Przedmioty kierunkowe
Transkrypt
Przedmioty kierunkowe
KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Mechanika płynów Nazwa przedmiotu M6 Kod przedmiotu 5 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Podstawowych przedmiotów Polski Język wykładowy I i II II i III Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze W 18 ĆA 9 ĆL 9 RAZEM 36 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej PWSZ CIECHANÓW, kształcenie WYDZIAŁ INŻYNIERII I EKONOMII, CIECHANÓW ul. Narutowicza 9 Koordynator przedmiotu Dr hab. inż. Maciej Chaczykowski Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Nazwisko i imię prowadzącego Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych W Dr hab. inż. Maciej Chaczykowski ĆA Dr hab. inż. Maciej Chaczykowski ĆL Dr hab. inż. Maciej Chaczykowski CELE KSZTAŁCENIA Przedmiot obejmuje 18 godzin wykładu, 9 godzin ćwiczeń audytoryjnych oraz 9 godzin ćwiczeń laboratoryjnych. Podczas zajęć nastąpi przedstawienie klasyfikacji przepływów płynu, przypomnienie układu jednostek miar SI i zostaną zdefiniowane podstawowe właściwości płynów. Następnie zostaną omówione zagadnienia statyki płynów, prawa zachowania, ruch cieczy i gazu w przewodach pod ciśnieniem oraz ruch cieczy w kanałach otwartych. Celem ćwiczeń audytoryjnych jest zapoznanie studentów z zasadami określania ciśnienia hydrostatycznego, przedstawienie praktycznych zastosowań równania Bernoulliego dla cieczy i gazów, piezometrycznego wykresu ciśnienia, wyznaczanie oporów liniowych i miejscowych. Przedstawione zostaną wybrane przykłady obliczeniowe z dynamiki gazów (izentropowy przepływ gazu w dyszach). Ćwiczenia laboratoryjne obejmują określanie współczynnika filtracji, oporów liniowych i miejscowych przy przepływie w przewodach, wyznaczanie charakterystyki pompy Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT Forma Metoda efektu POSIADA: zajęć weryfikacji kształcenia osiągnięcia dla zamierzonego kierunku efektu kształcenia WIEDZĘ K1P_W09 K1P_U01 K1P_U02 K1P_U03 K1P_U11 ma podstawową wiedzę z zakresu mechaniki W, ĆA, ĆL płynów, w szczególności: warunków równowagi płynów, rodzajów przepływów, współczynników oporu przy przepływie w rurociągu, naporu płynów na ścianki, hydrauliki siłowej UMIEJĘTNOŚCI potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie ĆL potrafi pracować indywidualnie i w zespole; umie oszacować czas potrzebny na realizację zleconego ĆL zadania; potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac zapewniających dotrzymanie terminów ĆL potrafi opracować dokumentację dotyczącą realizacji zadania inżynierskiego i przygotować tekst zawierający omówienie realizacji tego zadania. potrafi rozwiązywać problemy techniczne w W, ĆA, ĆL oparciu o prawa mechaniki oraz dokonywać analiz wytrzymałościowych części i zespołów maszynowych, potrafi w podstawowym zakresie wykorzystać oprogramowanie inżynierskie CAD do tych celów Egzamin pisemny, Kolokwium W sprawozdaniu projektu student podaje źródła z których korzystał. W trakcie zajęć ma dostęp do instrukcji ćwiczenia oraz pomocy prowadzącego ćwiczenia. Studenci pracują w 4-5 osobowych zespołach wykonując przypisane im zadanie. Z wykonywanego ćwiczenia studenci piszą i zaliczają sprawozdanie. Egzamin pisemny, Kolokwium KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede W, ĆA, ĆL wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych Obserwacja i ocena zaangażowania w dyskusji ĆL potrafi określić priorytet oraz identyfikować i K1P_K04 rozstrzygać dylematy związane z realizacją określone przez siebie lub innych zadania TREŚCI PROGRAMOWE Forma zajęć TEMAT Wykłady Ćwiczenia przedmiotowe 1. 2. 3. 4. Ćwiczenia laboratoryjne 5. 6. 1. 2. 3. 1. Pojęcia podstawowe, jednostki miar 2. Rodzaje przepływu 3. Statyka płynów 4. Równania zachowania 5. Równanie Bernoulliego dla cieczy i gazów 6. Opory liniowe i miejscowe 7. Uderzenie hydrauliczne w przewodach 8. Przepływy cieczy w kanałach otwartych 9. Izentropowy ruch gazu w kanałach o zmiennym przekroju Wyznaczanie ciśnienia hydrostatycznego Praktyczne zastosowania równania Bernoulliego dla cieczy i gazów Opory liniowe i miejscowe Współdziałanie pompy/ wentylatora z przewodami, uderzenie hydrauliczne Bezciśnieniowy ruch cieczy w kanałach otwartych Izentropowy przepływ gazu Opory liniowe i miejscowe Wyznaczanie charakterystyki pompy Określanie współczynnika filtracji Liczba godzin 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 Suma godzin 18 9 2 1 1 2 3 3 3 9 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Komputer, sprzęt multimedialny Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne SPOSOBY OCENY Wykład – egzamin, ĆA – dwa kolokwia. ĆL – wykonanie ćwiczenia i opracowanie sprawozdania. Ocena zintegrowana – OZ=0.6*OW+0.2*OĆA+0.2*OĆL NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem Zajęcia wg planu 36 Godziny pracy akademickim studenta w uczelni przewidziane planem Konsultacje 19 zajęć dla przedmiotu Samodzielna praca studenta, np. 70 przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Przygotowanie do egzaminu 50 Przygotowanie do kolokwium 35 Razem Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 125 5 Określenie czy przedmiot może być wielokrotnie zaliczany Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca Uwagi Student ma prawo do zdawania dwóch egzaminów poprawkowych. Student ma prawo poprawiać każde kolokwium jeden raz. LITERATURA 1. 2. 3. 4. 5. Bukowski J., Kijkowski P.: Kurs mechaniki płynów, PWN, Warszawa 1980 Gryboś R.: Mechanika płynów, Wydawnictwo politechniki Śląskiej 1999. Mitosek M.: Mechanika płynów w inżynierii środowiska,WPW,1997. Orzechowski Z.: Mechanika płynów w inżynierii środowiska,WNT,1997. Wyszkowski K.: Mechanika cieczy i gazów, Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej, 1978. 6. Instrukcja: Laboratorium mechaniki płynów . PWSZ w Ciechanowie. KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Rysunek techniczny Nazwa przedmiotu M7 Kod przedmiotu 4 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmiot kierunkowy przedmiotów polski Język wykładowy I I Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze W 9 ĆL 18 27 RAZEM Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej PWSZ CIECHANÓW, kształcenie WYDZIAŁ INŻYNIERII I EKONOMII, CIECHANÓW ul. Narutowicza 9 Mgr inż. Wojciech Pasternak st. wykładowca Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych Forma zajęć W Nazwisko i imię prowadzącego Mgr inż. Wojciech Pasternak st.wykładowca Mgr inż. Grzegorz Michalski st. wykładowca Mgr inż. Wiesław Śladowski wykładowca ĆL Mgr inż. Wojciech Pasternak st. wykładowca Mgr inż. Grzegorz Michalski st. wykładowca Mgr inż. Wiesław Śladowski wykładowca CELE KSZTAŁCENIA Poznanie i nauczenie się przez studenta tworzenia i czytania dokumentacji technicznej w dziedzinie budowy maszyn. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ Forma PRZEDMIOT POSIADA: zajęć Numer efektu kształcenia dla kierunku K1P_W12 WIEDZĘ ma uporządkowaną wiedzę z zakresu zapisu W, ĆL konstrukcji, zna zasady obowiązujące w rysunku technicznym maszynowym, ma podstawową wiedzę z zakresu grafiki inżynierskiej 2D oraz modelowania geometrycznego 3D UMIEJĘTNOŚCI K1P_U01 potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy W,ĆL danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie K1P_U02 potrafi pracować indywidualnie i w zespole; umie ĆL oszacować czas potrzebny na realizację zleconego zadania; potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac zapewniających dotrzymanie terminów Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia „W” zaliczane sprawdzianem. W trakcie „ĆL” prowadzący zajęcia na bieżąco konsultuje i weryfikuje pracę studenta aż do uzyskania poprawnego jej wykonania i zaliczenia. W trakcie „ĆL” prowadzący zajęcia na bieżąco konsultuje i weryfikuje pracę studenta aż do uzyskania poprawnego jej wykonania i zaliczenia KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K03 K1P_K01 potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede ĆL wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT Forma zajęć W ĆL 1. 2. 3. Wybrane elementy zapisu konstrukcji ( formaty arkuszy, tabliczki rysunkowe, zasady umieszczania informacji tekstowych na rysunkach, podziałki rysunkowe, Rzuty aksonometryczne Rzutowanie prostokątne ( niezmienniki rzutowania, zasady odwzorowania za pomocą rzutów prostokątnych, pojęcie wysokości i głębokości punktu, rzutowanie metodą europejską, zasady Prowadzący zajęcia stymuluje studentów w dobranych zespołach do możliwie jednakowej aktywności. Liczba godzin 1,5 1,5 1,5 Suma godzin 9 4. ĆL rozmieszczania rzutów na arkuszu rysunkowym) Przekroje płaszczyzn i brył. Przenikanie brył. 1,5 5. Przekroje w rysunku technicznym. Zasady wykonywania widoków pomocniczych i cząstkowych 1,5 6. Zasady rysowania wybranych elementów części maszyn. Dobór rzutu głównego. Ogólne zasady wymiarowania. 1,5 1.Wykonanie rysunków( szkiców) wykonawczych prostych detali typu wałek, tuleja, płyta. Wymiarowanie tych detali. 4 2.Wykonywanie z zadanych modeli części – detali o bardziej złożonym kształcie – wymagających większej ilości rzutów -- rysunków (szkiców) wykonawczych. 3. Połączenia gwintowe. Wykonanie arkusza połączeń gwintowych. Wstępne zapoznanie z posługiwaniem się normami. 4.Wykonanie z zadanego modelu detalu typu: średnio skomplikowany odlew lub odkuwka, rysunku-szkicu wykonawczego detalu 5 2 18 7 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE W –Sprzęt multimedialny, modele, normy techniczne, Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne katalogi. Ć – wybrane elementy- detale maszyn o narastająco złożonych kształtach i różnych technologiach wykonania. Normy. SPOSOBY OCENY Kolokwium z wiadomości teoretycznych. Zaliczenie wszystkich wykonywanych szkiców. NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu Godziny kontaktowe akademickim konsultacje z nauczycielem Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Zajęcia wg planu 27 Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) 12 61 Przygotowanie się do kolokwium 10 Kończenie w domu szkiców zadanych w trakcie zajęć, poprawianie ich po konsultacjach 51 100 Razem Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 4 Student ma prawo do zdawania dwóch kolokwiów poprawkowych Określenie czy przedmiot Student ma prawo poprawiać kolokwium. Szkice zadanych detali ma poprawić może być wielokrotnie do drugich zajęć po wyznaczonym terminie oddania. Dopuszcza się oddawanie zaliczany poprawionych szkiców z końcowych zajęć w trakcie sesji. LITERATURA Literatura podstawowa T.Dobrzański- Rysunek techniczny maszynowy. J.Bajkowski –Podstawy zapisu konstrukcji T. Lewandowski –Rysunek techniczny maszynowy Poradnik Mechanika Polskie Normy Maszynowe Opracowania własne zespołu Literatura uzupełniająca Uwagi KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Grafika Inżynierska Nazwa przedmiotu M8 Kod przedmiotu 3 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmiot kierunkowy przedmiotów polski Język wykładowy I II Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze ĆL 27 27 RAZEM Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej PWSZ CIECHANÓW, kształcenie WYDZIAŁ INŻYNIERII I EKONOMII, CIECHANÓW ul. Narutowicza 9 Mgr inż. Wojciech Pasternak st. wykładowca Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych W Nazwisko i imię prowadzącego Mgr inż. Wojciech Pasternak st.wykładowca Mgr inż. Grzegorz Michalski st. wykładowca Mgr inż. Wiesław Śladowski wykładowca ĆL Mgr inż. Wojciech Pasternak st. wykładowca Mgr inż. Grzegorz Michalski st. wykładowca Mgr inż. Wiesław Śladowski wykładowca CELE KSZTAŁCENIA Poznanie i nauczenie się przez studenta tworzenia i czytania dokumentacji technicznej w dziedzinie budowy maszyn. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Metoda weryfikacji kształcenia dla kierunku osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ K1P_W12 ma uporządkowaną wiedzę z zakresu zapisu ĆL konstrukcji, zna zasady obowiązujące w rysunku technicznym maszynowym, ma podstawową wiedzę z zakresu grafiki inżynierskiej 2D oraz modelowania geometrycznego 3D UMIEJĘTNOŚCI ĆL K1P_U01 potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie K1P_U02 potrafi pracować indywidualnie i w zespole; umie ĆL oszacować czas potrzebny na realizację zleconego zadania; potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac zapewniających dotrzymanie terminów K1P_U03 potrafi opracować dokumentację dotyczącą realizacji ĆL zadania inżynierskiego i przygotować tekst zawierający omówienie realizacji tego zadania. W trakcie „ĆL” prowadzący zajęcia na bieżąco konsultuje i weryfikuje pracę studenta aż do uzyskania poprawnego jej wykonania i zaliczenia. W trakcie „ĆL” prowadzący zajęcia na bieżąco konsultuje i weryfikuje pracę studenta aż do uzyskania poprawnego jej wykonania i zaliczenia KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 K1P_K03 Forma zajęć rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede ĆL wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT 1. Praktyczne określanie chropowatości powierzchni rzeczywistych detali przy pomocy wzorców chropowatości. Nanoszenie ich na szkic detalu. ĆL 2. nauka odczytywania rozdanych w zespołach rysunków złożeniowych zespołów i podzespołów maszyn ( autentyczna dokumentacja z przemysłu) Prowadzący zajęcia stymuluje studentów w dobranych zespołach do możliwie jednakowej aktywności. Liczba godzin 4 4 Suma godzin 3. nauka praktycznego korzystania z norm i katalogów przy czytaniu rysunku złożeniowego. Na sali udostępnione są normy, poradniki oraz katalogi . Jednocześnie studenci uczą się korzystać z Internetu dla uzyskiwania w/w informacji. 4. Rysowanie szkiców wykonawczych z pełnym opisem wyznaczonych detali z rozdanych rysunków złożeniowych z uwzględnieniem ich roli w maszynie i współpracującymi częściami. 4 27 15 5. itd. NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE ĆL – Wzorcowa dokumentacja z przemysłu, normy, Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne katalogi, wzorce chropowatości. SPOSOBY OCENY Kolokwium z wiadomości teoretycznych. Zaliczenie wszystkich wykonywanych szkiców. NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu Godziny kontaktowe akademickim konsultacje z nauczycielem Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Zajęcia wg planu 27 12 Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Przygotowanie się do kolokwium 6 Kończenie w domu szkiców zadanych w trakcie zajęć, poprawianie ich po konsultacjach 30 75 Razem Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 3 Student ma prawo do zdawania dwóch egzaminów Określenie czy przedmiot poprawkowych. może być wielokrotnie Student ma prawo poprawiać kolokwium. Szkice zadanych detali ma poprawić zaliczany do drugich zajęć po wyznaczonym terminie oddania. Dopuszcza się oddawanie poprawionych szkiców z końcowych zajęć w trakcie sesji. LITERATURA Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca Uwagi T.Dobrzański- Rysunek techniczny maszynowy. J.Bajkowski –Podstawy zapisu konstrukcji T. Lewandowski –Rysunek techniczny maszynowy Poradnik Mechanika Polskie Normy Maszynowe Opracowania własne zespołu KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Nazwa przedmiotu Komputerowy zapis konstrukcji M9 Kod przedmiotu 3 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmioty kierunkowe przedmiotów polski Język wykładowy II III Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze Lab 18 18 RAZEM Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej PWSZ CIECHANÓW, kształcenie WYDZIAŁ INŻYNIERII I EKONOMII, CIECHANÓW ul. Narutowicza 9 Mgr inż. Grzegorz Michalski Koordynator przedmiotu st. wykładowca Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych Lab Nazwisko i imię prowadzącego Mgrinż. Grzegorz Michalskist.wykładowca Mgrinż. Jan Jasińskist.wykładowca Mgrinż. Aleksander Niskiwykładowca CELE KSZTAŁCENIA Poznanie i nauczenie się przez studenta tworzenia dokumentacji technicznej przy pomocy programu Auto CAD w dziedzinie budowy maszyn i rysunku budowlanego. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Metoda weryfikacji kształcenia dla kierunku osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ K1P_W12 ma uporządkowaną wiedzę z zakresu zapisu ĆL konstrukcji, zna zasady obowiązujące w rysunku technicznym maszynowym, ma podstawową wiedzę z zakresu grafiki inżynierskiej 2D oraz modelowania geometrycznego 3D UMIEJĘTNOŚCI K1P_U02 potrafi pracować indywidualnie i w zespole; umie Lab oszacować czas potrzebny na realizację zleconego zadania; potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac zapewniających dotrzymanie terminów K1P_U10 potrafi w podstawowym zakresie posługiwać się Lab metodami i technikami oraz narzędziami informatycznymi do rozwiązywania prostych zadań z zakresu konstrukcji i wytwarzania, potrafi posługiwać się oprogramowaniem wspomagającym prace inżynierskie CAD/CAM/CAE K1P_U11 potrafi rozwiązywać problemy techniczne w oparciu Lab o prawa mechaniki oraz dokonywać analiz wytrzymałościowych części i zespołów maszynowych, potrafi w podstawowym zakresie wykorzystać oprogramowanie inżynierskie CAD do tych celów K1P_U18 potrafi opracować dokumentację techniczną wyrobu Lab o średnim stopniu złożoności, potrafi wykorzystać do tego celu oprogramowanie inżynierskie CAD 2D i 3D „ĆL” zaliczane sprawdzianem. W trakcie „ĆL” prowadzący zajęcia na bieżąco konsultuje i weryfikuje pracę studenta aż do uzyskania poprawnego jej wykonania i zaliczenia. W trakcie „Lab” prowadzący zajęcia na bieżąco konsultuje i weryfikuje pracę studenta aż do uzyskania poprawnego jej wykonania i zaliczenia KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 K1P_K03 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede ĆL wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne ĆL Prowadzący zajęcia stymuluje studentów do możliwie dużej aktywności. role TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT Forma zajęć Lab 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Zapoznanie się ze środowiskiem Auto CADa. Przygotowanie szablonu, wstawienie warstw, ustalenie czcionki. Tworzenie obiektów podstawowych i złożonych Narzędzia rysowania precyzyjnego i wymiarowanie Podstawy techniki bloków, wstawianie elementów z Design Center Rysunek wykonawczy części Rysunek złożeniowy zespołu Kolokwium Podstawy modelowania 3D Rysunek budowlany. Przykład mieszkania z wyposażeniem. Liczba godzin 2 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne 2 2 2 2 2 2 2 2 Suma godzin 18 Lab –Sprzęt komputerowy, normy techniczne, katalogi, wybrane rysunki- detale maszyn o narastająco złożonych kształtach, rysunki złożeniowe. SPOSOBY OCENY Kolokwium z praktycznych możliwości rysowania. Zaliczenie wszystkich wykonywanych rysunków. NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim konsultacje Zajęcia wg planu 18 6 Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Przygotowanie się do kolokwium 51 Kończenie w domu rysunków zadanych w trakcie zajęć, poprawianie ich po konsultacjach 31 20 75 Razem Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 3 Student ma prawo poprawiać kolokwium. Rysunki zadanych tematów ma Określenie czy przedmiot poprawić do drugich zajęć po wyznaczonym terminie oddania. Dopuszcza się może być wielokrotnie oddawanie poprawionych rysunków w trakcie sesji. zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca A. Jaskulski Auto CAD 2010 T.Dobrzański- Rysunek techniczny maszynowy. Poradnik Mechanika Elżbieta Miśkiewicz—Rysunek techniczny budowlany Opracowania własne zespołu Uwagi KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS CZĘŚĆ A - INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Studia pierwszego stopnia Poziom realizacji przedmiotu Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Nazwa przedmiotu Podstawy Eksploatacji Maszyn M10 Kod przedmiotu 4 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Specjalności Przyporządkowanie do grupy przedmiotów Polski Język wykładowy II i III IV i V Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Godziny Wykłady 18 Ćwiczenia audytoryjne 0 Ćwiczenia laboratoryjne 9 RAZEM 27 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie Koordynator przedmiotu Dr inż. Wojciech Kramarek CZĘŚĆ B - INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć* Nazwisko i imię prowadzącego Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych W zakresie wiedzy Wykłady Drinż. Wojciech Kramarek BRAK Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia Drinż. Wojciech Kramarek laboratoryjne CELE KSZTAŁCENIA 1. Poznanie wiadomości związanych z dyrektywami europejskimi nowego podejścia, zwłaszcza dotyczącymi stosowania znaku CE. 2. Zapoznanie się z klasyfikacją ryzyka oraz metodami jego określania. 3. Poznanie zasad projektowania bezpiecznych maszyn i instalacji procesowych, określanie odpowiedniej struktury układów sterujących odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w zależności od kategorii ryzyka stwarzanego przez maszynę lub instalacje. 4.Poznanie informacji dotyczących podstawowych systemów zabezpieczających. 5. Zapoznanie się z podstawowymi problemami zagadnień eksploatacji, czyli zagadnień racjonalnego użytkowania oraz obsługi urządzeń technicznych - w zakresie konserwacji, remontów, obsługi narzędziowej, transportowej i energetycznej. Treść przedmiotu obejmuje niektóre zagadnienia teorii eksploatacji, niezawodności, a także opiera się na praktycznych doświadczeniach służb eksploatacyjnych. Uwzględniono szczególnie zagadnienia związane z odbiorem maszyny od producenta oraz uruchamianiem. Część materiału dotyczy zagadnień związanych z ustalaniem stanu maszyny, serwisowaniem oraz remontami. 1. Umiejętność określenia poziomu ryzyka tworzonego przez W zakresie umiejętności: projektowaną maszynę lub instalację. 2. Umiejętność stworzenia odpowiedniej struktury układu sterującego w zależności od ryzyka tworzonego przez maszynę/instalację. 3. Umiejętność określenia charakterystyk (szybkości działania oraz błędów pracy) projektowanego układu. 4. Umiejętność ciągłego podnoszenia kwalifikacji zawodowych. 1. Poznanie i zrozumienie ważności technicznych aspektów i W zakresie kompetencji skutków działalności inżynierskiej w zakresie sterowania społecznych: maszyn i instalacji procesowych, jej wpływu na społeczeństwo. 2. Zrozumienie istoty i znaczenia wymogów BHP w pracach związanych z projektowaniem maszyn i procesów.. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu kształcenia dla kierunku STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Skrócony opis zajęć dydaktycznych Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ K1P_W14 ma wiedzę praktyczną w zakresie eksploatacji W i ĆL maszyn i urządzeń wystarczającą do planowania i nadzorowania zadań obsługowych dla zapewnienia niezawodnej eksploatacji maszyn i Zaliczenie pisemne zaliczenie ustne w ograniczonym zakresie urządzeń W i ĆL K1P_W16 posiada praktyczną wiedzę oraz zna trendy rozwojowe w konstrukcji, wytwarzaniu i eksploatacji maszyn K1P_W19 ma podstawową wiedzę niezbędną do W i ĆL rozumienia pozatechnicznych uwarunkowań działalności inżynierskiej, w tym uwarunkowań społecznych, prawnych i ekonomicznych, ma podstawową wiedze z zakresu bezpieczeństwa przy eksploatacji maszyn UMIEJĘTNOŚCI Zaliczenie pisemne zaliczenie ustne w ograniczonym zakresie Zaliczenie pisemne zaliczenie ustne w ograniczonym zakresie K1P_U14 K1P_U23 K1P_K01 K1P_K04 Forma zajęć Wykłady stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w środowisku zakładu przemysłowego ĆL potrafi planować i nadzorować zadania obsługowe dla W i ĆL zapewnienia niezawodnej eksploatacji maszyn i urządzeń KOMPETENCJE SPOŁECZNE rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, W i ĆL przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych potrafi określić priorytet oraz identyfikować i rozstrzygać dylematy związane z realizacją określone przez siebie lub innych zadania ĆL TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT Zagadnienia bezpieczeństwa maszyn Znak CE Cel powstania dyrektyw, dyrektywa 98/37/EC dotycząca bezpieczeństwa maszyn. Zawartość dyrektywy: definicje ogólne, zasady dotyczące układów sterujących, zabezpieczenia przed ryzykiem mechanicznym, wymagania dotyczące systemów zabezpieczających. Aneks 4 Dyrektywy oraz jego zawartość. Dyrektywa LVD dotycząca układów elektrycznych oraz dyrektywa EMC dotycząca zachowań elektromagnetycznych maszyny. Znaczenie znaku CE. Konieczne warunki umożliwiające producentom maszyn i urządzeń zaopatrzenie ich w znak CE. Dokumentacja techniczna, deklaracja zgodności oraz deklaracja przyłączenia jako podstawowe dokumenty maszyn i stanowisk. Zakres informacji obejmowanych przez dokumentację techniczną. Zawartość deklaracji dołączeń. Zawartość deklaracji zgodności jako podstawowego dokumentu maszyny. Procedury postępowania w celu uzyskania certyfikatu maszyny. Sankcje karne w sytuacjach nieprzestrzegania przepisów Klasyfikacja ryzyka Systemy zabezpieczające Określenie zakresu pracy maszyny. Identyfikacja ryzyka oraz jego ocena. Ograniczenie bądź usunięcie zidentyfikowanego ryzyka. Zastosowanie systemów zabezpieczeń w sytuacjach pozostałego ryzyka. Procedury jako możliwe środki zabezpieczające. Osłony stałe oraz osłony otwierane typu A i B. Mechaniczne i Zadanie wykonane samodzielnie, Zadanie wykonane grupowo Kolokwium Debata Zadanie wykonane samodzielnie, Zadanie wykonane grupowo Liczba godzin 1 2 Suma godzin 18 elektryczne systemy ryglujące. Moduły bezpieczeństwa oraz urządzenia manewrujące oburęczne. Dywany bezpieczeństwa oraz liniowe wyłączniki bezpieczeństwa. Bezdotykowe urządzenia ochronne: bariery świetlne, kurtyny świetlne oraz skanery laserowe. Awaryjne systemy zatrzymujące. Wskaźniki niezawodności działania układów bezpieczeństwa. Niebezpieczne części maszyn. Zabezpieczenia przed wysokimi i niskimi temperaturami. Sterowanie zatrzymaniem maszyny oraz zatrzymanie awaryjne. Systemy sterujące oraz wskaźniki kontrolne. SIS, kategorie bezpieczeństwa, wskaźniki PL oraz SIL. Odcinanie od źródeł zasilania. Oświetlenie oraz oznaczenia. Sygnały ostrzegawcze. Warunki stosowania urządzeń mobilnych. Testowanie pras, osłon oraz urządzeń zabezpieczających. Formy raportów oraz wymogi dotyczące ich przechowywania. Dyrektywa socjalna Dyrektywa Socjalna 89/655/ECC jako podstawowa regulacja. Zalecenia PUWER (Provisions and Use of Work Eqipment Regulations). Definicje podstawowe, zastosowanie, dostosowanie wyposażenia pracowniczego. Używanie, inspekcja oraz niezbędne instrukcje oraz szkolenia. Zgodność z wymogami europejskimi.. Odcinanie od źródeł zasilania Podstawowe definicje Zużycie maszyny i jej zespołów Teoria eksploatacji, systemy działaniowe. Jakość eksploatacji, skuteczność eksploatacji, niezawodność eksploatacji. Metody oceny niezawodności, metody zapewnienia wymaganej niezawodności. Koszt produkcji na maszynie, okres ekonomicznej eksploatacji maszyny technologicznej .Systemy użytkowania i obsługiwania. Zużycie naturalne i jego rodzaje. Zużycie zmęczeniowe, przełom zmęczeniowy, kruchy oraz koncentracja naprężeń. Zużycie chemiczne oraz mechaniczne. Zjawisko tarcia i jego rodzaje. Podział tarcia ze względu na rodzaj smarowania .Smarowanie hydrodynamiczne, hydrostatyczne, pojęcie klina smarowego. Rodzaje smarów stałych oraz płynnych. Systemy smarujące, przykłady rozwiązań. Diagnostyka maszyn Obsługa codzienna oraz naprawa maszyn Obsługiwanie diagnostyczne oraz modele diagnostyczne. Ustalanie dopuszczalnych zmian wymiarowo-kształtowych. Obliczanie wartości granicznych. Wyznaczanie luzów dopuszczalnych i granicznych. Wyznaczanie trwałości obiektów technicznych. Obsługa codzienna maszyny, zakres podstawowych czynności obsługowych Obsługa międzynaprawcza i zakres czynności do niej należący. Przegląd techniczny oraz typowe procedury tego przeglądu. Naprawa bieżąca jako wymiana zużywających się elementów w połączeniu z przeglądem. Naprawa średnia oraz zakres tej naprawy. Remont kapitalny jako metoda przywrócenia maszynie wartości użytkowych jednostki nowej. Modernizacja maszyn jako składnik remontów kapitalnych. Przykładowe czynności wykonywane podczas remontu kapitalnego prasy hydraulicznej Główne metody diagnostyczne Wibrodiagnostyka oraz obszary zastosowań. Czujniki pomiaru położenia, prędkości oraz przyspieszenia. Analiza harmoniczna. Izolacja maszyn od drgań podłoża. Wibroizolatory i metodyka ich doboru. Termowizja, kamery termowizyjne, analiza wyników. Ćwiczenia laboratoryjne 1. Badanie systemów zabezpieczeń maszyn i urządzeń 2 2. Badanie obciążeń termicznych podzespołów maszyn 2 3. Badanie oświetlenia na stanowisku pracy przy maszynie 1 4. Badanie zabezpieczeń elektrycznych maszyn i urządzeń 2 5. Badanie stałej czasowej nagrzewania maszyn elektrycznych 2 9 FORMY/METODY NAUCZANIA**** Wykład, Ćwiczenia laboratoryjne FORMY/METODY NAUCZANIA Laptop, rzutnik, prezentacja PowerPoint NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE SPOSOBY OCENY Wykład – Kolokwia zaliczeniowe Ćwiczenia – sprawozdania Ocena końcowa: 60% ocena wykładu, 40% ocena ćwiczeń NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu Wykłady i ćwiczenia laboratoryjne Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu i raporty z ćwiczeń laboratoryjnych Razem Liczba godzin na zrealizowanie aktywności 27 (W18 ĆL9) 73 100 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu: 4 Określenie czy przedmiot może Student ma prawo do zdawania dwóch kolokwiów poprawkowych. być wielokrotnie zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa 1. Cygan Z.: Sterowanie eksploatacją systemów technicznych. PWN. Warszawa, 1998. 2. Okręglicki W., Łopuszyński B.:Użytkowanie urządzeń mechanicznych. WNT 3. Wrotkowski J., Paszkowski B., Wojdak J.:Remont maszyn. WNT 1976 4. Sotskow W.: Teoria niezawodności system ow technicznych. PWN. Warszawa, 1996. 5. Obrabiarki do metali. Sprawdzanie dokładności. PN-64/M-55650 6. Prasy hydrauliczne. Sprawdzanie dokładności .PN-75/M68202 Literatura uzupełniająca Uwagi 1. Dyrektywa Maszynowa Unii Europejskiej 98/37/WE oraz Nowa Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE 2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz.U. 2005 nr 259 poz. 2170) 3. Rozporządzenie Ministra GPi PS z 10 kwietnia 2003 r. (Dz.U. Nr 91. poz. 858) 4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących BHP w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. (Dz. U. z dnia 18 listop. 2002 r.) 5. Materiały Państwowej Inspekcji Pracy, Okręgowy Inspektorat Pracy w Poznaniu 6. Zasady zapewnienia bezpieczeństwa przy maszynach według polskich przepisów BHP i wymagań europejskich.. Materiały SICK OpticElectronic Sp. z o.o. 7. Dyrektywa niskonapięciowa LVD73/23/EEC oraz znowelizowana Dyrektywa niskonapięciowa 2006/95/WE 8. Dyrektywa (89/336/EWG) z dnia 3 maja 1989 r. odnosząca się do kompatybilności elektromagnetycznej KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta PodstawyKonstrukcji Maszyn - połączenia Nazwa przedmiotu M11 Kod przedmiotu 6 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmiot kierunkowy przedmiotów polski Język wykładowy II III ; IV Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze W 18 Ć 9 ĆP 18 RAZEM 45 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie dr hab.inż. Lucjan Śnieżek Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych W Nazwisko i imię prowadzącego dr hab.inż. Lucjan Śnieżek Dr inż. Leon Wyszyński Mgr inż. Wojciech Pasternak st. wykładowca Ć Mgr inż. Grzegorz Michalski st. wykładowca Mgr inż. Wojciech Pasternak st. wykładowca ĆP Mgr inż. Grzegorz Michalski st. wykładowca Mgr inż. Wiesław Śladowski wykładowca Mgr inż. Jan Jasiński CELE KSZTAŁCENIA Poznanie przez studenta różnych postaci połączeń stosowanych w budowie maszyn oraz metod ich obliczania. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu kształcenia dla kierunku STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ ma uporządkowaną wiedze z zakresu W,Ć, ĆP maszynoznawstwa, zna podstawowe elementy maszyn, sposoby ich doboru, projektowania i K1P_W13 obliczeń , zna możliwości oprogramowania inżynierskiego w zakresie wspomagania obliczeń i analiz pracy maszyn i urządzeń posiada praktyczną wiedzę oraz zna trendy W,Ć, ĆP K1P_W16 rozwojowe w konstrukcji, wytwarzaniu i eksploatacji maszyn zna podstawowe metody i techniki oraz narzędzia K1P_W18 informatyczne do rozwiązywania prostych zadań z zakresu konstrukcji i wytwarzania maszyn W zaliczane sprawdzianem. Ć zaliczane sprawdzianem. ĆP zaliczane oddaniem i zaliczeniem wykonanego projektu. W,Ć, ĆP UMIEJĘTNOŚCI potrafi ocenić konstrukcję z uwzględnieniem aspektów technologicznych i ekonomicznych, potrafi K1P_U15 ocenić proces technologiczny w oparciu o kryteria o Ć, ĆP charakterze ekonomicznym Ć, ĆP W trakcie ĆP prowadzący zajęcia na bieżąco konsultuje i weryfikuje pracę studenta aż do uzyskania poprawnego jej wykonania i zaliczenia. potrafi dobrać materiały konstrukcyjne, stan K1P_U16 materiału ( obróbka cieplna lub powierzchniowa, powłoki) uwzględniając przy tym charakter pracy części potrafi dobrać elementy konstrukcyjne maszyn, Ć, ĆP elementy napędów elektrycznych, hydraulicznych i K1P_U17 pneumatycznych, elementy układów sterowania w oparciu o ich charakterystyki techniczne KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji ZBUN zawodowych i osobistych Prowadzący zajęcia stymuluje studentów w dobranych zespołach do możliwie K1P_K03 potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role jednakowej aktywności. TREŚCI PROGRAMOWE Forma zajęć W Ogólne wiadomości o projektowaniu maszyn. Proces projektowania kryteria. Materiały konstrukcyjne. Podstawy obliczeń elementów maszyn.Wytrzymałość zmęczeniowa. Współczynniki bezpieczeństwa, naprężenia dopuszczalne. Granica sprężystości i plastyczności materiałów. Prawo Hooke’a Suma godzin 4 Własności wytrzymałościowe materiałów konstrukcyjnych. Umowna granica sprężystości oraz plastyczności. 1 Środki ciężkości i momenty bezwładności typowych pól przekrojów konstrukcyjnych 1 Wały, czopy końcowe wałów, spiętrzenia naprężeń, działanie karbu.Obliczanie współczynnika karbu 2 Połączenia rozłączne i nierozłączne. Połączenia nitowe, spawane, gwintowe, zgrzewane, lutowane, klinowe, wpustowe i wielowypustowe, kołkowe, sworzniowe, wtłaczane, skurczowe. 4 Połączenia specjalne elementów maszyn. 1 Zagadnienia wyboczenia elementów maszyn. Kratownice; plan sił Cremony. 3 KOLOKWIUM ZALICZENIOWE 2 18 Ćwiczenia rachunkowe - połączenia Ć ĆP 1. 2. 3. 4. 5. Połączenia nitowe Połączenia spawane Połączenia gwintowe Połączenia kształtowe Kolokwium zaliczeniowe Ćwiczenia projektowe. Projekt konstrukcji śrubowej – podnośnik teleskopowy. 1. Wprowadzenie do tematu projektu 2. Obliczenia i dobór śrub i nakrętek 3. Szkicowanie obliczonych elementów jako zespołu 4. Obliczanie korpusu – rozbudowa poprzedniego szkicu 5. Obliczanie pozostałych elementów podnośnika 6. Wykonanie szkicu złożeniowego podnośnika 7. Szkicowanie rysunków wykonawczych zadanych detali 8. Korekty rysunku złożeniowego 9. Korekty obliczeń i ostateczne ustalenia wymiarów 10.Oddawanie projektu wykończonego zgodnie z wymaganiami oddawanego do oceny projektu. Zaliczanie i ocena wykonanego projektu Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne 1 3 2 1 9 2 2 2 1 2 2 3 2 1 1 2 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE W –Sprzęt multimedialny, modele, normy techniczne, katalogi. 18 ĆP – Rzeczywiste podnośniki jako modele, animacje komputerowe w Solidzie –budowa i działanie podnośników, programy komputerowe do obliczeń, normy i katalogi. SPOSOBY OCENY Wykłady – egzamin. Ćwiczenia rachunkowe- kolokwium zaliczeniowe. Projektowanie: oddanie wykonanego projektuwraz z obliczeniami- zaliczenie (przy wystawianiu oceny brana jest pod uwagę pracastudenta w trakcie wykonywania w/w projektu w semestrze). NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny kontaktowe nauczycielem akademickim konsultacje Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu z Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Wg planu zajęć 45 Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu, do ćwiczeń rachunkowych i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Praca nad projektem 15 40 50 Razem 150 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 6 Student ma prawo do zdawania dwóch egzaminów Określenie czy przedmiot poprawkowych. może być wielokrotnie zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa Oficyna wyd. Podstawy konstrukcji maszyn .Praca zbiorowa pod redakcją M. Dietricha. PWN W-wa 1996 Podstawy konstrukcji maszyn; J. Żółtowski, Wyd. P.W., 2002 r.; - - Podstawy konstrukcji maszyn t. I i II; J. Maroszek, J. Żółtowski, Wyd. P.W., 2002 r.; - Podstawy konstrukcji maszyn - Materiały do projektowania z atlasem, W. Juchnikowski, J. Żółtowski, Wyd. P.W., 1999 r.; T.Szopa:Podstawy konstrukcji maszyn. PW.2012 J. Iwaszko: Podstawy konstrukcji maszyn. Zbiór zadań. OWPW 2012r. E.Mazanek: Przykłady obliczeń z podstaw konstrukcji maszyn. WNT 2009r Literatura uzupełniająca Uwagi PN - Polskie normy rysunku technicznego maszynowego; - Zadania z podstaw konstrukcji maszyn. Praca zbiorowa; Wyd. P.W. - Projektowanie węzłów i części maszyn; L. Kurmaz, O. Kurmaz, Wyd. Polit. Świętokrzyskiej, 2006r. KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Podstawy Konstrukcji Maszyn - Urządzenia Nazwa przedmiotu M12 Kod przedmiotu 6 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmiot kierunkowy przedmiotów polski Język wykładowy II i III IV i V Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze W 18 Ć 9 ĆP 18 RAZEM 45 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie dr hab.inż. Lucjan Śnieżek Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych Nazwisko i imię prowadzącego dr hab.inż. Lucjan Śnieżek W dr inż. Leon Wyszyński, Ć mgr inż. Wojciech Pasternak, st. wykładowca mgr inż. Wiesław Śladowski, wykładowca mgr inż. Grzegorz Michalski, st. wykładowca mgr inż. Jan Jasiński, st. wykładowca CELE KSZTAŁCENIA Poznanie przez studenta konstrukcji, zasad działania i metod obliczeń podstawowych elementów maszyn takich jak łożyska toczne ,przekładnie cierne, sprężyny, przekładnie zębate o różnych typach zębów, sprzęgła, zawory, uszczelnienia techniczne Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ Forma Metoda efektu kształcenia dla kierunku PRZEDMIOT POSIADA: zajęć weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ W K1P_W13 K1P_W16 ma uporządkowaną wiedze z zakresu maszynoznawstwa, zna podstawowe elementy maszyn, sposoby ich doboru, projektowania i obliczeń, zna możliwości oprogramowania inżynierskiego w zakresie wspomagania obliczeń i analiz pracy maszyn i urządzeń Ć W zaliczane sprawdzianem Ć zaliczane sprawdzianem posiada praktyczną wiedzę oraz zna trendy W rozwojowe w konstrukcji, wytwarzaniu i eksploatacji maszyn K1P_W18 zna podstawowe metody i techniki oraz narzędzia informatyczne do rozwiązywania prostych zadań z zakresu konstrukcji i wytwarzania maszyn K1P_U01 potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie W Ć UMIEJĘTNOŚCI W sprawdzianem Ć K1P_U10 potrafi w podstawowym zakresie posługiwać się W,Ć,ĆP metodami i technikami oraz narzędziami informatycznymi do rozwiązywania prostych zadań z zakresu konstrukcji i wytwarzania, potrafi posługiwać się oprogramowaniem wspomagającym prace inżynierskie CAD/CAM/CAE K1P_U15 potrafi ocenić konstrukcję z uwzględnieniem Ć,ĆP aspektów technologicznych i ekonomicznych, potrafi ocenić proces technologiczny w oparciu o kryteria o charakterze ekonomicznym K1P_U16 W zaliczane potrafi dobrać materiały konstrukcyjne, stan Ć,ĆP materiału ( obróbka cieplna lub powierzchniowa, powłoki) uwzględniając przy tym charakter pracy części Ć zaliczane sprawdzianem ĆP zaliczenie projektu K1P_U17 potrafi dobrać elementy konstrukcyjne maszyn, Ć,ĆP elementy napędów elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych, elementy układów sterowania w oparciu o ich charakterystyki techniczne K1P_U20 potrafi zaprojektować proces technologiczny, dobrać ĆP maszyny i urządzenia technologiczne, dobrać lub zaprojektować pomoce warsztatowe, przeprowadzić symulację, opracować dokumentację technologiczną procesu, potrafi wykorzystać do tego celu oprogramowanie inżynierskie ĆP zaliczenie projektu KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede ZBUN wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych K1P_K04 potrafi określić priorytet oraz identyfikować i ZBUN rozstrzygać dylematy związane z realizacją określone przez siebie lub innych zadania Dyskusja TREŚCI PROGRAMOWE Forma zajęć W 1. Rozszerzenie wiadomości o projektowaniu maszyn. Proces projektowania; kryteria. Materiały konstrukcyjne. Podstawy obliczeń elementów maszyn 2. Tarcie toczne. Łożyska toczne .Podział łożysk. Budowa i zasada pracy. Procedury doboru łożysk. Zasady obliczeń trwałości godzinowej łożysk kulkowych i wałeczkowych. Liczba Godzin Suma godzin 1 1,5 3.Uszczelnienia techniczne. Zasady doboru uszczelnień ruchowych i spoczynkowych. 1 Sprężyny śrubowe. Sztywność sprężyny. Obliczenia sprężyn. 4. Napędy. Przekładnie cięgnowe, przekładnie cierne. Budowa przekładni ciernych. Przekładnie cierne o zmiennym przełożeniu. Wariatory 1 5. Zasada pracy przekładni ciernych. Stosowane materiały. Obliczenia geometrii i parametrów pracy przekładni. 1 6. Sprzęgła, hamulce. Podział sprzęgieł i zasada pracy. Zasady obliczeń sprzęgieł ciernych. 1 7. Budowa sprzęgieł. Sprzęgła sztywne i rozłączne. Materiały cierne stosowane w sprzęgłach. Mechanizmy włączające sprzęgła .Sprzęgła wielopłytkowe. 8. Dynamika pracy sprzęgieł .Zjawiska cieplne podczas pracy Wymiana ciepła .Obliczenie rozkładu temperatury w sprzęgłach 18 1 sprzęgieł. 9. Przekładnie zębate .Kinematyka zazębień. Struktura geometryczna zazębień ewolwentowych. Graniczna liczba zębów. Korekcja zazębienia. 1 2 10. Przekładnie jednostopniowe o zębach prostych. Podstawowe parametry geometryczne. Rozkłady sił w przekładni, parametry pracy przekładni 1 11. Przekładnie o zębach śrubowych. Geometria zazębień śrubowych Rozkład sił na zębach Obliczanie przekładni o zębach śrubowych. Sprawność zazębienia. 12. Przekładnie o zębach daszkowych. Rozkłady sił na zębach. Obliczanie przekładni 13. Przekładnie stożkowe .Geometria ,rozkłady sił, kinematyka zazębień , obliczenia parametrów pracy. Podstawy komputerowego wspomagania projektowania. 14. Wały i czopy końcowe wałów. Obliczenia wałków przy złożonym stanie obciążeń. Podstawy optymalizacji w projektowaniu elementów maszyn. Bazy danych inżynierskich w budowie maszyn. 1,5 1 1 1 2 15. Kolokwium zaliczeniowe Ćwiczenia rachunkowe. Ć 1. 2. 3. 4. 5. 6. Obliczanie nośności łożysk ślizgowych i trwałości łożysk tocznych. Obliczanie sprężyn Obliczanie sprzęgieł ciernych Geometria zazębień ewolwentowych Siły w przekładniach Kolokwium zaliczeniowe 2 1 1 2 1 2 9 Projekt przekładni redukcyjnej 1. Wprowadzenie do tematu projektu ĆP 2. 3. 4. 5. 6. 1 2 2 2 2 1 2 2 2 2 Obliczenia i dobór kół zębatych Szkicowanie obliczonych elementów jako zespołu Obliczanie i dobór łożysk Obliczanie pozostałych elementów przekładni Wykonanie szkicu złożeniowego przekładni 7. Szkicowanie rysunków wykonawczych zadanych detali 8. Korekty rysunku złożeniowego 9. Korekty obliczeń i ostateczne ustalenia wymiarów 10. Szkicowanie rysunków wykonawczych zadanych detali 18 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE W ; Ć –Sprzęt multimedialny, modele, normy Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne techniczne, katalogi. SPOSOBY OCENY Wykłady – Egzamin. Ćwiczenia- kolokwium zaliczeniowe. Ćwiczenia projektowe – oddanie o obrona projektu. NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem Godziny kontaktowe nauczycielem akademickim konsultacje z Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Wg planu 45 12 zajęć dla przedmiotu Samodzielna praca studenta, np. 93 przygotowanie do zajęć, do kolokwium zaliczeniowego wykłady i ćwiczenia i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Razem 150 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 6 Student ma prawo do zdawania dwóch kolokwiów poprawkowych Określenie czy przedmiot z W i z Ć, ma prawo do dwóch popraw projektu może być wielokrotnie zaliczany LITERATURA Podstawy konstrukcji maszyn .Praca zbiorowa pod redakcją M. Dietricha. PWN W-wa 1996 Literatura podstawowa - Podstawy konstrukcji maszyn; J. Żółtowski, Wyd. P.W., 2002 r.; - Podstawy konstrukcji maszyn t. I i II; J. Maroszek, J. Żółtowski, Wyd. P.W., 2002 r.; - Podstawy konstrukcji maszyn - Materiały do projektowania z atlasem, W. Juchnikowski, J. Żółtowski, Wyd. P.W., 1999 r.; - T.Szopa: Podstawy konstrukcji maszyn. Oficyna wyd. PW.2012 - Praca zbiorowa A.Baranowski :Zadania z podstaw konstrukcji maszyn WPW 1976 - Jerzy Iwaszko Podstawy konstrukcji maszyn. Zbiór zadań. OWPW 1012 Literatura uzupełniająca PN - Polskie normy rysunku technicznego maszynowego; Uwagi „Podstawy konstrukcji maszyn- urządzenia – projektowanie” jest w planie studiów w sem.V z 3-ma pkt ECTS - posiada osobny sylabus. Projektowanie węzłów i części maszyn; L. Kurmaz, O. Kurmaz, Wyd. Polit. Świętokrzyskiej, 2006r. KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Nazwa przedmiotu Inżynieria wytwarzania M13 Kod przedmiotu 3 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Kierunkowy przedmiotów polski Język wykładowy II III Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze Wykłady 18 Ćwiczenia 0 RAZEM 18 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie Prof. Dr hab. inż. Andrzej Kolasa Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Nazwisko i imię prowadzącego Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych wykład Prof. Dr hab. inż. Andrzej Kolasa CELE KSZTAŁCENIA Wykład: Celem nauczania przedmiotu jest przedstawienie studentom podstawowych informacji na temat różnych technologii wytwarzania w tym: wykonywania odlewów, obróbki plastycznej, obróbki ubytkowej, spajania i cięcia oraz przetwórstwa tworzyw sztucznych. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu kształcenia dla kierunku STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ Egzamin K1P_W15 ma uporządkowaną i podbudowaną praktycznie W wiedzę z zakresu technik wytwarzania stosowanych w budowie maszyn, w tym obróbki skrawaniem, obróbki erozyjnej, obróbki plastycznej, odlewnictwa, spajania, przetwórstwa tworzyw sztucznych, zna zjawiska towarzyszące procesom w obszarze wymienionych technik wytwarzania oraz wpływu parametrów procesów na te zjawiska Egzamin K1P_W10 ma uporządkowaną i podbudowaną praktycznie W wiedzę na temat materiałów technicznych, ich struktur, właściwości i zastosowań; ma wiedzę dotyczącą przemian fazowych zachodzących w materiałach, obróbek cieplnych i cieplno-chemicznych UMIEJĘTNOŚCI Egzamin K1P_U01 potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy W danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie K1P_U19 potrafi przeprowadzić analizę tolerancji dla potrzeb W zadań konstrukcyjnych montażowych i obróbkowych Egzamin KOMPETENCJE SPOŁECZNE Dyskusja K1P_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede ZBUN wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych Dyskusja K1P_K05 ma świadomość ważności i zrozumienia ZBUN pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje Forma zajęć Wykład TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT 1. Zasady konstrukcji i wytwarzania odlewów. Liczba godzin 1 2. Rodzaje materiałów stosowanych na odlewy. 