskane
wolne chwile można przeznaczyć
62
na program rekreacyjny, również
zawarty w poradniku. Program,
ten obejmuje różne rodzaje aktywności fizycznej, jak: rozgrzewkę,
oddychanie, marsz oraz wzmacnianie i rozciąganie mięśni, i to
wszystko w warunkach domowych, bez inwestowania w drogi
sprzęt sportowy.
Przepisy kulinarne są proste
i szybkie do wykonania, a także
uzupełnione kolorowymi zdjęciami wybranych potraw. Łakomczuchom autorki proponują niskokaloryczne desery i ciasta, a dzieciom
- zdrowe przekąski. Dla wygody
czytelników, przepisy przeplatają
się z programem ćwiczeń i różnymi radami, tworząc jedną całość.
I to jest właśnie dużym atutem
tego poradnika. Czytelnik dokładnie wie, co ma robić każdego dnia.
Pozostaje to w ścisłym związku
ze słowami autorek, mówiących
lek. med. Ewa Pakuła
” Po prostu stosuj nasze przepisy,
a będziesz jeść zdrowo, ruszać się
i poczujesz się lepiej”. Kolejnymi
zaletami poradnika jest czytelna
szata graficzna ułatwiająca orientację w tekście. Liczne informacje na marginesach uzupełniają
treść danej strony o dobre rady.
Programy ćwiczeń wzbogacone
są w ilustracje obrazujące jak należy wykonywać poszczególne
ćwiczenia. Bardzo ważna jest bowiem prawidłowa technika ćwiczeń, a dla osób wykonujących je
bez instruktora, opisy muszą być
szczególnie staranne i takie są też
w poradniku. Książka kończy się
indeksem menu oraz indeksem
ćwiczeń. Jest to duża wygoda
umożliwiająca szybkie znalezienie
interesującego hasła.
Tak naprawdę, potrzeba około 6
tygodni, żeby ukształtować w sobie nowy nawyk. To czy będzie
WIEDZA TO NAJWIĘKSZA BROŃ W WALCE Z KAŻDĄ CHOROBĄ!
on zdrowy czy szkodliwy dla
zdrowia, zależy tylko od naszego
wyboru. A od tego wyboru zależy
nasza przyszłość – czy będziemy
kolejne lata żyć w dobrej kondycji
i dobrym samopoczucie, czy będą
czekać nas zmagania z chorobami cywilizacyjnymi. Codzienne
stosowanie przez 4 tygodnie zaleceń „Kuchni dla zapracowanych”
w dużej mierze ułatwia ukształtowanie nowych, zdrowych nawyków, do czego zachęcam wszystkich zapracowanych.
DRODZY CZYTELNICY!
Wiedząc, że łatwiej zapobiegać niż leczyć, systematycznie wprowadzamy do
naszej oferty nowe tytuły, które cieszą się Państwa zainteresowaniem i uznaniem. W tym numerze również zapraszamy do zapoznania się z ofertą nowości
Księgarni Wysyłkowej programu Apteki Dbam o Zdrowie oraz zachęcamy do
zakupu interesujących Państwa tytułów. Pełna oferta księgarni znajduje się na
stronie www.doz.pl. Jednocześnie przypominamy, że nasza oferta skierowana
jest wyłącznie do Uczestników programu Apteki Dbam o Zdrowie. Zamówienia
można składać na stronie internetowej www.doz.pl lub wypełniając formularz
zamówienia umieszczony na stronach gazetki i wysyłając na adres księgarni.
Prosimy również o wskazanie ilości zamawianych książek i złożenie podpisu
na formularzu. Złożenie zamówienia na książki z określonej oferty nie obliguje
do zamawiania książek w kolejnych wydaniach. Książki wysyłamy do Państwa
za pośrednictwem Poczty Polskiej, zgodnie z obowiązującym cennikiem.
Życzymy miłej lektury i dużo zdrowia
Zespół księgarni Apteki Dbam o Zdrowie
Dna moczanowa
Lucyna Pachocka,
Mirosław Jarosz
Dna jest chorobą związaną
z nieprawidłowym żywieniem, nadmiernym spożyciem potraw tłustych, bogatych w białko, alkoholu.
Książka zawiera praktyczne
porady i zalecenia specjalistów z Instytutu Żywności
i Żywienia w Warszawie.
