Pobierz plik PDF

Zeszyty Prawnicze
UKSW 10.1 (2010)
Dariusz Fuchs
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Dopuszczalność roszczeń regresowych
instytucji zabezpieczenia społecznego
z państw Unii Europejskiej wobec polskiego
ubezpieczyciela OC ubezpieczonego
– odpowiedzialnego za szkodę
I. Wstęp
Coraz częściej w praktyce ubezpieczeniowej występują roszczenia,
które ze swej istoty są powiązane z więcej niż jednym obszarem prawnym; zawierają element międzynarodowy. Dotychczas najczęstszym
przykładem tego rodzaju był wypadek komunikacyjny, gdzie prawo
ojczyste sprawcy nie pokrywało się z lex loci delicti. Jednakże wraz
z uzyskaniem członkostwa Polski w Unii Europejskiej na znaczeniu
zyskały regulacje o charakterze ponadnarodowym (prawo tworzone przez regionalne organizacje międzynarodowe. Szczególnym tego
przykładem jest rozporządzenie jako określony rodzajowo akt wspólnotowego prawa wtórnego. Fakt iż co do zasady rozporządzenie (co
nie oznacza, iż tak być nie może) nie wymaga koniecznej (jak w przypadku aktegorii tzw. dyrektyw horyzontalnych) implementacji ma nie
tylko korzystne dla jednolitości stosowania w całej Unii następstwa.
Czasami fakt ten rodzi problemy interpretacyjne a przy okazji uwypukla różnice pomiędzy analogicznymi instytucjami prawnymi, obowiązującymi w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej.
192
Dariusz Fuchs
[2]
Takim właśnie przykładem który zarazem wskazuje konieczność pilnych zmian w regulacji rodzimej jest zagadnienie regresu kierowanego przez instytucję zabezpieczenia społecznego z siedzibą w państwie
członkowskim UE do ubezpieczyciela OC odpowiedzialnego za szkodę (który najprawdopodobniej jest także sprawcą wpierw zaistniałego
zdarzenia losowego – wypadku ją powodującego) co statystycznie najczęściej dotyczy z oczywistych powodów wypadku komunikacyjnego,
chociaż wcale tak być z oczywistych względów nie musi.
W takim ujęciu należy zwrócić uwagę, iż nie wystarczy analiza jedynie rozwiązań prawnych, które się tradycyjnie uznaje za domenę prawa
ubezpieczeń gospodarczych ale należy niewątpliwie (oprócz przydatnej analizy prawnoporównawczej porządków materialnych poszczególnych państw członkowskich UE1) sięgnąć do podstawowej regulacji
odnoszącej się do koordynacji systemów zabezpieczenia w poszczególnych państwach członkowskich. Przy tej okazji należy podkreślić,
iż wbrew obiegowej opinii rozporządzenia wspólnotowe jako źródła
prawa wtórnego nie są wcale jednolitą kategorią pojęciową. Przede
wszystkim należy zwrócić uwagę, iż zgodnie z rozpowszechnionym,
generalnym poglądem doktryny, mającym swe oparcie w orzecznictwie wspólnotowym zasadniczą cechą takiego aktu prawnego jest fakt
jego obowiązywania adresatów bez konieczności dokonywania implementacji (nazywanej także, niezbyt szczęśliwie: transpozycją2) w porządku prawnym danego państwa członkowskiego3.
W praktyce prawotwórczej, co zostało zaakceptowane przez doktrynę , funkcjonuje także podział rozporządzeń wspólnotowych na ogólne
i wykonawcze (o charakterze technicznym , które doprecyzowują normy
tych pierwszych). Jest to kwestia istotna dla omawianej materii, gdyż system zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej opiera się przede
wszystkim na kilku podstawowoych aktach prawnych, a mianowicie:
Co jednak z przyczyn oczywistych wykracza poza ramy niniejszego artykułu
1
Na temat oceny pojęcia transpozycji prawa wspólnotowego, por. E. Kowalewski,
D. Fuchs, M. Ziemiak, Implementacja dyrektywy reasekuracyjnej do polskiego
porządku prawnego, «Prawo Asekuracyjne» 59.2/2009, s. 15 i n.
