docnieodpłatnie w formacie PDF
download 
Reklamacja Transkrypt
nieodpłatnie w formacie PDF
grudzień 2013 (120) zmiany przepisów techniczno-budowlanych dotyczące instalacji elektrycznej e-mail: [email protected] www.elektro.info.pl 12 Nakład 9,5 tys. egz. ISSN 1642-8722 indeks 373761 Cena 12,00 zł (w tym 5% VAT) ENERGETAB, HALA K, STOISKO 15 projekt zasilania hali produkcyjnej jak wybrać zasilacz UPS? GRUPA zakres mocy od 1-800 kVA Nowy UPS Eaton 93PM. Osiąga nowe, najwyższe poziomy przy sprawności energetycznej w trybie podwójnej konwersji. 97% Co jest krytyczne dla Ciebie jest krytyczne dla nas. Wyższy poziom sprawności, uniwersalności i skalowalności. Pozwala obniżyć całkowite koszty eksploatacji. UPS Eaton 93PM wyznacza nowe standardy wydajności dla centrum przetwarzania danych. Łączy niezrównaną sprawność energetyczną 97% w trybie podwójnej konwersji oraz > 99% w trybie pracy systemu podwyższonej sprawności ESS, a także uniwersalność i kompaktowość konstrukcji przy poziomie skalowalności mocy w zakresie 30 - 800 kW. Innowacyjne, energooszczędne technologie zapewniają niższy całkowity koszt eksploatacji, który osiąga nowe szczyty w zakresie ochrony najbardziej krytycznych odbiorów. Aby dowiedzieć się więcej odwiedź www.eaton.pl okazji świąt Bożego Narodzenia życzymy dużo zdrowia, pogody ducha i odpoczynku w rodzinnym gronie oraz wielu sukcesów w nowym 2014 roku spis treści s. 62 s. 16 s. 64 od redakcji 8 ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa piszą dla nas 10 po godzinach 12 e.nowości 14 e.fotoreportaż 16 e.informuje 18 e.normy 73 e.wielcy elektrycy 74 Anna Sas-Micuń e.recenzja 75 e.krzyżówka 76 e.dystrybucja 78 zmiany przepisów techniczno-budowlanych dotyczące instalacji elektrycznej i proponowane przez środowisko eksperckie ich uzupełnienia Jarosław Wiater skutki rażenia człowieka prądem wyładowania piorunowego (część 1.) 50 instalacje elektroenergetyczne 52 kable i przewody jakość energii elektrycznej Marcin Molenda Sławomir Bielecki opłaty za pobór mocy biernej – czy są słuszne? 23 Michał Kaczmarek, Dariusz Brodecki, Paweł Rózga badanie transformacji zaburzeń przewodzonych przez separacyjny transformator przeciwszumowy w warunkach niskiej jakości energii elektrycznej 26 prezentacja rozwiązania infrastruktury teleinformatycznej w budynkach mieszkalnych, wielorodzinnych oparte na systemie okablowania światłowodowego i miedzianego ALANTEC Krzysztof Ojdana 56 prezentacja okablowanie światłowodowe 58 Karol Kuczyński okablowanie strukturalne – wprowadzenie systemy gwarantowanego zasilania Karol Kuczyński ERKO zasilacz UPS – na co zwrócić uwagę dokonując wyboru (część 2.) obróbka szyn prądowych 29 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 32 prezentacja dynamiczne zasilacze UPS kolejnym sposobem gwarantowania zasilania 6 prezentacja 62 prezentacja nowości w AKS Zielonka Karol Kuczyński Tomasz Zieliński AKS Zielonka 60 64 projekt Julian Wiatr 48 uproszczony projekt zasilania hali produkcyjnej 65 Drodzy Czytelnicy Witam Państwa w świątecznym i zarazem ostatnim w tym roku numerze „elektro.info”, który w głównej mierze poświęciliśmy jakości energii elektrycznej. Wprawdzie parametry jakościowe napięcia zasilającego zostały określone w normie PN-EN 50160 Parametry napięcia zasilającego w publicznych sieciach rozdzielczych oraz normie PN-EN 61000 Kompatybilność elektromagnetyczna, a także w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (DzU 93/2007 poz. 623 z późniejszymi zmianami), to jednak dla wielu czułych odbiorników są one niewystarczające. Dokumenty te określają wymagania możliwe do spełnienia przez dostawcę energii elektrycznej. Nie obejmują jednak zaburzeń powstałych wskutek różnych zjawisk losowych oraz powodowanych przez czynniki atmosferyczne. Jakość dostarczanej energii elektrycznej ma znaczący wpływ na poprawną pracę oraz na trwałość zasilanych odbiorników. Wahania napięcia oraz wyższe harmoniczne są powodem zakłóceń oraz przedwczesnego zużywania się wielu odbiorników. Szereg problemów eksploatacyjnych powoduje również moc bierna, która nie wykonuje żadnej pracy, ale warunkuje działanie wielu odbiorników energii elektrycznej. Do dnia dzisiejszego nie ma jednoznacznie określonej teorii tej mocy. Wprawdzie w praktyce posługujemy się teorią mocy biernej opracowaną w 1926 roku przez rumuńskiego profesora Budeanu, to dochodzą głosy, że dokładniej opisuje wszystkie zjawiska teoria prof. Stanisława Fryzego, która nie uzyskała jeszcze powszechnej akceptacji. Niemniej opłaty z tytułu pobierania lub wprowadzania mocy biernej do systemu elektroenergetycznego są dość wysokie i niejednokrotnie wymagają redukcji przez kompensowanie jej nadmiaru. Czy słusznie odbiorcy płacą za pobór lub wprowadzanie mocy biernej, dowiedzą się Państwo z artykułu Sławomira Bieleckiego (s. 23). Natomiast Michał Kaczmarek wraz ze współautorami wyjaśnił, jakie zaburzenia wprowadzają przeciwszumowe transformatory separacyjne w warunkach niskiej jakości energii elektrycznej (s. 26). Karol Kuczyński kontynuuje problematykę doboru zasilaczy UPS (s. 29). Anna Sas-Micuń ze Stowarzyszenia Nowoczesne Budynki opisała zmiany przepisów techniczno-prawnych wprowadzone oraz planowane do prowadzenia w zakresie instalacji elektrycznych (s. 52). Jarosław Wiater przedstawia, jakie rozwiązania należy stosować dla ochrony odgromowej budynków (s. 50). Mam nadzieję że będzie kontynuował cykl artykułów prowadzony od wielu lat przez wybitnego fachowca, zmarłego 28 października profesora Andrzeja Sowę (wspomnienie o profesorze zamieściliśmy w nr. 11/2013. W rubryce „e.projekt” prezentujemy uproszczony projekt zasilania hali produkcyjnej wzniesionej w wyniku rozbudowy istniejącego zakładu produkcyjnego (s. 65). W numerze nie zabrakło informacji o nowościach rynkowych, relacji z minionych imprez branżowych, w których uczestniczyła nasza redakcja oraz informacji o zmianach w normalizacji. A ponieważ jest to nasze ostatnie spotkanie z Państwem w tym roku, wszystkim naszym Czytelnikom w imieniu całego zespołu redakcyjnego życzę spokojnych i wesołych świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku 2014. Zapraszam do lektury. 8 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Oferta Delta Power – zasilacze UPS DELTA POWER 800VA – 600kVA ( 4,8MVA) – zasilacze UPS SOCOMEC 550VA – 800kVA (4,8MVA) – agregaty prądotwórcze Delta Power 5kVA – 2,2MVA ( 44MVA ) – agregaty prądotwórcze VISA 20 kVA - 2000 kVA (20MVA) – agregaty prądotwórcze CTM 85 kVA - 3000 kVA (30MVA) – układy bezprzerwowego przełączania 16A – 4800A – dynamiczne systemy magazynowania energii zasilacze Flywheel VSS+DC 60kVA – 500kVA UPS Delta Power 10–800 kVA (6,4 MVA) W zakresie naszych usług oferujemy: – tworzenie koncepcji zasilania gwarantowanego obiektów – kompletne wielobranżowe projekty systemów zasilania – integrowanie systemów zasilania gwarantowanego – montaż systemów UPS oraz agregatów prądotwórczych – zdalne nadzorowanie systemów zasilania rezerwowego – profesjonalny serwis – opieka posprzedażna, umowy serwisowe, hot –line (czas reakcji 4 godziny, 24 h/365 dni) Linia modeli GreenForce i GreenForceMax – zakres mocy 10–600 kVA – najwyższa sprawność online 96,5% – współczynnik mocy wyjściowej 0,9 – praca równoległa urządzeń różnej mocy – pięć trybów pracy – graficzny wyświetlacz ciekłokrystaliczny – funkcja „zimnego