Format: 145 x 205 mm,
124 strony, oprawa
broszurowa
cena 18,00 zł Nr. kat. 030
NOWOŚĆ!!!
Żywienie w stwardnieniu rozsianym
Dieter Pohlau, Gudrun Werner
Jednym z elementów terapii w stwardnieniu rozsianym - i to
bardzo ważnym - jest leczenie dietetyczne, dzięki któremu możemy wpływać na poszczególne objawy towarzyszące chorobie,
ograniczające m.in. liczbę rzutów, łagodzące takie dolegliwości,
jak: zaparcia, męczliwość, problemy z pęcherzem. Książka ma
służyć praktyczną pomocą na co dzień. W części teoretycznej,
w tabelach, zawarte są informacje na temat wartości energetycznej produktów żywnościowych oraz zawartości składników odżywczych w różnych pokarmach. Druga część prezentuje przepisy na smaczne i zdrowe potrawy, odpowiednie dla chorych na
stwardnienie rozsiane. Autorzy mają nadzieję, że ich poradnik
ułatwi życie chorych i korzystnie wpłynie na ich samopoczucie,
zarówno fizyczne, jak i psychiczne.
Format 205 x 145 mm, 96 stron, oprawa broszurowa
cena 23,00 zł
Nr. kat. 096
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
Padaczka
Sergiusz Jóźwiak,
Katarzyna Kotulska
Atak padaczki zawsze budził
lęk, dlatego na temat jej przyczyn i przebiegu powstało wiele fałszywych opinii i przesądów.
Autorzy
poradnika,
przeznaczonego dla chorych
i ich rodzin, przekazują najnowszą wiedzę o chorobie
i sposobach jej leczenia.
Format: 145 x 205 mm,
oprawa broszurowa,
cena 22,00 zł Nr. kat. 067
63
64
Migrena
Joan Raymond
Dzięki książce dowiemy się
m.in. jak rozpoznawać objawy migreny, jak sporządzić
kalendarz bólów głowy, jak
uzyskać prawidłowe rozpoznanie oraz jak nauczyć się
(a także swoich bliskich) radzić sobie z migreną.
Format: 14 x 21 cm, 240 stron,
oprawa broszurowa
cena 23,40 zł Nr. kat. 003
Zapalenie stawów
John Marcus Thompson
Aktualne informacje na temat
przyczyn, rozpoznawania
i różnych metod leczenia zapalenia stawów oraz nowe
kierunki terapii immunologicznej.
Format: 14 x 21 cm, 376 stron,
oprawa broszurowa
cena 26,10 zł Nr. kat. 004
Cukrzyca
Paul Heltzel
Mnóstwo praktycznych wiadomości o objawach, terapii, lekach, odżywianiu i leczeniu uzupełniającym.
Format: 14 x 21 cm, 264 strony, oprawa broszurowa
cena 23,40 zł
Nr. kat. 002
Dbam
o zdrowie!
Pełna oferta księgarni na stronie www.doz.pl
Leczenie lęków i depresji
Daniel G. Amen i Lisa C. Routh
Rak jelita grubego
Mark Bennet Pochapin M.D.
Autorzy przedstawiają siedem
rodzajów lęków i depresji, wyjaśniają ich źródła i prezentują
metody leczenia. Czytelnicy
znajdą też w tej książce historie wyleczonych oraz kwestionariusz pozwalający rozpoznać
ewentualne schorzenie.
Format: 13,9 x 20 cm, 456
stron, oprawa broszurowa
cena 28,50 zł Nr. kat. 043
Odpowiada m.in. na pytania
dotyczące zapobiegania chorobie, badań przesiewowych,
rozpoznawania i sposobów
leczenia.
Format: 14 x 21 cm, 352 strony, oprawa broszurowa
cena 25,20 zł Nr. kat. 005
Astma i alergia.
Postępowanie z dziećmi.
Allen J. Dozor, Kate Kelly
Książka pomoże rodzicom zrozumieć sytuację chorego dziecka. Autorzy opisują program
przez siebie stworzony, który
ma umożliwić dziecku i jego
rodzicom prowadzenie pełnego i aktywnego życia. Pokazuje
jak skutecznie postępować.
