Gmina Środa Śląska Instytucja Zarządzająca Pl . Wolności 5, 55

Gmina Środa Śląska
Pl . Wolności 5, 55-300 Środa Śląska
tel.: 071 071 3173052; fax: 071 3173405
e-mail: [email protected], www.srodaslaska.pl
Instytucja Zarządzająca
Regionalnym Programem Operacyjnym
Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 – 2013
www.umwd.dolnyslask.pl; www.rpo.dolnyslask.pl
Projekt pn. „Rekultywacja wysypiska śmieci w Wojczycach”
współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007–2013
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
SPIS TREŚCI
1. DANE OGÓLNE.................................................................................................................................................2
1.1.NAZWA I ZAKRES OPRACOWANIA............................................................................................................................2
1.2.INWESTOR..........................................................................................................................................................2
1.3.PODSTAWA OPRACOWANIA....................................................................................................................................2
1.4.WYKORZYSTANE MATERIAŁY................................................................................................................................2
2. PODSTAWOWE DANE O SKŁADOWISKU................................................................................................3
2.1.DANE OGÓLNE....................................................................................................................................................3
2.2.STAN FORMALNO - PRAWNY..................................................................................................................................3
2.3.ILOŚĆ I JAKOŚĆ ODPADÓW.....................................................................................................................................3
3.WARUNKI GEOLOGICZNE I HYDROGEOLOGICZNE............................................................................4
4. OCENA STANU ŚRODOWISKA NATURALNEGO.....................................................................................4
5. OKREŚLENIE TECHNICZNEGO SPOSOBU REKULTYWACJI I ZAMKNIĘCIA SKŁADOWISKA
...................................................................................................................................................................................8
5.1.OPIS PLANOWANYCH ROZWIĄZAŃ ZWIĄZANYCH Z REKULTYWACJA I ZAMKNIĘCIEM SKŁADOWISKA.....................................8
5.2.REKULTYWACJA TECHNICZNA..............................................................................................................................10
5.2.1. Warstwa wyrównująca.......................................................................................................................10
5.2.2. Wykonanie systemu odgazowania......................................................................................................10
5.2.3. Wykonanie uszczelnienia czaszy składowiska.....................................................................................14
5.2.4. Wykonanie systemu odwodnienia powierzchniowego ........................................................................14
5.3.REKULTYWACJA BIOLOGICZNA ............................................................................................................................15
5.3.1. Warstwa rekultywacyjna właściwa (glebowa)....................................................................................15
5.3.2. Wysianie i nasadzenie roślinności rekultywacyjnej............................................................................16
ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE
Rysunek
Rysunek
Rysunek
Rysunek
Rysunek
Rysunek
Rysunek
Rysunek
nr 1
nr 2
nr 3
nr 4
nr 5
nr 6
nr 7
nr 8
-
Aktualne zagospodarowanie terenu
Ukształtowanie składowiska po przemieszczeniu odpadów
Zagospodarowanie terenu po rekultywacji
Przekrój – oś 5
Przekrój – oś 8
Przekrój – oś 11
Przekrój – oś B
Przekrój – oś E
skala 1 : 1000
skala 1 : 1000
skala 1 : 1000
skala 1 : 100/500
skala 1 : 100/500
skala 1 : 100/500
skala 1 : 100/500
skala 1 : 100/500
ZAŁĄCZNIKI TEKSTOWE
Załącznik
Załącznik
Załącznik
Załącznik
Załącznik
Załącznik
nr 1
nr 2
nr 3
nr 4
nr 5
nr 6
-
Wypis ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Wypisy z rejestru gruntów
Decyzja Starosty Średzkiego z dnia 6 października 2008r. nr ŚiR.7645/O/67-z/5/2002/2008.
Informacja o planowanej ilości odpadów, które zostaną przyjęte na składowisko w 2009r.
Protokoły pomiaru gazu składowiskowego.
Pismo Średzkiej Wody sp. z o.o.
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
1.
1.1.
DANE OGÓLNE
Nazwa i zakres opracowania
Dokumentacja
określająca
warunki
rekultywacji
składowiska
odpadów
innych
niż
niebezpieczne i obojętne w Wojczycach. Opracowanie obejmuje swym zakresem ukształtowanie bryły
składowiska dla potrzeb przeprowadzenia rekultywacji technicznej i biologicznej składowiska.
1.2.
Inwestor
Gmina Środa Śląska
55 – 300 Środa Śląska, pl. Wolności 5
1.3.
Podstawa opracowania
Podstawą opracowania jest umowa nr 7060-8/08 z dnia 06.10 2008 r. zawarta pomiędzy
Gminą Środa Śląska z siedzibą w Środzie Śląskiej, pl. Wolności 5, a firmą proGEO sp. z o.o. z
siedzibą we Wrocławiu ul. Energetyczna 8/7.
