Kupno samochodu stopa kredytu

Sygn. akt III Ca 1713/13
UZASADNIENIE
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 września 2013 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi po rozpoznaniu
spraw z powództwa (...) Bank S.A. w W. przeciwko M. D. utrzymał w mocy nakazy zapłaty wydane: w dniu 15 marca
2013 roku, w sprawie III Nc 1433/12, co do kwoty 16.671,35 zł z odsetkami umownymi w wysokości 29,85% rocznie
od dnia 29 października 2012 roku do dnia zapłaty oraz w dniu 15 marca 2013 roku, w sprawie III Nc 1434/12, co do
kwoty 5.180,71 zł z odsetkami umownymi w wysokości 20,25% rocznie od dnia 29 października 2012 roku do dnia
zapłaty (w obu przypadkach z kosztami procesu), nie obciążając pozwanego nie uiszczonymi kosztami sądowymi.
W sprawie ustalono, że w dniu 28 lipca 2005 roku R. L. (1) złożył w placówce (...) Banku SA W. Oddział w Ł. wniosek
o udzielenie kredytu na zakup samochodu osobowego, a następnie wniosek o udzielenie kredytu gotówkowego.
Wraz z wnioskami przedłożył zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości zarobków osiąganych w firmie PPHU (...).
Na podstawie akt postępowania karnego, a w szczególności znajdującej się w tych aktach opinii biegłego ustalono,
że tekstowe notacje wypełniające rubryki blankietu dokumentu zostały nakreślone przez pozwanego. Natomiast
określenie daty oraz podpisu o brzmieniu (...) na zaświadczeniu nakreślił R. L. (1), od którego pozwany za 6.500 zł
nabył samochód, w celu kupna którego składany był wniosek kredytowy. Pod adresem firmy PPHU (...), wskazanym
na zaświadczeniu o zatrudnieniu i wysokości zarobków, działalność taka nigdy nie była prowadzona. Powodowy bank
dokonał pozytywnej weryfikacji zdolności kredytowej w oparciu o przedłożony dokument.
Umową kredytu samochodowego numer (...) zawartą w dniu 28 lipca 2005 roku (...) Bank S.A. w W. udzielił
R. L. (1) kredytu na sfinansowanie zakupu samochodu marki H. (...) w łącznej kwocie 5.154,64 złotych. Zgodnie
z §14 zawartej umowy od należności przeterminowanych Bank naliczał odsetki wg stopy procentowej określonej
zarządzeniem Prezesa Zarządu Banku jednak nie mniejsze niż 1,5-krotnosć umownej stopy procentowej kredytu.
Umową kredytu gotówkowego numer (...) zawartą w dniu 28 lipca 2005 roku (...) Banki spółka akcyjna w W. Oddział
w Ł. udzielił R. L. (1) kredytu z przeznaczeniem na cele konsumpcyjne w kwocie 5.000 złotych. Zgodnie z §8 zawartej
umowy od należności przeterminowanych Bank naliczał odsetki wg stopy procentowej określonej zarządzeniem
Prezesa Zarządu Banku jednak nie mniejsze niż 1,5-krotnosć umownej stopy procentowej kredytu.
Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2006 roku w sprawie o sygnaturze akt IV K 754/06 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia
w Łodzi uznał oskarżonego R. L. (1) za winnego popełnienia czynu wyczerpującego dyspozycję art. 297 § 1 kk i art. 286
§ 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk polegającego na tym, że w dniu 28 lipca 2005 roku działając wspólnie
i w porozumieniu z inną osobą, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
po uprzednim wprowadzeniu w błąd przedstawiciela (...) Banku SA w Ł. co do miejsca zatrudnienia i osiąganych
zarobków R. L. (1), przedłożył w (...) Banku uprzednio sfałszowane przez inną osobę zaświadczenie o zatrudnieniu
ww. w firmie PPHU (...), w wyniku czego wyłudził kredyt gotówkowy i kredyt na samochód w wysokości łącznej
10.154,64 złotych na szkodę ww. banku i za to wymierzył mu karę jednego roku pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący pięć lat. Sąd na podstawie art. 72 § 2 kk zobowiązał R. L. (1)
do naprawienia szkody w części poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego banku kwoty 5.077,32 złotych w terminie
pięciu lat od dnia uprawomocnienia się wyroku zwalniając oskarżonego od kosztów sądowych w całości.
