Obrazkowy Test Zawodów BBT

Martin Achtnich
Obrazkowy Test Zawodów
BBT
Wykorzystanie metody wbporadnictwie zawodowym
ibplanowaniu kariery. Wprowadzenie
?
Martin Achtnich
Obrazkowy Test Zawodów
BBT
Wykorzystanie metody
wbporadnictwie zawodowym
ibplanowaniu kariery
Wprowadzenie
Tïumaczenie: Edward Wieczorek
Redakcja techniczna: Henryk Jarosiewicz
Projekt okïadki ibskïad: Andrzej Duliba
Fotograğe: Roman Wieczorek
Rozdziaï pt. „Przeprowadzenie testu zbwykorzystaniem programu
komputerowego“ zostaï dodany przez redaktora polskiego.
Tytuï oryginaïu:
Der Berufsbilder-Test
Seine Anwendung In der Berufs- und Laufbahnberatung – eine Einfĕhrung
1987 Verlag Hans Huber
Bern Stuttgart Toronto
© Prawa do wydania polskiego Henryk Jarosiewicz
Wydawca: Kapitaï Kariery Spóïka zbo.o.
Wrocïaw 2014
ISBN 978-83-938730-0-5
Spis treĂci
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. WstÚp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Instrukcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Osiem potrzeb wszystkich istot ludzkich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik W . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik S. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik Z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik G . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Znaczenie potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. ZaleĝnoĂÊ miÚdzy wymaganiami zawodowymi a potrzebÈ . . . . . . . . . . . . .
VI. ZnajomoĂÊ zawodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik K (siïa ğzyczna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czynnik V (inteligencja, rozum) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII. Tablica czynników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII. Zawód i jego czynniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IX. Konstrukcja testu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
X. Sposób przeprowadzenia testu z zasiÚgajÈcym porady . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przeprowadzanie testu metodÈ „papier i oïówek” . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przeprowadzenie testu z wykorzystaniem programu komputerowego .
XI. Interpretacja testu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XII. Porada zawodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIII. Przykïady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verena, 17-letnia licealistka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Karol, uczeñ szkoïy podstawowej, 15 lat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pani R., ksiÚgarka, lat 44 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Piotr, 19-letni licealista . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIV. Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
7
8
9
9
9
10
11
12
12
13
14
15
17
18
18
20
22
24
26
28
34
30
32
33
34
34
37
40
42
48
BBT
PRZEDMOWA
Test
Obrazkowy
Zdanie to napisaï Leopold Szondi jako dedykacjÚ wbosobistym egzemplarzu Autora, kiedy ksiÈĝka ukazaïa siÚ po niemiecku wb 1979 roku, wb wydawnictwie Hans Huber Verlag,
Bern Stuttgart Wien.
Martin Achtnich, czerpiÈc ze skarbca bogatego doĂwiadczenia swojej dziaïalnoĂci jako doradca zawodowy, stworzyï
metodÚ do wyjaĂniania skïonnoĂci zawodowych, która sprawdza siÚ wbpraktyce od ponad trzydziestu lat.
Test, poczÈtkowo zamierzony dla mïodzieĝy wb poradnictwie zawodowym, jest dzisiaj cennÈ pomocÈ wbporadnictwie
zawodowym dla dorosïych, np. wbsytuacjach reorientacji zawodowej. Obrazkowy Test Zawodów moĝe byÊ równieĝ zastosowany wbrekrutacji personelu, wbekspertyzach jak ibwbpracy
psychoterapeutycznej, wb doradztwie maïĝeñskim ib rodzinnym.
Obrazkowy Test Zawodów daje doradcom zawodowym
ibpsychologom instrument, który uwzglÚdnia – poza jÚzykiem
– dodatkowe sfery postrzegania. Obrazki dziaïajÈ wbsposób
bezpoĂredni, pozwalajÈ na luěnÈ sytuacjÚ testowÈ, przemawiajÈ do klientów skrÚpowanych ibniewprawnych wbsposobie
wyraĝania siÚ. MogÈ byÊ zastosowane wbpracy zbosobami obcojÚzycznymi.
Klucz do gruntowych ib dïugotrwaïych rezultatów wb procesie decyzyjnym leĝy nie tylko wbwyborze pojedynczych obrazków, ale przede wszystkim wbstosowanej wbteĂcie technice
skojarzeniowej badajÈcej motywy wyboru obrazków.
Tym moĝna tïumaczyÊ duĝe rozpowszechnienie ibuznanie,
które test, poza SzwajcariÈ, zdobyï na caïym Ăwiecie. Wbroku
Zawodów
„JesteĂmy niczym – to czego szukamy
jest wszystkim!“
5
Obrazkowy Test Zawodów BBT
PRZEDMOWA
6
1986, wbwydawnictwie Editest wbBrukseli, ukazaïa siÚ wersja francuska ksiÈĝki. DziÚki temu test rozpowszechniï siÚ
na caïym obszarze frankofoñskim. Wbroku 1991 ksiÈĝka zostaïa przetïumaczona na jÚzyk brazylijsko-portugalski. Na
podstawie socjokulturalnych badañ Uniwersytetu São Pãolo
Riberão Preto (Brazylia) wydano wb2001 ib2006 roku dwie serie testowe BBT-Br, które odnoszÈ siÚ do brazylijskiej praktyki. Wb2010 roku ukazaïo siÚ polskie tïumaczenie ksiÈĝki, zaĂ
rosyjska wersja jest planowana na 2011.
Ten krótki zarys pokazuje, ĝe zacytowane na wstÚpie zdanie Leopolda Szondiego dotyczy nie tylko szerokiej psychologicznej dziaïalnoĂci doradczej, ale równieĝ ĝywego rozwoju
samej metody Obrazkowego Testu Zawodów.
(Ze WstÚpu do ksiÈĝki M. Achtnicha:
„BBT Obrazkowy Test Zawodów”. Wrocïaw 2010)
BBT
Zawodów
Obrazkowy Test Zawodów (BBT) zostaï opracowany przez
autora jako projekcyjna metoda diagnozy skïonnoĂci zawodowych do stosowania przez doradców zawodowych wbporadnictwie zawodowym ibplanowaniu kariery.
Test skïada siÚ zbdwóch serii
fotograği, kaĝda po 112 sztuk,
przedstawiajÈcych czynne zawodowo kobiety ib mÚĝczyzn
wbtrakcie wykonywania przez
nich pracy. Przedstawiane sÈ
one osobom badanym. Moĝliwe sÈ trzy rodzaje odpowiedzi: wybory pozytywne, negatywne ib brak orientacji.
Wybory te okreĂlajÈ skïonnoĂci badanej osoby do okreĂlonych relacji zawodowych.
Celem testu jest uchwycenie optymalnej relacji osoby do
Ăwiata zawodowego ibdo przedstawionych na obrazkach czynnoĂci. Nie chodzi przy tym ob ustalenie preferencji okreĂlonych zawodów; nie jest wiÚc waĝna znajomoĂÊ nazw przedstwionych zawodów ani ich rozpoznanie.
Istotnym elementem diagnozy skïonnoĂci zawodowych
metodÈ BBT jest teĝ rozmowa na temat dokonanych wyborów; test przyczynia siÚ do podniesienia samowiedzy klienta
ibna ukierunkowanie jego zainteresowañ zawodowych.
OkreĂlona wb badaniu struktura skïonnoĂci zawodowych
pozwala na rozpoznanie charakteru zawodowego ibprzewidywanie optymalnego stylu aktywnoĂci na rynku pracy.
Obrazkowy Test
I. WstÚp
7
II. Instrukcja
Obrazkowy Test Zawodów BBT
Odpowiednia wersja testu (kobieca bÈdě mÚska) jest przedstawiona osobie
testowanej, która otrzymuje nastÚpujÈcÈ instrukcjÚ:
SÈ to obrazki ludzi, którzy wykonujÈ róĝnego rodzaju prace. PowinieneĂ je uïoĝyÊ wedïug: „tak” – „nie” – „obojÚtne” lub „niezdecydowane”
Wbtym samym czasie kïadziemy kartoniki +, – ib0.
Jeĝeli jakaĂ czynnoĂÊ podoba Ci siÚ choÊ trochÚ, kïadziesz obrazek
na „+” (tak); jeĝeli ona Ci siÚ wbogóle nie podoba, kïadziesz go na „–
„–””
(nie); jeĝeli siÚ wahasz lub gdy to zajÚcie jest Ci obojÚtne, kïadziesz
kïadziesz
obrazek na „Ărodku” („0”). Wybieraj niezaleĝnie od swoich zdolnoĂci, kierujÈc siÚ jedynie swoimi skïonnoĂci ibzainteresowaniami. Kïadziesz równieĝ na „+” obrazki zbczynnoĂciami, które CiÚ interesujÈ,
nawet jeĂli myĂlisz, ĝe nie mógïbyĂ wykonywaÊ tego zawodu, lecz jeĂli coĂ Ci siÚ wbnich podoba.
Wybierasz wiÚc jedynie wedïug Twoich odczuÊ
BïÚdnÈ instrukcjÈ byïoby powiedzieÊ: „Wyszukaj wszystkie zawody, które
Ci siÚ podobajÈ”. Wbten sposób osoba szukajÈca porady byïaby skonfrontowana bezpoĂrednio zbpytaniem obzawód.
ZasiÚgajÈcymi porady mogÈ byÊ mïodzi lub doroĂli, którzy chcieliby gïÚbiej
zapoznaÊ siÚ ze swoimi skïonnoĂciami ibmoĝliwoĂciami. DoroĂli sÈ czÚsto niepewni gdy czujÈ siÚ zmuszeni do podjÚcia nowego zajÚcia. Dotyczy to kobiet,
których sytuacja ĝyciowa zmusza do podjÚcia pracy zarobkowej, lub które nie
odczuwajÈ zadowolenia zbdotychczasowego zawodu. MÚĝczyěni przychodzÈ na
konsultacjÚ ukierunkowania zawodowego, poniewaĝ stracili zatrudnienie lub
nie mogÈ wiÚcej wykonywaÊ swojego poprzedniego zawodu wbwyniku wypadku lub choroby. MogÈ równieĝ czuÊ, ĝe majÈ jakieĂ inne talenty od tych, które
wykorzystujÈ wbzawodzie, abktóre mogliby rozwinÈÊ ibwykorzystaÊ.
Fotograğe nie zostaïy wybrane wedïug poszczególnych grup zawodowych
(jak np. zawody rolnicze, przemysïu mechanicznego, budownictwa, itp.), lecz
wedïug zasady psychologicznej nawiÈzujÈcej do koncepcji Leopolda Szondiego. Jako zasadÚ klasyğkacji przyjÈïem 8 czynników Szondiego ibwykorzystaïem
je jako skïonnoĂci ěródïowe zbpunktu widzenia psychologii pracy. Te czynniki,
lub podstawowe skïonnoĂci, odpowiadajÈ uniwersalnym potrzebom ludzkim.
8
III. Osiem potrzeb
wszystkich istot ludzkich
Czynnik
W
Potrzeba czuïoĂci, zainteresowanie tym, co cielesne, delikatne, ciepïe, co jest ěródïem przyjemnych doznañ. Potrzeba dotykania ib macania. Pragnienie przyjmowania ib dawania:
skïonnoĂÊ do oddawania siÚ ibdo przyjmowania.
NazwaliĂmy tÈ potrzebÚ kobiecoĂciÈ ib czuïoĂciÈ, wiedzÈc, ĝe ta potrzeba wystÚpuje równieĝ ubkaĝdej osoby pïci mÚskiej ibnawet powinna istnieÊ.
Czynnik
K
Potrzeba wykorzystania wïasnej siïy ğzycznej
ib jej wypróbowania. PrzyjemnoĂÊ przezwyciÚĝania oporu przez bycie „twardym”, wola przeciwstawienia siÚ ibpotÚga (siïa) uderzenia.
Dziaïanie ğzyczne przynosi dobre samopoczucie ğzyczne, ab panowanie nad przeszkodami
zwiÚksza zaufanie do siebie. Dochodzenie do
celu pomimo przeszkody rodzi uczucie potwierdzenia swojego „ja”, zwyciÚstwa.
9
Czynnik
S
Ukierunkowanie socjalne, zbdwoma dyspozycjami:
SH Dyspozycja do pomagania, potrzeba czynienia dobra, potrzeba ğzycznego bycia zb bliskimi, zb bliěnimi, ze zwierzÚtami ib roĂlinami.
Zainteresowanie odnosi siÚ do wzrostu, ewolucji ibrozkwitu wszystkiego, co ĝywe.
SE Energia, energia wewnÚtrzna, psychiczna ib zainteresowanie energiÈ zewnÚtrznÈ we
wszechĂwiecie.
Jako energia wewnÚtrzna to odwaga, popÚd
do dziaïania ibpotrzeba ruchu, potrzeba zmiany
miejsca ib róĝnorodnoĂci, zaaferowanego dziaïania, potrzeba niezaleĝnoĂci, potrzeba wolnoĂci ib wola bronienia siÚ przed ograniczeniami
ib opiekÈ, mogÈcÈ doprowadziÊ do wybuchów
wĂciekïoĂci ib zïoĂci. Poszukiwane sÈ napiÚcie,
biegunowoĂÊ, zdziwienie, przygoda ibryzyko.
