Walia: Otwarcie tradycyjnego wsparcia dla przedsiębiorców

Dobre praktyki europejskie (IW EQUAL)
Tekst pochodzi z portalu www.ekonomiaspoleczna.pl
OTWARCIE TRADYCYJNEGO
MNIEJSZOŚCI
WSPARCIA
DLA
PRZEDSIĘBIORCÓW
NALEŻĄCYCH
DO
Rozpoczęcie działalności gospodarczej to jedna z najtrudniejszych decyzji, jaką można podjąć.
Wyzwanie, jakie stanowi praca na własny rachunek jest jeszcze większe w przypadku osób z
grup społecznych, które tradycyjnie nie mają wielu przedstawicieli w świecie biznesu. By
stawić czoła tej kwestii, w ramach projektu Cyfenter EQUAL w Walii postawiono sobie za
zadanie zbadanie, jak można zwiększyć liczbę osób pracujących na własny rachunek w takich
grupach jak: kobiety, mniejszości etniczne, osoby niepełnosprawne, osoby powyżej
pięćdziesiątki, młodzi ludzie i osoby, których ojczystym językiem jest walijski.
Za przykład może posłużyć historia Jahn Ramm, który był bezrobotny przez większą część
swojego dorosłego życia. Surfując po Internecie, John wpadł na pomysł, jak mógłby pomagać
innym osobom niewidomym i niedowidzącym a samemu założyć biznes. Próbował znaleźć
oprogramowanie, które pozwalające jego telefonowi komórkowemu na „mówienie” imion,
nazwisk, numerów i innych informacji, które normalnie telefon jedynie wyświetla. Kiedy znalazł
firmę oferującą takie oprogramowanie i dowiedział się, że nie ma ona dystrybutora w Wielkiej
Brytanii, zrozumiał, że była to okazja, na którą czekał. Iain Willox, Dyrektor Jednostki Wsparcia
Przedsiębiorstw w Walijskiej Agencji Rozwoju, głównego partnera Cyenter, podkreśla, że
działania mające na celu zapewnienie, by nikt nie był wykluczony z gospodarki przedsiębiorczej
są wzmacniane przez priorytety gospodarcze. Wyjaśnia: „W Walii blisko 362 500 osób spośród
1,1 miliona osób w wieku produkcyjnym jest gospodarczo nieaktywnych. W porównaniu z 44
600 osobami zarejestrowanymi jako bezrobotne, liczba ta jest przytłaczająca, dlatego też stała
się przedmiotem działań”.
Głównym celem Partnerstwa na rzecz Rozwoju Cyfenter EQUAL jest przeciwdziałanie
nieaktywności zawodowej poprzez tworzenie środowiska biznesu, w którym wszyscy
rozpoczynający działalność gospodarczą mają dostęp do wsparcia i stymulacji. W tym sensie
projekt bezpośrednio przyczynia się do wdrażania wytycznej numer 10 ze Zintegrowanych
Wytycznych dla Wzrostu i Zatrudnienia, która wyraźnie zaleca stworzenie „warunków
korzystnych dla rozwoju MŚP”.
Jednocześnie przyczynia się także do realizacji wytycznej numer 16 dla zatrudnienia –
„wzmacnianie spójności społecznej i terytorialnej” oraz wytycznej numer 18 –„zapewnianie
rynków pracy sprzyjających integracji osób poszukujących pracy, jak również osób znajdujących
się w gorszym położeniu”. W swoim przemówieniu podczas transnarodowej konferencji
zamykającej projekt Cyfenter walijska eurodeputowana Eluned Morgan przekonywała, że
członkowie Parlamentu Europejskiego powinni „włączyć problem nieaktywności zawodowej do
programu politycznego” i połączyć go ze strategiami wymierzonymi w osiągnięcie celów
lizbońskich. „Tradycyjnie praca na własny rachunek jest postrzegana jako dziedzina bogatych i
białych; zmienienie tej postawy w społeczeństwie jest trudnym zadaniem” powiedziała.