Format: 14 x 21 cm, 471 stron,
oprawa broszurowa
infolinia:
0-800 APTEKI [278-354]
cena 29,70 zł Nr. kat. 007
Sen
J. Paul Caldwell
Autor wyjaśnia co służy a co
szkodzi nocnemu odpoczynkowi, wymienia zaburzenia
snu i radzi jak postępować
by nie mieć kłopotów z zaśnięciem i utrzymaniem snu.
Format: 14 x 21 cm, oprawa
www.doz.plbroszurowa
cena 29,00 zł Nr. kat.052
65
66
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
67
Zaparcia. Porady lekarzy
i dietetyków
Mirosław Jarosz, Jan Dzieniszewski
Rwa kulszowa
Chet Cunningham
Autor bardzo wnikliwie omawia zarówno rwę kulszową, jak i inne zespoły bólowe kręgosłupa. Z naszego poradnika Czytelnicy dowiedzą
się m.in.: jakie sposoby leczenia
proponuje nowoczesna medycyna,
czy alternatywne metody leczenia
są równie skuteczne i którą z nich wybrać w konkretnej sytuacji.
Format: 145 x 200 mm, 184 strony, oprawa broszurowa,
Nr. kat. 070
Zdobądź
40
2700
dodatkowych punktów!
23
+10
KUPUJĄC KSIĄŻKĘ MIESIĄCA ZYSKUJESZ 10
DODATKOWYCH PUNKTÓW
W PROGRAMIE DBAM O ZDROWIE!
Punkty będą dodane do twojej karty
w momencie realizacji zamówienia.*
*Uwaga! W przypadku zwrotu książki punkty będą automatycznie odejmowane.
Pełna oferta księgarni na stronie www.doz.pl
W naszym poradniku Czytelnik znajdzie rady, jak zmienić dietę i tryb życia, jakich
potraw należy unikać oraz
z jakich produktów spożywczych przyrządzać posiłki, by
pozbyć się zaparć. Format:
145 x 205 mm, 164 strony,
oprawa broszurowa
cena 16,00 zł Nr. kat. 031
Choroby reumatyczne
Witold Tłustochowicz,
Małgorzata Tłustochowicz,
Anna Raczkiewicz-Papierska
Autorzy poradnika przekazują rzetelną wiedzę na temat
tych chorób, wyjaśniają przyczyny ich powstawania,
a także przedstawiają nowoczesne sposoby leczenia i rehabilitacji.
Format: 14,5 x 20,5 cm, 100
stron, oprawa broszurowa,
cena 17,00 zł Nr. kat. 020
Szczególnie
polecamy!
Wątroba, drogi żółciowe,
trzustka - skuteczna pomoc
w dolegliwościach
Heinrich Liehr
Podręcznik pierwszej pomocy
M. Buchfelder, A. Buchfelder
Ucho, nos, gardło i krtań.
Co warto wiedzieć.
Bożydar Latkowski,
Jurek Olszewski
W poradniku można znaleźć
istotne informacje o budowie
i funkcji ucha, nosa, zatok, gardła i krtani oraz o najczęściej
spotykanych chorobach tych
narządów. Autorzy udzielają
wielu praktycznych wskazówek, np. jak płukać jamę ustną
i gardło.
Format 145 x 205 mm, 132
strony, oprawa broszurowa
68
Cena 24,00 zł Nr. kat. 091
W książce omówiono zasady
udzielania pomocy, uwzględniając wszystkie podstawowe
zagadnienia niezbędne do wykonywania prawidłowych czynności przed przybyciem lekarza.
Ze względu na przejrzystą formę
oraz czytelny sposób przedstawienia informacji zainteresuje
szeroki krąg czytelników.
Format: 145 x 205 mm,
oprawa broszurowa
cena 34,00 zł Nr. kat. 062
Praktyczne kompendium dla
wszystkich, którzy chcą poznać przyczyny choroby,
zrozumieć rady i zalecenia
lekarza.
Format: 14,5 x 20,5 cm, 188
stron, oprawa broszurowa,
cena 29,00 zł Nr. kat. 014
Żyję z chorobą Parkinsona
Włodzimierz Kuran
W poradniku zostały omówione przyczyny powstania,
objawy, sposoby rozpoznawania choroby Parkinsona
oraz najnowsze sposoby postępowania farmakologicznego, chirurgicznego i rehabilitacji pacjentów.
