9.Immunologia

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO
NA WYDZIALE LEKARSKIM I
ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
1. NAZWA PRZEDMIOTU : IMMUNOLOGIA
2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot:
Zakład Immunologii, Katedra Immunologii Klinicznej
Zakład Immunologii Klinicznej i Reumatologii, Katedra Immunologii Klinicznej
Klinika Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej i Immunologii Klinicznej
Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych
3 Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę:

Adres:
ul. Rokietnicka 5D, 60-806 Poznań

Tel. /Fax
61 8547174; 61 8547173

Strona WWW immuno.amp.edu.pl

E-mail
[email protected]
4. Kierownik jednostki:

Dr hab. med. Grzegorz Dworacki, prof. UM (kierownik Katedry Immunol. Klin.)

Prof. dr hab. n. med. Jan Sikora (kierownik Zakładu Immunologii)
5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS

Prof. dr hab. Jan Sikora
6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do
platformy WISUS (listy studentów) (koordynator przedmiotu):

Nazwisko: Jan Sikora

Tel. kontaktowy: 61 854-7177

Możliwość kontaktu (poniedziałki, godz.10.00-12.00, Zakład Immunologii)

E-mail: [email protected]

Osoba zastępująca: dr Mariusz Kaczmarek

Kontakt: 61 854 7180
7. Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok: II
Semestr: Z/L
8. Liczba godzin ogółem: 60
liczba pkt.ECTS:6
Jednostki uczestniczące w nauczaniu
przedmiotu
Zakład Immunologii
Semestr Z/L liczba godzin
W
Ć
Ćwiczenia
S
kategoria
24
20
B
10
Zakład Immunologii Klinicznej i Reumatologii
2
Klinika Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej
2
Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych
2
Razem:
24
26
10
9. SYLABUS
Nazwa
przedmiotu/modułu
Wydział
Nazwa kierunku studiów
Poziom kształcenia
Forma studiów
Język przedmiotu
Immunologia
Lekarski I
medycyna
jednolite magisterskie
dzienne
polski
obowiązkowy
Rodzaj przedmiotu
fakultatywny 
Rok studiów/semestr
1 2 3 4 5 6 7 8 9
I  II  III  IV  V  VI  
10  11  12 
Liczba godzin zajęć
dydaktycznych z
podziałem na formy
prowadzenia zajęć
60, w tym:
Założenia i cele
przedmiotu
24 - wykłady, 26 - seminaria, 10- ćwiczenia, 0- fakultety
Na wykładach studenci zapoznają się z wiedzą na temat podstaw immunologii
i immunologii klinicznej, które ułatwią zrozumienie mechanizmów współczesnej immunologii.
Na ćwiczeniach z immunodiagnostyki studenci poznają zasady wykonywania podstawowych
metod immunologicznych, ich zastosowanie w diagnostyce chorób i interpretację wyników.
Celem tych ćwiczeń jest pokazanie i nauczenie schematu postępowania diagnostycznego w
zakresie metod laboratoryjnych w różnych grupach chorób o podłożu immunologicznym.
Na seminariach z immunologii klinicznej prezentowane są przypadki kliniczne chorób o
podłożu immunologicznym. Celem tych zajęć jest zrozumienie patomechanizmów tych chorób
oraz zdobycie umiejętności praktycznego zastosowania posiadanej wiedzy.
Po zakończeniu kursu z immunologii student powinien posiadać podstawowy zakres wiedzy
na temat układu odpornościowego, chorób o podłożu immunologicznym oraz metod
