EGZAMIN MATURALNY 2012 BIOLOGIA

Transkrypt

Centralna Komisja Egzaminacyjna
EGZAMIN MATURALNY 2012
BIOLOGIA
POZIOM ROZSZERZONY
Kryteria oceniania odpowiedzi
MAJ 2012
Egzamin maturalny z biologii
Kryteria oceniania odpowiedzi – poziom rozszerzony
2
Zadanie 1. (0−1)
Obszar standardów
Wiadomości i rozumienie
Opis wymagań
Opisanie organelli komórkowych na przykładzie
mitochondriów (I.1.a.7)
Poprawna odpowiedź:
1 – F, 2 – P, 3 – F
1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech informacji dotyczących mitochondriów
0 p. – za niepoprawną ocenę jednej lub dwóch, lub wszystkich informacji
Zadanie 2. (0−2)
Korzystanie z informacji
Scharakteryzowanie rodzajów transportu przez błony
komórkowe z wykorzystaniem podanych informacji (II.3.b)
Schemat
A
B
Rodzaj transportu
1
2
Opis transportu
III
I
2 p. – za poprawne scharakteryzowanie w tabeli obu przedstawionych na schematach
rodzajów transportu
1 p. – za poprawne scharakteryzowanie jednego z przedstawionych rodzajów transportu
0 p. – za niepełną charakterystykę każdego z rodzajów transportu lub charakterystyki
niepoprawne, np. schemat A: rodzaj transportu III, opis 1
Zadanie 3. (0−1)
Tworzenie informacji
Wyjaśnienie zależności pomiędzy organizmem
a środowiskiem na przykładzie osmoregulacji
u pierwotniaków słodkowodnych (III.2.a)
Przykłady poprawnych odpowiedzi (jedna spośród):
 Stężenie roztworu wewnątrzkomórkowego u pierwotniaków słodkowodnych jest wyższe
od stężenia środowiska, w którym żyją (hipertoniczne), dlatego istnieje konieczność
usuwania przez wodniczki tętniące nadmiaru napływającej wody.
 Pierwotniaki słodkowodne żyją w środowisku hipotonicznym (o niższym stężeniu niż
roztwór wewnątrzkomórkowy), więc wodniczki tętniące umożliwiają usuwanie nadmiaru
wody wnikającej do ich komórek.
1 p. – za poprawne uzasadnienie funkcji adaptacyjnej wodniczek tętniących u pierwotniaków
słodkowodnych polegającej na usuwaniu nadmiaru wody z ich komórek,
z uwzględnieniem stężenia roztworu wewnątrzkomórkowego i środowiska
0 p. – za odpowiedź niepełną lub zbyt ogólną, która nie odnosi się do różnicy stężeń roztworu
wewnątrzkomórkowego i środowiska, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną
Zadanie 4. (0−2)
a) (0−1)
3
Na podstawie informacji w tekście wyjaśnienie wpływu
promieniowania UV na metabolizm bakterii (III.2.a)
 Zmiana struktury enzymów pod wpływem promieniowania UV, powoduje ich
unieczynnienie i dlatego komórka nie może przeprowadzać procesów katalizy
enzymatycznej, a w konsekwencji procesów metabolicznych.
 Uszkodzenie DNA powoduje zatrzymanie biosyntezy białek enzymatycznych
katalizujących reakcje biochemiczne, co może prowadzić do zahamowania procesów
metabolicznych.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające związek przyczynowo-skutkowy, czyli
wpływ zmiany struktury białek enzymatycznych na zahamowanie ich aktywności
katalitycznej lub wpływ uszkodzenia DNA na brak syntezy enzymów
i w konsekwencji zahamowanie procesów metabolicznych
0 p. – za wyjaśnienie, które nie uwzględnia wszystkich elementów związku przyczynowoskutkowego lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną
b) (0−1)
Na podstawie informacji w tekście wyjaśnienie wpływu
promieniowania UV na rozmnażanie się bakterii (III.2.a)
Przykłady poprawnej odpowiedzi:
 Promieniowanie UV uszkadza DNA komórek, co uniemożliwia zachodzenie replikacji
i w konsekwencji podziałów komórkowych.
 Promieniowanie UV uszkadza białka enzymatyczne odpowiedzialne za proces replikacji
DNA lub przebieg podziału komórki, co uniemożliwia rozmnażanie się bakterii.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające związek przyczynowo-skutkowy, czyli
wpływ uszkodzenia DNA na replikację albo wpływ uszkodzenia struktury enzymów
biorących udział w replikacji lub podziałach komórki, i w konsekwencji wpływ tych
zmian na rozmnażanie się bakterii
0 p. – za wyjaśnienie, które nie uwzględnia wszystkich elementów związku przyczynowoskutkowego, np. wyjaśnienie, które nie odnosi się do replikacji, lub odpowiedź
merytorycznie niepoprawną
Zadanie 5. (0−1)
Wykazanie obronnej przed drobnoustrojami funkcji skóry
na przykładzie wybranej cechy skóry (I.1.c.6.P)
Skóra jest skuteczną barierą dla drobnoustrojów, ponieważ:
