Bezpieczna i zrównoważona cyrkulacja wody z zaworami Aquastrom

Polski Instalator 7-8/2009
78
instalacje sanitarne
Kazimierz Mróz
Po powietrzu to woda pitna jest dla ludzkiego życia najważniejsza
Bezpieczna i zrównoważona
cyrkulacja wody z zaworami
Aquastrom
Projektant i wykonawca w procesie odbioru instalacji zobowiązani są do wykazania,
że wykonana instalacja spełnia wszelkie
obowiązujące przepisy, w tym ten najważniejszy – „Warunki techniczne, jakim
powinny odpowiadać obiekty budowlane
i ich usytuowanie”, czyli przepisy wykonawcze do ustawy „Prawo budowlane”.
Użytkownik powinien regularnie sprawdzać
jakość wody w instalacji i w razie potrzeby poddać wodę procesowi dezynfekcji.
Tylko staranne dotrzymanie reżimu wykonawczo-eksploatacyjnego obniża ryzyko
wystąpienia problemów. Zapobieganie
jest drogie, ale – jak mówi przysłowie –
taniej jest zapobiegać, niż leczyć.
Woda pitna służy do odżywiania i utrzymania w czystości ludzkiego ciała. Jej
przygotowanie i dystrybucja podlegają
w naszym kręgu cywilizacyjnym szczególnie ścisłej kontroli. Koszty są wysokie,
ale dzięki temu każdy może być pewien,
że do domowego przyłącza wodociągowego dociera woda czysta i dobrej jakości.
Ale co dzieje się za wodomierzem?
W podgrzanej, pozostającej godzinami w stagnacji wodzie (w zasobnikach
i rurach instalacji) powstają idealne
warunki do rozwoju niebezpiecznych
dla zdrowia organizmów. Należy wśród
nich wymienić najbardziej groźną bakterię Legionella. Wywołuje ona chorobę
zwaną legionellozą, charakteryzującą się
bardzo ciężkim przebiegiem i stosunkowo
wysokim współczynnikiem śmiertelności.
To głównie za jej przyczyną obowiązujące
wytyczne dotyczące zasad projektowania,
wykonawstwa i eksploatacji wewnętrznych sieci wodociągowych kładą szczególny akcent na zapobieganie zagnieżdże-
niu się i namnażaniu mikroorganizmów.
Uczestnicy procesu budowlanego i późniejszy użytkownik budynku są prawnie
odpowiedzialni za ich dotrzymanie.
Prewencja na biurku projektanta
Projektując instalację, projektant powinien zadbać o to, aby:
– we wszystkich działkach instalacji
zapewniony był wystarczający przepływ;
– pojemność wodna instalacji była jak
najmniejsza, a częstotliwość wymian
wody jak największa;
– temperatura wody na wszystkich wy-
Zawór cyrkulacyjny Aquastrom VT
Fot. 1
Zawory Aquastrom VT Oventrop umożliwiają równoważenie instalacji cyrkulacji ciepłej wody dzięki
funkcjom regulacji termicznej oraz nastawy wstęp­
nej przepływu resztkowego. Zalecany zakres regulacji termicznej dla tego zaworu wynosi od 55 do 60°C
zgodnie z odpowiednimi wytycznymi normowymi
(maksymalny 50-65°C, z dokładnością do ±1°C).
Po ustawieniu na pokrętle temperatury zadanej
(np. 57°C – z taką nastawą zawór opuszcza fabrykę)
lewkach osiągnęła wartość min. 57°C,
na powrocie cyrkulacji 55°C, a w przylegających rurach z zimną wodą nie
przekroczyła 25°C (izolacja);
– zaprojektowana instalacja spełniała
wymogi wszystkich odnośnych norm
i przepisów i była opatrzona stosownym
zatwierdzeniem służb sanitarnych.
Prewencja w wykonawstwie
Oventrop oferuje armaturę, która ułatwia utrzymanie instalacji wodnej budynku we właściwym stanie higienicznym.
Zawory cyrkulacyjne, równoważące, filtry
i inna armatura zadbają o:
i osiągnięciu tej temperatury przez przepływającą
wodę zawór dławi automatycznie natężenie przepływu
do wartości resztko­wej.
Właściwe zrównoważenie instalacji obniża koszty eksploatacji, poprawia stabilność cyrkulacji
i ułatwia szybką dezynfekcję ter­miczną. Obok funkcji równoważenia termicznego zawory cyr­kulacyjne
Aquastrom VT mają funkcję nastawy wstępnej przepływu resztkowego (równoważenie wstępne). Sześcio­
stopniowa nastawa wstępna przepływu resztkowego
(zakres kv od 0,03 do 0,3) jest nie­zależna od wysokości temperatury regulowanej. W stanie wy­syłkowym
zawory są wstępnie nastawione na nastawę 6 (dla
DN 15 oznacza to wartość współczynnika kv = 0,1;
dla DN 20 kv = 0,3).