startu” – najwyższy poziom niezawodności Siedziba WARSZAWA: Filia GDYNIA: Filia WROCŁAW ul. Krasnowolska 82 R 02-849 Warszawa tel. 22 37 91 700 faks 22 37 91 701 serwis: 22 37 91 720 e-mail: [email protected] [email protected] ul. Olgierda 137 81-584 Gdynia tel. 58 668 01 88, 89 faks 58 668 00 47 e-mail: [email protected] [email protected] ul. Strzegomska 55d 53-611 Wrocław tel./faks 71 782 98 01, 02, 03 e-mail: [email protected] [email protected] piszą dla nas dr inż. Dariusz Brodecki Ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Łódzkiej w 1994 roku. W tym samym roku rozpoczął pracę w Katedrze Elektrotechniki Ogólnej i Przekładników na stanowisku asystenta. W 2002 roku obronił pracę doktorską z dziedziny przekładników prądowych, uzyskując stopień naukowy doktora nauk technicznych w zakresie elektrotechniki. W zakresie pracy naukowej zajmuje się badaniami przekładników wielkiej częstotliwości. Obecnie tematem jego zainteresowań są badania kompatybilnościowe urządzeń elektrycznych. Od 2011 roku jest reprezentantem Politechniki Łódzkiej w pracach Komitetu Technicznego PKN ds. Kompatybilności Elektromagnetycznej. dr inż. Michał Kaczmarek W roku 2009 obronił pracę pt. „Transfer zaburzeń przez przekładniki napięciowe”, uzyskując stopień naukowy doktora nauk technicznych w zakresie elektrotechniki ze specjalizacją przekładniki i elektromagnetyzm. Obecnie pracuje w Zakładzie Przekładników i Kompatybilności Elektromagnetycznej Instytutu Elektroenergetyki PŁ. W pracy naukowej zajmuje się głównie zagadnieniami związanymi z problematyką transformacji napięć i prądów odkształconych oraz sygnałów wyższych częstotliwości przez przekładniki prądowe i napięciowe. Prowadzi prace badawcze mające na celu opracowanie nowych metod i systemów pomiarowych do badania przekładników w nietypowych warunkach pracy. Z zakresu problematyki EMC działalność naukowa dotyczy transformacji zaburzeń przewodzonych przez przekładniki napięciowe i prądowe oraz wpływu zakłóceń na ich dokładność. s. 52 s. 65 s. 29 GRUPA MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 tel. 22 810 65 61, faks 22 810 27 42 [email protected] www.elektro.info.pl REDAKCJA Redaktor naczelny JULIAN WIATR [email protected] Sekretarz redakcji ANNA KUZIEMSKA [email protected] (redaktor językowy) Redakcja KAROL KUCZYŃSKI [email protected] (redaktor tematyczny) EMILIA SOBIESIAK [email protected] (redaktor www) JACEK SAWICKI [email protected] (redaktor tematyczny) JANINA MYCKAN-CEGŁOWSKA (redaktor statystyczny) REKLAMA I MARKETING tel./faks 22 810 28 14 dr inż. Paweł Rózga Studia magisterskie ukończył na Wydziale Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki Politechniki Świętokrzyskiej. W roku 2009 uzyskał tytuł doktora nauk technicznych na Politechnice Łódzkiej na Wydziale Elektrotechniki, Elektroniki, Informatyki i Automatyki w dyscyplinie elektrotechnika. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta w Instytucie Elektroenergetyki Politechniki Łódzkiej. Jego zainteresowania naukowe związane są z tematyką Inżynierii Wysokich Napięć, a w szczególności z pomiarem wyładowań niezupełnych w urządzeniach elektroenergetycznych, nowymi materiałami izolacyjnymi stosowanymi w transformatorach energetycznych oraz fizyką zjawisk towarzyszących wyładowaniom elektrycznym w cieczach. mgr inż. Anna Sas-Micuń Absolwentka Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. Ekspert ds. legislacji techniczno-budowlanej z 20-letnim stażem w administracji rządowej (Ministerstwo Budownictwa i jego następcy prawni). Specjalista w zakresie standardu energetycznego budynków nowych i istniejących. Członek Komitetu Technicznego 179 Ochrona cieplna budynków i Komitetu Naukowo-Techniczngeo FSNT-NOT Normalizacji, Jakości i Certyfikacji. Ekspert kancelarii inwestycyjnych i wydawnictw budowlanych, szkoleniowiec i wykładowca z wieloletnią praktyką z zakresu problematyki okołobudowlanej. Obecnie ekspert Stowarzyszenia Nowoczesne Budynki, koordynujący dyskusję dotyczącą rozwoju przepisów techniczno-budowlanych, w szczególności warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. 10 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Dyrektor ds. marketingu i reklamy JOANNA GRABEK [email protected] tel. 0 600 050 380 KOLPORTAŻ I PRENUMERATA tel./faks 22 810 21 24 Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży MICHAŁ GRODZKI [email protected] Specjalista ds. dystrybucji ANETA KACPRZYCKA [email protected] Specjalista ds. prenumeraty ANNA SERGEL [email protected] ADMINISTRACJA Główna księgowa BARBARA PIÓRCZYŃSKA [email protected] HR DANUTA CIECIERSKA [email protected] SKŁAD I ŁAMANIE Studio graficzne Grupy MEDIUM DRUK Zakłady Graficzne Taurus Redakcja zastrzega prawo do adiustacji tekstów. Nie zwraca tekstów niezamówionych. Nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń oraz ma prawo odmówić publikacji bez podania przyczyn. Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM. Czasopismo znajduje się na liście czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Lista recenzentów merytorycznych dostępna jest na stronie www.elektro.info.pl. Wersja pierwotna czasopisma – papierowa. GRUPA jest członkiem Izby Wydawców Prasy – ISSN 1642-8722 indeks firm AG IT PROJECT 2, 32 AGREGATY POLSKA 7, 33 AKS ZIELONKA 64, 79 A-LANTEC 56, 57 AMS POLSKA 33 APC BY SCHNEIDER ELECTRIC BENNING 44, 46 34 BŁYSKAWICA 5, 49 BROTHER 14 CAMCO 35 CES 31, 34 COMAP 55 COMEX 36 DELTA ENERGY SYSTEMS 37 DELTA POWER 9, 37, 38 EATON POWER QUALITY 3, 38 ELEKTROBUD 13 ELEKTROUNION 5 ELKO-BIS 53 EPS SYSTEM 39 ERKO 62, 63 EST ENERGY 39, 40 ETA 39, 45 FAST GROUP 41 FLIPO ENERGIA 5, 29 INVENTPOWER 1, 41, 48 W grudniu na stronie elektro.info.pl zajmiemy się jakością energii elektrycznej. Tematykę rozpoczniemy od artykułu Antoniego Klajna oraz Marty Bątkiewicz-Pantuły o jakości energii elektrycznej w publicznych sieciach zasilających. Następnie, przedstawimy artykuł Karola Bednarka „Jakość, pewność i właściwa konstrukcja układu zasilania, a bezpieczeństwo urządzeń elektrycznych”. Kazimierz Herlender omówi zastosowanie źródeł energii odnawialnej do wspomagania zasilania budynków w energię elektryczną. Przedstawimy również artykuł na temat wpływu elektrowni wiatrowej z generatorem asynchronicznym na odkształcenie napięcia i prądu w sieci zasilającej SN. Niezawodność urządzeń pomocniczych stacji transformatorowych SN/nn omówi Andrzej Chojnacki. W połowie miesiąca zagadnienie repoweringu w energetyce wiatrowej zreferują Tomasz Bakoń oraz Anna Krzemińska. O filtrze hybrydowym jako kompensatorze negatywnego oddziaływania nieliniowych odbiorników dużej mocy na sieć zasilającą napiszą Tadeusz Płatek, Tomasz Biernacik oraz Andrzej Baranecki. Miesiąc zakończymy artykułem na temat szybkich kolei elektrycznych na świecie oraz zagadnieniem świetlówek kompaktowych jako odbiorników energii elektrycznej. Z okazji świąt Bożego Narodzenia przygotowaliśmy specjalną krzyżówkę, w której do wygrania aż 3 nagrody (zestaw Wera Kraftform Kompakt 28 oraz 2 sztuki szczypiec nastawnych „Cobra” do rur, z rękojeścią PCW Knipex), ufundowane przez sklep internetowy ProfiTechnik. Wszystkim Czytelnikom strony internetowej życzymy wielu sukcesów oraz pomyślności w nowym 2014 roku. Tekst Emilia Sobiesiak 59 KATKO 5 KONSORCJUM FEN 42 KOPOS 5 MOLEX PREMISE NETWORKS 58 ONNINEN 80 PHOENIX CONTACT 43 