 wydziela pot zawierający lizozym, który niszczy bakterie
 posiada gruczoły łojowe wydzielające nienasycone kwasy tłuszczowe, które
unieszkodliwiają bakterie
 jej powierzchnia ma kwasowy odczyn hamujący rozmnażanie się bakterii
 złuszczający się naskórek w sposób mechaniczny usuwa patogeny
 zrogowaciała warstwa martwych komórek naskórka stanowi barierę mechaniczną dla
bakterii.
4
1 p – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające cechę skóry i udział tej cechy w obronie
organizmu przed drobnoustrojami
0 p. – za odpowiedź niepełną, która podaje tylko cechę skóry bez określenia roli tej cechy
lub odpowiedź zbyt ogólną, np. pot niszczy drobnoustroje, lub odpowiedź
niepoprawną
Zadanie 6. (0−2)
a) (0−1)
Określenie właściwości enzymu na podstawie informacji
przedstawionych na schemacie (II.1.b)
 A. / Nie zużywa się w trakcie reakcji.
 E. / Jest specyficzny względem substratu dzięki koenzymowi.
1 p. – za poprawne zaznaczenie dwóch właściwości enzymu, które można określić wyłącznie
na podstawie schematu
0 p. – za poprawne zaznaczenie tylko jednej właściwości enzymu lub dwóch właściwości,
które nie wynikają ze schematu lub zaznaczenie więcej niż dwóch właściwości
b) (0−1)
Zaklasyfikowanie enzymu przedstawionego na schemacie
według typu przeprowadzanej reakcji (I.1.a.6)
C. / Ligaza – enzym katalizujący łączenie się dwóch cząsteczek.
1 p. – za poprawne zaznaczenie rodzaju enzymu, który katalizuje reakcję przedstawioną
na schemacie
0 p. – za zaznaczenie odpowiedzi nieprawidłowej lub zaznaczenie więcej niż jednej
odpowiedzi
Zadanie 7. (0−2)
Wyjaśnienie zależności przyczynowo-skutkowej
na przykładzie wpływu zmian temperatury na przebieg reakcji
enzymatycznej (III.2.a)
Przykłady poprawnych odpowiedzi:
1. Nastąpi zatrzymanie przebiegu reakcji, ponieważ podwyższenie temperatury spowoduje
zniszczenie struktury trzeciorzędowej tego enzymu / denaturację tego enzymu.
2. Nastąpi spowolnienie reakcji, ponieważ obniżenie temperatury spowoduje obniżenie
aktywności tego enzymu.
2 p. – za poprawne określenie i uzasadnienie wpływu każdej z dwóch zmian temperatury
na przebieg reakcji, uwzględniające wpływ temperatury na strukturę enzymu i jego
aktywność (1.) i na jego aktywność (2.)
1 p. – za poprawne określenie i uzasadnienie jednego przypadku zmiany temperatury
na przebieg reakcji enzymatycznej
0 p. – za określenie tylko wpływu temperatury na przebieg reakcji bez uzasadnienia lub obie
odpowiedzi merytorycznie niepoprawne, np. zawierające informację, że dana reakcja
nie zajdzie
Zadanie 8. (0−2)
a) (0−1)
5
Sformułowanie problemu badawczego na podstawie opisu
przebiegu doświadczenia (III.1.a)
Przykłady poprawnej odpowiedzi:
 Czy w komórkach wątroby występuje enzym (katalaza) rozkładający nadtlenek wodoru?
 Badanie obecności katalazy w komórkach wątroby.
1 p. – za poprawne sformułowanie problemu badawczego odnoszącego się do występowania
katalazy w komórkach wątroby
0 p. – za problem badawczy, który nie uwzględnia katalazy lub odnoszący się tylko
do funkcji katalazy, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną
b) (0−1)
Zinterpretowanie wyniku przeprowadzonego doświadczenia –
wyjaśnienie procesu rozkładu nadtlenku wodoru (III.1.a)
 Neutralizacja nadtlenku wodoru przez komórki wątroby polega na jego rozkładzie przez
katalazę, na wodę i tlen.
 W komórkach wątroby zachodzi reakcja rozkładu: 2H2O2 katalaza
  2H2O + O2
1 p. – za poprawną odpowiedź uwzględniającą rozkład H2O2 na wodę i tlen
0 p. – za odpowiedź niepełną, która nie uwzględnia obu produktów rozkładu lub odpowiedź
Zadanie 9. (0−2)
a) (0−1)
Odczytanie z tekstu cech granulocytów obojętnochłonnych,
uzasadniających ich funkcję obronną (II.1.a)
Przykłady poprawnych odpowiedzi (dwie spośród):
 zdolność przemieszczania się do ognisk zapalnych
 zdolność do fagocytozy drobnoustrojów
 obecność w lizosomach odpowiednich enzymów trawiących bakterie
 zdolność do rozpoznawania substancji wydzielanych przez bakterie
1 p. – za podanie na podstawie tekstu dwóch cech granulocytów obojętnochłonnych
umożliwiających skuteczną walkę z bakteriami
0 p. – za podanie tylko jednej poprawnej cechy lub dwóch cech, które nie wynikają z tekstu,
lub odpowiedzi niepoprawne
6
b) (0−1)
Określenie rodzaju odporności organizmu warunkowanej