Wyrokiem z dnia 05 lutego 2007 roku w sprawie o sygnaturze akt IV K 898/06 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia
w Łodzi uznał oskarżonego M. D. za winnego popełnienia czynu wyczerpującego dyspozycję art. 286 § 1 kk w zb.
z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk polegającego na tym, że w dniu
28 lipca 2005 roku działając wspólnie i w porozumieniu z R. L. (1), w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w
celu osiągnięcia korzyści majątkowej, po uprzednim wprowadzeniu w błąd przedstawiciela (...) Banku SA w Ł. co
do miejsca zatrudnienia i osiąganych zarobków R. L. (1), przedłożył w (...) Banku uprzednio sfałszowane przez M.
D. zaświadczenie o zatrudnieniu ww. w firmie PPHU (...), w wyniku czego wyłudził kredyt gotówkowy i kredyt na
samochód w wysokości łącznej 10.154,64 złotych na szkodę ww. banku i wymierzył mu karę jednego roku pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata. Sąd na podstawie art. 72 § 2
kk zobowiązał M. D. do naprawienia szkody w części poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego banku kwoty 5.077,32
złotych w terminie trzech lat od dnia uprawomocnienia się wyroku zwalniając oskarżonego od kosztów sądowych w
całości. Obowiązek ten pozwany wykonał.
W dniu 26 września 2011 roku R. L. (1) zmarł.
Na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych ustalono, że należności Banku według stanu na dzień 29 października 2012
roku wynosiły:
- 5.362,31 złotych należności głównej z tytułu wykorzystanych a niespłaconych środków postawionych do dyspozycji
w ramach umowy kredytu gotówkowego, 11.048,04 złotych tytułem odsetek przeterminowanych oraz 261 złotych
należności z tytułu opłat i prowizji;
- 329,97 złotych należności głównej z tytułu wykorzystanych a niespłaconych środków postawionych do dyspozycji w
ramach umowy kredytu na zakup samochodu, 4.755,74 złotych tytułem odsetek przeterminowanych oraz 95 złotych
należności z tytułu opłat i prowizji.
Pozwany M. D. był wzywany do zapłaty tych kwot, pod rygorem naliczania dalszych odsetek umownych w wysokości,
odpowiednio 29,85% oraz 20,25%, jednak bezskutecznie.
Sąd Rejonowy wskazał, że związanie sądu cywilnego ustaleniami dokonanymi przez sąd karny nie obejmuje kwestii
związanych z ustaleniem wysokości szkody, jaką pokrzywdzony przestępstwem doznał jako powód cywilny. Nadto
sam fakt skazania za przestępstwo, które wywołuje określone następstwa w myśl prawa karnego nie przesądza samo
przez się o zasadności roszczenia odszkodowawczego, dopóki nie zostanie wykazany w sposób prawidłowy (art. 6 kc)
fakt powstania szkody oraz jej wysokość. Wreszcie Sąd wskazał, że na gruncie obecnego postępowania wyciąg z ksiąg
banku musi być traktowany jako dowód o mocy dokumentu prywatnego.
W świetle powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy ocenił, że powództwo jest zasadne.
Pozwany podnosił zarzut braku legitymacji biernej po swojej stronie, wskazując, ze nie był stroną umów kredytowych
zawieranych przez powoda w dniu 28 lipca 2005 roku. Sąd Rejonowy wskazał jednak, że odpowiedzialność pozwanego
nie ma charakteru kontraktowego, lecz deliktowy. Pozwany, swoim bezprawnym działaniem, doprowadził do sytuacji,
w której R. L. (1) w ogóle mógł o wspomniane kredyty się ubiegać, gdyż pomógł w sporządzeniu zaświadczenia o
zatrudnieniu. Dlatego uzasadnione jest przyjęcie, że odpowiada on za szkodę, jaka powstała w dobrach banku na
skutek udzielenia kredytu inne osobie. Podstawą prawną jego odpowiedzialności jest przepis art. 415 kc, przy czym
co do zasady odpowiedzialność ta, oraz odpowiedzialność kredytobiorcy (obecnie już nieżyjącego) ma charakter in
solidum.
Nadto pozwany podnosił zarzut przedawnienia roszczenia. Z uwagi na fakt, iż roszczenie przysługuje bankowi i
powstało w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, zastosowanie znajdował termin 3-letni. Stosownie
jednak do znajdującego w sprawie zastosowanie przepisu art.. (...) § 2 kc. jeśli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku,
roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa
bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Ten zaś
termin nie upłynął.
