1 Badania eksploatacyjne instalacji elektrycznych

Wydział Elektryczny
Katedra Elektroenergetyki, Fotoniki i Techniki Świetlnej
Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu:
BUDOWA ORAZ EKSPLOATACJA INSTALACJI I URZĄDZEŃ
ELEKTRYCZNYCH
KOD: ES1C710213
Ćwiczenie nr: 1
Temat ćwiczenia:
BADANIA EKSPLOATACYJNE
INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH
Opracował:
dr inż. Zbigniew Skibko
Białystok 2016 rok
2
1. Cel ćwiczenia
Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z wymaganiami stawianymi instalacjom
elektrycznym, z metodami kontroli stanu instalacji oraz z zasadą działania i zakresem
stosowania podstawowych mierników wykorzystywanych do badań.
2. Wiadomości ogólne
2.1. Wymagania stawiane instalacjom elektrycznym
Instalacja i urządzenia elektryczne, przy zachowaniu przepisów rozporządzenia,
przepisów odrębnych dotyczących dostarczania energii, ochrony przeciwpożarowej, ochrony
środowiska oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, a także wymagań Polskich Norm
odnoszących się do tych instalacji i urządzeń, powinny zapewniać:
1) dostarczanie energii elektrycznej o odpowiednich parametrach technicznych do
odbiorników, stosownie do potrzeb użytkowych,
2) ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym, przepięciami łączeniowymi i
atmosferycznymi, powstaniem pożaru, wybuchem i innymi szkodami,
3) ochronę przed emisją drgań i hałasu powyżej dopuszczalnego poziomu oraz przed
szkodliwym oddziaływaniem pola elektromagnetycznego.
W instalacjach elektrycznych należy stosować:
1)
złącza instalacji elektrycznej budynku, umożliwiające odłączenie od sieci zasilającej i
usytuowane w miejscu dostępnym dla dozoru i obsługi oraz zabezpieczone przed
uszkodzeniami, wpływami atmosferycznymi, a także ingerencją osób niepowołanych,
2)
oddzielny przewód ochronny i neutralny, w obwodach rozdzielczych i odbiorczych,
3)
urządzenia
ochronne
różnicowoprądowe
uzupełniające
podstawową
ochronę
przeciwporażeniową i ochronę przed powstaniem pożaru, powodujące w warunkach
uszkodzenia samoczynne wyłączenie zasilania,
4)
wyłączniki nadprądowe w obwodach odbiorczych,
5)
zasadę selektywności (wybiórczości) zabezpieczeń,
6)
przeciwpożarowe wyłączniki prądu,
7)
połączenia wyrównawcze główne i miejscowe, łączące przewody ochronne z częściami
przewodzącymi innych instalacji i konstrukcji budynku,
8)
zasadę prowadzenia tras przewodów elektrycznych w liniach prostych, równoległych do
krawędzi ścian i stropów,
9)
przewody elektryczne z żyłami wykonanymi wyłącznie z miedzi, jeżeli ich przekrój nie
przekracza 10 mm2,
10) urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej.
Połączeniami wyrównawczymi, należy objąć:
1) instalację wodociągową wykonaną z przewodów metalowych,
2) metalowe elementy instalacji kanalizacyjnej,
3) instalację ogrzewczą wodną wykonaną z przewodów metalowych,
4) metalowe elementy instalacji gazowej,
5) metalowe elementy szybów i maszynowni dźwigów,
6) metalowe elementy przewodów i wkładów kominowych,
7) metalowe elementy przewodów i urządzeń do wentylacji i klimatyzacji,
8) metalowe elementy obudowy urządzeń instalacji telekomunikacyjnej.
Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów,
z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest
niezbędne podczas pożaru, należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze
przekraczającej 1.000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem. Powinien być on
umieszczony w pobliżu głównego wejścia do obiektu i odpowiednio oznakowany. Odcięcie
dopływu prądu przeciwpożarowym wyłącznikiem nie może powodować samoczynnego
załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, w tym zespołu prądotwórczego, z wyjątkiem
źródła zasilającego oświetlenie awaryjne, jeżeli występuje ono w budynku.
Instalacja odbiorcza w budynku i w samodzielnym lokalu powinna być wyposażona w
urządzenia do pomiaru zużycia energii elektrycznej, usytuowane w miejscu łatwo dostępnym
i zabezpieczone przed uszkodzeniami i ingerencją osób niepowołanych. W budynku
wielorodzinnym liczniki pomiaru zużycia energii elektrycznej należy umieszczać poza
lokalami mieszkalnymi, w zamykanych szafkach.
Prowadzenie instalacji i rozmieszczenie urządzeń elektrycznych w budynku powinno
zapewniać bezkolizyjność z innymi instalacjami w zakresie odległości i ich wzajemnego
usytuowania. Główne ciągi instalacji elektrycznej w budynku mieszkalnym wielorodzinnym,
budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej należy prowadzić poza
mieszkaniami i pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, w wydzielonych kanałach
lub szybach instalacyjnych. Przewody i kable elektryczne należy prowadzić w sposób
4
umożliwiający ich wymianę bez potrzeby naruszania konstrukcji budynku. Dopuszcza się
prowadzenie przewodów elektrycznych wtynkowych, pod warunkiem pokrycia ich warstwą
tynku o grubości co najmniej 5 mm. Przewody i kable elektryczne oraz światłowodowe wraz
z ich zamocowaniami, stosowane w systemach zasilania i sterowania urządzeniami służącymi
ochronie przeciwpożarowej, powinny zapewniać ciągłość dostawy energii elektrycznej lub
przekazu sygnału przez czas wymagany do uruchomienia i działania urządzenia. Ocena
zespołów kablowych w zakresie ciągłości dostawy energii elektrycznej lub przekazu sygnału,
z uwzględnieniem rodzaju podłoża i przewidywanego sposobu mocowania do niego, powinna
być wykonana zgodnie z warunkami określonymi w Polskiej Normie dotyczącej badania
odporności ogniowej. Przewody i kable elektryczne w obwodach urządzeń alarmu pożaru,
oświetlenia awaryjnego i łączności powinny mieć klasę PH odpowiednią do czasu
wymaganego do działania tych urządzeń.
Obwody odbiorcze instalacji elektrycznej w budynku wielorodzinnym należy prowadzić
w obrębie każdego mieszkania lub lokalu użytkowego. W instalacji elektrycznej w
mieszkaniu należy stosować wyodrębnione obwody: oświetlenia, gniazd wtyczkowych
ogólnego przeznaczenia, gniazd wtyczkowych w łazience, gniazd wtyczkowych do urządzeń
odbiorczych w kuchni oraz obwody do odbiorników wymagających indywidualnego
zabezpieczenia. Pomieszczenia w mieszkaniu należy wyposażać w wypusty oświetleniowe
oraz w niezbędną liczbę odpowiednio rozmieszczonych gniazd wtyczkowych. Instalacja
oświetleniowa w pokojach powinna umożliwiać załączanie źródeł światła za pomocą
łączników wieloobwodowych.
W budynku wielorodzinnym oświetlenie i odbiorniki w pomieszczeniach komunikacji
ogólnej oraz technicznych i gospodarczych powinny być zasilane z tablic administracyjnych.
Mieszkania w budynku wielorodzinnym i odrębne mieszkania w budynku zamieszkania
zbiorowego należy wyposażyć w instalację wejściowej sygnalizacji dzwonkowej, a w razie
przeznaczenia ich dla osób niepełnosprawnych - również w odpowiednią sygnalizację
alarmowo-przyzywową.
2.2. Oględziny instalacji
Oględziny należy wykonać w celu potwierdzenia czy wyposażenie elektryczne,
stanowiące część instalacji stałej:
- spełnia wymagania bezpieczeństwa odpowiednich norm wyrobu;
- nie ma widocznych uszkodzeń, wpływających na pogorszenie bezpieczeństwa.
5
Oględziny powinny obejmować co najmniej następujące sprawdzenia, jeśli mają one
