5. Recenzja Beata Oelszlaeger

Ustroń, 3.07.2015 r.
dr Beata Oelszlaeger-Kosturek
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie
Recenzja programu nauczania „Trampolina do sukcesu”, obudowy dydaktycznej oraz
scenariuszy zajęć dla klasy drugiej
1.
Zaproponowany przez autorów - Dawida Kiedrowicza, Maję Szołkowską, Bernadetę
Szydziak, Radosława Szymańskiego i Katarzynę Wiaderkiewicz – program, jest jednym z
rezultatów projektu pt. „Trampolina do sukcesu – innowacyjny program nauczania dla klas IIII szkoły podstawowej drogą do kreatywnego i interdyscyplinarnego rozwoju dziecka”,
realizowanego przez firmę Lander’s education & services Wojciech Kostecki w ramach
konkursu otwartego nr 1/POKL/3.3.4/2013.
Program obejmuje: wstęp, dwanaście głównych rozdziałów, bibliografię. Ma charakter
innowacyjny – w jego ramach jest kształtowana umiejętność komunikowania się w języku
obcym, zarówno w mowie, jak i piśmie. Nawiązano do naturalnych cech rozwoju języka u
dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Kryterium innowacyjności wyodrębniono z listy
umiejętności kluczowych ujętych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, wynika
także z „Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie
kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie”.
Program zakłada wsparcie dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
uczących się w klasie drugiej. Koreluje i integruje treści nauczania języka obcego
(angielskiego) z treściami edukacji wczesnoszkolnej w klasie drugiej szkoły podstawowej i co
równie ważne – ukazuje pewne zakresy i sposoby współpracy nauczyciela języka
angielskiego z nauczycielem (nauczycielami) edukacji wczesnoszkolnej.
Realizacja treści nauczania w zakresie klasy drugiej w ramach programu „Trampolina
do sukcesu” została oparta o następujące nowatorskie zasady nauczania-uczenia się:
- zasadę integracji,
- zasadę kluczowych elementów,
- zasadę harmonii,
- zasadę atrakcji,
- zasadę metrum i rotacji elementów,
1
- zasadę inicjatywy i aktywności każdego dziecka,
- zasadę „pół na pół”,
- zasadę partycypacji dorosłych,
- zasadę warstw językowych,
- zasadę oceniania kształtującego-uczenia się.
Treści programu mają być realizowane w oparciu o jego innowacyjną obudowę
dydaktyczną.
Program „Trampolina do sukcesu”, przeznaczony do realizacji w klasie drugiej, jasno
określa adresatów – odbiorców programu (uczniów klasy drugiej), realizatorów programu
(nauczycieli), partnerów programu (rodziców), warunki organizacyjne i środki techniczne
(organizacja przestrzeni edukacyjnej z różnorodnością użytkową środków dydaktycznych.
W programie zostały wyodrębnione szczegółowe cele kształcenia i wychowania oraz
zostały opisane sposoby ich realizacji w zakresie: edukacji polonistycznej, nowożytnego
języka obcego, edukacji muzycznej, edukacji plastycznej, edukacji społecznej, edukacji
przyrodniczej,
edukacji
matematycznej,
zajęć komputerowych, zajęć technicznych,
wychowania fizycznego i edukacji zdrowotnej. Program uwzględnia w całości wymogi
odnośnie celów i treści kształcenia wynikające z podstawy programowej. Odpowiednie ich
uszczegółowienie, sposoby środki i warunki ich realizacji znalazły swoje odzwierciedlenie w
obudowie programu, w tym – w scenariuszach lekcji z języka angielskiego oraz zajęć
edukacyjnych w klasie drugiej.