Zawór wyposażono w standardzie w kurek odcinający
(zintegrowany w korpusie), zaworowy króciec opróżniający z końcówką do węża, termometr oraz łupiny
izolacyjne. Funkcja odcięcia umożliwia zamknięcie
pionu cyrkulacyjnego (np. na czas remontu lub innych
robót na instalacji), o ile na przewodzie wznośnym zamontowano dowolną armaturę odcinającą.
Termometr pozwala na bieżącą kontrolę działania
instalacji cyrkulacyjnej oraz na szybką lokalizację
zablokowanych obiegów cyrkulacyjnych. Czujnik ter-
www.polskiinstalator.com.pl
Brąz – tajemnica sukcesu
Armatura do wody firmy Oventrop
wykonana jest z brązu. Materiały stosowane do produkcji armatury wodnej
muszą spełniać wyśrubowane normy
techniczne i nie mogą w żadnym przypadku wpływać negatywnie na jakość
wody nawet w bardzo długim okresie
eksploatacji. Brąz w technice sanitarnej ma już wielowiekową historię i jest
materiałem stosunkowo najlepiej sprawdzonym. Długa lista zalet jest przyczyną
nieustannej popularności w gronie instalatorów i inwestorów, wśród zaś tych
cech warto wymienić:
– neutralność higieniczną,
– odporność na korozję,
– długowieczność,
– odporność na temperaturę,
– możliwość powtórnego przerobu
(recykling).
mostatu nie wchodzi w bezpośredni kontakt z wodą.
Korpus zaworu wykonany jest z brązu. W chwili
obecnej oferta obejmuje dwie średnice – DN 15
i DN 20.
Do innych, najistotniejszych zalet zaworu Aquastrom VT
zaliczyć należy:
– funkcję automatycznego wspomagania dezynfekcji termicznej,
– dużą odporność na korozję (wykonanie z brązu),
– funkcję samooczyszczania (w zaworze nie występują tzw. strefy martwe),
– możliwość plombowania,
– możliwość odczytania temperatury na załączonym termometrze lub podłączenia do domowego
systemu monitoringu po doposażeniu w czujnik
temperatury (np. PT 1000, wyposażenie dodatkowe).
Termostatyczny zawór cyrkulacyjny Aquastrom VT
reaguje auto­matycznie na wzrost temperatury wody
w instalacji c.w.u. spowodo­wany włączeniem funkcji
dezynfekcji termicznej. Ok. 6°C powyżej ustawionej temperatury regulacji zawór zwiększa przepływ
z reszt­kowego na dezynfekcyjny, co radykalnie przyśpiesza proces dezyn­fekcji w pionie cyrkulacyjnym.
Po osiągnięciu przez wodę tempera­tury wyższej
[email protected]
Instalacja cyrkulacji – założenia
Jeżeli instalację sanitarną budynku wykonuje się w układzie z centralnym przygotowaniem ciepłej wody i z cyrkulacją,
to wymienniki, zbiorniki, rury zasilające
i cyrkulacyjne oraz wszystkie wchodzące
w skład instalacji urządzenia muszą być
dobrane i zamontowane tak, aby zminimalizować ryzyko zagrażającej zdrowiu
koncentracji Legionelli.
Instalacje takie w zdecydowanej większości obiektów mieszkalnych (rzadziej
w budynkach jednorodzinnych), użytku
publicznego czy przemysłowych muszą
również spełniać warunek natychmiastowego podania ciepłej wody po otwarciu
punktu poboru. Sposobem na spełnienie
tego wymagania jest układ przystosowany
do cyrkulacji. Wymagane natężenia przepływów powinny być wyliczone projektowo zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Odpowiednio dobrana i ustawiona
w instalacji armatura zapewnia równowagę hydrauliczną układu cyrkulacyjnego
w stanie „bez rozbioru” i przyspiesza
powrót do równowagi po gwałtownym
wzroście rozbioru lub gwałtownym spadku temperatury wody. Największym problemem, z którym borykają się projektano ok. 16°C od ustawionej na pokrętle następuje
powrotne zdławienie natężenia przepływu do nastawionej wstępnie wartości resztkowej. Wzrastające
dzięki temu zdławieniu ciśnienie dyspozycyjne pozwa­
la na zwiększenie przepływów i przyśpieszenie dezynfekcji w pozo­stałych pionach instalacji, które osiągają
zakładaną temperaturę dezynfekcji później, niż piony
Fot. 2
ci, są niskie natężenia przepływów cyrkulacyjnych. Optymalnym wyjściem jest
zastosowanie zaworów równoważących,
które umożliwiają różnicowanie oporów w warunkach małych przepływów.
Poprawny dobór pozwala na zastosowanie
małej pompy cyrkulacyjnej i spełnienie
jeszcze jednego wymogu normowego
– utrzymania ilości energii koniecznej
do przygotowania ciepłej wody na najniższym z możliwych poziomie.