1
Dobre praktyki europejskie (IW EQUAL)
Tekst pochodzi z portalu www.ekonomiaspoleczna.pl
BADANIE W DZIAŁANIU NA RZECZ REGIONALNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI INTEGRACYJNEJ
Cyfenter oferuje bazę wiedzy i prowadzi szkolenia w celu zagwarantowania, by Walijska
Przedsiębiorczość istotnie spełniała potrzeby grup, do których trudno dotrzeć. I rzeczywiście
Walijski Plan Działania powinien być uznany za jeden z najlepszych przykładów zintegrowanej i
integrującej regionalnej strategii przedsiębiorczości w Europie. Jednym z głównych wyzwań
Planu Działania jest „podniesienie w Walii liczby trwałych przedsiębiorstw posiadających
potencjał dla dalszego rozwoju, zwłaszcza tych tworzonych przez grupy niedostatecznie
reprezentowane w społeczeństwie”. Walijska Agencja Rozwoju odpowiedzialna za Walijski Plan
Działania na rzecz Zatrudnienia stanęła na czele projektu Cyfenter EQUAL , by pomóc w
osiągnięciu wyznaczonych celów. Zaangażowała ona wszystkie agencje zajmujące się
wdrażaniem tych części Planu Działania, które najbardziej dotyczą grup defaworyzowanych.
Zdaje się to przynosić efekty. Według niezależnego badania obserwacyjnego Globalny Monitor
Przedsiębiorczości (GEM), liczba rozpoczynanych działalności gospodarczych w Walii prawie się
podwoiła – z 12 000 w 2000 roku wzrosła do 22 000 w 2004 roku. W ciągu ostatniego roku
działalność przedsiębiorcza w Walii wzrosła o 74%; żaden inny kraj badany w ramach GEM w
latach 2000-2004 nie wykazał takiej poprawy jak Walia. W tym procesie swój udział miał
Cyfenter, który przeprowadził prawdopodobnie największy w Europie program badawczy,
oparty na procedurze „badania w działaniu”, mający na celu określenie prawdziwych potrzeb,
przeszkód i aspiracji w zakresie rozpoczynania działalności gospodarczej grup niedostatecznie
reprezentowanych w świecie biznesu. „Naszym celem było odkrycie, co małe przedsiębiorstwa i
jednostki tak naprawdę myślą o wchodzeniu w świat biznesu i co można zrobić, żeby im ten
proces ułatwić” mówi Paula Manley, koordynatorka projektu Cyfenter EQUAL. „Zasadniczą
myślą badania było stworzenie przyszłej strategii i przyczynienie się do zmian poprzez użycie
procedury badania w działaniu, czyli cyklicznego procesu badawczego, po którym następuje
działanie, następnie ponowna rewizja/badanie itd.” W trzech rocznych fazach badania w
działaniu w latach 2000-2005 wzięło udział 5 000 osób. Każda faza była podzielona na cztery
etapy: etap badania ankietowego, podczas którego dane ilościowe były zbierane wśród osób
przed i po rozpoczęciu działalności gospodarczej; etap wywiadów, podczas którego kwestie
pojawiające się w ankietach zostały szczegółowo omówione; etap grup dyskusyjnych, podczas
którego uczestnicy porównali problemy i bariery w dostępie do działalności przedsiębiorczej; i w
końcu etap szkoleń i komunikacji, podczas którego decydenci, uczestnicy badań i instytucje
wspierające przedsiębiorczość spotkali się, by podzielić się ze sobą wynikami badań i uzgodnić
rekomendacje.
Według opinii jednego z partnerów – Walijskiego Instytutu Przedsiębiorczości „zaangażowanie
się w badania przeprowadzone przez Partnerstwo dla Rozwoju Cyfenter pozwoliło na zdobycie
aktualnej, dogłębnej wiedzy na temat grup defaworyzowanych w Walii na skalę, która nie
mogłaby być możliwa bez struktur inicjatywy EQUAL”. Badanie w działaniu koncentrowało się na
czterech zasadniczych obszarach określonych jako priorytety, zarówno przez Walijski Plan
Działania na rzecz Przedsiębiorczości, jak i w unijnych pracach dotyczących integrującej
przedsiębiorczości prowadzonych w ramach programu EQUAL. Obszary te to: przejście od
zasiłku do samozatrudnienia; tworzenie usług wspierających przedsiębiorczość zajmujących się
kwestią różnorodności; dostęp do funduszy; oraz wspieranie i rozwój przedsiębiorstw.