immunodiagnostyki, a także umiejętność wskazania właściwych testów immunologicznych dla
diagnostyki danej jednostki chorobowej.
Symbol
efektów
kształcenia
zgodnie ze
standardami
B.W21.
B. W22.
B. W23.
C. W06.
C. W20.
C. W21.
C. W22.
C. W23.
C. W24.
E. W03.
E. W03.c
E. W03.d
E. W03.f
E. W03. k
E. W07.
E. W07.a
E. W07.b
E. W07.c
E. W07.d
E. W07.e
OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI
KSZTAŁCENIA)
zna sposoby komunikacji między komórkami, a także między komórką a
macierzą zewnątrzkomórkową oraz szlaki przekazywania sygnałów w komórce i
przykłady zaburzeń w tych procesach prowadzące do rozwoju nowotworów i
innych chorób;
zna procesy takie jak: cykl komórkowy, proliferacja, różnicowanie i starzenie
się komórek, apoptoza i nekroza oraz ich znaczenie dla funkcjonowania
organizmu;
zna w podstawowym zakresie problematykę komórek macierzystych i ich
zastosowania w medycynie;
zna uwarunkowania genetyczne konfliktu serologicznego w układzie Rh;
zna podstawy rozwoju oraz mechanizmy działania układu odpornościowego, w
tym swoiste i nieswoiste mechanizmy odporności humoralnej i komórkowej;
opisuje główny układ zgodności tkankowej;
zna typy reakcji nadwrażliwości, rodzaje niedoborów odporności oraz podstawy
immunomodulacji;
zna zagadnienia z zakresu immunologii nowotworów;
określa genetyczne podstawy doboru dawcy i biorcy oraz podstawy
immunologii transplantacyjnej;
zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania najczęstszych chorób
dzieci:
ostrych i przewlekłych chorób górnych i dolnych dróg oddechowych, wad
wrodzonych
układu oddechowego, gruźlicy, mukowiscydozy, astmy,
alergicznego nieżytu nosa, pokrzywki, wstrząsu anafilaktycznego, obrzęku
naczynioworuchowego,
niedokrwistości, skaz krwotocznych, stanów niewydolności szpiku, chorób
nowotworowych wieku dziecięcego, w tym guzów litych typowych dla wieku
dziecięcego,
ostrej i przewlekłej niewydolności nerek, ostrych i przewlekłych zapaleń nerek,
chorób układowych nerek,
chorób tkanki łącznej, gorączki reumatycznej, młodzieńczego zapalenia stawów,
tocznia układowego, zapalenia skórno-mięśniowego;
zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania chorób wewnętrznych
występujących u osób dorosłych oraz ich powikłań:
chorób układu krążenia, w tym: chorób naczyń tętniczych i żylnych,
chorób układu oddechowego, w tym: astmy oskrzelowej,
chorób układu pokarmowego, w tym chorób: żołądka i dwunastnicy, jelit,
trzustki, wątroby, dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego,
chorób układu wydzielania wewnętrznego, w tym chorób: podwzgórza i
przysadki, tarczycy, przytarczyc, kory i rdzenia nadnerczy, różnych typów
cukrzycy
chorób nerek i dróg moczowych, w tym: ostrych i przewlekłych niewydolności
nerek, chorób kłębuszków nerkowych i śródmiąższowych nerek,
Metody weryfikacji
osiągnięcia
zamierzonych efektów
kształcenia:
Ustne odpowiedzi w
trakcie zajęć,
Kolokwia cząstkowe,
Kolokwium
zaliczeniowe
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
E. W07.f
E. W07.g
E. W07.h
E. W37.
B. U09.
B. U14.
C. U08.
chorób układu krwiotwórczego, w tym: aplazji szpiku, niedokrwistości,