zastosowanie:
a)
sposób ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym;
b) obecność przegród ogniowych i innych środków zapobiegających rozprzestrzenianiu się
ognia oraz ochrony przed skutkami działania ciepła;
c)
dobór przewodów z uwagi na obciążalność prądową i spadek napięcia;
d) dobór i nastawienie urządzeń zabezpieczających i sygnalizacyjnych;
e)
obecność i prawidłowe umieszczenie właściwych urządzeń do odłączania izolacyjnego i
łączenia;
f)
dobór urządzeń i środków ochrony, właściwych ze względu na wpływy zewnętrzne;
g) prawidłowe oznaczenie przewodów neutralnych i ochronnych;
h) przyłączenie łączników jednobiegunowych do przewodów fazowych;
i)
obecność schematów, napisów ostrzegawczych lub innych podobnych informacji;
j)
oznaczenie obwodów, urządzeń zabezpieczających przed prądem przetężeniowym,
łączników, zacisków itp.;
k) poprawność połączeń przewodów;
l)
obecność i ciągłość przewodów ochronnych, w tym przewodów do ochronnych połączeń
wyrównawczych głównych i połączeń wyrównawczych dodatkowych;
m) dostępność urządzeń, umożliwiająca wygodną obsługę, identyfikację i konserwację.
2.3. Badania instalacji elektrycznej
W zależności od budowy instalacji elektrycznej należy przeprowadzić następujące
badania i najlepiej wykonać je w następującej kolejności:
a)
ciągłość przewodów – należy wykonać próbę ciągłości elektrycznej: przewodów
ochronnych oraz w przypadku pierścieniowych obwodów odbiorczych - przewodów
czynnych. Pierścieniowy obwód odbiorczy jest obwodem ukształtowanym w formie
pierścienia przyłączonego do jednego punktu obwodu zasilania.
b) rezystancja izolacji instalacji elektrycznej – szerzej zagadnienie to zostanie omówione w
rozdziale 2.4.;
c)
ochrona za pomocą SELV, PELV lub separacji elektrycznej;
d) rezystancja/impedancja podłóg i ścian - w razie konieczności sprawdzenia wymagań
dotyczących rezystancji izolacji podłóg i ścian, należy wykonać co najmniej trzy
6
pomiary w tym samym pomieszczeniu, z czego jeden w odległości około 1 m od
dostępnej w tym pomieszczeniu części przewodzącej obcej. Pozostałe dwa pomiary
należy wykonać dla większych odległości. Pomiar rezystancji/impedancji podłóg
izolacyjnych i ścian wykonuje się przy napięciu układu w stosunku do ziemi i przy
częstotliwości nominalnej.
e) samoczynne wyłączanie zasilania;
f)
ochrona dodatkowa;
g) sprawdzenie biegunowości i kolejności faz - Ponieważ przepisy zabraniają
instalowania łączników jednobiegunowych w przewodzie neutralnym, należy
przeprowadzić próbę w celu sprawdzenia, czy wszystkie takie łączniki są włączone
jedynie w przewody fazowe. W przypadku obwodów wielofazowych należy
sprawdzić czy kolejność faz jest zachowana.
h) próby funkcjonalne i operacyjne - zespoły takie, jak: rozdzielnice i sterownice,
napędy, urządzenia sterownicze i blokady, powinny być poddane próbie działania w
celu sprawdzenia czy są one właściwie zmontowane, nastawione i zainstalowane
zgodnie z odpowiednimi wymaganiami odpowiedniej normy.
i)
spadek napięcia - może być oszacowany na podstawie pomiaru impedancji obwodu
lub na podstawie diagramu, którego przykład podano w PN-HD 60364-6.
2.4. Pomiar rezystancji izolacji
Pomiary rezystancji izolacji służą do określenia stanu izolacji instalacji oraz
odbiorników energii elektrycznej. Stan izolacji ma decydujący wpływ na bezpieczeństwo
obsługi i prawidłowe funkcjonowanie instalacji i urządzeń elektrycznych. Systematyczne
wykonywanie badań jest niezbędne w celu wykrycia pogarszającego się stanu izolacji.
Wyróżnia się następujące podstawowe elementy mające wpływ na degradację izolacji:

wpływ
płynącego
przez
urządzenie
prądu
elektrycznego
(oddziaływanie
elektromagnetyczne, dynamiczne i termiczne),

narażenia mechaniczne,

agresja chemiczna wynikająca między innymi z zanieczyszczenia środowiska.
Czynnikami wpływającymi na zmierzoną wartość rezystancję izolacji są: wilgotność,
temperatura,
napięcie
pomiarowe,
czas
pomiaru,
izolacyjnego.
7
czystość
powierzchni
materiału
Zasada pomiaru rezystancji izolacji miernikami polega na podaniu na zaciski
mierzonego obiektu stałego napięcia pomiarowego (o wartości wyższej od znamionowego
napięcia pracy badanego urządzenia) i po określeniu płynącego w obwodzie pomiarowym
prądu obliczenie przez mikroprocesor wartości rezystancji.
Przed wykonaniem pomiarów należy upewnić się, czy mierzony obiekt jest odłączony
od sieci zasilającej. Podczas pomiaru rezystancji izolacji jej wartość początkowo szybko
wzrasta, po czym ustala się przy pewnej wartości. Zjawisko to jest spowodowane zmianami
zachodzącymi w materiale izolacyjnym pod wpływem pola elektrycznego i przepływającego
prądu. Izolowane części metalowe (np. pancerz kabla) stanowią kondensator i początkowo
płynie prąd pojemnościowy o znacznej wartości. Prąd ten po pewnym czasie maleje do zera, a
szybkość jego zanikania zależy od pojemności badanego obiektu. Duże obiekty z większą
pojemnością np. kable elektroenergetyczne ładują się w dłuższym czasie. Zgromadzony
ładunek stanowi źródło potencjalnego zagrożenia, dlatego po pomiarze powinien być
bezwzględnie rozładowany (niektóre mierniki elektroniczne dokonują samoczynnego
rozładowania mierzonego obiektu po zakończeniu pomiarów).
Rezystancję izolacji należy zmierzyć między przewodami czynnymi a przewodem
ochronnym, przyłączonym do układu uziemiającego. Do celów tego pomiaru przewody
czynne można połączyć razem. Do celów pomiarowych przewód neutralny odłącza się od
przewodu ochronnego.
W układach TN-C pomiar wykonuje się między przewodami czynnymi a przewodem
PEN.
W pomieszczeniach, w których występuje zagrożenie pożarowe, pomiar rezystancji
izolacji powinien być wykonany między przewodami czynnymi. W praktyce może być
konieczne wykonanie tego pomiaru podczas montażu instalacji, przed przyłączeniem
wyposażenia.
Tabela 1. Minimalne wartości rezystancji izolacji wg normy 60364-6
Napięcie nominalne obwodu
(V)
Napięcie
probiercze d.c.
Rezystancja
izolacji
(M)
SELV i PELV
250
> 0,5
Do 500 V włącznie, w tym FELV
500
> 1,0
Powyżej 500 V
1 000
> 1,0
8
Wartości rezystancji izolacji są zwykle dużo większe niż wartości podane w normie.
Jeżeli takie wartości wykazują ewidentne różnice, konieczne są dalsze badania dla
zidentyfikowania przyczyn.
Rezystancja izolacji mierzona przy napięciu probierczym o wartościach podanych w
Tabeli 1 jest zadowalająca, jeżeli jej wartość dla każdego obwodu z odłączonym osprzętem
jest nie mniejsza niż odpowiednia wartość podana w tej tabeli. Tabelę 1 należy stosować do
sprawdzania rezystancji izolacji między nieuziemionymi przewodami ochronnymi a ziemią.
Jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że ograniczniki przepięć lub inne urządzenia mogą mieć
wpływ na próbę sprawdzającą lub mogą się uszkodzić, takie urządzenia należy odłączyć
przed wykonaniem próby rezystancji izolacji. Jeżeli odłączenie takich urządzeń jest w sposób
uzasadniony niewykonalne, napięcie probiercze dotyczące szczególnego obwodu może być
obniżone do 250 V d.c, ale rezystancja izolacji powinna mieć wartość co najmniej 1 M.
3. Instrukcje obsługi przykładowych przyrządów pomiarowych
wykorzystywanych w badaniach eksploatacyjnych instalacji elektrycznych
3.1. Cyfrowy miernik mocy C.A. 8210
Podczas
używania
przyrządu
należy
przestrzegać
następujących
środków
bezpieczeństwa:

przyrządu nie wolno używać w sieciach prądu stałego lub przemiennego, w których
występuje napięcie większe niż 600 V wartości skutecznej w stosunku do ziemi,

maksymalne dopuszczalne napięcie na wejściu napięciowym wynosi 600 V. Do
pomiarów należy używać jedynie przewodów dostarczonych wraz z przyrządem,

na wejściu zacisku (cęgów) prądowych należy używać jedynie zacisku Y13
dostarczonego wraz z przyrządem lub zacisku C34A dostępnego jako wyposażenie
dodatkowe,

nigdy nie należy używać przyrządu bez obudowy przeciwudarowej.
Przyrząd C.A. 8210 jest cyfrowym miernikiem mocy, który umożliwia pomiary
wielkości w jednofazowych i symetrycznych trójfazowych sieciach prądu zmiennego.
Miernik umożliwia pomiar 7 wielkości:

wartości skutecznej napięcia……….V,

wartości skutecznej prądu………….A,
9

mocy czynnej……………………....W,

współczynnika mocy ………………cosφ,

mocy pozornej……………………...VA,

mocy biernej………………………..var,

częstotliwości………………………Hz.
Zmiana zakresu odbywa się w sposób automatyczny.
Miernik C.A. 8210 ma ponadto trzy dodatkowe funkcje:

zapamiętywanie (MEM),

zapamiętywanie wartości szczytowej (PEAK) prądu, mocy czynnej lub napięcia,

pomiar różnicy napięć, prądu i mocy czynnej (MEM + PAGE).
Podstawowe dane techniczne miernika C.A. 8210

