UPRAWA NARCYZÓW W DONICZKACH
Transkrypt
UPRAWA NARCYZÓW W DONICZKACH
narcissus 7 narcissus 8 narcissus 9 Ważne właściwe określenie terminu sadzenia Okresy chłodzenia poszczególnych odmian Dobry rezultat wynikiem właściwego przygotowania Planowany termin kwitnienia Najważniejsze odmiany narcyzów doniczkowych wraz z okresem chłodzenia w tygodniach, w różnych terminach sezonu pędzenia Skuteczny plan ze schematem pędzenia Termin sadzenia jest związany z planowanym terminem kwitnienia oraz temperaturą przed faktycznym rozpoczęciem pędzenia. Aby uzyskać kwitnące rośliny w grudniu, należy odpowiednio wcześnie rozpocząć zabiegi z partiami wczesnymi. Miniaturowe narcyzy jak Tête-à-Tête ze względu na zwiększone zagrożenie Botritis często sadzi się do doniczek we wrześniu i ukorzenia w chłodniach. Odmiany długopędowe sadzi się do doniczek w październiku, a następnie umieszcza w skrzynkach w chłodni lub ewentualnie w dołowniku. Korzystając z chłodni narcyzy na najwcześniejsze terminy kwitnienia można sadzić do doniczek już we wrześniu. Natomiast umieszczając rośliny w dołownika lepiej zaczekać, aż temperatura spadnie do ok. 12 °C lub niżej. Zbyt wysokie temperatury zwiększają zagrożenie chorobami oraz zmniejszają efekt chłodzenia. Narcyzy Tazetta z odmiany Paperwhite można wszakże sadzić w wyższej temperaturze gruntu (16-18 °C). Większość narcyzów do uprawy doniczkowej sadzi się między wrześniem i grudniem. Zapewnienie wymaganego okresu chłodu Niższa temperatura pozwala ograniczyć wzrost roślin. Także zalecany okres chłodu jest średnio o 2 tygodnie krótszy. Podczas chłodzenia narcyzów doniczkowych stosuje się najczęściej początkowo temperaturę 5 °C, a następnie 2 °C. Ewentualne wstępne chłodzenie na sucho narcyzów długopędowych może odbywać się w temperaturze 5 °C. W przypadku narcyzów miniaturowych jest to często temperatura 9 °C. Narcyzy długopędowe przechowuje się na ogół w niższych temperaturach, niż narcyzy miniaturowe, aby ograniczyć ich wzrost. Jeśli ukorzenianie jest znacznie opóźnione, zaleca się okresowe podwyższenie temperatury w chłodni z 2 do 5 °C. Można ewentualnie podwyższyć ją przed wniesieniem do szklarni nawet do 9 °C, lub też wnieść rośliny do szklarni z tą temperaturą przez pewien czas. Jeśli z jakiś powodów wyniesienie skrzynek z chłodni nie jest możliwe, należy, ze względu na długość pędów, temperaturę obniżyć; jednak nie niżej niż 0 °C, mając na uwadze uszkodzenia mrozowe. Narcyzy często przechowuje się w chłodni razem z tulipanami; na ogół nie ma z tym problemów. Maksymalna długość pędów narcyzów doniczkowych w chwili wnoszenia do szklarni wynosi zazwyczaj 5 cm. Narcyzy w uprawie doniczkowej ukorzenia się i przechowuje na ogół w niższej temperaturze niż narcyzy na kwiat cięty. rodzaj narcyzów wrzesień październik – marzec Narcyzy miniaturowe 9°C (łącznie z ewentualnym 5°C do ok. 1 lutego, następnie obniżanie do 2°C. (jeśli istnieje wstępnym chłodzeniem na niebezpieczeństwo nadmiernego wzrostu pędów, dalsze obniżenie sucho) do 0°C, jednak nie niżej !) 