Guidance for living organ donors on the Human Tissue Autority`s

Guidance for living organ donors on the Human Tissue Autority`s

Wskazówki dla Ŝywych dawców organów dotyczące niezaleŜnego
procesu oceny przez Zarząd ds. tkanek ludzkich (Human Tissue
Authority - HTA)
wrzesień 2012r.
Dla kogo przeznaczone są niniejsze wskazówki
Wskazówki przeznaczone są dla osób oddających organy (Ŝywych dawców
organów). Wyjaśniają one, jakiego typu organizacją jesteśmy, jaką odgrywamy rolę
w procesie pobierania organów od Ŝywych dawców oraz zawierają informacje, z
którymi muszą się Państwo zapoznać przed oddaniem organu. Wyjaśniają one
równieŜ przebieg niezaleŜnego procesu oceny. W skład tego procesu wchodzi
formularz, który dawca musi podpisać, aby potwierdzić, Ŝe nie otrzymuje Ŝadnej
gratyfikacji (finansowej lub innego typu) w związku z oddaniem organu.
Zalecamy przeczytanie tych wskazówek oraz innych informacji, które otrzymali
Państwo od wydziału transplantologii.
We wskazówkach mówimy o “organie”, co oznacza nerkę lub płat wątroby.
Przeszczep płata płuca jest rzadki, jednak moŜliwy do wykonania i w takim
przypadku słowo „organ” odnosiłoby się do płata płuca.
Ustawa z 2004r. o tkankach ludzkich (The Human Tissue Act (2004))
i Zarząd ds. tkanek ludzkich (Human Tissue Authority)
Ustawa z 2004r. o tkankach ludzkich (The Human Tissue Act 2004) reguluje prawnie
dawstwo organów na terenie Anglii, Walii i Północnej Irlandii. W Szkocji ta kwestia
regulowana jest przez szkocką ustawę z 2006r. o tkankach ludzkich (Human Tissue
(Scotland) Act 2006).
Zarząd ds. tkanek ludzkich udziela porad i przedstawia wytyczne dotyczące róŜnych
aspektów ustawy z 2004r. o tkankach ludzkich oraz podejmuje decyzje, czy w
danym przypadku moŜna pobrać organy od Ŝywego dawcy na terenie
Zjednoczonego Królestwa.
Na terenie Zjednoczonego Królestwa Ŝywy dawca moŜe oddać organ tylko w
przypadku, gdy robi to dobrowolnie i nie otrzymuje za organ Ŝadnej zapłaty ani
gratyfikacji. Naszym obowiązkiem jest upewnić się, Ŝe za dawstwo organów nikt nie
daje, nie otrzymuje, nie proponuje ani nie stara się uzyskać Ŝadnej gratyfikacji.
Nasza niezaleŜna kontrola ma na celu zapewnienie wszystkich, Ŝe:
•
•
Za oddanie organu nie zostało, ani nie zostanie wręczone Ŝadne wynagrodzenie;
oraz
Dawca wyraził zgodę na oddanie organu.
Jeśli zostały spełnione powyŜsze kryteria, moŜna legalnie przeprowadzić przeszczep
organu.
2
NiezaleŜny proces oceny HTA
Mamy prawny obowiązek upewnić się, Ŝe dawca:
• Ma zdolność do wyraŜenia zgody i / lub jest władny wyrazić zgodę
• Rozumie, z jakim ryzykiem wiąŜe się procedura;
• Robi to z własnej nieprzymuszonej woli i nikt nie wywiera na niego nacisku, Ŝeby
oddał organ; oraz
• Nie otrzyma Ŝadnej gratyfikacji za oddanie organu.
Upewnimy się co do powyŜszych kwestii w trakcie niezaleŜnego procesu kontroli. Na
terenie Zjednoczonego Królestwa pracuje dla nas zespół niezaleŜnych kontrolerów,
którzy rozmawiają z dawcami i osobami otrzymującymi organy (biorcami).
Jeśli dawca jest osobą dorosłą, która nie ma zdolności do wyraŜenia zgody, lub
dzieckiem, które nie jest władne wyrazić zgody, wtedy odpowiednia osoba moŜe
wyrazić zgodę na przeszczep w ich imieniu.
W momencie gdy ocena stanu zdrowia dawcy jest bliska ukończenia, koordynator
ds. Ŝywych dawców zorganizuje spotkanie z niezaleŜnym kontrolerem HTA.
NiezaleŜny kontroler będzie musiał porozmawiać z dawcą (lub z osobą wyraŜającą
zgodę w imieniu dawcy) i z biorcą zarówno oddzielnie, jak i razem i zadać im szereg
pytań dotyczących planowanego przeszczepu. W miarę moŜliwości zarówno dawca
jak i biorca powinni przynieść na rozmowę dokument toŜsamości ze zdjęciem, tak
aby niezaleŜny kontroler wiedział, Ŝe rozmawia z właściwymi osobami.