Niniejsze opracowanie nie stanowi Projektu budowlanego w rozumieniu przepisów ustawy z
dnia 7.07.1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. Nr 156 z 2006 r., poz. 1118, z późniejszymi zmianami) oraz
nie narusza wytycznych innych ustaw, a zwłaszcza ustawy z dn. 27.04.2001 r. Prawo ochrony
środowiska (Dz.U. Nr 129 z 2006 r., poz. 902, z późniejszymi zmianami) oraz ustawy z dn. 3.02.1995 r.
o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. Nr 121 z 2004 r., poz. 1266, z późniejszymi zmianami).
1.4.
3.1.
Wykorzystane materiały
Wypis z planu zagospodarowania przestrzennego miasta Środa Śląska.
3.2.
Wypisy z ewidencji gruntów
3.3.
Dokumentacja geologiczna charakteryzująca warunki hydrogeologiczne oraz sieć monitoringu
wód podziemnych w rejonie składowiska odpadów komunalnych dla miasta i gminy Środa
Śląska w miejscowości Wojczyce (1999r., GEOTECH)
3.4.
Instrukcja eksploatacji składowiska odpadów komunalnych dla miasta i gminy Środa Śląska w
miejscowości Wojczyce (2002 r., Ars Vitae)
3.5.
Monitoring składowiska odpadów komunalnych innych niż niebezpieczne i obojętne w
Wojczycach. Raport za 2007 rok. (2007 r., EKO Projekt)
3.6.
Ocena przebiegu osiadania powierzchni składowiska odpadów komunalnych w miejscowości
Wojczyce (2008 r., EKO Projekt),
3.7.
Podkład sytuacyjno - wysokościowy w skali 1 : 500 (stan na 30. 09 2008 r.).
3.8.
Wizja lokalna terenu składowiska.
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
2.
2.1.
PODSTAWOWE DANE O SKŁADOWISKU
Dane ogólne
Pod względem administracyjnym składowisko położone jest pomiędzy wsiami Wojczyce i
Kryniczno w gminie Środa Śląska, w odległości ok. 6km na południowy – wschód od granic miasta.
Najbliższe zabudowania gospodarczo – mieszkalne wsi Kryniczno położone są w odległości ok. 250m
od granic składowiska, natomiast od wsi Wojczyce ok. 300m. Składowisko otoczone jest przez grunty
orne. Od strony wschodniej składowiska w odległości ok. 50m przebiega droga asfaltowa Kryniczno –
Wojczyce, która w odległości ok. 3km na północ od składowiska łączy się z drogą Wrocław – Środa
Śląska. W odległości 60m na południe i 260m na zachód od składowiska znajdują się drogi gruntowe.
Wysypisko zajmuje działkę nr 241/5 – O - o powierzchni całkowitej 4,77ha, obręb Kryniczno,
gmina Środa Śląska, powiat średzki, województwo dolnośląskie; właścicielem działki jest Gmina Środa
Śląska, natomiast składowiskiem zarządza firma KOM – BŁYSK GRUPA TRANS – FORMERS sp. z
o.o., ul. 1 – go Maja 5, 55-300 Środa Śląska
Zgodnie ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
zatwierdzonym Uchwałą Rady Miejskiej w Środzie Śląskiej Nr XXIII/185/08 obszar zajmowany przez
składowisko oznaczony jest symbolem O, jako teren urządzeń gospodarowania odpadami.
Powierzchnia przeznaczonego terenu wynosi 4,77ha.
2.2.
Stan formalno - prawny
Składowisko
odpadów
komunalnych
w
Środzie
Śląskiej
jest
obiektem
obecnie
eksploatowanym i nadzorowanym o zorganizowanym funkcjonowaniu i uregulowanym stanie formalno
- prawnym.
Obiekt został uruchomiony w 1984 r. Do 1992 r. w części składowiska funkcjonowało
wylewisko nieczystości płynnych, które obecnie są wywożone do oczyszczalni ścieków. Omawiany
obiekt nie jest wyposażony w izolację dna i nie posiada także systemu odprowadzania odcieków.
Decyzją Starosty Średzkiego z dnia 6 października 2008r. nr ŚiR.7645/O/67-z/5/2002/2008
zatwierdzono instrukcję eksploatacji w zakresie terminu obowiązywania instrukcji do 31 grudnia 2009r.
2.3.
Ilość i jakość odpadów
Oceniając skład morfologiczny odpadów deponowanych na składowisku stwierdzić się, że są to typowe
odpady komunalne niesegregowane (zmieszane) - grupa 20 03 01 (zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001 w sprawie katalogu odpadów, Dz. U. Nr 112 poz. 1206),
odpady z tworzyw sztucznych - grupa 02 01 04, surowce i produkty nieprzydatne do spożycia i
przetwórstwa – grupa 02 06 01, trociny, wióry, ścinki, płyta wiórowa, forint – grupa 03 01 05, materiały
izolacyjne – grupa 17 06 04, skratki – grupa 19 08 01, odpady z targowisk – grupa 20 03 02, odpady z
czyszczenia ulic – grupa 20 03 03.
Zgodnie z danymi uzyskanymi w KOM – BŁYSK GRUPA TRANS - FORMERS w roku 2009 na
wysypisko trafi 5 – 5,5 tys. Mg odpadów (zał. nr 4).
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
3.