granulocytopenii i agranulocytozy, małopłytkowości, białaczek ostrych,
nowotworów mieloproliferacyjnych i mielodysplastycznomieloproliferacyjnych, zespołów mielodysplastycznych, nowotworów z
dojrzałych limfocytów B i T, skaz krwotocznych, trombofilii, stanów
bezpośredniego zagrożenia życia w hematologii,
chorób reumatycznych, w tym: chorób układowych tkanki łącznej, układowych
zapaleń naczyń, zapaleń stawów z zajęciem kręgosłupa, chorób metabolicznych
kości, w szczególności osteoporozy i choroby zwyrodnieniowej stawów, dny
moczanowej,
chorób alergicznych, w tym: anafilaksji i wstrząsu anafilaktycznego oraz
obrzęku naczynioruchowego,
zna rodzaje materiałów biologicznych wykorzystywanych w diagnostyce
laboratoryjnej oraz zasady pobierania materiału do badań;
UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI
KSZTAŁCENIA)
posługuje się podstawowymi technikami laboratoryjnymi, takimi jak:
chromatografia, elektroforeza białek i kwasów nukleinowych;
planuje i wykonuje proste badanie naukowe oraz interpretuje jego wyniki i
wyciąga wnioski.
posługuje się reakcją antygen – przeciwciało w aktualnych modyfikacjach i
technikach dla diagnostyki chorób zakaźnych, alergicznych,
autoimmunizacyjnych, chorób krwi i nowotworowych;
KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI
KSZTAŁCENIA)
PUNKTY ECTS
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
6
TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:
Tematyka
Forma (wykłady,
seminaria,,
ćwiczenia, zajęcia
.fakultatywne, itp…)
Układ odpornościowy-wprowadzenie, cząsteczki wiążące antygen, odporność naturalna, mechanizmy
wykłady
odporności swoistej, regulacja odpowiedzi immunologicznej i immunomodulacja, immunologia
zakażeń, mechanizmy i typy nadwrażliwości, tolerancja immunologiczna i autoimmunizacja,
niedobory immunologiczne, immunologia przeszczepów, immunologia nowotworów
Choroby układowe tkanki łącznej, choroby narządowo-swoiste, immunopatologia nerek,
seminaria
immunopatologia przewodu pokarmowego, immunohematologia, immunopatologia układu
oddechowego, niedobory odporności, aspekty immunologiczne chorób układu krążenia, immunologia
chorób układu nerwowego i narządów zmysłów, zagadnienia alergii, rola immunomodulacji w
zapobieganiu i leczeniu chorób
Ludzki układ odpornościowy – odporność humoralna, immunologia komórkowa – ocena
ćwiczenia
immunofenotypu komórek, immunologia komórkowa – ocena czynnościowa, wykrywanie białek i
kwasów nukleinowych in situ, ABC immunodiagnostyki
LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA:
Podstawowa:
1. Immunologia dla studentów Wydziału Lekarskiego. Praca zbiorowa pod red. prof. dr. hab. J. Żeromskiego. Wyd. Nauk.
U.M. 2008.
2. Immunologia. Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Tomasz Stokłosa ,Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012,
Wydanie VI.
Uzupełniająca:
1. Immunologia. Roitt , Brostoff, Male. Wyd. polskie pod red. tłum. prof. dr. hab.J. Żeromskiego
2. Immunologia. Podstawowe zagadnienia i aktualności, Witold Lasek, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
3. Essentials of Clinical Immunology, Helen Chapel, Blackwell Publishing, 2006, Fifth Edition.

WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:
Uzyskanie 60% punktów (spośród 150) zgromadzonych w trakcie sprawdzianu i kolokwium
zaliczeniowego, z uwzględnieniem punktów zyskanych lub utraconych w czasie ćwiczeń i
seminariów. Przewiduje się dwie poprawki kolokwium zaliczeniowego.
10.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów
Wykłady - Semestr zimowy/letni
Tematyka wykładów
Imię i nazwisko osoby
prowadzącej zajęcia
Sala
Wykład 1.
Układ odpornościowy-wprowadzenie
Jan Sikora
Różyckiego
Wykład 2.
Cząsteczki wiążące antygen
Jan Sikora
j.w.
Wykład 3.
Odporność naturalna
Jan Sikora
j.w.
Wykład 4.
Mechanizmy odporności swoistej cz. 1
Jan Sikora
j.w.
Wykład 5.
Mechanizmy odporności swoistej cz. 2
Jan Sikora
j.w.
Wykład 6.
Regulacja odpowiedzi immunologicznej
Jan Żeromski
j.w.
Wykład 7.
Immunologia zakażeń
Grzegorz Dworacki
j.w.
Wykład 8.
Grzegorz Dworacki
j.w.
Wykład 9.
iimmunomodulacja
1.
Mechanizmy
i typy nadwrażliwości
1.
2.
Tolerancja
immunologiczna
Jan Żeromski
j.w.
Wykład 10.
iautoimmunizacja
Niedobory
immunologiczne
Husam Samara
j.w.
Wykład 11.
3.
4.
Immunologia
przeszczepów
Jan Sikora
j.w.
Wykład 12.
5.
Immunologia
nowotworów
Grzegorz Dworacki
j.w.
Seminaria - Semestr letni/zimowy
Tematyka seminariów
Osoba odpowiedzialna
Sala
Magdalena
Frydrychowicz
Magdalena
Frydrychowicz
j.w.
Seminarium 3.
Immunologia komórkowa – ocena
immunofenotypu komórek
Immunologia komórkowa – ocena
czynnościowa
Ludzki układ odpornościowy – odporność
humoralna.
Seminarium 4.
ABC immunodiagnostyki
Husam Samara
j.w.
Seminarium 1.
Seminarium 2.
Mariusz Kaczmarek
CBM, sala 1019
j.w.
Seminarium 5.
Demonstracje laboratoryjnych metod
diagnostycznych
Mariusz
Kaczmarek /
Magdalena
Frydrychowicz
Zakład
Immunologii
Ćwiczenia - Semestr letni/zimowy
Imię i nazwisko osoby
prowadzącej zajęcia
Tematyka ćwiczeń
Paweł Hrycaj
Sala
Husam Samara
CBM s.1019
Z. Immunologii
j.w.
Grzegorz Dworacki
j.w.
Husam Samara
j.w.
Grzegorz Dworacki
j.w.
Anna OlewiczGawlik
A. SzczawińskaPopłonyk
Anna OlewiczGawlik
Jan Sikora
j.w.
Immunologia nowotworów
Jan Sikora
j.w.
Ćwiczenie 11.
Immunologia chorób układu nerwowego i
narządów zmysłów
j.w.
Ćwiczenie 12.
Zagadnienia alergii
Alicja Kalinowska Łyszczarz
Husam Samara
Ćwiczenie 13.
Rola immunomodulacji w zapobieganiu i
leczeniu chorób
Arleta PiaskowskaKowala
j.w.
Ćwiczenie 1.
Choroby układowe tkanki łącznej
Ćwiczenie 2.
Choroby narządowo-swoiste
Ćwiczenie 3.
Immunopatologia nerek
Ćwiczenie 4.
Immunopatologia przewodu pokarmowego
Ćwiczenie 5.
Immunohematologia
Ćwiczenie 6.
Immunopatologia układu oddechowego
Ćwiczenie 7.
Niedobory odporności
Ćwiczenie 8.
Aspekty immunologiczne chorób układu
krążenia
Ćwiczenie 9.
Immunologia przeszczepów
Ćwiczenie 10.
11. Organizacja zajęć:
Wykłady:
Sala Różyckiego (Czarna) ul. Święcickiego 6, godz. 11.30 – 13.00
od 17.10 – 28.11.2016 r.( bez 31.10) i od 22.02 – 29.03.2017 r.
Seminaria (dla całości grupy)
Centrum Biologii Medycznej ul. Rokietnicka 8, s. 1019 parter
Poniedziałek (8.00-11.00) seminarium 1, 2
Wtorek (8.00-11.00) seminarium 3,4
j.w.
j.w.
j.w.
j.w.
Środa (8.00-9.30) seminarium 5
Ćwiczenia (w 3 podgrupach)
Centrum Biologii Medycznej ul. Rokietnicka 8, s. 1019 parter
Zakład Immunologii, ul. Rokietnicka 5D
Środa (9.30-11.00) ćwiczenie 1
Od czwartku do czwartku następnego tygodnia 8.00-11.00 kolejne tematy ćwiczeniowe