2
3
C. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki, I,
Warszawa 2000, s. 651 i n.
[3]
Dopuszczalność roszczeń regresowych
193
1/ Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r.
w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie4
oraz Roporządzenia Rady (EWG) nr 574/72 z 21 marca 1973r. w sprawie wykonania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych,
osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich
rodzin przemieszczających się we Wspólnocie5 (tzw. rozporządzenie
wykonawcze)
2/ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr
883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (do chwili obecnej brak adekwatnego rozporządzenia wykonawczego).
W nawiązaniu do tego podzialu w literaturze przedmiotu funkjonuje zgodny pogląd, iż stosowanie rozporządzeń ogólnych (takich jak
Rozporządzenie 1408/71oraz Rozporządzenie 883/2004) jest uzależnione od wejścia w życie i obowiązywania rozporządzeń wykonawczych6.
Tym samym dopóki, dopóty rozporządzenia wykonanwczego brak,
dany akt prawny – rozporządzenie o charakterze ogólnym nie wchodzi
w życie. W związku z powyższym należy przyjąć, iż w omawianej materii wciąż obowiązuje Rozporządzenie 1408/71.
II.Zakres przedmiotowy regulacji Rozporządzenia 1409/71 oraz
Rozporządzenia 883/2004
Odnosząc się do zakresu zastosowania obu rozporządzeń (tj.:
Rozporządzenie 1409/71 oraz Rozporządzenia 574/72) należy podkreślić znaczenie artykułu 4 rozporządzenia 1408/71, gdzie stwierdza się,
Dz, Urz. WE L z 1997 r. 28 ze zm. Por. tekst jednolity, przygotowany przez
Departament Prawny KUP w marcu 2001 r., maszynopis powielony
4
Dz. Urz. WE L z 1997 r. 28 ze zm.
5
D. Wojtczak, [w:] Stosowanie prawa wspólnotowego w prawie wewnętrznym
z uwzględnieniem prawa polskiego, red. D. Kornobis-Romanowska, Warszawa 2004,
s. 68.
6
194
Dariusz Fuchs
[4]
iż przepisy dalsze obejmują 8 następujących rodzajów świadczeń z tytułu: choroby i macierzyństwa, inwalidztwa, starości, śmierci żywiciela, wypadku przy pracy i choroby zawodowej, bezrobocia, jak również
zasiłki pogrzebowe oraz rodzinne. Artykuł 7 tegoż rozporządzenia
przyznaje pierwszeństwo wymienionym tam konwencjom i normom
międzynarodo­wym, z których pierwszorzędne znaczenie mają Umowy
Tymczasowe w zakresie Zabezpieczenia Socjalnego Rady Europy
z 1953 r., jeżeli zostały ratyfikowane przez państwa członkowskie7.
Zarazem należy podkreślić, iż w art. 8 podkreślono prymat Roz­
porządzenia 1409/71, a umowy bilateralne pomiędzy państwami
członkowskimi powinny być zawierane w duchu i z poszanowaniem
niniejszego rozporządzenia. Tym bardziej zasada ta musi obowiązywać w stosunku do umów zawartych jeszcze przed data akcesji Polski
do UE, a wobec tego także wobec takich umów z państwami członkowskimi należy uznać przymat prawa wspólnotowego, w tym przede
wszystkim Rozporządzenia 1409/71.
Na marginesie, ze względu na ratyfikację przez Rzeczpospolitą
Polską innej konwencji Rady Europy: Europejskiej Karty Socjalnej,
należy w tym kontekście wspomnieć o zasadach tam zawartych, które
również ipso iure et facto są odzwierciedlone w poszczególnych systemach ubezpieczenio­wych państw członkowskich Unii Europejskiej8.