WARUNKI GEOLOGICZNE I HYDROGEOLOGICZNE
Obszar składowiska znajduje się na przedpolu Sudetów, w brzeżnej części Niziny Śląskiej i jest
fragmentem Wysoczyzny Średzkiej. Pod względem geomorfologicznym omawiany teren jest forma
pochodzenia wodnolodowcowego w postaci wzgórza kemowego.
W sąsiedztwie składowiska przepływa ciek wodny bez nazwy. Bierze on swój początek w
oczku wodnym znajdującym się ok. 200m na południowy – wschód od składowiska i opływa
składowisko od strony wschodniej, północno – wschodniej i północnej. Ciek ten odprowadza wody w
kierunku północno – zachodnim i wpada do potoku o nazwie Dojca.
Na omawianym obszarze w obrębie utworów czwartorzędowych występują trzy poziomy
wodonośne: poziom gruntowy i dwa poziomy międzyglinowe, rozdzielone słabo przepuszczalnymi
warstwami glin morenowych.
Pierwszy poziom wodonośny (gruntowy) występuje w piaskach i żwirach wodnolodowcowych
stadiału maksymalnego zlodowacenia środkowopolskiego. Zwierciadło wody tego poziomu zostało
nawiercone na głębokości od 1,0 do 4,9 m p.p.t..
Warstwę wodonośną drugiego poziomu, którą tworzą piaski grube i pospółki, nawiercono na
głębokości 12,0 – 13,8 m p.p.t.. Jest ona oddzielona od poziomu gruntowego warstwą glin zwałowych
o miąższości od 8,0 do 9,5m.
Trzecia warstwa wodonośna występuje na głębokości 17,0 – 26,0 m p.p.t., zbudowana jest
piasków średnich ze żwirem i otoczakami.
4.
OCENA STANU ŚRODOWISKA NATURALNEGO
Oddziaływanie wysypiska na wody podziemne i powierzchniowe zostało określone w
„Monitoringu składowiska odpadów komunalnych innych niż niebezpieczne i obojętne w Wojczycach.
Raport za 2007 rok.” (EKO Projekt) w trakcie których pobrano próbki wód podziemnych do analiz
fizyko – chemicznych.
Na podstawie pomiarów wysokości zwierciadła prowadzonych w ramach monitoringu
stwierdzono przepływ wód podziemnych w kierunku północno – wschodnim, północno – zachodnim i
południowo – zachodnim. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska monitorowane były
za pomocą piezometrów: P1, P2, P3, P4, P5 oraz P6.
Wody podziemne wypływające z terenu składowiska w kierunkach północno – wschodnim,
północno – zachodnim i południowo – zachodnim wykazują niewielki stopień przekształcenia.
Przejawia się to podwyższonymi wartościami ogólnego węgla organicznego (OWO)
oraz
przewodnictwa elektrolitycznego właściwego (PEW) w wodach podziemnych wypływających spod
składowiska w stosunku do wód naturalnych, stanowiących lokalne tło hydrogeochemiczne,
czwartorzędowego poziomu wodonośnego w tym rejonie. Na drodze przepływu wód podziemnych w
obrębie sieci monitoringowej nie odnotowano wzrostu stężeń metali ciężkich.
Wartości odczynu pH, poza piezometrem P2 (IV klasa jakości), klasyfikowały się do I klasy
jakości wód podziemnych.
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
Najniższe wartości przewodnictwa elektrolitycznego właściwego, charakterystyczne dla I klasy
jakości wód podziemnych, wykazano w otworze obserwacyjnym P2. W pozostałych piezometrach
PEW charakteryzowało się wartościami typowymi dla II klasy jakości wód podziemnych.
Nieznacznie podwyższone stężenia miedzi obserwowano w pierwszej serii badań w
piezometrach P1 oraz P2 (II klasa jakości).
Wartości ogólnego węgla organicznego, typowe dla II klasy jakości wód podziemnych
stwierdzono w drugiej serii pomiarowej w piezometrach P2, P3, P4, P5 oraz P6.
Pozostałe parametry będące przedmiotem analiz cechowały się wartościami typowymi dla I
klasy jakości wód podziemnych.
W 2007r. próbki wód powierzchniowych pobierano w jednym punkcie zlokalizowanym na
bezimiennym cieku w rejonie składowiska.
Na podstawie przeprowadzonych analiza fizyko – chemicznych stwierdzono jedynie
podwyższone wartości przewodnictwa elektrolitycznego właściwego (PEW), będącego ogólną miarą
zanieczyszczenia, typowe dla III klasy jakości wód powierzchniowych.
Pozostałe parametry nie wykazują przekroczeń badanych parametrów.
Pomiary gazu składowiskowego
Prace terenowe
W ramach prac terenowych w dniu 2.12.208 r. na terenie kwatery składowiska
odpadów w Wojczycach firma proGEO wykonała 2 płytkie otwory o głębokościach – O-1 -0,8 m p.p.t.,
O-2 – 1,5 m p.p.t.
Otwory wykonano przy pomocy penetrometru ręcznego, żerdziami o średnicy
0,05m. Po wykonaniu otworu zapuszczono rurkę PCV o średnicy 0,02 m, perforowaną w dolnej części.