PROFITECHNIK 14, 76 RITTAL 14, 43 ROMI 43, 44 SBT 58 SIBA POLSKA 5, 11 SILCO 46 SOCOMEC 47 TECHNOKABEL 5 WAMTECHNIK 5 12 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Rys. Robert Mirowski KABEL 2014 w grudniu nowości przenośna drukarka etykiet dla elektryków i elektroinstalatorów P -touch E300VP to wytrzymałe i kompaktowe urządzenie, które znajdzie zastosowanie w pracy elektryków i elektroinstalatorów. Model charakteryzuje się intuicyjną obsługą – posiada podświetlany graficzny wyświetlacz LCD o wymiarach 67 na 40 mm, wyświetlający do 3 wierszy tekstu. Urządzenie wyposażone jest również w standardową klawiaturę QWERTY, która uzupełniona jest dodatkowo o specjalne przyciski funkcyjne, służące do drukowania określonych typów oznaczeń. Drukarka E300VP pozwala drukować 384 najczęściej używane symbole elektryczne, komunikacyjne, AV i bezpieczeństwa, jak również 9 typów kodów kreskowych. Użytkownik może wybierać spośród 7 dostępnych czcionek, o rozmiarach od 6 do 42. P-touch E300VP drukuje na taśmach o wybranej szerokości: 3.5, 6, 9, 12 i 18 mm. Maksymalna prędkość druku oferowana przez urządzenie wynosi 20 mm na sekundę, przy czym wydruk może składać się maksymalnie z 5 wierszy, zawierać do 200 znaków i mieć długość do 300 mm. Urządzenie wyposażone jest w łatwą w wymianie, wytrzymałą baterię litowo-jonową i posiada interfejs w języku polskim. P-touch E300VP jest dostępny w zestawie z podręczną walizką. Drukarka P-touch E300VP wykorzystuje technologię termotransferu. Model pozwala drukować na taśmach TZe, w których zastosowano opatentowaną przez Brother technologię laminowania, zapewniającą odporność na zarysowania. Wera Kraftform Kompakt 28 W krętak zawsze pod ręką? Nic prostszego, gdy do dyspozycji jest zestaw Wera Kompakt 28. To poręczne i popularne narzędzie przyda się w samochodzie, warsztacie i skrzynce serwisanta. Zestaw składa się z ergonomicznej rękojeści, z w ysuwany m bagnetowo trzpieniem z uchwytem magnetycznym do bitów 1/4”. W pozycji zamkniętej całość tworzy zwarty wkrętak o krótkim trzpieniu. Po naciśnięciu pierścienia i wysunięciu trzpienia z rękojeści otrzymujemy wydłużony wkrętak, którym łatwiej pracować w miejscach o utrudnionym dostępie. Ponadto trzpień z uchwytem możemy wysunąć całkowicie z rękojeści i zastosować go do pracy z wkrętarką akumulatorową. W rękojeści znaj- duje się także magazynek na sześć standardowych bitów 1/4” o długości 25 mm. Standardowo wyposażony jest w bit y p ł a sk ie 1.0×5.5, 1.2×6.5 mm oraz krzyżowe PH 1, 2 i PZ 1, 2. Gumowe wkładki w rękojeści poprawiają komfort pracy oraz umożliwiają przeniesienie wkrętakiem większej siły. Narzędzie posiada 5-letnią gwarancję i dostępne jest w sklepie internetowym ProfiTechnik. Wykonane z tworzy wa sztucznego, stabilne moduły narożnikowe o wysokości 100 mm są przystosowane do obciążeń do 15 000 N. Dodatkowo są wyposażone w sześciokątne otworowanie pod tulejki adapterowe służące do tworzenia cokołów o wysokości 200 mm. Można także instalować na nich nóżki poziomujące lub rolki transportowe. Dzięki akcesoriom systemowym – także nie używając narzędzi – cokoły można łączyć w szeregi oraz zabudowywać dla każdego pola szafy z osobna – na przykład szynami wsporczymi do kabli. Nowy system cokołów FlexBlock jest dostępny dla wszystkich wymiarów szaf serii TS, SE 8 i CM, systemów pulpitów TP oraz systemów szaf PC. Wymiary mieszczą się w przedziale od 400/500 mm do 1800/500 mm (do wyboru – szerokość lub głębokość). Do szaf klimatyzatorowych LCP ( Liquid Cooling Package) Rittal dodatkowo oferuje również szerokość 300 mm. system cokołów Flex-Block marki Rittal N ajnowszy produkt Rittal system cokołów FlexBlock – pozwala na ich montaż poniżej 20 sekund. Innowacja firmy zapewnia szybki i beznarzędziowy skład, a także większą wygodę podczas transportu i instalowania szaf sterowniczych. Dzięki bardziej wydajnym procesom montażowym oraz logistycznym instalatorzy rozdzielni zyskują więcej czasu, a także obniżają koszty. Dotychczas montaż cokołów szaf sterowniczych z blachy stalowej wymagał znacznego zaangażowania. Nowy system cokołów Flex-Block Rittal składa się z czterech symetrycznych mo- 14 dułów i osłon narożnikowych z tworzywa sztucznego oraz bocznych osłon z blachy stalowej. Modułowa konstrukcja i większa przestrzeń montażowa umożliwiają łatwe i szybkie zainstalowanie pod szafą elementów narożnikowych, które w całości przyjmują ciężar szafy sterowniczej. W ten sposób – bez zainstalowanych osłon – instalatorzy rozdzielni mogą wygodnie i elastycznie transportować szafę wózkiem podnośnikowym od jednej stacji montażowej do drugiej, a w końcu ustawić w miejscu przeznaczenia. Po zabudowaniu szafy osłony można przymocować do cokołu kilkoma ruchami. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 Organizatorzy dziękują za udział w konferencji Sterowanie urządzeniami przeciwpożarowymi w obiektach budowlanych Zapraszamy za rok! Patronat merytoryczny: Sponsor główny: Sponsorzy: Instalacje elektryczne, wentylacyjne i gaśnicze – projektowanie, montaż, eksploatacja 7 listopada 2013, Warszawa Szkoła Główna Służby Pożarniczej fotoreportaż sterowanie urządzeniami ppoż. w obiektach budowlanych Tegoroczna konferencja zorganizowana przez redakcje czasopism „elektro.info” oraz „Rynek Instalacyjny” zgromadziła ponad 300 uczestników. Prezentacje merytoryczne i firmowe odbyły się w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie, która była strategicznym partnerem konferencji, i poświęcone były sterowaniu urządzeniami ppoż. w obiektach budowlanych. W tym roku formuła sympozjum została nieco zmodyfikowana w stosunku do poprzednich lat. Dzięki współpracy z redakcją miesięcznika „Rynek Instalacyjny” konferencja została wzbogacona o nowe treści oraz podzielona na dwie równolegle trwające części: elektryczną i sanitarno-instalacyjną. K onferencję zainaugurował redaktor naczelny „elektro.info” mgr inż. Julian Wiatr. Podczas uroczystości przyznane zostały nagrody VERBA DOCENT. W tym roku otrzymali je: dr inż. Piotr Szymczak, dr hab. inż. prof. PWr Antoni Klajn, dr inż. Waldemar Wnęk oraz dr inż. Marek Jaworski. Nagrodę honorową VERBA DOCENT otrzymała Szkoła Główna Służby Pożarniczej. Pierwsza sesja plenarna części elektrycznej rozpoczęła się od omówienia zmian w przepisach techniczno-prawnych oraz normalizacji dotyczących instalacji elektrycznych w budynkach wprowa- dzonych w 2013 roku oraz planowanych do wprowadzenia w najbliższych latach. Zagadnienie przedstawiła mgr inż. Anna Sas-Micuń ze Stowarzyszenia Nowoczesne Budynki. Następnie mł. bryg. dr inż. Ryszard Chybowski przedstawił wymagania dotyczące zasilania i sterowania pomp pożarowych. Mgr inż. Marcin Wawerek z CNBOP-PIB zapoznał zgromadzonych z problematyką uzgadniania projektu budowlanego w zakresie ochrony ppoż. Podczas sesji odbyła się prezentacja firmy Gazex, dotycząca zasad stosowania 17 » stacjonarnych systemów detekcji gazów. Wręczenie nagrody honorowej VERBA DOCENT dla Szkoły Głównej Służby Pożarniczej, którą z rąk redaktora naczelnego „elektro.info” odbiera nadbryg. Ryszard Dąbrowa Rektor – Komendant SGSP Dyskusje często przenosiły się do kuluarów Pamiątkowe zdjęcie nagrodzonych nagrodą VERBA DOCENT w towarzystwie redaktorów naczelnych miesięczników „elektro.info” i „Rynek Instalacyjny” oraz bryg. prof. dr. hab. inż. Andrzeja Mizerskiego – Prorektora SGSP