Na gorąco

Na gorąco
Biuletyn PwC na temat MSSF
RMSR publikuje ostateczny standard
o rachunkowości zabezpieczeń i zmiany
do MSSF 9
20 listopada 2013 r.
O co chodzi?
Rada Międzynarodowych Standardów
Rachunkowości (RMSR, ang. IASB)
opublikowała MSSF 9 „Rachunkowość
zabezpieczeń”, stanowiący trzeci etap projektu
zastąpienia MSR 39 nowym standardem.
Nowe wymogi ściślej dopasowują
rachunkowość zabezpieczeń do zarządzania
ryzykiem, dzięki czemu użytkownicy
sprawozdań finansowych powinni uzyskać
informacje bardziej przydatne z punktu
widzenia podejmowania decyzji. Zmieniony
standard wprowadza również podejście
do rachunkowości zabezpieczeń w większym
stopniu oparte na zasadach ogólnych i eliminuje
niekonsekwencje i słabości obecnego modelu
zawartego w MSR 39.
Jakie są najważniejsze zmiany?
Testy efektywności zabezpieczenia i możliwość
stosowania rachunkowości zabezpieczeń
MSSF 9 łagodzi wymogi w zakresie
efektywności zabezpieczenia, a w konsekwencji
– stosowania rachunkowości zabezpieczeń.
Zgodnie z MSR 39 zabezpieczenie musi być
wysoce efektywne, zarówno w przyszłości,
jak i w przeszłości (tj. stosuje się test
prospektywny i retrospektywny, którego
wyniki muszą mieścić się w przedziale
80%-125%). MSSF 9 zastępuje tak precyzyjnie
określony przedział wymogiem występowania
ekonomicznej relacji pomiędzy pozycją
zabezpieczaną a instrumentem
zabezpieczającym oraz wymogiem,
by współczynnik zabezpieczenia był taki sam,
jaki jednostka faktycznie stosuje dla celów
zarządzania ryzykiem. Nieefektywne
zabezpieczenia będą nadal wykazywane
w wyniku finansowym. Jednostka nadal ma
obowiązek sporządzania dokumentacji
na bieżąco, ale zgodnie z nowym standardem
informacje które należy udokumentować
będą inne.
Pozycje zabezpieczane
Nowe wymogi zmieniają zasady kwalifikacji
pozycji jako pozycji zabezpieczanych, głównie
poprzez usunięcie ograniczenia, które obecnie
nie pozwala na stosowanie rachunkowości
zabezpieczeń w odniesieniu do pewnych
ekonomicznie racjonalnych strategii
zabezpieczania. Na przykład:
• Składniki ryzyka pozycji niefinansowych
mogą być wyznaczane jako pozycje
zabezpieczane, pod warunkiem, że można je
odrębnie zidentyfikować i wiarygodnie
wycenić. Jest to dobra wiadomość dla
jednostek, które zabezpieczają jedynie
pewien składnik ogólnej ceny pozycji
niefinansowej (np. składnik ekspozycji na
cenę paliwa samolotowego odpowiadający
cenie ropy naftowej), bo obecnie jest bardziej
prawdopodobne, że więcej zabezpieczeń
będzie się kwalifikować do stosowania
rachunkowości zabezpieczeń.
• Pozycjami zabezpieczanymi mogą być też
ekspozycje agregowane (tj. ekspozycje, które
zawierają instrumenty pochodne).
• MSSF 9 pozwala na bardziej elastyczne
zabezpieczanie grup pozycji, choć nie
obejmuje makrozabezpieczania (które będzie
przedmiotem odrębnego dokumentu
do dyskusji w przyszłości).
Często grupowane są podobne ekspozycje
na ryzyko i zabezpieczana jest pozycja netto
(np. prognozowaną różnicę pomiędzy
zakupami i sprzedażą w walutach obcych).
Zgodnie z MSR 39 nie można wyznaczyć
takiej pozycji netto jako pozycji
zabezpieczanej, natomiast MSSF 9 zezwala
na to, o ile jest to zgodne ze strategią
zarządzania ryzykiem jednostki. Jeżeli
jednak zabezpieczana pozycja netto obejmuje
transakcje prognozowane, stosowanie
rachunkowości zabezpieczeń w ujęciu netto
jest dozwolone jedynie w przypadku
zabezpieczeń walutowych.