przez granulocyty obojętnochłonne (I.4.a.8.P)
odporność: nieswoista, wrodzona
1 p. – za podkreślenie dwóch poprawnych cech odporności opisanej w tekście
0 p. – za podkreślenie tylko jednej poprawnej cechy lub dwóch cech niepoprawnych, lub
więcej niż dwóch cech
Zadanie 10. (0−1)
Określenie podobieństwa w budowie tętnic i żył wynikającego
z ich porównania (I.2.b.2.P)
 B. / trójwarstwowość ścian
 D. / obecność śródbłonka
1 p. – za zaznaczenie dwóch poprawnych odpowiedzi określających podobieństwo
w budowie tętnic i żył
0 p. – za zaznaczenie tylko jednej poprawnej odpowiedzi lub dwóch odpowiedzi
niepoprawnych, lub zaznaczenie więcej niż dwóch odpowiedzi
Zadanie 11. (0−2)
a) (0−1)
Rozpoznanie na schemacie wskazanego elementu budowy
układu pokarmowego i określenie jego funkcji (I.1.a.1.P)
 Pęcherzyk żółciowy – magazynuje żółć wytwarzaną w wątrobie i dostarcza ją
do dwunastnicy z chwilą rozpoczęcia trawienia.
 Pęcherzyk żółciowy – zagęszcza żółć wytwarzaną w wątrobie i uwalnia ją do jelita
cienkiego z chwilą rozpoczęcia trawienia.
1 p. – za podanie poprawnej nazwy struktury wskazanej na rysunku i określenie jej funkcji
0 p. – za podanie tylko nazwy struktury bez określenia jej funkcji lub odpowiedź
merytorycznie niepoprawną, np. produkuje lub wydziela żółć
b) (0−1)
Rozpoznanie na schemacie elementu budowy układu
pokarmowego na podstawie jego funkcji (I.1.c.1.P)
 struktura: C
 trzustka
1 p. – za podanie litery oznaczającej strukturę wydzielającą enzymy trawienne
do dwunastnicy oraz podanie nazwy struktury
0 p. – za podanie tylko oznaczenia literowego tej struktury lub tylko jej nazwy, lub
odpowiedź niepoprawną
7
Zadanie 12. (0−1)
Wyjaśnienie zależności między ruchami perystaltycznymi
przełyku a przemieszczaniem się pokarmu w przewodzie
pokarmowym człowieka (III.2.a)
 Mięśnie przełyku wykonują ruchy perystaltyczne (robaczkowe), które przesuwają pokarm
w kierunku od gardła aż do żołądka.
 W przełyku pokarm przesuwany jest w kierunku żołądka, dzięki skurczom mięśni
podłużnych i okrężnych, które jednocześnie uniemożliwiają jego cofanie się.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające ruchy perystaltyczne mięśni przełyku, lub
pracę mięśni okrężnych oraz podłużnych zapobiegającą cofaniu się pokarmu
0 p. – za odpowiedź, która uwzględnia jedynie ruchy mięśni przełyku lub tylko przesuwanie
się pokarmu bez określenia kierunku, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną
Zadanie 13. (0−3)
a) (0−1)
Opisanie budowy dołka środkowego (plamki żółtej) w siatkówce
oka na podstawie informacji przedstawionych na wykresie
(II.1.b)
Dołek środkowy (plamka żółta) zawiera bardzo dużo (ok. 160 tys.) czopków i niewielką
liczbę pręcików.
1 p. – za poprawny na podstawie schematu opis dołka środkowego (plamki żółtej)
uwzględniający oba rodzaje receptorów i ich ogólną ilość
0 p. – za opis uwzględniający tylko jeden rodzaj receptorów lub oba rodzaje receptorów bez
określenia ich ogólnej ilości, lub za opis podany nie na podstawie wykresu,
np. stwierdzający całkowity brak pręcików, lub za odpowiedź merytorycznie
niepoprawną
b) (0−1)
Opisanie roli tarczy nerwu wzrokowego (plamki ślepej)
w funkcjonowaniu oka (I.1.a.5.P)
Tarcza nerwu wzrokowego (plamka ślepa) – to miejsce wyjścia nerwu wzrokowego z oka.
1 p. – za podanie prawidłowej nazwy miejsca oznaczonego na schemacie literą X oraz
poprawne wyjaśnienie uwzględniające nerw wzrokowy
0 p. – za podanie prawidłowej nazwy miejsca oznaczonego na schemacie literą X bez
wyjaśnienia lub wyjaśnienie bez podania nazwy wskazanego miejsca, lub odpowiedź
8
c) (0−1)
Rozróżnienie i scharakteryzowanie elementów budowy
siatkówki oka (I.1.a.5.P)
Pręciki (komórki pręcikonośne) – są odpowiedzialne za widzenie przy słabym oświetleniu /
czarno-białe / postrzeganie kształtu i ruchu.
1 p. – za podanie poprawnej nazwy receptorów, których jest najwięcej w siatkówce oka, oraz
określenie ich roli w procesie widzenia
0 p. – za podanie tylko nazwy receptorów bez określenia ich roli lub odpowiedź niepoprawną,
lub zbyt ogólną, np. odnoszącą się tylko do odbioru bodźców świetlnych
Zadanie 14. (0−1)
Sformułowanie wniosku na podstawie analizy wyników
przeprowadzonych obserwacji (III.3.a)
C. / Receptory dotykowe są nierównomiernie rozmieszczone w skórze, w różnych częściach