Wokół rurki otwory zostały uszczelnione gliną w celu odcięcia dopływu powietrza. Do rurki podłączono
przewód doprowadzający próbkę gazu do analizatora.
Badanie składu biogazu wykonano przy użyciu analizatora GEM 2000 produkcji firmy
Geotechnical Instruments. Pomiar metanu oraz dwutlenku węgla wykonano metodą absorpcji
w podczerwieni, a pomiar stężenia tlenu - metodą elektrochemiczną. Podczas pomiaru wykonano
odczyt ciśnienia atmosferycznego, ciśnienia relatywnego w kominie oraz stężenie siarkowodoru i CO w
ppm. Próbka została zassana do miernika przy pomocy wewnętrznej pompki. Czas pracy pompki
wynosił 60 s. Po każdej analizie wykonano automatyczny przedmuch celek. Dla każdego otworu
wykonano dwa cykle pomiarowe. Wyniki analiz zostały zapisane w mierniku i zarchiwizowane w
programie GI GAS Analyser Manager. Wyniki przedstawiono w protokole badań biogazu – zał. nr 5.
Miejsca poboru próbek zaznaczono na mapie dokumentacyjnej – rys. 1
Wyniki badań biogazu
Składowisko odpadów komunalnych można traktować jako bioreaktor, w którym zachodzą
procesy fizyczne, chemiczne i biologiczne. Wydzielanie gazu składowiskowego rozpoczyna się po
około 2 – 3 lat od chwili rozpoczęcia eksploatacji. Stabilna produkcja gazu trwa do 20 lat po
zakończeniu eksploatacji składowiska. Gaz składowiskowy składa się głównie z metanu (wybuchowy)
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
i dwutlenku węgla oraz azotu, siarkowodoru, amoniaku, węglowodorów aromatycznych i innych
składników. Ilość powstającego gazu zależy od następujących czynników:
skład odpadów (zawartość substancji organicznych w odpadach, ich podatność na rozkład);
wilgotność złoża odpadów;
temperatura złoża odpadów (optymalna temperatura dla fermentacji metanowej wynosi 35 –
38 °C, na małych składowiskach zwykle niższa, w głębi dużych waha się w granicach 25 – 40°C (wg
doświadczeń własnych temperatura może osiągać 60°C);
odczyn pH;
wiek odpadów (szczytowa produkcja metanu zachodzi zwykle w czasie pierwszych 2 -10 lat);
przepuszczalności składowiska (tlen jest czynnikiem inhibitującym wytwarzaniem metanu gdyż
hamuje rozwój bakterii wytwarzających metan);
strukturę odpadów (rozwinięcie powierzchni odpadów np. przez rozdrabnianie ułatwia działanie
mikroorganizmów);
formy, kształtu i wysokości składowiska;
warunków technologicznych eksploatacji, sposobu uszczelniania.
Średnio zakłada się, że z 1 tony odpadów powstaje od 30 – 120 m3 gazu
składowiskowego.
Proces rozkładu odpadów w warunkach beztlenowych daje produkty typowe dla fermentacji –
są to głównie kwasy, oraz alkohole. W dalszej fazie rozkładu odpadów dominują kwasy tłuszczowe.
Pod wpływem bakterii acitogennych w masie odpadów zaczynają przeważać octany, dwutlenek węgla
oraz wodór. Te substancje w kolejnym etapie wykorzystywane są przez bakterie metanogenne.
Początkowa faza zachodząca w warunkach tlenowych charakteryzuje się wysokim stężeniem CO2,
którego zawartość malej w warunkach beztlenowych na korzyść metanu. Przez krótki okres w fazie
przejściowej pomiędzy warunkami tlenowymi i beztlenowymi pojawia się w odpadach wodór. Po
zakończeniu się niestabilnej fazy początkowej, stężenia metanu i dwutlenku węgla nie ulegają zmianie
przez znaczny okres czasu. Proporcja obu gazów wynosi średnio 1,2 – 1,5 .
Proces powstawania biogazu na składowisku i zmiany jego składu przedstawia wyk. nr 1.
Typowy model procesów fermentacyjnych wyodrębnia pięć podstawowych faz procesów chemicznych i
biochemicznych, ze względu na zmieniający się skład poszczególnych składników. Są to:
I – faza tlenowa;
II – faza acetogenezy;
III – faza metanogenezy niestabilna;
IV – faza metanogenezy stabilna;
V – faza metanogenezy zanikającej.