Zainteresowanie energiÈ zewnÚtrznÈ manifestuje siÚ ukierunkowaniem na wszystko, co siÚ
porusza, wszystko, co znajduje siÚ wbbiegu ĝycia, wszystko, co ma przejaw dynamiczny (ĝywioïowy). Moĝe to dotyczyÊ ruchów silników,
modyğkacji natury lub rozwoju ekonomicznego ibpolitycznego. Jest to potrzeba powodowania takich stanów ibdestrukcji wszystkiego, co
moĝe byÊ trwaïe ibniezmienne.
10
Z
Potrzeba pokazywania: pokazywaÊ ibwidzieÊ,
patrzeÊ.
PokazywaÊ:
Czïowiek moĝe siÚ pokazywaÊ, lub pokazywaÊ
swoje dzieïo i, przez to, byÊ akceptowanym,
rozpoznawanym ibuznanym przez innych ludzi.
Wszystko, co moĝe byÊ podziwiane, obojÚtnie
gdzie ibwszystko, co moĝe zadziwiaÊ, wszystko,
co moĝe byÊ widziane, usïyszane lub zrobione,
co – na koniec – moĝe byÊ zaproponowane.
Potrzeba pokazywania siÚ przejawia siÚ wbpopÚdzie przedstawiania. Czïowiek moĝe sobie
nadaÊ ekspresjÚ, wyrazistoĂÊ. Gdy nie moĝe siÚ
pokazaÊ, lub pokazywaÊ swego dzieïa, to moĝe
pokazywaÊ dzieïa bliskich ib przedstawiaÊ je,
eksponowaÊ.
III. O
III.
Osiem
Osi
siem
em p
pot
potrzeb
otrz
rzeb
eb
wszystkich
wszy
ws
zyst
stki
kich
ch
istot
ludzkich
isto
is
tott lu
ludz
dzki
kich
ch
Czynnik
WidzieÊ, patrzeÊ:
Czego to czïowiek nie lubiïby widzieÊ; teatr,
wystawa, demonstracje, telewizja... Lubimy
widzieÊ piÚkne rzeczy, mamy smak piÚkna,
potrzebÚ estetycznÈ ib reagujemy sprzeciwem
na to, co piÚkne nie jest.
Potrzeba pokazywania ib smak piÚkna speïnia
równieĝ istotnÈ rolÚ wb relacji miÚdzy pïciami,
miÚdzy partnerami.
11
wszystkich istot ludzkich
III. Osiem potrzeb
Czynnik
12
V
Inteligencja, rozum. Czïowiek ma potrzebÚ zrozumienia Ăwiata, potrzebÚ jasnoĂci intelektualnej, ma potrzebÚ poznania. Proces intelektualny:
• rozpoczyna siÚ zbdokïadnÈ percepcjÈ rzeczy;
• okreĂla rzeczy, nadaje im nazwÚ ibbuduje pojÚcia;
• liczy, mierzy, poddaje próbie, osÈdza, ocenia rzeczy;
• szereguje je, buduje kategorie, klasy;
• wprowadza je do zaleĝnoĂci logicznych ibwprowadza
reguïy;
• dochodzi do abstrakcji, do wniosku.
Ta potrzeba jest ubpodstawy woli poznania ibzrozumienia. Jest koniecznym warunkiem dla naszej orientacji
wb Ăwiecie. Jest niezbÚdna dla wszelkiego ksztaïcenia
zawodowego. Gdy brakuje inteligencji, bÚdzie bardzo
trudno dojĂÊ do ukoñczenia szkoïy. Jest wszakĝe oczywiste, ĝe dla pewnych zawodów czynnik V bÚdzie istotny, bÚdzie
miaï wiÚksze znaczenie, aniĝeli dla innych.
Czynnik
G
Duch. Potrzeba praktykowania dziaïalnoĂci duchowej ibtwórczej.
Wb „ego“ znajdujemy kreatywnoĂÊ, ěródïo twórczoĂci. Podmiot
zajmuje siÚ tym, czego nie ma, lub jeszcze nie jest rzeczywiste;
tym, co jest nieznane, nieĂwiadome, przyszïe, skryte, tym, które jest do odkrycia, ibideami. Funkcjami duchowymi sÈ: intuicja,
przeczucie, wiara, fantazja twórcza, natchnienie, idea.
Czïowiek duchowy jest kimĂ, kto szuka sensu, zwiÈzków, mÈdroĂci ibprawdy schowanej najgïÚbiej. Duch
przekracza granice rzeczywistoĂci, wb wymiarze poziomym – transgresja ibpionowym – transcendencja.
Rozum (V) ogranicza, wyznacza granice, realizuje,
konkretyzuje. Rozum staje siÚ sterylny bez duszy,
lecz bez rozumu duch (wola: G) pozostaje wb„przestrzeni urojonej”. Czïowiek duchowy „sïyszy” czasami wewnÚtrzny gïos, czuje siÚ wtedy przymuszony by iĂÊ za tym gïosem, za tÈ misjÈ ibjej wierzy.
Materia, substancja: konkret, to, co namacalne, dajÈce siÚ pojÈÊ
(uchwytne).
Czïowiek ma potrzebÚ chwytaÊ rzeczy, przytrzymywaÊ je
ibstwierdziÊ wbten sposób doĂwiadczalnie Ăwiat zewnÚtrzny.
Odchody sÈ dla czïowieka pierwszÈ substancjÈ doĂwiadczanÈ
wb czasie wydalania ib pierwszÈ „produkcjÈ”. Poprzez trening
czystoĂci dziecko doĂwiadcza zaleĝnoĂci od innych, która bÚdzie
fundamentalna dla jego przyszïego rozwoju.
Wydalanie ïÈczy siÚ zbpierwszÈ próbÈ wpïywu woli na naturalne procesy, abodchody sÈ dla czïowieka pierwszÈ doĂwiadczanÈ substancjÈ
ibpierwszÈ „produkcjÈ”. Zbdrugiej strony, poprzez trening czystoĂci dziecko doĂwiadcza zaleĝnoĂci od woli innych osób.
Kompromis, który uksztaïtuje siÚ wbfazie analnej ma
wpïyw na caïe póěniejsze ĝycie. Oto niektóre przejawy:
• WytworzyÊ „dzieïo”, realizacjÚ, „zrobiÊ”. ProduktywnoĂÊ – lub sprzeciw ib duma wyraĝajÈca siÚ
wbtym, by „nie chcieÊ zrobiÊ”.
• Odchody sÈ wydalone lub przytrzywane. Ta zdolnoĂc wpïywu przejawia siÚ póěniej jako: chcieÊ
„mieÊ” ib móc „dawaÊ”, jako: posiadaÊ ib straciÊ.
Wyksztaïca siÚ teĝ skïonnoĂÊ do posiadania ib do
kolekcjonowania.
• Odchody mogÈ byÊ obmacywane: rozwija siÚ wraĝliwoĂÊ dla materii, naturalnoĂci; wbszerszym sensie jest to stosunek do ziemi, do tego, co „ziemskie”, do gruntu ibdo gleby.
ByÊ „ugruntowanym”, wbsensie angielskiego „grounded”.
• Odchody sÈ okreĂlane jako „brudne”, bÚdÈ wiÚc „eliminowane”. Rozwija siÚ stosunek do nieczystoĂci ibdo kaïu zbjednej
strony, ibpotrzeba porzÈdku ibczystoĂci – zbdrugiej strony. Higiena i, póěniej, wszystkie czynnoĂci „uprzÈtania” (na przykïad usuwanie nieczystoĂci) znajdujÈ tutaj swojÈ podstawÚ.
• Rozwija siÚ wbten sposób doĂwiadczenie tego, co „odchodzi”
ibczego „juĝ nie ma”, wiÚc jest ulotne. Wbpewnych okolicznoĂciach opïakujemy przeszïoĂÊ ibpragniemy jÈ zatrzymaÊ choÊ
wbpamiÚci. Wbten sposób rozwija siÚ zainteresowanie ib„smak”
dla przeszïoĂci, dawnych rzeczy ibmoĝliwoĂÊ ich zachowania,
pragnienie ich odrestaurowania.
wszystkich istot ludzkich
M
III. Osiem potrzeb
Czynnik
13
Czynnik
O
OralnoĂÊ. Wszystko, co ma zwiÈzek zbustami.
ON Potrzeba karmienia ib zainteresowanie
wszystkim, co ma zwiÈzek zbpokarmem.
OR Potrzeba mówienia. Potrzeba rozprawiania
/ gawÚdzenia, mówienia, komunikowania ma
znaczenie centralne dla naszej zdolnoĂci relacji
ibkontaktu zbbliěnimi.
14
Zawodów BBT
SÈdzimy, ĝe tych osiem czynników wyczerpuje istotÚ potrzeb czïowieka ibĝe kaĝdy czïowiek usiïuje zaspokoiÊ wszystkie te potrzeby. MogÈ one byÊ zaspokojone wb wielu dziedzinach. JednÈ zb tych dziedzin jest aktywnoĂÊ zawodowa.
Innymi dziedzinami sÈ miïoĂÊ ibprzyjaěñ, odpoczynek ibczas
wolny i, wedïug Szondiego, równieĝ losy wbchorobie ibĂmierci.
Potrzeby te mogÈ byÊ
zaspokajane kolejno wedïug
swego nasilenia ibbyÊ faworyzowane, lub odwrotnie: mogÈ
byÊ tïumione (bardziej lub
mniej silnie) przez wpïyw
otoczenia lub wychowanie.
Jest równieĝ moĝliwe, ĝe
wb czasie wzrostu ib rozwoju
osobistego niektóre zb tych
potrzeb wysuwajÈ siÚ na
pierwszy plan, podczas gdy
przedtem byïy utajone.
Nie tylko siïa potrzeby, moĝe siÚ zmieniaÊ, lecz takĝe zmienia siÚ jej jakoĂÊ. Moĝe ona siÚ zmieniaÊ nastÚpujÈco:
1. przez poïÈczenie, wiÈzanie, sprzÚĝenie zbinnymi potrzebami;
2. przez zakïócony rozwój, który moĝe spowodowaÊ nadmierny przerost lub deformacjÚ;
Tytuïem ilustracji tabela poniĝej ilustruje napiÚcia miÚdzy
reakcjami czystymi, reakcjami sïabymi ibzdeformowanymi.
Obrazkowy Test
IV. Znaczenie potrzeb
15
Manifestacja normalnej
potrzeby
Brak lub niedostatecznoĂÊ
potrzeby
W
DelikatnoĂÊ, skïonnoĂÊ do doznañ, do przyjmowania ibdo oddania siÚ partnerowi wbrelacji.
Maïa skïonnoĂÊ do zrzeczenia siÚ. Sam nie moĝe
zatrzymaÊ ibodmawia przyjmowania.
Ulegïy, ulegajÈcy wpïywom;
ïatwy do zwodzenia, nienormalne
stosunki seksualne.
K
Siïa ğzyczna, wytrwaïoĂÊ, siïa
uderzania.
Brak twardoĂci, maïa zdolnoĂÊ dojĂcia do celu.
Brutalny ğzycznie, agresywny,
burzyciel, sadysta.
S
SH
SkïonnoĂÊ socjalna.
GotowoĂÊ do pomocy, potrzeba
czynienia dobra. Przedmiotem
jest rozwój ibrozkwit wszystkiego co jest ĝywe.
Brak udziaïu psychicznego,
obojÚtnoĂÊ.
Krañcowo: popÚd do pomocy
ibchronienia (nadopiekuñczoĂÊ).
Moralizm, przesadna dobroÊ,
skrajna ĂwiadomoĂÊ. SkrupulatnoĂÊ, wiara wbautorytet.
SE
Energia wewnÚtrzna: odwaga,
popÚd do dziaïania, potrzeba
ruchu, upodobanie do ryzyka.
Brak odwagi, biernoĂÊ, brak
przyjemnoĂci zbruchu.
Silne wzburzenia, wzruszenia:
wĂciekïoĂÊ, gniew, nienawiĂÊ /
wrogoĂÊ, zemsta, zazdroĂÊ. Manifestacja wzruszeñ: mord, reakcje
padaczkowe.
SE
Energia zewnÚtrzna: poszukiBrak zainteresowania dla
wana jest kaĝda postaÊ dynami- zmiany otoczenia.
zmu (siïy).
Szaleñstwo przy kierownicy,
terroryzm.
Potrzeba pokazywania, potrzeba wyraĝania siebie.
Zmysï estetyczny: lubiÊ widzieÊ
piÚkne rzeczy ibnadawaÊ im
ksztaït.
Blok wbpokazywaniu siebie,
lÚkliwoĂÊ, Brak zaufania do
siebie.
PróĝnoĂÊ, blef, potrzeba przyciÈgania wszÚdzie podziwu dla siebie,
reakcje histeryczne.
