Znaczenie kapita∏u amortyzacyjnego w

48
Przedsi´biorstwo
BANK I KREDYT s i e r p i e ƒ 2 0 0 3
Znaczenie kapita∏u amortyzacyjnego
w finansowaniu inwestycji rzeczowych
polskich przedsi´biorstw – wyniki
badaƒ ankietowych
Jolanta Iwin
Wprowadzenie
Amortyzacja Êrodków trwa∏ych w przedsi´biorstwie
stanowi swoistà kategori´ finansowà. Wià˝e si´ ona z
procesem roz∏o˝enia w czasie obcià˝enia finansowego,
a˝ do momentu jego ca∏kowitego zanikni´cia. Jest
zwiàzana ze zu˝ywaniem si´ i reprodukcjà Êrodków
trwa∏ych. B´dàc bezpoÊrednim nast´pstwem szczególnego sposobu przekazywania wartoÊci i odtwarzania
Êrodków trwa∏ych, amortyzacja stanowi uogólnienie
przenoszenia wartoÊci produkcyjnych Êrodków trwa∏ych ze sfery produkcji do sfery podzia∏u i obiegu oraz
ponownego wprowadzania tej wartoÊci do sfery produkcji w sposób zdeterminowany specyficznym charakterem zu˝ywania si´ tych Êrodków. W przypadku
inwestycji rzeczowych przedsi´biorstwo uzyskuje
dwie formy amortyzacyjnych Êrodków finansowych:
Êrodki wynikajàce z uwolnienia kapita∏u na skutek odpisów amortyzacyjnych oraz Êrodki wynikajàce z pomniejszenia podstawy opodatkowania – podatkowej
os∏ony amortyzacyjnej. Dlatego nale˝y przyjàç, ˝e
amortyzacja, b´dàc êród∏em finansowania majàtku
trwa∏ego w przedsi´biorstwie, poprzez efekt uwolnienia kapita∏u oraz efekt podatkowy, stanowi kapita∏
firmy, którego wartoÊç i istota sà niezwykle wa˝ne
dla polskich przedsi´biorstw.
Celem opracowania jest prezentacja wyników badaƒ, które wska˝à na zale˝noÊç mi´dzy wartoÊcià kapi-
ta∏u amortyzacyjnego a wielkoÊcià nak∏adów na inwestycje rzeczowe polskich przedsi´biorstw. Analiz´
przedsi´biorstw przeprowadzono na podstawie badaƒ
ankietowych1. Nale˝y jednak podkreÊliç, ˝e realizacja
badaƒ ankietowych w Polsce napotyka powa˝ne trudnoÊci2. Przedsi´biorstwa chroniàc „tajemnic´ handlowà” cz´sto nie wype∏niajà ankiet, nawet gdy s∏u˝à one
weryfikacji istotnych dla nich zagadnieƒ. WÊród przedsi´biorstw panuje opinia o wysokich obcià˝eniach podatkowych. Z drugiej strony w∏adza ustawodawcza i
wykonawcza wskazuje, ˝e istniejàce i proponowane
rozwiàzania z zakresu podatku dochodowego, szczególnie dotyczàce amortyzacji Êrodków trwa∏ych, majà
zmniejszyç ci´˝ar podatku i stymulowaç przedsi´biorstwa do podejmowania inwestycji rzeczowych. Tymczasem przedsi´biorstwa nie sà zainteresowane empirycznà weryfikacjà tych poglàdów3. Uwidocznia si´ tutaj ich awersja do badaƒ ankietowych, nawet dla nich
istotnych.
1
Badania ankietowe realizowane by∏y w ramach projektu badawczego KBN
pt. Podatkowa tarcza amortyzacyjna a wartoÊç inwestycji rzeczowych
przedsi´biorstw, zarejestrowanego po numerem: 2 H02C 09822.
2 W ramach prowadzonych badaƒ rozes∏ano 5.000 ankiet do przedsi´biorstw
w ca∏ej Polsce. Na ankiety odpowiedzia∏y 383 przedsi´biorstwa, z czego do
badaƒ mo˝na by∏o wykorzystaç 261 ankiet.