Pierwsza faza tlenowa (mineralizacja), w trakcie której mikroorganizmy aerobowe
rozkładają część substancji organicznej do CO2 i H2O. Do rozkładu wykorzystywany jest tlen z
powietrza zawartego w składowanych odpadach. Po wyczerpaniu tlenu (faza tlenowa trwa zazwyczaj
krótko – ok. 2 tygodni) reakcja przechodzi w drugą beztlenową fazę procesu – acetogenezę
(fermentacja kwaśna). Beztlenowe mikroorganizmy rozkładają głównie węglowodany tworząc kwasy
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
organiczne, CO2 i H2. W tej fazie następuje znaczne zmniejszenie udziału azotu w gazie. Po około 10
– 50 dniach proces beztlenowy przechodzi w trzecią fazę metanogenezy niestabilnej. Rozpoczyna się
ona w chwili, gdy metanogenne mikroorganizmy powoli zaczynają przetwarzać powstałe wcześniej
kwasy tłuszczowe w CH4, H2O i CO2. Po upływie ok. 180 – 500 dni od rozpoczęcia procesu dochodzi
do pewnej stabilizacji układu i rozpoczyna się czwarta faz – metanogeneza stabilna, w czasie której
powstaje zasadnicza część wytwarzanego gazu (faza trwa 10 – 15 lat). W fazie piątej następuje
zamieranie bioprocesu i upodobnieniem składu gazu składowiskowego do składu powietrza
atmosferycznego.
Wykres nr 1 Zmiany składu biogazu w czasie
otwór O-1
otwór O-2
Zawartość metanu oraz dwutlenku węgla charakteryzowała V - fazę metanogenezy
zanikającej. Wyniki badań przedstawiono graficznie w tabeli nr 1. Należy jednak zwrócić uwagę, że w
obu otworach uzyskano znaczne zróżnicowanie poszczególnych składników biogazu. W otworze O-1 o
głębokości 0,8 m, uzyskano niewielkie stężenia metanu (7,0 – 1,8%) i CO2 (3,5 – 0,9%), przy
jednocześnie dużych stężeniach tlenu (15,1-16,5%). Trzykrotnie wyższe stężenia metanu uzyskano w
otworze O-2 na głębokości 1,5 m (21,4%). Podobnie wyższe stężenie stwierdzono dla CO2 (19,2%).
Jednocześnie stężenie tlenu wyraźnie spadło do 2,9%. Uzyskane zróżnicowanie składu biogazu wynika
prawdopodobnie z głębokości poboru próbki. W głębszych warstwach odpadów, przenikanie powietrza
zachodzi zdecydowanie trudniej, co wpływa na rozwój procesu fermentacji beztlenowej. W płytszej
warstwie odpadów dochodzi do mieszania się powstającego głębiej biogazu z powietrzem
atmosferycznym, co zwiększa udział tlenu w badaniu redukując procentowy udział metanu i CO2. W
głębszych warstwach pojawia się również tlenek węgla świadczący o niedoborze tlenu. Należy
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
przypuszczać, że na głębokościach 3,0 do 5,0 m warunki fizykochemiczne są dogodne do
powstawania charakterystycznego składu biogazu, w którym stężenie metanu może osiągać nawet do
60%.
Tab. nr 1 Wyniki pomiarów biogazu
Badania wykazały, że złożu odpadów mogą zachodzić procesy fermentacji
beztlenowej, której głównym produktem jest metan oraz CO2. Uzyskane maksymalne stężenia metanu
na poziomie 20% (otwór O-2) stwarzają potencjalne zagrożenie wybuchowe. Przyjmuje się wg
literatury, że obecność metanu na poziomie od 5 do 15% w powietrzu stwarza zagrożenie wybuchowe.
Uzyskany podczas pomiarów w otworze O-2 wskaźnik wybuchowości wynosi 200%. W przypadku
składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne przy wysokich temperaturach jakie mają
miejsce podczas produkcji biogazu może dochodzić do powstania pożarów. W związku z powyższym
biorąc pod uwagę wyniki badań, w celu ograniczenia zagrożenia i uciążliwości jakie stanowi omawiane
składowisko, proponuje się w ramach prac rekultywacyjnych wykonanie kominów odgazowujących
ułatwiających bierną emisję biogazu. Na kominach powinny zostać zainstalowane biofiltry w celu
podczyszczania emitowanego gazu. Ilość i rozmieszczenie kominów należy dostosować do
powierzchni kwatery.
5.
OKREŚLENIE TECHNICZNEGO SPOSOBU REKULTYWACJI I ZAMKNIĘCIA
SKŁADOWISKA
5.1.
Opis planowanych rozwiązań związanych z rekultywacja i zamknięciem składowiska
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dn. 24 marca 2003 r. w sprawie
szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny
odpowiadać poszczególne typy składowisk (Dz.U. Nr 61, poz. 549) w procesie zamknięcia składowiska
wykonuje się prace rekultywacyjne w sposób zabezpieczający składowisko odpadów przed jego
szkodliwym oddziaływaniem na wody powierzchniowe i podziemne oraz powietrze, integrujący obszar
składowiska odpadów z otaczającym środowiskiem oraz umożliwiający obserwację wpływu
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
składowiska odpadów na środowisko (§ 17 ust. 1). Po zakończeniu eksploatacji składowiska odpadów
innych niż niebezpieczne i obojętne skarpy oraz powierzchnię korony składowiska porządkuje się i
zabezpiecza przed erozja wodną i wietrzną przez wykonanie odpowiedniej okrywy rekultywacyjnej,
której konstrukcja uzależniona jest od właściwości odpadów (§ 17 ust. 4).