Format: 14,5 x 20,5 cm, 144
strony, oprawa broszurowa,
cena 24,00 zł Nr. kat. 013
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
69
Miażdżyca i inne choroby
tętnic obwodowych
Wojciech Noszczyk
Poradnik jest źródłem cennych informacji dla tych,
którzy mają już problemy
z tętnicami, a także dla
wszystkich, którzy chcą
uniknąć takich problemów.
Przekonuje do zdrowego trybu życia;
Format: 145 x 205 mm, 156
stron, oprawa broszurowa,
cena 22,00 zł Nr. kat. 045
Żywienie w chorobach serca
Zofia Wieczorek-Chełmińska
Choroba Leśniowskiego-Crohna
i inne nieswoiste zapalenia jelit
Praca zbiorowa
W poradniku Czytelnicy znajdą szczegółowe informacje o metodach diagnozowania oraz możliwościach leczenia farmakologicznego i chirurgicznego choroby Leśniowskiego-Crohna i innych nieswoistych zapaleń jelit, a także cenne wskazówki
dotyczące sposobu odżywiania.
Format 14,5 x 20,5 cm, 112 stron, oprawa broszurowa
cena 29,00 zł
Nr. kat. 095
Pełna oferta księgarni na stronie www.doz.pl
Każdy moment jest dobry,
aby podjąć decyzję, że chcemy żyć zdrowiej, a więc dłużej! A na to jest jedna rada:
zmienić radykalnie sposób
żywienia. Po prostu trzeba
jeść inaczej.
Format: 205 x 145 mm, 224
strony, oprawa broszurowa
cena 29,00 zł Nr. kat. 035
Kobieta
i męzczyzna
Skazy krwotoczne
Jerzy Windyga
Nasz poradnik będzie osobom
cierpiącym na skazę krwotoczną służyć pomocą w codziennych zmaganiach z chorobą. Autor omawia różne
rodzaje skaz krwotocznych
oraz ich leczenie. Odpowiada
także na pytania najczęściej
nurtujące pacjentów i ich rodziny.
Format: 145 x 205 mm,
oprawa broszurowa
cena 22,00 zł
Nr. kat. 060
Chcę mieć zdrową tarczycę
Tadeusz Górowski
Autor wyjaśnia na czym polegają choroby tarczycy, jak
się je rozpoznaje i leczy.
Format: 14,5 x 20,5 cm, 144
strony, oprawa broszurowa,
70
cena 24,00 zł Nr. kat. 009
Hemoroidy
Grzegorz Krasowski,
Marek Kruk
Celiakia
Mirosław Jarosz,
Jan Dzieniszewski
W
naszym
poradniku
Czytelnik znajdzie rady, jakie produkty spożywcze nie
zawierają glutenu, jak komponować dietę bezglutenową, aby zapewnić organizmowi niezbędne składniki
odżywcze.
Format: 145 x 205 mm,
oprawa miękka
cena 16,00 zł Nr. kat. 063
Książka nie tylko wyjaśnia,
jakie są przyczyny choroby
hemoroidalnej, lecz i w sposób fachowy, choć bardzo
przystępny, omawia objawy,
profilaktykę, sposoby leczenia zachowawczego i chirurgicznego, a także ewentualne
komplikacje.
Format: 145 x 205 mm,
oprawa broszurowa,
cena 14,00 zł
Nr kat. 041
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
71
Udar mózgu
Krystyna Rożnowska
Książka w przystępny sposób
omawia, jak zmniejszyć zagrożenie udarem, jak rozpoznać
zwiastuny choroby, a wreszcie
- jak za pomocą rehabilitacji
wrócić do sprawności, jeśli do
udaru już doszło.
Format: 145 x 205 mm,
oprawa miękka
cena 29,00 zł Nr. kat. 048
Gimnastyka izometryczna
dla zdrowia i urody
Ilse Buck
Choroby trzustki
Mirosław Jarosz, Jan Dzieniszewski
Nieprawidłowy tryb życia i nieodpowiednie odżywianie
sprzyjają rozwojowi zapalenia trzustki. Książka pokazuje co
jeść, a jakich potraw unikać - aby powrócić do zdrowia. Zawiera praktyczne porady i zalecenia specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia;
Format: 145 x 205 mm, 160 stron, oprawa broszurowa,
cena 19,00 zł
Nr. kat. 044
Pełna oferta księgarni na stronie www.doz.pl
W tej pogodnie napisanej
i dowcipnie
ilustrowanej
książce Czytelnicy znajdą
rady, jak - bez straty czasu
w trakcie wykonywania codziennych czynności - dzięki łatwej gimnastyce zachować sprawność i pobudzić
siły witalne.