3 Warto dodaç, ˝e w celu promocji badaƒ autorka opublikowa∏a artyku∏, w
którym podkreÊli∏a istotnoÊç dla przedsi´biorstw prowadzonych badaƒ
ankietowym, liczàc tym samym na wi´ksze zainteresowanie ankietami ze
strony przedsi´biorstw. Por. J. Iwin: Podatkowy efekt amortyzacji. „Gazeta
Prawna” nr 151/2002 z dnia 6.08.2002 r.
Przedsi´biorstwo
BANK I KREDYT s i e r p i e ƒ 2 0 0 3
Ankiet´ przeprowadzono w okresie czerwiec – sierpieƒ 2002 r. i obejmowa∏a ona zagadnienia z zakresu:
– informacji ogólnych dotyczàcych przedsi´biorstwa,
– informacji dotyczàcych realizowanych przez
przedsi´biorstwo inwestycji rzeczowych w latach
1995-2001 oraz êróde∏ ich finansowania,
– ogólnych informacji finansowych firmy, ze
szczególnym uwzgl´dnieniem metod amortyzacji podatkowej oraz ich wp∏ywu na wynik finansowy i wielkoÊç p∏aconego podatku dochodowego.
WÊród badanych przedsi´biorstw dominowa∏y firmy zatrudniajàce powy˝ej 250 pracowników i zorganizowane w formie spó∏ek prawa handlowego, czyli spó∏ek
z ograniczonà odpowiedzialnoÊci i spó∏ek akcyjnych.
Najwi´kszà grup´ stanowi∏y firmy zorganizowane w
formie spó∏ek z ograniczonà odpowiedzialnoÊcià, a
wÊród nich przedsi´biorstwa zatrudniajàce od 50 do
100 pracowników. Drugà grup´ stanowi∏y spó∏ki akcyjne zatrudniajàce powy˝ej 250 pracowników. Poniewa˝
celem ankiety by∏o zbadanie zarówno istoty kapita∏u
amortyzacyjnego w finansowaniu inwestycji rzeczowych, jak i jego wp∏ywu na struktur´ kapita∏u, taka
struktura badanych przedsi´biorstw wydaje si´ w∏aÊciwa. Wa˝ny jest tak˝e charakter prowadzonej dzia∏alnoÊci gospodarczej, gdy˝ warunkuje on wielkoÊç majàtku
trwa∏ego przedsi´biorstwa i w konsekwencji tak˝e kapita∏u amortyzacyjnego. Najwi´kszà grup´ wÊród badanych przedsi´biorstw stanowi∏y firmy produkcyjne.
Przedsi´biorstwa te posiadajà najwi´kszy majàtek trwa∏y i tym samym dokonujà najwy˝szych odpisów amortyzacyjnych, a zatem dla nich w∏aÊnie kapita∏ amortyzacyjny ma najwi´ksze znaczenie.
Zamierzeniem autorki by∏o zbadanie przedsi´biorstw w ciàgu szeÊciu lat, od 1995 r., czyli od czasu
ostatniego urz´dowego przeszacowania wartoÊci poczàtkowej Êrodków trwa∏ych, do koƒca 2001 r. Od 2002 r.
zacz´∏a bowiem obowiàzywaç znowelizowana ustawa
o rachunkowoÊci, która wprowadzi∏a istotne zmiany
zarówno w strukturze bilansu przedsi´biorstwa, jak i
zasadach okreÊlania wartoÊci Êrodków trwa∏ych. Dlatego istotny jest czas prowadzenia dzia∏alnoÊci przez
przedsi´biorstwo. WÊród badanych przedsi´biorstw
najwi´kszy udzia∏ mia∏y firmy zorganizowane w formie
spó∏ek prawa handlowego prowadzàce dzia∏alnoÊç d∏u˝ej ni˝ 5 lat. Mo˝na stwierdziç, ˝e zamierzenie autorki
zosta∏o zrealizowane, gdy˝ 93% badanych firm prowadzi swà dzia∏alnoÊç powy˝ej 5 lat.