1 3. Wykonywanie form, rdzeni, piece odlewnicze, oczyszczanie odlewów. 1 Suma godzin 18 4. Podstawowe pojęcia dotyczące spajania metali. 1 5. Określenie rodzajów złącz i spoin. 1 6. Spawanie gazowe, spawanie elektryczne i spawanie plazmowe. 1 7. Fizyka i mechanizm odkształceń plastycznych.. 1 8. Maszyny i narzędzia stosowane w przeróbce plastycznej metali. 1 9.Technologia wtryskiwania i technologia termoformowania tworzyw 1 10.Technologie walcowania, wyciskania, ciągnienia i kucia. sztucznych. 11. Metody obróbki ubytkowej materiałów metalowych i niemetalowych. 2 12. Charakterystyka toczenia, zjawiska, narzędzia i obrabiarki. 2 13. Kształtowanie materiałów metoda frezowania, rodzaje frezów i frezarek. 1 14. Obróbka ścierna narzędziami spojonymi, szlifowanie 1 15.Obróbka wykańczająca materiałów, 1 2 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne Laptop, rzutnik, prezentacje wykonane w PowerPoint SPOSOBY OCENY Wykład: Egzamin 90 minut NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Przygotowanie do egzaminu Studiowanie literatury i dodatkowych materiałów Razem Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu Liczba godzin na zrealizowanie aktywności 18 57 29 28 75 3 Określenie czy przedmiot może być wielokrotnie zaliczany Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca Uwagi Student ma prawo do zdawania dwóch kolokwiów poprawkowych. LITERATURA 1. Praca zbiorowa „Przetwórstwo tworzyw sztucznych” (red. K. Wilczyński), Oficyna Wyd. PW, Warszawa 2000. 2.Encyklopedia technik wytwarzania stosowanych w przemyśle maszynowym; odlewnictwo, obróbka plastyczna, przetwórstwo tworzyw sztucznych, spawalnictwo; t. I pod red. J. Erbla . Oficyna Wydawnicza PW, 2001 r. 3. Poradnik Inżyniera – Odlewnictwo, tom I i II, 1986 1. Obróbka plastyczna. S. Erbel, K. Kuczyński, Z. Marciniak. Wydawnictwo PWN, Warszawa. KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Studia pierwszego stopnia Poziom realizacji przedmiotu Tytuł zawodowy uzyskiwany Inżynier przez studenta Technologia napraw i montażu maszyn Nazwa przedmiotu M14 Kod przedmiotu 2 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Kierunkowe przedmiotów polski Język wykładowy II Rok studiów Liczba godzin w Semestr studiów semestrze Forma zajęć dydaktycznych Wykłady IV 18 18 RAZEM Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie dr inż. Jacek Łączyński Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Nazwisko i imię Forma zajęć Wszystkie osoby prowadzące prowadzącego zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni Wykłady (W) dr inż. Jacek Łączyński naukowych CELE KSZTAŁCENIA Wykład: Celem przedmiotu jest przedstawienie etapów procesu technologicznego naprawy, zapoznanie się z metodami regeneracji występującymi w praktyce w naprawie oraz poznanie etapów montażu maszyn. W ramach wykładów studenci dokonają analizy układu lub całego urządzenia pod kątem sprawności. Wybiorą części, które mogą ulec zużyciu i zaproponują metodę ich naprawy. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Metoda Numer weryfikacji Forma efektu STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT osiągnięcia zajęć kształcenia POSIADA: zamierzonego dla efektu kształcenia kierunku WIEDZĘ K1P_W10 K1P_W13 K1P_W14 K1P_W15 K1P_U01 K1P_U04 K1P_U15 K1P_U21 Ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę na temat materiałów technicznych, ich struktur, właściwości i zastosowań; ma wiedzę dotyczącą przemian fazowych zachodzących w materiałach, obróbek cieplnych i cieplno-chemicznych Ma uporządkowaną wiedze z zakresu maszynoznawstwa, zna podstawowe elementy maszyn, sposoby ich doboru, projektowania i obliczeń , zna możliwości oprogramowania inżynierskiego w zakresie wspomagania obliczeń i analiz pracy maszyn i urządzeń Ma wiedzę praktyczną w zakresie eksploatacji maszyn i urządzeń wystarczającą do planowania i nadzorowania zadań obsługowych dla zapewnienia niezawodnej eksploatacji maszyn i urządzeń Ma uporządkowaną i podbudowaną praktycznie wiedzę z zakresu technik wytwarzania stosowanych w budowie maszyn, w tym obróbki skrawaniem, obróbki erozyjnej, obróbki plastycznej, odlewnictwa, spajania, przetwórstwa tworzyw sztucznych, zna zjawiska towarzyszące procesom w obszarze wymienionych technik wytwarzania oraz wpływu parametrów procesów na te zjawiska. UMIEJĘTNOŚCI Potrafi uzyskiwać informację z literatury i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie. Potrafi przygotować i przedstawić krótką prezentację poświęconą tematowi realizowanego na wykładzie. Potrafi ocenić konstrukcję z uwzględnieniem aspektów technologicznych i ekonomicznych, potrafi ocenić proces technologiczny w oparciu o kryteria o charakterze ekonomicznym. Potrafi ocenić przydatność i dokonywać wyboru metod i środków rozwiązania prostego zadania o charakterze technologicznym lub konstrukcyjnym oraz ma doświadczenie związane z rozwiązywaniem praktycznych zadań inżynierskich zdobytych w środowiskach zajmujących się działalnością inżynierską W zaliczenie pisemne i/lub ustne W zaliczenie pisemne i/lub ustne W zaliczenie pisemne i/lub ustne W zaliczenie pisemne i/lub ustne W Zadania wykonane samodzielnie W Zadania wykonane samodzielnie W Zadania wykonane samodzielnie W Zadania wykonane samodzielnie W Dyskusja W Dyskusja KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 K1P_K04 Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych Potrafi określić priorytet oraz identyfikować i rozstrzygać dylematy związane z realizacją określone przez siebie lub innych zadania. K1P_K05 Ma świadomość ważności i zrozumienia pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje. W Dyskusja TREŚCI PROGRAMOWE Forma zajęć TEMAT Liczba godzin 1. Pojęcie naprawy, remontu i regeneracji, fazy procesu technologicznego naprawy maszyny. Zasady kwalifikowania 1 maszyn i urządzeń do naprawy. 2. Oczyszczanie i demontaż maszyn zakwalifikowanych do 1 naprawy. Metody weryfikacji części maszyn. 3. Omówienie metod spawania występujących w praktyce jako 2 techniki spajania. 4. Omówienie metod napawania występujących w praktyce 2 jako metod regeneracji części maszyn. 5. Omówienie metod natryskiwania występujących w praktyce 2 jako metod regeneracji części maszyn. 6. Proces technologiczny nakładania powłok galwanicznych. 1 7. Omówienie metod zgrzewania występujących w praktyce 2 jako techniki spajania. 8. Metody klejenia występujące podczas naprawy części 1 maszyn 9. Lutowanie jako metoda spajania wykorzystywana w czasie 1 naprawy. 10. Metody naprawy za pomocą obróbki mechanicznej. 1 11. Montaż połączeń oraz montaż podzespołów i zespołów. 2 12. Zaliczenie przedmiotu 2 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Komputer, sprzęt multimedialny Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne Wykład informacyjny Suma godzin 18 SPOSOBY OCENY Wykład – zaliczenie z oceną NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim Godziny pracy studenta Konsultacje w uczelni przewidziane Samodzielna praca studenta, np. planem zajęć dla przygotowanie do zajęć, do egzaminu przedmiotu i inne wynikające z realizacji przedmiotu Zajęcia wg planu 18 Rozwiązywanie zadań domowych Razem 5 22 5 50 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 2 Określenie czy przedmiot może Student ma prawo do pisania dwóch zaliczeń poprawkowych. być wielokrotnie zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa 1) Adamiec P.; Technologia napraw pojazdów samochodowych 2) Wrotkowski J.; Remont maszyn : demontaż, naprawa elementów, montaż 1987. 3) Adamiec P.; Regeneracja i wytwarzanie warstw wierzchnich elementów maszyn transportowych, 1999 Literatura uzupełniająca Uwagi KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Trwałość i niezawodność maszyn Nazwa przedmiotu M15 Kod przedmiotu 2 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmiot kierunkowy przedmiotów Polski Język wykładowy II Rok studiów Semestr studiów IV Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze W 18 RAZEM 18 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie Dr. hab. inż. Lucjan Śnieżek Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych Forma zajęć …W……. Nazwisko i imię prowadzącego Dr. hab. inż. Lucjan Śnieżek CELE KSZTAŁCENIA Zaznajomienie studenta z fazami istnienia obiektu technicznego. Poznanie procesów eksploatacji maszyn. Poznanie sposobów zapobiegania zużywania elementów maszyn. Funkcje niezawodności i zawodności, niezawodność systemów a niezawodność człowieka. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu kształcenia dla kierunku STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: WIEDZĘ Forma zajęć Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia K1P_W13 K1P_W14 ma uporządkowaną wiedze z zakresu maszynoznawstwa, zna podstawowe elementy maszyn, sposoby ich doboru, projektowania i obliczeń , zna możliwości oprogramowania inżynierskiego w zakresie wspomagania obliczeń i analiz pracy maszyn i urządzeń Egzamin pisemny i/lub ustny W Egzamin pisemny i/lub ustny ma wiedzę praktyczną w zakresie eksploatacji maszyn i urządzeń wystarczającą do planowania i nadzorowania zadań obsługowych dla zapewnienia niezawodnej eksploatacji maszyn i urządzeń W UMIEJĘTNOŚCI K1P_U11 K1P_U24 potrafi rozwiązywać problemy techniczne w oparciu W o prawa mechaniki oraz dokonywać analiz wytrzymałościowych części i zespołów maszynowych, potrafi w podstawowym zakresie wykorzystać oprogramowanie inżynierskie CAD do tych celów Zadania wykonane samodzielnie ma doświadczenie związane z utrzymaniem urządzeń i systemów technicznych typowych dla Mechaniki i Budowy Maszyn Zadania wykonane samodzielnie W KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych K1P_K05 ma świadomość ważności i zrozumienia pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje Forma zajęć W Dyskusja W Dyskusja W TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT 1. Maszyna jako obiekt techniczny. Fazy istnienia obiektu technicznego 2. Fizykochemiczne podstawy eksploatacji maszyn. Procesy .zużywania maszyn i urządzeń. Zużywanie tribologiczne i nietribologiczne 3. Postacie i formy zużywania 4. Rola tarcia w procesie zuzywania elementów maszyn i urządzeń. Sposoby zapobiegania nadmiernemu zużyciu 5. Wpływ procesów eksploatacji na trwałość maszyn Liczba godzin 1 2 1 1 2 Suma godzin 6. Obsługa techniczna maszyn 7. Remonty, przeglądy i modernizacja parku maszynowego 8. Niezawodność i zawodność obiektu technicznego 1 1 2 18 9. Wprowadzenie do rachunku prawdopodobieństwa. 2 zmienne losowe ciągłe i dyskretne .Rozkłady zmiennych losowych, histogramy,gęstość prawdopodobieństwa 10 Wskazniki niezawodności,oczekiwany czas zdatności urz – 2 dzenia, intensywność uszkodzeń.Wzór Winera. 11 Niezawodność systemu a jego struktura.Rezerwowanie 2 12 Niezawodność człowieka w systemie: człowiek-maszyna 1 otoczenie NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Rzutnik multimedialny,normy,katalogi Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne SPOSOBY OCENY Egzamin NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu Godziny kontaktowe akademickim konsultacje… z nauczycielem Liczba godzin na zrealizowanie aktywności 18 2 Samodzielna praca studenta, np. 30 przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Razem 50 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 2 Student ma prawo do zdawania dwóch egzaminów Określenie czy przedmiot poprawkowych. może być wielokrotnie zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa 1Bobrowski.D:Modele i metody atematyczne teorii niezawodności w przykładach i zadaniach.WNT Warszawa 1985 2.Dethoor.J.M,Groboillt: Trwałość urządzeń technicznych.WNT Warszawa 1971 3. Legutko St: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń.WSIP Warszawa 2004 4.Matyjewski M : Niezawodność czlowieka. Warszawa 2006 5.Nizinski St: Eksploatacja obiektów technicznych 6.Szopa T: Niezawodność i bezpieczeństwo.Of.Wyd.PW 2009 Uwagi KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS CZĘŚĆ A - INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Studia pierwszego stopnia Poziom realizacji przedmiotu Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Nazwa przedmiotu Napędy hydrauliczne i pneumatyczne M16 Kod przedmiotu 4 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Specjalności Przyporządkowanie do grupy przedmiotów Polski Język wykładowy II III Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych* Godziny Wykłady 18 Ćwiczenia audytoryjne 0 Ćwiczenia laboratoryjne 9 RAZEM 27 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie Koordynator przedmiotu Dr inż. Wojciech Kramarek CZĘŚĆ B - INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Nazwisko i imię prowadzącego Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych W zakresie wiedzy Wykłady Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Dr inż. Wojciech Kramarek Dr inż. Wojciech Kramarek CELE KSZTAŁCENIA Znajomość elementów napędowych i sterujących hydrauliki siłowej oraz pneumatyki. Mówimy tutaj o znajomości charakterystyk typowych elementów jak pompy lub sprężarki, zawory ciśnieniowe, rozdzielacze, dławieniowe elementy regulacyjne, itp.. Szczególnie istotna będzie umiejętność określania przewidywanego zachowania obiektów zasilanych układami hydraulicznymi bądź pneumatycznymi, zwłaszcza w sytuacjach uszkodzeń elementów układu. Efektem finalnym powinna być umiejętność zaprojektowania prostego układu sterującego i napędowego hydrostatycznego bądź pneumatycznego. 1. Umiejętność doboru elementów hydraulicznych lub pneumatycznych do projektowanego układu sterującego lub napędowego. 2. Umiejętność określania przewidywanego zachowania obiektów zasilanych układami hydraulicznymi bądź pneumatycznymi, zwłaszcza w sytuacjach uszkodzeń elementów układu. Efektem finalnym powinna być umiejętność zaprojektowania prostego układu sterującego i napędowego hydrostatycznego bądź pneumatycznego. 3.Umiejętność określenia charakterystyk (parametrów pracy, szybkości działania ) projektowanego układu. 1. Poznanie i zrozumienie ważności technicznych aspektów i W zakresie kompetencji skutków działalności inżynierskiej w zakresie napędów społecznych: hydraulicznych i pneumatycznych w maszynach i instalacjach procesowych, jej wpływu na społeczeństwo. 2. Zrozumienie istoty i znaczenia wymogów BHP w pracach związanych ze sterowaniem i napędami płynowymi. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć W zakresie umiejętności: Numer efektu kształcenia dla kierunku STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć** Skrócony opis zajęć dydaktycznych Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ K1P_W15 ma uporządkowaną i podbudowaną praktycznie W i ĆL wiedzę z zakresu technik wytwarzania stosowanych w budowie maszyn, w tym obróbki skrawaniem, obróbki erozyjnej, obróbki plastycznej, odlewnictwa, spajania, przetwórstwa tworzyw sztucznych, zna zjawiska towarzyszące procesom w obszarze wymienionych technik wytwarzania oraz wpływu parametrów procesów na te zjawiska Egzamin pisemny Egzamin ustny w ograniczonym zakresie K1P_W18 zna podstawowe metody i techniki oraz narzędzia W i ĆL informatyczne do rozwiązywania prostych zadań z zakresu konstrukcji i wytwarzania maszyn Egzamin pisemny Egzamin ustny w ograniczonym zakresie K1A_W19 ma podstawową wiedzę niezbędną do rozumienia W i ĆL pozatechnicznych uwarunkowań działalności inżynierskiej, w tym uwarunkowań społecznych, prawnych i ekonomicznych, ma podstawową wiedze z zakresu bezpieczeństwa przy eksploatacji maszyn Egzamin pisemny Egzamin ustny w ograniczonym zakresie UMIEJĘTNOŚCI K1P_U06 ma umiejętności samokształcenia się m. in. w celu podnoszenia kompetencji zawodowych W Debata K1P_U14 stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w środowisku zakładu przemysłowego ĆL Zadanie wykonane samodzielnie, Zadanie wykonane grupowo K1P_U15 potrafi ocenić konstrukcję z uwzględnieniem W i ĆL aspektów technologicznych i ekonomicznych, potrafi ocenić proces technologiczny w oparciu o kryteria o charakterze ekonomicznym potrafi dobrać materiały konstrukcyjne, stan ĆL materiału ( obróbka cieplna lub powierzchniowa, powłoki) uwzględniając przy tym charakter pracy części potrafi posługiwać się aparaturą pomiarową, ĆL narzędziami i aparaturą do pomiarów warsztatowych oraz ma umiejętność korzystania i doświadczenie w korzystaniu z norm i standardów, potrafi dobrać narzędzia pomiarowe i oszacować błędy pomiaru K1P_U16 K1P_U22 Kolokwium Kolokwium Zadanie wykonane samodzielnie, Zadanie wykonane grupowo KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede W i ĆL wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych K1P_K04 potrafi określić priorytet oraz identyfikować i rozstrzygać dylematy związane z realizacją określone przez siebie lub innych zadania ĆL Zadanie wykonane samodzielnie, Zadanie wykonane grupowo K1P_K05 ma świadomość ważności i zrozumienia pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje W i ĆL Debata Forma zajęć Wykłady TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT Wykład z hydrauliki siłowej 4h. Wprowadzenie do napędów i sterowań hydraulicznych. Pompy. Przykłady zastosowań napędów hydraulicznych w różnych dziedzinach techniki. Prawo Paskala, podstawowe zależności dotyczące przepływów i ciśnień w stanach ustalonych (natężenie przepływu, moc obwodu hydraulicznego). Zasada działania pompy wyporowej. Podstawowe =ηteoretyczne i rzeczywiste charakterystyki pompy: Q = f(p); N = f(p); f(p). Przykład prostego układu Debata Liczba godzin 2 Suma godzin 18 hydraulicznego napędu maszyny technologicznej. Przebiegi prędkości elementu wykonawczego, ciśnień oraz mocy pompy. Pompa z regulacją ciśnienia p = const. Przykład budowy pompy łopatkowej z zerową regulacją. Przykład zastosowania pompy z regulatorem ciśnienia. 4h. Siłownik liniowy. Rozdzielacze hydrauliczne. Zawory ciśnieniowe Zawory zwrotne, filtry. Siłownik hydrauliczny jedno i dwustronnego działania. Nurnikowy siłownik hydrauliczny. Rozdzielacz hydrauliczny, schematy możliwych połączeń. Rozdzielacze ręczne oraz elektromagnetyczne. Przykłady budowy rozdzielacza suwakowego Rozdzielacze elektrohydrauliczne, zasada działania, przykład budowy. Nastawniki czasu przesterowania. Zawory ciśnieniowe bezpośredniego działania. Zawory ciśnieniowe wstępnie sterowane (dwustopniowe). Zadania zaworu przelewowego oraz zaworu bezpieczeństwa Zawór zwrotny, jego rola w układzie hydraulicznym.. Filtrowanie cieczy hydraulicznej, źródła zanieczyszczeń. 4h. Układy z dławieniową regulacją prędkości. Układy hydrauliczne z hydroakumulatorami Dławik jako element regulacyjny natężenia przepływu. Zasada działania regulatora przepływu przelotowego. Charakterystyki prędkościowe w funkcji obciążenia układów hydraulicznych z elementami regulacyjnym na: a) wlocie, b) wylocie. Charakterystyki ciśnieniowe w/w układów. Zasilanie układów dławieniowych przy pomocy pompy o stałej wydajności, charakterystyki mocy i sprawności takiego układu. Energooszczędne układy dławieniowe: z pompami odciążanymi oraz z pompami z regulacją p = const (z zerową regulacją). 2h. Hydroakumulator i jego zastosowanie w układach hydrauliki siłowej. Zasada działania i przykład budowy hydroakumulatora. Akumulator jako źródło energii w układach o pracy przerywanej. Układy ładowania hydroakumulatora: a) z zaworem przełączającym, b) z przekaźnikiem ciśnienia sygnalizującym moment odciążenia pompy.. Niezbędne zabezpieczenia hydroakumulatora w hydraulicznym układzie zasilającym. Obliczenia w celu doboru hydroakumulatora do rozważanego układu. 2h. Hydrauliczne układy proporcjonalne Hydrauliczne elementy proporcjonalne: rozdzielacze proporcjonalne, zawory proporcjonalne. Podstawowe charakterystyki w/w elementów. Kompensacja obciążenia i zawory kompensujące. Układy 2 2 2 2 kompensacyjne wykorzystujące elementy logiczne. 2h. Serwonapędy elektrohydrauliczne. Serwozawór elektrohydrauliczny dwustopniowy. Zasada działania. Budowa pierwszego i drugiego stopnia serwozaworu. Główne charakterystyki serwozaworu: statyczne oraz dynamiczne. Dynamiczne kryteria doboru elementów układu. Przykłady hydraulicznego zasilania układów serwonapędowych. 2 Wykład z napędów i sterowań pneumatycznych Ćwiczenia laboratoryjne 4h. Wiadomości wstępne o napędach pneumatycznych. Zespoły przygotowania sprężonego powietrza. Prawa gazowe, właściwości płynów, powietrze jako czynnik energetyczny. Równania przepływu, Właściwości przepływowe elementów pneumatycznych, straty przepływu. Przemysłowe instalacje sprężonego powietrza .Konstrukcja i zakres zastosowania elementów przygotowania sprężonego powietrza, oraz ich klasyfikacja, dobór:-filtry mechaniczne, adsorbcyjne, absorpcyjne, smarownice smoczkowe i selekcyjne, zawory redukcyjne. 2 4h. Elementy i zespoły przetwarzania energii sprężonego powietrza. Napędy ruchów liniowych i obrotowych (wahliwych). Przykłady konstrukcji siłowników pneumatycznych z tłoczyskami i beztłoczyskowych, do ruchów liniowych, wahliwych i obrotowych. Obliczenia napędów pneumatycznych, dobór wielkości siłownika pneumatycznego. Tłumienie prędkości ruchu na końcu skoku. 2 2h. Zawory pneumatyczne. Budowa zaworów rozdzielających suwakowych oraz tulejowo-gniazdowych. Przegląd i budowa zaworów specjalnego przeznaczenia: zwrotnych, dławiącozwrotnych, sekwencyjnych, czasowych ora szybkiego spustu 1. Wyznaczanie charakterystyk układu hydraulicznego zasilanego pompą o stałej wydajności oraz tego samego układu zasilanego pompą z zerową regulacją. 2 2. Określanie charakterystyk ciśnieniowych i prędkościowych oraz mocy układów hydraulicznych dławieniowych zasilanych przez dławik bądź regulator przepływu umieszczonych na wlocie. 3. Wyznaczanie charakterystyk przepływowych i ciśnieniowych zaworów ciśnieniowych sterowanych bezpośrednio oraz pośrednio 4.Zaliczanie ćwiczeń laboratoryjnych. 2 2 2 3 9 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE SPOSOBY OCENY FORMY/METODY NAUCZANIA Laptop, rzutnik, stanowiska laboratoryjne Wykład – Egzamin 90 minut (po zaliczeniu laboratorium) Ćwiczenia laboratoryjne – wejściówki, sprawozdania NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu Wykłady i ćwiczenia laboratoryjne Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu i raporty z ćwiczeń laboratoryjnych Razem Liczba godzin na zrealizowanie aktywności 27 (W18, ĆL9) 73 100 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu: 4 Określenie czy przedmiot może Student ma prawo do zdawania dwóch egzaminów poprawkowych. być wielokrotnie zaliczany LITERATURA [1] Osiecki A.: Hydrostatyczny napęd maszyn, WNT 1998 Literatura podstawowa [2] Stryczek S.: Napęd hydrostatyczny, WNT 1997 [3] Zbiorowa: Pneumatyka i hydraulika maszyn technologicznych, WPW 1990 [4] Anthony Eposito. :Fluid power with applications, Prentice-Hall International [5] F. Don Norvelle. :Electrohydraulic Control Systems, Prentice-Hall International [1] Krakowiak S.: Wprowadzenie do techniki automatyzacji, PWN, 1989r 1] Literatura uzupełniająca [2] Kostro J. :Elementy, urządzenia i układy automatyki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Uwagi KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii PWSZ w Ciechanowie Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Nazwa przedmiotu Materiałoznawstwo M17 Kod przedmiotu 7 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmiot kierunkowy przedmiotów polski Język wykładowy I I i II Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze Wykład 27 Ćwiczenia laboratoryjne 27 RAZEM 54 Wydział Inżynierii i Ekonomii PWSZ w Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Ciechanowie kształcenie Koordynator przedmiotu Doc.dr inż. Wojciech Przedpełski Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Nazwisko i imię prowadzącego Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych W Doc.dr inż. Wojciech Przedpełski L Doc.dr inż. Wojciech Przedpełski CELE KSZTAŁCENIA 1.Zapoznanie studentów z budową materii 2.Zapoznanie studentów z własnościami wybranych grup materiałów. 3.Zapoznanie studentów z budową materiałów krystalicznych i bezpostaciowych. 4. Zapoznanie studentów z przetwórstwem polimerów, szkieł, metali i ceramiki. 5. Zapoznanie studentów z wpływem temperatury na własności materiałów konstrukcyjnych. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu kształcenia dla STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego kierunku efektu kształcenia WIEDZĘ K1P_W10 Ma uporządkowaną i podbudowaną praktycznie W wiedzę na temat materiałów technicznych, ich struktur, właściwości i zastosowań; ma wiedzę CL dotyczącą przemian fazowych zachodzących w materiałach, obróbek cieplnych i cieplno‐chemicznych Egzamin Wejściówki, sprawozdania UMIEJĘTNOŚCI K1P_U01 K1P_U02 K1P_U17 potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy W danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także CL wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie potrafi pracować indywidualnie i w zespole; umie oszacować czas potrzebny na realizację zleconego zadania; potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac zapewniających dotrzymanie terminów CL potrafi dobrać elementy konstrukcyjne maszyn, W elementy napędów elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych, elementy układów sterowania w CL oparciu o ich charakterystyki techniczne Egzamin Wejściówki, sprawozdania Wejściówki, sprawozdania Egzamin Wejściówki, sprawozdania KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 K1P_K03 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede W wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji CL zawodowych i osobistych potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT Forma zajęć Wykład 1. 2. 3. 4. Atom i metody badania jego budowy. 5. 6. 7. Badanie własności mechanicznych materiałów. Stany skupienia materii. Budowa i własności metali. Zależność między strukturą, własnościami mechanicznymi i zastosowaniem. Metody poprawiania własności mechanicznych materiałów. Wejściówki, sprawozdania Wejściówki, sprawozdania Liczba godzin 1 1 3 5 8. Przetwórstwo metali,- odlewanie i przeróbka plastyczna. Zachowanie się materiałów w niskich temperaturach 2 2 2 1 9. Budowa polimerów i ich własności. 3 Produkcja żelaza z rudy 10. Ochrona przed korozją. CL Egzamin 1 Suma godzin 11. Ceramika i sposoby jej formowania 2 12. Zaliczanie przedmiotu- konsultacje i uzupełnienia. 4 27 Laboratorium 1.Zasady BHP w Laboratorium. Wprowadzenie do zajęć, Regulamin 1 2.Przygotowanie próbek do badań metalograficznych oraz techniki obserwacji stosowane podczas pacy na mikroskopie metalograficznym. 2 3.Badanie makroskopowe połączeń spawanych 3 4. Określenie wielkości ziarna w stopach metali. 3 5.Analiza mikrostruktur stopów żelaza z węglem i ich związek z układem równowagi. 3 6. Badanie krzywej krzepnięcia czystego metalu. 3 7.Porowatość materiałów ceramicznych. Mikroskopowe określenie porowatości. 3 8. Identyfikacja polimerów metodami fizycznymi. 3 9.Badanie kruchości polimerów w obniżonych temperaturach 3 10.Uzupełnienie Laboratorium, Zaliczanie, 3 27 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne Sprzęt multimedialny SPOSOBY OCENY Egzamin. Zaliczenie ćwiczeń na podstawie sprawdzianów pisanych przed każdym ćwiczeniem i sprawozdań z każdego ćwiczenia. NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Liczba godzin na zrealizowanie aktywności 80 Godziny kontaktowe z nauczycielem Godziny pracy akademickim studenta w uczelni przewidziane planem Wykład (27), Konsultacje (13) 40 zajęć dla przedmiotu Ćwiczenia laboratoryjne (27), 40 Konsultacje (13) 95 Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Razem 175 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 7 Student ma prawo do zdawania dwóch egzaminów Określenie czy przedmiot poprawkowych. może być wielokrotnie zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa 1. Bojarski Z.Gigla M. Stróż K Surowiec M „Krystalografia”PWN Warszawa 2007. 2. A.Ciszewski, T.Radomski, A.Szumer. „Materiałoznawstwo” Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej 1998. 3. F.Wojtkun i J.P.Sołncew „Materiałoznawstwo” T 1,2,Politechnika Radomska 1999. 4. L.A.Dobrzański „ Metaloznawstwo z Podstawami Nauk o Materiałach” Wydawnictwo NT. M.F.Ashby, D.R.H. Jonem. „Materiały inżynierskie „ NT. Warszawa. 5. Bojarski Z.Gigla M. Stróż K Surowiec M „Krystalografia”PWN Warszawa 2007. 6. A.Ciszewski, T.Radomski, A.Szumer. „Materiałoznawstwo” Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej 1998. 7. F.Wojtkun i J.P.Sołncew „Materiałoznawstwo” T 1,2,Politechnika Radomska 1999. 8. L.A.Dobrzański „ Metaloznawstwo z Podstawami Nauk o Materiałach” Wydawnictwo NT. Literatura uzupełniająca Uwagi 1. M.F.Ashby, D.R.H. Jonem . „Materiały inżynierskie „ NT. Warszawa KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Studia pierwszego stopnia Poziom realizacji przedmiotu Tytuł zawodowy uzyskiwany Inżynier przez studenta Termodynamika techniczna Nazwa przedmiotu M18 Kod przedmiotu 5 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Kierunkowe przedmiotów polski Język wykładowy I Rok studiów Liczba godzin w Semestr studiów semestrze Forma zajęć dydaktycznych Wykłady I 18 Ćwiczenia audytoryjne I 9 36 RAZEM Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie dr inż. Jacek Łączyński Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Nazwisko i imię Forma zajęć Wszystkie osoby prowadzące prowadzącego zajęcia w obrębie przedmiotu Wykłady (W) dr inż. Jacek Łączyński z uwzględnieniem tytułów i stopni Ćwiczenia audytoryjne (ĆA) dr inż. Jacek Łączyński naukowych CELE KSZTAŁCENIA Wykład: Przedstawienie poziomu stanu wiedzy w obszarze termodynamiki oraz przygotowanie studentów do analizowania i projektowania procesów cieplnych oraz stworzenie podstaw do studiów nad projektowaniem, doskonaleniem i eksploatacją maszyn i urządzeń energetycznych. Ćwiczenia audytoryjne: Rozwiązywanie zadań praktycznych zgodne z zakresem wykładów i poszerzające jego treści. Ćwiczenia mają na celu wyrabiać u studentów umiejętność samodzielnego myślenia przy rozwiązywaniu zadań i uczyć ich odpowiedzialności za otrzymane wyniki. Każdy student ma nauczyć się rozumnie wybierać i adaptować odpowiednie wzory teoretyczne oraz umiejętnie wyszukiwać lub wyliczać brakujące dane. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Metoda Numer weryfikacji Forma efektu STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT osiągnięcia zajęć kształcenia POSIADA: zamierzonego dla efektu kształcenia kierunku WIEDZĘ K1P_W02 K1P_W09 K1P_W11 K1P_U01 K1P_U12 K1P_K01 K1P_K04 K1P_K05 Forma zajęć Wykład informacyjny Ma wiedzę w zakresie fizyki klasycznej j przydatną do formułowania i rozwiązywania podstawowych zadań z zakresu Mechaniki i Budowy Maszyn Ma podstawową wiedzę z zakresu mechaniki płynów, w szczególności: warunków równowagi płynów, rodzajów przepływów, którą wykorzystuje przy rozwiązywaniu zagadnień termodynamicznych. Ma podstawową wiedzę z zakresu termodynamiki technicznej, w tym wiedzę umożliwiającą modelowanie matematyczne wymiany ciepła w procesach technologicznych. UMIEJĘTNOŚCI Potrafi uzyskiwać informację z literatury i innych źródeł pozwalająca rozwiązać zadanie termodynamiczne. Potrafi wykorzystać prawa termodynamiki technicznej do opisu zjawisk fizycznych i modelowania matematycznego wymiany ciepła w procesach technologicznych. KOMPETENCJE SPOŁECZNE Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych Potrafi określić priorytet oraz identyfikować i rozstrzygać dylematy związane z realizacją określone przez siebie lub innych zadania. Ma świadomość ważności i zrozumienia pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje. TREŚCI PROGRAMOWE W Egzamin pisemny i/lub ustny W Egzamin pisemny i/lub ustny ĆA Egzamin pisemny i/lub ustny Zadania wykonane grupowo ĆA Zadania wykonane samodzielnie ĆA Zadania wykonane grupowo W Dyskusja W Dyskusja W Dyskusja W TEMAT 1. Pojęcie termodynamiki technicznej i podstawowych pojęć, jednostki miar. 2. Właściwości gazów, prawa gazowe, równania stanu, roztwory gazów, ciepło właściwe gazów. 