zakres pomiarowy prądu 1...500 A – prąd przemienny,

napięcie pomiarowe
do 825 V,

zakres mocy czynnej
od 30 W do 300 kW,

zakres mocy biernej
od – 300 kvar do +300 kVar,

zakres częstotliwości
5 Hz do 999 Hz,

temperatura pracy
–10...+50 ºC,

temperatura przechowywania
–20...+60 ºC,

średni czas ciągłej pracy
50h,

stopień ochrony obudowy
IP 40.
Miernik C.A. 8210 wyposażony jest w następujące przyciski:
1.
Wyłącznik ON/OFF – przycisk ten służy do załączania (ON) i wyłączania (OFF)
przyrządu.
2.
Przełącznik Phl/Ph3 – przełącznik należy ustawić zgodnie z typem testowanej sieci,
przy czym ustawienie przełącznika w położeniu Ph–1 oznacza wybór sieci
jednofazowej, a ustawienie przełącznika w położeniu Ph–3 oznacza wybór sieci
symetrycznej trójfazowej.
3.
Wyświetlacz – LCD 50mm x 40mm, wyświetla wartości 7 pomiarów na dwóch
stronach.
4.
Przycisk Page (wyboru strony) – pierwsza strona wyświetlana jest automatycznie po
włączeniu miernika. Na tej stronie wyświetlane są następujące wielkości:
 wartość skuteczna napięcia (V),
10
 wartość skuteczna prądu (A),
 moc czynna (W),
 współczynnik mocy (cosφ).
Aby wyświetlić drugą stronę, należy trzymać wciśnięty przycisk PAGE. Na tej stronie
wyświetlane są następujące wielkości:
 moc bierna (var),
 moc pozorna (VA),
 częstotliwość (Hz).
Gdy przycisk PAGE zostanie zwolniony, wyświetlacz powróci do wyświetlania
pierwszej strony.
5.
Przycisk PEAK – po jednorazowym naciśnięciu tego przycisku przyrząd przestawi się
na pomiar wartości szczytowej, będzie wyświetlana wartość szczytowa prądu. Aby
wybrać pomiar wartości szczytowej mocy lub wartości szczytowej napięcia, należy
użyć przycisku SEL. Po wybraniu tego trybu zapamiętywane są wartości wszystkich
wykonywanych pomiarów. Pierwsze cztery zapamiętane wartości pomiarowe można
odczytywać na pierwszej stronie, a następne trzy na drugiej stronie (aby uzyskać
wyświetlanie drugiej strony należy trzymać wciśnięty przycisk PAGE). Każdy nowy
szczyt jaki wystąpi jest brany pod uwagę, tak długo jak długo uaktywniony jest przycisk
PEAK. Aby wyjść z trybu pomiaru wartości szczytowej, należy ponownie nacisnąć
przycisk PEAK.
6.
Przycisk SEL – za pomocą tego przycisku wybiera się pomiar wielkości prądu (A),
mocy (W) lub napięcia (V), której wartość szczytowa ma być mierzona. Przycisk ten
może być użyty tylko po uprzednim naciśnięciu przycisku PEAK. Początkowo
wyświetlana jest wartość szczytowa prądu. Jednorazowe naciśnięcie przycisku SEL
spowoduje wyświetlanie wartości szczytowej mocy, a kolejne – wartości szczytowej
napięcia.
7.
Przycisk MEM – przycisk ten umożliwia dostęp do dwóch funkcji:
 zapamiętywanie – po naciśnięciu przycisku MEM (wyświetlone zostaną litery
MEM) zostanie zapamiętana l strona wyświetlacza. Zostaną zapamiętane wartości
napięcia, prądu, mocy czynnej oraz współczynnika mocy.
 pomiarów różnicowych – po zapamiętaniu wartości z pierwszej strony
(wyświetlany jest symbol MEM), należy nacisnąć przycisk PAGE. Na drugiej
stronie zostaną wyświetlone różnice pomiędzy wartościami zapamiętanymi z
11
pierwszej strony, a wartościami bieżąco zmierzonymi przez przyrząd. Wyświetlane
są różnice napięcia, prądu i mocy czynnej.
3.1. Cyfrowy miernik izolacji MIC-1
Uniwersalny miernik izolacji MIC-1 jest przenośnym cyfrowym przyrządem
pomiarowym przeznaczonym do bezpośredniego wykonywania pomiarów rezystancji izolacji
linii kablowych, transformatorów, silników i innych urządzeń elektroenergetycznych.
Ponadto miernik umożliwia pomiar napięć, prądów i rezystancji, jak klasyczny multimetr.
Rys. 1. Wygląd miernika izolacji MIC-1 [5]
1 - gniazdo pomiarowe +ISO (Wyjście przetwornicy wysokiego napięcia dla pomiarów rezystancji
izolacji przy wybranej funkcji ISO), 2 - gniazdo COM/E (Wejście pomiarowe dla pomiarów napięć,
prądów i niskonapięciowych pomiarów rezystancji przy wybranych funkcjach V, A, lub Q. Zacisk
ekranujący dla pomiarów rezystancji izolacji przy wybranej funkcji ISO.) 3 - gniazdo pomiarowe A
(Wejście pomiarowe dla pomiarów prądów stałych lub przemiennych do 10A wartości skutecznej, dla
wybranej funkcji A. Może być także wykorzystywane jako zacisk ekranujący dla pomiarów