Powy˝sze rozwa˝ania w tej cz´Êci opracowania
mia∏y charakter wst´pny. G∏ównym ich celem by∏o
przybli˝enie badanych przedsi´biorstw i okreÊlenie poprawnoÊci wyboru bazy firm poddanych badaniom.
Obecnie mo˝na powiedzieç, ˝e wÊród firm, które odpowiedzia∏y na ankiety, dominujà przedsi´biorstwa produkcyjne zorganizowane w formie spó∏ek prawa handlowego i dzia∏ajàce od ponad 5 lat.
Amortyzacja jako podstawowe êród∏o
finansowania inwestycji rzeczowych
przedsi´biorstw
Prezentowane szeroko w literaturze przedmiotu modele finansowania inwestycji rzeczowych przedsi´biorstw z kapita∏u amortyzacyjnego jednoznacznie
Tabela 1 Znaczenie êróde∏ finansowania nak∏adów inwestycyjnych przedsi´biorstw (w %)
0
1
2
3
4
5
Razem
Zysk operacyjny
25
3
11
2
10
49
100
Amortyzacja
16
10
5
15
16
38
100
Kredyt bankowy inwestycyjny w z∏otych
70
7
7
8
3
5
100
84
2
3
3
3
5
100
sektorem bankowym
79
3
0
7
2
10
100
Leasing
64
7
8
8
8
5
100
Wzrost zobowiàzaƒ wobec kontrahentów
54
16
15
3
8
3
100
Kredyt bankowy denominowany
w walucie obcej
Po˝yczka uzyskana poza
Wzrost zobowiàzaƒ publiczno-prawnych
(podatki, ZUS)
84
5
3
2
3
3
100
Pomoc publiczna paƒstwa
95
5
0
0
0
0
100
– dotacje
90
3
3
2
0
2
100
– umorzenie p∏atnoÊci podatkowych
100
0
0
0
0
0
100
– por´czenia kredytów, po˝yczek
100
0
0
0
0
0
100
– preferencje podatkowe
95
2
0
3
0
0
100
– inne
98
2
0
0
0
0
100
97
0
0
0
0
3
100
Inne
Uwaga: 0 – êród∏o najmniej istotne; 5 – êród∏o najistotniejsze.
èród∏o: opracowanie w∏asne na podstawie danych ankietowych.
49
50
Przedsi´biorstwo
BANK I KREDYT s i e r p i e ƒ 2 0 0 3
Tabela 2 Znaczenie êróde∏ finansowania nak∏adów inwestycyjnych przedsi´biorstw wed∏ug
form w∏asnoÊci i wyniku finansowego
Ârednia
wartoÊç
Ârednia dla firm
z kapita∏em mieszanym
prywatnym
Ârednia dla firm
Ârednia dla firm
Ârednia dla firm
wy∏àcznie z kapita∏em
wy∏àcznie z kapita∏em
z ujemnym wynikiem
publicznym
finansowym brutto w 2001 r.
Zysk operacyjny
3,16
2,42
3,50
2,82
3,05
Amortyzacja
3,18
3,32
3,12
4,36
3,18
0,82
0,58
0,93
0,64
0,80
0,56
0,58
0,55
1,00
0,45
sektorem bankowym
0,79
1,68
0,38
1,09
0,86
Leasing
1,05
1,37
0,90
1,18
1,07
1,05
0,95
1,10
0,91
1,30
publiczno-prawnych (podatki, ZUS)
0,46
0,58
0,40
0,36
0,59
Pomoc publiczna paƒstwa
0,05
0,05
0,05
0,00
0,05
– dotacje
0,23
0,21
0,24
0,36
0,23
– umorzenie p∏atnoÊci podatkowych
0,00
–
0,00
0,00
–
– por´czenia kredytów, po˝yczek
0,00
–
0,00
0,00
–
– preferencje podatkowe
0,11
–
0,17
0,00
0,16
– inne
0,02
0,05
0,00
0,00
0,02
0,16
0,53
0,00
0,00
0,23
Kredyt bankowy inwestycyjny
w z∏otych
Kredyt bankowy denominowany
w walucie obcej
Po˝yczka uzyskana poza
Wzrost zobowiàzaƒ wobec
kontrahentów
Wzrost zobowiàzaƒ
Inne
Uwagi: wartoÊci Êrednie; 0 – êród∏o najmniej istotne; 5 – êród∏o najistotniejsze.