3. Zerowa zasada termodynamiki, prawa gazów doskonałych, ciepło właściwe gazów mieszaniny gazów doskonałych i prawo Daltona. 4. Bilans energetyczny: praca, ciepło, energia wewnętrzna, entalpia. 5. Równanie I zasady termodynamiki: entropia, wykresy pracy i ciepła. 6. Przemiany termodynamiczne gazów doskonałych. 7. Obiegi termodynamiczne - II zasada termodynamiki: entropia, egzergia. 8. Ogólna charakterystyka rodzajów wymiany ciepła Liczba godzin Suma godzin 1 2 2 2 1 2 2 2 18 (przewodzenie, konwekcja, promieniowanie), złożona wymiana ciepła, ustalona i nieustalona wymiana ciepła. 9. Spalanie: rodzaje spalania, podział paliw, ciepło reakcji spalania, własności paliw, reakcje stechiometryczne, 2 teoretyczne zapotrzebowanie tlenu i skład spalin. 10. Silniki cieplne: tłokowe silniki spalinowe, zasada działania silnika czterosuwowego o ZI i o ZS, obiegi teoretyczne 2 tłokowych silników spalinowych i porównanie ich sprawności. 1. Prawa gazu doskonałego. Równanie stanu gazu Ćwiczenia 2 doskonałego.Mieszaniny gazów doskonałych. audytoryjne 2. Ustalona wymiana ciepła – zadania z przewodzenia i 2 przenikania ciepła. 3. Spalanie paliw – obliczenia m.in. nadmiaru powietrza, 9 2 temperatury spalania, strat spalania itp. 4. Wyznaczanie parametrów w punktach charakterystycznych obiegu teoretycznego silnika spalinowego, jego pracy oraz 2 sprawności 5. Kolokwium 1 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Komputer, sprzęt multimedialny, tablica Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne SPOSOBY OCENY Wykład - egzamin, ĆA – dwa kolokwia, Ocena zintegrowana – OZ=0,6·OW+0,4·OĆA NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim Godziny pracy studenta Konsultacje w uczelni przewidziane Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu planem zajęć dla i inne wynikające z realizacji przedmiotu przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Zajęcia wg planu 27 Rozwiązywanie zadań domowych 3 25 70 Razem 125 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 5 Określenie czy przedmiot może Student ma prawo do zdawania dwóch egzaminów poprawkowych. być wielokrotnie zaliczany Student ma prawo poprawiać każde kolokwium jeden raz. LITERATURA Literatura podstawowa 1) Wiśniewski S.; Termodynamika techniczna 2012 2) Szargut J.; Termodynamika techniczna 2011 3) Wrzesinski Z.; Termodynamika 2008. 4) Hołyst R.; Termodynamika w zadaniach 2008. 5) Nagórski Z.; Wybrane zagadnienia z termodynamiki technicznej, Warszawa 2008. 6) Ambrozik A.; Wybrane zagadnienia procesów cieplnych w tłokowych silnikach spalinowych 2003. Literatura uzupełniająca Uwagi 7) Ochęduszko S, Szargut J., Górniak H., Guzik A., Wilk S. Zbiór zadań z termodynamiki technicznej. PWN, Warszawa (wszystkie wyd.). 8) T.R. Fodemski – Pomiary cieplne cz.I i II 9) M. Mieszkowski - Pomiary cieplne i energetyczne 10) T. Bohdal i in. – Ćwiczenia laboratoryjne z termodynamiki 11) F. Kotlewski - Pomiary w technice cieplnej 12) L. Kołodziejczyk - Pomiary w inżynierii sanitarnej 1) Teodorczyk A. , Zbiór zadań z termodynamiki technicznej. WSiP Warszawa 1997. 2) Szymański M.; Zbiór zadań z termodynamiki 2006. 3) A. Miller - Maszyny i urządzenia cieplne, WSiP 4) Wykres i-s dla pary wodnej wg M.P. Wukałowicza 5) D. Foltańska-Werszko - Teoria systemów cieplnych. Termodynamika – podstawy KARTA PRZEDMIOTU / SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Elektrotechnika i Elektronika Nazwa przedmiotu M19 Kod przedmiotu 6 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy kierunkowy przedmiotów polski Język wykładowy II III i IV Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze WYKŁAD 18 ĆWICZENIA 9 LABORATORIUM 18 RAZEM 45 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej PWSZ CIECHANÓW, WYDZIAŁ kształcenie INŻYNIERII I EKONOMII, CIECHANÓW ul. Narutowicza 9 Koordynator przedmiotu dr inż. Tomasz Dzik Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych WYKŁAD Nazwisko i imię prowadzącego dr inż. Tomasz Dzik ĆWICZENIA dr inż. Tomasz Dzik AUDYTORYJNE ĆWICZENIA dr inż. Tomasz Dzik LABORATORATORYJNE CELE KSZTAŁCENIA Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z podstawowymi zjawiskami fizycznymi wykorzystywanymi w elektrotechnice i elektronice. Zakłada się nabycie wiedzy dotyczącej rozumienie zagadnień z zakresu obwodów i układów elektrycznych oraz poznanie elementów i podstawowych układów elektronicznych i energoelektronicznych. Student będzie znał zjawiska i pojęcia związane z układami elektroniki, oraz będzie potrafił wykonywać podstawowe obliczenia w prostych obwodach prądu stałego i przemiennego. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ Forma Metoda efektu PRZEDMIOT POSIADA: zajęć weryfikacji kształcenia dla kierunku K1P_W05 osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ ma podstawową wiedzę z zakresu elektrotechniki i W, elektroniki, w tym wiedzę umożliwiającą analizę, dobór i projektowania napędów elektrycznych oraz ĆA, układów sterowania maszyn ĆL K1P_W06 ma uporządkowaną i podbudowaną wiedzę ĆL praktyczną z zakresu metrologii, elementów toru pomiarowego i ich charakterystyk, przetwarzania i rejestracji sygnałów, ma wiedzę z metrologii warsztatowej Kolokwia, Kolokwia Wejściówki i sprawozdania Wejściówki i sprawozdania UMIEJĘTNOŚCI potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy W, danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także ĆA, wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać ĆL opinie Kolokwia, Wejściówki i sprawozdania K1P_U02 potrafi pracować indywidualnie i w zespole; umie ĆL oszacować czas potrzebny na realizację zleconego zadania; potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac zapewniających dotrzymanie terminów K1P_U03 potrafi opracować dokumentację dotyczącą realizacji ĆL zadania inżynierskiego i przygotować tekst zawierający omówienie realizacji tego zadania. Wejściówki i sprawozdania Wejściówki i sprawozdania K1A_U22 potrafi posługiwać się aparaturą pomiarową, ĆL narzędziami i aparaturą do pomiarów warsztatowych oraz ma umiejętność korzystania i doświadczenie w korzystaniu z norm i standardów, potrafi dobrać narzędzia pomiarowe i oszacować błędy pomiaru K1P_U01 Kolokwia Wejściówki i sprawozdania KOMPETENCJE SPOŁECZNE W, K1P_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji ĆA, zawodowych i osobistych ĆL K1P_K03 potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role ĆL Kolokwia, Kolokwia Wejściówki i sprawozdania Zaliczenie TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT Forma zajęć WYKŁAD 1. Wprowadzenie - regulamin przedmiotu. Rola elektryki we 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Ćwiczenia współczesnym społeczeństwie: uzyskiwanie energii użytecznych (ciepło, światło, energia kinetyczna), nośnik informacji (także w zastosowaniach do sterowania pracą urządzeń, automatyzacji procesów, pomiarów wielkości nieelektrycznych itp.). Oznaczenia wielkości fizycznych i układ jednostek SI. Konwencje stosowane w elektrotechnice. Podstawowe zasady rozwiązywania rachunkowych zagadnień technicznych, precyzja zapisywania wyników obliczeń. Podstawowe prawa elektromagnetyzmu. Ładunek i pole elektryczne. Prąd elektryczny. Konduktywność elektryczna, czynniki określające jej wartość w różnych środowiskach materialnych. Prawa: Coulomba, Ohma, Joule’a i Kirchhoff’a. Pole magnetyczne, indukcja elektromagnetyczna. Materiały ferromagnetyczne. Zasada działania idealnego transformatora. Obwody prądu stałego: Moc i energia w obwodach prądu stałego, bilans mocy. Źródła energii i odbiorniki. Obwody prądu sinusoidalnego: Powstawanie napięcia sinusoidalnie zmiennego. Wielkości charakteryzujące przebiegi sinusoidalne. Zastosowanie rachunku liczb zespolonych w elektrotechnice. Elementy R, L, C w obwodach prądu sinusoidalnego. Moc i energia w obwodach prądu sinusoidalnego. Układy trójfazowe – skojarzony w gwiazdę, skojarzony w trójkąt. Elementy występujące w budowie urządzeń elektrycznych (tory prądowe, izolacja, magnetowody). Elementy i układy mocy. Układy automatyki. Właściwości materiałów stosowanych do budowy elementów urządzeń elektrycznych. Zjawiska fizyczne występujące podczas pracy urządzeń elektrycznych (nagrzewanie, siły elektrodynamiczne, drgania, naprężenia elektryczne). Stany pracy urządzeń. Pojęcie wytrzymałości elektrycznej izolacji. Użytkowe programy komputerowe do analizy i symulacji obwodów elektrycznych, układów elektronicznych i energoelektronicznych. Oddziaływanie prądu elektrycznego na organizm człowieka. Ogólne zasady bezpieczeństwa w elektrotechnice. Sprawdziany wiedzy 1. Wprowadzenie - regulamin przedmiotu, obliczania bazujące na zastosowaniu praw: Coulomba, Ohma, Joule’a i Kirchhoff’a. 2. Analiza liniowych obwodów elektrycznych prądu stałego: obliczanie prądów, napięć, mocy i sprawności; 3. Analiza liniowych obwodów elektrycznych prądu przemiennego zawierającego elementy RLC; 4. Analiza stanów nieustalonych; 5. Sprawdzenie wiedzy Liczba godzin 1 Suma godzin 18 2 3 3 2 2 1 4 1 2 2 1 3 9 Laboratorium 1. Wprowadzenie - regulamin przedmiotu, badanie środków 1 18 ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach elektroenergetycznych. 2. Badanie transformatora jednofazowego 3 3. Pomiary mocy w obwodach jednofazowych prądu 3 przemiennego. Poprawa współczynnika mocy 4. Pomiary napięć, prądów i mocy w obwodach prądu 3 trójfazowego 5. Badanie elementów półprzewodnikowych 3 6. Badanie szeregowego obwodu z elementami RLC. Rezonans 3 napięć. 7. Sprawdzenie wiedzy 2 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne Komputer, sprzęt multimedialny, standardy i procedury tematyczne, normy techniczne, modele techniczne SPOSOBY OCENY Wykład: 2 prace kontrolne (kolokwia); Ćwiczenia: 2 prace kontrolne (kolokwia); Laboratorium: sprawdziany dopuszczające do stanowisk, sprawozdania z badań, NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim Godziny pracy WYKŁAD (18), KONSULTACJE (2) studenta w uczelni 20 przewidziane planem ĆWICZENIA AUDYTORYJNE (9), 11 zajęć dla przedmiotu KONSULTACJE (2) ĆWICZENIA LABORATORYJNE (18), 20 KONSULTACJE (2) Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) WYKŁAD: Przygotowane do 40 sprawdzianów ĆWICZENIA AUDYTORYJNE: 40 Przygotowane do sprawdzianów ĆWICZENIA LABORATORYJNE: Przygotowane do wejściówek, 19 opracowanie sprawozdań Razem 150 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 6 Student może przystąpić do zaliczenia zajęć w dwóch terminach Określenie czy przedmiot poprawkowych może być wielokrotnie zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca Uwagi 1. Kaźmierowski M., Matysik J.: Wprowadzenie do elektroniki i energoelektroniki, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005 2. Nowak M., Barlik R.: Poradnik inżyniera energoelektronika. WNT Warszawa 1998. 3. Bolkowski S.: Teoria obwodów elektrycznych. WNT, Warszawa 1995. 4. Hempowicz P. i in.: Elektrotechnika i elektronika dla nie elektryków. WNT, Warszawa 1999. 5. Majerowska Z., Majerowski A.: Elektrotechnika ogólna w zadaniach. PWN, Warszawa 1999. 6. Dmowski A: Energoelektroniczne układy zasilania prądem stałym w telekomunikacji i energetyce, WNT, Warszawa 1998. 7. Tunia H., i inni: Układy energoelektroniczne - obliczanie, modelowanie, projektowanie. WNT Warszawa 1982. 8. Tunia H., Barlik R. Teoria przekształtników, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003 KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS CZĘŚĆ A - INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Studia pierwszego stopnia Poziom realizacji przedmiotu Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Nazwa przedmiotu Automatyka i Robotyka M20 Kod przedmiotu 6 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Specjalności Przyporządkowanie do grupy przedmiotów Polski Język wykładowy II III i IV Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych* Godziny Wykłady 18 Ćwiczenia audytoryjne 9 Ćwiczenia laboratoryjne 9 RAZEM 36 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie Koordynator przedmiotu Dr inż. Wojciech Kramarek CZĘŚĆ B - INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć* Nazwisko i imię prowadzącego Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych W zakresie wiedzy W zakresie umiejętności: Wykłady Drinż. Wojciech Kramarek Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Dr inż. Wojciech Kramarek Dr inż. Wojciech Kramarek Dr inż. Tomasz Dzik CELE KSZTAŁCENIA 1. Poznanie charakterystyk podstawowych elementów układów automatycznej regulacji oraz metod doboru tych elementów do projektowanego układu 2. Poznanie metod określania błędu pracy układu regulacji ciągłej oraz sposobów prowadzących do minimalizacji tego błędu 3. Zapoznanie się z elementami oraz układami sterowań binarnych. Przedstawione zostaną elementy i układy sterowań przekaźnikowych, elementów logicznych oraz układy z zastosowaniem sterowników logicznych. 1. Umiejętność doboru elementów automatyki przemysłowej do projektowanego układu analogowego lub binarnego. 2. Umiejętność określenia stabilności projektowanego układu. 3.Umiejętność określenia charakterystyk (szybkości działania oraz błędów pracy) projektowanego układu. 4. Umiejętność ciągłego podnoszenia kwalifikacji zawodowych. 1. Poznanie i zrozumienie ważności technicznych aspektów i W zakresie kompetencji skutków działalności inżynierskiej w zakresie automatyzacji społecznych: maszyn i instalacji procesowych, jej wpływu na społeczeństwo. 2. Zrozumienie istoty i znaczenia wymogów BHP w pracach związanych z automatyzacją. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu kształcenia dla kierunku STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia W ĆL ĆA Egzamin pisemny Egzamin ustny w ograniczonym zakresie WIEDZĘ K1P_W04 K1P_W05 K1P_U06 ma elementarną wiedzę z zakresu automatyki i sterowania ma podstawową wiedzę z zakresu elektrotechniki i elektroniki, w tym wiedzę umożliwiającą analizę, W ĆL ĆA dobór i projektowania napędów elektrycznych oraz układów sterowania maszyn UMIEJĘTNOŚCI Ma umiejętności samokształcenia się m. in. w celu podnoszenia kompetencji zawodowych W Egzamin pisemny Egzamin ustny w ograniczonym zakresie Debata Kolokwium K1P_U02 potrafi pracować indywidualnie i w zespole; umie W i ĆL oszacować czas potrzebny na realizację zleconego zadania; potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac zapewniających dotrzymanie terminów Kolokwium K1P_U17 potrafi dobrać elementy konstrukcyjne maszyn, ĆL elementy napędów elektrycznych, hydraulicznych i pneumatycznych, elementy układów sterowania w oparciu o ich charakterystyki techniczne K1P_K01 K1P_K04 KOMPETENCJE SPOŁECZNE W i ĆL rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych ĆA i ĆL potrafi określić priorytet oraz identyfikować i rozstrzygać dylematy związane z realizacją określone przez siebie lub innych zadania TREŚCI PROGRAMOWE Debata Zadanie wykonane samodzielnie, Zadanie wykonane grupowo Forma zajęć Wykłady TEMAT Pojęcia podstawowe automatyki: sygnał, informacja, element, układ automatyki, sterowanie w układzie otwartym, sterowanie w układzie zamkniętym, regulacja automatyczna. Sprzężenie zwrotne. Struktura podstawowego zamkniętego układu sterowania i układu regulacji automatycznej. Podstawowe elementy układu. Klasyfikacje układów, m. in. ze względu na zadanie układu, rodzaje sygnałów, naturę fizyczną elementów.Przykłady techniczne układów. Definicja układu liniowego. Linearyzacja układów . Założenie stacjonarności układów. Opis matematyczny układów liniowych. Charakterystyki statyczne. Sposoby opisu dynamiki układów. Typowe wymuszenia (sygnały wejściowe) i odpowiedzi układu na te wymuszenia. Przejście z opisu różniczkowego na operatorowy (wykorzystanie przekształcenia Laplace’a). Pojęcie transmitancji operatorowej. Transmitancje podstawowych połączeń elementów: szeregowego, równoległego, ze sprzężeniem zwrotnym (ujemnym lub dodatnim). Elementy podstawowe automatyki – podział ze względu na własności dynamiczne. Przykłady elementów, wyznaczanie ich charakterystyk statycznych, ewentualna linearyzacja, wyznaczanie odpowiedzi na wymuszenia skokowe. Charakterystyki częstotliwościowe: definicja, sposoby prezentacji graficznej w różnych układach współrzędnych, charakterystyki logarytmiczne, definicja decybela. Układanie i przekształcanie schematów blokowych. Przykłady układów technicznych: kopiału hydraulicznego, układu regulacji poziomu cieczy. Struktura przyrządowa układu regulacji automatycznej, funkcje poszczególnych elementów. Pojęcie obiektu regulacji. Klasyfikacja obiektów i metody identyfikacji obiektów – analityczne i doświadczalne. Wyznaczanie przybliżonych modeli matematycznych obiektów na podstawie doświadczalnie wyznaczonych odpowiedzi skokowych. Podstawowe wiadomości o regulatorach: funkcja PID, regulatory mikroprocesorowe, ich biblioteki algorytmów. Przykładowe odpowiedzi skokowe regulatorów PID. Wymagania stawiane układom automatyki: stabilność, dokładność statyczna, jakość dynamiczna. Definicja stabilności, ogólny warunek stabilności układów liniowych. Kryteria Hurwitza i Nyquista. Pojęcia zapasu modułu i zapasu fazy. Liczba godzin 2 2 2 2 2 3 2 3 Suma godzin 18 Wpływ nastaw regulatora PID na stabilność układu. Odchyłka statyczna jako miara dokładności statycznej. Przykłady wyznaczania odchyłek statycznych w układach z regulatorem P oraz z regulatorem PI. Wpływ nastaw regulatora na dokładność statyczną. Wskaźniki jakości dynamicznej: czas regulacji, odchyłka maksymalna, przeregulowanie, pasmo przenoszenia. Dobór nastaw regulatora: metoda Zieglera – Nicholsa, metody oparte na wynikach doświadczalnej identyfikacji obiektu. Korekcja własności układów regulacji automatycznej: dodawanie elementów korekcyjnych, wprowadzanie dodatkowych sprzężeń zwrotnych, np. sprzężenia tachometrycznego. Struktury przemysłowych układów automatyki i ich przykładowe zastosowania w energetyce, petrochemii i przemyśle spożywczym: regulacja jednoobwodowa, kaskadowa, regulacja stosunku prosta i kaskadowa, układy zamknięto otwarte. Podstawy algebry Boole’a. Przedstawianie liczb oraz informacji przez ciąg znaków binarnych. Sygnał asynchroniczny oraz synchroniczny. Podstawowe funkcje logiczne: negacji, alternatywy oraz koniunkcji. Układy zestykowe realizujące podstawowe funkcje logiczne. Prawa de Morgana. Bramki logiczne NAND oraz NOR. Układy funkcjonalnie pełne. Przykład prostego układu logicznego. Projektowanie kombinacyjnego układu logicznego metodą intuicyjną. Minimalizacja funkcji logicznych metodą Karnaugha. Układ sekwencyjny (z pamięcią). Elementarne układy pamięci, przykład przekaźnikowego elementu pamięci. Przerzutniki RS ora JK. Przebiegi czasowe sygnałów w przerzutnikach asynchroniczny oraz synchronicznych. Przerzutnik typu D. Funkcjonalne bloki logiczne: rejestr, multiplekser, demultiplekser, licznik. Schematy budowy oraz przykłady działania w/w elementów. Programowane sterowniki logiczne, PLC. Przykład budowy proce logicznego. Zasady działania i typowe struktury sterowników. Me programowania i podstawowe języki PLC. Zakres zastosowań i dodatkowe funkcje wprowadzane do PLC. Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne 2h Charakterystyki częstotliwościowe 1 Wyznaczane są charakterystyki częstotliwościowe podstawowych elementów układów automatyki (elementu inercyjnego ) oraz analizowane metody ich przedstawiania 2h Charakterystyki częstotliwościowe 2 Wyznaczane są charakterystyki częstotliwościowe elementu całkującego oraz różniczkującego 2h PLC 1 Celem ćwiczenia jest napisanie i uruchomienie programu układu kombinacyjnego na programowany sterownik logiczny 2h PLC 2 Celem ćwiczenia jest zaprogramowanie i uruchomienie cyklu sterowania układu z pamięcią realizowanego w technice procesorów logicznych 2h Stycznikowe układy sterujące 1 Na podstawie zadanego cyklu pracy projektowany jest prosty kombinacyjny układ sterujący oraz następuje jego montaż 2h Stycznikowe układy sterujące 2 Na podstawie zadanego cyklu pracy projektowany jest sekwencyjny (z pamięcią) układ sterujący oraz następuje jego montaż 2h Układy logiczne Studenci zapoznają się z prostymi układami logicznymi W czasie ćwiczenia następuje programowanie i uruchomienie zadanego cyklu sterowania w funkcji drogi realizowanego w technice TTL Zaliczenie ćwiczeń 9 2 9 2 2 2 2 2 2 1 FORMY/METODY NAUCZANIA FORMY/METODY NAUCZANIA Wykład, Ćwiczenia audytoryjne, Ćwiczenia laboratoryjne Laptop, rzutnik, prezentacje PowerPoint, NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE wyposażenie laboratorium SPOSOBY OCENY SPOSOBY OCENY Wykład – dwa kolokwia (ocena stanowi średnią arytmetyczną z dwóch kolokwiów) Ćwiczenia audytoryjne – kolokwium zaliczeniowe Ćwiczenia laboratoryjne – wejściówki, sprawozdania Ocenę końcową z przedmiotu stanowi: 60% oceny z wykładu, 20% oceny z ćwiczeń audytoryjnych, 20% oceny z ćwiczeń laboratoryjnych NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy Wykłady i ćwiczenia laboratoryjne Samodzielna praca studenta, np. Liczba godzin na zrealizowanie aktywności 36 (W18, ĆA 9, ĆL9) 114 studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu przygotowanie do zajęć, do egzaminu i raporty z ćwiczeń laboratoryjnych Razem 150 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu: 6 Określenie czy przedmiot może Student ma prawo do zdawania dwóch egzaminów poprawkowych. być wielokrotnie zaliczany LITERATURA [1] Gessing R.: Podstawy automatyki. Wydawnictwo Politech. Śląskiej, Literatura podstawowa Gliwice 2001 [2] Kołacin T.: Podstawy teorii maszyn i automatyki, OWPW, 1995r. [3] Krakowiak S.: Wprowadzenie do techniki automatyzacji, PWN, 1989r. [4] Mazurek J., Vogth., Zydanowicz W.: Podstawy automatyki. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2002 [5] Szafarczyk M :Podstawy układów logicznych i komputerów. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 1997 [6] Zbiorowa: Zarys dynamiki i automatyki układów, WPW, 1991r. [7] Kramarek W., Szulewski P.: Laboratorium podstaw automatyki i sterowania, Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2012 [1] Kołacin T., Kosior A.: Zbiór zadań do ćwiczeń z podstaw automatyki i Literatura uzupełniająca teorii maszyn, WPW, Warszawa 1992 [2] Kostro J. :Elementy, urządzenia i układy automatyki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne [3] Gene F. Franklin, J. D. Powell: Feedback control of dynamic systems Uwagi KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Metrologia i systemy pomiarowe Nazwa przedmiotu M21 Kod przedmiotu 3 Punkty ECTS Obowiązkowy Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmiot kierunkowy przedmiotów polski Język wykładowy II IV Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze W 18 ĆL 9 RAZEM 27 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie Dr. hab. inż. Piotr Tomczuk Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych Forma zajęć Nazwisko i imię prowadzącego W Dr. hab. inż. Piotr Tomczuk, ĆL mgr inż. Wiesław Śladowski, CELE KSZTAŁCENIA Umiejętność specyfikacji oraz interpretacji wymagań geometryczno – wymiarowych zgodnie z najnowszymi normami PN-EN ISO.. Poznanie metod analizy i syntezy łańcuchów wymiarowych oraz rozwiązywania zadań zamienności. Nabycie umiejętności szacowania niepewności pomiarów oraz orzekania o zgodności wyrobów ze specyfikacją. Opracowanie wyników pomiarów: wartość średnia i odchylenie standardowe.Poznanie nowoczesnych systemów pomiarowych Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu kształcenia dla kierunku STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: WIEDZĘ Forma zajęć Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia K1P_W06 K1P_U08 K1P_U22 Ma uporządkowaną i podbudowaną wiedzę praktyczną z zakresu metrologii, elementów toru pomiarowego i ich charakterystyk, przetwarzania i rejestracji sygnałów, ma wiedzę z metrologii warsztatowej W,ĆL UMIEJĘTNOŚCI Potrafi przeprowadzić podstawowe pomiary fizyczne oraz opracować i przedstawić ich wyniki, w szczególności: - potrafi zbudować prosty układ pomiarowy z wykorzystaniem standardowych urządzeń pomiarowych, - potrafi wyznaczyć wyniki i niepewności pomiarów bezpośrednich i pośrednich, - potrafi dokonać oceny wiarygodności wyników pomiarów i ich interpretacji w kontekście posiadanej wiedzy fizycznej ĆL Potrafi posługiwać się aparaturą pomiarową, narzędziami i aparaturą do pomiarów warsztatowych oraz ma umiejętność korzystania i doświadczenie w korzystaniu z norm i standardów, potrafi dobrać narzędzia pomiarowe i oszacować błędy pomiaru „W” zaliczane sprawdzianem. W trakcie „ĆL” prowadzący zajęcia na bieżąco konsultuje i weryfikuje pracę studenta aż do wykonania poprawnych pomiarów i opracowana ich wyników w celu uzyskania zaliczenia W trakcie „ĆL” prowadzący zajęcia na bieżąco konsultuje i weryfikuje pomiary wykonywane przez studenta aż do uzyskania poprawnego ich wyniku i zaliczenia ćwiczeń ĆL KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych W, ĆL K1P_K03 Potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role W, ĆL TREŚCI PROGRAMOWE Prowadzący zajęcia stymuluje studentów w dobranych zespołach do możliwie jednakowej aktywności.w wykonywaniu pomiarów Forma zajęć W GP S. Specyfikacje geometrii wyrobu (GPS) i ich zakres Elementy geometryczne wyrobu. Interpretacja .Podstawowe jednostki i ich wzorce. Tolerancje i pasow ania. Układ profilu tolerancji 2 powierzchni P N – ISO . Wymiary graniczne, wymiar nominalny i odchyłki. Tolerancja. Przedział (pole) tolerancji, jego schemat graficzny oraz interpretacja deterministyczna i stochastyczna. Normalizacja tolerancji: klasy tolerancji, odchyłki podstawowe. Pasowanie i jego parametry: wskaźnik pasowania, luzy i wciski graniczne, tolerancja pasowania. Zasada stałego otworu/wałka. Tablice układu tolerancji: obliczanie wymiarów granicznych, określanie charakteru pasowania. Normalne i uprzywilejowane pola tolerancji. Tolerancje ogólne wymiarów. 3 Tolerancje geometryczne . Tolerancje i odchyłki kształtu prostoliniowości, płaskości, okrągłości i walcowości. Tolerancje i odchyłki kierunku równoległości, prostopadłości i nachylenia. Tolerancje i odchyłki położenia - współosiowości, pozycji i symetrii. Tolerancje i odchyłki bicia obwodowego i całkowitego. Podstawowa zasada tolerowania i tolerancje zależne, wymagania ( E , M ). 2 Łańcuchy w ym iarow e w budow ie m aszyn . Łańcuchy proste i złożone, konstrukcyjne i technologiczne. Struktura łańcucha - wymiary niezależne i wymiar zależny. Równania łańcucha, tolerancji i odchyłek. Analiza łańcuchów wymiarowych na przykładach łańcuchów prostych – metody deterministyczne i stochastyczne. Łańcuchy konstrukcyjne, technologiczne i montażowe. Synteza łańcuchów metoda jednakowej tolerancji i jednakowej klasy dokładności. Zasada najkrótszych łańcuchów wymiarowych. Zam ienność. Zamienność całkowita i częściowa. Zamienność 2 1 konstrukcyjna, technologiczna. Zamienność selekcyjna - podział na grupy, analiza efektów montażu selekcyjnego. P omiary i ich niepew ność . Pomiar i jego zasada. Metody 2 pomiarowe: bezpośrednia i pośrednia, bezpośredniego porównania, różnicowa, metody wychyleniowe. Błąd pomiaru; sposoby liczbowego wyrażania błędu. Błędy metody pomiarowej, narzędzia i obserwacji. Wynik pomiaru jako zmienna losowa. Błędy systematyczne i przypadkowe; niepewność pomiaru (standardowa i rozszerzona). Błędy nadmierne. Szacowanie niepewności pomiaru - metody typu A (rozkład Gaussa - długa seria), statystyka t-Studenta - krótka seria) i typu B (inne). Błędy i niepewność pomiarów metodą pośrednią. Narzędzia pom iarow e – w iadomości ogólne . Wzorce miar, przetworniki i przyrządy pomiarowe. Urządzenia wskazujące analogowe i cyfrowe. Najważniejsze właściwości metrologiczne: zakres wskazań, wartość działki elementarnej, maksymalny 2 Suma godzin 18 dopuszczalny błąd wskazań (MPE), zakres pomiarowy. Legalizacja i wzorcowanie narzędzi pomiarowych. W ybrane przykłady pom iarów w ielkości geom etrycznych . Wzorce wymiarów liniowych i ich zastosowania. Pomiary przyrządami suwmiarkowymi i mikrometrycznymi. Pomiary różnicowe czujnikami. Mikroskopy i projektory pomiarowe. Okrągłościomierze. Pomiary współrzędnościowe (WMP, ramiona pomiarowe, skanowanie 3D). Racjonalny dobór narzędzi pomiarowych. ĆL 3 LABORATORIUM P omiary w ymiarów zew nętrznych i w ew nętrznych. Wzorce długości i przybory pomocnicze. Pomiary metodą bezpośredniego porównania. Przyrządy suwmiarkowe i mikrometryczne. Obsługa i wykorzystanie. Opanowanie umiejętności poprawnego przedstawiania wyników pomiarów i szacowania ich niepewności. P omiary kątów stożków zew nętrznych . Zasady wymiarowania i tolerowania stożków. Metody i sprzęt do pomiaru kątów stożków: kątomierz uniwersalny, mikroskop warsztatowy przy użyciu stołu pomiarowego, mikroskop warsztatowy przez pomiar średnic i odległości między nimi, liniał sinusowy, wałeczki i płytki wzorcowe. Analiza niepewności przy pomiarach pośrednich. P omiary kontrola 1 9 1 przyrządam i czujnikow ymi. Statystyczna jakości (SKJ). Czujnik zegarowy, sprężynowy, indukcyjny. Pola tolerancji sprawdzianu do otworu. Metodyka podawania wyników pomiarów w postaci poprawnej z oszacowaną niepewnością. Procedury odbiorcze SKJ dla kontroli wyrywkowej metodą alternatywną. P omiary gw intów zew nętrznych w alcow ych (m etrycznych). Terminologia i zasady oznaczania. Stosowanie 1 1 sprzętu pomiarowego do pomiaru gwintów zewnętrznych: mikrometr zewnętrzny do gwintów, metoda trójwałeczkowa. Niepewność pomiarów pośrednich. P omiary kół zębatych . Metody pomiaru i sprawdzania podstawowych parametrów i wskaźników dokładności kół zębatych. Identyfikacja koła zębatego. 2 P omiary odchyłek geom etrycznych . Interpretacja zapisu tolerancji geometrycznych na rysunku konstrukcyjnym. Dobór metody pomiaru odchyłek kształtu kierunku, położenia i bicia. 1 P omiary chropow atości pow ierzchni . Parametry amplitudowe, odległościowe i kompleksowe opisujące cechy profilu chropowatości i falistości. Ocena chropowatości przy pomocy porównawczych wzorców chropowatości, pomiar metodą przekroju świetlnego i profilometrem 1 W ybrane przykłady pom iarów w ielkości geom etrycznych . 