5°C (łącznie z ewentualnym 5°C do ok. 1stycznia, następnie obniżanie do 2°C. (jeśli istnieje wstępnym chłodzeniem na niebezpieczeństwo nadmiernego wzrostu pędów, dalsze obniżenie sucho) do 0°C, jednak nie niżej!) Narcyzy długopędowe odmiana grupa rozpoczęcie początek pędzenia początek pędzenia początek pędzenia pędzenia do od 17 grud. do 17 stycz. od 17 stycz. do 17 lut. od 17 lut. do 17. grud. 17 mar. Miniaturowe Jetfire Cyclamineus - 12 12 12 Tête-à-Tête Cyclamineus 14 14 14 13 Topolino Trąbkowe (żółte) 12 12 12 11 Długopędowe W oparciu o konieczny okresu chłodzenia cebul można opracować schemat pędzenia. Pomoże on określić termin sadzenia danej partii pod kątem planowanej daty zbioru. Czas trwania pędzenia zależy od metody pędzenia, pory roku, zastosowanej odmiany oraz temperatury pędzenia. Ogólny schemat przedstawia się następująco: PRZYKŁAD SCHEMATU PĘDZENIA • okres szklarniowy do zakończenia zbioru: 2 tygodnie • chłodzenie cebul danej odmiany: 14 tygodni • rozpoczęcie chłodzenia lub sadzenie cebul: 16 tygodni Abba Pełne 10 10 10 10 Bridal Crown Pełne - 14 14 14 Carlton Wielkoprzykoronkowe 14 14 14 14 Ice Follies Wielkoprzykoronkowe 14 14 14 12 Cragford Tazetta 13 12 12 12 Minnow Tazetta - - - 16 Wyposażenie szklarni i pędzenie Paperwhite Tazetta 0 0 0 0 Ziva Tazetta 0 0 0 0 Attraction Trąbkowe (białe/żółte) 16 16 15 15 Gold Medal Trąbkowe (żółte) - - 14 14 Double Gold Medal Pełne (żółte) - - - 14 Primeur Trąbkowe (żółte) - - 15 15 Aby zakwitnąć, narcyzy nie wymagają zbyt dużo światła; większość szklarni spełnia warunki do ich pędzenia. Pędzenie w szklarniach z ograniczonym dostępem światła sprawia, że rośliny stają się wyższe i wątlejsze. Wczesną wiosną konieczne może okazać się nawet ograniczenia dostępu światła, w celu obniżenia zbyt wysokiej temperatury, przyspieszającej kwitnienie roślin. Narcyzy pędzone w doniczkach umieszcza się często w - = nieodpowiednie lub w mniejszym stopniu odpowiednie do pędzenia w tym terminie Narcyzy Tazetta nie wymagają okresu chłodu Niektóre narcyzy z grupy Tazetta nie wymagają okresu chłodu do przyspieszonego kwitnienia. Dotyczy to przede wszystkim narcyzów Paperwhite i najbardziej znanej odmiany Ziva. W ich przypadku konieczne jest jednak przerwanie okresu spoczynku; odbywa się to przeważnie przed dostarczeniem cebul odbiorcy. Czubki pędów, wyrastające z cebul są tego widocznym potwierdzeniem. Posadzone cebule umieszcza się od razu w szklarni i rozpoczyna pędzenie. Narcyzy odmiany Paperwhite mogą nadmiernie wydłużać pędy. Przeciwdziałamy temu przysypując doniczki 6-7 cm warstwą piasku. Cebule odmiany Paperwhite są okrągłe i mają ciemniejszy kolor, niż cebule pozostałych narcyzów. Najbardziej odpowiednią temperaturą w szklarni jest 18-20 °C. Paperwhite można też uprawiać w szklanych naczyniach, wypełnionych żwirkiem. Warstwa żwirku powinna sięgać do czubka cebul, zaś poziom wody dotykać spodu cebul. przed planowanym terminem kwitnienia skrzynkach na stołach, aby zapewnić lepszy dostęp do kwiatów podczas zbioru. Nawadniać można na wiele sposobów, w tym także bezpośrednio na roślinę. Narcyzy pędzone w zbyt suchym podłożu będą niższe. Wilgotność powietrza podczas pędzenia narcyzów musi być