Jak wynika z analizy Karty oraz Rozporządzeń, również te reguły
są inkorporowane do omawianych rozporządzeń, co pozwala wnosić
o ich zasadniczej zgodności z ratio conventionis Europejskiej Karty
Socjalnej, ergo: praktycznym dostosowywaniu się polskiego ustawodawstwa do wymogów Unii Europejskiej, niezależnie od faktu członkostwa w UE i faktycznie: przed datą uzyskania statusu państwa członkowskiego przez Rzeczpospolita Polską9.
Por. R. Henczel, J. Maciejewska, Podstawowe dokumenty Rady Europy
z dziedziny polityki społecznej, Warszawa 1997, s. 294 i n.
7
8
Por. R. Henczel, J. Maciejewska, op. cit., s. 15; dalsze uwagi uwzględniają
również tekst Karty zawarty w tejże publikacji, s. 18 i n.
9
Szczegółowe rozważania w tym zakresie D. Fuchs, Zarys prawa ubezpieczeń
socjalnych, op. cit., s. 27 – 33.
[5]
Dopuszczalność roszczeń regresowych
195
III.Regres w ujęciu prawa wspólnotowego na przykładzie art. 93
ust. 1 Rozporządzenia 1408/71
Zgodnie z dostępną polską wersją art. 93 ust.1 Rozporządzenia
1408/71, odnosząc się do uprawnień „instytucji zobowiązanych do
wypłaty w stosunku do osób trzecich, ponoszących odpowiedzialność”10, stanowi, że:
„Jeżeli osoba korzysta ze świadczeń na mocy ustawodawstwa
Państwa członkowskiego, z tytułu wynagrodzenia szkody powstałej
na skutek zdarzeń zaistniałych na terytorium innego państwa członkowskiego, ewentualne prawa instytucji zobowiązanej do wypłaty
w stosunku do osoby trzeciej, zobowiązanej do wynagrodzenia szkody,
uregulowane są nastepująco:
a/ o ile instytucja zobowiązana do wypłaty wstapiła, na mocy stosowanego przez nią ustawodawstwa, w prawa, jakie świadczeniobiorcy przysługują w stosunku do osób trzecich, subrogację uznaje każde
państwo członkowskie;
b/ o ile instytucja zobowiązana do wypłaty ma bezpośrednie roszczenie wobec osoby trzeciej, roszczenie to jest uznawane przez każde
Państwo członkowskie.”
Wstępnie należy podkreślić, iż instytucja subrogacji jest powszechnie znana w ubezpieczeniach, czego rodzimym przykładem, obowiązującym de lege lata jedynie w odniesieniu do roszczeń wynikających
z umowy ubezpieczenia, jest art. 828 k.c., szczególnie w treści przewidzianej paragrafem 1.
Warto w tym miejscu podkreślić, iż w znanej polskiemu prawu konstrukcji subrogacji występuje tutaj tzw. subrogacja z mocy prawa,
w oparciu właśnie o brzmienie art. 828 § 1 k.c., gdyż przepis ten stanowi in capita, iż jeżeli strony inaczej się nie umówiły, to następuje
przejście roszczeń o takim charakterze11. Stanowisko powyższe potwierdza również ugruntowane orzecznictwo SN, który to już w 1970
Jak określono w tytule tego przepisu prawa wspólnotowego.
10
Por. M. Orlicki, J. Pokrzywniak., Nowelizacja Kodeksu Cywilnego, Warszawa
2007, s. 123, a także W. Kurowski, Przelew wierzytelności w prawie prywatnym
międzynarodowym, Zakamycze 2005, s. 26 oraz przyp. 21.
11
196
Dariusz Fuchs
[6]
roku12 wyraził pogląd, iż dla subrogacji nie jest istotna treść umowy
ubezpieczenia (i odpowiednio reasekuracji), gdyż dla uzyskania możliwości dochodzenia roszczeń przez ubezpieczyciela od sprawcy szkody wystarczającym jest 828 § 1 k.c.