Uczestnicy konferencji mogli zapoznać się również z rozwiązaniami systemów ppoż. firm, które prezentowały swoje urządzenia na stoiskach 16 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 16 » Drugą sesję plenarną rozpoczął wykład prof. dr. hab. inż. Zbigniewa Hanzelki z AGH na temat zagrożeń pożarowych stwarzanych przez instalacje elektryczne. Zasady projektowania układów sterowania instalacji do odprowadzania dymu i ciepła omówił bryg. dr inż. Waldemar Wnęk. Następnie uczestnicy zapoznali się z przeglądem systemów oddymiania oferowanych przez firmę D+H oraz nowością roku 2013 – modułem do sterowania wentylatorami FCP401. Sesję zakończyła prezentacja mgr. inż. Fryderyka Łasaka, omawiająca pomiary okresowe instalacji elektrycznych w obiektach zagrożonych wybuchem. Podczas trzeciej sesji plenarnej słuchacze zapoznali się z zagrożeniami pożarowymi wywołanymi przez wyładowania piorunowe oraz nieprawidłowymi rozwiązaniami instalacji piorunochronnych i urządzeń do ograniczenia przepięć, którą przedstawił w zastępstwie zmarłego prof. dr. hab. inż. Andrzeja Sowy dr inż. Jarosław Wiater z Politechniki Białostockiej. Problematykę badania i projektowania dźwiękowych systemów ostrzegawczych omówił mgr inż. Tomasz Popielarczyk z CNBOP-PIB. Ostatnią sesję plenerową konferencji rozpoczął mgr inż. Edward Skiepko – rzeczoznawca ds. ppoż., przedstawiając wymagania w zakresie prowadzenia tras przewodowych instalacji ppoż. w budynkach. Następnie mgr inż. Marcin Wawerek z CNBOP-PIB omówił wymagania techniczno-prawne dotyczące oświetlenia awaryjnego i ewakua- cyjnego. Konferencję zakończyła prezentacja redaktora naczelnego „elektro.info” mgr inż. Julian Wiatra, podczas której omówił środowisko pożarowe, zagrożenia porażeniowe dla ratowników oraz zasady ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach elektrycznych zasilających urządzenia ppoż. w kontekście normy N SEP-E 005. Równolegle z sesją elektryczną odbywała się sesja sanitarno-instalacyjna, podczas której dr inż. Grzegorz Kubicki z Politechniki Warszawskiej omówił problemy współczesnej wentylacji pożarowej, zwracając uwagę słuchaczy na duże znaczenie prawidłowego projektowania instalacji dla jej właściwego wykonania i funkcjonowania. Bryg. dr Paweł Janik z KG Państwowej Straży Pożarnej skupił się w swoim wystąpieniu na formie i zakresie projektu wentylacji pożarowej. Dr inż. Grzegorz Ścieranka z Politechniki Śląskiej omówił zagadnienia związane z projektowaniem i wykonaniem oraz odbiorem instalacji ppoż. Natomiast dr inż. Agnieszka Malesińska z Politechniki Warszawskiej przedstawiła wybrane zagadnienia dla stałych urządzeń gaśniczych w budynkach użyteczności publicznej i specjalnego przeznaczenia. Redakcja „elektro.info” dziękuje wszystkim za tak liczny udział w konferencji. Mamy nadzieję, że wysoka wartość merytoryczna wykładów i oryginalność tematyki sprawią, że nie zabraknie Państwa z nami również za rok! Oprac. i fot. kk Dr inż. Jarosław Wiater wyjaśniający strefową koncepcję ochrony odgromowej i przeciwprzepięciowej Prof. dr hab. inż. Zbigniew Hanzelka z AGH w czasie prezentacji Uczestnicy konferencji Uczestnicy konferencji często dopytywali się o szczegółowe rozwiązania nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 17 informuje XVI Sympozjum Oddziału Poznańskiego SEP obchody 130 lat energetyki na Mazowszu w JM-TRONIK W dniach 20–21 listopada 2013 roku Oddział Poznański SEP już po raz szesnasty zorganizował sympozjum z cyklu „Współczesne urządzenia oraz usługi elektroenergetyczne, telekomunikacyjne i informatyczne”. Tegoroczne sympozjum odbywało się pod hasłem „Bezpieczeństwo pracy i eksploatacji sieci oraz instalacji”. Sympozjum zostało zorganizowane przy ścisłej współpracy Wydziału Elektrycznego Politechniki Poznańskiej oraz Wielkopolskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa. Tradycyjnie Sympozjum Oddziału Poznańskiego SEP odbywało się pod patronatem medialnym „elektro.info”. Celem sympozjum było przedstawienie najnowszych osiągnięć naukowo-technicznych w zakresie rozwiązań systemowych oraz technologicznych stosowanych w sieciach i instalacjach elektrycznych, telekomunikacyjnych i informatycznych zarówno w obiektach mieszkalnych, użyteczności publicznej, przemysłowych oraz elektroenergetycznych sieciach dystrybucyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień bezpieczeństwa pracy i eksploatacji. Sympozjum ma stanowić forum umożliwiające zdynamizowanie wymiany doświadczeń oraz wdrażania wyników badań naukowych do praktyki projektowej, wykonawczej i eksploatacyjnej w prezentowanej dziedzinie. Do udziału w sympozjum, warsztatach i towarzyszącej wystawie zorganizowanej przez czołowych producentów aparatów i urządzeń elektrycznych, zaproszeni zostali projektanci, wykonawcy oraz inspektorzy nadzoru w zakresie instalacji technicznego wyposażenia budynków, pracownicy działów obsługi technicznej osiedli i wspólnot mieszkaniowych oraz nauczyciele zawodu. Główna tematyka sympozjum dotyczyła projektowania i eksploatacji sieci rozdzielczych i dystrybucyjnych, instalacji w obiektach inte- Na seminarium zorganizowane w dniu 6 listopada zaproszeni zostali przedstawiciele Stowarzyszenia Elektryków Polskich z Kół SEP przy PGE i PSE oraz Miłosława Kujszczyk-Bożentowicz – prezes Oddziału Warszawskiego SEP. Spotkanie poprowadził Prezes Zarządu JM-TRONIK – Jerzy Matiakowski wraz z Dyrektorem Zarządającym – Radosławem Matiakowskim i Dyrektorem Handlowym – Dariuszem Kościankiem. Seminarium podzielone zostało na dwie części. Pierwsza obejmowała prezentację produktów, poprowadzoną przez Dariusza Kościanka oraz zwiedzanie zakładu JM-TRONIK, podczas którego uczestnicy mogli zapoznać się z procesami produkcyjnym i montażowymi urządzeń dla energetyki. Podczas drugiej części Jerzy Matiakowski przybliżył wszystkim ciekawą historię firmy JM-TRONIK, która zaczęła się w 1981 r. wraz z wyprodukowaniem pierwszego zabezpieczenia nadprądowego SN typu PNW. Pięć lat później do produkcji weszły styczniki próżniowe, a w 1988 r. przekaźniki sygnalizacyjne RS-88. W kolejnych latach asortyment produktów rozszerzył się o aparaturę łączeniową (styczniki próżniowe) oraz zabezpieczeniową (cyfrowy zespół zabezpieczeń MUZ). Rok 2004 był dla firmy przełomowy, ponieważ wówczas do produkcji weszły rozdzielnice MultiCELL oraz wyłącznik próżniowy VC-1. W 2008 r. powstała trzecia generacja zabezpieczeń cyfrowych, m.in. multiMUZ-3 i megaMUZ-2. W roku 2011 rodzina rozdzielnic MultiC E L L zosta ła poszerzona o wersję dwusystemową rozdzielnicy MultiCELL-2S. Aktualnie firma wprowadza na rynek zabezpieczenia generatorowe MUZGEN. Spotkanie zakończyły liczne pytania gości oraz podziękowania prezes Zarządu OW SEP Miłosław y Kujszczyk-Bożentowicz za dotychczasową współpracę. Oprac. kk 19 18 » w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Referat wygłasza dr inż. Elżbieta Niewiedział Prezes Oddziału Poznańskiego SEP Kazimierz Pawlicki wraz ze swoim zastępcą Ryszardem Niewiedziałem wita uczestników konferencji ligentnych, optymalizacji kosztów zasilania w instalacjach odbiorczych oraz aktualnych problemów współpracy instalacji smart home i sieci zasilającej. Podczas obrad sympozjum zostały przedstawione nowe rozwiązania techniczne urządzeń elektroenergetycznych, zasady przyłączania odbiorców energii elektrycznej oraz OZE z uwzględnianiem mikrogeneracji