Konstrukcja okrywy rekultywacyjnej, spełniająca powyższe wymagania, składa się (od dołu) z:
- warstwy wyrównującej,
- warstwy odgazowującej,
- warstwy uszczelniającej,
- warstwy drenażowej,
- warstwy rekultywacyjnej właściwej.
Na okrywie należy wykonać zabiegi agrotechniczne i nasadzenia.
Warstwę okrywową pokazano na poniższym schemacie.
Schemat warstwy okrywowej
Warstwa rekultywacyjna właściwa - glebowa gr. 0,3 m
Warstwa drenażowa gr. 0,3 m
Warstwa uszczelniająca - mata bentonitowa – min. 5,0 kg/m2
Warstwa odgazowująca – 0,2 m
Odpady
Odpady z profilowanych skarp oraz przywożone na składowisko należy zdeponować na
koronie czaszy profilując wierzchowinę wysypiska z nachyleniem 1 % wzdłuż korony i w poprzek
korony składowiska. Według informacji uzyskanych od firmy KOM – BŁYSK GRUPA TRANS –
FORMERS sp. z o.o. w 2009 roku na składowisku zdeponowane będzie około 5 – 5,5 tys. Mg
odpadów. Do obliczeń przyjęto 5,5 tys. Mg odpadów.
Według „Instrukcji eksploatacji…” każdą 2m warstwę odpadów należy przykryć 0,2m warstwą
izolacyjną. Na podstawie tych danych obliczono ilość odpadów, które zostaną zdeponowane na
składowisku od 30 września 2008 r. (data sporządzenia mapy do celów projektowych) do 31 grudnia
2009r. W okresie tym zdeponowane zostanie ok. 18 450 m3 odpadów.
Projektowany do przemieszczenia obszar odpadów zaznaczono na mapie sytuacyjno –
wysokościowej – rys. nr 1 oraz na przekrojach – rys. nr 4 – 8 na których wyróżniono zakreskowaniem
obszar z którego należy przemieścić odpady.
Przed przystąpieniem do prac rekultywacyjnych należy oczyścić teren, na którym położony jest
obiekt w celu sprawdzenia granic geodezyjnych wyrobiska. W przypadku gdyby obszar, na którym
deponowane były odpady był większy od przyjętego w niniejszej dokumentacji należy dokonać zmian w
ramach nadzoru autorskiego.
Parametry techniczne czaszy składowiska są następujące:
powierzchnia korony czaszy: 29 128 m2,
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
powierzchnia skarp: ok. 5 600 m2,
spadki podłużne i poprzeczne ok. 1%,
max. rzędna czaszy po przemieszczeniu odpadów wynosi: 146,82 m n.p.m.
max. rzędna wierzchowiny po rekultywacji wynosi: 147,62 m n.p.m.
5.2.
Rekultywacja techniczna
Zakres prac związanych z odpowiednim przygotowaniem czaszy składowiska
do
rekultywacji obejmuje:
Ι.
Przemieszczenie odpadów i eksploatację uzupełniającą prowadzić z jednoczesnym
profilowaniem skarp wysypiska do nachylenia max. 1 : 2,8.
II.
Zagęszczenie odpadów spychaczem lub kompaktorem.
5.2.1.
Warstwa wyrównująca
Po ukształtowaniu bryły składowiska, a przed wykonaniem właściwych warstw okrywy
rekultywacyjnej należy wykonać warstwę wyrównującą.
W stanie obecnym wykonanie warstw byłoby niemożliwe ze względu na brak możliwości
zachowania odpowiednich spadków podłużnych i poprzecznych.
Planuje się wykonanie warstwy wyrównującej zbudowanej z odpadów obojętnych (inertnych) o
maksymalnej grubości 25 cm.
Proponuje się wykorzystanie odpadów z grup: 01, 02, 10, 17, 19 i 20. Wyboru grup odpadów dokonano
na podstawie Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. z 2006 r., Nr 49, poz. 356), poz.
12 zawartej w tabeli załącznika nr 1 do w/w rozporządzenia - wykorzystanie do porządkowania i
zabezpieczenia przed erozją wodną i wietrzną skarpy i korony zamkniętego składowiska lub jego
części.
Wykonanie warstwy z odpadów stanowi jeden z procesów odzysku R-14 „inne działania prowadzące
do wykorzystania odpadów w całości ...”,o którym mowa w załączniku nr 5 do ustawy o odpadach.
Wykorzystanie poszczególnych rodzajów odpadów powinno nastąpić na podstawie decyzji
zezwalającej na ich wykorzystanie.
5.2.2.
Wykonanie systemu odgazowania
W celu wyeliminowania negatywnego oddziaływania składowiska w stosunku do powietrza
atmosferycznego oraz właściwości wybuchowych gazu składowiskowego (biogazu) należy przewidzieć
odpowiedni system odgazowania.
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
Z uwagi na wyniki pomiarów gazu, wykonanych przez firmę proGEO, proponuje się wykonanie
biernego systemu odgazowania.
Zakres prac związanych z odgazowaniem składowiska obejmuje:
1.