Ustalając kwotowy zakres odpowiedzialności pozwanego, Sąd Rejonowy uwzględnił fakt uiszczenia kwoty 5.077,32
zł, co stanowiło częściowe naprawienie szkody. Kwota ta została uiszczona w wykonaniu obowiązku naprawienia
szkody nałożonego przez sąd karny, na mocy art. 72 § 2 kk. Tego rodzaju orzeczenie dotyczy jedynie szkody wynikłej
bezpośrednio z przestępstwa, bez odsetek i innych należności ubocznych, których można dochodzić jedynie na
drodze postępowania cywilnego. Wartość szkody w tym zakresie Sąd Rejonowy ustalił na podstawie wyciągu z ksiąg
banku, który choć w obecnej sprawie jest dokumentem prywatnym to jest wiarygodny. Podstawą prawną naliczenia i
zasądzenia odsetek, w wysokości wynikającej z umów był przepis art. 481 kc.
Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy nie dopatrzył się podstaw do oddalenia powództwa, w konsekwencji czego
utrzymał w mocy nakazy zapłaty wydane na etapie postępowania nakazowego.
Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu uzasadniono przez odwołanie do przepisu art. 102 kpc, w
szczególności z uwagi na częściowe naprawienie szkody przez pozwanego, oraz ze względu na jego trudną sytuację
majątkową.
Powyższe orzeczenie zaskarżył pozwany, wnosząc o jego zmianę i uchylenie przedmiotowych nakazów zapłaty oraz
oddalenie powództwa w całości, a także wnosząc o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu. Na
wypadek uznania przez sąd, że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub że
sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy oraz na wypadek nieuwzględnienia wniosku z punktu 1, wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Na wypadek
nieuwzględnienia apelacji wniósł o nieobciążanie go kosztami postępowania.
Apelujący zarzucił Sądowi Rejonowemu naruszenie przepisów
- art. 328 § 2 kpc w zw. z art. 58 kc poprzez nie odniesienie się przez Sąd pierwszej instancji i nie poczynienie wywodów
prawnych odnośnie kwestii nieważności umów kredytowy zawartych przez R. L. (2), która to kwestia miała decydujące
znaczenie w sprawie,
- art. 328 § 2 kpc poprzez nie odniesienie się przez Sąd pierwszej instancji i nie poczynienie wywodów prawnych
odnośnie kwestii wysokości dochodzonego przez powoda roszczenia, którego wysokość nie została udowodniona.
- art. 233 kpc poprzez przyznanie mocy dowodowej wyciągom z ksiąg rachunkowych powoda, mimo kwestionowania
ich przez pozwanego, co miało istotny wpływ na ustalenia w przedmiotowej sprawie,
- art. 6 k.c poprzez zasądzenie na rzecz powoda żądanej w pozwie kwoty, w sytuacji, gdy strona powodowa nie wykazała
wysokości roszczenia.
Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji, oraz o zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania
odwoławczego.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie jest zasadna.
Wbrew zarzutom apelującego należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy poczynił w sprawie ustalenia faktyczne, które były
trafne i korelujące ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Nadto Sąd Rejonowy właściwie sformułował motywy
swego rozstrzygnięcia. Umożliwia to Sądowi Okręgowemu przyjęcie tych ustaleń za własne, co niniejszym Sąd czyni.
Sąd Okręgowy podziela także wywody prawne przedstawione przez Sąd Rejonowy, w całości. Dzięki temu na obecnym
etapie postępowania za wystarczające dla omówienia sprawy należy uznać odniesienie się do zarzutów apelacji.
Skarżący twierdzi, że umowy kredytu są nieważne. Zapatrywanie to usiłuje uzasadnić powołując się na wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2005 r., II CK 174/05, w tezie którego stwierdzono, że czynność
cywilnoprawna wykorzystana jako środek do osiągnięcia przestępczych celów jest nieważna. Zasadniczo rzecz biorąc
wywodzenie, że zobowiązanie do zwrotu wyłudzonych kwot nie istnieje, gdyż pozwany umyślnie popełnił przestępstwo
w celu nakłonienia banku do przystąpienia do umowy, nie zasługuje na komentarz. By jednak wykonać dyspozycję
przepisu art. 328 § 2 kpc stwierdzić należy, że ewentualna nieważność umów kredytowych dla odpowiedzialności
pozwanego nie ma znaczenia. Odpowiedzialność pozwanego nie ma charakteru kontraktowego, lecz deliktowy.