Inteligencja, rozum, pragnienie
jasnoĂci intelektualnej, popÚd
do poznania.
Brak koncentracji, brak
zmysïu porzÈdku ibjasnoĂci,
zaburzenia wbuczeniu siÚ,
brak woli do nauczenia siÚ.
Zachowanie przymusowe. MyĂlenie krañcowo uĝytkowe ibfunkcjonalne; punkt widzenia skoncentrowany na przychodzie. Sceptyk,
pedant, formalista, ograniczony,
surowy, nieczuïy, katatoniczny.
Umysï ibduch.
Potrzeba twórczoĂci. OgarniÚcie przez natchnienia ibpomysïy.
Brak wyobraěni, maïo
twórczoĂci. Niezdomy by
wierzyÊ.
Fantasta, irrealista, spekulatywny, brak sensu realnoĂci. Nie stoi
na ziemi. Reakcja paranoiczna,
paniczny niepokój, halucynacje.
M
Materia, substancja, produktywnoĂÊ, dÈĝnoĂÊ do posiadania. Zainteresowanie dla
przeszïoĂci, dla starych rzeczy.
CzystoĂÊ, higiena.
Brak czystoĂci, staïoĂci
ibwytrwaïoĂci.
SkÈpstwo. Nie moĝe przyzwyczaiÊ
siÚ do nowoĂci, staje siÚ depresyjny gdy dotyka go strata.
O
ON
OralnoĂÊ.
Potrzeba pokarmowa, lubi
dobrze zjeĂÊ.
Brak smaku do jedzenie.
Alkoholizm, ĝarïocznoĂÊ, toksykomania, frywolnoĂÊ, marnotrawstwo.
OR
Potrzeba mówienia ibkomunikowania siÚ, zdolnoĂÊ do kontaktów ibdo uczestnictwa.
Maïo kontaktów, brak zdolnoĂci wyraĝania siÚ ustnie.
Krañcowa potrzeba naprzykrzania siÚ. Nie umie przerwaÊ
kontaktu, ciÈgle mówi.
Z
V
G
16
Deformacja potrzeby
Zawodów BBT
Zawód oferuje temu, który go wykonuje moĝliwoĂÊ zaspokojenia bardzo okreĂlonych skïonnoĂci. Zawód jest jak pole
magnetyczne, które przyciÈga do siebie osoby, które posiadajÈ
podobne skïonnoĂci. Zawód jest okreĂlony czynnoĂciami, które
moĝemy wykonaÊ. Kaĝda czynnoĂÊ
wymaga nie tylko odpowiadajÈcej
zdolnoĂci, lecz równieĝ odpowiedniej
dyspozycji uczuciowej, to znaczy
skïonnoĂci. Moĝemy wb ten sposób
powiedzieÊ, ĝe ci, którzy wykonujÈ
okreĂlony zawód bÚdÈ mieli wspólnÈ strukturÚ skïonnoĂci. Chociaĝ
zawody nie mogÈ posiadaÊ skïonnoĂci, my mówimy ob strukturze
skïonnoĂci zawodu. Zawód „mówi”
wb jakiĂ sposób: „We mnie bÚdziesz
mógï zaspokoiÊ takie ibtakie skïonnoĂci, lecz oczekujÚ równieĝ,
ĝe posiadasz te skïonnoĂci”. Ibmówi jeszcze: „OczekujÚ, ĝe posiadasz zdolnoĂci, które sÈ konieczne do mego wykonywania”.
Jest to podwójny punkt widzenia na wymagania zawodu.
Rozszerzamy wiÚc pojÚcie wymagañ zawodowych: nie
rozwaĝamy jedynie zdolnoĂci (inteligencja, talent, sprawnoĂÊ
manualna, itd.), które powinien posiadaÊ fachowiec, lecz równieĝ koniecznoĂÊ odpowiadajÈcej temu zawodowi struktury
skïonnoĂci. Jedynie wtedy, gdy osoba posiada wymagane
zdolnoĂci ib skïonnoĂci moĝemy przypuszczaÊ, ĝe pozostanie
wierna zawodowi ibĝe stanie siÚ sumiennym fachowcem, osiÈgajÈcym sukcesy ibzadowolenie.
Istnieje wiÚc pokrewieñstwo miÚdzy strukturÈ wymagañ
zawodu ibstrukturÈ skïonnoĂci ibzdolnoĂci osobnika. Jeĝeli te
struktury sÈ zgadne, osoba bÚdzie zadowolona ze swej aktywnoĂci zawodowej.
Obrazkowy Test
V. ZaleĝnoĂÊ miÚdzy
wymaganiami zawodowymi
abpotrzebÈ
17
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
VI. ZnajomoĂÊ zawodów
Zawód jest szeroko charakteryzowany przez róĝnorodnoĂÊ czynnoĂci, które moĝna wbnim wykonywaÊ. Lecz same
czynnoĂci nie stanowiÈ caïego bogactwa zawodu. Gdy chcemy
opisaÊ zawód, naleĝy okreĂliÊ nastÚpujÈce aspekty:
1. nazwÚ zawodu;
2. nazwÚ czynnoĂci, którÈ pozwala wykonywaÊ;
3. zastosowane narzÚdzia;
4. materiaïy, zastosowane Ărodki;
5. przedmiot zawodu, na którym pracuje siÚ;
6. miejsce zawodu, gdzie tÈ czynnoĂÊ siÚ wykonuje;
7. wreszcie: cel, który ma byÊ osiÈgniÚty.
Dwa przykïady:
Nauczyciel [nazwa] naucza [czynnoĂÊ] ucznia [przedmiot
zawodu] przy pomocy Ărodków dydaktycznych [materiaï,
Ărodek] za pomocÈ mowy ib swoich
umiejÚtnoĂci pedagogicznych [narzÚdzie] wb klasie [miejsce], dla uïatwienia poznania [cel] ucznia.
Garncarka [nazwa] formuje [czynnoĂÊ] glinÚ [przedmiot ibmateriaï] swoimi rÚkami [narzÚdzie] wb warsztacie
[miejsce] aby wykonaÊ dzban [cel].
Sekretarka [nazwa] pisze [czynnoĂÊ] list [cel] wb biurze [miejsce] na
papierze [materiaï] na maszynie do
pisania [narzÚdzie].
PrzynaleĝnoĂÊ do róĝnych czynników: czynnoĂci, narzÚdzi, materiaïów, przedmiotów zawodów ibcelów.
WybraliĂmy jako przykïady czynniki K (siïa) ibV (rozum).
Czynnik K (siïa ğzyczna)
18
1. CzynnoĂci:
K1 uderzaÊ, mïotowaÊ, dïutowaÊ, przygwaĝdĝaÊ, nitowaÊ,
przycinaÊ, kïuÊ, drÈĝyÊ, frezowaÊ, ostrzyÊ, tÚpiÊ, ciÈÊ,
wycinaÊ, przenikaÊ, wierciÊ.
K2 podnosiÊ, děwigaÊ ciÚĝary.
ïamaÊ, niszczyÊ.
kopaÊ, przesypywaÊ, rozpruwaÊ.
powalaÊ, strzelaÊ zbbroni palnej.
boksowaÊ, biÊ siÚ, walczyÊ, potykaÊ siÚ, rozrabiaÊ.
poskramiaÊ, ujarzmiaÊ, wiÚziÊ, pokonywaÊ, obïaskawiaÊ.
operowaÊ.
uĝywaÊ swojej siïy ğzycznej (przewaĝnie).
podporzÈdkowaÊ, dominowaÊ, atakowaÊ, zwyciÚĝaÊ,
zdobywaÊ, torowaÊ sobie drogÚ ïokciami.
K11 byÊ ğzycznie brutalem, agresja, destrukcja, czyniÊ duĝo
haïasu, wrzawy.
K12 byÊ twardym wbdÈĝeniu do wczeĂniej okreĂlonego celu,
podejmowaÊ ibwykonywaÊ dziaïania zawziÚcie, byÊ bezlitosnym.
VI. ZnajomoĂÊ zawodów
K3
K4
K5
K6
K7
K8
K9
K10
2. NarzÚdzia czynnika K:
Siekiera, mïotek, noĝyczki, strug, wiertarka, pilnik, frezarka, kleszcze, szczypce, narzÚdzia do przycinania, narzÚdzia co ciÚcia, děwignia, narzÚdzia kamieniarskie, narzÚdzia
do niszczenia, mïot pneumatyczny, ïopata, oskard, kilof, dïuto, broñ, piÚĂÊ, kajdanki, païka, bicz, skalpel.
Wb dziedzinie psychicznej, umysïowej: nieugiÚtoĂÊ, brutalnoĂÊ, moralna surowoĂÊ, wola do przeciwstawienia siÚ wbsensie
dominowania nad innymi.
3. Materiaïy zawodowe czynnika K:
Materiaïy wytrzymaïe takie jak metal,
stal, ĝelazo, blacha, kamieñ, twarda ziemia, szkïo. CiÚĝary. Przedmioty do zniszczenia. Przeciwnik, konkurent, oğara.
4. Miejsca zawodu czynnika K:
Fabryka, warsztat, plac budowy, kamienioïom, droga, gospodarstwo rolne,
ubojnia, pole bitwy, arena.
5. MoĝliwoĂci zawodowe czynnika K:
Robotnik metalurgiczny, mechanik, robotnik budowlany,
rzeěnik, itp.
19
Obrazkowy Test Zawodów BBT
VI. ZnajomoĂÊ zawodów
Czynnik
Czy
ynnik V (inteligencja, rozum)
1. CzynnoĂci:
V1 percypowaÊ ibobserwowaÊ dokïadnie, byÊ uwaĝnym, skoncentrowanym.
V2 uczyÊ siÚ, nabywaÊ wiedzy.
V3 nazywaÊ, opisywaÊ, notowaÊ, pisaÊ.
V4 porzÈdkowaÊ, rozdzielaÊ, rejestrowaÊ, klasyğkowaÊ.
V5 liczyÊ, obliczaÊ, szacowaÊ.
V6 mierzyÊ, robiÊ pomiary, braÊ miarÚ.
V7 kopiowaÊ, naĂladowaÊ, przepisywaÊ, kalkowaÊ.
V8 przestrzegaÊ instrukcji, przestrzegaÊ dyrektyw, wykonywaÊ plany, byÊ sumiennym, wykonywaÊ dokïadnie pracÚ,
starannoĂÊ, wytrwaïoĂÊ, systematycznoĂÊ.
V9 nastawiÊ, regulowaÊ, ustawiÊ, przystosowaÊ coĂ.
V10 zïÈczyÊ, montowaÊ.
V11 próbowaÊ, badaÊ, kontrolowaÊ, sprawdziÊ, porównaÊ.
V12 korygowaÊ, ulepszaÊ.
V13 automatyzowaÊ, zmechanizowaÊ.
V14 konstruowaÊ.
V15 organizowaÊ, planowaÊ, opracowywaÊ regulaminy, zarzÈdzaÊ, administrowaÊ, systematyzowaÊ.
V16 rozumieÊ relacje logiczne, dowodziÊ, abstrahowaÊ.
V17 krytykowaÊ, osÈdzaÊ, oceniaÊ.
V18 tïumaczyÊ, pokazywaÊ, ksztaïciÊ, nauczaÊ kogoĂ czegoĂ.
V19 decydowaÊ, narzucaÊ sobie cele.
V20 domagaÊ siÚ porzÈdku, dyscyplinowaÊ, wydawaÊ rozkazy,
dyrektywy, rozkazywaÊ wbsposób funkcjonalny, korzystaÊ
zbwïadzy.
2. NarzÚdzia czynnika V (czym siÚ pracuje?)
¥rodkami potrzeby poznania sÈ: okreĂlenia, pojÚcia, litery, sïowa, cyfry, lecz równieĝ: rejestry, segregatory, wbktórych
dostÚpne sÈ zaleĝnoĂci. Wszystkie przyrzÈdy pomiarowe stanowiÈ czÚĂÊ V: skalówka, waga, suwak logarytmiczny, maszyna
liczÈca, komputer. Aby móc zapisywaÊ myĂli uĝywa siÚ maszyny do pisania.
20
Wszystkie urzÈdzenia, przyrzÈdy, które
sïuĝÈ do mierzenia, porównywania, obserwowania, liczenia, wb biurze, wb laboratorium lub wb dziaïalnoĂciach technicznych
naleĝÈ do czynnika V.
3. Materiaïy zawodowe czynnika V (na czym
siÚ pracuje?)
Akta, dokumenty, dokumentacje, programy, przedmioty badania, zarzÈdzenia, rozporzÈdzenia, instrukcje, wytyczne badañ, serie
prób, przepisy, artykuïy prawa, systemy,
dyspozycje prawne.
Wszystko, co jest poddane okreĂlonym
przepisom ib wspomaga myĂlenie wb jego logicznym rozwoju. To ma miejsce zarówno
wbekonomii jak ibtechnice ibwbinnych naukach,
lecz czïowiek kontrolowany ib instruowany
staje siÚ równieĝ przedmiotem czynnika V.