Wykonanie otworów do odgazowania w ilości – 17 szt. o łącznym metrażu ok. 112 m połączonych
z oknami odgazowującymi. Otwory o średnicy ok. 14`` (356 mm) należy wykonać od górnej
powierzchni czaszy do dna składowiska w warstwie odpadów, a następnie wypełnić żwirem,
stłuczką szklaną lub gruzem budowlanym. Komin umożliwia odgazowanie złoża w promieniu
około 25 m. Lokalizację kominów zaznaczono na rysunku nr 3.
Ilość odwiertów – 17,
Łączna głębokość odwiertów – 112 mb.
2.
Wykonanie na czaszy składowiska warstwy drenażu płytowego biogazu z piasku gruboziarnistego
(równoziarnistego) lub pospółki o zawartości frakcji ilastej i pylastej poniżej 15 % i grubości min.
0,2 m.
Powierzchnia korony 29 128 m2,
Powierzchnia skarp 5600 m2,
Grubość warstwy 0,2 m,
Ilość piasku lub pospółki 6 946 m3.
3. W trakcie formowania wyższych warstw okrywy rekultywacyjnej należy wykonać okno z biofiltrem.
Biofiltr wykonać z dwóch kręgów betonowych o parametrach 1200/500 mm (łączna wysokość
1,0 m). Na wysokości od 0,7 m p.p.t. do 0,9 p.p.t. wykonać perforację kręgów w siatce 100/100
mm, otworami ∅ 10 mm. Kręgi należy posadowić 0,1 m poniżej stropu warstwy wyrównującej.
Wokół kręgów należy wykonać izolację z gliny grubości min. 0,25 m (0,3 m od dna posadowienia
studni do górnej krawędzi kręgów).
Schematy wykonania systemu odgazowania przedstawiono na poniższych rysunkach.
Ilość kręgów 1200/500 mm – 17 x 2 szt.,
Ilość żwiru 22,67 m3,
Ilość gliny 23,12 m3,
Ilość kompostu 7,69 m3.
Schemat odgazowania biernego masy śmieciowej składowiska
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
rzut poziomy
powierzchnia zrekultywowanego wysypiska
nasadzenia krzewów
biofiltr
R=2,5m
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
kręgi betonowe φ
1 2 0 0
warstwa kompostu
warstwa żwiru
otwory φ
studnia φ
1 w
0 siatce 100/100 mm
3 5 wypełniona
6
żwirem
Uwaga!
Dopuszcza się wykonanie innego rozwiązania studni drenażu gazu przy zachowaniu ich ilości i
głębokości kominów odgazowujących. Minimalna średnica komina nie może być mniejsza niż 250mm.
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
5.2.3.
Wykonanie uszczelnienia czaszy składowiska
Warstwa uszczelniająca ma na celu uniemożliwienie infiltracji wód opadowych i roztopowych w
obręb złoża odpadów, a tym samym wyeliminowanie możliwości powstawania odcieków. Zakres prac
związanych z wykonaniem warstwy uszczelniającej obejmie, więc wykonanie izolacji na górnej
powierzchni czaszy, na warstwie odgazowującej oraz na skarpach.
Proponuje się zastosowanie, jako warstwy uszczelniającej, maty bentonitowej o zawartości
bentonitu min. 5 kg/m2. Matę należy zakotwić poza czaszą składowiska.
Powierzchnia korony 29 128 m2,
Powierzchnia skarp 5 600 m2,
Długość rowu kotwiącego 797 m
Ilość maty bentonitowej – rów kotwiący 1785 m2
Ilość maty bentonitowej – całość 36 513 m2.
Schemat rowu do kotwienia.
5.2.4. Wykonanie systemu odwodnienia powierzchniowego
Zakres prac mających na celu odprowadzenie czystych wód opadowych spływających z
czaszy rekultywowanego wysypiska obejmuje:
I.
Wykonanie warstwy drenażowej wód infiltracyjnych z pospółki lub żwiru o miąższości 0,30
m o współczynniku filtracji większym od 10-4 m/s z małą zawartością frakcji ilastej (pon. 15%)
na czaszy składowiska uformowanej na warstwie uszczelniającej. Celem wykonania warstwy
drenażowej jest swobodne (grawitacyjne) odprowadzenie wód opadowych poza teren czaszy
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
oraz utrzymanie
właściwej
wilgotności
maty bentonitowej.
Warstwę
należy wykonać
bezpośrednio na warstwie uszczelniającej.
Powierzchnia korony 29 128 m2,
Powierzchnia skarp 5600 m2,
Ilość pospółki(żwiru) 10 418 m3.
II.
Wykonanie rowu chłonnego zgodnie z lokalizacją przedstawioną na rys. nr 3 o
parametrach:
-
5.3.
głębokość:
szerokość dna:
nachylenie skarp:
długość:
objętość wykopów
1,0 m
1,0 m
1 : 1,5
206 m
515 m3
Rekultywacja biologiczna
5.3.1. Warstwa rekultywacyjna właściwa (glebowa)
Wykonanie warstwy rekultywacyjnej właściwej (glebowej) ma na celu przygotowanie podłoża pod
wysiew traw i nasadzenia krzewów.