rezystancji izolacji przy wybranej funkcji ISO.) 4 - gniazdo pomiarowe V//-ISO (Wejście
pomiarowe dla pomiarów rezystancji izolacji, napięć stałych lub przemiennych oraz dla
niskonapięciowych pomiarów rezystancji) 5 - przycisk ON/OFF, 6 - przycisk AC/DC / SEL (służy
do wyboru rodzaju pomiaru napięcia lub prądu (DC-- stałego, AC - przemiennego), o ile wybrano
funkcję pomiarową A lub V. Funkcja SEL dostępna jest bezpośrednio przed lub po pomiarze
rezystancji izolacji i umożliwia wybór ustawianej lub odczytywanej wartości) 7 -przycisk HOLD /
►► (Naciśnięcie przycisku HOLD powoduje zatrzymanie na wyświetlaczu wyniku ostatniego
wykonanego pomiaru. Powrót do normalnego trybu wyświetlania wyników pomiaru następuje po
ponownym użyciu przycisku HOLD. Druga funkcja klawisza, oznaczona ►►, służy do wyboru
napięcia pomiarowego i ewentualnie innych parametrów pomiaru rezystancji izolacji. Funkcja ta
dostępna jest tylko wówczas, gdy przełącznik wyboru funkcji (9) znajduje się w położeniu ISO, a
przycisk START nie jest wciśnięty (nie wykonuje się pomiaru rezystancji izolacji). 8 - przycisk
START Jeżeli wybrano funkcję pomiarową ISO, naciśnięcie przycisku START załącza wysokie
napięcie na wejściu pomiarowym +ISO, uruchamia pomiar rezystancji izolacji i rozpoczyna
odmierzanie czasu. Zwolnienie przycisku powoduje wyłączenie przetwornicy wysokiego napięcia
oraz rozładowanie pojemności mierzonego obiektu. 9 – przełącznik wyboru funkcji, 10 - gniazdo
ładowania akumulatorów, 20 - ładowarka
12
Miernik MIC-1 wyróżnia się następującymi cechami :
♦ trzy wybieralne napięcia pomiarowe stałe: 500V, 1000V i 2500V,
♦ samoczynne dobieranie zakresów pomiarowych,
♦ samoczynne rozładowywanie pojemności mierzonego obiektu po zakończeniu pomiaru
rezystancji izolacji,
♦ tryb HOLD umożliwiający zatrzymanie na wyświetlaczu wyniku ostatniego pomiaru,
♦ bezpośredni pomiar współczynników absorpcji dla dwóch dowolnych odcinków czasu
wybranych z przedziału 10..600 sekund,
♦ akustyczne wyznaczanie pięciosekundowych odcinków czasu ułatwiające zdjęcie
charakterystyk czasowych przy pomiarze rezystancji izolacji,
♦ ciągła autokontrola stanu naładowania akumulatorów,
♦ samoczynne wyłączanie (AUTO-OFF),
♦ wbudowany układ automatycznego ładowania wewnętrznych akumulatorów z zasilacza
zewnętrznego, zapewniający optymalne ich wykorzystanie i przedłużoną żywotność.
Rys. 2. Pomiar rezystancji izolacji [5]
Przy pomiarze rezystancji izolacji kabla między jedną z żył kabla a płaszczem kabla, wpływ
rezystancji powierzchniowych (istotny w trudnych warunkach atmosferycznych) eliminuje się
łącząc kawałek folii metalowej nawiniętej na izolację mierzonej żyły z gniazdem COM/E
miernika. Podobnie postępuje się podczas pomiarów rezystancji izolacji między dwiema
żyłami kabla, dołączając do zacisku COM/E pozostałe żyły, nie biorące udziału w pomiarze.
Rys. 3. Pomiar rezystancji izolacji kabla metodą trójzaciskową [5]
13
4. Protokoły z badań
Protokołowanie sprawdzenia odbiorczego
Po zakończeniu sprawdzania nowej instalacji, albo rozbudowanej lub zmienionej
instalacji istniejącej, należy sporządzić protokół odbiorczy. Taka dokumentacja powinna
zawierać szczegóły instalacji objętej protokółem, łącznie z zapisem z oględzin i wyników
prób. Wady i braki stwierdzone podczas sprawdzania wykonanego zadania należy usunąć
zanim wykonawca zadeklaruje, że instalacja spełnia wymagania HD 60364.
W przypadku sprawdzania odbiorczego zmienionej lub rozbudowanej instalacji
istniejącej, protokół może zawierać zalecenie naprawy lub ulepszenia, jeżeli może to mieć
znaczenie. Protokół odbiorczy powinien zawierać zapisy z oględzin oraz zapisy dotyczące
badanych obwodów i wyniki prób.
Zapisy szczegółów dotyczących obwodu i wyników prób powinny identyfikować
każdy obwód łącznie z jego urządzeniem (-ami) ochronnym (-ymi) i powinny zawierać
wyniki odpowiednich prób i pomiarów.
W protokóle należy podać osobę lub osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo,
budowę i sprawdzenie instalacji, uwzględniając indywidualną odpowiedzialność tych osób w
stosunku do osoby zlecającej pracę.
Protokół odbiorczy instalacji elektrycznej powinien zawierać zalecenie dotyczące