Jeśli dawca lub biorca ma jakiekolwiek problemy komunikacyjne, zespół ds.
przeszczepów poinformuje niezaleŜnego kontrolera, aby na czas rozmowy mógł on
zapewnić odpowiednią pomoc (na przykład pomoc tłumacza).
W przypadku niebezpośrednich przeszczepów altruistycznych, gdzie biorca jest
nieznany, rozmowa zostanie przeprowadzona wyłącznie z dawcą.
Po przeprowadzeniu rozmów niezaleŜny kontroler sporządzi raport i prześle go nam,
abyśmy mogli podjąć decyzję, czy zezwolić na dany przeszczep.
Prawo wymaga, aby podczas rozmowy z dawcą poruszyć szereg kwestii.
Jakie kwestie będą poruszane podczas rozmowy?
“Zdolność do wyraŜenia zgody”
Musimy mieć pewność, Ŝe dawca ma zdolność do wyraŜenia zgody na pobranie
organu do przeszczepu. Oceniamy to na szereg sposobów, ale wychodzimy ze
wstępnego załoŜenia, Ŝe kaŜda dorosła osoba ma zdolność do wyraŜenia zgody,
chyba Ŝe istnieją dowody potwierdzające, Ŝe tak nie jest. W liście do niezaleŜnego
3
kontrolera zespół kliniczny zawrze informacje, Ŝe mają Państwo zdolność do
wyraŜania zgody.
NiezaleŜny kontroler zapyta, czy rozumieją Państwo, na czym polega operacja i z
jakim ryzykiem się wiąŜe. WaŜne jest, aby udowodnili Państwo, Ŝe rozumieją
następujące kwestie.
•
Typ zabiegu medycznego
Na przykład, jakiego rodzaju operację będą Państwo mieli, Ŝe zostanie Państwu
podane znieczulenie ogólne i Ŝe po operacji mogą Państwo mieć blizny.
•
Ryzyko związane z operacją
Na przykład potencjalny wpływ na Państwa stan zdrowia – moŜe on być
tymczasowy lub stały. WaŜne jest, aby Państwo wiedzieli, Ŝe istnieje niewielkie
ryzyko śmierci.
•
Imię i nazwisko osoby, która przekazała Państwu informacje i ich
kwalifikacje do przekazania informacji
Te informacje są z reguły przekazywane niezaleŜnemu kontrolerowi w liście
polecającym. Jeśli Państwo zapomnieli, zespół ds. przeszczepów będzie mógł
potwierdzić imię i nazwisko tej osoby.
“Groźba i przymus”
Musimy dowiedzieć się, czy nie zostali Państwo przymuszeni do oddania organu.
Muszą Państwo oddawać organ z własnej nieprzymuszonej woli.
NiezaleŜny kontroler porozmawia z Państwem o wywieranych na Państwa formach
nacisku, aby dowiedzieć się, czy oddają Państwo organ z własnej nieprzymuszonej
woli, czy teŜ są Państwo pod tak silną presją, Ŝe nie moŜna uznać Państwa zgody
za dobrowolną.
NiezaleŜny kontroler upewni się równieŜ, Ŝe Państwo rozumieją, Ŝe w kaŜdej chwili
aŜ do operacji mogą wycofać swoją zgodę,jeśli zmienią Państwo zdanie. NiezaleŜny
kontroler zapyta Państwa, czy chcieliby Państwo wycofać swoją zgodę, ale czują
Państwo, Ŝe nie mogą tego zrobić. Prawdopodobnie kontroler będzie duŜo o tym
mówił i mogą Państwo swobodnie z nim rozmawiać na ten temat. Jeśli chcieliby
Państwo wycofać swoją zgodę, otrzymają Państwo wsparcie, by móc to zrobić.
‘Gratyfikacja’
Nie wolno Państwu otrzymać Ŝadnej zapłaty, ani innej gratyfikacji za oddanie
organu. Oznacza to, Ŝe gratyfikacji nie moŜna:
•
•
dać,
otrzymać,
4
•
•
proponować, lub
starać się uzyskać
Cztery powyŜsze zasady odnoszą się do wszystkich, nie tylko do Państwa. Oznacza
to, Ŝe Państwo, biorca, członkowie rodziny, przyjaciele i inne osoby (takie jak
pośrednik oferujący biorcy znalezienie dawcy lub organu) mogą popełniać
wykroczenie, jeśli dają, otrzymują, proponują lub starają się uzyskać gratyfikację.
Musimy mieć pewność, Ŝe w przypadku pobrania organów od Ŝywego dawcy nie
mamy nigdy do czynienia z gratyfikacją.
Jakiekolwiek uczestnictwo w handlu organami jest wykroczeniem ściganym z
urzędu, za które grozi kara grzywny i/lub pozbawienia wolności.
Co oznacza ‘gratyfikacja’?
W rozumieniu ustawy z 2004 r. o tkankach ludzkich gratyfikacja oznacza “finansowe
lub inne materialne wynagrodzenie w jakiejkolwiek formie”. W praktyce gratyfikacja
oznacza pieniądze, prezenty lub inną korzyść, która ma wartość finansową i która
przyczynia się do decyzji o oddaniu organu.
Wszystko, co przyczynia się do Państwa decyzji o oddaniu organu lub stara się
przekonać Państwa do oddania organu, moŜe być gratyfikacją.
MoŜemy podać następujący przykład:
Mark – przyjaciel Jima poprosił go, Ŝeby oddał nerkę. Jim nie chce mieć
operacji i nie ma ochoty się zgodzić. Mark proponuje, Ŝe po dojściu do zdrowia
da Jimowi pracę, ale tylko pod warunkiem, Ŝe Jim odda mu nerkę. Jim juŜ od
dłuŜszego czasu jest bez pracy, więc się zgadza, pomimo faktu, Ŝe bardzo boi
się operacji.
Mogą Państwo otrzymać wpłatę na pokrycie Państwa wydatków lub utraconych
zarobków w związku z oddaniem organu. Tego typu wpłata nie jest uwaŜana za
gratyfikację.
Co będę musiał(a) zrobić?
Częścią procesu mającego na celu ustalenie, czy gratyfikacja jest czynnikiem
przyczyniającym się do podjęcia decyzji o oddaniu organu, jest konieczność
5
podpisania przez dawcę deklaracji potwierdzającej, Ŝe nie otrzymali Państwo, ani nie
otrzymają, Ŝadnej gratyfikacji za oddanie organu.
Dzięki deklaracji będziemy wiedzieli, Ŝe przeczytali Państwo najwaŜniejsze części
niniejszych wskazówek, Ŝe rozumieją Państwo podstawy prawne i potwierdzają, Ŝe z
oddaniem i przeszczepem organu nie wiąŜe się Ŝadna gratyfikacja.
Kiedy będę musiał(a) podpisać deklarację i w jaki sposób będzie
ona wykorzystana?
NiezaleŜny kontroler porozmawia z Państwem o deklaracji. Powinni Państwo ją
podpisać przed albo w czasie rozmowy i oddać ją kontrolerowi.
Po przeprowadzeniu rozmowy niezaleŜny kontroler prześle do nas swój raport,
podpisaną przez Państwa deklarację i list polecający od zespołu klinicznego.
Dlaczego oczekuje się ode mnie podpisania deklaracji?
Obecnie świadomość na temat pobierania organów od Ŝywych dawców jest większa
niŜ kiedykolwiek wcześniej, w wiadomościach pojawiają się informacje o osobach
potrzebujących organów lub o przypadkach udanych przeszczepów. Oprócz tego
coraz powszechniejsze są portale społecznościowe, dzięki którym potencjalny
dawca moŜe skontaktować się z osobami czekającymi na organ do przeszczepu.
Wraz ze zwiększającym się zapotrzebowaniem na organy do przeszczepu,
ograniczonym zasobem dostępnych organów i nowymi sposobami, dzięki którym
dawcy i biorcy mogą się skontaktować, wzrasta ryzyko, Ŝe ktoś będzie chciał zarobić
na dawstwie organów.
W większości przypadków dawca decyduje się na oddanie organu do przeszczepu,
aby poprawić stan zdrowia osoby, która go otrzymuje. Większość dawców nie myśli
o gratyfikacji za oddany organ.
Niestety nie moŜemy ignorować rzadkich, ale bardzo powaŜnych przypadków, w
których dawca decyduje się na oddanie organu z powodu gratyfikacji finansowej lub
materialnej, lub w których dawca zostaje zmuszony do oddania organu.
Jak moje dane osobowe będą chronione i wykorzystywane?
Wykorzystamy podpisaną przez Państwa deklarację w procesie podejmowania
decyzji odnośnie przeszczepu. Otrzymane informacje zostaną przez nas
przechowywane zgodnie z naszymi wytycznymi o przechowywaniu dokumentacji.
6
Upewnimy się, Ŝe Państwa dane osobowe są chronione zgodnie z naszymi
wytycznymi o ochronie danych.
MoŜliwe trudności z podpisaną deklaracją
Zdajemy sobie sprawę, Ŝe w pewnych okolicznościach dawca nie jest w stanie
podpisać deklaracji. Zwróciliśmy się do zespołów klinicznych o poinformowanie nas
o takich sytuacjach, abyśmy mogli doradzić im, jak postępować dalej.
W przypadku, gdy dawca nie jest w stanie wyrazić zgody, a uprawniona osoba
wyraziła zgodę w imieniu dawcy, osoba ta zostanie poproszona o podpisanie
deklaracji.
W przypadku, gdy dawcą jest dziecko, które nie jest władne wyrazić świadomej
zgody, a uprawniona osoba wyraziła zgodę imieniu dawcy, osoba ta zostanie
poproszona o podpisanie deklaracji.
W przypadku, gdy dawca nie jest w stanie fizycznie podpisać formularza, niezaleŜny
kontroler podpisze formularz w imieniu dawcy po tym, jak dawca da do zrozumienia,
Ŝe przeczytał i zrozumiał deklarację. NiezaleŜny kontroler wyjaśni tę sytuację w
raporcie skierowanym do nas.
W przypadku nagłego przeszczepu wątroby, podpisana deklaracja musi być
przedstawiona niezaleŜnemu kontrolerowi przez Ŝywego dawcę. NiezaleŜny
kontroler poinformuje nas, Ŝe otrzymał deklarację.
Co się stanie, jeŜeli nie chcę podpisać deklaracji?
JeŜeli nie podpiszą Państwo deklaracji, moŜe to mieć wpływ na naszą decyzję
odnośnie wyraŜenia zgody na dawstwo. JednakŜe nie oznacza to automatycznego
braku zgody z naszej strony. NiezaleŜny kontroler zapyta Państwa o powody
odmowy podpisania deklaracji. Te powody zostaną przedstawione w raporcie
niezaleŜnego kontrolera skierowanym do nas.
Co stanie się po rozmowie z niezaleŜnym kontrolerem?
NiezaleŜny kontroler prześle nam raport z rozmów przeprowadzonych z Państwem i
z biorcą. Następnie podejmiemy decyzję na podstawie tego raportu.
Po podjęciu przez nas decyzji, koordynator Ŝywych dawców powie Państwu, czy
zgoda została wydana i operacja moŜe zostać przeprowadzona.
7
PoniŜsza tabela zawiera zestawienie procedur wydawania zgody w przypadku
róŜnych rodzajów dawstwa.
Niebezpośrednie
altruistyczne
dawstwo
Bezpośrednie
altruistyczne
dawstwo (brak
wcześniejszych
związków
genetycznych lub
emocjonalnych)
Bezpośrednie
dawstwo nerki
(istnieje
wcześniejszy
związek
genetyczny lub
emocjonalny)
Dawstwo
krzyŜowe/
zbiorcze
Bezpośrednie
dawstwo od
dorosłego do
dorosłego (płat
wątroby)
Bezpośrednie
dawstwo od
dorosłego do
dziecka (płat
wątroby)
Dawca
Potrzeba
Potrzeba
przeprowadzenia podpisanej
przez HTA
deklaracji
niezaleŜnej
rozmowy
kontrolnej
Tak
Tak
Biorca
Nie
Nie
Dawca
Tak
Tak
Biorca
Tak
Nie
Dawca
Tak
Tak
Biorca
Tak
Nie
Dawca
Tak
Tak
Biorca
Tak
Nie
Dawca
Tak
Tak
Biorca
Tak
Nie
Dawca
Tak
Tak
Biorca
Tak
Nie
Sprawa
rozpatrywana
przez:
Komisja
zarządu ds.
tkanek ludzkich
Komisja
zarządu ds.
tkanek ludzkich
Zespół przy
zarządzie ds.
tkanek ludzkich
oceniający
przeszczepy od
osób Ŝywych
(moŜemy
skierować
sprawę do
komisji w celu
wydania decyzji)
Komisja
zarządu ds.
tkanek ludzkich
Komisja
zarządu ds.
tkanek ludzkich
Zespół przy
zarządzie ds.
tkanek ludzkich
oceniający
przeszczepy od
osób Ŝywych
(moŜemy
skierować
sprawę do
komisji w celu
wydania decyzji)
8
Jeśli chcą Państwo uzyskać więcej informacji prosimy o odwiedzenie naszej strony
www.hta.gov.uk lub o kontakt z:
The Living Donation Assessment Team
Human Tissue Authority
151 Buckingham Palace Road
London
SW1W 9SZ
Tel: 020 7269 1900
Fax: 020 7269 1999
http://twitter.com/hta_uk
www.facebook.com/HumanTissueAuthority
Te informacje są takŜe dostępne w języku arabskim, banglijskim, greckim, polskim i
walijskim w części wydawnictw na naszej stronie internetowej.
Opublikowano we wrześniu 2012r.
9