èród∏o: obliczenia w∏asne na podstawie danych ankietowych.
wskazujà, ˝e Êrodki z amortyzacji sà aktywnym êród∏em finansowania inwestycji. Niezale˝nie od tego, czy
Êrodki z odpisów amortyzacyjnych sà na bie˝àco inwestowane, czy sà akumulowane i dopiero potem przeznaczane na zakup nowych sk∏adników majàtku rzeczowego oraz czy wyst´pujà jako samodzielne êród∏o
finansowania bàdê wspomagane sà zyskiem operacyjnym i kapita∏em obcym, zawsze powinny finansowaç
rzeczowy majàtek trwa∏y. Dlatego istotna jest zarówno
wartoÊç tego kapita∏u, jak i przekonanie przedsi´biorstw o koniecznoÊci jego w∏aÊciwego wykorzystania.
Badane przedsi´biorstwa wskaza∏y na wa˝nà rol´
amortyzacji w finansowaniu inwestycji rzeczowych
wÊród êróde∏ ich finansowania. Odpowiednie dane
prezentuje tabela 1.
Z danych zawartych w tabeli 1 wynika, ˝e amortyzacja jest postrzegana jako najwa˝niejsze êród∏o finansowania dzia∏alnoÊci inwestycyjnej przez 38% badanych przedsi´biorstw, a 16% firm wskazuje na ca∏kowity brak jej znaczenia. Z przeprowadzanych badaƒ
wynika tak˝e, ˝e amortyzacja wspomaga Êrodki pochodzàce z zatrzymanych zysków, które zdaniem 49% badanych przedsi´biorstw majà najwi´ksze znaczenie.
JednoczeÊnie firmy, dla których najistotniejsza jest nadwy˝ka finansowa, czyli zysk operacyjny plus amortyzacja, uzna∏y, ˝e kredyt bankowy, po˝yczki spoza sektora
bankowego i kredyt kupiecki, czyli ogólnie d∏ug, majà
ma∏e znaczenie w finansowaniu inwestycji rzeczowych. Ma∏e znaczenie kredytu bankowego wynika
g∏ównie z jego ceny, czyli wysokich stóp procentowych4. IstotnoÊç êróde∏ finansowania dzia∏alnoÊci inwestycyjnej przedsi´biorstw wymaga tak˝e weryfikacji
ze wzgl´du na form´ w∏asnoÊci oraz wynik finansowy.
Odpowiednie wyliczenia prezentuje tabela 2.
Z danych tabeli 2 wynika, ˝e amortyzacja jest istotnym êród∏em finansowania dzia∏alnoÊci inwestycyjnej
w przedsi´biorstwach publicznych oraz tych, w których strukturze w∏asnoÊci jest kapita∏ publiczny. Dla
przedsi´biorstw prywatnych stanowi ona drugie co do
wa˝noÊci êród∏o finansowania, po zysku operacyjnym.
Wskazuje to, ˝e niezale˝nie od formy w∏asnoÊci firmy –
publicznej czy prywatnej – amortyzacja traktowana jest
4
Na niskie znaczenie kredytu bankowego w finansowaniu inwestycji rzeczowych przedsi´biorstw wskazujà tak˝e inne prowadzone badania. Z badaƒ Narodowego Banku Polskiego dotyczàcych struktury finansowania inwestycji
wynika, ˝e Êrednio 68,15% planowanych inwestycji rzeczowych przedsi´biorcy chcà realizowaç korzystajàc z w∏asnych Êrodków. W II kwartale 2002 r.