Z powyższego można wobec tego wywieść bardziej ogólną konsekwencję, iż jeżeli prawo właściwe danego stosunku przewiduje konstrukcję porównywalną do przykładu z rodzimego k.c., to mamy do
czynienia z przykładem subrogacji z mocy prawa, a nie „ typowego”
przelewu roszczeń13.
Dla prawidłowej oceny charakteru prawnego normy, przy założeniu,
uzasadnionym powyżej, iż obowiązuje w interesującym nas zakresie
Rozporządzenie 1408/71, niewątpliwie jeszcze raz należy podkreślić,
iż zasadniczy charakter ma ogólna koncepcja regulacji prawa wspólnotowego, jaką jest koncepcja koordynacji systemów krajowych, a nie
ich ujednolicanie.
Jednakże powyższy wniosek nie oznacza, zdaniem piszącego, iż
Rozporządzenie 1408/71 nie może zawierać norm, które wyposażają podmioty indywidualne w określone uprawnienia, jakim może być
uprawnienie wynikające z subrogacji. Tym samym nie można wywodzić bezpośrednio uprawnienia z subrogacji, jeżeli prawo rodzime instytucji, która się na to powołuje, takiego rozwiązania nie przewiduje.
Jeżeli jednak jest inaczej (tzn. gdy system prawny danego państwa
członkowskiego takie rozwiązanie de lege lata przewiduje), to wówczas
art. 91 ust.1 Rozporządzenia, mając bezpośredni skutek we wszystkich
państwach członkowskich (a więc, od daty uzyskania członkostwa
w UE i wejścia ich w życie, także: Rzeczpospolitej Polskiej) zobowiązuje do respektowania tego roszczenia.
Tym samym należy się zgodzić z poglądem, iż prawo polskie (pojmowane jako system prawny wewnętrzny, bez uwzględnienia koniecz Wyrok SN z 18.05.1970 I CR 58/70 «OSN» 1971 z. 5, poz 86, cyt. w E. Ko­
Umowa ubezpieczenia, Bydgoszcz-Toruń 2002, str. 146
12
walewski,
Szerzej D. Fuchs, Uwagi dotyczące roszczeń regresowych ubezpieczyciela wobec
odpowiedzialnego za szkodę na przykładzie roszczeń wobec zarządcy nieruchomości
wspólnej, «Rozprawy Ubezpieczeniowe» 7.2/2009, w druku.
13
[7]
Dopuszczalność roszczeń regresowych
197
ności stosowania acquis w razie, gdy dany stosunek prawny wykazuje
związek z obszarem prawnym innego państwa członkowskiego UE,
lub, ujmując kwestię w sposób bardziej ogólny: gdy dany stosunek
prawny wykazuje cechę transgraniczności, przez co odziaływuje na
sytuację prawną podmiotów z różnych państw czlonkowskich) nie jest
właściwe dla oceny, czy subrogacja w przedmiotowych przypadkach
zachodzi czy też nie.
A rebours, w sytuacji, gdyby z analogicznym roszczeniem wystąpił
obywatel polski, który podlegał leczeniu w rodzimym zakładzie opieki
zdrowotnej, a koszty tego leczenia byłyby dla przykładu finansowane
z NFZ, to de lege lata (niezależnie od ewentualnych, projektowanych
w prawie polskim rozwiązań), wobec braku odpowiedniej podstawy
materialno-prawnej, nie mógłby ten podmiot spodziewać się sukcesu,
wywodząc swoje roszczenie z art. 93 ust.1 Rozporządzenia 1408/71
wobec. np. ubezpieczyciela sprawcy szkody z siedzibą w Hiszpanii.