• MSSF 9 zezwala na stosowanie
rachunkowości zabezpieczeń
do instrumentów kapitałowych wycenianych
w wartości godziwej przez inne całkowite
dochody, mimo że inwestycje takie nie mają
wpływu na wynik finansowy.
Instrumenty zabezpieczające
MSSF 9 łagodzi zasady dotyczące stosowania
niektórych instrumentów zabezpieczających:
• Zgodnie z MSR 39, wartość czasową
zakupionych opcji ujmuje się na bazie
wartości godziwej w wyniku finansowym,
co może powodować znaczącą zmienność.
Zgodnie z MSSF 9 zakupiona opcja jest
postrzegana podobnie jak umowa
ubezpieczeniowa, a mianowicie początkowa
wartość czasowa (czyli premia płacona
generalnie za opcje o zerowej lub ujemnej
wartości wewnętrznej) musi być ujęta w
wyniku finansowym albo w okresie trwania
zabezpieczenia (jeśli zabezpieczana pozycja
ma charakter czasowy, np. zabezpieczenie
wartości godziwej zapasów na sześć
miesięcy), albo w momencie, gdy
zabezpieczana transakcja wpływa na wynik
finansowy (jeśli zabezpieczana pozycja ma
charakter transakcyjny, np. zabezpieczenie
prognozowanej transakcji zakupu).
Wszelkie zmiany wartości godziwej opcji
związane z wartością czasową ujmuje się
w innych całkowitych dochodach.
• Podobne jak w przypadku opcji, analogiczne
ujęcie księgowe można zastosować do
elementu forwardowego kontraktu forward i
do spreadów walutowych dotyczących
instrumentów finansowych. Powinno to
zmniejszyć zmienność wyniku finansowego.
• Niepochodne pozycje finansowe można
stosować jako instrumenty zabezpieczające,
pod warunkiem, że są ujmowane w wartości
godziwej przez wynik finansowy, chyba że
stanowią zabezpieczenie ryzyka walutowego.
Zgodnie z MSR 39, niepochodne instrumenty
finansowe można było stosować tylko jako
zabezpieczenie ryzyka walutowego.
Rachunkowość, prezentacja i ujawnianie
Określone w MSR 39 wymogi w zakresie
rachunkowości i prezentacji dotyczące
rachunkowości zabezpieczeń pozostały
zasadniczo niezmienione w MSSF 9. Jednakże
jednostki będą teraz musiały reklasyfikować
zyski i straty zgromadzone w kapitałach
z tytułu zabezpieczenia przepływów
pieniężnych do wartości bilansowej
niefinansowej pozycji zabezpieczanej
w momencie jej początkowego ujęcia.
Było to dozwolone w MSR 39, ale jednostki
mogły także wybrać akumulację zysków i strat
w kapitale. Nowy standard wymaga
dodatkowych ujawnień.
Własne ryzyko kredytowe w zobowiązaniach
finansowych
Choć nie dotyczy to rachunkowości
zabezpieczeń, RMSR zmieniła również MSSF 9
w taki sposób, by umożliwić jednostkom
wcześniejsze przyjęcie wymogu ujmowania
w innych całkowitych dochodach zmian
wartości godziwej przypisywanych zmianom
własnego ryzyka kredytowego jednostki
(z tytułu zobowiązań finansowych
wyznaczonych do stosowania opcji wartości
godziwej). Zasadę tę można stosować
bez przyjmowania pozostałych postanowień
MSSF 9.
Kogo to dotyczy?
Wszystkie jednostki, które angażują się
w zarządzanie ryzykiem, niezależnie od tego,
czy obecnie stosują rachunkowość
zabezpieczeń, mogą skorzystać
z wprowadzonych zmian. Należy jednak
zauważyć, że Unia Europejska nie zatwierdziła
dotąd żadnego z aspektów MSSF 9.
W wyniku zmian do MSSF 9 usunięto wcześniej
obowiązkową datę wejścia w życie wyznaczoną
na 1 stycznia 2015 r., zaś standard można
przyjąć do stosowania natychmiast.