Innowacyjnym elementem programu jest wprowadzenie informacji o możliwych i
spodziewanych rezultatach nauki języka obcego w przedszkolu oraz warunkach i sposobach
realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego w zakresie przygotowania
dziecka do posługiwania się językiem obcym nowożytnym, w tym – do kontynuacji tej nauki
w klasie pierwszej, a następnie w klasie drugiej. Są to istotne informacje dla nauczyciela
języka obcego, który musi wiedzieć, na jakim poziomie językowym mogą być uczniowie, z
którymi rozpoczyna i kontynuuje. Interesujące jest także wprowadzenie informacji o drugim
etapie edukacyjnym – celów kształcenia i wymagań ogólnych w zakresie nauki języka obcego
nowożytnego. Są to równie ważne informacje dla nauczyciela języka obcego, który musi
wiedzieć, jakie będą kolejne cele i zadania, stawiane przed jego uczniami po ukończeniu
klasy trzeciej. Program zawiera cele kształcenia oraz ogólne wymagania związane z ich
realizacją – aktualną podstawę programową do edukacji wczesnoszkolnej.
Wiele miejsca poświęcono omówieniu:
2
- metod nauczania języka obcego w klasie drugiej: Total Physical Response (TPR) – metodzie
reagowania całym ciałem,
metodzie audiolingwalnej, podejściu komunikacyjnemu,
Community Language Learning (CLL) – nauczaniu doradczemu;
- formom nauczania języka obcego w klasie drugiej – zbiorowej, indywidualnej, pracy w
parach, grupowej;
- technikom nauczania języka obcego w klasie drugiej (piosenki, rymowanki, wierszyki; gry i
zabawy; teksty narracyjne; poznanie kinestetyczne; dryle językowe; gotowe frazy leksykalne,
używanie pomocy wizualnych; używanie materiałów autentycznych; tablica multimedialna).
Bardzo szczegółowo omówiono problem integracji treści nauczania języka
angielskiego z innymi treściami edukacji wczesnoszkolnej realizowanymi w klasie drugiej.
Ukazano przykładowy przebieg zajęć edukacyjnych, a także przedstawiono ramowy plan
dydaktyczny z nowożytnego języka obcego dla klasy pierwszej i ramowy plan integracji
treści nowożytnego języka obcego z treściami pozostałych rodzajów edukacji. W odrębnym
rozdziale programu uwzględniono treści nauczania w zakresie edukacji wczesnoszkolnej – w
tym - dla klasy drugiej. Wzorzec ten wystarczy przenieść na przykłady rozkładu materiału z
języka angielskiego dla klasy drugiej oraz scenariusze lekcji z języka angielskiego i z
edukacji wczesnoszkolnej dla klasy drugiej, ujęte w obudowie programu i zastosować,
traktując go jako inspirację do pracy z uczniami w klasie drugiej.
Program nauczania „Trampolina do sukcesu” proponuje jako system kontroli o ceny
ocenianie kształtujące. Omawia osiem elementów tego oceniania, które buduje strategię
nauczania-uczenia się, pozwalającą określić i wyjaśnić uczniom klasy drugiej cel uczenia się i
kryteriów sukcesu.
W programie przedstawiono informacje o sposobach uświadamiania uczniom
kryteriów ocen i metodach sprawdzania osiągnięć. Informacje te pozwalają nauczycielowi
dobrać odpowiednie metody, środki i formy oceny.
W programie są odwołania do strony internetowej, na której można się zapoznać z
programem, obudową dydaktyczną i scenariuszami zajęć, a także wykorzystać je w czasie
zajęć edukacyjnych w klasie drugiej.
2.
Program „Trampolina do sukcesu” został zaopatrzony w obudowę dydaktyczną dla
klasy drugiej, do której między innymi zaliczono scenariusze zajęć edukacyjnych z języka
angielskiego i zajęć edukacyjnych obejmujących pozostałe rodzaje edukacji wczesnoszkolnej,
skorelowane i zintegrowane z językiem angielskim. Łącznie jest to 101 scenariuszy zajęć dla
3
klasy drugiej. Do programu dołączono rozkład materiału nauczania języka angielskiego dla
klasy drugiej, w którym uwzględniono następujące obszary:
- krąg tematyczny,
- temat,
- cele szczegółowe w zakresie wiedzy, umiejętności i zastosowania,
- wprowadzane struktury gramatyczne,
- wprowadzane słownictwo.
Elementem, który wyznacza charakter integracji jest krąg tematyczny. Zaproponowano
szesnaście kręgów tematycznych w wersji angielskiej i polskiej. W ich zakresie wyznaczono
tematy zajęć edukacyjnych z języka angielskiego i innych rodzajów edukacji dla klasy
drugiej.