Analogiczny efekt występowałby w sytuacji, gdy to rodzimy zakład
opieki zdrowotnej wystąpiłby z takim roszczeniem z tych samych
zresztą powodów, tzn. braku normy polskiego prawa materialnego,
która to takie uprawnienie kreowałaby po stronie instytucji zabezpieczenia społecznego, która pokryła koszty. W konsekwencji podobnie nie podlegałoby uwzględnieniu roszczenie Narodowego Funduszu
Zdrowia w opisanych okolicznościach stanu faktycznego.
Na marginesie powyższych wywodów należy zwrócić uwagę, iż
w analogiczny sposób, zdaniem piszącego, jest skonstruowana norma art. 18 Rozporządzenia (WE) NR 864/2007 PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”), które
wszedł co do zasady w życie życie z dniem 11 stycznia 2009 r. Art.
18 tego aktu prawnego, zatytułowany „Bezpośrednie powództwo przeciwko ubezpieczycielowi osoby odpowiedzialnej” przewiduje:
Osoba, która poniosła szkodę, może wystąpić z roszczeniem o odszkodowanie bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi osoby odpowiedzialnej, jeżeli przewiduje to prawo właściwe dla zobowiązania
pozaumownego lub prawo właściwe dla umowy ubezpieczeniowej.”
198
Dariusz Fuchs
[8]
Tym samym sposób regulacji, obecny w art. 93 ust. 1 Rozporządzenia
1408/71 nie może być uznany za wyjątkowy, czy też unikatowy dla
praktyki legislacyjnej organów wspólnotowych.
IV.Relacja regulacji norm umów międzynarodowych, zawartych
przez Polskę przed datą członkostwa w UE w stosunku do
faktu uzyskania członkostwa RP w UE, a w szczególności do
art. 93 ust. 1 Rozporządzenia 1408/71
Na wstępie, dokonując oceny znaczenia umów międzynarodowych,
dotyczących zabezpieczenia socjalnego dla relacji wobec prawa regresu na podstawie art. 93 ust.1 Rozporządzenia 1408/71, szczególnie wówczas, gdy takie umowy międzynarodowe zostały ratyfikowane przed datą
czlonkostwa Rzeczpospolitej Polskiej w UE, należy zwrócić uwagę, że
Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie i w konsekwencji Unię
Europejską, nie zawierają ogólnych postanowień, rozstrzy­gających kolizję materialno-prawną między prawem Unii a regulacjami poszczególnych państw14. Pierwszeństwo porządku jurydycznego Unii opiera się
przede wszystkim na konsekwentnej linii orzeczniczej Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości i jest reprezentowane w literaturze prawa
wspólnotowego15.
Zdaniem piszącego, ponieważ te umowy, zgodnie z treścią art. 87
Konstytucji RP, będą zaliczane do tzw. powszechnie obowiązujących
źródeł prawa, tym samym powinny być oceniane, w porównaniu z re14
R. Dehousse, Comparing national and EC Law. The problem of the level of analysis,
«EUI LAW» 1994 nr 3, s.6 i n.
15
Np. S. Rudnicki, Problem harmonizowania prawa wewnętrznego państw Wspólnoty
Europejskiej, «Przegląd Sądowy» 2.7-8/1992, s. 24-25; I. Koppen, The Role of the
European Court of Justice in the Development of the European Community Enviromental
Policy, «EUI EPU» 18/1992, s. 7-12; A. O’Neill, The Goverment of Judges. The Impact
of the European Court of Justice on the Constitutional Order of the United Kingdom,
«EUI LAW» 1993 nr 3, s. 12-28; J. Konte (red.), ‘Primus Inter Pares’: The European
Court and National Courts. The Follow up by National Courts of Preliminary Rulings ex
art. 177 of the Treaty of Rome: A Report on the Situation in the Nether­lands, «EUI LAW»
1990 nr 6, s. 5-7; A. Michael, op. cit., s. 80 i n.; J. Heidinger, A. Hubalek, M. Pramber­
ger, Introduction to EU Law, s. 47-58.
[9]
Dopuszczalność roszczeń regresowych
199
gulacji acquis, analogicznie jak inne akty prawa stanowionego, np. ustawy. Z tego też powodu, jeżeli rozpatruje się stan faktyczny w horyzoncie
czasowym po wejściu Rzeczpospolitej Polskiej do Unii Europejskiej,
to należy uznać zasadę prymatu prawa europejskiego, zaliczanego tym
bardziej, do tak szczególnej kategorii, jak rozporządzenia wspólnotowe,
które opisano powyżej.
Konsekwentnie należy przypomnieć, iż zgodnie z tym ETS stwierdził, iż w przypadku niedostoso­wania prawa wewnętrznego do dyrektywy w określonych sytuacjach, jednostka będzie mogła kształtować swe
prawa i obowiązki według określonego aktu prawnego Wspólnoty16.
Tym bardziej ta konsekwencja powinna obowiązywać w przypadku różnic z treścią rozporządzenia. Dalej wypada przypomnieć, iż w przypadku niezgodności prawa Unii z podstawowymi zasadami konstytucyjnymi
państwa członkowskiego, prymat przyznaje się powszechnie droit com­
munautaire. Kategoryczne potwierdzenie znalazła ta zasada w sprawie
Costa v. ENEL17, gdzie Trybunał wyraził tezę, iż państwa członkowskie
przekazały definitywnie Wspólnocie określony Traktatem zakres suwerenności. Proces ten nie może być zahamowany ani też odwrócony.
Analogiczne stanowisko Trybunał zajął w wielu kolejnych orzeczeniach, czego sztandarowym przykładem jest Simmenthal II18. kiedy to
między innymi wyłączono stosowanie zasady lex posterior derogat legi
priori w przypadku zbiegu normy wspólnotowej z krajową.
Tym samym nie ma szczególnych podstaw do poszczególnych umów
bilateralnych odnoszących się do problematyki zabezpieczenia społecz16
Sprawa Van Dwyn 41/74 Rec. 1337 – orzeczenie przytoczone przez I. Hykawy,
Dyrektywa jako specyficzny środek harmonizacji prawa w Europejskiej Wspólnocie
Gospodarczej, «PUG» 1993 nr 8-9, s. 5; T. Kot, Harmonizacja Prawa w Unii Europejskiej,
«KPP» 4.4/1995, s. 556-557.
Case 6/64(1964) ECR 585; K. Bradley, Law and Institutions of the European
Communities, Firenze 1994, s. 36-40; W. Czapliński, Akty prawne wspólnot euro­pejskich
w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, [w:] Prawo międzynarodowe i wspólnotowe
w wewnętrznym porządku prawnym, red. M. Kruk, Warszawa 1997, s. 193-195.
17
Case 106/77(1978) ECR 629; E. Piontek, Obowiązywanie prawa wspólnotowe­go,
«Palestra» 40.1-2/1995, s. 88; por. F. Galsten, C. Mik, op. cit., s.169-170; G. Druesne, op.
cit., s.18; K. Bradley, Law and Institutions, cit., s. 41-44.
18
200
Dariusz Fuchs
[10]
nego, których Rzeczpospolita Polska jest członkiem, gdyż ewentualna
regulacja bilateralna (lub jej brak) w zakresie roszczeń regresowych, nie
powinna mieć zastosowania do roszczeń powstałych po dacie wstapienia
Rzeczpospolitej do UE. Inny wniosek prowadziłby zresztą do podważenia samej istoty regulacji Rozporządzenia 1408/71 i Rozporządzenia
wykonawczego, jakim jest funkcja koordynacyjna systemów zabezpieczenia społecznego, tym bardziej, iż w opinii piszącego, uzasadniona jest
teza o tym, iż do czasu promulgacji i wejścia w życie rozporządzenia wykonawczego do Rozporządzenia 883/2004 obowiązuje poprzednie, tj.:
Rozporządzenie 1408/71.