wyższa, niż przy pędzeniu tulipanów i może wynosić 90%. Oznacza to, iż z punktu widzenia oszczędności energii dobrym rozwiązaniem jest zamykanie szklarni na przykład zasłonami z folii. Optymalna temperatura podczas pędzenia to 15 do 18 °C. Czas trwania okresu szklarniowego zależy od zastosowanej metody pędzenia, odmiany, długości pędów w chwili wnoszenia do szklarni, pory pędzenia oraz klimatu w szklarni i wynosi przeważnie jeden do dwóch tygodni. narcissus 10 Sadząc bezpośrednio po otrzymaniu dostawy unikniemy problemów Staranny dobór materiału wyjściowego, dobre warunki sadzenia oraz sadzenie bezpośrednio po otrzymaniu dostawy pozwalają uniknąć zagrożeń chorobami. W poniższej tabeli przedstawiamy najważniejsze choroby i zasady postępowania w przypadku ich wystąpienia. Działania prewencyjne w znacznym stopniu ograniczają ryzyko występowania chorób. SPRAWCA OBJAWY ZAPOBIEGANIE/ZWALCZANIE Odmiany Botrytis, Stagonospera (grzyb) Wierzchołki liści przebarwione na brązowo . Na wierzchołkach cebul i łuskach zewnętrznych widoczne gnijące plamki często zawierające sklerocja. Cebule sadzić bezpośrednio po otrzymaniu dostawy lub przechowywać rozpakowane w suchym miejscu. Odmiany wrażliwe (m.in. Tête-à-Tête) zaprawić odpowiednim fungicydem. Fusarium (sucha zgnilizna cebul, grzyb) Rośliny wyrastają zniekształcone lub wcale nie wschodzą. Tkanka wewnątrz cebuli, szczególnie w najniższej części, gnije i ma kolor szarobrązowy. Stosować świeże podłoże. Cebule sadzić w niskiej temperaturze, 9 °C lub niższej. Otrzymane cebule sadzić niezwłocznie. Dobra jakość zachęca do ponownego zakupu Gotowe do sprzedaży narcyzy doniczkowe powinny być dobrze ukorzenione i prosto stać w doniczkach. Zbiór można przeprowadzać w różnych fazach rozwoju: od kilucentymetrowego zielonego pędu do widocznych pierwszych wybarwionych pąków kwiatowych. W handlu są dostępne specjalne plastikowe etykietki wstawiane do doniczek, które stosuje się szczególnie u roślin we wczesnych fazach rozwoju. Doniczki pakuje się też w specjalne osłonki z nazwą odmiany i informacją o zasadach pielęgnacji narcyzów doniczkowych. Rośliny w późniejszej fazie rozwoju prezentują się korzystniej. Czas wartości handlowej jest krótszy. UPRAWA NARCYZÓW W DONICZKACH PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI ODNOŚNIE Pythium (zgnilizna korzeni, grzyb występujący w glebie) Korzenie w doniczce gniją. Stosować podłoże niezbyt miałkie, próchnicze, nie nawadniać nadmiernie podczas sadzenia. Wrażliwe są odmiany drobnokorzeniowe szczególnie narcyzy miniaturowe. Zasychanie pąków Pąki na pędach nad cebulą lub tworzące się w jej wnętrzu zasychają. Nie dopuszczać do nadmiernie wysokiej temperatury w szklarni na wczesne terminy pędzenia. Zapobiegać uszkodzeniom mrozowym. Nie dopuszczać do przesuszania podłoża i zbyt niskiej wilgotności względnej. q q q q WŁAŚCIWEGO DOBORU ODMIANY ORAZ ROZMIARU POJEMNIKA ODPOWIEDNIEGO PRZYGOTOWANIA CEBUL DO UPRAWY PRAWIDŁOWYCH WARUNKÓW UPRAWY KWIATÓW DONICZKOWYCH ZAPOBIEGANIA PROBLEMOM PODCZAS UPRAWY Odpowiednia odmiana i dobre planowanie Cebule składają się na ogół z cebuli głównej (matecznej) i