Proponuje się wykonanie warstwy rekultywacyjnej z kruszywa naturalnego lub odpadów z grup:
01, 02, 10, 17, 19 i 20. Wyboru grup odpadów dokonano na podstawie „Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza
instalacjami i urządzeniami (Dz. U. z 2006 r.,Nr 49, poz. 356), poz. 13 zawartej w tabeli załącznika nr 1
– do rekultywacji biologicznej zamkniętego składowiska ….”
Przed wykorzystaniem odpadów o kodach: 10 01 01, 10 01 02, 10 01 15 i 10 01 80 należy
wymieszać w proporcji 1:1 z odwodnionymi osadami ściekowymi i stosować w postaci warstwy o
grubości maksymalnie 1,0 m.
Inwestor posiada 520m3 ustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych o kodzie 19 08 05
oraz 956m3 odpadów o kodzie 19 08 99 (inne nie wymienione odpady). Zgodnie z obowiązującymi
przepisami w procesie odzysku R-14 można wykorzystać tylko odpady o kodzie 19 08 05 w ilości do
200 Mg s.m./ha (dawka zgodna z załącznikiem nr 4 dla rekultywacji terenów na cele nierolne Dz. U.
2002 nr 134 poz. 1140). Z danych otrzymanych od Średzkiej Wody sp. z o.o. wynika, że procentowa
zawartość suchej masy (metoda wagowa), w ustabilizowanych komunalnych osadach ściekowych o
kodzie 19 08 05, wynosi 55,52%. Na podstawie tych danych oszacowano, że można wykorzystać 360
Mg/ha ustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych. Przyjmując gęstość osadów w przedziale
0,5 – 0,9 Mg/m 3 objętość osadów na jeden hektar wynosi 720 – 400 m 3. Powierzchnia składowiska po
rekultywacji wynosi ok. 3,47 ha. Objętość osadów możliwych do zagospodarowania w trakcie
rekultywacji wynosi 2498 – 1388m3. Inwestor dysponuje 520m3 ustabilizowanych komunalnych osadów
ściekowych (19 08 05), które można wykorzystać w całości do rekultywacji składowiska (warstwa
glebowa). Przy wykorzystaniu należy uwzględnić wytyczne Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia
1 sierpnia 2002r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych.
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
Wykonanie warstwy z odpadów stanowi jeden z procesów odzysku R-14 „inne działania
prowadzące do wykorzystania odpadów w całości ...”,o którym mowa w załączniku nr 5 do ustawy o
odpadach.
Wykorzystanie poszczególnych rodzajów odpadów powinno nastąpić na podstawie decyzji
zezwalającej na ich wykorzystanie.
Zakres prac obejmuje:
I.
Wykonanie warstwy rekultywacyjnej glebowej na czaszy składowiska (na warstwie drenażowej)
o miąższości 0,30 m z humusu.
Powierzchnia korony 29 128 m2,
Powierzchnia skarp 5 600 m2,
Ilość humusu 10 418 m3 (w tym 520m3 ustabilizowanych komunalnych osadów
ściekowych).
II.
Wykonanie zabiegów agrotechnicznych
- jednokrotny wysiew wapna nawozowego w ilości 510 kg/ha,
- jednokrotne rozrzucenie nawozu azotowo–fosforowo–potasowego (N:P:K) w
stosunku
2:1:1,5 przy dawce N = 200 kg/ha.
Ilość wapna nawozowego 1770 kg,
Ilość nawozu 694 kg.
Skarpy końcowe powinny mieć nachylenie min 1:2,8 – 1:3,0.
Mapa ukształtowania powierzchni terenu po wykonaniu okrywy rekultywacyjnej stanowi rysunek
nr 3, a przekroje przez składowisko – rysunki 4 – 8.
5.3.2.
Wysianie i nasadzenie roślinności rekultywacyjnej
Zabiegi mają na celu wkomponowanie zrekultywowanej bryły składowiska w otaczający
krajobraz oraz umożliwienie rozpoczęcia naturalnej sukcesji roślinnej. Proponuje się wykonanie
rekultywacji w kierunku zieleni nieuporządkowanej.
Zakres prac obejmuje:
Ι.
Wysianie trawy
Uwzględniając kierunek rekultywacji zaleca się wysianie mieszanki traw na wierzchowinie składowiska
w ilości 180 kg/ ha. Proponowany skład mieszanki:
•
Mietlica biaława (Argostis tenuis)
- 15%
•
Kostrzewa owcza (Festuca ovina)
- 25%
•
Kostrzewa czerwona (Festuca rubra)
- 45%
•
Wiechlina łąkowa (Poa prtaensis)
- 15 %
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA TECHNICZNE WARUNKI REKULTYWACJI SKŁADOWISKA ODPADÓW
W WOJCZYCACH
proGEO sp. z o.o.
Ilość mieszanki 625 kg.
ΙΙ.
Nasadzenia krzewów
W celu ograniczenia dostępu (zwierząt i osób) do biofiltrów zaleca się wykonanie w promieniu
2,5 m nasadzenia krzewów. Proponowany gatunek: Ligustur pospolity (Ligustrum vulgare).
Ilość krzewów 680 szt.