Format: 145 x 205 mm, 124
stron, oprawa broszurowa,
cena 18,00 zł Nr. kat. 085
Kobieta
i męzczyzna
Po odjęciu piersi
Krystyna Aleksandra Mika
Żylaki i inne choroby żył
Wojciech Noszczyk
Odjęcie piersi jest ciężkim
przeżyciem dla każdej kobiety, ale może być ceną jaką
trzeba zapłacić, aby żyć.
Nasz poradnik pomoże tym
kobietom, które po zauważeniu zmian w piersiach natychmiast udadzą się do lekarza, aby ratować to, co
najdroższe - życie...
Format: 145 x 205 mm, 152
strony, oprawa broszurowa
cena 29,00 zł Nr. kat. 033
Żylaki uważamy najczęściej
za uciążliwy defekt kosmetyczny. Książka ta skierowana jest do wszystkich - zarówno kobiet, jak i mężczyzn
- cierpiących z powodu chorób żył kończyn dolnych,
a także do tych, którzy chcą
ich uniknąć.
Format: 145 x 205 mm, 132
strony, oprawa broszurowa
cena 18,00 zł Nr. kat. 024
Mały atlas anatomiczny
Ryszard Aleksandrowicz
Bóle kręgosłupa
Pod redakcją Jerzego
Kiwerskiego i Romana Fiutko
72
Autorzy radzą, jak uniknąć
przykrych dolegliwości bólowych kręgosłupa i jak
z nimi żyć.
Format: 14,5 x 20,5 cm,
220 stron, oprawa broszurowa
cena 25,00 zł Nr. kat. 017
Mimo ogromnego postępu
wiedzy, w tym nauk medycznych, jaki dokonał się
w ostatnich
dziesięcioleciach, wnętrze ciała ludzkiego kryje w sobie ciągle jeszcze wiele fascynujących,
niezbadanych tajemnic.
Format 16,5 x 23,5 cm, 180
stron, oprawa broszurowa
cena 39,00 zł Nr. kat. 092
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
73
Wiosenna
wyprzedaż
-15
40
14
+5
20
21
+10
Kobieta po czterdziestce.
Obawy i nadzieje
Lila Nachtigall, Robert D. Nachtigall, Joan Rattner Heilman
Większości chorób, które
mogą nękać kobietę w tym
wieku, można zapobiec.
Wciąż możesz i powinnaś
być atrakcyjna.
Format: 145 x 205 mm, 372
strony, oprawa broszurowa
cena 25,00 zł Nr. kat. 032
Pełna oferta księgarni na stronie www.doz.pl
% Super punkty! Super ceny!
50
25
+10
Chory na Alzheimera
Poradnik dla rodziny
i opiekunów
William Molloy, Paul Caldwell
Astma
Wacław Droszcz,
Paweł Droszcz
Przyczyny choroby, jej objawy
i przebieg. Nowoczesne metody diagnostyki i leczenia.
Format: 14,5 x 20,5 cm, 120
stron, oprawa broszurowa,
cena 17,00 zł Nr. kat. 016
Książka podaje wszelkie potrzebne informacje dotyczące
zmian zachodzących w mózgu, poprzez objawy i zachowanie.
Format: 14,5 x 20,5 cm, 272
strony, oprawa broszurowa,
cena 30,00 zł Nr. kat. 022
50
59
+15
Medycyna naturalna
pod red. Kazimierza Janickiego
i Wojciecha Rewerskiego
Wielka księga medycyny naturalnej odkrywa przed czytelnikiem sekrety dawnych zielarzy.