jednej lub kilku cebul przybyszowych, tzw. dwunosowych. Cebule wyrosłe z cebul małych (siewek) mają okrągły kształt. Cebule okrągłe, po osiągnięciu właściwej wielkości wydają duży pęd kwiatowy. Cebule główne dwunosowe zakwitają w zasadzie zawsze; natomiast wydanie kwiatów z małych cebul zależy od wielkości cebul oraz planowanego terminu kwitnienia. Rozmiar cebul w dużym stopniu determinuje odmiana i wynosi on w obwodzie od 10/12 do 18/+ cm. W uprawie przyspieszonej na bardzo wczesne terminy kwitnienia uzyskujemy mniejszą ilość kwiatów o mniejszym ciężarze. W trosce o dobre wyniki uprawy zamówienie na cebule należy składać z odpowiednim wyprzedzeniem, najlepiej więcej niż pół roku przed rozpoczęciem produkcji. Dostawca poinformuje nas o optymalnej temperaturze pędzenia wymaganej dla uzyskania kwitnących roślin w określonym terminie. Cebule do pędzenia roślin doniczkowych dostarcza się zazwyczaj nie chłodzone. Należy zapewnić im pełny okres chłodu. Jeśli jednak dostarczone cebule były przez kilka tygodni wstępnie chłodzone w temperaturze 9 lub 5 °C, odlicza się ten czas od całości wymaganego okresu chłodu. Przyspieszanie kwitnienia narcyzów doniczkowych prowadzi się przede wszystkim od grudnia do marca, przy czym luty i marzec to główne miesiące produkcyjne. Traktowanie odpowiednią temperaturą Dostawcy cebul dostosowują temperaturę zabiegów preparowania cebul do planowanego terminu kwitnienia. Narcyzy po wykopaniu z ziemi (czerwiec) poddawane są najpierw działaniu podwyższonej temperatury. Cebule na najwcześniejsze terminy kwitnienia należy wykopać wcześnie. Zawiązywanie się kwiatu wewnątrz cebuli jest w wielu przypadkach zakończone już w okresie wykopywania. Po zapewnieniu cebulom wystarczającego okresu ciepła, można rozpocząć chłodzenie. Cebule sadzi się do doniczek i przechowuje w skrzynkach w chłodni. Można też cebule sadzone do doniczek jesienią umieścić w dołowniku, co pozwoli wykorzystać naturalnie niskie temperatury. W przypadku uprawy doniczkowej najczęściej stosuje się pierwszą metodę. Czynnikiem determinującym moment rozpoczęcia chłodzenia jest planowany termin kwitnienia roślin. Na wcześniejsze terminy chłodzenie rozpoczynamy wcześniej, na późniejsze później. Po zakończeniu okresu chłodzenia można przystąpić do pędzenia. Niektóre narcyzy z grupy Tazetta nie wymagają chłodzenia, jednak musi nastąpić przerwanie okresu spoczynku. Cebule na wczesne terminy kwitnienia poddaje się czasem przed posadzeniem wstępnemu chłodzeniu na sucho. W chwili dostawy mają więc część wymaganego okresu chłodu za sobą. narcissus 3 Różne metody pędzenia Pędzenie w skrzynkach umieszczonych w chłodni Najpowszechniej stosowaną metodą jest pędzenie w doniczkach wstawionych do skrzynek i umieszczonych w chłodni. Metoda ta jest korzystna za względu na mniejszy nakład pracy oraz możliwość zaplanowania terminów. Cebule ukorzeniają się w skrzynkach ustawionych w stosy i pozostają w chłodni tak długo, jak wymaga tego okres ich chłodzenia. Doniczki umieszcza się w plastikowych pojemnikach lub drewnianych skrzynkach o wymiarach 40x60 cm i 50x75 cm. Pojemniki powinny mieć