jego ciała, w jednych miejscach jest ich więcej niż w innych.
1 p. – za zaznaczenie prawidłowego wniosku dotyczącego rozmieszczenia receptorów dotyku
w skórze człowieka
0 p. – za zaznaczenie wniosku niewłaściwego lub zaznaczenie więcej niż jednego wniosku
Zadanie 15. (0−1)
Wyjaśnienie związku między wpływem leku
psychotropowego na działanie synapsy a funkcjonowaniem
ośrodkowego układu nerwowego (III.1.a)
 Lek ten uniemożliwia przekazanie impulsu nerwowego na następny neuron, co powoduje
spowolnienie lub zahamowanie reakcji na dany bodziec podczas prowadzenia samochodu.
 Lek ten może powodować wygaszenie impulsu nerwowego w synapsie, co skutkuje
spowolnieniem lub zahamowaniem reakcji kierowcy.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie przyczyny uniemożliwiającej prowadzenie samochodu
po zażyciu leku o działaniu opisanym w tekście, które uwzględnia związek
przyczynowo– skutkowy: hamowanie lub brak przekazywania impulsu nerwowego
w synapsie – spowolnienie lub zahamowanie reakcji człowieka
0 p. – za wyjaśnienie, które nie uwzględnia wszystkich elementów związku przyczynowo–
skutkowego lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną
9
Zadanie 16. (0−1)
Określenie mechanizmu regulacji hormonalnej u człowieka
na przykładzie działania hormonów antagonistycznych
trzustki (I.4.a.11.P)
Przykład poprawnej odpowiedzi:
Insulina powoduje spadek stężenia glukozy we krwi, natomiast glukagon powoduje wzrost
stężenia glukozy we krwi.
1 p. – za prawidłowy wybór dwóch hormonów działających antagonistycznie oraz podanie,
na czym polega antagonizm ich działania
0 p. – za podanie tylko nazw hormonów bez podania na czym polega antagonizm ich
działania lub za podanie obok insuliny i glukagonu nazw innych hormonów, lub
odpowiedź merytorycznie niepoprawną, np. glukagon rozkłada glikogen na glukozę.
Zadanie 17. (0−1)
Uporządkowanie przedstawionych na schemacie informacji
dotyczących cyklu życiowego krążkopławów (I.4.a.9)
1. Meduzy rozmnażają się płciowo / bezpłciowo.
2. Zapłodnienie u przedstawionego krążkopława jest zewnętrzne / wewnętrzne.
3. W cyklu życiowym krążkopławów oba pokolenia –meduza i polip – są haploidalne /
diploidalne.
1 p. – za poprawne wykreślenie wszystkich trzech nieprawdziwych określeń
0 p. – za poprawne wykreślenie tylko dwóch lub jednego nieprawdziwego określenia,
lub odpowiedź niepoprawną, np. wykreślenie prawdziwych określeń
Zadanie 18. (0−2)
a) (0−1)
Wskazanie w budowie ryb cech adaptacyjnych do pokonywania
oporu wody (I.3.a.2)
1. / opływowy kształt ciała
3. / wydzielanie śluzu przez gruczoły śluzowe
1 p. – za podanie obu oznaczeń cyfrowych poprawnie wybranych cech, które stanowią
przystosowanie ryb do pokonywania dużego oporu wody
0 p. – za podanie oznaczenia tylko jednej cechy lub dwóch cech niepoprawnych, lub podanie
więcej niż dwóch cech
b) (0−1)
Wskazanie w budowie ryb cechy odpowiedzialnej za regulację
głębokości ich zanurzenia (I.3.a.2)
6. / obecność pęcherza pławnego
10
1 p. – za podanie oznaczenia cechy, która ułatwia rybom regulowanie głębokości zanurzenia
w wodzie
0 p. – za podanie oznaczenia cechy wybranej niepoprawnie lub podanie oznaczeń więcej niż
jednej cechy
Zadanie 19. (0−2)
Wykazanie związku obecności grzebienia na mostku ptaków
ze sposobem ich poruszania się (I.2.a.2)
Grzebień na mostku zachowały:
 pingwin – grzebień służy jako miejsce przyczepu mięśni skrzydeł, których pingwiny
używają do pływania w wodzie
 myszołów – grzebień służy jako miejsce przyczepu mięśni skrzydeł, których myszołowy
używają do latania.
2 p. – za podanie nazw dwóch ptaków spośród przedstawionych na rysunkach, które mają
grzebień na mostku i określenie roli tej struktury w sposobie poruszania się każdego
z nich
1 p. – za podanie nazwy jednego ptaka spośród przedstawionych na rysunkach, który ma
grzebień na mostku i określenie roli tej struktury w sposobie jego poruszania się
0 p. – za podanie tylko nazw ptaków bez określenia roli grzebienia na mostku u każdego
z nich lub uzasadnienie ogólne bez wskazania roli mięśni w poruszaniu się
(pływanie / latanie), np. grzebień stanowi miejsce przyczepu skrzydeł, lub odpowiedź
Zadanie 20. (0−2)
a) (0−1)
Określenie przynależności systematycznej dziobaka i kolczatki –
podanie miejsca ich występowania (I.1.a.3)
Australia (i Tasmania)
1 p. – za podanie poprawnej nazwy kontynentu, na którym żyją dziobak i kolczatka
0 p. – za odpowiedź niepoprawną
b) (0−1)
Określenie przynależności systematycznej dziobaka i kolczatki –
wskazanie cech odróżniających je od wszystkich pozostałych
ssaków (I.1.a.9)
 jajorodność / jajożyworodność
 obecność steku
 obecność kości kruczej
1 p. – za podanie poprawnej cechy występującej tylko u stekowców i odróżniającej dziobaka
i kolczatkę od wszystkich pozostałych ssaków
0 p. – za podanie cechy ssaków, która nie jest swoistą cechą stekowców, np. są owłosione, nie
mają zębów, lub podanie więcej niż jednej cechy ssaków (w tym cechy swoistej), lub
odpowiedź merytorycznie niepoprawną
Zadanie 21. (0−2)
a) (0−1)
11
Scharakteryzowanie sposobu rozmnażania się zwierząt
na przykładzie pchły ludzkiej ((I.4.a.9)
przeobrażenie zupełne (holometabolia)
1 p. – za podanie poprawnej nazwy typu przeobrażenia występującego w cyklu rozwojowym
pchły ludzkiej
0 p. – za odpowiedź niepoprawną, np. przeobrażenie pełne
b) (0−1)
Skonstruowanie schematu cyklu rozwojowego pchły ludzkiej
na podstawie tekstu (II.3.a)
1
2
zapłodnione jajo  larwa  larwa  larwa  poczwarka  imago
1 p. – za poprawne w całości uzupełnienie schematu cyklu rozwojowego pchły ludzkiej
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną
Zadanie 22. (0−2)
Scharakteryzowanie przebiegu i lokalizacji procesu
fotosyntezy (I.4.a.3)
Poprawne odpowiedzi:
 B. / Produkcja ATP i NADH jest rezultatem inicjowanej przez światło wędrówki
elektronów przez łańcuch przenośników oraz dzięki fotolizie wody.
 E. / W cyklu Calvina przekształcanie dwutlenku węgla w cukier (aldehyd
3-fosfoglicerynowy) rozpoczyna się przyłączeniem cząsteczki dwutlenku węgla
do cząsteczki pięciowęglowego związku organicznego.
2 p. – za zaznaczenie dwóch poprawnych odpowiedzi dotyczących procesu fotosyntezy
1 p. – za zaznaczenie jednej poprawnej odpowiedzi dotyczącej procesu fotosyntezy lub
zaznaczenie dwóch odpowiedzi ( w tym jednej poprawnej)
0 p. – za zaznaczenie dwóch odpowiedzi nieprawidłowych lub zaznaczenie więcej niż dwóch
odpowiedzi
12
Zadanie 23. (0−2)
a) (0−1)
Sformułowanie hipotezy badawczej potwierdzonej wynikiem
przeprowadzonego doświadczenia (III.1.a.)
 Transpiracja z powierzchni liści warunkuje przepływ wody w roślinie.
 Transport wody w liściach roślin odbywa się na skutek siły ssącej wywołanej transpiracją.
1 p. – za sformułowanie trafnej hipotezy badawczej odnoszącej się do celu doświadczenia,
czyli roli procesu transpiracji w transporcie wody u roślin
0 p. – za odpowiedź niepoprawną lub zbyt ogólną, np. transpiracja wpływa na transport wody
w roślinie
b) (0−1)
Wyjaśnienie wpływu zaplanowanych warunków doświadczenia
na jego przebieg i wynik (III.1.a)
Olej zapobiega parowaniu wody z jej powierzchni w słoju, co mogłoby mieć wpływ
na poprawność wyników badań.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające rolę warstwy oleju w uniemożliwieniu
parowania wody z jej powierzchni w słoju
0 p. – za odpowiedź merytorycznie niepoprawną
Zadanie 24. (0−1)
Wyjaśnienie różnicy w prędkości przewodzenia wody u roślin
iglastych i dwuliściennych w zależności od budowy ich
drewna (III.2.a)
Komórki drewna roślin iglastych mają postać cewek i przepływ wody odbywa się przez
jamki, co spowalnia przewodzenie wody, natomiast drewno roślin dwuliściennych tworzą
rurkowate naczynia bez ścian poprzecznych, przez które woda przepływa łatwiej
i przewodzenie wody u tych roślin zachodzi szybciej.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie różnicy w prędkości przewodzenia wody u roślin iglastych
i dwuliściennych, uwzględniające różnice w budowie cewek i naczyń
0 p. – za odpowiedź ogólną, która nie uwzględnia różnic w budowie drewna wskazanych
roślin, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną
13
Zadanie 25. (0−2)
Skonstruowanie diagramu słupkowego ilustrującego wpływ
nawożenia na wysokość plonów buraków cukrowych
na podstawie danych w tabeli (II.3.a)
Przykłady diagramów:
2 p. – za poprawne opisanie histogramów (Ilość potasu / K / K2O w kg/ha ) i podanie wartości
liczbowych przy słupkach oraz opisanie osi Y: Plony / Wysokość plonów (buraków