Format: 16,5 x 23,5 cm,
664 strony, oprawa twarda,
cena 70,00 zł
Nr. kat. 046
FORMULARZ ZAMÓWIENIA KSIĄŻKI
Formularz bez numeru karty pacjenta jest nieważny
Numer Karty Pacjenta
Imię
Nazwisko
Ulica
Nr. Domu
Kod Pocztowy
Miasto
ZAMAWIAM
Opłata przerzucona
na adresata. Umowa
z OR CUP Łódź
z dnia 26.07.2005
nr 00893/A/HH-Ł/2005
Tel. Kontaktowy
Nr. Mieszkania
Uwaga! Koszt wysyłki zgodny z cennikiem Poczty Polskiej
Nr Katalogowy
Tytuł
Cena
Ilość
KSIĘGARNIA
WYSYŁKOWA
PROGRAMU
DBAM O ZDROWIE
Jeżeli masz wątpliwości - zadzwoń pod bezpłatny numer infolinii 0 800 278 354
UL. ZBĄSZYŃSKA 3
91-342 ŁÓDŹ
DATA
74
PODPIS ZAMAWIAJĄCEGO
Oferta dla uczestników programu DBAM O ZDROWIE
Naucz małe dziecko
myśleć i czuć
Katarzyna Rojkowska
Trudności w nauce.
Skuteczne sposoby pracy
z dzieckiem
Gislind Binder, Richard Michaelis
Rady dla rodziców i nauczycieli, jak pomóc dzieciom mającym trudności w nauce. Autorzy poradnika wyjaśniają
rodzicom, czym są spowodowane trudności w uczeniu się,
a także, w jaki sposób należy
pracować i postępować z dzieckiem, aby mogło skutecznie je
pokonać.
Format 145 x 205 mm, 184
strony, oprawa broszurowa
cena 29,00 zł Nr. kat. 086
Nowatorska książka na rynku
polskim, ukazująca jak w formie zabawy można rozwijać inteligencję u małych dzieci.
Konkretne metody dotyczące
matematyki, czytania, muzyki
i rozwoju emocjonalnego i ruchowego.
Format: 143 x 204 mm, oprawa broszurowa
cena 19,90 zł
Nr. kat.053
Jak odkrywać i rozwijać uzdolnienia u dziecka
Christoph Perleth, Tanja Schatz, Martina Gast-Gamp
Dzięki wykorzystaniu rad zawartych w książce przekonacie się,
że może być ono przyjemne i dla Was i dla Waszych dzieci,
a wspólne zabawy umocnią więzy między Wami.
Format: 145 x 205 mm, wydanie I, 180 stron, oprawa
broszurowa
cena 27,00 zł
Nr. kat. 025
W trosce o dzieci
Pełna oferta księgarni na stronie www.doz.pl
Jak powiedzieć dziecku
NIE. Rady dla rodziców
dzieci od 2 do 12 lat.
Cynthia Whitham, tłumaczenie
z angielskiego Anna Redlicka
Chcę karmić piersią
Grażyna Rybak
Czytelniczki znajdą w nim
teoretyczne i praktyczne informacje na temat karmienia
piersią, a także odpowiedzi
na najczęściej zadawane pytania, m.in. co robić, gdy karmienie boli? czy moje dziecko się najada? co robić gdy
brakuje pokarmu?...
Format:145 x 205 mm, oprawa broszurowa
cena 17,00 zł Nr. kat.058
Dziecko
Rozwój w pierwszym roku
życia tydzień po tygodniu
Penny Warner
Autorka szczegółowo omawia rozwój fizyczny, umysłowy i psychiczny dziecka kolejno w każdym z 52 tygodni
życia.
Format: 16,5 x 23,5 cm, 220
stron, oprawa
broszurowa,
infolinia:
0-800
APTEKI [278-354]
cena 27,00 zł Nr. kat. 012
Wady postawy i stóp u dzieci
Maria Borkowska,
Izabela Gelleta-Mac
Zawiera informacje o budowie
i funkcjonowaniu narządu ruchu
w warunkach prawidłowych oraz
najczęściej występujących jego
schorzeniach. Przedstawione zestawy ćwiczeń, przystosowane są
do wykonywania w domu co ułatwia rehabilitację.
Format: 145 x 205 mm, 112
stron, oprawa broszurowa,
www.doz.pl
cena 19,00 zł
Nr. kat. 073
Zawiera opisy sytuacji, które są
prawdziwą zmorą rodziców
dzieci w wieku od 2 do 12 lat.
Dzięki tej lekturze poznacie
sposoby na zachowanie spokoju
i zimnej krwi przy wprowadzeniu swoich stanowczych, ale
jasnych ograniczeń.