odpowiednią głębokość, aby zapewnić przestrzeń kiełkującym pędom. Pędy wyrastają zazwyczaj do wysokości 5 cm; nie powinny być dłuższe niż 7 cm. Wskazana głębokość pojemników to 16-20 cm. W przypadku większych doniczek należy zastosować głębsze pojemniki. Podłoże po posadzeniu cebul powinno być dobrze wilgotne, ale nie przelane. Cebule odmiany Têteà-Tête i Cridal Crown są bardzo podatne na Pythium zgniliznę korzeni i dlatego nie powinny być zbyt obficie podlewane podczas sadzenia. W chłodni o wysokiej wilgotności powietrza nie ma na ogół konieczności podlewania przed przeniesieniem skrzynek do szklarni. Wysuszania podłoża w doniczkach można uniknąć, zlewając od czasu do czasu podłogę w chłodni. W trakcie ukorzeniania cebul narcyzów korzenie mogą powodować silne parcie, które będzie wypychało cebule z podłoża. Im później sadzi się cebule, tym większe ryzyko wypychania. Dlatego konieczne jest przysypanie cebul warstwą piasku o grubości minimum 3 cm lub zastosowanie mat z gąbki, które dokładnie wypełniają przestrzeń między pojemnikami w stosie. Warstwa gąbki powinna być na tyle gruba, aby mocno dociskała cebule w doniczkach. Gdy na spodzie doniczek pojawią się korzenie – najczęściej po ok. 6 tygodniach –gąbkę można usunąć, aby nie ograniczała przestrzeni dla dalszego rozwoju pędów. Dołowanie doniczek w celu wykorzystania naturalnie niskich temperatur Narcyzy do uprawy doniczkowej można także przechowywać w dołowniku. Umożliwi to roślinom odbywanie okresu chłodu w naturalnych warunkach. Jest to jednak metoda wymagająca większych nakładów pracy oraz mająca ograniczoną możliwość regulowania temperatury. Ponadto wiąże się z większym ryzykiem nadmiernego wzrostu roślin. Małe doniczki wypełnione podłożem z umieszczonymi wewnątrz cebulami wstawia się do skrzynek, a następnie dołuje. Cebule przysypuje się około 5 cm warstwą (najlepiej piasku), aby zapobiec ich wypychaniu z podłoża przez rozwijający się system korzeniowy. Narcyzy, szczególnie odmiany miniaturowe jak Tête-à-Tête, są bardzo wrażliwe na mróz. Mogą przemarzać w temperaturze wynoszącej 0 °C i mniej na wysokości cebul. W celu uniknięcia uszkodzeń mrozowych zaleca się okrywanie ich 8-12 kg warstwą słomy na m2 lub folią pęcherzykową. Aby nie dopuścić do nadmiernego wzrostu pędów, zabezpieczenia te należy później usunąć. Sadzić najlepiej w gruncie o temperaturze poniżej 9 °C. Sadzenie w temperaturze wyższej niż 13 oC zmniejsza efekt chłodzenia i podnosi ryzyko wystąpienia chorób, jak Fusarium. narcissus 4 narcissus 5 narcissus 6 Odpowiednia cebula w odpowiedniej doniczce Dobór odpowiedniej wielkości doniczek Postępowanie po odebraniu dostawy cebul Jest wiele rozmiarów doniczek, od małych czworokątnych 7 cm, przeznaczonych dla jednej cebuli, po wielkie misy lub pojemniki, mieszczące dziesiątki sztuk. W poniższej tabeli przedstawiamy przykłady popularnych rozmiarów mniejszych doniczek wraz z zalecaną ilością oraz rozmiarem cebul. Dostarczone cebule są na ogół gotowe do sadzenia. Chłodzenie rozpoczyna się od sadzenia w niskiej temperaturze. Nie należy pozostawiać cebul długo w opakowaniach, ani przechowywać