4. Miejsca czynnika V (warunki pracy)
Miejsca zbistoty swojej zamkniÚte: biuro,
kreĂlarnia, warsztat, laboratorium, biuro
konstrukcyjne, archiwum. CzÚsto pracuje
siÚ samemu przy pulpicie, stole, warsztacie,
desce rysunkowej.
5. MoĝliwoĂci zawodowe czynnika V:
Moĝemy powiedzieÊ, ĝe V moĝe byÊ zastosowany „obojÚtnie gdzie”. Tymczasem jest
istotny we wszystkich zawodach zajmujÈcych siÚ przedmiotami pracy wyĝej wymienionymi, wiÚc wb zawodach, gdzie siÚ pisze
lub oblicza.
21
VII. Tablica czynników
TA B E L A
Czynnik
W
K
S
Z
TreĂÊ
miÚkkoĂÊ kobieca
poĂwiÚcenie
czuïoĂÊ
siïa ğzyczna
twardoĂÊ
wytrwaïoĂÊ / zaciÚtoĂÊ
SH gotowoĂÊ do pomocy
SE energia, dynamizm
potrzeba pokazania
ibprzedstawiania
estetyka
H – pomagaÊ,
– leczyÊ,
– pielÚgnowaÊ (radziÊ);
– chroniÊ, ksztaïciÊ.
E – ryzykowaÊ,
– oĂmielaÊ,
– podróĝowaÊ,
– dominowaÊ nad siïami natury, elektrycznoĂÊ, ogieñ, wiatr
– „ruch”
znaczenie wielorakie:
1. pokazywaÊ siebie samego, przedstawiaÊ siÚ;
2. przedstawiaÊ coĂ
ïadnego;
3. podziwiaÊ piÚkno, pokazywaÊ, chroniÊ, ksztaïtowaÊ rzemiosïo, mieÊ
przyjemnoĂÊ zb„efektu”;
pracowaÊ publicznie,
wchodziÊ „na deski”
– zachowywaÊ siÚ – czynnoĂci rÚczne
CzynnoĂÊ
serdecznie;
ibğzyczne, która
–„sposób
– dotykaÊ, macaÊ;
wymagajÈ siïy
bycia”
– sïuĝyÊ, byÊ na
skierowanej ku
–„charakter”
przedmiotom;
– walczyÊ, dziaïaÊ,
– przeciwstawiaÊ
siÚ twardoĂci;
– brak szacunku,
agresja
¥rodek,
narzÚdzie
– rÚka, palec;
– kontakt cielesny, bezpoĂredni
(delikatny)
rÚce, ciaïo, piÚĂÊ,
narzÚdzia
(ostre, mocne);
maszyny zbduĝym
silnikiem
H – „serce”
– uzdatnienie do
pomocy,
– wyrozumiaïoĂÊ;
E – odwaga,
– zdolnoĂÊ do reakcji
– piÚkno;
– uczucie;
– makijaĝ, strojenie;
– reklamowanie;
– zmysï artystyczny
GórujÈcy
narzÈd
zmysïów
– dotyk
– siïa miÚĂni
– siïa ğzyczna
– ruch
– dynamizm
ğzyczny i/lub
psychiczny
– widzieÊ,
– przedstawiaÊ,
– pokazywaÊ
Przedmiot
zawodu,
„materiaïy”
– udzkie ciaïo;
– maïe dziecko,
– moda, tkaniny,
skóry,
– instrumenty
muzyczne
– materiaïy twarde
ibwytrzymaïe;
– przeciwnik;
– ciÚĝkie obciÈĝenia
H – zwïaszcza ludzie;
– to, co ĝywe;
E – niebezpieczeñstwo”
(niespodzianka)
róĝne materiaïy
– publicznoĂÊ
– „atrakcje”
– wystawianie;
– miejsce wystawiania
Cel
– usatysfakcjonowaÊ innych
czule
– poskromiÊ coĂ
siïÈ ibtwardoĂciÈ
– oĂmielaÊ / dodawaÊ
odwagi bliěnim;
– dominowaÊ nad siïami
natury
– odnieĂÊ sukces przez
swojÈ pracÚ, swojÈ
osobowoĂÊ
Miejsce
– pokój zbintym– warsztat,
nÈ atmosferÈ
– plac budowy;
(ciepïy);
miejsce rozru– przykïad: salon
chów, rozkazy
fryzjerski, mody
– szkoïa, koĂcióï,
– szpital, rodzina,
miejsce narad, handlu,
miejsce niebezpieczne
– miejsce przedstawienia
publicznego,
– pracownia sztuki
Stosunek do
bliěniego
– postawa ulegïa;
– miïoĂÊ;
– erotyzm;
– czuïoĂÊ
ambiwalentny:
poz = ja socjalny,
adaptowany;
neg = gwaïtowny,
nierówny
– byÊ zaleĝnym od podziwu (dla swojej osoby
lub swojego dzieïa)
Kain
– czïowiek jest
tutaj albo oğarÈ
(przedmiot), albo
„nie jest tutaj”
Abel
sïuĝbie;
– byÊ oddanym;
– graniczy zberotyzmem, zachowanie czuïe
Wb zaïÈczonej tabeli czynników znajdziemy zarys powiÈzañ miÚdzy
czynnikami ib róĝnymi aspektami zawodowymi(czynnoĂci, narzÚdzie,
przedmiot zawodu, cel ibmiejsce).
CZYNNIKÓW
M
Ob
duch.
kreatywnoĂÊ
intuicja
materiaï
substancja
posiadanie
OR mówiÊ,
kontakt
ON jeĂÊ,
przyjemnoĂÊ
wszystko, co wspomaga
dokïadnoĂÊ:
– doĂwiadczaÊ, mierzyÊ,
porzÈdkowaÊ;
– krytykowaÊ, obliczaÊ,
badaÊ, sporzÈdzaÊ
instrukcje,
– przestrzegaÊ przepisy,
– skutek, funkcjonalny,
„cool”
poszukiwaÊ, szukaÊ, odkryÊ:
– ğlozofowaÊ;
– posiadaÊ pomysïy;
– wyobraĝaÊ;
– byÊ intuicyjnym, twórczym;
– wierzyÊ, przeczuwaÊ;
– skïonnoĂÊ do „wysokoĂci”;
– niepewnoĂÊ wewnÚtrzna;
„wbposzukiwaniu”
– przetrzymaÊ, mieÊ,
– posiadaÊ, zbieraÊ,
– gromadziÊ,
– czyĂciÊ, oczyszczaÊ,
trzeÊ;
– naprawiaÊ, wierciÊ,
– mieszaÊ, robiÊ rzeczy
brudzÈce;
– cierpliwy, wytrwaïy,
– wierny, staïy;
– byÊ na dnie (depresyjny)
– jeĂÊ,
– korzystaÊ;
– karmiÊ;
– mówiÊ, rozprawiaÊ;
komunikowaÊ,
– ĂpiewaÊ;
– nawiÈzaÊ kontakt;
– byÊ wesoïym, aktywnym, radosnym;
– posiadaÊ humor
– pamiÚÊ, zmysï obserwacji;
– plany, ksiÈĝki, przyrzÈdy, narzÚdzia kontroli /
Êwiczenia
– intuicja, idee, wÚch;
– siïa przekonywania; „odkrywczoĂÊ”
– rÚce;
– wyroby czyszczÈce
kaĝdego rodzaju
– usta;
– sïowo, gïos;
– „radoĂÊ ĝycia”
– inteligencja
– myĂlenie realistyczne,
funkcjonalne
– pojmowaÊ gïÚboko,
– sïuchaÊ „siebie samego”
– wÚch (ibdotykaÊ)
– sïowo (usta)
– smak
technika, wszystko to, co
jest „mierzalne”;
– ludzie interesu;
– akta ibdokumenty;
– materiaïy do badañ
– sztuka;
– poszukiwanie naukowe;
– religia;
– Ăwiat idei
„które majÈ wartoĂÊ”,
stare,
– ziemia, zwierzÚta,
– wyroby chemiczne,
„pierwotne”
– pokarmy, napoje,
– dobra sprawiajÈce przyjemnoĂÊ,
– klienci, „towarzystwo”,
ludzie ibzwierzÚta
– regulowaÊ,
– porzÈdkowaÊ;
– realnoĂÊ
– ujawniÊ nieznane,
– rozpowszechniÊ idee;
– uchwyciÊ zaleĝnoĂci /
zwiÈzki
– chcieÊ, posiadaÊ;
– chcieÊ zachowaÊ (czystoĂÊ)
– radowaÊ siÚ; ĝyÊ ibpozwalaÊ ĝyÊ;
– ĝyÊ mile
– biuro, archiwum,
wiele:
– warsztat, administracja, – te, które umoĝliwiajÈ pra– miejsce ksztaïcenia
cÚ wbsensie powyĝszym
– zoo, obora, muzeum,
biblioteka, bank, magazyn, praca na taĂmie
– miejsca, które majÈ
zwiÈzek zbzapasami,
miejsce ĂwiÈt, publicznoĂÊ
– czïowiek rozpatrywany – skïonnoĂÊ do zwyciÚĝajako czynnik funkcjonalnia innych, byÊ wyĝszy
ny ibnawet „obliczalny”
ib„chcieÊ” byÊ (roszczenie
do dominacji psychicznej)
– dzierĝawczy, który
zatrzymuje, aĝ staje siÚ
„klejÈcy”; wierny
– lubi kontakt (niezbyt
gïÚboki);
– radosny, wesoïy
OralnoĂÊ
G
inteligencja, rozum,
logika
„dokïadnoĂÊ”
AnalnoĂÊ
V
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
VIII. Zawód ibjego czynniki
Nie istnieje zawód, który naleĝy tylko do jednego czynnika. Wb wiÚkszoĂci przypadków powinny byÊ rozwaĝane
trzy lub cztery czynniki jako istotne oparcie ib podparcie
zawodu.
Naleĝy zauwaĝyÊ, ĝe kaĝda dziaïalnoĂÊ zawodowa wymaga wiedzy zawodowej, którÈ musimy przyswoiÊ wïasnÈ
inteligencjÈ (V). Praktyka pracy wymaga minimum precyzji, starannoĂci ibzmysïu porzÈdku (równieĝ V). Tymczasem
pewne zawody wymagajÈ tych uzdolnieñ wbsposób absolutnie szczególny: ta zaleĝnoĂÊ jest istotna! Zakïadam, ĝe dyscyplina ib wytrwaïoĂÊ majÈ cechy czynnika V: „Kim byïby
Mozart, jeĝeli nie napisaïby 30 000 nut muzyki!”
Moĝemy czasem uniknÈÊ tych trzech wymagañ (nauki,
starannoĂci ib dyscypliny). Lecz wb ĝyciu zawodowym, nawet
gdy znajdziemy siÚ skonfrontowani zb sytuacjami, które nie
odpowiadajÈ naszym gustom ani naszemu usposobieniu, musimy móc rozwinÈÊ pozytywnÈ postawÚ.
Jest waĝne sprawÈ jest okreĂlenie, które czynniki sÈ wbdanym zawodzie dominujÈce. Wb tym celu musimy rozpatrzyÊ
opisane wczeĂniej aspekty zawodu zb punktu widzenia ich
przynaleĝnoĂci czynnikowej.
Przykïad:
Garncarka formuje (M) glinÚ (M) swoimi
rÚkami (W), dla wytworzenia ïadnego dzbanka
(Z).
To oznacza, ĝe dla zawodu garncarki czynniki M, W, ZbgrajÈ istotna rolÚ.
Nauczyciel uczy (V18) uczniów (SH) za pomocÈ Ărodków dydaktycznych (V) ibmowy (O),
aby rozwinÈÊ (SH) ich wiedzÚ (V)
Oznacza to, ze czynniki SH, V ibObsÈ waĝne
dla zawodu nauczyciela. Zgodnie zbjego osobo-
24
SH – W ginekolog, pediatra, dermatolog, specjalista chorób seksualnych;
SH – K dentysta, chirurg;
SH – G psychiatra, lekarz badacz;
VIII. Zawód i jego czynniki
woĂciÈ ciÚĝar bÚdzie bardziej spoczywaï na SH, lub V wbzaleĝnoĂci od tego, czy uwaga jest bardziej skupiona na aspekty
wychowawczych, lub na dydaktycznych, tj. na materiale do
opanowania.
Weěmy jako inny przykïad lekarza. Naleĝy on do zawodów
niosÈcych pomoc, abwiÚc do czynnika SH. Wynika to zbczynnoĂci, którÈ wykonuje, ma on jednak wiele czynników dodatkowych, które grajÈ waĝnÈ rolÚ:
SH – V lekarz wbadministracji lub lekarz wbtowarzystwie
ubezpieczeniowym.
Ustalenie diagnozy jest czynnoĂciÈ intuicyjnÈ G wiÚc jest
to czynnik niezbÚdny. Ponadto, studia medyczne wymagajÈ
przyswajania ogromnej wiedzy, abwiÚc V. Dentysta ibchirurg
powinni równieĝ pracowaÊ zb nadzwyczajna precyzja ib duĝÈ
starannoĂciÈ (V). Dla pewnych lekarzy zmysï piÚkna gra równieĝ rolÚ (Z) (np. chirurgia plastyczna).