2
Dobre praktyki europejskie (IW EQUAL)
Tekst pochodzi z portalu www.ekonomiaspoleczna.pl
PRZEJŚCIE OD ZASIŁKU DO SAMOZATRUDNIENIA
„Ciągle nie przezwyciężyłem jeszcze moich niepokoi. Ciągle obawiam się, że stracę zasiłek a nie
będę miał wystarczającej ilości pieniędzy na rozkręcenie własnego interesu.” Taką obawę
odczuwało około 70% osób, z którymi przeprowadzono wywiady przed rozpoczęciem przez nich
działalności gospodarczej, procent ten spadł jednak znacznie – do 42% – po rozpoczęciu
działalności. Kwestia utraty prawa do zasiłku była ogólnie rzecz biorąc ważniejsza dla osób
niepełnosprawnych, osób samotnie wychowujących dzieci, kobiet i osób należących do
mniejszości etnicznych. Co zaskakujące, jedynie mniej niż połowa osób, których ta zmiana
dotyczyła, zwróciło się o informację dotyczącą tego, w jaki sposób ich prawo do zasiłku się
zmieni. Główną przyczyną, dla której pozostali nie prosili o pomoc był strach. Jak to ujął jeden z
respondentów: „Nie szukałem porad, bo bałem się, że zasiłek zostanie mi odebrany”.
Jedna z głównych rekomendacji Cyfenter mówi o stworzeniu połączeń pomiędzy biurami
pośrednictwa pracy a systemem wspierania przedsiębiorczości. W raporcie z projektu czytamy:
„wszystko należy połączyć z organizacjami wspierającymi przedsiębiorczość i z biurami
pośrednictwa pracy. Konieczne są lepsze szkolenia doradców pracujących w biurach
pośrednictwa pracy, żeby było wiadomo, że istnieje taka opcja jak samozatrudnienie”. Poza tym
samozatrudnienie i przedsiębiorczość powinny być uwzględniane przez biura pośrednictwa
pracy podczas planowania i świadczenia usług, Więcej powinno też być czynione w celu
zachęcenia do wyboru tej opcji. Dalsze rekomendacje to między innymi: elastyczny i dłuższy
okres udzielania wsparcia, zwiększenie świadomości i dostępności programów oraz lepsza
ewaluacja i monitoring systemu zasiłków z punktu widzenia jego wpływu na osoby przechodzące
na samozatrudnienie.
PARTNERSTWA DLA RÓŻNORODNOŚCI
Realizacja Walijskiego Planu Działania na rzecz Przedsiębiorczości została zainicjowana w 2001
roku, tuż przed rozpoczęciem projektu EQUAL. Podobnie jak w wielu innych krajach
europejskich, plan był odpowiedzią na rosnący niepokój związany z brakiem spójności usług
wspierających przedsiębiorczość, z brakiem jasności, do kogo powinno się zwracać w razie
potrzeby oraz z brakiem integracji. Plan zawierał jednak również nowe, radykalne podejście do
udzielania wsparcia w zakresie przedsiębiorczości grupom defaworyzowanym w formie
inicjatywy Przedsiębiorstwo Kobiet Walia i Programu Potentia. Większość partnerów obydwu
inicjatyw brało także udział w programie EQUAL, który był przez nich używany w celu
zdobywania informacji i wskazówek dla swoich inicjatyw.