w lokalnych układach zasilania, problemy ochrony przepięciowej i przeciwporażeniowej oraz technologie prac pod napięciem. Ponadto zaprezentowano nowe rozwiązania techniczne w instalacjach odbiorczych, analizę profilu energetycznego odbiorców oraz racjonalizację poboru energii poprzez zastosowanie automatycznego odczytu liczników i zaawansowanego narzędzia zarządzania wynikami pomiarów zużytej energii elektrycznej w rozległych obiektach. Nie zabrakło referatów dotyczących sieci inteligentnych smart grid oraz integracji struktur i funkcji instalacji smart home. Obrady poprzedziło wystąpienie prezesa Oddziału Poznańskiego SEP Kazimierza Pawlickiego, który przywitał uczestników, przedstawił historię sympozjum oraz wieloletni dorobek Oddziału Poznańskiego SEP i zapoznał uczestników z planem dwudniowych obrad. Autorami referatów byli pracownicy naukowo-dydaktyczni wyższych Rzeczoznawca budowlany mgr inż. Łukasz Gorgolewski omawia zasady oświetlania terenu budowy nr 12/2013 18 » ELMA energia przekształca się w Sp. z o.o. Uczestnicy XVI Sympozjum SEP podczas obrad uczelni technicznych, biur projektowych, jednostek innowacyjno-wdrożeniowych, producentów urządzeń i systemów instalacyjnych. Sympozjum miało na celu również umożliwienie zdynamizowania wdrażania wyników badań naukowych do praktyki projektowej, wykonawczej i eksploatacyjnej w obszarze instalacji technicznych w budynkach. Do prezentacji nowoczesnych rozwiązań systemowych i technologicznych zaproszono znaczących producentów, dystrybutorów, a także wykonawców urządzeń oraz instalacji monitorowania, automatyki i sterowania oraz zarządzania mediami obiektów inteligentnych. Dwudniowe sympozjum zostało podzielone na pięć sesji plenarnych, podczas których wygłoszono 20 referatów merytorycznych, w tym trzy generalne. Do najciekawszych należy zaliczyć między innymi: Zapobieganie zagrożeniom wypadkom przy eksploatacji urządzeń, sieci i instalacji elektroenergetycznych – Okręgowy Inspektorat Pracy w Poznaniu, Krajowe sieci dystrybucyjne a bezpieczeństwo odbiorców – dr inż. Elżbieta Niewiedział, Wyższa Szkoła Kadr Menadżerskich w Koninie, Wymagania dotyczące wentylacji pomieszczeń z akumulatorami zastosowanymi w układach zasilania gwarantowanego – mgr inż. Julian Wiatr, „elektro.info”, Oświetlenie placu budowy – mgr inż. Łukasz Gorgolewski, rzeczoznawca budowlany – Wielkopolska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa, Procesy zapotrzebowania energii elektrycznej przez mieszkańców budynku wielorodzinnego – dr inż. Włodzimierz Bieliński, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, Symulacja procesów wytwarzania energii elektrycznej w zintegrowanym modelu zarządzania siecią – dr inż. Eugeniusz Sroczan, Politechnika Poznańska. nr 12/2013 Zbigniew Ciesielski z firmy Legrand Polska wyjaśnia zasady doboru osprzętu instalacyjnego Podczas poszczególnych sesji plenarnych zaplanowano również wystąpienia firmowe producentów aparatów i urządzeń elektrycznych. Tematyka XVI sympozjum odzwierciedlała współczesne trendy występujące w metodyce i technikach eksploatacji systemów wyposażenia technicznego obiektów (budynków) inteligentnych, zasady ekonomicznej eksploatacji, optymalizacji poziomu zużycia energii niezbędnej dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego użytkowników obiektów. Podczas wygłaszania referatów wielokrotnie podkreślany był aspekt bezpieczeństwa eksploatacji sieci, instalacji oraz urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych. Ponieważ integracja instalacji technicznych budynków odbywa się w fazach: projektowej i technologicznej, zastosowana w obiektach inteligentnych technologia IT przynosi zdecydowane efekty ekonomiczne. Obradom towarzyszyła wystawa firm produkujących różnorodną aparaturę elektryczną oraz warsztaty techniczne, wśród których należy wymienić „Systemy bezpieczeństwa pożarowego E30 i E90 firmy BAKS”, „Rozwiązania praktyczne ochrony odgromowej i przepięciowej systemów PV” przygotowane przez firmę DEHN Polska, „Zasady stosowania stacjonarnych systemów detekcji gazów toksycznych i wybuchowych” zorganizowane przez firmę GAZEX z Warszawy oraz „Rozłączniki bezpiecznikowe listwowe serii NSL-E3 wraz z przekładnikami prądowymi jako elementy infrastruktury pomiarowej AMI” przygotowane przez firmę EFEN z Siemianowic Śląskich. Sympozjum zakończyło wystąpienie Kazimierza Pawlickiego, prezesa Oddziału Poznańskiego SEP, który podsumował obrady i wręczył uczestnikom zaświadczenia potwierdzające udział w sympozjum. Kolejne, XVII Sympozjum Oddziału Poznańskiego SEP zostanie zorganizowane jesienią 2014 roku. Tekst i fot. ww Firma EL M A energia dr inż. Krzysztof Matyjasek, 10-192 Olsztyn, ul. Wioślarska 18, z dniem 2 grudnia 2013 r. została przekształcona w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, zgodnie z ustawą z 25 marca 2011 r. o ograniczeniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców. Nowe dane firmy to: ELMA energia Sp. z o.o., 10-192 Olsztyn, ul. Wioślarska 18, NIP 7393864071, REGON 281549923. Firma została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego nr KRS 0000483001 przy Sądzie Rejonowym w Olsztynie, VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego. Z uwagi na sukcesję generalną działalność powstałej spółki jest kontynuacją prowadzonej od 1995 roku działalności. Firma ELM A energia Sp. z o.o. przejmuje wszystkie zobowiązania firmy ELMA energia dr inż. Krzysztof Matyjasek. ELMA energia specjalizuje się w kompensacji mocy biernej niskich, średnich i wysokich napięć, w tym zajmuje się doborem, projektowaniem, w ykonawstwem oraz montażem urządzeń. Współpracuje z biurami projektowymi, a także ośrodkami naukowotechnicznymi i uznanymi firmami. Działa nie tylko w Polsce, ale również w Europie (Niemcy, Holandia, Czechy, czy Ukraina) oraz na świecie (Indie, Egipt, Sudan, Wietnam, czy Indonezja). Realizowała również projekty dla KGHM Polska Miedź, Alstom Power, KWK „Ziemowit”, KWK „Jankowice” czy EnergiaPro. Pracownicy firmy starają się rozwikłać nawet najbardziej skomplikowane problemy, bazując na nowoczesnej myśli technicznej oraz specjalistycznym sprzęcie pomiaroworejestrującym. Siłą firmy jest fachowa, doskonale wykwalifikowana kadra z bogatym doświadczeniem w dziedzinie doradztwa technicznego, pomocy w doborze baterii kondensatorów i kompensatorów. Oprac. red. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 19 promocja Instalacje Elektroenergetyczne w Aspekcie Wymagań Techniczno-Pożarowych i Wybuchowych w Obiektach O środek Certyfikacji Usług Przeciwpożarowych Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Pożarnictwa Oddział w Poznaniu zorganizował 4 grudnia br. VII Konferencję Naukowo-Techniczno-Szkoleniową pt. „Instalacje Elektroenergetyczne w Aspekcie Wymagań Techniczno-Pożarowych i Wybuchowych w Obiektach”. Patronem medialnym była redakcja „elektro.info”. Obrady poprzedziło wystąpienie st. bryg. w st. sp. mgr. inż. Jerzego Bronowicza, prezesa Ośrodka Certyfikacji Usług Przeciwpożarowych SITP Sp. z o.o. w Poznaniu, który powitał przybyłych uczestników oraz przedstawił plan obrad. Następnie glos zabrał prezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Pożarnictwa, st. bryg. w st. spocz. mgr inż. Bronisław Skaźnik, który przedstawił krótką historię Stowarzyszenia oraz omówił jego dotychczasowe osiągnięcia. Celem konferencji było przedstawienie problematyki zagrożeń stwarzanych przez instalacje elektryczne w przestrzeniach zawierających łatwopalne ciecze, gazy i pyły palne w obiektach produkcyjnych i magazynowych, a w szczególności dotyczące: przewidywanych nowych zasad kwalifikacji obiektów do zwiększonego i dużego ryzyka wg Kryteriów Dyrektywy SEVESO III oraz Dyrektyw ATEX, zagrożeń pożarowych stwarzanych przez instalacje i urządzenia elektroenergetyczne, wymagań dla instalacji i urządzeń elektroenergetycznych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem, projektowania instalacji i urządzeń elektroenergetycznych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem, projektowania i ochrony obiektów przed wyładowaniami atmosferycznymi, wymagań dla instalacji elektrycznych zasilających urządzenia przeciwpożarowe, ze szczególnym uwzględnieniem wymagań normy N SEP-E 005 Dobór przewodów Jerzy Bronowicz owiera obrady 20 Prezes SITP Bronisław Skaźnik prezentuje historię powstania Stowarzyszenia oraz jego dorobek elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. W ramach obrad konferencji wygłoszonych zostało siedem referatów merytorycznych. Organizatorzy przygotowali również wystąpienia firmowe, podczas których zostały zaprezentowane najnowsze rozwiązania w zakresie biernej ochrony przeciwpożarowej w budownictwie. Konferencji towarzyszyła wystawa sprzętu przeciwpożarowego, która cieszyła się dużym zainteresowaniem uczestników. Szczególną uwagę przyciągał sprzęt przeznaczony do instalacji w strefach zagrożonych wybuchem. W czasie obrad konferencji został zaplanowany panel dyskusyjny, podczas którego uczestnicy mogli zadawać pytania autorom referatów. Obrady konferencji zakończyło wystąpienie Jerzego Bronowicza, który podsumował spotkanie i wręczył certyfikaty uczestnictwa. Każdy z uczestników konferencji otrzymał dodatkowo numer „elektro.info” oraz materiały 47. Konferencji Komisji Gospodarki Energetycznej w Budownictwie, która została poświęcona zagadnieniom ochrony przeciwpożarowej. W konferencji udział wzięło 120 uczestników z całego kraju, zatrudnionych w biurach projektowych, firmach wykonawczych oraz strażaków i pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej. Tekst i fot. ww Uczestnicy konferencji podczas obrad nr 12/2013 T radycyjnie jako patron medialny braliśmy udział w zajęciach wyjazdowych Studiów Podyplomowych Projektowania Instalacji i Urządzeń Elektrycznych Wspomaganych Komputerowo, które od wielu lat organizowane są przez Wydział Elektryczny Politechniki Wrocławskiej. Podczas każdej edycji studiów dwa zjazdy organizowane są jako spotkania wyjazdowe, na których zajęcia prowadzą pracownicy uczelni oraz zaproszeni goście. Tym razem odbyły się one w dniach 8 – 9 listopada. Zajęcia w Karpaczu prowadzili: kierownik studiów dr inż. Kazimierz Herlender oraz mgr inż. Edward Kaspura. W tegorocznej XIII edycji studiów bierze udział 15 słuchaczy, którzy pragną pogłębić swoją wiedzę w zakresie projektowania urządzeń oraz instalacji elektrycznych. Program studiów obejmuje łącznie 180 godzin dydaktycznych (dwa semestry), w ramach których słuchacze uczestniczą w wykładach teoretycznych oraz zajęciach praktycznych w laboratorium komputerowym. Każdy słuchacz ma obowiązek oprócz zaliczenia poszczególnych przedmiotów objętych programem nauczania, wykonać pracę końcową stanowiącą projekt instalacji elektrycznych budynku usługowo-mieszkalnego, który podlega obronie przed komisją powołaną przez Dziekana Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej. Podczas pierwszego wyjazdowego zjazdu, słuchacze mieli okazję wysłuchać dwóch wykładów merytorycznych. Pierwszy wygłosił Edward Kaspura z firmy ELKAS w Świdnicy. Dotyczył on dokumentacji projektowej oraz zasad jej uzgadniania. Na wstępie zostały omówione wymagania Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 roku w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (DzU nr 120/2003, poz. 1133, z późniejszymi zmianami). Następnie prowadzący omówił wymagania Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 roku w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (DzU nr 202/2004, poz. 2072, z późniejszymi zmianami). Po przybliżeniu podstawowych aktów prawnych prowadzący omówił zasady uzgadniania projektu budowlanego wynikające z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych Słuchacze i wykładowcy i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 roku w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (DzU nr 121/2003, poz. 1137, z późniejszymi zmianami) oraz wyjaśnił zasady uzgadniania dokumentacji z rzeczoznawcą ds. bhp, jak również zasady uzgadniania dokumentacji w zespole uzgadniania dokumentacji projektowej uzbrojenia podziemnego terenu (ZUDP). Wykład zakończyło omówienie wymagań, jakie musi spełnić projekt budowlany stanowiący załącznik do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę. Drugi wykład dotyczący zasad doboru przewodów i kabli niskiego napięcia zasilających urządzenia przeciwpożarowe, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru, przygotowany przez redaktora naczelnego „elektro.info” Juliana Wiatra, wygłosił Edward Kaspura. Omówiono zagadnienia związane ze środowiskiem pożarowym, przybliżone zostały krzywe pożarowe, zdefiniowane w normie PN-EN 1363-2:2001 Badanie odporności ogniowej. Część 2: Procedury alternatywne i dodatkowe. Szczególna uwaga została zwrócona na krzywą celulozową, stanowiącą podstawę badań ogniowych. Omówiony został wpływ temperatury pożaru na rezystancję przewodów oraz skutki tego zjawiska w zakresie skuteczności ochrony przeciwporażeniowej oraz spadku napięcia. Przedstawiony został wpływ wzrostu rezystancji przewodów zasilających na pracę wybranych urządzeń elektrycznych oraz zachowanie się przewodów układanych pod tynkiem w czasie pożaru. Uczestnicy szkolenia otrzymali od naszej redakcji miniporadnik wydany w ramach serii wydawniczej „Niezbędnik elektryka” pt. „Dobór przewodów i kabli elektrycznych niskiego napięcia”, autorstwa Juliana Wiatra i Marcina Orzechowskiego, oraz kolejny numer „elektro.info”. Tekst i fot. ww lider wśród czasopism branżowych promocja elektro.info szkoli elektryków PRENUMERATA DWULETNIA t y l ko roku! a c ń o k do 10% RABATU 175 zł! prenumerata edukacyjna (studencka) – 70 zł prenumerata roczna – 99 zł Grupa MEDIUM ul. Karczewska 18 04-112 Warszawa tel.: 22 810 21 24, 512 60 84 faks: 22 810 27 42 e-mail: [email protected] ZAMAWIAM PRENUMERATĘ ELEKTRO.INFO OD NUMERU RODZAJ PRENUMERATY NAZWA FIRMY ULICA I NUMER KOD POCZTOWY I MIEJSCOWOŚĆ OSOBA ZAMAWIAJĄCA RODZAJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ E-MAIL TELEFON KONTAKTOWY Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy Medium w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę Medium do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wysyłka będzie realizowana po dokonaniu wpłaty na konto: Volkswagen Bank Polska S.A. Rondo ONZ 1, 00-124 Warszawa 09 2130 0004 2001 0616 6862 0001 DATA I CZYTELNY PODPIS nr 12/2013 Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę Medium oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/ /Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. 