Format: 145 x 205 mm, 240
stron, oprawa broszurowa
cena 29,00 zł Nr. kat. 026
75
Żywienie w chorobach
nowotworowych
Zofia Wieczorek-Chełmińska
Kalorie na wodzy
Ingeborg Wipler
Uważaj, co jesz, gdy zażywasz leki
Mirosław Jarosz, Jan Dzieniszewski (red.)
Stosowanie preparatów witaminowych, mineralnych i suplementów diety zawierających substancje roślinne lub zioła
może powodować występowanie różnego rodzaju interakcji
z przepisanymi przez lekarza preparatami. W rezultacie z powodu wzajemnych oddziaływań leków i suplementów diety
efekt terapeutyczny przepisanego przez lekarza środka może
być nieprzewidywalny.
Format 14,5 x 20,5 cm, 168 stron, oprawa broszurowa
cena 25,00 zł
Nr. kat. 094
Pełna oferta księgarni na stronie www.doz.pl
W ponad 100 zestawach obiadów i kolacji oraz 20 śniadań
obliczono wartość energetyczną 1000 kcal, 1300 kcal dla
dziennych racji pokarmowych, w zależności od wskazań. Zawarte w tej książce
propozycje mogą być pomocne w takim doborze potraw,
aby jadłospis był akceptowany przez całą rodzinę.
Format: 145 x 205 mm, oprawa broszurowa, 164 strony
cena 19,00 zł Nr. kat.059
Diety
i odzywianie
Kuchnia dla zapracowanych.
Nie trać czasu w kuchni,
strać zbędne kilogramy!
Denise Hamilton, Chantal Jakel
Cholesterol pod kontrolą
Sven-David Müller,
Katrin Raschke
Dzięki książce czytelnik dowie się, jakie są mechanizmy
przemiany tłuszczów i cholesterolu w organizmie, jaką
rolę odgrywa zwiększona aktywność fizyczna i jak skomponować prawidłową dietę,
zmniejszającą stężenie cholesterolu.
Format: 16,1 x 21,5 cm,
80 stron, oprawa broszurowa,
76
cena 19,00 zł Nr. kat. 018
W poradniku Czytelnik znajdzie m.in. 4-tygodniowe menu
wg norm kanadyjskich i amerykańskich, przepisy na szybkie
potrawy o małej zawartości
tłuszczu, wartość odżywczą
produktów w tabelach i wiele
innych zagadnień.
Format: 205 x 255 mm, 184
strony, oprawa broszurowa,
cena 19,00 zł Nr. kat. 075
Nieprawidłowo
dobrane
składniki odżywcze, nieodpowiedni sposób przyrządzania
potraw lub zbyt bogata
w tłuszcze dieta powodują
osłabienie naszej odporności.
Autorka podaje podstawowe
zasady racjonalnego przygotowywania posiłków, uwzględniając potrzeby osób, które
zmagają się z chorobami nowotworowymi.
Format: 205 x 145 mm,
oprawa broszurowa
cena 39,00 zł Nr. kat. 049
Żywienie kobiet w ciąży
Dorota Szostak-Węgierek,
Aleksandra Cichocka
Liczmy wapń w diecie
Hanna Kunachowicz, Irena
Nadolna, Anna Wojtasik, Beata
Przygoda, Krystyna Iwanow
Niniejsza publikacja ma ułatwić dokonywanie prawidłowego wyboru produktów, które
są źródłem wapnia, i innych
składników odżywczych, wpływających korzystnie na jego
przyswajanie z diety. Wapń jest
niezbędny do prawidłowego
rozwoju dziecka, wpływa m.in.
na stan zębów i kości.
Format: 165 x 118 mm, 156
stron, oprawa broszurowa,
cena 29,00 zł
Nr. kat. 083
Czy posiłki o różnorodnych
smakach, upajające mocą zapachów i mieniące się bogactwem
kolorów, zapewnią zdrowie
przyszłej matce i jej nie narodzonemu dziecku? Odpowiedzi na to i inne pytania znajdziesz w naszym poradniku.
Format: 145 x 205 mm, 144
strony, oprawa broszurowa,
cena 17,00 zł
Nr. kat. 084
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
3
infolinia: 0-800 APTEKI [278-354]
www.doz.pl
4