Charakterystyczną cechą programu Potentia jest to, że jest on oparty na partnerstwie pomiędzy
tradycyjną instytucją Walijską Agencją Rozwoju (WDA) a szeregiem specjalistycznych organizacji
zakorzenionych w grupach defaworyzowanych. Wszystkie organizacje są również partnerami w
ramach programu EQUAL: Disability Wales (osoby niepełnosprawne), Prince’s Trust Cymru
(młodzież), Chwarae Teg (kobiety), Ethnic Business Support Programme (osoby należące do
mniejszości etnicznych), Prime Cymru (osoby po pięćdziesiątce), Menter a Busnes (osoby,
których ojczystym językiem jest walijski). Organizacje te posiadają większą wiedzę o i cieszą
większym zaufaniem w swoich grupach docelowych, dlatego też postanowiono użyć ich w celu
zwiększenia zasięgu pomocy udzielanej przez sieci wspierające przedsiębiorczość
3
Dobre praktyki europejskie (IW EQUAL)
Tekst pochodzi z portalu www.ekonomiaspoleczna.pl
zaprojektowane poprzez świadczenie specjalnych usług wychodzących naprzeciw potrzebom
tych grup. WDA opracował protokół porozumień jasno określający czas trwania, typ i koszt
wsparcia świadczonego przez sześć specjalistycznych organizacji partnerskich. Ogólnie rzecz
biorąc miały się one koncentrować na doradztwie wstępnym na etapie tworzenia
przedsiębiorstwa skierowanym do grup, do których trudno dotrzeć, a następnie odsyłać do
tradycyjnych doradców do spraw przedsiębiorstw. Z badania w działaniu przeprowadzonego
przez Cyfenter jasno wynika, że istnieje potrzeba koncentracji usług wszystkich partnerów na
kliencie. Badanie wskazało także na konieczność podniesienia umiejętności w zakresie
diagnozowania potrzeb, projektowania i świadczenia usług będących w stanie zaspokoić
potrzeby i ustalić zasięg wymagań poszczególnych grup.
By osiągnąć postępy w tym zakresie, konieczny jest przegląd kontraktów na świadczenie usług
wspierających przedsiębiorczość (przed i po rozpoczęciu działalności gospodarczej). Kontrakty te
powinny pozwalać na większą elastyczność i przestać być zbyt nakazowe i zorientowane na
produkt. Powinno się także uwzględnić opiekę nad dziećmi i łatwość dojazdu.
Partnerzy Cyfenter posłużyli się badaniem w działaniu, by zorganizować szkolenia i sesje
informacyjne z zakresu różnorodności dla około 150 osób zajmujących się wdrażaniem
Walijskiego Planu Działania dla Przedsiębiorczości. Szkolenia pomogły w ulepszeniu szeregu
istotnych procedur w Planie Działania (na przykład, celów, monitoringu, kontraktów a także
doprecyzowaniu podziału pracy pomiędzy tradycyjnymi ośrodkami wsparcia i ośrodkami
skierowanymi do grup defaworyzowanych).
W efekcie WDA stworzył Program Treningowy w zakresie Różnorodności, zatwierdzony przez
Instytut Doradców do spraw Przedsiębiorstw. Program obejmuje sześć modułów skupiających
się na: inwalidztwie, rasie, języku, samotnym rodzicielstwie, kobietach, młodzieży i osobach
powyżej pięćdziesiątki. W latach 2001-2003 Potentia udzieliła wsparcia 2 300 osobom, w
rezultacie czego powstało 700 nowych przedsiębiorstw i 1 400 nowych miejsc pracy.
FUNDUSZE NA RZECZ TRWAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW
Inną charakterystyczną cechą Cyfenter i Walijskiego Planu Działania na rzecz Przedsiębiorczości
jest to, że oba przyjmują perspektywę całościową na wszystkich etapach tworzenia i
prowadzenia przedsiębiorstwa. Z tego punktu widzenia nie ma sensu zwiększanie do maksimum
liczby tworzonych przedsiębiorstw, jeśli większość z nich wkrótce potem i tak wypada z systemu.
