Scenariusz zajęć Temat: Bezpieczny świat

Scenariusz zajęć
I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja przyrodnicza
Temat: Bezpieczny świat
Treści kształcenia:
10) dba o zdrowie i bezpieczeństwo swoje i innych (w miarę swoich możliwości); orientuje się
w zagrożeniach ze strony roślin i zwierząt, a także w zagrożeniach typu burza, huragan,
śnieżyca, lawina, powódź itp.; wie, jak trzeba zachować się w takich sytuacjach.
Dodatkowe:
Edukacja przyrodnicza
7) zna wpływ przyrody nieożywionej na życie ludzi, zwierząt i roślin:
a) wpływ światła słonecznego na cykliczność życia na Ziemi.
b) znaczenie powietrza i wody dla życia.
Zajęcia komputerowe
1) umie obsługiwać komputer:
a) posługuje się myszą i klawiaturą.
3) wyszukuje informacje i korzysta z nich:
a) przegląda wybrane przez nauczyciela strony internetowe (np. stronę swojej szkoły).
Edukacja społeczna
1) odróżnia dobro od zła, stara się być sprawiedliwym i prawdomównym; nie krzywdzi
słabszych i pomaga potrzebującym.
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Umie wytłumaczyć pojęcia „kataklizm” i „klęska żywiołowa”,
● Wymienia żywioły,
● Opisuje powódź tysiąclecia w Polsce,
● Wyjaśnia, dlaczego występują trzęsienia ziemi,
● Potrafi wytłumaczyć, jak wybucha wulkan,
● Umie określić, co to jest tsunami,
● Wie, na czym polega pomoc humanitarna.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Potrafi wytłumaczyć, na czym polegają kataklizmy,
● Opisuje różne żywioły,
● Wie, jakiej pomocy potrzebują ludzie w czasie powodzi,
● Wyjaśnia, co się dzieje podczas trzęsienia ziemi,
● Opisuje, jak dochodzi do wybuchu wulkanu,
● Umie wytłumaczyć przyczyny powstawania tsunami,
● Wyjaśnia, na czym polega pomoc humanitarna.
1
Kompetencje kluczowe:
●
●
●
●
Porozumiewanie się w języku ojczystym,
Kompetencje informatyczne,
Umiejętność uczenia się,
Kompetencje społeczne i obywatelskie.
Środki dydaktyczne:
●
●
●
●
●
●
●
Tablica,
Mapa Polski,
Mapka obszarów na Ziemi objętych wstrząsami sejsmicznymi (np. atlasy
geograficzne),
Schemat budowy wulkanu1,
Atlasy geograficzne (po jednym dla grupy uczniów),
Komputery, rzutnik multimedialny,
Zasoby multimedialne: ilustracja („Katastrofa naturalna”), prezentacja multimedialna
(„Polska i zagrożenia naturalne”).
Metody nauczania:
●
●
●
●
Podająca: wyjaśnienia,
Problemowa: rozmowa kierowana,
Praktyczna: pokaz,
Programowana: z użyciem komputera.
Formy pracy:
●
●
Zbiorowa jednolita,
Grupowa jednolita.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Nauczyciel wita dzieci i rozpoczyna rozmowę; zadaje pytania:
● Co to jest kataklizm?
● Jak inaczej nazywamy kataklizm?
● Dlaczego mowa jest o żywiołach?
● Co to są żywioły?
Uczniowie przy pomocy prowadzącego wymieniają żywioły i zapisują je na tablicy.
Etap realizacji
Dzieci wymieniają klęski żywiołowe, a nauczyciel zapisuje je na tablicy i uzupełnia –
w pierwszej kolejności podaje te, które mogą wystąpić w Polsce, a później na świecie
(powódź, lawina śnieżna, pożar, huragan, tornado, trzęsienie ziemi, wybuch wulkanu,
tsunami).
Prowadzący zajęcia pyta, kogo dotyka klęska żywiołowa, czy tylko jedną osobę, na jakim
obszarze występują kataklizmy, małym czy dużym. Uczniowie korzystają z ilustracji
1
Proponowane źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wulkan. Autor: MesserWoland.
2
z zasobów multimedialnych z definicją katastrofy naturalnej według polskiego prawa i głośno
odczytują różne działania sił natury, które mogą spowodować kataklizm. Nauczyciel
podejmuje dyskusję, tłumacząc każde zdarzenie (wstrząsy sejsmiczne, ekstremalne
temperatury, osuwiska ziemi itp.). Warto zapoznać dzieci z cytatem aktu prawnego, bo
pojęcia w nim zawarte pojawiają się w życiu codziennym, np. w wiadomościach,
komunikatach władz lokalnych itp.
Prowadzący pyta, czy w Polsce była kiedyś powódź, jakie miasta zalała woda z rzek.