Przykïad ten pokazuje, ĝe poïÈczenie czynników zmienia
siÚ, gdy zmienia siÚ przedmiot zawodu.
25
IX. Konstrukcja testu
Wbczasie konstrukcji testu, uwzglÚdniliĂmy te poïÈczenia
(zob. poprzedni rozdziaï) kojarzÈc kaĝdy czynnik zbinnym; to
daje nam 8*8 = 64 pól; nastÚpnie przypisaliĂmy jednÈ specyğcznÈ czynnoĂÊ zawodowÈ do kaĝdego zbpól.
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
W K
26
SM Z
V
G
M OM S'M Z' V' G' +
4
+
5
–
6
7
8
+N
65
66
68
+
5
1
12
13
+
14
15
16
H
69
+
67
–
71
72
+ +
6
4
–
20
21
–
22
+
23
R
24
–
70
+N –H –
73
74
75
+ +
76
5
4
28
29
–
30
–
31
–R
32
77
78
–
79
–
80
w
1
2
+
3
k
9
–
10
+
H
11
+E –
s
17
+
18
19
z
25
–
26
27
v
33
g
41
+
–
–
0
7
34
+
E
35
36
–E +
37
+
38
+
39
+
40
–
81
+
82
–
83
–
84
–
6
5
–
42
–
43
–
44
–
45
+
46
–
47
+
48
85
86
–R –H –
87
+
88
3
8
m
49
–
50
+
51
52
–H +
53
+
54
–
55
+
56
–
89
90
–
92
4
7
o
57
58
59
60
61
62
63
64
H
93
–
91
94
95
96
7
2
+
+
–
+
+
+
+
E
–
H
+
–
Dla kaĝdej zbfotograği dwuczynnikowej naleĝaïo uwzglÚdniÊ czynnik dominujÈcy, silniejszy (czynnik prymalny) ib nastÚpnie sïabszy (czynnik sekundalny). WyjaĂnienie tej dominacji dokonaïo siÚ poprzez skojarzenia. PodaliĂmy kaĝdÈ
fotograğÚ testu co najmniej 30 osobom pytajÈc ich: „Co CiÚ
uderza na tym zdjÚciu?” „Jakie uczucie, jakie wraĝenie, wywoïuje ona ubCiebie?” „Jakie wyobraĝenia pojawiajÈ siÚ?”
Dwie trzecie skojarzeñ powinno siÚ odnosiÊ do czynnika
prymarnego ibjedna trzecia do sekundalnego; wbtym samym
czasie naleĝaïo wbjak najmniejszym stopniu wywoïywaÊ inne
czynniki. PracowaliĂmy dla tego wzorcowania metodÈ skojarzeñ przez wiele lat.
OtrzymaliĂmy wbten sposób jednÈ fotograğÚ dla kaĝdego pola:
Wk
Ws
Wz
Wv
Wg
Wm
Wo
Ww
Kw
Kk
Ks
Kz
Kv
Kg
Km
Ko
Sw
Sk
Ss ... itp.
Dla czynników S, Z, V ibG, stwierdziliĂmy, ĝe powinniĂmy proponowaÊ zawody bardziej proste, abinnym – obwyĝszym poziomie
– wymagajÈce wiÚkszych kwaliğkacji. To spowodowaïo, ĝe 32 dodatkowych zdjÚÊ, co daje test skïadajÈcy siÚ zb96 fotograği.
Przykïady:
Obrazek nr 35:
Obrazek nr 26:
Obrazek nr 87:
ProwadzÈca taksówkÚ SEV
CzynnoĂÊ:
ProwadziÊ (SE2)
wprowadzaÊ wbruch silniki (SE6) przestrzegaÊ przepisy ruchu drogowego
(V8), (V11)
byÊ uwaĝnym, skoncentrowanym (V1)
NarzÚdzie
auto, pojazd (SE)
Miejsce
drogi (SE)
Bokser KZ
CzynnoĂÊ
boksowaÊ, pokazywaÊ jakim jest siÚ silnym
(K6, K9, K12, Z1)
Miejsce
ring bokserski przed 500 widzami (Z4)
Kobieta prawnik V’g
CzynnoĂÊ
myĂleÊ wbsposób jasny iblogiczny (V16)
rozumieÊ, udowadniaÊ (V16)
odsïaniaÊ, dochodziÊ (G2), (G4)
rozwiÈzywaÊ (G2)
rozumowaÊ psychologicznie (G2)
Cel
zastosowanie prawa (V)
Przedmiot
zrozumieÊ czïowieka ibjego problemy (G)
Czynniki V ibG sÈ ubosoby badanej centralne, lecz SH (SH3:
zajÈÊ siÚ winÈ ibugodÈ) ibSE (SE 9: wykonywaÊ sprawiedliwoĂÊ,
broniÊ, sÈdziÊ, ïagodziÊ, karaÊ) grajÈ równieĝ waĝnÈ rolÚ. Pojawia siÚ wiÚc trudne pytanie, ĝeby wiedzieÊ, który zbtych czynników powinien byÊ prymalny. Zdecydowalismy, ĝe V, poniewaĝ
wymagane jest wbtym zawodzie studiowanie artykuïów prawa
ibich intelektualna asymilacja, podczas gdy G jest wymagane
jedynie dla wykonywania go wbspecyğcznych przypadkach.
Obrazek nr 45:
Laborant przemysïowy Vg
CzynnoĂÊ:
regulowaÊ aparaturÚ precyzyjnÈ (V9)
przeprowadzaÊ testy (V11)
obserwowaÊ dokïadnie (V1)
poszukiwaÊ (G4)
¥rodek, narzÚdzie:
aparatura (V)
Przedmiot
przedmiot badañ naukowych (G)
Moĝemy byÊ zdziwieni widzÈc, ĝe dwa zawody tak róĝniÈce
siÚ miÚdzy sobÈ jak kobieta prawnik iblaborant przemysïowy
mogÈ naleĝeÊ do Vg. Wynika to zbróĝnicy przedmiotu zawodu.
27
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
X. Sposób przeprowadzenia
testu zbzasiÚgajÈcym porady
Przeprowadzanie testu metodÈ „papier iboïówek”
1.
Wybór fotograği testu jako dodatnie (+), ujemne (–) ibobojÚtne (0), wedïug instrukcji.
2.
Fotograğe wybrane przez radzÈcego siÚ jako dodatnie sÈ
rozdzielone na grupy. Oto jak – radzÈcy siÚ – jest do tego zachÚcony: „Twoim zdaniem, które fotograğe mogÈ byÊ razem?
Które fotograğe posiadajÈ coĂ wspólnego?”
3.
Róĝne grupy sÈ
ustawione wbszeregu.
Pytanie: „Która
grupa jest dla Ciebie
najwaĝniejsza? Która
CiÚ najbardziej przyciÈga?”
Ta grupa bÚdzie
pierwsza wbszeregu
grup.
28
4.
Skojarzenia do kaĝdej fotograği testu. Rozpoczynam od
fotograği pierwszej grupy: „SpoĂród tych fotograği, która Ci
siÚ najbardziej podoba ibdlaczego? Co CiÚ przyciÈga wbtym
zdjÚciu? Jakie wywoïuje ono wbTobie uczucia?”
Gdy jest to moĝliwe notujemy odpowiedzi in extenso.
Przechodzimy nastÚpnie do drugiej grupy: „Co jest wspólne dla tej grupy?”
5.
Na koniec zdjÚcia wybrane jako pozytywne (dodatnie) sÈ
ponownie podane do oglÈdu – niezaleĝnie od grup. Pytanie:
„Które 5 fotograği sÈ dla Ciebie najwaĝniejsze?”
Od nowa osoba jest proszona obwyjaĂnienie swojego wyboru dla tych piÚciu zdjÚÊ. Odpowiedzi sÈ równieĝ zapisane.
6.
Po przeprowadzeniu
testu dajÚ moĝliwoĂÊ
osobie radzÈcej siÚ zapisania swoich wyobraĝeñ:
„Napisz teraz co ten test
Ci przyniósï. Co teraz
myĂlisz ob Twoich skïonnoĂciach ib zainteresowaniach?” Jako konsultant moĝemy byÊ bardzo
zaskoczeni sposobem,
wbjaki osoba radzÈca siÚ
zajmuje swe stanowisko
ibformuïuje to na piĂmie.
X. Sposób przeprowadzenia testu z zasiÚgajÈcym porady
porad
NastÚpujÈ skojarzenia do kaĝdej zbfotograği grupy: pierwszy obrazek, drugi obrazek, ibwbten sposób kontynuujemy po
kolei.
Wb zasadzie pytam ob skojarzenia dla trzech lub czterech
pierwszych grup – lecz gdy nie byïo duĝego wyboru pytam
obskojarzenia dla kaĝdej fotograği.
Gdy jest maïo fotograği wybranych „dodatnio” proponujÚ
doïÈczenie fotograği wybranych jako obojÚtne (0). Zasadniczo zawierajÈ one ambiwalencjÚ, odpowiedě: „Tak, lecz...” jak
równieĝ wyjaĂnienie zawierajÈce niuanse.
Czasami, pytam równieĝ obskojarzenia do pewnych odrzuconych fotograği.
29
Przeprowadzenie testu zbwykorzystaniem
programu komputerowego
Wbprocedurze testowej moĝna wyróĝniÊ dwie fazy: badanie
ibanalizÚ iloĂciowÈ, oraz rozmowÚ zbklientem ibanalizÚ jakoĂciowÈ. Wbanalizie iloĂciowej duĝÈ pomocÈ moĝe byÊ program
komputerowy. Jego uĝycie pozwala na szybkie ibïatwe przeprowadzenie obliczeñ, wykonanie wykresów itp.
Pozwala to na znaczne
przyĂpieszenie realizacji czynnoĂci pomocniczych ib na skupienie siÚ
na czÚĂci zasadniczej,
to jest na interpretacji
ib odpowiednim przekazaniu uzyskanej wiedzy.
Staramy siÚ poïÈczyÊ
zalety samej metody
zb moĝliwoĂciami ib zaletami komputera, abdo tych naleĝÈ – oprócz samej szybkoĂci
dziaïania – dysponowanie niezawodnÈ pamiÚciÈ, oraz ïatwoĂÊ
kumulowania ib odtwarzania zgromadzonej wiedzy. Gromadzenie danych od wielu klientów pozwala teĝ na prowadzenie rozmaitych analiz
statystycznych; np. na
tworzenie norm dla wybranych grup klientów.
Korzystamy zbpomocy komputera na kilka
sposobów.
/1/ Moĝna przeprowadziÊ badanie za pomoca obrazków testowych ib wpisaÊ wyniki
badañ, które wykonaliĂmy „na stole” do kom-
30
Obrazkowy Test Zawodów BBT
X. Sposób przeprowadzenia testu
z zasiÚgajÈcym porady
putera po to, aby wykonaÊ przeliczenia ibwydrukowaÊ wykresy oraz opiniÚ. /2/ Moĝna prowadziÊ badanie zbklientem „na
stole”, zaĂ wybrane obrazki wpisywaÊ nie na arkusz papierowy, ale bezpoĂrednio do komputera.
Wb ten sposób ïÈczymy zalety jakie ma bezpoĂredni kontakt zbklientem, zbzaletami programu komputerowego.
Wydrukowana opinia moĝe byÊ od razu
omówiona zbklientem:
/3/ Moĝna równieĝ
zaproponowaÊ klientowi, aby dokonaï wyborów fotograği, które sÈ
mu przedstawiane na
ekranie monitora. Wówczas badanie ma postaÊ
wspólnej rozmowy przy
komputerze ib zb jego
pomocÈ. /4/ Wb koñcu
– moĝna wykonaÊ badanie „na odlegïoĂÊ”, wysyïajÈc zaproszenie do przeprowadzenia testu przez Internet. Wówczas doradca jest przygotowany na rozmowÚ zbklientem. Ta forma jest polecana wtedy,
kiedy nie moĝemy sobie pozwoliÊ na kilka spotkañ zbklientem,
jak to bywa np. wburzÚdach pracy.
31
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
XI. Interpretacja testu
32
Wb zasadzie skojarzenia dostarczajÈ mnóstwa wyjaĂnieñ.
CzÚsto zawierajÈ one gïÚbokie osobiste wyznania, przez które osoba radzÈca siÚ ujawnia siÚ ibszuka kontaktu osobistego
zbdoradcÈ. Chodzi wtedy obzupeïnie coĂ innego, aniĝeli tylko
analizÚ wyników testu. Chodzi obludzkie zrozumienie.
NastÚpnie spisujÚ zbosobÈ zasiÚgajÈcÈ porady jej inklinacyjny punkt widzenia; dokonujÚ przeglÈdu wszystkich skojarzeñ ibwbmiarÚ moĝliwoĂci notujÚ wiele zbjej spostrzeĝeñ dotyczÈcych róĝnych aspektów zawodu (czynnoĂci, przedmiotu
zawodu, itd.), jak równieĝ jej styl bycia ibkontakt zbdrugim.