je w wilgotnym miejscu. Jeśli nie ma możliwości sadzenia bezpośrednio po otrzymaniu dostawy, umieszczamy cebule w suchym miejscu z dobrą cyrkulacją powietrza, w temperaturze ok. 17-20 °C. Cebule wstępnie chłodzone lub dopiero rozpoczynające chłodzenie umieszczamy w temperaturze 5-7 °C. Cebule przechowywane w miejscu zbyt wilgotnym zaczną się przedwcześnie ukorzeniać i mogą zostać porażone przez Penicilium oraz Botritis. W miejscu zbyt ciepłym i wilgotnym może też dojść do gnicia cebul wywołanego przez Fusarium. W przypadku wątpliwości należy porozumieć się z dostawcą. Starannie sadzimy Niemal wszędzie do napełniania doniczek stosuje się świeże podłoże. Nie należy stosować podłoża o nadmiernej zawar tości próchnicy, lecz substrat wymieszany z dużą ilością torfu czarnego i/lub piasku. Ograniczy to, szczególnie w przypadku narcyzów miniaturowych jak Tête-à-Tête ryzyko porażenia Botritis. Można też stosować ziemię ogrodniczą z zakładu lub z dołownika, ale zwiększy to niebezpieczeństwo wystąpienia chorób. Poza tym takie podłoże jest często zbyt ciężkie. Wartość Ph podłoża powinna wynosić ok. 5,5-7; do substratu torfowego zawsze dodajemy wapń. Podłoże powinno mieć odpowiednią strukturę – niezbyt miałką i niezbyt zwięzłą, gdyż w przeciwnym razie zawiera mniej tlenu i przy nadmiernym podlewaniu może dojść do wystąpienia Pythium-zgnilizny korzeni. Odmiany wrażliwe na botrytis, jak Tête-à-Tête, zaprawia się przed sadzeniem specjalnymi preparatami grzybobójczymi. Przystępując do sadzenia, napełniamy doniczki podłożem do wysokości krawędzi, a następnie lekko wciskamy w nie cebule. Wierzchołki cebul powinny wystawać ponad krawędź doniczki. Cebule zbyt mocno wciśnięte w podłoże będą miały szybszy wzrost z powodu mniejszej przestrzeni dla korzeni. Po posadzeniu obficie podlewamy, zwracając jednak uwagę, aby nie przelać doniczek. Zbyt mokre podłoże spowoduje kłopoty z Pythium, szczególnie u odmian wrażliwych jak Tête-à-Tête i Bridal Crown. W dużych zakładach stosowane są doniczkarki. rozmiar doniczki ilość cebul w wielkość cebul ilość doniczek w ilość doniczek w ilość cebul netto na doniczce (rozmiar) skrzynce 50-75 skrzynce 40-60 m w skrzynkach 7 cm czworokątna 1 12/14 75 48 190 9 cm okrągła 3 10/12 43 25 300 10,5 cm (4 cale) okrągła 3 12/14 33 20 240 12 cm okrągła 3 14/16 16/- 24 15 180 12 cm okrągła 5 12/14 24 15 300 13 cm okrągła 4 14/16 22 12 210 16 cm (ok.6 cali) okrągła 5 do 7 16/- do 10/12 - - - 2 Można też po prostu sadzić w doniczce tyle cebul, ile się zmieści. Wtedy jednak trzeba uwzględnić fakt, że narcyzy drobnokwiatowe jak Tête-à-Tête obficie kwitną, natomiast odmiany wielkokwiatowe znacznie mniej. NARCISSUS narcissus 2 Publikacja jest własnością: International Flower Bulb Centre P.O. Box 172 | 2180 AD Hillegom | The Netherlands t +31(0)252 62 89 60 | f +31(0)252 62 89 70 [email protected] | www.bulbsonline.org Zastrzeżenie Międzynarodowe Centrum Cebulek Kwiatowych (The International Flower Bulb Centre) nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek negatywne konsekwencje, wynikające z wykorzystania informacji uzyskanych w tej publikacji.