streszczenie rozprawy doktorskiej

Streszczenie
Laseroterapia, krioterapia i ćwiczenia kinezyterapeutyczne w leczeniu choroby
zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa i kończyn u osób po 65roku życia.
Wprowadzenie.
Choroba zwyrodnieniowa stawów będąca wynikiem zaburzeń powodujących powstawanie dysfunkcji
w narządzie ruchu, klinicznie objawia się bólem stawów i ograniczeniem funkcji ruchowych.
Radiologicznie charakterystyczne dla artrozy jest zwężenie szpary stawowej, występowanie osteofitów
i sklerotyzacja nasad kostnych. Jednym z czynników predysponujących do powstawania zmian
zwyrodnieniowych jest wiek. Obecnie obserwuje się przyspieszony proces starzenia się społeczeństwa.
W Polsce do 2030 roku 24% populacji będą to osoby po 65 roku życia. W niniejszej pracy
zdecydowano się na bliższe przyjrzenie się dwóm spośród szerokiej gamy zabiegów fizykalnych
stosowanych w leczeniu choroby zwyrodnieniowej: krioterapii miejscowej oraz laseroterapii
niskoenergetycznej/biostymulacy- (Low Level Laser Therapy, LLLT).
Cel pracy.
Ocena skuteczności krioterapii i laseroterapii oraz ćwiczeń ruchowych w programie leczenia
pacjentów powyżej 65 roku życia ze zdiagnozowaną chorobą zwyrodnieniową stawów kończyn
i kręgosłupa.
Metoda i materiał.
Spośród 146 chorych przebadanych w latach 2011 – 2013 ostatecznej ocenie poddano 130 osób, które
były leczone ambulatoryjnie w związku z rozpoznaną chorobą zwyrodnieniową. Pacjenci
zakwalifikowani do badań uczestniczyli w programie profilaktycznym: „Gimnastyka kompensacyjna
jako profilaktyka progresji zmian zwyrodnieniowych stawów kręgosłupa i kończyn” oraz spełniali inne
kryteria takie jak wiek powyżej 65 lat. Przeprowadzono 10 sesji zabiegowych w ciągu dwóch tygodni,
w skład każdej sesji wchodziła kinezyterapia polegająca na ćwiczeniach grupowych lub ćwiczeniach
na przyrządach (głównie ćwiczenia czynne i ćwiczenia w odciążeniu).
Ponadto pacjentów podzielono na dwie grupy, gdzie w grupie I u badanych zabiegiem poprzedzającym
była krioterapia miejscowa . Zabieg był wykonywany na takie miejsca jak: stawy kolanowe, biodrowe,
barkowe, skokowe, stawy rąk, na okolicę kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. Zabieg wykonano
aparatem, który schładza powietrze do temperatury zabiegowej od -30°C do -34°C. W zależności od
wskazań zabieg wykonano na jedna lub dwie okolice ciała. Czas zabiegu wynosił 3 minuty na jedną
okolicę. Z kolei w grupie II dodatkowym zabiegiem była laseroterapia. Zabieg LLLT każdorazowo
wykonano przy użyciu promiennika półprzewodnikowego (Ga-Al-As), klasy 3B, emitującego falę
ciągłą, podczerwoną o długości 780 nm. Gęstość powierzchniowa mocy wynosiła 150mW/cm2,
ekspozycja 12J/cm2. Wykorzystano technikę kontaktową z uciskiem przy użyciu sondy punktowej.
Naświetlano punkty pomiędzy wyrostkami bocznymi kręgosłupa oraz w okolicy szpar stawowych.
Wyniki badań.
Po zakończeniu terapii we wszystkich grupach odnotowano obniżenie bólu mierzonego w skali VAS,
w stosunku do jego poziomu przed rozpoczęciem leczenia. Przed rozpoczęciem terapii grupy były
jednorodne statystycznie pod względem deklarowanego poziomu bólu, po zakończonej terapii również
nie stwierdza się istotnych statystycznie różnic (test U Manna – Whitneya p>0,05). Terapia
poskutkowała znaczącym obniżeniem bólu, bez względu na to jaki rodzaj terapii zastosowano. Po
zakończeniu leczenia stwierdzono także, że w Skali Oceny Bólu Laitinena (Laitinen Pain Scale – LPS)
spadkowi uległo natężenie dolegliwości bólowych, częstość występowania bólu, zażywanie środków
przeciwbólowych oraz ograniczenie sprawności ruchowej z powodu choroby zwyrodnieniowej.
Różnice okazały się istotne statystycznie (p<0,05 w teście Wilcoxona). Jednak nie rozstrzygnięto, w
której grupie zastosowane zabiegi przyniosły lepsze efekty przeciwbólowe, ponieważ wyniki uzyskane
po terapii we wszystkich subskalach nie różniły się pomiędzy sobą w sposób istotny statystycznie
(p>0,05; w teście U Manna – Whitneya). Ponadto po zakończeniu terapii w zakresie niesprawności
chorych z chorobą zwyrodnieniową mierzonej skalą WOMAC odnotowano znamienny statystycznie
(test kolejności par Wilcoxona p<0,05) wzrost sprawności fizycznej dotyczącej prostych czynności
dnia codziennego, zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz zmniejszenie sztywności porannej
i pojawiającej się w późniejszych porach dnia. Pomimo iż, badani z grupy I uzyskali nieznacznie
lepsze wyniki, nie udało się stwierdzić który z zabiegów (krioterapia czy laseroterapia) korzystniej
wpływa na zwiększenie sprawności i zmniejszenie bólu
oraz sztywności ponieważ nie odnotowano statystycznie istotnych różnic (p>0,05 w teście U Manna –
Whitneya). Przeanalizowano także wyniki pomiaru zakresu ruchów w stawach kolanowych
i biodrowych. Po zakończeniu leczenia, zauważono nieznaczną poprawę ruchomości w stawach (nie
we wszystkich ruchach). Jednak różnice te nie zawsze były istotne statystycznie lub były na granicy
istotności (test kolejności par Wilcoxona). Nie rozstrzygnięto też, który z zabiegów krioterapia czy
LLT powoduje większy zakres ruchomości w stawach. (testem U Manna – Whitneya p>0,05).
Wnioski.
1. Zastosowanie kinezyterapii i laseroterapii lub kinezyterapii i krioterapii jest porównywalnie
skuteczne i wystarczające do uzyskania poprawy stanu zdrowia wyrażającej się spadkiem poziomu
bólu, poprawą sprawności fizycznej dotyczącej prostych czynności dnia codziennego, zmniejszeniem
sztywności porannej i pojawiającej się w późniejszych porach dnia oraz nieznaczną poprawą zakresu
ruchu w stawach u osób po 65 roku życia z chorobą zwyrodnieniową stawów.
2. Nie rozstrzygnięto, który z dwóch dodatkowo stosowanych zabiegów (krioterapia czy laseroterapia)
przyczynia się w większym stopniu do poprawy stanu chorych z chorobą zwyrodnieniową stawów
u osób po 65 roku życia.
3. W kompleksowej ocenie leczenia, wdrożonego u chorych z chorobą zwyrodnieniową stawów,
którzy ukończyli 65 lat, oprócz kontroli bólu należy wziąć pod uwagę sprawność fizyczną chorych
oraz pomiar zakresu ruchomości w stawach.
4. Do oceny stanu zdrowia pacjentów po 65 roku życia z chorobą zwyrodnieniową stawów, przydatne
są analogowo – wzrokowa skala bólu (VAS), skala bólu Laitinene (LPS) i skala WOMAC.