PDF - ORPEG

Nowe hasła polskiej poezji
międzywojennej.
Grupy literackie w Polsce.
Programy i manifesty artystyczne,
czasopisma literackie.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
NURT TRADYCYJNY
GRUPA POETYCKA „SKAMANDER”
 ukształtowana w Warszawie po roku 1918, skupiona
wokół miesięcznika „Skamander”, wychodzącego w
latach 1920 – 28 i 1935 – 39;
 zasadniczy skład grupy: J. Tuwim, A, Słonimski,
J. Lechoń, J. Iwaszkiewicz, K. Wierzyński;
 luźno związani poeci: M. Pawlikowska –
Jasnorzewska, Wł. Broniewski, K. Iłłakiewiczówna,
J. Wittlin, J. Liebert.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Za swojego patrona grupa uważała L. Staffa.
 Nazwa pochodziła od mitologicznej rzeki
opływającej Troję, poeci zaś wzięli ją bezpośrednio z
„Akropolis” St. Wyspiańskiego: „Skamander połyska,
wiślaną świetlący się falą”. Taki tytuł nosił miesięcznik
poetycki – pismo, które stało się trybuną postulatów
„Skamandra” – grupy poetów.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Postulaty:
 programowa zapowiedź bezprogramowości;
 prawo do swobody artystycznej, niechęć do patosu i
kult talentu;
 poeta musi być rzemieślnikiem i uczciwym
pracownikiem;
 „młodość” jako temat i siła twórcza.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Cechy poezji:
 zwrot do postawy aktywnej (poezja zaangażowana);
 tematyka miasta, tłumu, codzienności;
 w pierwszej fazie reprezentowali tematykę
antyromantyczną, negowali poezję służącą narodowi –
uważali, że wyzwolone państwo nie potrzebuje takiej
poezji;
 nie negowali (tak jak awangarda) wytworów tradycji
i kultury;
 pisali utwory przeznaczone do kabaretu.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Omawiane utwory
Podręcznik - Witold Bobiński
„Barwy epok. Kultura i literatura.”
Odezwa i cennik usług – „Pod Picadorem” s. 49;
Słowo wstępne, „Skamander” 1920, nr 1 s .51;
Henri Matisse „Taniec II”, 1910 s. 34;
Jan Lechoń „Herostrates” s. 51;
Antoni Słonimski „Czarna wiosna” (frag.) s. 52;
K. Wierzyński „Jestem jak….” s. 52;
Julian Tuwim „Wiosna (Dytyramb)” s. 108;
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
DYTYRAMB – kunsztowna oda, pieśń
pochwalna o charakterze wzniosłym lub
ironicznym. Nazwa pochodzi od starożytnych
hymnów ku czci Dionizosa o przydomku
Dityrambos. Dytyramby cechuje patetyczna
ekstaza, gwałtowność uczuć, styl śmiały,
porywający, często hiperboliczny (przesadny,
wyolbrzymiony).
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Jan Lechoń „Mochnacki” s. 119
M. Pawlikowska – Jasnorzewska „Miłość”,
„Fotografia” s. 129
Lata trzydzieste XX w. to koniec działalności grupy
„Skamander”. Rozeszły się drogi poetów – przyjaciół, obrali
różne kariery, poróżniły ich także poglądy polityczne. Lechoń i
Iwaszkiewicz objęli stanowiska dyplomatyczne za granicą,
Wierzyński związał się z prawicowym obozem sanacji,
Słonimski zajął się publicystyką, a Tuwim coraz poważniejszymi,
krytykującymi rzeczywistość tematami.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
AWANGARDA KRAKOWSKA
Program Awangardy Krakowskiej ukształtował się pod
wpływem polemicznych sporów ze „Skamandrem”.
Grupa powstała na początku lat dwudziestych XX w., za sprawą
działalności poetów skupionych wokół Tadeusza Peipera i
wydawanego przez niego pisma „Zwrotnica” (w dwóch seriach
1922-23 i 1926-27). Peiper – nazywany często „papieżem
awangardy”, był teoretykiem grupy. Po powrocie z Hiszpanii w
1921 r. wydał programowe książki: „Nowe usta” i „Tędy”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Skład Awangardy Krakowskiej to:
Julian Przyboś, Adam Ważyk i Jalu Kurek.
Ich program to idea nowej sztuki, którą określają:
 3M – czyli miasto, masa, maszyna jako naczelne tematy
poezji;
 Praca nad językiem poetyckim – „precz z watą słów” – sens
tkwi w skrócie i sile metafory, w kondensacji znaczeń słowa;
 Poeta nie jest kapłanem, nie jest beztroskim lekkoduchem, lecz
poważnym rzemieślnikiem, pracującym w materiale słowa.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
OMAWIANE UTWORY:
 Tadeusz Peiper - fragmenty rozpraw s. 53-54;
 Julian Przyboś „Z Tatr” s. 139
Grupa przestała istnieć w latach trzydziestych
XX w., lecz do jej założeń nawiązywały inne grupy,
zwłaszcza awangarda lubelska.
Najwybitniejszym poetą awangardy krakowskiej
pozostał Julian Przyboś.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
AWANGARDA LUBELSKA – 1927-1939.
Jej najwybitniejszym przedstawicielem był
Józef Czechowicz. Awangarda lubelska przejęła
od krakowskiej zasadę poetyckich skrótów i
płynnego obrazowania.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
FUTURYZM
Polscy futuryści nawiązywali w swojej twórczości
do założeń futuryzmu europejskiego. Marinetti głosił,
iż „ryczący automobil jest piękniejszy od Nike z
Samotraki” a futuryści słynne G G A – czyli „Gga
gąsiora jest piękniejsze od śpiewu słowika”. Futuryści
byli pierwszym awangardowym kierunkiem w polskiej
poezji, główna ich działalność przypada na lata
1918 – 1921.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
W II Rzeczypospolitej istniały dwa ośrodki futuryzmu:
 Warszawa – tu działali A. Stern i A. Wat,
 Kraków – St. Młodożeniec i B. Jasieński.
Niektóre szokujące założenia futurystów:
• postulat dowolności form ortograficznych i gramatycznych;
• próby świadomej prowokacji wobec tradycyjnych gustów i
ustalonych autorytetów ;
• wzorem dzieła sztuki jest dobra maszyna.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wiersz – manifest futurystów to „But w
butonierce” Brunona Jasieńskiego.
OMAWIANE UTWORY:
 Fragment manifestu B. Jasieńskiego s. 54
 „But w butonierce” s. 55
 „Hymn do maszyny mego ciała” T. Czyżewski s. 56
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
INNE GRUPY LITERACKIE
 ŻAGARY s. 56
 KWADRYGA
 ZDRÓJ
 PRZEDMIEŚCIE s. 59
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Dziękuję za uwagę
Aniela Ignaszak
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego