Sędziowie siatki płac

Sygn. akt III AUa 533/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 lipca 2016 r.
Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Lucyna Ramlo
Sędziowie:
SSA Barbara Mazur (spr.)
SSA Aleksandra Urban
Protokolant:
stażysta Sylwia Gruba
po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2016 r. w Gdańsku
sprawy Z. C.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.
o prawo do emerytury
na skutek apelacji Z. C.
od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 stycznia 2016 r.,
sygn. akt VIII U 1533/15
1. zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję w ten sposób, iż przyznaje Z. C. prawo do emerytury od dnia
(...) roku;
2. stwierdza, że pozwany organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności
niezbędnej do wydania decyzji;
3. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na rzecz wnioskodawcy Z. C. kwotę 30,00 (trzydzieści
00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.
SSA Barbara Mazur SSA Lucyna Ramlo SSA Aleksandra Urban
Sygn. akt III AUa 533/16
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 19 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu Z.
C. prawa do emerytury z tytułu pracy
w warunkach szczególnych, bowiem zamiast 15 lat posiada jedynie 12 lat, 10 miesięcy i 7 dni.
Do pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia
3 maja 1982 r. do dnia 1 stycznia 1985 r.
W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się przyznania prawa do wnioskowanego świadczenia, w tym
uwzględnienia do pracy w warunkach szczególnych powyższego okresu zatrudnienia.
W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie.
Sąd Okręgowy w Gdańsku - VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12 stycznia 2016 r. w
sprawie VIII U 1533/15 oddalił odwołanie.
Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji. Ubezpieczony
Z. C., ur. (...), z zawodu ślusarz – mechanik, w okresie od dnia 3 maja 1982 r. do dnia 1 stycznia 1985 r. był zatrudniony
w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji i Usług (...) w G. Zakład Produkcji (...) w N., w charakterze ślusarza remontowego.
Przedsiębiorstwo wydobywało i przetwarzało kruszywo dla budownictwa. W skali roku wielkość wydobycia wynosiła
ok. 750.000 ton. Przedsiębiorstwo pozostawało pod nadzorem Urzędu Górniczego z siedzibą
w P. ze względu na wielkość wydobycia oraz pod zarządem Ministerstwa Budownictwa. Prace ślusarskie ubezpieczony
wykonywał na zewnątrz, na podwórzu, przez cały rok kalendarzowy.
Na terenie przedsiębiorstwa było prowizoryczne zadaszenie przed deszczem. Mieściło ono urządzenie wymagające
naprawy. Ubezpieczony pracował w systemie trzyzmianowym. Na każdej zmianie był jeden ślusarz do obsługi
urządzeń. Zadaniem ubezpieczonego było utrzymywanie w ruchu urządzeń technologicznych, kruszarek do kamieni,
przesiewaczy, ładowarek, spycharek, koparek, zapobieganie awariom. Ubezpieczony dokonywał napraw sprzętu,
konserwacji, czasami spawania, smarowania.
W przesiewaczach wymieniał siatki metalowe, które przecierały się, zakładał tzw. fleki. Pracował przy budowie
taśmociągów lub przy rozbieraniu takiego taśmociągu. Narzędzia, spawarkę, gazy techniczne ubezpieczony
przechowywał w pomieszczeniu blaszanym. Ubezpieczony nie wykonywał prac pod ziemią. Dnia 18 września 2015 r.
ubezpieczony wniósł o przyznanie prawa do emerytury. Jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, jednakże
wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa. W toku postępowania przed
organem rentowym udowodnił
25 lat, 7 miesięcy i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 12 lat, 10 miesięcy i 7 dni pracy w warunkach
szczególnych. Z uwagi na brak 15 lat pracy w szczególnych warunkach pozwany odmówił przyznania ubezpieczonemu
prawa do emerytury.
Sąd Okręgowy w rozważaniach prawnych odwołał się do treści art. 184 w zw. z art. 32 ust.
4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2015 r.,
poz. 748 ze zm.) oraz § 2 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.). Sąd Okręgowy wyjaśnił,
że bezspornym było, iż ubezpieczony ukończył 60 rok życia, udokumentował okres składkowy
i nieskładkowy w wymiarze 25 lat oraz jest członkiem OFE, jednakże wniósł o przekazanie środków zgromadzonych
w OFE na dochody budżetu państwa. Zatem, poza 15-letnim stażem pracy
w warunkach szczególnych przebytym do dnia 1 stycznia 1999 r., ubezpieczony spełnia wszystkie pozostałe
wymienione w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej warunki do przyznania dochodzonego świadczenia. Zdaniem
Sądu I instancji analiza dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych oraz zeznań świadków M. F., A. J. oraz
ubezpieczonego przesłuchanego charakterze strony wskazuje, iż nie dysponuje on jakimkolwiek dowodem na fakt,
iż w okresie od dnia 3 maja 1982 r. do dnia 1 stycznia 1985 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał
prace w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A, dziale I, poz. 1 cytowanego rozporządzenia, tj. prace pod
ziemią. Ubezpieczony przesłuchany w charakterze strony na rozprawie dnia 5 stycznia 2016 r. wskazał na specyfikę
swojej pracy i zeznał stanowczo, iż nie wykonywał prac pod ziemią. Jego zdaniem, wykonywał pracę w szczególnych
warunkach, bowiem pracował przez cały rok kalendarzowy na dworze. Również przesłuchani w sprawie świadkowie M.
F. oraz A. J. nie potwierdzili, by ubezpieczony wykonywał pracę pod ziemią. Wręcz przeciwnie, zeznali, iż ubezpieczony
jako ślusarz remontowy wykonywał pracę na powietrzu,
na dworze. Podali zakres wykonywanych przez niego czynności, które polegały na utrzymaniu ciągłego ruchu
urządzeń technologicznych w przedsiębiorstwie. Charakter wykonywanych przez ubezpieczonego w spornym okresie
czynności można było niewątpliwe stwierdzić na podstawie zeznań świadków, bowiem świadek A. J. był w tym
okresie bezpośrednim przełożonym ubezpieczonego, przyjmował go do pracy, natomiast świadek M. F. był jego
współpracownikiem, ok. miesiąca „wprowadzał go w wykonywanie obowiązków ślusarza remontowego”. Świadkowie
M. F. oraz A. J. są najlepiej zorientowani
co do wykonywanych przez ubezpieczonego obowiązków pracowniczych w spornym okresie. Sąd nie dał wiary
świadectwu wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 8 stycznia 2001 r., wystawionemu przez syndyka
(...) Przedsiębiorstwa Produkcji i Usług (...) w G. w likwidacji. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej
sprawie wykazało bezsprzecznie, iż ubezpieczony nie wykonywał prac pod ziemią, wymienionych w wykazie A, dziale
I, poz. 1 cytowanego rozporządzenia. Przede wszystkim sam wskazał tę okoliczność
w przesłuchaniu w charakterze strony. Również w aktach osobowych nie znajduje się żaden dokument potwierdzający
wykonywanie przez ubezpieczonego pracy pod ziemią. Dokumenty w postaci kwestionariusza osobowego, skierowania
do pracy, podania, umowy o pracę, świadectwa pracy, angaży, karty oceny pracownika zawierają nazwę
stanowiska pracy ubezpieczonego jako ślusarza warsztatowego. Dodatkowo wskazano, iż wymienione w świadectwie
wykonywania pracy
w szczególnych warunkach Zarządzenie Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia
1 sierpnia 1983 r. nie mieści się w kategorii źródeł powszechnie obowiązującego prawa, wymienionych w art. 87
Konstytucji, do których zalicza się Konstytucję, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia
(por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
14 czerwca 2000 r., V CKN 1116/2000, niepub. oraz wyroki z: 8 marca 2001 r., I CKN 991/2000;
3 kwietnia 2001 r., I CKN 1405/98). Nie można go również zaliczyć do swoistych przepisów prawa pracy określonych w
art. 9 k.p., których naruszenie może stanowić podstawę skargi kasacyjnej, tak jak naruszenie przepisów powszechnie
obowiązującego prawa materialnego (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 czerwca 2003 r., SK 37/2002, OTK
ZU 2003/6A poz. 53; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 16 listopada 2000 r., I PKN 82/2000, OSNAPiUS
2002/11 poz. 266; wyrok Sądu Najwyższego z 2 czerwca 1997 r., I PKN 197/97, OSNAPiUS 1998/9 poz. 270;
W. Sanetra, Podstawy kasacyjne w sprawach z zakresu prawa pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2000/2
str. 10). Zarządzenie ministra stanowi szczególne źródło prawa o charakterze wewnętrznym, które, zgodnie z art.
93 ust. 2 Konstytucji, może być adresowane wyłącznie do podmiotów podległych organowi, który je wydał. Akty
tego rodzaju nie mogą kształtować sytuacji prawnej podmiotu spoza układu organizacyjnego podległego organowi
wydającemu dany akt, ani stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów (zob.
powołany wyżej wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 czerwca 2003 r. i tam cyt. orzeczenia; wyrok Naczelnego
Sądu Administracyjnego z 20 lipca 2000 r. I SA 415/2000; wyrok Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2004 r. II UK
337/2003 OSNP 2004/22 poz. 392). Decydujące znaczenie ma treść obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze. A jak już zostało wskazane, ubezpieczony nie wykonywał prac w warunkach szczególnych
wymienionych w wykazie A, dziale I, poz. 1 tego rozporządzenia, tj. prac pod ziemią. Niewątpliwie zatem ze
zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, by ubezpieczony w okresie od dnia 3 maja 1982 r. do dnia
1 stycznia 1985 r. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy pracach wykonywanych pod ziemią. W
ocenie Sądu Okręgowego, ubezpieczony nie wykazał, iż w ramach swojego zatrudnienia przez okres 15 lat pracował w
szczególnych warunkach, dlatego należało orzec, jak w sentencji na podstawie art. 477( 14) § 1 k.p.c.
Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony wnosząc o jego uchylenie i przekazanie
do ponownego rozpatrzenia, względnie orzeczenia co do istoty sprawy. Zarzucił Sądowi Okręgowemu błędną ocenę
materiału dowodowego wskazując, że zarówno on sam, jak i przesłuchani w sprawie świadkowie zeznali, iż stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności ślusarza remontowego w kopalni kruszywa, utrzymując
ruch maszyn i urządzeń produkcyjnych w stałej sprawności technicznej. Wprawdzie dokument świadectwa pracy
w szczególnych warunkach wystawiony przez Syndyka Masy Upadłościowej nie jest dokumentem urzędowym w
rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., jednakże jest jednym z dowodów podlegającym ocenie Sądu. Stanowisko ślusarza
remontowego, na jakim pracował wymienione jest w wykazie stanowisk stanowiących załącznik
Nr 1 do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia
1 sierpnia 1983 r. Skarżący podkreślił, że nie nazwa stanowiska pracy decyduje o pracy w warunkach szczególnych,
a charakter wykonywanych czynności.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja wnioskodawcy Z. C. zasługuje na uwzględnienie skutkując zmianą zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go
decyzji poprzez przyznanie mu prawa do emerytury w wieku obniżonym od dnia (...) r.
Przedmiotem sporu między stronami było, czy wnioskodawca spełnił kumulatywne przesłanki warunkujące nabycie
prawa do emerytury w wieku obniżonym, przewidziane w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 748 ze zm., dalej ustawa emerytalna) w zw.
z art. 32 tej ustawy. Spór stron dotyczył
w szczególności możliwości uznania zatrudnienia w okresie od dnia 3 maja 1982 r. do dnia 1 stycznia 1985 r. w (...)
Przedsiębiorstwie Produkcji i Usług (...) w G. Zakład Produkcji (...) w N. w charakterze ślusarza remontowego jako
pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny uznał, iż Sąd Okręgowy przeprowadził co prawda wystarczające dla
kategorycznego rozstrzygnięcia sprawy postępowanie dowodowe, ale dokonał błędnej kwalifikacji prawnej spornego
okresu zatrudnienia wnioskodawcy, tj. niewłaściwej subsumcji prawidłowych ustaleń faktycznych pod odpowiednie
dyspozycje przepisów prawa materialnego.
Ocena spełnienia przez ubezpieczonego warunku legitymowania się co najmniej 15-letnim okresem pracy w
szczególnych warunkach wymaga w pierwszej kolejności ustalenia, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w
spornych okresach odpowiada definicji pracy w warunkach szczególnych, o której mowa w art. 32 ust. 2 ustawy
emerytalnej i czy praca ta wykonywana była stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym
stanowisku. W przypadku pozytywnej weryfikacji wskazanych powyżej przesłanek, ustalić należy, czy wnioskodawca
wykonywał pracę o takim charakterze przez okres co najmniej 15 lat. Zgodnie z treścią art. 184 ustawy emerytalnej do
ogólnych warunków nabywania prawa do emerytury przez ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.,
po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32 ustawy, należą: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze wymagany
w dotychczasowych przepisach do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn; okres
składkowy i nieskładkowy wynoszący dla mężczyzn co najmniej 25 lat (art. 27 pkt
1 ustawy); nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego bądź złożenie wniosku o przekazanie środków
zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS,
na dochody budżetu państwa. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej dla celów ustalenia uprawnień do emerytury
w wieku obniżonym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników
zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub
wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu
na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.
Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których uprawnionym osobom przysługuje prawo do
emerytury w wieku obniżonym, ustala się natomiast – jak stanowi ust. 4 art.
32 ustawy emerytalnej - na podstawie przepisów dotychczasowych. Sąd Najwyższy w uchwale
w składzie 7 sędziów z dnia 13 lutego 2002 r., (III ZP 30/01, OSNP 2002, nr 10, poz. 243) wskazał jako nadal stosowane
„przepisy dotychczasowe” przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.; dalej rozporządzenie) pracownik, który wykonywał
wymienione w wykazie A prace w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie
następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia
(25 lat), w tym
co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia - okresami pracy
uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu - są okresy,
w których praca w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.
Nadto, do ustalenia konkretnych stanowisk, na których wykonywanie pracy uprawnia
do emerytury w wieku obniżonym, pomocne są zarządzenia resortowe poszczególnych ministrów, kierowników
urzędów centralnych i centralnych związków spółdzielczych. Jak wskazał Sąd Najwyższy - z faktu, że właściwy
minister, kierownik urzędu centralnego, czy centralny związek spółdzielczy, w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac
i Spraw Socjalnych, ustalił w podległych
i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach,
może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i
odwrotnie - brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych – może stanowić negatywną przesłankę dowodową (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, LEX nr 590247; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada
2010 r., II UK 124/10, LEX nr 707404).
Należy podkreślić, że dla oceny, czy pracownik wykonywał zatrudnienie w szczególnych warunkach, nie ma istotnego
znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj faktycznie powierzonej mu pracy. Praca w szczególnym
charakterze to bowiem praca wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych
w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX
nr 619638).
Bezspornym w sprawie było, że ubezpieczony w dniu (...) r. ukończył
60 rok życia, udowodnił 25 lat, 7 miesiąc i 15 dni sumarycznego stażu składkowego, jest członkiem otwartego funduszu
emerytalnego, ale wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE
na dochody budżetu .Organ rentowy na podstawie dokumentów zaliczył mu okres pracy w warunkach szczególnych
w wymiarze 12 lat, 10 miesięcy i 7 dni.
Odnośnie spornego okresu pracy w warunkach szczególnych Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że ubezpieczony w
okresie od dnia 3 maja 1982 r. do dnia 1 stycznia 1985 r. był zatrudniony
w (...) Przedsiębiorstwie Produkcji i Usług (...) w G. Zakład Produkcji (...) w N., w charakterze ślusarza remontowego.
Przedsiębiorstwo wydobywało i przetwarzało kruszywo dla budownictwa. Prace ślusarskie ubezpieczony wykonywał
na zewnątrz, na podwórzu, przez cały rok kalendarzowy. Na terenie przedsiębiorstwa było prowizoryczne zadaszenie
przed deszczem. Mieściło ono urządzenie wymagające naprawy. Ubezpieczony pracował w systemie trzyzmianowym.
Na każdej zmianie był jeden ślusarz do obsługi urządzeń. Zadaniem ubezpieczonego było utrzymywanie w ruchu
urządzeń technologicznych, kruszarek do kamieni, przesiewaczy, ładowarek, spycharek, koparek, zapobieganie
awariom. Wnioskodawca dokonywał napraw sprzętu, konserwacji, czasami spawania, smarowania. W przesiewaczach
wymieniał siatki metalowe, które przecierały się, zakładał tzw. fleki. Pracował przy budowie taśmociągów lub przy
rozbieraniu takiego taśmociągu. Narzędzia, spawarkę, gazy techniczne ubezpieczony przechowywał
w pomieszczeniu blaszanym. Zadaniem wnioskodawcy było utrzymanie ciągłego ruchu urządzeń technologicznych w
przedsiębiorstwie.
Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny nie ma wątpliwości, że w spornym okresie zatrudnienia od dnia 3 maja
1982 r. do dnia 1 stycznia 1985 r. wnioskodawca pracował stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze ślusarza remontowego, a pracę tę należy zakwalifikować jako bieżącą
konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe
i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace
wymienione w wykazie, który to rodzaj pracy wymieniony został w wykazie A stanowiącym załącznik do
rozporządzenia – Dział XIV – Prace różne, poz. 25 oraz w Dziale XIV, poz. 25, pkt
1 załącznika do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983
r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu
Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace
w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub
renty (Dz. Urz. MBiPMB z 1983 r., Nr 3, poz. 6). Podstawowymi pracami wykonywanymi na oddziale będącym w ruchu
były natomiast prace polegające na wydobywaniu, obróbce i przeróbce surowców skalnych, wymienione w Dziale I
– W górnictwie, poz.
3 rozporządzenia oraz w Dziale I, poz. 3 zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych
z dnia 1 sierpnia 1983 r.
Skoro zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, dla oceny, czy pracownik wykonywał zatrudnienie w warunkach
szczególnych istotne znaczenia ma rodzaj faktycznie powierzonej mu pracy, a nie nazwa zajmowanego stanowiska,
to uznać należało, że przytoczone ustalenia faktyczne jednoznacznie wskazują, iż praca wnioskodawcy polegała
na bieżącej konserwacji i naprawie maszyn oraz urządzeń znajdujących się w zakładzie produkującym kruszywo,
spełniającym warunki
do uznania za go „oddział będący w ruchu” w rozumieniu rozporządzenia. Do stałych obowiązków ubezpieczonego
należało bowiem dbanie, aby wszystkie maszyny i urządzenia były sprawne, tj. pozostawały w ciągłym ruchu,
umożliwiającym nieprzerwaną pracę zakładu.
Sąd Okręgowy błędnie zakwalifikował sporny okres i badał, czy ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach
szczególnych wymienioną w wykazie A, dziale I, poz. 1 rozporządzenia, tj. prace pod ziemią.
Po zaliczeniu wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 3 maja
1982 r. do dnia 1 stycznia 1985 r. (2 lata, 7 miesięcy i 27 dni) i doliczeniu okresu uznanego przez pozwanego (12 lat,
10 miesięcy i 7 dni), łączny okres pracy w warunkach szczególnych wynosi 15 lat, 6 miesięcy i 4dni.
W związku z powyższym ubezpieczony legitymuje się okresem przewyższającym wymagany ustawowo 15-letni okres
pracy w warunkach szczególnych, a zatem spełnił wszystkie przesłanki
do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku.
Prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do
nabycia tego prawa (art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej), zaś świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania
prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż
od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2 (art. 129 ust. 1 ustawy
emerytalnej). Ubezpieczony ukończył 60 rok życia w dniu (...) r.
i od tej daty ma prawo do wnioskowanego świadczenia.
Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł, jak
w punkcie pierwszym sentencji.
W punkcie drugim sentencji Sąd Odwoławczy nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego
za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.
Zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej w razie ustalenia prawa
do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności
niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego,
jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania
decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Przez wyjaśnienie
„ostatniej niezbędnej okoliczności” trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia
samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji
odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności,
gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest
następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić
niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r., I UK 159/04,
OSNP nr 19/2005, poz. 308).
Wydanie jednak błędnej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem
dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy
do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu.
Skoro w niniejszej sprawie dopiero na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego przed Sądem I
instancji (w szczególności zeznań świadków i przesłuchania
w charakterze strony wnioskodawcy) można było poczynić ustalenia w zakresie wykonywania przez ubezpieczonego
pracy w warunkach szczególnych i prawidłowo je zakwalifikować, to nie można było stwierdzić odpowiedzialności
pozwanego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.
Sąd Odwoławczy na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. orzekł w punkcie trzecim sentencji wyroku
o zwrocie kosztów procesu w kwocie 30 zł (art. 35 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych /t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 623) od pozwanego
na rzecz wnioskodawcy.
SSA Lucyna Ramlo SSA Barbara Mazur SSA Aleksandra Urban