w ten sposób sfinansowano 70,9% inwestycji. Z ankiety NBP wynika, ˝e dzia∏alnoÊç inwestycyjnà z wykorzystaniem niemal wy∏àcznie w∏asnych zasobów
prowadzi prawie 67% firm. Z kredytu bankowego finansowanych jest coraz
mniej inwestycji. W II kwartale 2002 r. przedsi´biorcy deklarowali, ˝e
w 20,2% inwestycji korzystajà z kredytu, podczas gdy w ostatnim kwartale
2001 r. w 22,3%. Przeci´tnie 12,9% inwestycji jest realizowanych z kredytu
z∏otowego, a 8,10% z dewizowego. Kredyt cieszy si´ ma∏ym zainteresowaniem, mimo ˝e - zdaniem NBP - 67,6-73,3% przedsi´biorstw ma trwa∏à zdolnoÊç kredytowà. Por. P. Blajer: Kredyt drogi, niedost´pny i zbyt ryzykowny.
„Rzeczpospolita” nr 263 z dnia 12.11.2002 r.
Przedsi´biorstwo
BANK I KREDYT s i e r p i e ƒ 2 0 0 3
Tabela 3 Znaczenie przyÊpieszonych metod amortyzacji dla finansowania inwestycji rzeczowych przedsi´biorstw (w %)
0
1
2
3
4
5
Razem
Metoda degresywna
79
2
3
7
3
7
100
Podwy˝szanie stawek
67
0
5
8
13
7
100
Amortyzacja indywidualna
72
3
3
7
5
10
100
Bez znaczenia - amortyzacja liniowa
25
3
7
3
5
57
100
Uwagi: 0 – nieistotna, 5 – istotna.
èród∏o: obliczenia w∏asne na podstawie badaƒ ankietowych.
Stwierdzono, ˝e amortyzacja jest postrzegana jako
istotne êród∏o finansowania inwestycji rzeczowych,
dlatego te˝ przedsi´biorstwom powinno zale˝eç na
szybszym odzyskiwaniu kapita∏u amortyzacyjnego z
rzeczowych sk∏adników majàtku trwa∏ego. Powinny
zatem dostrzegaç walory przyÊpieszonych metod odpisów amortyzacyjnych w tym zakresie. Jednak nie potwierdzajà tego przeprowadzone badania. Odpowiednie wyliczenia, obrazujàce znaczenie przyÊpieszonych
metod amortyzacji, prezentuje tabela 3.
Z danych zawartych w tabeli 3 wynika, ˝e dla
przewa˝ajàcej cz´Êci ankietowanych przedsi´biorstw
przyÊpieszone metody amortyzacji nie majà znaczenia.
A˝ 79% badanych przedsi´biorstw wskaza∏o, ˝e metoda degresywna jest nieistotna dla kszta∏towania wielkoÊci amortyzacji jako êród∏a finansowania inwestycji.
Podobna jest opinia o mo˝liwoÊci podwy˝szania stawek podstawowych (choç tu 13% badanych przedsi´biorstw wskaza∏o, ˝e jest to wa˝ne rozwiàzanie, nadajàc mu stopieƒ 4) oraz indywidualnego okreÊlania wysokoÊci odpisów amortyzacyjnych. Powstaje tu pewna
sprzecznoÊç. Przedsi´biorstwa wskazujà na du˝e znaczenie amortyzacji w finansowaniu inwestycji rzeczowych, ale z drugiej strony nie wykorzystujà rozwiàzaƒ
systemowych, które pomog∏yby im zwi´kszyç wartoÊç
kapita∏u amortyzacyjnego i tym samym ich mo˝liwoÊci
inwestycyjne. Przedsi´biorstwa nie do koƒca sà Êwiadome wa˝nej roli kapita∏u amortyzacyjnego w finansowaniu inwestycji rzeczowych, które stanowià o ich
wartoÊci i przysz∏oÊci. Potwierdzajà to badania doty-
Wykres Znaczenie êróde∏ finansowania
dzia∏alnoÊci inwestycyjnej przedsi´biorstw
wed∏ug wartoÊci Êrednich