Harmonogram seminariów i ćwiczeń a także aktualny podział grupy studenckiej
udostępnimy na stronie internetowej jednostki przed rozpoczęciem zajęć
www.immuno.ump.edu.pl
REGULAMIN ZAJĘĆ:
1. Obecność na ćwiczeniach i seminariach jest obowiązkowa. Nieobecności należy
odpracować z inną grupą studencką, po uprzednim zgłoszeniu u prowadzącego zajęcia.
W przypadkach losowych forma zaliczenia nieobecności do uzgodnienia z koordynatorem
kursu. Dopuszczalna jest jedna nieobecność nieusprawiedliwiona.
2. Nie ma możliwości indywidualnej zmiany grupy, z wyjątkiem konieczności
odpracowywania zajęć w przypadku nieobecności.
3. Oceny z weryfikacji wiedzy w czasie ćwiczeń i seminariów będą miały wpływ na
zaliczenie przedmiotu. Weryfikacja wiedzy będzie prowadzona systematycznie. W czasie
trwania poszczególnych zajęć student może zyskać (lub stracić) maksymalnie 5 punktów.
Zakłada się, że student powinien zgromadzić miń. 20 punktów za aktywny udział w
ćwiczeniach i seminariach.
4. Po zakończeniu zblokowanych zajęć odbywa się testowy sprawdzian zaliczeniowy
umożliwiający uzyskanie maksymalnie 30 punktów. Warunkiem zaliczenia sprawdzianu i
wliczenia punktów za sprawdzian do ogólnej puli punktów jest udzielenie 60%
prawidłowych odpowiedzi. Nie przewiduje się poprawiania sprawdzianów.
5. Po zakończeniu zajęć, na platformie OLAT, odbywa się kolokwium zaliczeniowe
obejmujące materiał z wykładów, ćwiczeń i seminariów. Składa się ze 100 pytań
testowych, czas trwania 100 min. Termin do uzgodnienia dla całego roku. Maksymalna
ocena: 100 punktów. Warunkiem zaliczenia tego kolokwium i wliczenia punktów do
ogólnej puli jest udzielenie 60% prawidłowych odpowiedzi.
Przewiduje się dwie poprawki kolokwium zaliczeniowego.
PROGRAM ZAJĘĆ:
Zajęcia rozpoczynają się w semestrze zimowym cyklem wykładów. W semestrze
zimowym/letnim odbywają się zajęcia zblokowane w formie seminariów dla całych grup
dziekańskich i ćwiczeń z podziałem na podgrupy.
PROGRAM NAUCZANIA
Wymagania wstępne: nie przewiduje się kolokwium wejściowego
Przygotowanie do zajęć: studentów obowiązuje przygotowanie się do ćwiczeń i
seminariów w oparciu o wykłady i wskazane pozycje literaturowe
Wymagania końcowe: kolokwium zaliczeniowe
12.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny
Egzamin teoretyczny – kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny,
testowy)
Egzamin praktyczny – kryterium zaliczenia:
Zaliczenie – kryterium zaliczenia: uzyskanie 60% punktów (spośród 150)
zgromadzonych w trakcie sprawdzianu i kolokwium zaliczeniowego, z uwzględnieniem
punktów zyskanych lub utraconych w czasie ćwiczeń i seminariów
13.Literatura:
Zalecana literatura:
1. J. Gołąb, M. Jakubisiak, W. Lasek, T. Stokłosa. IMMUNOLOGIA Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2012
2. Jan Żeromski. IMMUNOLOGIA DLA STUDENTÓW WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
Wydawnictwo Naukowe U.M. Poznań 2008.
3. Male D., Brostoff J., Roth D., Roitt I. IMMUNOLOGIA Urban & Partner, 2008
14. Studenckie koło naukowe

Opiekun koła dr Mariusz Kaczmarek

Tematyka: immunologia nowotworów

Miejsce spotkań: Zakład Immunologii, ul. Rokietnicka 5D
15.Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora
16.Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu (w przypadku
przedmiotów koordynowanych)