Wyjaśnia, że największa powódź w Polsce była w 1997 roku i nazwana została powodzią
tysiąclecia. Dzieci podają, ile lat ma tysiąclecie. Prowadzący zajęcia pokazuje na mapie
zasięg powodzi. Tłumaczy, dlaczego powódź dotyka naraz kilka państw – rzeki nie płyną na
terenie tylko jednego kraju, łączą się ze sobą. Uczniowie, korzystając z internetu, oglądają
zdjęcia i filmy z powodzi w Polsce2 i odpowiadają na pytania:
● Co powoduje powódź?
● Czy deszcz może padać nad jednym miastem, czy jest to zjawisko pogodowe, które
utrzymuje się na dużym obszarze?
● Kto pomaga powodzianom?
● Czego brakuje im najbardziej?
● Co dzieje się ze zwierzętami w czasie powodzi?
● Jakie choroby grożą ludziom i dlaczego?
● Co to jest epidemia?
Nauczyciel uzupełnia ich wiadomości. Dzieci oglądają prezentację z zasobów
multimedialnych.
Następnie uczniowie wypowiadają się na temat, w jakich rejonach świata najczęściej
zdarzają się trzęsienia ziemi, na czym polega to zjawisko, co dzieje się z domami i ludźmi
w trakcie wstrząsów, czy można temu zapobiec. Nauczyciel prezentuje dzieciom mapkę
z zaznaczonym obszarem występowania wstrząsów na kuli ziemskiej, aby zobaczyły ogrom
terenów objętych tym kataklizmem. Korzystając z internetu, pokazuje zdjęcia obrazujące
zniszczenia w trakcie trzęsienia ziemi. Omawia zasadę działania sejsmografu i sposoby
zachowania podczas trzęsienia ziemi.
Uczniowie podczas rozmowy starają się określić, co to jest wulkan, wymienić nazwy
wulkanów, wyjaśnić, w jakich miejscach one występują, co wydostaje się z wulkanu na
powierzchnię ziemi, co to jest magma. Oglądają schemat budowy wulkanu, a nauczyciel
opisuje poszczególne etapy erupcji. Następnie klasa zostaje podzielona na grupy, każda
otrzymuje atlas i dzieci samodzielnie odnajdują wulkany na kuli ziemskiej. Odczytują z mapy,
na jakich kontynentach lub wyspach na oceanach jest najwięcej wulkanów. Z pomocą
nauczyciela podają nazwy państw, które są narażone na wybuchy wulkanów.
Następnie uczniowie przechodzą do omówienia zjawiska tsunami. Starają się określić, jak
powstaje tsunami, co je powoduje, jak szybko przemieszcza się fala na oceanie, ile metrów
2
Proponowane strony:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Pow%C3%B3d%C5%BA_tysi%C4%85clecia#Zobacz_te.C5.BC,
http://wiadomosci.wp.pl/gid,14729694,gpage,2,img,14730331,kat,1342,title,Mija-15-lat-od-powodzitysiaclecia-w-Polsce,galeria.html?ticaid=110ee4,
http://www.kronikarp.pl/szukaj,5396,strona-3,
http://www.kronikarp.pl/szukaj,5738,strona-3.
3
wysokości mają fale, kiedy dojdą do brzegu. Nauczyciel, korzystając z internetu, pokazuje
animację fal na Oceanie Indyjskim3 zaraz po trzęsieniu ziemi, a także uzupełnia informacje,
zwracając uwagę na zjawiska zapowiadające nadejście tsunami (głuchy dźwięk, cofanie się
wody) oraz jak należy się zachować podczas kataklizmu (ucieczka na wyżej położony teren
lub wyższe piętra budynku). Prowadzi dyskusję na temat pomocy, jakiej potrzebują ludzie.
Pyta, czy można uratować ludzi, jeżeli fala rozchodzi się od miejsca, gdzie powstanie na
oceanie, w ciągu kilku godzin, co to jest ewakuacja. Uzupełnia wypowiedzi dzieci,
a następnie zadaje pytania, co to jest pomoc humanitarna, kto udziela takiej pomocy i w jaki
sposób ludzie mieszkający w Polsce mogą się przyczynić do niesienia pomocy w innych
regionach świata.
Etap końcowy
Na zakończenie zajęć uczniowie rozmawiają o tym, czy ludzie mogą zatrzymać żywioły, czy
mogą zmienić przyrodę oraz które klęski można przewidzieć, by starać się im przeciwdziałać.
Dodatkowo:
W trakcie zajęć nauczyciel może opowiedzieć historię starożytnych Pompei, które stały się
symbolem tragedii ludzi zasypanych popiołem wulkanicznym.
Słowa kluczowe:
kataklizm, klęska żywiołowa, epidemia, powódź, trzęsienia ziemi, wybuch wulkanu, tsunami
3
Proponowane źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Tsunami
4