WartoÊci Êrednie
jako wa˝ne êród∏o finansowania inwestycji, w przeciwieƒstwie do kredytu bankowego czy form pomocy publicznej paƒstwa. Usytuowanie kapita∏u amortyzacyjnego na drugiej pozycji w przedsi´biorstwach prywatnych wskazuje na to, ˝e firmy te nie do koƒca postrzegajà istot´ tego kapita∏u. Jednak plasowanie amortyzacji
tak wysoko potwierdza jej kapita∏owy charakter, gdy˝
traktowana jest niemal na równi z zyskiem zatrzymanym. Warto zwróciç uwag´ na fakt, ˝e tak˝e firmy z
ujemnym wynikiem finansowy brutto wskazujà na
amortyzacj´ jako êród∏o finansowania inwestycji rzeczowych. Nale˝y jednak przypuszczaç, ˝e przedsi´biorstwa te cz´Êciej wykorzystujà kapita∏ amortyzacyjny do
finansowania potrzeb bie˝àcych (zakupy materia∏ów,
us∏ug, wynagrodzenia) ni˝ do dzia∏alnoÊci inwestycyjnej. Pogarszajàca si´ sytuacja finansowa przedsi´biorstw, w tym przypadku ujemny wynik finansowy
brutto, powoduje, ˝e na cele rozwojowe mog∏y przeznaczaç tylko kapita∏ amortyzacyjny. Cz´ste sà przypadki
wykorzystywania kapita∏u amortyzacyjnego do finansowania potrzeb bie˝àcych, a realizowane inwestycje
nie zapewniajà nawet bie˝àcej reprodukcji rzeczowego
majàtku trwa∏ego5, co prowadzi do jego deprecjacji.
Przedsi´biorstwa nierentowne uzupe∏niajà kapita∏em
amortyzacyjnym braki zysku operacyjnego. Z przedstawionych badaƒ wynika, ˝e wszystkie grupy przedsi´biorstw bardzo zwracajà uwag´ na mo˝liwoÊç wykorzystania w inwestycjach Êrodków finansowych z amortyzacji, czyli kapita∏u amortyzacyjnego. Podsumowanie
tej cz´Êci badaƒ zaprezentowano na wykresie.
Dane zilustrowane na wykresie potwierdzajà
wczeÊniejsze spostrze˝enia. Kapita∏ amortyzacyjny jest
tak samo wa˝nym êród∏em finansowania dzia∏alnoÊci
inwestycyjnej przedsi´biorstw jak zysk operacyjny.
Przedsi´biorstwa nie liczà na kredyty bankowe, które
sà zbyt drogie, ani na pomoc publicznà paƒstwa. èróde∏ finansowania inwestycji upatrujà w Êrodkach wewn´trznych – zysku i kapitale amortyzacyjnym. Mo˝na
na tej podstawie wysnuç wniosek, ˝e ankietowane
przedsi´biorstwa potwierdzajà teori´, i˝ firmy korzystajàce z amortyzacji w finansowaniu nak∏adów inwestycyjnych w mniejszym stopniu korzystajà z d∏ugu.
3,50
Zysk operacyjny
3,00
Amortyzacja
2,50
Kredyt bankowy inwestycyjny z∏otowy
Kredyt bankowy w walucie obcej
2,00
Po˝yczka uzyskana poza sektorem bankowym
1,50
Leasing
1,00
Wzrost zobowiàzaƒ wobec kontrahentów
0,50
Wzrost zobowiàzaƒ publiczno-prawnych (podatki, ZUS)
0,00
Pomoc publiczna paƒstwa
èród∏a finansowania
5
Por. Cz. Skowronek: Sytuacja finansowa przedsi´biorstw a ich mo˝liwoÊci
rozwojowe. Warszawa 2001 VII Kongres Ekonomistów Polskich, z. 20, s. 8.
Uwagi: od 0 - êród∏o najmniej istotne, do 5 - êród∏o najbardziej istotne.
èród∏o: opracowanie w∏asne na podstawie danych tabeli 1.