Pozwalam jej podkreĂliÊ sïowa, które uznaje jako waĝne dla
swojego wyboru zawodowego.
Dyskutujemy nastÚpnie obserii czynników.
Wybory dodatnie czynnika sÈ dodawane. Na arkuszu protokoïu czynniki sekundalne czytane sÈ poziomo, obliczamy
pionowo czynniki prymalne. SÈ one ustawione wbszeregu rangowym, wbfunkcji ich wagi.
NastÚpnie wspólnie ustalamy znaczenie czynników ibomawiamy ich zwiÈzki ze skojarzeniami. Dzieki temu omówieniu
osoba radzÈca siÚ zyskuje wewnÚtrzne oparcie ibpotwierdzenie swego punktu widzenia, który jest waĝny ib decydujÈcy
dla wyboru zawodu. Towarzyszymy osobie radzÈcej siÚ wbjej
procesie poznania siebie samej.
XII. Porada zawodowa
Podstawowym celem konsultacji jest uzdolnienie klienta
do podjÚcia dojrzaïej decyzji zawodowej. To moĝe siÚ dokonaÊ jedynie wb sytuacji, gdy zna on zarówno swoje motywy
ib zainteresowania jak ib zdolnoĂci. Nie wystarczy fascynacja
jakimĂ zawodem. Musi on posiadaÊ cechy umysïowe ibğzyczne niezbÚdne do praktyki na danej Ăcieĝce kariery lub musi
byÊ zdolny rozwijania siÚ ibnabycia ich.
Dlatego okreĂlenie zdolnoĂci klienta jest waĝnym aspektem porady. To zawiera
wyjaĂnienie jego talentów, oczekiwañ ib pragnieñ zwiÈnych zbpracÈ,
ab takĝe jego zdrowia.
CzÚsto wb procesie decyzyjnym naleĝy braÊ
równieĝ pod uwagÚ osoby zbjego otoczenia, rodziców ibnauczycieli.
Pomagamy naszym
klientom wb zdobyciu
konkretnych informacji dotyczÈcuch interesujÈcych ich zawodów; zwiedzanie
przedsiÚbiorstw ibrozmowy zbpraktykami stanowiÈ czÚĂÊ porady, podobnie jak objaĂnienia dotyczÈce miejsca ksztaïcenia
(miejsce praktyki, szkoïa). OkreĂlenie miejsca ksztaïcenia
(miejsca przyuczenia, szkoïy, miejsca staĝu) wymaga równieĝ
czasu ibjak najszerszych dyskusji zbfachowcami.
Nie wyobraĝam sobie stosowania BBT wbsposób izolowany, lecz jako czÚĂÊ globalnego procesu poszukiwania zawodu,
wbktórym stosujÚ równieĝ inne testy.
33
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
XIII. Przykïady
34
Verena, 17-letnia licealistka
BÚdzie zdawaïa za 2 lata egzamin maturalny. Jej rodzice
ibona sama pytajÈ siÚ obprzyszïe moĝliwoĂci zawodowe. Jest
celujÈcÈ uczennicÈ.
Seria czynników prymalnych dodatnich:
G’5, V’5, G4, Z’4, Z4, S’4, S4, O3, W3, K3, V2, M2
Seria czynników sekundalnych dodatnich:
o8, m8, k7, s5, z4, v4, g4, w3
Grupowanie fotograği: Wybraïa dwie grupy wbpierwszej pozycji.
1 grupa: Wszystkie fotograğe posiadajÈ cechy dla dziennikarstwa: opowiadaÊ coĂ innym.
* 1-sza fotograğa 1-szej grupy: no88 G’g (pisarka)
Skojarzenia: ona pisze, nie wiem obczym, ona wyobraĝa sobie coĂ. BadajÈcy: „Przy okazji – obczym mogïabyĂ pisaÊ? Wb zwiÈzku zb innymi osobami, wb zwiÈzku
zbprzeszïoĂciÈ lub wbzwiÈzku zbczymĂ naukowym, lub
obojÚtnie obczym?”
– SzukaÊ relacji:
* 2-ga fotograğa: no 91 V’m (bibliotekarka, archiwista).
SzukaÊ czegokolwiek wbzwiÈzku obojÚtnie zbczym ibwyobraĝaÊ sobie. („Na przykïad”?) – Ona szuka wbstarych
ksiÈĝkach, czegoĂ zwiÈzanego zbczïowiekiem, który ĝyï
dawniej.
* 3-ia fotograğa: no 62 Go (reporterka, prowadzÈca wywiad).
Ona usiïuje tropiÊ sprawy, wiedzieÊ, co ktoĂ myĂli. Reporter.
* 4-ta fotograğa: no 80 G’zb(redaktorka mody).
Ona pisze równieĝ wbzwiÈzku zbczymĂ. Ona pisze szybciej, niĝ pierwsza (obrazek 88), ona krócej siÚ zastanawia
siÚ nad pytaniami. („Pisze obczym?”) – Obmodzie. („Czy
to ciÚ interesuje?”) – Nie specjalnie; ale mogïoby byÊ.
* 5-ta fotograğa: no 94 Z’ob(prezenterka TV)
Ona opowiada obtym, co ktoĂ inny ustaliï.
XIII. Przykïady
2-ga grupa fotograği: byÊ zbinnymi luděmi.
* 1-sza fotograğa: no 71 V’k (kobieca sïuĝba pomocnicza
wbwojsku).
RobiÊ coĂ zbkilkoma osobami, prowadziÊ je gdzieĂ. Tak,
porzÈdek mi siÚ podoba. Ma siÚ poczucie, ĝe jest wbtym
logiczny system.
* 2-ga fotograğa: no 43 Sg (nauczycielka nauczania poczÈtkowego).
Co mogïabym powiedzieÊ? Pokazuje siÚ coĂ ib dÈĝy do
tego, aby ta rzecz byïa zrozumiaïa.
* 3-ia fotograğa: no 49 Wm (pielÚgniarka; zajmujÈca siÚ
noworodkami ibdzieÊmi do lat 3).
ZajmowaÊ siÚ dzieÊmi, interesowaÊ siÚ, czy siÚ miÚdzy
sobÈ zgadzajÈ.
3-ia grupa: wszyscy robiÈ coĂ rÚkoma.
Wybraïa zdjÚcia zïotniczki (36), mechanika samochodowego, malarza budowlanego (31). Tokarza wbmetalu (13),
szliğerza (18).
Skojarzenia: naleĝy zastanowiÊ siÚ, co siÚ robi. Ona widzi
co robi, gdy jest to skoñczone.
4-ta grupa: wszystkie majÈ cechÚ starych przedmiotów.
* Fotograğa no 92: G’m (archeoloĝka).
To straszne, ĝe tak dïugo nikt tego nie widziaï – leĝaïo
to wbziemi – ibteraz to, co przedtem istniaïo ukazuje siÚ.
Archeolog.
* Obrazek no 90: Z’m (konserwatorka muzealna).
To równieĝ wiÈĝe siÚ zbrzeczami kiedyĂ stworzonymi. Na
obrazie poprzednim eksponujemy przedmiot. Tutaj jest
dobrze wyczyszczony. („Co ona robi?”) Ona wystawia.
5-ta grupa: Oni robiÈ coĂ dla publicznoĂci ibpowinni siÚ dla
niej wysilaÊ.
* Obrazek 20: Zs (artystka cyrkowa).
Ona musi bardzo siÚ koncentrowaÊ ib opanowaÊ siÚ aby
nie spaĂÊ, lecz jeĂli jej siÚ uda doĂwiadcza wspaniaïego
uczucia.
* Obrazek 78: Z’zb(modelka).
Ona powinna równieĝ uwaĝaÊ na to, co robi.
35
Zawodów BBT
XIII. Przykïady
Obrazkowy Test
36
6-ta grupa: ZajmujÈ siÚ kimĂ, komu szczególnie nie idzie dobrze
(chorzy ludzie).
* Obrazek 22: Gs (pielÚgniarka psychiatryczna).
* Obrazek 51: Sm (pomoc dla osób wbpodeszïym wieku).
7-ma grupa: Wszyscy zajmujÈ siÚ dzieckiem.
* Obrazek 17: Ws (pielÚgniarka wbpediatrii).
LubiÚ maïe dzieci, mam 7 bratanków ibsiostrzenic.
* Obrazek 69: S’k (nauczyciel wychowania ğzycznego).
Ona pokazuje dziecku jak powinno coĂ zrobiÊ, jak moĝe
do tego dojĂÊ.
* Obrazek 8: Ow (matka zbdzieckiem).
LubiÚ dzieci.
* Obrazek 68: G’wb(psycholog dzieciÚcy).
Psycholog – ona dÈĝy do wykrycia, co jest nie wbporzÈdku
ubtego dziecka.
* Obrazek 3: Sw (przedszkolanka).
Bawi siÚ zbnim.
8-ma grupa: ZajmowaÊ siÚ luděmi.
ZdjÚcia 95, 40, 89.
9-ta grupa: Wszystkie majÈ cechy nauki: 83, 38, 45.
10-ta grupa: CoĂ pasjonujÈcego ibniebezpiecznego.
11-ta grupa: ZajmowaÊ siÚ osobami dorosïymi.
Sprzedaĝ, porada, usïugi.
ZdjÚcia 57, 77, 87, 58, 63, 60, 93.
12-ta grupa: Rzemiosïo artystyczne.
ZdjÚcia 70, 52, 16.
Decyzja: Decyduje siÚ na dziennikarstwo. Przekazaïem jej
literaturÚ dotyczÈcÈ tego zawodu. Chce skontaktowaÊ siÚ zbredakcjÈ dziennika wbswoim miejscu zamieszkania.
Realizacja: Otrzymaïa zamówienie do pisania. Po dwóch
miesiÈcach przekazaïa mi swój pierwszy pïatny artykuï do gazety ibnapisaïa: „Musiaïam pisaÊ obniedawno otwartym sklepie
do majsterkowania.
Problemem byïo to, ĝe nie moĝna siÚ byïo zadowoliÊ opisaniem przedmiotów które zostaïy sprzedane...
SÈdzÚ jednakĝe, ĝe zawód dziennikarza mi odpowiada. Jestem bardzo szczÚĂliwa, ĝe wiem wreszcie, czego chcÚ ibĝe sama
mogÚ zrobiÊ coĂ wbtym kierunku. To mi bardo przeszkadzaïo, ĝe
poczÈtkowo chodziïam do
szkoïy bez celu ibĝe myĂlano obmnie, ĝe jestem jeszcze zbyt mïoda, zbyt gïupia
ibniedoĂwiadczona, by móc
siÚ zdecydowaÊ...”.
Rok póěniej przysïaïa
mi wiele artykuïów ib oto,
co mi napisaïa: „Okropnie
dobrze zdaïam wb szkole!
PrzyïapujÚ siÚ czÚsto na
zadawaniu sobie pytania,
co jest wart ten sukces.
Wb kaĝdym razie wszystko sprawia mi przyjemnoĂÊ, zarówno
szkoïa, jak ibpisanie. SÈdzÚ, ĝe weszïam na wïaĂciwÈ drogÚ ibto
mi sprawia wielkÈ przyjemnoĂÊ”
Wybraï jedynie 8 zdjÚÊ pozytywnych. Oto seria: K3 V3 V’1 SE1
Pozwalam mu uïoĝyÊ zdjÚcia wbserii ibkojarzyÊ:
1-sza fotograğa: no 13: Vk (tokarz metali).
TÈ maszynÈ metal moĝe byÊ dokïadnie obrabiany.
37: Vv (mechanik).
Ksztaïtowanie metalu, rÚcznie.
34: Kv (Ălusarz)
RÚczna obróbka zgrubna metalu.
2: Kw (stolarz).
To równieĝ zawód rÚczny, lecz wolÚ metal niĝ drewno.
11: SEk (kierowca ciÚĝarówki).
Samochód mnie interesuje, lecz bardziej jego dziaïanie, niĝ
jego prowadzenie. WolÚ jeědziÊ rowerem niĝ motocyklem.
45: Vg (elektronik TV)
Elektronik radiowy jest równieĝ zawodem rÚcznym. LubiÚ
coĂ naprawiaÊ.
83: V’v (technik)
Interesuje mnie aparatura techniczna.
50: Km (hydraulik)
LubiÚ dokonywaÊ napraw. LubiÚ prace rÚczne.
XIII. Przykïady
P y
y
Karol, uczeñ szkoïy podstawowej, 15 lat
37
XIII. Przykïady
Bez wÈtpienia to praca rÚczna jest ub Karola na pierwszym planie. Materiaï jest równieĝ jednoznaczny: ĝelazo,
metal. Lubi wykonywaÊ prace naprawcze.
ProponujÚ mu równieĝ
obrazek V’g no 87 (kreĂlarz
przemysïowy);
on je umieĂciï miÚdzy
zdjÚciami obojÚtnymi.
Oto co mi powiedziaï:
„Jest to kreĂlarz przemysïowy, lecz nie lubiÚ
byÊ wbbiurze”.