Według Cyfenter najbardziej niepewny okres tworzenia przedsiębiorstwa obejmuje początkowe
12 do 18 miesięcy, jednak to właśnie wtedy najmniej przedsiębiorstw korzysta ze wsparcia. Jak
Cyfenter to ujął: „porady są najmniej rozważane, kiedy ich najbardziej potrzeba”. Za najbardziej
istotne kwestie dla przetrwania i rozwoju przedsiębiorstwa uznano: zarządzanie finansami i
przepływ gotówki, umiejętności właściciela w zarządzaniu oraz dostęp do wykwalifikowanej siły
roboczej i rynku.
W związku z tym Cyfenter zaleca gładkie przejście od usług świadczonych dla osób
rozpoczynających działalność gospodarczą do wsparcia po rozpoczęciu działalności oraz zmianę
wszystkich kontraktów dla organizacji wspierających przedsiębiorczość tak, by zawierały one
możliwość dalszego wsparcia. Cyfenter podkreślił również fakt, że większość pieniędzy na
4
Dobre praktyki europejskie (IW EQUAL)
Tekst pochodzi z portalu www.ekonomiaspoleczna.pl
rozpoczęcie własnej działalności pochodzi z oszczędności i środków własnych, co sprawia, że
osoby nie mające dostępu do takich zasobów – na przykład młodzi ludzie, osoby samotnie
wychowujące dzieci, kobiety czy uchodźcy – są w o wiele mniej korzystnej sytuacji. Cyfenter
odkrył, że dla tych grup pozyskanie sumy poniżej 7 500 euro, jaka jest na ogół potrzebna do
uruchomienia przedsiębiorstwa, jest wyjątkowo trudne. Istnieje zatem wyraźna potrzeba
stworzenia praktycznych łączy pomiędzy instytucjami finansowymi a grupami
defaworyzowanymi, łączy które byłyby korzystne dla obydwu stron.
Za przykład może posłużyć Kay Edmunds, samotnie wychowująca dziecko: „Odmówiono mi
przyznania pożyczki w jednym banku po śmierci mojego męża, bo moja zdolność kredytowa była
żadna – wszystkie kredyty, które braliśmy, były na mojego męża”. Dzięki dotacji na rozpoczęcie
działalności gospodarczej Kay była w stanie pokryć koszty pojazdu i zatrudnienia jednego
pracownika na pół etatu. Miało to niezwykłe znaczenie, ponieważ, „jak wiele przedsiębiorstw,
przez dwa lata nie mieliśmy zysków”. Pomimo początkowych trudności finansowych, oferująca
opiekę nad dziećmi firma Kay szybko się rozwinęła. Zatrudnia ona obecnie trzech pracowników
na cały etat i dwóch na pół etatu i ma pełną obsadę przez większość dni. Teraz, kiedy firmie
dobrze się powodzi, Kay wyznaczyła sobie nowy cel – zapewnienie opieki dającej chwilę
wytchnienia osobom, które straciły bliską osobę albo cierpią na raka. Cyfenter zalecił również
utworzenie praktycznego pośrednictwa finansowego jako podstawowej funkcji usług
przeznaczonych dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą. Oprócz tego Cyfenter
opowiedział się za nowym podejściem do kwestii zapewnienia małych sum pieniędzy osobom,
które mają ograniczony dostęp do tradycyjnych źródeł finansowych. Instytucja Fundusze Walia
stworzyła elektroniczne narzędzie pozwalające na szybkie pożyczki w wysokości do 15 000 euro.
PROPAGOWANIE „MENTALNOŚCI PRZEDSIĘBIORCZEJ”
Nie wystarcza jednak stworzyć środowisko wspomagające przedsiębiorczość na etapie przed i po
rozpoczęciu działalności gospodarczej. By rzeczywiście wywrzeć istotny wpływ na
przedsiębiorczość, zwłaszcza pośród grup defaworyzowanych, konieczne jest działanie na
wczesnym etapie, kiedy kształtują się postawy, umiejętności i mentalność w zakresie
przedsiębiorczości. Również w tym zakresie Walijski Plan Działania na rzecz Przedsiębiorczości,
wspomagany przez program całościowych badań w działaniu zrealizowany przez Cyfenter,
stanowi model dla innych regionów europejskich. W ciągu ostatnich dwóch lat przeprowadzono
m.in. dużą akcję promocyjną przy użyciu plakatów i ogłoszeń (1,5 milionów odbiorców), radia (2
miliony słuchaczy) i reklam telewizyjnych (1 milion widzów).