Armatura Oventrop
Dla uzyskania opisanego powyżej efektu można zastosować dwa stosunkopołożone hydraulicznie najkorzystniej. To „hydrauliczne” wspomaganie dezynfekcji pozwala na wydatne skrócenie czasu jej trwania i istotne z tego tytułu
oszczędności. Po zakończeniu dezynfekcji zawór
Aquastrom VT wraca do normal­nego trybu pracy przy
wstępnie nastawionej temperaturze regulacji.
Einstellbarer
RegelNastawialny
zakres
bereich
50 –
°C65°C
– 65 °C
regulacji
50°C
Werkseinstellung
57°C
Desinfektionsbereich > 70 °C
Ustawienie fabryczne 57°C
Restvolumenstrom
Przepływ
resztkowy
gem. VP
zgodnie
z 554
VP 554
Zakres dezynfekcji > 70°C
DN kv [m3/h]
15 0.03 - 0.1
20 0.1 - 0.25
in sechs
Voreinstellungen
sześć
stopni
nastawy
Przepływ
[l/h] [l/h]
Volumenstrom
– optymalny rozpływ wody w instalacji,
– utrzymanie założonej temperatury
w całej instalacji c.w.u.,
– proces dezynfekcji termicznej (min.
3 min podgrzania wody ponad 70°C),
rozprowadzając przegrzew do każdej
części instalacji.
Przepływ
Desinfektionsdezynfekcyjny
volumenstrom
Nastawialny
Variabler Restprzepływ
volumenstrom
resztkowy
TW [°C]
Ventil drosselt
den VolumenZawór
dławi przepływ
do
natężenia
strom beimresztkowego
eingestellten po
osiągnięciu
nastawionej
Temperatur-Sollwert
bis auf
temperatury
regulacji
einen Restvolumenstrom
79
Ventil
öffnet temperatury
ca.
Ok. 6°C
powyżej
regulowanej
zawór
zwiększa
6 °C nach
Erreichen
przepływ
resztkowego
deszminimalen
Rest-na
dezynfekcyjny
volumenstroms.
Wspomaganie dezynfekcji termicznej w zaworze Aquastrom VT
Ventil
drosselt nach
Po
osiągnięciu
temperatury
dezynfekcji
Erreichen derzawór
Desinfektionsponownie
temperaturdławi
erneutprzepływ
auf
do
natężenia resztkowego
Restvolumenstrom
Polski Instalator 7-8/2009
instalacje sanitarne
instalacje sanitarne
wo nowe produkty z oferty Oventrop
– termostatyczny zawór cyrkulacyjny
Aquastrom VT, następcę zaworu
Aquastrom T plus oraz zawór równoważący Aquastrom C (fot. 2), przystosowany
do niskich przepływów cyrkulacyjnych.
Konstrukcja zaworu Aquastrom C jest
zbliżona do konstrukcji klasycznych
zaworów równoważących używanych
do równoważenia instalacji grzewczych
i chłodniczych, różniąc się od nich głównie obsługiwanym zakresem przepływu.
Wartość współczynnika kv dla typoszeregu wynosi od 0,04 (DN 15, nastawa
1,0) do 10,00 (DN 32, nastawa 8,0).
Na zaworze tym można ustawić przepływ
o natężeniu niewiele większym od 10 l/h
dla spadku ok. 10 kPa. Wyobraźni projektantów pozostawiam możliwe zastosowania tego zaworu.
Zalecenie projektowe: jeden zawór –
nie więcej niż 12 pionów
Ze względu na wymaganą wielkość przepływu resztkowego i dla zapewnienia
właściwego zrównoważenia instalacji cyrkulacji nie zaleca się projektowania większej niż 12 liczby pionów podłączo­nych
do powrotnego przewodu rozdzielczego.
Aby zapewnić wystarczające przepływy
w instalacji, w której do przewodu rozdzielczego podłączono więcej niż 12 pio-
max. 12
12 Stränge
pionów
max.
max.
max.12
12pionów
Stränge
Woda ciepła
Polski Instalator 7-8/2009
80
cwu
Woda zimna
W instalacji cyrkulacji nie zaleca się większej niż 12 liczby pionów podłączo­nych do powrotnego
przewodu rozdzielczego
nów, trzeba zastosować większą pompę
cyrkulacyjną. Wyższe ciśnienie dyspo­
zycyjne może jednak w takim przypadku
być przyczyną wystąpienia zbyt wysokich spadków ciśnienia na zaworach
położonych najbliżej pompy i związanych z tym uciążliwych hałasów przepływu (a nawet uszkodzenie armatury
wskutek zjawisk kawitacji).
W układzie z liczbą pionów większej
od 12 zaleca się raczej podział instala­cji
na dwa obiegi podłączone do powrotnych, równoległych przewo­dów rozdzielczych. Należy jednak pamiętać, aby każdy
powrót obsługiwany był przez oddzielną
pompę cyrkulacyjną oraz aby powroty
były wzajemnie zrównoważone hydrau­
licznie. Pompy w takiej instalacji będą
oczywiście odpowiednio mniejsze. ■
(fot., rys. Oventrop)
www.polskiinstalator.com.pl