Teatr w Czechowicach - Dziedzicach w pierwszej połowie XX wieku

Teatr w Czechowicach - Dziedzicach w pierwszej połowie XX wieku
(wtorek, 07 kwiecień 2009) -
Pierwsza połowa XX wieku to czas intensywnego rozwoju gospodarczego naszego miasta. Mieszkańcom
nie wystarczały jednak sukcesy ekonomiczne. Ważna była również strawa duchowa. Liczne
stowarzyszenia społeczno-kulturalne organizowały m.in. bogate życie teatralne w wielu zespołach
amatorskich. Działalność tą opisuje kolejny materiał Towarzystwa Przyjaciół Czechowic-Dziedzic.
Śląsk Cieszyński przez całe pierwsze półwiecze XX wieku wyróżniał się liczebnością i aktywnością
amatorskich zespołów teatralnych, zaś Dziedzice i Czechowice przodowały w tym ruchu w znacznie
zniemczonym powiecie bielskim. Teatr zaspakajał naturalną potrzebę wypowiadania się w słowie i geście,
kształcił wyobraźnię i smak estetyczny, rozszerzał nieskończenie skalę przeżyć. Jako środek
wychowawczy pozwalał na masowe oddziaływanie. Wśród amatorów wyrabiał tak pożądane cechy, jak
cierpliwość, tolerancję, punktualność i współdziałanie w zespole.
Początki działalności amatorskich zespołów teatralnych związane są z kształtowaniem się polskiego
samookreślenia narodowego. Proces ten przypadł na schyłek XIX wieku, kiedy to Czechowice i Dziedzice
weszły w okres dynamicznego rozwoju, który zapoczątkowało wybudowanie Cesarsko-Królewskiej
Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda. Jak grzyby po deszczu wyrastały liczne zakłady
przemysłowe. Rozwój przemysłu wywołał zmiany w strukturze społecznej.
Mieszkańcy naszego regionu określali się jako Polacy, a główną dźwignią rozwoju polskiej świadomości
narodowej stał się opór przeciw germanizacyjnej działalność austriackich urzędników, kapitalistów i
mieszczan. Obronę zagrożonej polskości podjęła inteligencja polska. Wybitni krzewiciele polskości
przybyli na nasz teren z Galicji i zachodniej części Śląska Cieszyńskiego (Franciszek Zalesiński, ks. Antoni
Macoszek, ks. Jan Barabasz, Czesław Wojciechowski, Leopold Piesko, Stanisław Kmiecicki, Stanisław
Cyankiewicz, Władysław Górnikiewicz, Karol Mazurek, Michał Olszewski i inni). Dzięki nim kształcenie i
wychowanie w polskim duchu narodowym nabrało rozmachu.
Czechowickie i dziedzickie zespoły amatorów miały w swoim repertuarze sztuki o treści patriotycznej,
religijnej i komediowej, często sięgały po pozycje ludowe, wyrastające z miejscowego folkloru i tradycji
świąt narodowych i religijnych (np. W. Krząszcza, ks. E. Grima, J. Szuścika). Repertuar ten związany był
z ludowymi upodobaniami naszego regionu i miał mocne zabarwienie narodowo-patriotyczne.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku amatorskie zespoły teatralne włączyły się do
rozwiązywania kwestii emancypacji kulturalnej i społecznej szerokich kręgów społeczeństwa. Działający
także teatr lewicowy nawiązywał do stałej potrzeby walki ze złem i niesprawiedliwością. Wszystkie
amatorskie zespoły chętnie sięgały po repertuar komediowo-muzyczny, gwarantujący wysoką frekwencję
i aplauz dla wykonawców.
Po drugiej wojnie światowej sprawa wychowania patriotycznego i społecznego uzyskała inny wymiar.
Państwo zaczęło narzucać nowy model kultury socjalistycznej. Wywołało to niezadowolenie licznej rzeszy
amatorów. Próbą obejścia nowych tendencji w kulturze było sięgnięcie do klasycznych utworów
dramaturgów polskich i rosyjskich. Naciski jednak trwały, co doprowadziło do rozwiązania zespołów
teatralnych. Na naszym terenie liczne zespoły amatorskie zaprzestały swej działalności pod koniec lat
pięćdziesiątych XX wieku.
W okresie zaborów działały: zespół amatorski Czytelni Katolickiej w Dziedzicach, zespół teatralny
Katolickiego Kółka Rolniczego i Oświaty wraz z Czytelnią w Czechowicach, amatorski zespół teatralny
Związku Polskich Towarzystw Gimnastycznych Sokół w Dziedzicach, scena amatorska koła Towarzystwa
Szkoły Ludowej, zespoły amatorskie Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego, amatorzy koła Polskiego
Towarzystwa Pedagogicznego, amatorski zespół teatralny koła Stowarzyszenia Polskich Robotników i
Robotnic Siła w Czechowicach Żebraczy.
Amatorski ruch teatralny rozkwitł w niepodległej Polsce. Działały wówczas: amatorski zespół teatralny
dziedzickiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, amatorskie zespoły teatralne kół Macierzy
Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego w Czechowicach i Dziedzicach, amatorskie zespoły teatralne organizacji
katolickich w Czechowicach i Dziedzicach, zespoły amatorskie organizacji kombatanckich i
paramilitarnych, amatorskie zespoły teatralne Robotniczego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego Siła.
Liczne były równie przedstawienia teatralne młodzieży szkolnej.
Po II wojnie światowej, mimo iż wielu przedwojennych aktorów - amatorów nie dotrwało końca wojny, a
dorobek materialny i dokumentacja zespołów uległa zniszczeniu, ponownie rozpoczęły działalność zespoły
amatorskie. Były to m.in.: zespoły harcerskie i szkolne, zespoły amatorskie świetlicy KWK Silesia,
http://www.czechowice-dziedzice.pl/www_2.0 - Archiwalny serwis Urzędu
Powered
Miejskiego
by Mambo
w Czechowicach-Dziedzicach
Generated: 3 March, 2017, 12:06
amatorski zespół teatralny czechowickiej straży pożarnej, amatorski zespół teatralny przy klasztorze
Ojców Jezuitów, zespół amatorski IV koła Macierzy Szkolnej w Czechowicach Lipowcu, teatralny zespół
amatorski Komitetu Rodzicielskiego Szkoły Podstawowej nr 1 w Czechowicach-Dziedzicach, amatorski
zespół teatralny Danuty Baduszkowej świetlicy Związku Zawodowego Kolejarzy w Czechowicach. Ostatni
z wymienionych zespołów odnosił sukcesy ogólnopolskie, a Danuta Baduszkowa, opuściwszy CzechowiceDziedzice zajęła się teatrem profesjonalnie i była m.in. twórcą świetności Teatru Muzycznego w Gdyni.
Dziś nieco zapomniane, a niegdyś tak bujne życie teatralne dokumentuje książka p. Erwina Woźniaka
„Amatorski ruch teatralny w Czechowicach-Dziedzicach w pierwszej połowie XX wieku”.
Zawiera ona wiele informacji o przedstawieniach i ich uczestnikach oraz bogaty materiał ikonograficzny.
Niejeden z mieszkańców naszego miasta wśród ludzi sceny odnajdzie tu swoich przodków. Pozycję tą
można zakupić w Izbie Regionalnej w Czechowicach-Dziedzicach.
Towarzystwo Przyjaciół Czechowic-Dziedzic.
http://www.czechowice-dziedzice.pl/www_2.0 - Archiwalny serwis Urzędu
Powered
Miejskiego
by Mambo
w Czechowicach-Dziedzicach
Generated: 3 March, 2017, 12:06