Przedstawiono scenariusze zajęć z języka angielskiego oraz z pozostałych rodzajów
edukacji wczesnoszkolnej w zakresie klasy drugiej.
W strukturze scenariuszy lekcji z języka angielskiego dla klasy drugiej
odzwierciedlone są zapisy programu „Trampolina do sukcesu”. Scenariusze te są spójne z
rozkładem materiału nauczania z języka angielskiego w klasie drugiej. Można w nich
wyodrębnić takie stale elementy, takie jak:
- temat lekcji,
- tytuł rozdziału (informacja o realizowanym kręgu tematycznym),
- cele kształcenia ogólnego zgodne z treścią podstawy programowej,
- treści nauczania nowożytnego języka obcego zgodne z podstawa programową,
- integracja treści nauczania nowożytnego języka obcego z pozostałymi obszarami edukacji
wczesnoszkolnej,
- informacja o programie nauczania („Trampolina do sukcesu”),
- cele ogólne, cele operacyjne (zapamiętanie wiadomości, zrozumienie wiadomości,
zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych, zastosowanie wiadomości w sytuacjach
problemowych), sposoby realizacji celów,
- cele wychowawcze,
- zasób leksykalny i struktury gramatyczne,
- metody i techniki nauczania,
- formy organizacyjne,
- środki dydaktyczne,
- planowana kontrola/ewaluacja,
4
- przebieg lekcji (część wstępna, zasadnicza część lekcji, część końcowa) oraz uwagi i
komentarz metodyczny (z informacjami np. o rodzaju oceny, o wdrażanej zasadzie).
Na koniec każdego scenariusza lekcji języka angielskiego w klasie drugiej uwzględniono
literaturę przedmiotu, odwołanie do Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30
maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. 2014 nr 0
poz. 803 2014.09.01) oraz zasoby internetowe.
Scenariusze lekcji z języka angielskiego dla klasy drugiej oceniam wysoko. Są na
bardzo dobrym poziomie merytorycznym i dydaktycznym. Stanowią naturalną kontynuację
treści i celów nauczania języka angielskiego z klasy pierwszej.
Podobną strukturę można zauważyć odnośnie scenariuszy zajęć z pozostałych
rodzajów edukacji wczesnoszkolnej realizowanych w klasie drugiej:
- temat lekcji,
- krąg tematyczny,
- cele kształcenia ogólnego zgodne z treścią podstawy programowej,
- treści nauczania zgodne z podstawa programową,
- informacja o programie nauczania („Trampolina do sukcesu”),
- cele ogólne, cele operacyjne (zapamiętanie wiadomości, zrozumienie wiadomości,
zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych, zastosowanie wiadomości w sytuacjach
problemowych), sposoby realizacji celów,
- cele wychowawcze,
- inne informacje,
- metody wg W. Okonia,
- formy organizacyjne,
- środki dydaktyczne,
- planowana kontrola/ewaluacja,
- przebieg lekcji (część wstępna, zasadnicza część lekcji, część końcowa) oraz uwagi i
komentarz metodyczny (z informacjami np. o rodzaju oceny, o wdrażanej zasadzie).
W przebiegach poszczególnych zajęć dla klasy drugiej widać dbałość o włączanie treści
nauczania języka obcego (angielskiego) do zajęć edukacyjnych, na przykład w zabawach,
piosenkach itp. Na końcu każdego scenariusza zajęć ujęto literaturę przedmiotu, odwołanie do
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
5
kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. 2014 nr 0 poz. 803 2014.09.01)
oraz do zasobów internetowych.
Scenariusze zajęć zintegrowanych oceniam wysoko. Są na bardzo dobrym poziomie
merytorycznym i dydaktycznym. Widać dbałość o jednoczesne nauczanie i uczenie się dzieci
w klasie trzeciej zarówno w zakresie języka obcego, jak i innych rodzajów edukacji,
wyznaczonych w podstawie programowej.
3.
W innowacyjnej obudowie dydaktycznej programu „Trampolina do sukcesu”
realizowanego w klasie drugiej znalazły się ponadto:
- karty pracy,
- pacynki,
- Mystery Box,
- portfolio,
- przewodniki metodyczne,
- szczegółowe plany dydaktyczne,
- diagnoza wstępna i końcowa,
- sprawdzanie wiadomości,
- plansze edukacyjne,
- lekcje/godziny do dyspozycji nauczyciela,
- system motywacyjny,
- listening (nagrania na CD),
- fabuła tworząca atmosferę sprzyjającą uczeniu się,
- nagrania muzyczne wspomagające dyscyplinę,
- aplikacja komputerowa,
- nowatorskie pomoce dydaktyczne,
- szablony do wycinania,
- płyta CD z piosenkami,
- płyta DVD z filmami,
- oprogramowanie multimedialne (aplikacja komputerowa dla nauczycieli).
Elementy obudowy są dostępne na stronie internetowej www.landers.pl w zakładce
„Klasa 2”. Są opracowane na bardzo dobrym poziomie merytorycznym, dydaktycznym,
muzycznym i graficznym. I tak na przykład pod hasłem „karty pracy”, kryją się przykłady
środków dydaktycznych z kategorii: „portfolio”, „album”, „karty pracy ucznia j. ang.”. „karty
pracy ucznia EW”, karty pracy nauczyciela j. ang.”, „karty pracy nauczyciela EW”, „karty
6
sprawdzające wiedzę P”. Ich struktura i treść są bardziej skomplikowane niż w klasie
pierwszej, uwzględniają możliwości dzieci podejmujących drugi rok nauki języka
angielskiego i edukacji w szkole podstawowej. Bezpośrednio do wykorzystania na zajęciach
edukacyjnych są:
- 32 plansze, np. „Addition and substraction” („Dodawanie i odejmowanie”), „Animal Kingdom”
(„Królestwo zwierząt”), „Animals of the world” („Zwierzęta świata”);
- 24 piosenki porządkowe (i sygnały dźwiękowe), np. „This is the way to say hello”, „Witamy
w klubie Tiny i Toma”, „Hello trampoline”, „Portfolio”, „Zrób to co ja”;
- 24 piosenki tematyczne, np. „In the classroom”, „Meet my family”, „Pełen kształtów świat”,
„Colour game”;
- 30 filmów dydaktycznych, np. „The restaurant „ („W restauracji”), „Kolory, liczby, kształty”, „Indian’,
„Nasza klasa”, „London”;
- 15 lekcji interaktywnych, np. Hide and seek („ Zabawa w chowanego”), „Sensens” („Jak
postrzegamy świat wokoło”), „Jumbled words” („Poplątane wyrazy”).
Te same elementy obudowy, jak na przykład plansze, piosenki, filmy mogą być
wykorzystywane wielokrotnie, zgodnie z zalecaną w podstawie programowej zasadą
spiralnego układu treści kształcenia. Są pogłębiane i poszerzane w klasie drugiej, a także
później – w klasie trzeciej.
Elementy obudowy umożliwiają uczniom klasy drugiej, w tym - uczniom ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, rozwijać się, pogłębiać wiedzę i osiągać sukcesy na
miarę możliwości. Nauczyciele zaś mają możliwość rzetelnego i specjalistycznego
przygotowania się do zajęć z języka obcego w klasie drugiej.
Tego typu metodyczna obudowa stanowi szczególną pomoc dla początkujących
nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, ale co ważniejsze – dla nauczycieli języka obcego
(angielskiego). Może też być przydatna dla nauczycieli z długoletnim stażem pracy, którzy
poszukują nowych pomysłów na organizację codziennej edukacji w klasie drugiej.
Program „Trampolina do sukcesu” wraz z obudową dydaktyczną i scenariuszami zajęć
dla klasy drugiej spełnia wymagania odnośnie struktury i zgodności z podstawą programową
– wymagania stawiane w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 czerwca
2012 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego
i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników.
Wysoko oceniam program „Trampolina do sukcesu” wraz z obudową
dydaktyczną i scenariuszami zajęć dla klasy drugiej szkoły podstawowej pod względem
dydaktycznym oraz merytorycznym, i rekomenduję do zastosowania w praktyce
7
edukacyjnej jako interesującą, innowacyjną koncepcję integrującą pracę nauczyciela
języka obcego nowożytnego (angielskiego) i nauczyciela (i) edukacji wczesnoszkolnej.
8