cukrowych), w t/ha
oraz
– poprawne wyskalowanie osi i narysowanie słupków histogramu zgodnie z podaną
legendą
1 p. – tylko za poprawne opisanie histogramów i opisanie osi Y, bez narysowania słupków
histogramu albo z błędnie narysowanymi słupkami, lub niepoprawnym
wyskalowaniem osi
albo
– tylko za poprawne narysowanie słupków histogramu oraz wyskalowanie osi Y
przy niepełnym opisie osi i histogramów
0 p. – za całkowicie nieprawidłowo narysowany i opisany diagram
14
Zadanie 26. (0−1)
Wyjaśnienie związku między niedoborem azotu w glebie
a niską zawartością sacharozy w korzeniach buraków
cukrowych (III.2.a)
Niedobór azotu wywołuje spadek ilości chlorofilu w komórkach, co skutkuje zmniejszeniem
tempa procesu fotosyntezy i w konsekwencji ograniczeniem wytwarzania sacharozy
gromadzonej w korzeniach buraków.
1 p. – za poprawne wykazanie zależności pomiędzy niedoborem azotu a spowolnieniem
tempa fotosyntezy wynikającym ze spadku ilości chlorofilu, i wytwarzaniem
sacharozy jako jej produktu (wtórnego)
0 p. – za odpowiedź niepełną, która nie uwzględnia spadku ilości chlorofilu lub spadku tempa
fotosyntezy, lub ograniczenia wytwarzania sacharozy, albo za odpowiedź
Zadanie 27. (0−2)
a) (0−1)
Planowanie przebiegu doświadczenia – określenie próby
kontrolnej (III.1.a)
 Niekiełkujące, np. suche nasiona pszenicy umieszczone w termosie zamkniętym korkiem
z termometrem.
 Zagotowane kiełkujące nasiona umieszczone w termosie zamkniętym korkiem
z termometrem.
1 p. – za poprawnie określoną próbę kontrolną uwzględniającą materiał badawczy, który
stanowią nasiona pozbawione możliwości kiełkowania w termosie zamkniętym
korkiem z termometrem
0 p. – za odpowiedź niepełną, np. która nie uwzględnia obecności termometru lub
b) (0−1)
Zinterpretowanie wyników przeprowadzonego doświadczenia
(III.1.a)
C. / W czasie kiełkowania nasion wzrasta intensywność przemian anabolicznych.
1 p. – za poprawnie zaznaczoną interpretację wyniku doświadczenia
0 p. – za zaznaczenie odpowiedzi niepoprawnej lub więcej niż jednej odpowiedzi
Zadanie 28. (0−3)
a) (0−1)
1 – P, 2 – P, 3 – F
Scharakteryzowanie procesu translacji na podstawie schematu
(II.1.a)
15
1 p. – za poprawną ocenę wszystkich (trzech) informacji
0 p. – za niepoprawną ocenę jednej lub dwóch, lub wszystkich informacji
b) (0−1)
Zinterpretowanie informacji przedstawionych na schemacie
(III.2.a)
antykodon: AUG lub GUA
1 p. – za poprawne podanie zestawienia nukleotydów w antykodonie tRNA przenoszącym
tyrozynę
0 p. – za odpowiedź niepoprawną
c) (0−1)
Wiadomości rozumienie
Wyjaśnienie funkcji elementów strukturalnych jądra
komórkowego w procesie translacji (I.1.4.b.20)
Poprzez pory w błonie jądrowej przedostają się do cytoplazmy podjednostki rybosomów oraz
kwasy rybonukleinowe biorące udział w translacji (mRNA, tRNA).
1 p. – za poprawne wyjaśnienie znaczenia porów w otoczce jądrowej
0 p. – za odpowiedź niepoprawną, np. odnoszącą się do rRNA
Zadanie 29. (0−1)
Określenie skutków mutacji w obrębie intronu u organizmów
eukariotycznych (I.4.b.19)
 Mutacja w obrębie intronu nie może prowadzić do zmiany właściwości białka, ponieważ
introny są wycinane z transkryptu RNA (w procesie splicingu) przed syntezą białek.
 Mutacja w obrębie intronu nie może prowadzić do zmiany właściwości białka, ponieważ
introny są niekodującymi sekwencjami genu / nie zawierają informacji genetycznej.
1 p. – za poprawne wyjaśnienie skutków mutacji w obrębie intronów uwzględniające albo
wycinanie intronów przed translacją, albo informację, że nie zawierają informacji
genetycznej
0 p. – za odpowiedź, która nie uwzględnia założenia podanego w poleceniu, np. odnoszącą się
do alternatywnego splicingu lub odpowiedź niepełną, np., która nie zawiera określenia
etapu wycinania intronów albo ich cechy, lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną
Zadanie 30. (0−2)
a) (0−1)
Rozwiązanie zadania z zakresu dziedziczenia cech u różnych
organizmów – określenie genotypów opisanego
organizmu(III.2.c)
genotypy: AaBB, AaBb
1 p. – za poprawne podanie obu możliwych genotypów opisanego organizmu
16
0 p. – za podanie tylko jednego genotypu lub obu nieprawidłowych
b) (0−1)
organizmów – ustalenie genotypów rodziców opisanego
potomstwa i zapisanie krzyżówki genetycznej (III.2.c)