okresu między sprawdzeniem odbiorczym i pierwszym sprawdzeniem okresowym.
Protokóły powinny być opracowane i podpisane, lub autoryzowane w inny sposób,
przez osobę lub osoby kompetentne w zakresie sprawdzania.
Protokołowanie sprawdzenia odbiorczego
Sprawdzanie
okresowe,
obejmujące
szczegółowe
badanie
instalacji,
należy
przeprowadzić bez jej demontażu lub - jeżeli jest wymagany - z częściowym jej demontażem,
i uzupełnić właściwymi próbami i pomiarami, aby zapewnić:
 bezpieczeństwo osób i zwierząt domowych przed skutkami porażenia elektrycznego i
oparzenia oraz
 ochronę majątku przed uszkodzeniem spowodowanym pożarem lub ciepłem
powstałym na skutek uszkodzenia instalacji, oraz
 świadomość, że instalacja nie jest uszkodzona lub jest uszkodzona w takim stopniu, że
nie obniży to bezpieczeństwa, oraz
14
 identyfikację wad instalacji i odchyleń od wymagań niniejszej normy, które mogą
spowodować niebezpieczeństwo.
Po zakończeniu sprawdzania okresowego istniejącej instalacji należy sporządzić
protokół
okresowy.
Taka
dokumentacja
powinna
zawierać
szczegóły
dotyczące
sprawdzanych części instalacji i ograniczeń w sprawdzeniu objętym protokołem, a także opis
oględzin, łącznie z wadami i usterkami oraz wyniki prób. Protokół okresowy może zawierać
zalecenia dotyczące napraw lub ulepszeń, takich jak modernizacja instalacji w celu
doprowadzenia do zgodności z aktualnymi normami, jeżeli może to być właściwe.
Osoba odpowiedzialna za sprawdzenie, lub osoba upoważniona do działania w jej
imieniu, powinna przekazać protokół okresowy osobie zlecającej sprawdzenie.
Zapisy wyników prób powinny obejmować wyniki odpowiednich prób.
Protokół powinien być opracowany i podpisany, lub w inny sposób poświadczony,
przez kompetentną osobę lub osoby.
Tab. 2. Wygląd przykładowego formularza oględzin dotyczącego wyposażenia
Wyposażenie
Przewody
Osprzęt do przewodów
Rury instalacyjne
Listwy
Urządzenia rozdzielcze
Oprawy oświetleniowe
Ogrzewanie
Urządzenia ochronne
Inne
Dobór (1)
Montaż (2)
Uwagi
1) Widoczna oznaka zgodności z odpowiednią normą wyrobu. W przypadku wątpliwości deklaracją
zgodności z normą należy uzyskać od producenta (np. z katalogów).
2) Wpisać TAK, jeżeli jest zgodne z (krajową) normą instalacyjną, NIE - jeżeli jest niezgodne.
Tab. 3. Wygląd przykładowego formularza oględzin dotyczącego identyfikacji
Wyszczególnienie
Obecność
Prawidłowe
Prawidłowe
umiejscowienie sformułowanie
Oznaczenie urządzeń ochronnych,
łączników i zacisków
Napisy ostrzegawcze
Napisy wskazujące na
niebezpieczeństwo
Identyfikacja przewodów
Urządzenia do odłączania
Łączniki
Schematy i plany
15
Uwagi
Przykład protokołu z badań okresowych rezystancji izolacji w sieci TN-C
PROTOKÓŁ nr ......
BADANIA REZYSTANCJI IZOLACJI W OBWODACH INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ
O UKŁADZIE TN-C, O NAPIĘCIU ZNAMIONOWYM Un = 230/400 V
1. Zleceniodawca:
2. Obiekt badań:
3. Data badania:
4. Rodzaj zasilania:
5 Przyrządy pomiarowe:
6. Temperatura podczas pomiaru: .... C
7 Wyniki badań
Napięcie próby .......V
Lp
nazwa linni lub nr obwodu
Najniższe wyniki z 3
Rwym
pomiarów w M
L1-PEN L2-PEN L3-PEN M
1
2
...
8. Uwagi i wnioski
a) wynik oględzin instalacji i urządzeń jest: pozytywny/negatywny
b) zauważone usterki:
9. Ocena wyników badań:
10. Termin następnych badań:
Badania wykonał:
Protokół sprawdził:
16
Rzm>Rwym
TAK - NIE
Przykład protokołu z badań okresowych rezystancji izolacji w sieci TN-S
PROTOKÓŁ nr ......
BADANIA REZYSTANCJI IZOLACJI W OBWODACH INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ
O UKŁADZIE TN-S, O NAPIĘCIU ZNAMIONOWYM Un = 230/400 V
1. Zleceniodawca:
2. Obiekt badań:
3. Data badania:
4. Rodzaj zasilania:
5 Przyrządy pomiarowe:
6. Temperatura podczas pomiaru: .... C
7 Wyniki badań
Napięcie próby ........V
L.p. nazwa linii lub nr obwodu
Najniższe wyniki z 3
pomiarów w M
L,N – PE
Rwym Rzm>Rwym
M
1
2
...
8. Uwagi i wnioski
a) wynik oględzin instalacji i urządzeń jest: pozytywny/negatywny
b) zauważone usterki:
9. Ocena wyników badań:
10. Termin następnych badań:
Protokół sprawdził:
Badania wykonał:
17
TAK - NIE
5. Program ćwiczenia
W czasie ćwiczenia należy:

wykonać
oględziny instalacji
i
urządzeń
elektrycznych
wskazanych
przez
prowadzącego,

zapoznać się z budową i instrukcją obsługi mierników wykorzystywanych do
pomiarów,

wykonać wskazane przez prowadzącego próby pomiarowe,

sporządzić odpowiednie protokoły z badań, ze szczególnym zwróceniem uwagi na
poprawność uzyskanych rezultatów.
6. Literatura
1. ROZPORZADZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. w
sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
(Dz.U.02.75.690) z późniejszymi zmianami
2. PN-HD 60364-6: 2008 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 6: Sprawdzenie
3. Lejdy B.: Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych, WNT, Warszawa 2015
4. Markiewicz H.: Instalacje elektryczne, WNT , Warszawa 2013
5. Instrukcje do mierników firmy Sonel
7. Wymagania BHP
Podczas wykonywania ćwiczeń w laboratorium należy przestrzegać następujących zasad:
1.
Przed przystąpieniem do montowania układu pomiarowego należy dokonać oględzin
przydzielonej aparatury i urządzeń. Stwierdzone uszkodzenia powinny być zgłaszane
prowadzącemu ćwiczenia.
2.
Ze stanowiska pomiarowego należy usunąć wszelkie zbędne przedmioty a zwłaszcza
niepotrzebne przewody montażowe.
3.
Włączenie badanego układu do napięcia może odbywać się jedynie w obecności i za
zgodą prowadzącego ćwiczenia, po sprawdzeniu przez niego układu. Przed załączeniem
układu trzeba upewnić się, czy nikt nie manipuluje przy układzie pomiarowym. Za
uszkodzenie przyrządów i inne straty wynikłe z winy ćwiczących odpowiadają oni
materialnie.
4.
Po załączeniu napięcia nie wolno wykonywać żadnych przełączeń w układzie.
Rozmontowanie i ewentualne przełączenia mogą być robione po wyłączeniu napięcia i za
18
zgodą prowadzącego ćwiczenia.
5.
Podczas wykonywania ćwiczenia należy unikać stykania się z wszelkiego rodzaju dobrze
uziemionymi przewodzącymi przedmiotami, takimi jak i kaloryfery, instalacje
wodociągowe itp.
6.
Wykonywanie ćwiczenia może odbywać się tylko na stanowisku wskazanym przez
prowadzącego. Nie wolno używać innego sprzętu i aparatów niż te, które przydzielił
prowadzący ćwiczenia.
7.
Niedozwolona jest samowolna obsługa rozdzielnic głównych w laboratorium, a
zwłaszcza załączanie napięcia na stanowiska pomiarowe.
19