Jego czynniki korespondujÈ ze strukturÈ
skïonnoĂci Ălusarzy. Miaïem okazje badaÊ 10 praktykantów
mechaników ib20 kreĂlarzy maszynowych wbzakïadzie mechanicznym. Tabela poniĝej pokazuje, ĝe Ălusarz wybiera najpierw czynnik K, podczas gdy kreĂlarz maszynowy akcentuje
czynnik V.
K56
Struktura skïonnoĂci praktykantów Ălusarzy (razem: 10):
S47
V44
34E + 13 H
%
15,5
13
V’37
S31
G27
Z25
O21
M20
Z’20
G’20
W13
= 361
7
5,9
5,5
5,5
5,5
3,6
100%
22E + 9 H
12,2 10,3
7,6
7,4
Oto co oznacza ta seria dla Ălusarza:
K PrzyjemnoĂÊ zbwykonywania czynnoĂci ğzycznej
SE Zainteresowanie dla dynamicznego, energetycznego nastÚpstwa wbczasie
V DokïadnoĂÊ, starannoĂÊ
38
Struktura skïonnoĂci uczni kreĂlarzy maszynowych
(razem 20):
V92
V’74
S74
Z10
53 E + 21 H
%
12,9
10,4
10,4
G’63
S’61
K61
G56
O53
W41
M33
Z’31
= 709
8,6
7,9
7,5
5,8
4,7
4,4
100
43 E + 18 H
9,9
8,9
8,6
XIII. Przykïady
Oto co oznacza ta seria dla kreĂlarza maszynowego:
V DokïadnoĂÊ, starannoĂÊ, dziaïalnoĂÊ wbpracowni konstrukcyjnej
SE Zainteresowanie dla dynamicznego, energetycznego nastÚpstwa wbczasie
Z Przedstawianie grağczne V – Zb= rysunek techniczny
G Idee konstruktywne (V – G)
Dla porównania; oto wybory 52 fachowców elektrotechniki
(radio, TV, elektronika):
Struktura skïonnoĂci elektroników (razem: 52):
%
G
G’
V’
V
SE
S’E
Z
O
Z’
K
M
W
11,3
10,9
10,1
10,1
9,9
9,3
8,6
7,6
7,5
6,3
4,9
3,4
100
Gdzie:
G Zainteresowania dla poszukiwania nowych kombinacji
V DokïadnoĂÊ ibstarannoĂÊ dla pomiarów ibkontroli
Artystka cyrkowa ibakrobatka (razem 15)
%
Z’
SE
K
S’E
Z
G’
W
G
V
M
V’
O
11,2
11,2
10,2
9,9
9,3
9,1
7,6
7,4
8,8
6
5,8
5,5
100
39
XIII. Przykïady
Gdzie:
Z Zawód widowiskowy
SE Dynamizm, ryzyko, potrzeba ruchu
K Siïa ğzyczna
G Bogactwo natchnieñ (inspiracji), twórczoĂÊ.
Pani R., ksiÚgarka, lat 44
Przebywaïa wb szpitalu Zb diagnozÈ zaburzeñ psychosomatycznych. Byïa skierowana przez lekarzy, aby wyjaĂniÊ jej
sytuacjÚ zawodowÈ.
Seria czynników prymarnych:
S’7
S7
G’7
G6
Z’6
K5
W5
Z5
M5
O4
V3
V’3
Seria czynników sekundalnych:
w10
g9
k8
m8
v7
z5
o5
Grupowanie zdjÚÊ:
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
s11
40
1-sza grupa: CoĂ majÈcego rys sztuki ibpiÚknoĂci (Zb– G)
2-ga grupa: Dzieci, lecz preferencja mïodych, od 15–16 lat
(S – W)
3-ga grupa: Prace domowe, natura
4-ga grupa: Prace rÚczne
5-ta grupa: Ruch
6-ta grupa: Zawody opiekuñcze
7-ma grupa: Nauki (biologia)
8-ma grupa: Podróĝ
XIII.
Przykïady
X
y
y
Wbdrugiej grupie pierwsze wybrane obrazek to obrazek
no 8 Ow (matka zbdzieckiem); aboto co powiedziaïa: „Matka.
JeĂli mam byÊ uczciwa, to chciaïabym mieÊ dziecko, poniewaĝ moja aktualna praca wbksiÚgarni nie byïaby waĝna. Mam miÚĂniaka, który mi uniemoĝliwia posiadanie
dziecka – ibjestem zbyt stara – nie mam teĝ partnera. Tego
miÚĂniaka mam od dwóch lat, od czasu konĠiktu zb mojÈ
siostrÈ. Chciano mi wbtym czasie usunÈÊ macicÚ, lecz siÚ
wybroniïam. KiedyĂ miaïam powody, aby nie mieÊ dziecka. SÈdziïam, ĝe byïam zbyt znerwicowana. MyĂlaïam, ĝe
najpierw powinnam byÊ zdrowa (bóle psychosomatyczne
cewki moczowej ibbrzucha, zïogi kamienne wbnerkach), by
móc mieÊ dziecko. Gdy rodzice sÈ znerwicowani, to przekazuje siÚ to dziecku. Nie chciaïam tego zrobiÊ mojemu
dziecku. MyĂlaïam, ĝe bÚdÚ oczekiwaÊ od dziecka wszystkiego czego sama nie otrzymaïam. Siedem lat temu myĂlaïam, ĝe jestem wb ciÈĝy; miaïam ogromne pragnienie
dziecka, lecz racjonalnie wszystko byïo przeciwko temu
ib to przeszïo. Faktycznie – jeszcze nie zrezygnowaïam
zbtego pragnienia”.
Ten przykïad ilustruje gïÚbokoĂÊ skojarzeñ, zbuwagi na
które ta kobieta otwiera siÚ przed doradcÈ. Caïa jej problematyka osobista ibjej kryzys zawodowy stajÈ siÚ zrozumiaïe:
ona nie jest – wbtej chwili – gotowa dokonaÊ wyboru zawodu,
gdyĝ jej najgïÚbsze pragnienie posiadanie dziecka nie jest,
lub nie moĝe juĝ byÊ zrealizowane. Jest teĝ oczywiste, ĝe jej
obecna praca wb ksiÚgarni nie odpowiada jej bardzo silnej
potrzebie SH ibĝe narzuca jej siÚ zmiana zawodu.
Decyzja: Poddaje pod rozwagÚ zmianÚ pracy ibmyĂl obzajÚciu siÚ dzieÊmi wbgospodarstwie rolnym.
41
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
XIII. Przykïady
Piotr, 19-letni licealista
42
To jego profesor, który wiele lat temu przyszedï na konsultacjÚ, daï mu nasz adres. Ma bardzo dobre oceny wbjÚzykach,
lecz sïabe wbmatematyce ibğzyce. Wybraï jedynie siedem zdjÚÊ
pozytywnych. Oto seria czynników:
Z2 Z’1 G’1 G1 V’1 V1
Pozwalamy mu uïoĝyÊ te 7 zdjÚÊ wbszeregu:
1-sza fotograğa 80 G’zb(artysta).
Zawód artysty: sposób wbktórym moĝna tworzyÊ, zajmowaÊ
siÚ tematem ib jego przetwarzaniem wb swojej pracy. Mam
ubsiebie reprodukcjÚ obrazu Giacometti’ego, który przedstawia to, co jest namalowane na tym zdjÚciu. Jest to pewna
niezaleĝnoĂÊ, lecz pozostaje wbïÈcznoĂci zbczasem.
2-ga fotograğa 79 V’zb(krytyk artystyczny).
Krytyk artystyczny, lub ktoĂ kto pracuje wbmuzeum. Zajmuje siÚ sztukÈ, lecz zbteoretycznego punktu widzenia. Niebezpieczeñstwo: moĝe zajÈÊ siÚ badaniem sztuki ibzamknÈÊ siÚ
wbswoim wïasnym Ăwiecie.
3-ia fotograğa 30 Gz (dekorator).
Wbistocie jest to ta sama sprawa, co zbfotograğÈ artysty. Jest
to równieĝ artysta, lecz osobiĂcie wole pierwsza fotograğÚ, niĝ
to, co robi ten artysta. Ten nie jest wyraěny. To jest bardziej
element ozdobny, który wykonuje dla ratusza. Posiada zbpewnoĂciÈ drugi zawód. Jego praca ma znaczenie regionalne.
4-ta fotograğa 29 Vz (skïadacz drukarski).
Jest to rysownik artystyczny. Robi coĂ peïnego sensu. Zajmuje siÚ tworzeniem dla innych. Próbuje projektowaÊ coĂ:
ağsz. Lecz jest bardziej zaleĝny od innych, aniĝeli artysta.
Powinien wykonaÊ reklamÚ znaku towarowego czekolady.
Moĝe popuĂciÊ wodze swojej fantazji ibstworzyÊ coĂ.
5-ta fotograğa 20 Zs (kamerzysta).
Fotograğa podobna. KrÚci ğlm, dzieïo sztuki. Dobrze siÚ rozumie ze swoja ekipÈ, dÈĝy do wykonania zbnimi dobrego ğlmu. Jest twórczy.
6-ta fotograğa 10 Z’k (fotoreporter)
Jest to dziennikarz pracujÈcy dla gazety ibprzekazujÈcy to, co
wartoĂciowe ibwbco siÚ angaĝuje. Uĝywa mowy. Aparat fotograğczny jest mu równieĝ pomocny dla szybkiego wykonania zdjÚÊ.
7-ma fotograğa 36 Zv (zïotnik).
Moĝe równieĝ tworzyÊ coĂ ibposzukiwaÊ piÚkna. Otrzymuje wyrób,
który stworzyï ibwbktóry siÚ zaangaĝowaï. DÈĝy do zrobienia czegoĂ
we wspóïpracy zbklientami; zaczyna od klientów, wbtaki sposób, aby
to im siÚ podobaïo, wnoszÈc swój
wïasny wkïad. Chodzi ob sprawienie przyjemnoĂci innym.
Po tej wypowiedzi pozwalam mu na wyraĝenie swoich idei na piĂmie:
„... ĝe mam ideaïy bardzo wzniosïe ibĝe jestem bardzo wyrağnowany. Nie
potrağÚ jeszcze wyobraziÊ sobie zawodu wb tym sensie, jaki niesie ten
termin1. Dokïadniej – bÚdÚ miaï skïonnoĂci do zaniedbywania wbĝyciu zawodu. Gdy robiÚ coĂ zastanawiam siÚ zawsze nad konsekwencjami. Nie
mogÚ zrobiÊ czegoĂ (wbco wierzÚ) nie bÚdÈc odpowiedzialnym za wyniki.
Abtakich moĝliwoĂci zawodowych wbnaszych czasach nie ma zbyt wiele”.
Doradca: „Dlaczego jest to ideaï
zbyt wygórowany?”
„Szukam zawodu, który mi pozostawi wolnoĂÊ. CzynnoĂci, która nie
jest systematyczna. Nie mógïbym
pracowaÊ wbbanku, poniewaĝ organizacja banku mi siÚ nie podoba (niezaleĝnie od czynnoĂci jako takich).
Moim ideaïem jest wesprzeÊ coĂ pozytywnego, abnie bank. Mój ideaï jest
zbyt wygórowany: zb pewnoĂciÈ powinno siÚ podporzÈdkowaÊ wbpewnej
chwili, dokonaÊ kompromisów”.
WychodzÚ zbszeregu czynników ibich skojarzeñ. SprawÈ zasadniczÈ
dla niego byïoby zajÈÊ siÚ piÚknem. Oto, co ob tym myĂli: „Tak, lecz
ludzie sÈ równieĝ dla mnie waĝni, to nie ukazaïo siÚ wystarczajÈco poprzez zdjÚcia. Nie mogÚ ĝyÊ sam, ludzie równieĝ mnie interesujÈ: jak
ibdlaczego reagujÈ tak, abnie inaczej, to, co na nich oddziaïuje ibjak, itd.”
1
Sïowo „proffesion” oznacza tyle, co otwarte wyznawanie czegoĂ obwarowanego reguïami.
Wbtym sensie „profesjonalnie” jest przeciwieñstwem „spontanicznie”.
43
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
XIII. Przykïady
Przechodzimy teraz do wyboru (O) ibpozwalam mu uformowaÊ grupy zbtych fotograği.
44
1-sza grupa:
Wszyscy sÈ zajÚci wbsposób twórczy.
Podgrupy:
a). Ms no 20(ogrodnik): zajmuje siÚ tym, co ĝywe, roĂlinÈ
Mg no 47 (garncarz): zajmuje siÚ garncarstwem – robi coĂ
sam; chodzi tu obpiÚkno Jest on zwiÈzany zbziemia, zbglinÈ.
b) Ci zajmujÈ siÚ muzykÈ: wiolonczelista, kompozytor.
„Przez 7 lat graïem na pianinie, abteraz od wiosny na perkusji. To powoduje, ĝe szalejÚ zbprzyjemnoĂci. „Dlaczego
nie poïoĝyïeĂ tych zdjÚÊ na (+)?”
Gdy ma siÚ taki zawód musi siÚ nieprzyjemnie obnaĝyÊ.