V.Podsumowanie
Przeprowadzona powyżej analiza skłania do wniosku, iż rodzimy
prawodawca jak najszybciej powinien dokonać odpowiedniej modyfikacji systemu zabezpieczenia społecznego, tak aby umożliwić polskim
instytucjom dochodzenie roszczeń regresowych, zgodnie z art. 91 ust.1
Rozporządzenia 1408/71. Utrzymywanie w dalszym ciągu obecnego
stanu prawnego prowadzi z jednej strony do braku symetrii, porównując systemy prawne innych (np. Austria, RFN) państw członkowskich
Unii Europejskiej. Analogiczny problem występuje zresztą w stosunku do innych państw objętych Europejskim Obszarem Gospodarczym,
do których regulacja art.91 ust. 1 Rozporządzenia 1408/71 ma także
zastosowanie.
Z drugiej strony wobec braku odpowiedniej regulacji w prawie merytorycznym, prowadzi do rozbieżności orzeczniczej polskich sądów
powszechnych, które w swej praktyce także odwołują się do właściwości deliktowej prawa polskiego, odmawiając honorowania regresu europejskiej instytucji zabezpieczenia społecznego.
Wobec specyfiki źródła prawa, jakim jest rozporządzenie wspólnotowe, nie ma potrzeby dokonywać jakichkolwiek modyfikacji treści
już zawartych przez Rzeczpospolitą Polską umów bilateralnych z tymi
państwami, które są zarazem członkami UE. W tych okolicznościach
obowiązująca regulacja art. 93 ust.1 Rozporządzenia 1408/71 jest
w zupełności wystarczająca i stanowi niezbędną zachętę dla poszcze-
[11]
Dopuszczalność roszczeń regresowych
201
gólnych prawodawców krajowych do wprowadzania takiej instytucji
we własnym porządku prawnym.
Wypada podkreślić, że Art. 93 ust. 1 Rozporządzenia 1408/71 nie
kreuje samoistnie subrogacji z mocy prawa wspólnotowego po stronie zakładu opieki zdrowotnej (vel: kasy chorych lub zakładu ubezpieczeń zdrowotnych) wobec sprawcy szkody lub jego ubezpieczyciela,
a jedynie gwarantuje, ze względu na przyjętą przez prawodawcę wspólnotowego koncepcję koordynacji krajowych systemów zabezpieczenia
społecznego, respektowanie takiego prawa, jeżeli prawo właściwe je
przyznaje danej instytucji.
Ultime, wniosek odmienny prowadziłby w praktyce do dezintegracji
wspólnotowego systemu zabezpieczenia społecznego, czemu przecież
od kilkudziesięciu lat prawodawca wspólnotowy stara się przeciwdziałać. Wniosek odmienny byłby hipotetycznie możliwy, gdyby przywołana norma art. 93 ust.1 Rozporządzenia 1408/71 była niejasna,
niekonkretna lub zbyt ogólna. Zdaniem piszącego za uzasadnioną należy przyjąć tezę, iż jest wprost przeciwnie. Na zakończenie należy
podkreślić, iż w oparciu o przywołane orzecznictwo ETS – u przyjąć,
iż w razie kolizji pomiędzy regulacją międzynarodowych umów bilateralnych a Rozporządzeniem 1408/71, należy co do zasady przyznać
prymat prawu wspólnotowemu, zgodnie z powszechną także doktrynie
zasadą pierwszeństwa acquis communautaire (droit communautaire).
Admissibility of Claims of Social Security Institutions
of the European Union Countries to the Polish Insurer
of Civil Liability Insured who is
Responsible for the Damage
Summary
The paper contains a general overview of the legal nature and the specific
character of the recourse under the EU regulations on the application of
social security schemes to employed persons and their families moving
within the EU concerning civil liability insurer.
202
Dariusz Fuchs
[12]
It was underlined specific position of the social insurance institutions
form EU Members versus Polish insurer. It was expressed that necessity of
amendment of the Polish insurance regulation to create a base for recourse
as in EU regulation.