Oprócz tego WDA stworzył program telewizyjny Interes, w którym widzowie mogli śledzić
nowostworzone przedsiębiorstwa podczas pierwszego roku ich działalności. Oprócz tego WDA
zaczął realizację inicjatywy Program – Wzór Dynamo, mającej na celu rozbudzenie
zainteresowania przedsiębiorczością u młodych ludzi. Ponad 300 przedsiębiorców zostało
wybranych i przedstawionych jako wzór podczas dwudniowych sesji multimedialnych na temat
przedsiębiorczości organizowanych w szkołach. Walia stanowi także przykład tego, jak można
wprowadzić przedsiębiorczość do szerszego programu politycznego w zakresie edukacji. W 2002
roku powstała Narodowa Partia Pracy na rzecz Rozwoju Zawodowego, w której znaleźli się
reprezentanci wszystkich najważniejszych aktorów instytucjonalnych. Stworzyła ona plan
5
Dobre praktyki europejskie (IW EQUAL)
Tekst pochodzi z portalu www.ekonomiaspoleczna.pl
wprowadzenia przedsiębiorczości do programów szkolnych i opracowania materiałów
dydaktycznych zarówno dla szkół podstawowych i średnich. Materiały te stanowią obecnie część
państwowego programu nauczania, organizowane są szkolenia dla nauczycieli a w szkołach będą
prowadzone inspekcje mające na celu sprawdzenie wykorzystania tych materiałów.
Przedsiębiorstwa zainteresowały się także o wiele bardziej edukacją poprzez program Wgląd w
Przedsiębiorstwo i zaangażowanie wzorcowych przedsiębiorstw w szkołach. Poza tym
stworzono kilka programów mających na celu zachęcanie do wykorzystywania w tym zakresie
uniwersytetów i szkół podyplomowych. W listopadzie 2004 roku Cyfenter wziął udział w
konferencji Tydzień Przedsiębiorczości, imprezy koncentrującej się na wzmocnieniu promocji
przedsiębiorczości w szkołach, na uczelniach, na uniwersytetach, w zakładach pracy, na
poziomie dzielnicy, miasta i regionu. Impreza dała delegatom okazję do opracowania programu
politycznego, który ma przynieść diametralną zmianę w możliwościach przedsiębiorczych w
Wielkiej Brytanii.
Wyniki odnotowane przez Walijski Plan Działania na rzecz Przedsiębiorczości są imponujące.
Prawie 15% (około 13 milionów euro) rocznego budżetu wynoszącego w przybliżeniu 90
milionów euro jest wydawane na grupy defaworyzowane i na osoby robiące ze swojego stylu
życia interes. Liczba tworzonych przedsiębiorstw wzrosła o około 20% rocznie; był to najwyższy
wzrost odnotowany w zeszłym roku w całej Europie.
Firma opieki nad dziećmi Kay Edmund szybko się rozwinęła dzięki dotacji na rozpoczęcie
działalności gospodarczej.
Projekt EQUAL Cyfenter udziela informacji strategicznych i porad – wszystko za mniej niż pół
procenta rocznego budżetu tradycyjnych instytucji.
KONTAKT
Nazwa Partnerstwa dla Rozwoju: Cyfenter Development Partnership
Numer Partnerstwa dla Rozwoju: UKgb-77
Partnerzy krajowi: Welsh Development Agency (prowadzący), Chwarae Teg, Disability Wales,
Prince’s Trust Cymru, Finance Wales, Menter a Busnes, Wales Enterprise, Prime Cymru, National
Assembly Wales, Ethnic Business Support Programme, Commission for Racial Equality,
University of Glamorgan, University of Wales College Newport, Federation of Small
Businesses,Welsh Refugee Council, Wales TUC.
Kontakt: Paula Manley. [email protected]
Strona internetowa: www.Cyfenter.co.uk
6