2 Wzorce wymiarów liniowych i ich zastosowania. Pomiary przyrządami suwmiarkowymi i mikrometrycznymi. Pomiary różnicowe czujnikami. Mikroskopy i projektory pomiarowe. Okrągłościomierze. Pomiary współrzędnościowe (WMP, ramiona pomiarowe, skanowanie 3D). Racjonalny dobór narzędzi pomiarowych. NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE W –Sprzęt multimedialny, modele, normy Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne techniczne, katalogi. Ć – wybrane elementy- detale maszyn. Normy. Przyrządy pomiarowe: suwmiarki .mikroskop optyczny ,mikrometry, pasametry SPOSOBY OCENY Wykłady – egzamin. Ćwiczenia laboratoryjne- wejściówki, sprawozdania NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny kontaktowe z Wg planu 27 Godziny pracy nauczycielem akademickim studenta w uczelni przewidziane planem konsultacje 8 zajęć dla przedmiotu 40 Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu opracowanie wyników badań) Razem 75 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 3 Student ma prawo do zdawania dwóch egzaminów poprawkowych. Określenie czy przedmiot może być wielokrotnie zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa . Literatura podstawowa: 1. Białas S.: Metrologia techniczna z podstawami tolerowania wielkości geometrycznych dla mechaników. Ofic. Wyd. PW, 2006 r. 2. Humienny Z. (red.): Specyfikacje geometrii wyrobów (GPS) - podręcznik europejski. WNT, Warszawa, 2004 r. Literatura uzupełniająca: 1. Jakubiec W., Malinowski J.: Metrologia wielkości geometrycznych. WNT, Warszawa, 2004 r. 2. Adamczak S. Makieła W.: Metrologia w budowie maszyn. Zadania z rozwiązaniami. WNT, Warszawa, 2006 r. 3. Sałaciński T.: Elementy metrologii wielkości geometrycznych. Przykłady i zadania, Ofic. Wyd. PW, 2004 r. 4. Ratajczyk: E. Współrzędnościowa technika pomiarowa. Ofic. Wyd. PW, 2005 r. 5. Arendarski J.: Niepewność pomiarów. Ofic. Wyd. PW, 2006 r. 6. Jezierski J.: Analiza tolerancji i niedokładności pomiarów w budowie maszyn. WNT, 1994 r. Literatura uzupełniająca Uwagi PN - Polskie normy rysunku technicznego maszynowego; - Zadania z podstaw konstrukcji maszyn. Praca zbiorowa; Wyd. P.W. - Projektowanie węzłów i części maszyn; L. Kurmaz, O. Kurmaz, Wyd. Polit. Świętokrzyskiej, 2006r. KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Nazwa przedmiotu Ekologia przemysłowa M22b Kod przedmiotu 1 Punkty ECTS Do wyboru Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmiot kierunkowy przedmiotów j.polski Język wykładowy III VI Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze Wykłady 9 Ćwiczenia audytoryjne 9 RAZEM Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie mgr. Inż. Małgorzata Niestępska Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych Forma zajęć wykład Nazwisko i imię prowadzącego Małgorzata Niestępska CELE KSZTAŁCENIA Celem przedmiotu jest wskazanie na problem produkcji przemysłowej w kontekście polityki ekologicznej kraju i UE, a także zapoznanie z problematyką ekologiczną i etyczną w produkcji przemysłowej dla realizacji idei ekorozwoju. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu kształcenia dla kierunku STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ K1P_W17 Ma podstawową wiedzę o cyklu życia produktu W -zadanie wykonane grupowo: opracowanie schematu procesu technologicznego cyklu życia. K1P_W19 Ma podstawową wiedzę niezbędną do rozumienia pozatechnicznych uwarunkowań działalności inżynierskiej. W tym uwarunkowań społecznych, prawnych i ekonomicznych, ma podstawową wiedzę z zakresu bezpieczeństwa przy eksploatacji maszyn W -zadanie wykonane grupowo: opracowanie schematu procesu technologicznego cyklu życia UMIEJĘTNOŚCI K1P_U01 potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie K1P_U13 Potrafi przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań z zakresu projektowania i wytwarzania dostrzegać ich aspekty pozatechnicznego, w tym środowiskowe, ekonomiczne i prawne. W W KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych K1P_K05 Ma świadomość ważności i zrozumienia pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje Forma zajęć TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT W W -zadanie wykonane samodzielnie lub grupowo esej -zadanie wykonane grupowo: opracowanie schematu procesu technologicznego cyklu życia. -zadanie wykonane samodzielnie lub grupowo esej -zadanie wykonane samodzielnie lub grupowo esej Liczba godzin 2 2 2 Suma godzin 1. Zasada zrównoważonego rozwoju. 2. Zasady i cele polityki ekologicznej UE. 3. Normy techniczne i przepisy prawne w zakresie ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa ekologicznego 4. Ekologizacja polityk sektorowych w przemyśle: stosowanie 2 9 dobrych praktyk gospodarowania dla kojarzenia efektów gospodarczych z efektami ekologicznymi, BAT. 5. Racjonalizacja użytkowania wody, zasobów naturalnych, 1 zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji, zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Sprzęt multimedialny/analiza, dyskusja, samodzielne lub Narzędzia dydaktyczne / środki grupowe rozwiązywanie zadań dydaktyczne Wykład SPOSOBY OCENY Ocena samodzielnie wykonanego zadania. NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim Samodzielna praca studenta, np. przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Liczba godzin na zrealizowanie aktywności 9 16 Razem 25 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 1 Student ma prawo do dwóch popraw wykonanego Określenie czy przedmiot może być zadania wielokrotnie zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa 1. Kurowski I., Landyn D., Przekwas M.: Energetyka a ochrona środowiska, WNT, Warszawa 1993; 2. Siemiński M.: Fizyka zagrożeń środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994; Literatura Kiełczewski D.: Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo uzupełniająca Ekonomia i Środowisko, Białystok, 1997; Wiąckowski S., Wiąckowska J.: Globalne zagrożenia środowiska, Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, WSP, Kielce 1999; Czasopisma: Aura, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, Ekoproblemy, Gospodarka Wodna, Ekoprofit Uwagi KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Nazwa przedmiotu Ochrona Środowiska M22a Kod przedmiotu 1 Punkty ECTS Do wyboru Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmiot kierunkowy. przedmiotów j.polski Język wykładowy III VI Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze Wykłady 9 Ćwiczenia audytoryjne 9 RAZEM Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie mgr. inż. Małgorzata Niestępska Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Forma zajęć Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych wykład Nazwisko i imię prowadzącego mgr. inż. Małgorzata Niestępska CELE KSZTAŁCENIA Celem przedmiotu jest nabycie przez studenta umiejętności rozumienia procesów i zjawisk oraz interakcji zachodzących w środowisku, mogących mieć skutki w przyszłości, rozbudzenie w studencie świadomości ekologicznej, uświadomienie studentowi znaczenia antropopresji w skali globalnej i konieczności wspólnego działania wszystkich państw na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu kształcenia dla kierunku STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Metoda weryfikacji osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ K1P_W17 Ma podstawową wiedzę o cyklu życia produktu K1P_W19 Ma podstawową wiedzę niezbędną do rozumienia pozatechnicznych uwarunkowań działalności inżynierskiej. W tym uwarunkowań społecznych, prawnych i ekonomicznych, ma podstawową wiedzę z zakresu bezpieczeństwa przy eksploatacji maszyn W Kolokwium zaliczeniowe Kolokwium zaliczeniowe W UMIEJĘTNOŚCI K1P_U01 potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie K1P_U13 Potrafi przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań z zakresu projektowania i wytwarzania dostrzegać ich aspekty pozatechnicznego, w tym środowiskowe, ekonomiczne i prawne. Kolokwium zaliczeniowe W W Kolokwium zaliczeniowe KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych K1P_K05 Ma świadomość ważności i zrozumienia pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje Forma zajęć Wykład Dyskusja W Dyskusja W TREŚCI PROGRAMOWE TEMAT 1.Wprowadzenie, cel i zakres przedmiotu. Definicja pojęć: „środowisko i jego elementy” 2.Człowiek a środowisko. Zasoby przyrody 3. Zanieczyszczenie wód, zasady i sposoby ochrony wód przed zanieczyszczeniem 4. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, zasady i sposoby ochrony powietrza atmosferycznego. 5. Degradacja gleb i ochrona. Wpływ działalności rolniczej człowieka na środowisko 6.Ochrona środowiska przed hałasem, wibracjami i promieniowaniem 7.Ochrona żywych zasobów przyrody. Stan środowiska naturalnego a zdrowie człowieka Liczba godzin 1 Suma godzin 1 1 1 1 1 1 9 8.Struktury organizacyjne i instytucje w dziedzinie ochrony środowiska w Polsce 1 9.Kontrola stanu środowiska - monitoring, jego organizacja i realizacja. Społeczeństwo a założenia światowej i polskiej polityki ekologicznej (świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego, informacja ekologiczna w kraju, modele kontaktów z opinią publiczną). Integracja Europejska a ochrona środowiska realizacja. 1 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Sprzęt multimedialny/analiza, dyskusja, samodzielne lub Narzędzia dydaktyczne / środki grupowe rozwiązywanie zadań dydaktyczne SPOSOBY OCENY Kolokwium zaliczeniowe NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem 9 Godziny pracy akademickim studenta w uczelni przewidziane planem Samodzielna praca studenta, np. 16 zajęć dla przedmiotu przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu Razem Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu Określenie czy przedmiot może być wielokrotnie zaliczany Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca Uwagi 25 1 punkt ECTS Student ma prawo do dwóch popraw kolokwium LITERATURA 1. Kurowski I., Landyn D., Przekwas M.: Energetyka a ochrona środowiska, WNT, Warszawa 1993; 2. Siemiński M.: Fizyka zagrożeń środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994; Kiełczewski D.: Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok, 1997; Wiąckowski S., Wiąckowska J.: Globalne zagrożenia środowiska, Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, WSP, Kielce 1999; Czasopisma: Aura, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, Ekoproblemy, Gospodarka Wodna, Ekoprofit KARTA PRZEDMIOTU/ SYLABUS CECHA PRZEDMIOTU OPIS Część A- INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIOCIE Wydział Inżynierii i Ekonomii Jednostka realizująca Mechanika i Budowa Maszyn Kierunek Praktyczny Profil kształcenia Studia niestacjonarne Forma kształcenia Poziom realizacji przedmiotu Studia pierwszego stopnia Inżynier Tytuł zawodowy uzyskiwany przez studenta Nazwa przedmiotu Zarządzanie środowiskiem M23 Kod przedmiotu 1 Punkty ECTS Do wyboru Rodzaj przedmiotu Przyporządkowanie do grupy Przedmioty kierunkowe. przedmiotów j.polski Język wykładowy III VI Rok studiów Semestr studiów Forma zajęć dydaktycznych Liczba godzin w semestrze Wykłady 9 Ćwiczenia audytoryjne RAZEM 9 Nazwa, adres i kontakt do jednostki prowadzącej Wydział Inżynierii i Ekonomii kształcenie PWSZ w Ciechanowie mgr. Inż. Małgorzata Niestępska Koordynator przedmiotu Część B- INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O PRZEDMIOCIE Prowadzący zajęcia Wszystkie osoby prowadzące zajęcia w obrębie przedmiotu z uwzględnieniem tytułów i stopni naukowych Forma zajęć wykład Nazwisko i imię prowadzącego Małgorzata Niestępska CELE KSZTAŁCENIA Student poznaje podstawowe pojęcia i definicje związane z tematem, przepisy prawne. Nabywa wiedzę : - o systemach zarządzania środowiskiem EMAS oraz ISO 14001 -jakie są ogólne zasady technologii procesów: zasada najlepszego wykorzystania surowców, zasada najlepszego wykorzystania energii, zasada najlepszego wykorzystania aparatury. -na czym polega zasada minimalizacji oddziaływania procesów produkcyjnych na środowisko. -czym są najlepsze dostępne techniki, jak dokonać wyboru optymalnej techniki i technologii z uwzględnieniem warunków miejscowych oraz kryteriów BAT. -czym jest pozwolenie zintegrowane jako instrument kontroli spełniania wymagań BAT oraz pozwolenie na handel uprawnieniami do emisji CO2. Macierz efektów kształcenia dla przedmiotu w odniesieniu do metod weryfikacji zamierzonych efektów kształcenia oraz formy realizacji zajęć Numer efektu STUDENT, KTÓRY ZALICZYŁ PRZEDMIOT POSIADA: Forma zajęć Metoda weryfikacji kształcenia dla kierunku osiągnięcia zamierzonego efektu kształcenia WIEDZĘ K1P_W17 Ma podstawową wiedzę o cyklu życia produktu K1P_W19 Ma podstawową wiedzę niezbędną do rozumienia pozatechnicznych uwarunkowań działalności inżynierskiej. W tym uwarunkowań społecznych, prawnych i ekonomicznych, ma podstawową wiedzę z zakresu bezpieczeństwa przy eksploatacji maszyn W -zadanie wykonane grupowo: opracowanie schematu procesu technologicznego cyklu życia. W -zadanie wykonane grupowo: opracowanie schematu procesu technologicznego cyklu życia UMIEJĘTNOŚCI K1P_U01 potrafi uzyskiwać informację z literatury, bazy danych i innych źródeł; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągnąć wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie W K1P_U13 potrafi przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań z zakresu projektowania i wytwarzania dostrzegać ich aspekty pozatechnicznego, w tym środowiskowe, ekonomiczne i prawne. W KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1P_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, przede wszystkim w celu podnoszenia swoich kompetencji zawodowych i osobistych ZBUN K1P_K05 ma świadomość ważności i zrozumienia pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje ZBUN TREŚCI PROGRAMOWE -zadanie wykonane samodzielnie lub grupowo esej opracowane procedury zarządzania według normy ISO 14000 -zadanie wykonane grupowo: opracowanie schematu procesu technologicznego cyklu życia. -zadanie wykonane samodzielnie lub grupowo esej opracowane procedury zarządzania według normy ISO 14000 -zadanie wykonane samodzielnie lub grupowo esej opracowane procedury zarządzania według normy ISO 14000 Forma zajęć Wykład TEMAT 1. Strategie i polityki Unii Europejskiej. Ekorozwój, mechanizmy rozwoju gospodarczego bez wzrostu zanieczyszczania środowiska. 2. Cykl zarządzania jakością środowiska: presja, stan, skutek, decyzja. 3. Technologie ekologiczne, najlepsze dostępne techniki, „czysta produkcja”. 4. Systemy zarządzania środowiskiem w przedsiębiorstwie. 5. Budowa schematów: presja, stan, skutek, decyzja dla różnych rodzajów działalności przemysłowej. 6. Planowanie projektu wdrażania normy ISO 14000 i EMAS. 7. Liczenie wielkości „śladu ekologicznego”, „carbon footprint”. 8. Pozwolenie zintegrowane. 9. Polityka klimatyczna i system handlu emisjami. Liczba godzin 1 Suma godzin 1 1 9 1 1 1 1 1 1 NARZĘDZIA DYDAKTYCZNE Sprzęt multimedialny/analiza, dyskusja, Narzędzia dydaktyczne / środki dydaktyczne samodzielne lub grupowe rozwiązywanie zadań SPOSOBY OCENY Ocena samodzielnie wykonanego zadania. NAKŁAD PRACY STUDENTA Forma aktywności Liczba godzin na zrealizowanie aktywności 9 Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim Samodzielna praca studenta, np. 16 przygotowanie do zajęć, do egzaminu i inne wynikające z realizacji przedmiotu (odrębnie w kolejnych wierszach) Razem 25 Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 1 Student ma prawo do dwóch popraw samodzielnie wykonanego Określenie czy przedmiot zadania może być wielokrotnie zaliczany LITERATURA Literatura podstawowa 1. Kurowski I., Landyn D., Przekwas M.: Energetyka a ochrona środowiska, WNT, Warszawa 1993; 2. Siemiński M.: Fizyka zagrożeń środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994; 3. System zarządzania środowiskowego 14001 a efektywność przedsiębiorstw zagadnienia teoretyczne i praktyczne; B. Fura, Wydawnictwo: Uniwersytet Rzeszowski. 4. Norma 14001 oraz akty prawne dotyczące EMAS. Literatura Kiełczewski D.: Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo uzupełniająca Ekonomia i Środowisko, Białystok, 1997; Wiąckowski S., Wiąckowska J.: Globalne zagrożenia środowiska, Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, WSP, Kielce 1999; Czasopisma: Aura, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, Ekoproblemy, Godziny pracy studenta w uczelni przewidziane planem zajęć dla przedmiotu Gospodarka Wodna, Ekoprofit Uwagi