Dla stwierdzenia odpowiedzialności cywilnej opierającej się o zasadę winy (tj. o przepis art. 415 kc), istnienie
zobowiązania umownego nie ma znaczenia. Fakty, w których znajduje swoje źródło odpowiedzialność M. D. są
takie, że pozwany brał udział w sporządzeniu dokumentu, na podstawie którego powodowy banku stwierdził, że
ubiegający się o kredyt spełnia warunki jego udzielenia. Uzasadnione jest stwierdzenie, że pozwany swoim działaniem
(wraz z drugą osobą) doprowadził stronę powodową do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. W zakresie tego
ustalenia sądy cywilne obu instancji są związane ustaleniami zawartymi w skazującym pozwanego wyroku karnym.
W konsekwencji popełnienia przez pozwanego przestępstwa kredyt został udzielony, co spowodowało związanie
środków banku. Jest powszechnie wiadomym, że działalność banku w uproszeniu polega na powierzaniu klientom
środków pieniężnych i oczekiwaniu zwrotu tych środków, powiększonych o opłaty takie jak odsetki, prowizje itp.,
określone w konkretnej umowie kredytowej. Należy więc stwierdzić, że bezprawne działanie pozwanego skutkowało
związaniem środków przeznaczonych na udzielanie kredytów osobom mającym je zamiar spłacić, tj. zwrócić kwotę
kredytu wraz ze świadczeniami ubocznymi. Dlatego powodowemu bankowi należy się nie tylko zwrot wyłudzonych
kwot głównych, ale także świadczeń ubocznych. Świadczenia te stanowią bowiem utracone korzyści, które byłyby
możliwe do uzyskania, gdyby środki przekazane R. L. (1) zostały przekazane rzetelnemu kredytobiorcy. Obowiązek
zwrotu kwot głównych, w zakresie wynikającym z wyroku sądu karnego pozwany wykonał. W pełni należy jednak
podzielić wywód przedstawiony przez Sąd Rejonowy, iż dochodzenie świadczeń głównych nie objętych obowiązkiem
naprawienia szkody nałożonym przez sąd karny, oraz dochodzenie należności ubocznych, stanowiących w obecnej
sprawie utracone zyski, a więc szkodę jedynie pośrednio wynikającą z popełnionego przestępstwa, nastąpić musiało
na drodze procesu cywilnego. Skoro bowiem powód (bezprawnie) nakłonił bank do zawarcia umowy, to mocą
swoich działań postawił się w sytuacji zbliżonej do sytuacji kredytobiorcy, obowiązanego do zwrotu pobranej kwoty z
odsetkami i kosztami kredytu. Dochodzone kwoty są więc co do zasady należne.
Sama wysokość świadczeń ubocznych została wykazana za pomocą dokumentów prywatnych. Dostrzegając, że
dowody te mają moc określoną w przepisie art. 245 kpc, podzielić należy zapatrywanie Sądu Rejonowego, że rzetelność
wyliczenia wynikających z nich kwot nie budzi wątpliwości. W błędzie jest skarżący przyjmując, że gołosłowne
zakwestionowanie tych dokumentów pozbawia jej doniosłości w obecnym postępowaniu. W sytuacji, gdy nie zostały
podniesione konkretne zarzuty co do merytorycznej wartości wyciągów z ksiąg bankowych, za trafne i odpowiadające
dyspozycji art. 233 § 1 kpc należało uznać przyjęcie wartości szkody na ich podstawie. Ponadto powód przedstawił
szczegółowe wyliczenie należności objętej pozwem sporządzone w oparciu o umowy kredytowe zawarte przez R.
L. (1). W ten sposób powód udowodnił wysokość poniesionej przez niego szkody w postaci straty jak i utraconych
korzyści. Należy podnieść, że celem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody jest funkcja kompensacyjna,
która zmierza do odwrócenia w dobrach i interesach powoda skutków zdarzenia wywołującego szkodę i przywrócenia
stanu jaki by istniał, gdyby nie doszło do zdarzenia wywołującego szkodę. Szkodą banku są kwoty wyłudzone oraz
należne od tych kwot odsetki i koszty kredytów.
Na obecnym etapie postępowania skarżący nie kwestionuje w zasadzie rozważań poczynionych przez Sąd I instancji
w odniesieniu do kwestii legitymacji biernej oraz niezasadności zarzutu przedawnienia. Wystarczające jest zatem
stwierdzenie, że w tej mierze Sąd Okręgowy w całości podziela argumentację Sądu Rejonowego.
Z wszystkich powołanych względów apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.
W sytuacji, gdy strona powodowa, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, nie wniosła o zasądzenie na
jej rzecz, od pozwanego, zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, nie zachodziły podstawy do wydania orzeczenia
na podstawie przepisu art. 98 § 1 kpc.