D. / aaBb x AABB

Przykład krzyżówki
AB
aB
AaBB
ab
AaBb
1 p. – za poprawne zaznaczenie genotypów obojga rodziców i uzasadnienie tego wyboru
krzyżówką w całości poprawnie narysowaną
0 p. – za zaznaczenie genotypów bez narysowania krzyżówki lub narysowanie krzyżówki bez
zaznaczenia genotypów, lub za niepoprawnie narysowaną krzyżówkę
Zadanie 31. (0−1)
Rozwiązanie zdania genetycznego z zakresu dziedziczenia
cech u człowieka – określenie sposobu dziedziczenia opisanej
cechy ((III.2.c)
 Allel nie jest sprzężony z płcią, ponieważ synowie pary A (w II pokoleniu) są zdrowi.
 Allel nie jest sprzężony z płcią, ponieważ para C ma chorą córkę.
1 p. – za ustalenie, że allel nie jest sprzężony z płcią wraz z prawidłowym uzasadnieniem
na podstawie zamieszczonego rodowodu
0 p. – za ustalenie, że allel nie jest sprzężony z płcią bez uzasadnienia lub z niepełnym
uzasadnieniem, np. ponieważ chorują zarówno kobiety, jak i mężczyźni,
lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną
Zadanie 32. (0−2)
a) (0−1)
organizmów – określenie fenotypów potomstwa (III.2.c)
myszy żółte : myszy czarne – 2 : 1
17
1 p. – za podanie właściwego stosunku liczbowego fenotypów potomstwa myszy żółtych
0 p. – za odpowiedź niepoprawną, np. 50% lub 25%
b) (0−1)
Określenie sposobu dziedziczenia opisanej cechy na podstawie
analizy przedstawionych danych (III.2.c)
Allel By jest recesywny ze względu na cechę – żywotność (letalność) ponieważ osobniki
homozygotyczne giną przed urodzeniem, natomiast osobniki heterozygotyczne przeżywają.
1 p. – za poprawne określenie cechy, ze względu na którą allel By jest recesywny,
i uzasadnienie odnoszące się do przeżywalności osobników
0 p. – za określenie tylko cechy, ze względu na którą allel By jest recesywny,
bez uzasadnienia lub podanie uzasadnienia bez określenia cechy, lub odpowiedź
niepoprawną
Zadanie 33. (0−1)
Określenie na podstawie wykresu tendencji zmian
powierzchni upraw GMO na świecie i podanie
prawdopodobnej przyczyny (II.2.b)
Jest to tendencja wzrastająca. Zwiększenie powierzchni upraw GMO wynika prawdopodobnie
ze względów ekonomicznych, ponieważ takie rośliny dają możliwość uzyskania większych
plonów przy mniejszych kosztach uprawy, gdyż nie wymagają, np. stosowania w dużych
ilościach chemicznych środków ochrony roślin.
1 p. – za poprawne określenie tendencji zmian powierzchni upraw GMO na świecie i podanie
właściwej przyczyny
0 p. – za określenie tylko tendencji zmian bez podania przyczyny lub odpowiedź niepoprawną
albo niepełną i odnoszącą się do jednego rodzaju GMO, np. odpornych tylko
na herbicydy lub tylko na szkodniki
Zadanie 34. (0−2)
a) (0−1)
Określenie zalety kojarzenia krewniaczego w hodowli zwierząt
(I.4.b.17)
 Wyselekcjonowanie w hodowli tzw. czystych linii – homozygotycznych osobników pod
względem pożądanej cechy.
 Uzyskanie osobników o preferowanych w hodowli cechach.
1 p. – za poprawne przedstawienie zalety kojarzenia krewniaczego odnoszącego się
do zwiększenia częstości pożądanej cechy w populacji hodowlanej lub do zwiększenia
frekwencji alleli odpowiedzialnych za daną cechę
0 p. – za odpowiedź merytorycznie niepoprawną, np. odnoszącą się do zmiany cech gatunku
18
b) (0−1)
Sformułowanie argumentu uzasadniającego niekorzystność
kojarzenia krewniaczego (III.3.a)
Przykład poprawnej odpowiedzi