Gra na perkusji interesuje mnie bardziej jako hobby.
(„ObnaĝyÊ siÚ?”) Tak, naleĝy bez przerwy od nowa siÚ
przekraczaÊ.
c) Z’s (aktor): Z’zbno 78 (mim)
Aktor teatralny ma ĝycie zbyt nerwowe ib powinien bez
przerwy przechodziÊ samego siebie. Gdy miaïem graÊ na
pianinie wbmojej grupie – dla rodziców, nauczycieli ibpiÚÊdziesiÚciu osób: pïakaïem dzieñ wczeĂniej ibmyĂlaïem, ĝe
tego nie przeĝyjÚ. Po tym zaĂ – byïem najszczÚĂliwszym
czïowiekiem! Wb zeszïym roku graliĂmy sztukÚ teatralnÈ
ibmyĂlaïem, ĝe tego nie przeĝyjÚ ibpo tym, gdy to siÚ skoñczyïo doznaïem przyjemnego uczucia ibrozluěnienia.
MyĂlÚ, ĝe jestem zbyt nonszalancki, aby to znosiÊ, zbyt nonszalancki, aby przechodziÊ za kaĝdym razem przez to brzemiÚ. Lecz zb kolegami piszÚ periodyk. Tu mogÚ wystÈpiÊ
zb jednym zb moich wierszy, poniewaĝ nie mam przed sobÈ
publicznoĂci, która moĝe mnie widzieÊ. WbkoĂciele, wbmaïej
wspólnocie, wykonujÚ niedzielne czytania. To bardzo dobrze
wychodzi, lecz tam, nie wkïadam wb to, co robiÚ niczego od
siebie. Czytam ewangeliÚ, lecz nie jest to to, co ja zrobiïem.
(„Co chciaïbyĂ robiÊ, gdybyĂ nie miaï tego zaniepokojenia?
Czy ten niepokój gra jakaĂ rolÚ wbtwoim wyborze zawodu?”)
Wybraïbym wtedy zdjÚcia 74, 78 wb pierwszej grupie pozytywnej. Jest oczywiste, ĝe poszukujÚ ekspresji artystycznej.
InteresujÈ mnie ludzie.
Chciaïbym mieÊ kontakty, lecz na tych zdjÚciach nie widzÚ
idealnego kontaktu.
Obrazek 93 (logopeda) ib43 (misjonarz)
Powinni przekazywaÊ coĂ, powinni ciÈgle przynosiÊ coĂ dla
innych
(„Jak mógïbyĂ mieÊ idealny kontakt?”) Jako psycholog,
pomóc innemu zobaczyÊ siebie wb sposób bardziej jasny,
aby ten drugi mógï siÚ urzeczywistniÊ. Nie, ĝe jeden powinien coĂ przynosiÊ drugiemu ib ten nie miaïby wiele do
powiedzenia, jak wbtradycyjnej szkole, gdzie uczeñ nie ma
wiele do powiedzenia ibrelacja nie rozwija siÚ wbstronÚ pogïÚbienia.
Obrazek reportera Og 48 jest równieĝ zbyt jednostronna:
stawia tylko pytania ibwiÚkszoĂÊ czasu pyta obrzeczy jedynie
powierzchowne.
XIII. Przykï
Przykïady
2-ga grupa:
3-ga grupa:
ZajÚcie siÚ sïowem.
G’g no 88 (pisarz):
G’obno 96 (ğlozof, mówca)
V’m no 91 (bibliotekarz).
JÚzyk jest dla mnie niezwykle
waĝny – ib to jako komunikowanie czegoĂ od siebie samego. Chodzi równieĝ ob relacje
zbluděmi. IblubiÚ bardzo ksiÈĝki. Ten (91) bierze coĂ dla siebie zbksiÈĝki, co zwraca nastÚpnie – pisze lub mówi. Lecz te
ksiÈĝki sÈ dla mnie zbyt stare.
To bardzo interesujÈce stwierdzenie, ĝe te obojÚtne zdjÚcia (0) powodujÈ odpowiedě „tak, lecz...” ib prowadzÈ wb ten
sposób do gïÚbszego ibbardziej zróĝnicowanego osÈdu.
NastÚpnie wypracowujemy razem kierunek rozwoju
skïonnoĂci.
45
XIII. Przykïady
46
Oto jego wïasne sformuïowania:
* abym mógï byÊ twórczy, to dla mnie bardzo waĝne;
* abym mógï równieĝ badaÊ ekspresjÚ twórczÈ innych ludzi, innych artystów;
* ja sam nie rysujÚ, nigdy nie rysowaïem wbwolnym czasie ibwbkonsekwencji chodzenie do szkoïy artystycznej
nie wchodzi wbgrÚ. Nie zdaïbym egzaminu wstÚpnego.
WolÚ robiÊ inne rzeczy niĝ rysowaÊ. Na przykïad: czytaÊ lub oglÈdaÊ grawerunek. Wb wolnym czasie nie jestem twórczy; wolÚ porzÈdkowaÊ ibczytaÊ.
Na koniec dwu ib póï godzinnej rozmowy powiedziaï mi:
„Wbistocie nie wiem naprawdÚ, co bÚdÚ robiï”.
Podaïem mu adres Centrum Informacji Zawodowej. Jest
to instytucja, która jest zwiÈzana zb PublicznÈ OrientacjÈ
ZawodowÈ. Tam moĝe znaleěÊ informacjÚ na temat nauk teatralnych ibdramaturgii.
Wbczasie nastÚpnej rozmowy przyniósï mi gazetÚ studenckÈ, której jest redaktorem. Periodyk jest pisany bardzo dowcipnie ibjest peïen pomysïów. Powiedziaï mi, ĝe posiada wiele
reprodukcji dzieï sztuki ibĝe duĝo przeczytaï obsztuce.
Wbczasie rozmowy obpoznaniu zawodów on myĂli, ĝe organizacja wystawy, koncepcja prospektów prezentacji ibredakcja tekstów obartystach mogïaby go równieĝ zainteresowaÊ.
ZamówiliĂmy telefonicznie prospekty dwóch
zagranicznych uniwersytetów, „szkoïy dla pedagogów sztuki” ib „szkoïy
dla ksztaïcenia muzykologicznego ib edukacji
poĂredniej”. PrzekazaliĂmy mu adres fachowców wb nastÚpujÈcych
dziedzinach: historia
sztuki, krytyka sztuki,
muzeum sztuki, muzeum folkloru.
Wniosek:
Osoba zasiÚgajÈca porady powiedziaïa mi: „Te fotograğe
to jak lustro, wbktórym siÚ przeglÈdamy ibktóre pozwala powiedzieÊ rzeczy, które juĝ znaliĂmy, lecz których nigdy nie
sformuïowaliĂmy”.
WbĂwietle powyĝszych przykïadów staje siÚ jasne, ĝe BBT
stawia pytanie obzawód wbsposób caïoĂciowy ibĝe osoba zasiÚgajÈca porady moĝe wyraziÊ swojÈ sytuacjÚ psychicznÈ ibzawodowÈ wbsposób projektywny. To staje siÚ moĝliwe jedynie
wtedy, gdy doradca ma czas ib daje czas osobie zasiÚgajÈcej
opinii. Test faworyzuje kontakt ludzki zdolny do „uniesienia”
osoby zasiÚgajÈcej opinii – nie ograniczajÈcy siÚ do doradzenia, lecz asystujÈcy przez pewien czas na jej wïasnej drodze,
aby mogïa znaleěÊ zawód, wbktórym mogïaby siÚ zrealizowaÊ
ibbyÊ usatysfakcjonowanÈ.
XIII. Przykïady
NastÚpne spotkanie bÚdzie miaïo miejsce po jego rozmowie zbnimi. Wbchwili przed poĝegnaniem powiedziaï mi: WidzÚ
jednak teraz, ĝe istniejÈ ibdla mnie moĝliwoĂci zawodowe”.
47
Zawodów BBT
Obrazkowy Test
XIV. Literatura
48
Achtnich M. (1979). Der Berufsbildertest. Projektives Verfahren zur Abklarung der Berufsneigugng. Bern-Stuttgart-Wien: Verlag Hans Huber.
Achtnich M. (1987). Der Berufsbilder-Test. Seine Anwendung In der Berufs- und Laufbahnberatung – eine Einfĕhrung. Bern Stuttgart Toronto: Verlag Hans Huber.
Achtnich M. (2010). BBT Obrazkowy Test Zawodów. Projekcyjna metoda wyjaĂniania skïonnoĂci zawodowych, Wrocïaw: Nowe ¿ycie.
Achtnich M., Filho J.F., (1994). Vocational Pictures Test, The
Career Development Quarterly, March 1994, Vol. 42, s. 262
ibnn.
Achtnich M., (2013). Vocational Picture Test VPT (BBT).
Ab Projective Method for the Clariğcation of Vocational
Preferences. Its Application in Vocational and Career
Counseling, w: (red.) H. Jarosiewicz Qualitative methods
in the professional diagnosis, Wrocïaw: Oğcyna Wydawnicza ATUT – Wrocïawskie Wydawnictwo OĂwiatowe,
s.b103–129.
Jarosiewicz, H. (2001). TrafnoĂÊ decyzji zawodowych oceniana za pomocÈ BBT: „Obrazkowy Test Zawodów” Martina
Achtnicha. w: Podejmowanie decyzji zawodowych przez
mïodzieĝ ibosoby dorosïe wbnowej rzeczywistoĂci spoïeczno-politycznej. Wrocïaw: Instytut Technologii ib Eksploatacji, s. 147–160.
Jarosiewicz H. (2012). Psychologia dÈĝeñ ibskïonnoĂci zawodowych. Wrocïaw: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocïawskiego.
Projekt „15 plus“
Naukowcy wskazujÈ, ĝe rozwój wb okresie dojrzewania ib wb poczÈtkach dorosïoĂci, tj.
wbtzw. wieku mïodzieñczym (lata 15 do 25–30), to „osiÈgniÚcie dojrzaïoĂci, które obejmuje zarówno sferÚ ğ]MRORJLF]QÈ, LQWHOHNWXDOQÈ, HPRFMRQDOQÈ, RVRERZRĂFL, jak ibVSR
ïHF]QÈ. Wbokresie dorosïoĂci zaznaczaja siÚ nastÚpujÈce trendy rozwojowe: (1) stabilizacja wïasnej WRĝVDPRĂFL, (2) nawiÈzywanie gïÚbszych ]ZLÈ]NöZLQWHUSHUVRQDOQ\FK, co
zwiÈzane jest zbuwolnieniem siÚ od samego siebie, abwyczuleniem na potrzeby innych,
(3) pogïÚbienie dziedzin aktywnoĂci: SUDFDQDXND]DLQWHUHVRZDQLD, (4) wyraěniejsze
dostrzeganie SUREOHPöZPRUDOQ\FKLbHW\F]Q\FK, (5) wzrost znaczenia troski nie tylko
obnajbliĝszych, ale równieĝ obwszystkich potrzebujÈcych ibcierpiÈcych. Zdaniem Havighursta jest to okres najbardziej indywidualny ibsamotny” (Maria Kielar-Turska „Rozwój czïowieka wbpeïnym cyklu ĝycia”).
OsiÈganie dojrzaïoĂci nie jest ïatwe! Projekt „15 plus” jest realizowany przez doradców zawodowych, skupionych wbDolnoĂlÈskim Forum Doradztwa Kariery, którzy
pragnÈ podaÊ rÚkÚ mïodym ludziom wbtym zadaniu przejĂcia na rynek pracy. Stowarzyszenie NFDK jest organizacjÈ pozarzÈdowÈ, która skupia specjalistów caïoĝyciowego
doradztwa kariery. -HVWHĂP\ZV]ÚG]LHWDPF]\WDP\ZbPLVMLLbZL]MLSURMHNWXJG]LH
Z\ELHUDVLÚ]DZöGLbSUDFÚ3RPQDĝDP\NDSLWDïNDULHU\RVöE]HVSRïöZLbLQVW\WXFML
Celem projektu jest specjalistyczna pomoc psychologiczno-pedagogiczna mïodzieĝy wbradzeniu sobie zbproblemami kariery zawodowej na wspóïczesnym rynku pracy.
ZaĂ poĂrednio – proğlaktyka zaburzeñ psychicznych, jakie pojawiajÈ siÚ wbtym okresie.
Oferujemy dwa rodzaje wsparcie: (1) diagnozujemy skïonnoĂci do wyboru kierunku
ksztaïcenia ibzawodu, (2) wspieramy wbpodejmowaniu dojrzaïych decyzji edukacyjnych
ibzawodowych.
GrupÈ docelowÈ naszego projektu jest mïodzieĝ wbokresie dorosïoĂci. Wspieramy
ich wbrozwoju zawodowym. Ale nie tylko. Zwracamy siÚ równieĝ do pedagogów ibdoradców zawodowych wbszkoïach Ărednich, do dyrektorów placówek oĂwiatowych ibdo
rodziców.
WiÚcej informacji: www.doradcazawodu.pl
ISBN 978-83-938730-0-5
9 788393 873005