51
52
Przedsi´biorstwo
BANK I KREDYT s i e r p i e ƒ 2 0 0 3
Tabela 4 System amortyzacji podatkowej a system ulg inwestycyjnych jako stymulatory decyzji
inwestycyjnych przedsi´biorstw (w %)
Czy system amortyzacji podatkowej mo˝e wp∏ywaç
Czy system ulg inwestycyjnych wp∏ywa∏
na podejmowanie decyzji inwestycyjnych
na podejmowanie decyzji inwestycyjnych
Tak
62
Tak
34
Nie
33
Nie
66
Brak odpowiedzi
Razem
5
Brak odpowiedzi
100
Razem
0
100
èród∏o: opracowanie w∏asne na podstawie danych ankietowych.
czàce znaczenia przyÊpieszonych metod amortyzacji
dla przedsi´biorstw. W tabeli 4 zaprezentowano odpowiednie wielkoÊci, dodatkowo zestawiajàc wyniki z ocenami ulg inwestycyjnych nadanymi przez
firmy6.
Z przeprowadzonych badaƒ wynika, ˝e zdaniem przedsi´biorstw istniejàcy obecnie system
amortyzacji bardziej zach´ca do inwestycji ni˝ nieistniejàcy ju˝ system ulg inwestycyjnych. Tylko
34% przedsi´biorstw wskaza∏o, ˝e ulgi inwestycyjne
mog∏y stymulowaç podejmowanie inwestycji rzeczowych7, podczas gdy system amortyzacji jest takim stymulatorem dla 62% badanych firm. Wnioski
te potwierdzajà sprzecznoÊç w dzia∏aniu przedsi´biorstw. Kapita∏ amortyzacyjny jest dla nich wa˝ny,
normy systemowe okreÊlajàce jego wysokoÊç mogà
je stymulowaç do podejmowania inwestycji rzeczowych, ale zapisy w tych normach, umo˝liwiajàce
uzyskanie wy˝szej wartoÊci kapita∏u amortyzacyjnego, sà nieistotne.
6
Ulgi inwestycyjne zosta∏y zniesione od 1.01.2000 r., a w ich miejsce w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadzono rozwiàzania z
zakresu amortyzacji.
7 Jako g∏ówne przyczyny niekorzystania przez przedsi´biorstwa z ulg inwestycyjnych mo˝na wymieniç zarówno niespe∏niania warunków umo˝liwiajàcych
korzystanie z ulg (wysoki próg „rentownoÊci podatkowej” okreÊlony w ustawie), jak i rygorystycznoÊç przepisów przy utracie prawa do ulgi (np. przy powstaniu zobowiàzaƒ podatkowych, b∏´dów w rozliczeniach podatkowych).
Wnioski
Podsumowujàc wyniki badaƒ ankietowych, dotyczàce
postrzegania przez analizowane przedsi´biorstwa istoty kapita∏u amortyzacyjnego, mo˝na wysunàç nast´pujàce wnioski:
1) odpisy amortyzacyjne, tworzàce kapita∏ amortyzacyjny, majà du˝e znaczenie jako êród∏o finansowania
dzia∏alnoÊci inwestycyjnej,
2) niezale˝nie od formy organizacyjno-prawnej
przedsi´biorstwa i w∏asnoÊci kapita∏u firmy wskazujà
na kapita∏ amortyzacyjny jako najistotniejszy w finansowaniu inwestycji rzeczowych, obok zysku netto,
3) 57% badanych przedsi´biorstw wskaza∏o, ˝e
najwa˝niejszà metodà amortyzacji jest metoda linowa,
a 79% stwierdzi∏o, i˝ metoda degresywna jest nieistotna (podobnie oceniono pozosta∏e mo˝liwoÊci przyÊpieszenia odpisów amortyzacyjnych).
Badane przedsi´biorstwa doceniajà znaczenie
kapita∏u amortyzacyjnego w finansowaniu inwestycji rzeczowych, ale tylko w stopniu minimalnym. Nie wykorzystujà przyÊpieszonych metod
amortyzacji, by przyspieszyç zwrot Êrodków zainwestowanych w rzeczowe sk∏adniki majàtku, by
pozyskaç wy˝szà wartoÊç kapita∏u amortyzacyjnego oraz by zmniejszyç zakres erozji kapita∏u
amortyzacyjnego na skutek inflacji i podatku dochodowego.