Standard pozostawia jednostce możliwość
dalszego stosowania rachunkowości
zabezpieczeń (i tylko rachunkowości
zabezpieczeń) zgodnie z MSR 39 zamiast MSSF
9, do czasu ukończenia przez RMSR odrębnego
projektu dotyczącego makrozabezpieczeń.
Jednostki mogą wybrać stosowanie dowolnego
z następujących aspektów MSSF 9:
• Wymogi w zakresie własnego ryzyka
kredytowego dotyczące zobowiązań
finansowych;
• Wymogi klasyfikacji i wyceny aktywów
finansowych;
• Wymogi klasyfikacji i wyceny aktywów
finansowych i zobowiązań finansowych;
• Pełny MSSF 9 w jego aktualnej postaci (czyli
wymogi klasyfikacji i wyceny aktywów
finansowych i zobowiązań finansowych
oraz rachunkowość zabezpieczeń).
Postanowienia dotyczące okresu przejściowego
opisane powyżej prawdopodobnie ulegną zmianie
wraz z ukończeniem przez RMSR wszystkich
etapów projektu dotyczącego MSSF 9.
MSSF 9 stosuje się retrospektywnie, ale
rachunkowość zabezpieczeń – prospektywnie
(z pewnymi wyjątkami).
Co należy zrobić?
Jednostki powinny ponownie przeanalizować swoje
strategie zarządzania ryzykiem i ocenić, czy zgodnie
z MSSF 9 nie będą mogły zakwalifikować większej
liczby relacji do stosowania rachunkowości
zabezpieczeń. Jednostki powinny też bardzo
starannie przeanalizować postanowienia MSSF 9
dotyczące okresu przejściowego (opisane powyżej)
i zdecydować, czy do rachunkowości zabezpieczeń
stosować MSSF 9, czy MSR 39. Każda z możliwości
ma swoje mocne i słabe strony, np.:
• Utrzymanie rachunkowości zabezpieczeń
zgodnie z MSR 39 może być korzystne dla
instytucji finansowych, które obecnie stosują
makrozabezpieczenia i nie chcą zmieniać
stosowanych praktyk zanim Rada nie
zaproponuje swoich rozwiązań w tej dziedzinie.
Pozbawi je to jednak korzyści, które wprowadza
MSSF 9.
• Z drugiej strony MSSF 9 może być korzystny
dla podmiotów niefinansowych, które obecnie
zabezpieczają składowe ryzyka.
W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości,
prosimy o kontakt.
W przypadku pytań prosimy o kontakt z zespołem PwC ds. sprawozdawczości
finansowej w Polsce:
Tomasz Konieczny: [email protected] tel.: +48 22 523 42 85
Robert Waliczek: [email protected] tel.: +48 22 523 43 32
Marta Madejska: [email protected] tel.: +48 22 523 41 39
Katarzyna Gospodarczyk-Chlastawa: [email protected] tel. +48 22 523 46 65
Jeżeli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem takich artykułów,
prosimy o kontakt z Martą Olkowicz-Abaied:
[email protected] tel.: +48 22 746 6405
Niniejszy artykuł został opracowany w celach informacyjnych i stanowi jedynie ogólne wytyczne. Nie było celem tego
artykułu udzielenie specjalistycznej porady. Nie uwzględnia on celów, sytuacji finansowej lub potrzeb konkretnego
czytelnika i nikt nie powinien działać na podstawie informacji zawartych w artykule przed uzyskaniem niezależnej porady
profesjonalisty. Nie udziela się żadnego oświadczenia ani gwarancji (wyraźnej lub dorozumianej) co do dokładności lub
kompletności informacji zawartych w artykule i – w zakresie dozwolonym prawem – PricewaterhouseCoopers LLP,
jego członkowie, pracownicy i przedstawiciele nie biorą na siebie żadnych zobowiązań prawnych lub finansowych ani
obowiązku staranności w odniesieniu do działań lub zaniechań Państwa lub dowolnej innej osoby na podstawie informacji
zawartych w niniejszym artykule oraz wszelkich decyzji podejmowanych na jego podstawie.
© 2013 PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o. Wszystkie prawa zastrzeżone. W tym dokumencie nazwa „PwC” odnosi się
do PricewaterhouseCoopers Sp. z o.o., firmy wchodzącej w skład sieci PricewaterhouseCoopers International Limited,
z których każda stanowi odrębny i niezależny podmiot prawny.