Zwiększa się prawdopodobieństwo ujawnienia w potomstwie cech niekorzystnych lub
chorób będących skutkiem zwiększonej homozygotyczności lub ujawnienie się
niekorzystnych mutacji recesywnych.
Może nastąpić zmniejszenie różnorodności genetycznej potomstwa.
1 p. – za poprawne uzasadnienie niekorzystnego zjawiska krzyżowania wsobnego
w warunkach naturalnych, uwzględniające podłoże genetyczne
0 p. – za odpowiedź, która nie uwzględnia podłoża genetycznego lub odpowiedź niepoprawną
merytorycznie odnoszącą się, np. do zmniejszenia bioróżnorodności
Zadanie 35. (0−1)
Zredagowanie opisu przedstawionych na rysunkach zmian
liczebności populacji orzęsków (II.3.b)
W doświadczeniu A drapieżne orzęski (gatunek 2) początkowo zwiększały swoją liczebność
dzięki obfitości pożywienia (gatunek 1), a następnie wskutek braku pożywienia,
spowodowanego zmniejszaniem się liczebności gatunku 1. ich liczba gwałtownie zmniejszała
się, aż do ich wyginięcia.
1 p. – za poprawny opis zmian populacji drapieżnych orzęsków we właściwie wybranym
doświadczeniu (doświadczenie A) z uwzględnieniem przyczyny i skutku tych zmian
0 p. – za opis dotyczący doświadczenia B lub opis niepełny, lub odpowiedź niepoprawną
Zadanie 36. (0−1)
Określenie przynależności dzięcioła dużego do poziomów
troficznych w opisanym ekosystemie (I.4.a.14)
1. konsument I-rzędu / roślinożerca
2. konsument II rzędu / drapieżnik
1 p. – za poprawne określenie obu poziomów troficznych dzięcioła dużego
0 p. – za odpowiedź niepełną, która uwzględnia tylko jeden poziom troficzny albo oba
poziomy troficzne (w tym tylko jeden poprawny), lub obie części odpowiedzi
niepoprawne
Zadanie 37. (0−1)
Sformułowanie wniosku na podstawie opisu
przeprowadzonego eksperymentu (III.3.a)
Konkurencja między tymi gatunkami powoduje zawężenie / ograniczenie niszy ekologicznej
pałki wąskolistnej.
19
1 p. – za sformułowanie na podstawie przedstawionych informacji poprawnego wniosku
dotyczącego wpływu konkurencji międzygatunkowej na niszę ekologiczną pałki
wąskolistnej
0 p. – za odpowiedź, która nie odnosi się do niszy ekologicznej pałki wąskolistnej lub, która
nie jest wnioskiem, ale opisem wyników tego eksperymentu, lub za odpowiedź
Zadanie 38. (0−1)
Sformułowanie i uzasadnienie opinii dotyczącej ewolucji
organizmów na podstawie analizy przedstawionych informacji
((III.3.a)
Elpistostegidy nie mogły być przodkami tetrapodów, gdyż pojawiły się na Ziemi później
niż tetrapody, a więc w czasie, kiedy na Ziemi żyły już tetrapody.
1 p. – za sformułowanie na podstawie przedstawionych informacji trafnej opinii,
że elpistostegidy nie mogły być przodkami tetrapodów wraz z poprawnym
uzasadnieniem
0 p. – za samo stwierdzenie, że elpistostegidy nie mogły być przodkami tetrapodów bez
uzasadnienia lub odpowiedź nielogiczną, np. odnoszącą się do wieku polskiego
znaleziska, a nie do wieku porównywanych organizmów, lub odpowiedź całkowicie
niepoprawną

EGZAMIN MATURALNY 2012 BIOLOGIA

Transkrypt

Podobne dokumenty

Kryteria oceniania - arkuszmaturalny.pl

Konkurs 2012/2013 szkolny

EGZAMIN MATURALNY 2013 JĘZYK POLSKI

klucze I

Odpowiedzi - Korepetica.pl

kryteria oceniania odpowiedzi

butoholiczka Zobacz w grafice Google Rejestracja

odpowiedzi - ZSZ Bychawa

Podanie o prace