21 czytelny podpis promocja Invention 2013 W Paweł Budziński WYŁĄCZNIKI WYSOKIEGO NAPIĘCIA od 72,5 do 800 kV ROZWÓJ, BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI EKSPLOATACYJNE NOWOŚĆ NOWOŚĆ premiera na targach dniach 23–25 października w Hotelu Meta w Szczyrku odbyła się czwarta z cyklu międzynarodowa konferencja „Invention’13”. Zorganizowana została ona wspólnie przez Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów przy Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej oraz Stowarzyszenie Elektryków Polskich Oddział w Gliwicach. Partnerami Konferencji były PSE – Południe S.A. oraz Energopomiar – Elektryka, a patronat medialny nad Konferencją sprawowało czasopismo „elektro.info”. Konferencję otworzył Przewodniczący Komitetu Programowego, Dziekan Wydziału Elektrycznego i Dyrektor Instytutu Elektroenergetyki i Sterowania Układów prof. dr hab. inż. Paweł Sowa. Życząc owocnych obrad, zaprosił do licznego i czynnego udziału w sesjach plenarnych oraz sesji plakatowej. Na Konferencję nadesłano kilkadziesiąt referatów, z których 42 zostało wstępnie zaakceptowanych do wygłoszenia podczas sesji plenarnej lub zaprezentowania w ramach sesji plakatowej. Po zakończeniu Konferencji ostateczne wersje referatów zostaną poddane recenzjom wydawniczym. W pierwszym dniu Konferencji zaplanowano dwie sesje: „Aktualne problemy elektroenergetyki – wybrane analizy problemowe i propozycje rozwiązań” oraz „Sesję międzynarodową”. W sesji międzynarodowej swoje referaty zaprezentowali dr Nhlanhla Mbuli (Eskom Holdings SoC Limited, University of Johannesburg) oraz dr José L. Rueda (Institute of Electrical Power Systems, University Duisburg-Essen). Drugi dzień Konferencji rozpoczęła prezentacja dr. inż. Michała Szewczyka z Politechniki Śląskiej pt. „Wybrane analizy pra- ENERGETAB Do nabycia w: Księgarnia Techniczna Dr Nhlanhla Mbuli (Eskom Holdings SoC Limited, University of Johannesburg) Grupa MEDIUM 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 tel. 22 512 60 60, faks 22 810 27 42 e-mail: [email protected] www.ksiegarniatechniczna.com.pl 22 Przewodniczący Komitetu Programowego, Dziekan Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej prof. dr hab. inż. Paweł Sowa otwiera Konferencję cy struktur teletransmisyjnych i teleinformatycznych w elektroenergetyce”. Była ona jednocześnie wprowadzeniem do cyklu pozostałych trzech prezentacji w ramach sesji „Obszarowe systemy pomiarowe i decyzyjne oraz infrastruktura teleinformatyczna – możliwości wykorzystania w energetyce”. Kolejne dwie prezentacje pokazywały m.in. efekty współpracy pracowników Instytutu Elektroenergetyki i Sterowana Układów oraz firmy Energotest S.A. w zakresie możliwości wykorzystania w systemie elektroenergetycznym urządzeń PMU realizujących tzw. pomiary synchroniczne. W przerwie pomiędzy sesjami organizatorzy zaproponowali niewielką zmianę w programie obrad. Wykorzystując dobrą pogodę i niewielką odległość do wyciągu krzesełkowego na Skrzyczne, uczestnicy w ramach krótkiego odpoczynku udali się na stację Jaworzyna, gdzie zrobili sobie pamiątkowe zdjęcie. Po powrocie rozpoczęły się obrady w ramach sesji „Niezawodność i diagnostyka”. Drugi dzień obrad zakończył panel dyskusyjny. Tematem wiodącym panelu były bieżące problemy funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego i perspektywy rozwoju w aspekcie uwarunkowań prawnych i finansowych oraz zobowiązań międzynarodowych. W ostatnim dniu obrad zaplanowano sesję plakatową. Autorzy, których referaty nie zostały wygłoszone podczas sesji plenarnych, mieli możliwość zaprezentowania ich w postaci posterów. Sesja ta przyciągnęła również wielu słuchaczy i obfitowała w długie dyskusje nad referatami. Pełna relacja z Konferencji dostępna jest na stronie http:// invention.za-ps.edu.pl. Oprac. dr inż. Michał Szewczyk, Sekretarz Organizacyjny i Naukowy Konferencji Invention’13 nr 12/2013 jakość energii elektrycznej opłaty za pobór mocy biernej – czy są słuszne? Z jawiska związane z przepływami mocy biernej są charakterystyczne dla układów prądu przemiennego. Moc bierna nie jest zamieniana na pracę użyteczną. Ogólnie rzecz biorąc, moc bierna pojawia się, gdy prąd lub napięcie przyjmują większe wartości, niż jest to potrzebne do przetransferowania porcji energii. Moc bierna utożsamiana jest też z oscylacjami między źródłem a odbiornikiem energii. W układach jednofazowych z sinusoidalnymi przebiegami prądu i napięcia, wielkość mocy biernej Q jest równa amplitudzie składowej oscylującej mocy chwilowej p(t): p( t ) = P(1 − cos 2ωt ) + +Q sin 2ωt (1) Na rysunku 1. widać, jak zwiększanie udziału mocy biernej Q względem mocy czynnej P (współczynnik mocy tgϕ = Q/P) wpływa na powiększenie się amplitudy oscylacji mocy (coraz bardziej ujemne minima mocy chwilowej). Należy jednak pamiętać, że w obwodach trójfazowych symetrycznych suma mocy chwilowych wszystkich faz nie jest funkcją czasu, zatem rozpatrując układ wielofazowy całościowo, nie zaobserwuje się oscylacji energii. Oscylacje nie są więc warunkiem koniecznym do pojawienia się energii biernej. streszczenie Niektórzy z odbiorców energii elektrycznej są zmuszeni do ponoszenia dodatkowych opłat za użytkowanie energii biernej. Prawidłowo zaprojektowany i eksploatowany układ kompensacji mocy biernej może przyczynić się do osiągnięcia wyraźnych oszczędności. Sposób, w jaki nalicza się opłaty za pobór mocy biernej, okazuje się jednak dosyć kontrowersyjny. Artykuł dotyczy kwestii kształtu opłat za energię bierną z punktu widzenia problematyki technicznej. nr 12/2013 Przepływ mocy biernej przez linie zasilające zwiększa moduł prądu, a więc zwiększa straty na przesyle energii. Z drugiej strony, właściwy bilans mocy biernej w sieci elektroenergetycznej zapewnia odpowiedni poziom napięć w poszczególnych obszarach systemu. Przy tej okazji pojawia się konflikt interesów pomiędzy operatorem systemu dystrybucyjnego, zainteresowanym ograniczeniem przepływów mocy biernej przez swoją sieć oraz operatorem systemu przesyłowego, który musi dbać o bezpieczeństwo pracy całego systemu i odpowiedni poziom napięć w węzłach sieci. Poprzez konstrukcję taryf, elektroenergetyczne przedsiębiorstwo dystrybucyjne jest w stanie wymusić na odbiorcach ograniczenie poboru energii biernej. Każdemu odbiorcy zależy na ograniczeniu kosztów użytkowania energii. Głównym bodźcem do zastosowania układów kompensacji mocy biernej jest chęć zmniejszenia opłat z tytułu poboru energii biernej. Skala problemu eliminowania opłat za moc bierną stale rośnie, czyniąc tę problematykę bardziej znaczącą i zwiększającą możliwości oszczędzania [8]. Okazuje się, że o wiele bardziej skomplikowanym zadaniem jest kompensacja mocy biernej w budynkach biurowych, niż obiektach przemysłowych [4]. opłata za energię bierną Na podstawie obowiązujących przepisów (Rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną [7]), za tzw. ponadumowny pobór energii biernej, odbiorca energii p(t) Rys. S. Bielecki dr inż. Sławomir Bielecki – Politechnika Warszawska tg ϕ3 tg ϕ2 tg ϕ1 t tg ϕ3 > tg ϕ2 > tg ϕ1 = 0 Rys. 1. Kształtowanie się przebiegów chwilowych mocy w zależności od współczynnika mocy elektrycznej może – zgodnie z taryfą – zostać obarczony dodatkową opłatą. Takimi rozliczeniami objęci są odbiorcy zasilani z sieci SN i wyższych napięć. W przypadku odbiorców zasilanych z sieci nn opłaty takie mogą być naliczane, o ile taka możliwość została ujęta w treści warunków przyłączenia lub umowie o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej albo umowie kompleksowej (§45 ust. 2) [7]. Ponadumowny pobór energii biernej oznacza pobór tego rodzaju energii (§45 ust. 1) [7] o charakterze: r indukcyjnym, powodujący przekroczenie wartości umownego współczynnika mocy tgϕ0 (niedokompensowanie), r indukcyjnym, przy braku poboru energii czynnej, r pojemnościowym (przekompensowanie), bez względu na wielkość jednoczesnego poboru energii czynnej. Standardowo przyjmuje się wartość umownego współczynnika mocy tgϕ0 na poziomie 0,4, o ile nie została określona niższa wartość (na podstawie indywidualnej ekspertyzy) w treści warunków przyłączenia lub umowie o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej albo umowie kompleksowej. Wartość ta nie powinna być jednak niższa od 0,2 (§45 ust. 4) [7]. Opłatę Ob [PLN] za nadwyżkę energii biernej ponad wartość współczynnika tgϕ0 oblicza się na podstawie wzoru podanego w §45 ust. 6 rozporządzenia [7]: O b = k ⋅ Crk ⋅ ⎛ 1 + tg 2ϕ ⎞ ⋅⎜ − 1⎟ ⋅ A 2 ⎝ 1 + tg ϕ 0 ⎠ (2) gdzie: Crk – cena energii elektrycznej obowiązująca w dniu zatwierdzenia taryfy, w [PLN/MWh, PLN/kWh], k – ustalona w taryfie krotność ceny Crk, tgϕ0 – umowny współczynnik mocy, tgϕ – współczynnik mocy, wyznaczony jako iloraz energii biernej Q i energii czynnej P, pobranej przez odbiorcę w okresie rozliczeniowym, A – energia czynna pobrana w danym okresie rozliczeniowym całodobowo lub w strefie czasowej, w której prowadzona jest kontrola poboru energii biernej, w [MWh, kWh]. w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 23 jakość energii elektrycznej Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata 24 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 25 jakość energii elektrycznej badanie transformacji zaburzeń przewodzonych przez separacyjny transformator przeciwszumowy w warunkach niskiej jakości energii elektrycznej W artykule przedstawiono wyniki pomiarów i analiz dotyczących określenia stopnia transformacji harmonicznych zaburzeń przewodzonych w odkształconym napięciu pierwotnym do zabezpieczanych urządzeń zainstalowanych po stronie wtórnej separacyjnego transformatora przeciwszumowego. Badania przeprowadzono w warunkach odzwierciedlających pracę badanego urządzenia przy niskiej jakości energii elektrycznej. Podstawową funkcją trans- streszczenie Rys. M. Kaczmarek i inni W artykule przedstawiono metodykę badań, układy pomiarowe i wyniki przeprowadzonych analiz dotyczących pracy separacyjnego transformatora przeciwszumowego w warunkach niskiej jakości energii elektrycznej i transformacji odkształconego prądu i napięcia o częstotliwości podstawowej 50 Hz i zadanym udziale wyższych harmonicznych. Wyniki pomiarów wskazują, że badany transformator, w analizowanych warunkach, powoduje dodatkowy wzrost zaburzeń przewodzonych, w efekcie czego napięcie wtórne jest bardziej odkształcone niż pierwotne. formatora separacyjnego jest ochrona mniej odpornych urządzeń elektrycznych na długotrwałe impulsowe przepięcia w sieci zasilającej [1]. Układy tego typu stosuje się w sieciach nn w przypadku, gdy ochrona przeciwprzepięciowa zapewniana przez ograniczniki przepięć nie jest wystarczająca. Dodatkowym zadaniem badanego transformatora przeciwszumowego jest ograniczenie zaburzeń przewodzonych transformowanych z sieci niskiego napięcia do zasilanych urządzeń w celu zapewnienia ich niezakłóconej bezawaryjnej pracy [1]. Pierwszym etapem badań laboratoryjnych było sprawdzenie skuteczności ochrony przeciwprzepięciowej realizowanej przez badany transformator. Rezultaty pomiarów potwierdziły jednoznacznie skuteczność tego urządzenia w tłumieniu zaburzeń impulsowych typu SURGE dla sprzężeń sygnałów wspólnych Cm – cm, głównie dzięki zastosowaniu ekranu między uzwojeniami transformatora. Także w przypadku zaburzeń typu BURST i sprzężeń sygnałów różnicowych DM – dm, kondensa- Rys. 1. Schemat układu pomiarowego, gdzie: PZN – programowalne źródło napięcia zmiennego, CMM – cyfrowy watomierz i analizator jakości zasilania, M1, M2 – moduły cyfrowego watomierza, VM1, VM2 – wejścia napięciowe pierwszego, drugiego modułu cyfrowego watomierza, CM1, CM2 – wejścia prądowe modułów cyfrowego watomierza X – obciążenia (żarówki żarnikowe) 26 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Rys. M. Kaczmarek i inni dr inż. Michał Kaczmarek, dr inż. Dariusz Brodecki, dr inż. Paweł Rózga – Politechnika Łódzka Rys. 2. Przebiegi napięć i prądów po stronach pierwotnej i wtórnej badanego transformatora dla sinusoidalnego napięcia zasilającego o częstotliwości 50 Hz i obciążenia uzwojenia wtórnego rezystancją o wartości 180 Ω, gdzie: U1, U2 – napięcia pierwotne i wtórne, I1, I2 – prądy pierwotny i wtórny badanego transformatora tor, włączony między zaciski uzwojenia wtórnego tego transformatora, zapewnił ochronę zasilanych urządzeń [2]. badanie stopnia transformacji harmonicznych zaburzeń przewodzonych W układzie pomiarowym przedstawionym na rysunku 1. porównywano wartości skuteczne poszczególnych harmonicznych prądów i napięć po stronach pierwotnej i wtórnej badanego transformatora podczas jego pracy z obciążeniem rezystancyjnym (w postaci żarówek żarnikowych) przy zasilaniu układu napięciem sinusoidalnym i odkształconym. Układ pomiarowy był zasilany z programowalnego źródła napięcia zmiennego, które umożliwia generację napięcia sinusoidalnego o częstotliwości podstawowej 50/60 Hz i zadanym udziale wyższych harmonicz- nych o regulowanej wartości skutecznej i częstotliwości do 2000 Hz włącznie. Ponadto, zasilacz ten pozwala na generację napięć sinusoidalnych o częstotliwości do 1000 Hz włącznie. Cyfrowy watomierz i analizator jakości zasilania został wykorzystany do jednoczesnego pomiaru wartości skutecznych napięć i prądów oraz mocy po stronach pierwotnej i wtórnej badanego transformatora [3]. Urządzenie to umożliwia także pomiar wartości skutecznych i przesunięć fazowych (względem podstawowej harmonicznej) wyższych harmonicznych napięć i prądów oraz pozwala na wyznaczenie współczynników zawartości harmonicznych (THD – Total Harmonic Distortion) prądu i napięcia jednocześnie dla jednego modułu [4–7]. Pomiary wykonano dla sinusoidalnego napięcia pierwotnego o znamionowej wartości skutecznej równej 230 V przy częstotliwościach 50 Hz, 500 Hz i 1 kHz oraz odkształconego napięcia nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 27 jakość energii elektrycznej Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata 28 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 systemy gwarantowanego zasilania zasilacz UPS – na co zwrócić uwagę dokonując wyboru (część 2.) mgr inż. Karol Kuczyński Z asilacze UPS to urządzenia energoelektroniczne zapewniające bezprzerwową pracę urządzeń wrażliwych na przerwy w zasilaniu, wahania napięcia oraz zakłócenia występujące w sieci zasilającej. Przy projektowaniu danego systemu należy uwzględnić typ zasilacza, biorąc pod uwagę jego niezawodność oraz sposób połączenia odbiorników i ich grup. W fazie przygotowania projektu należy wziąć pod uwagę znaczenie odbiorników i wymagany czas podtrzymania zasilania. Praca niektórych z nich może być zakończona bezpośrednio po zaniku zasilania podstawowego. Dodatkowo praca każdego UPS-a powinna być monitorowana. Monitoring może być realizowany automatycznie przez oprogramowanie monitorujące producenta UPS-ów lub zintegrowane z innym systemem nadzoru wykorzystywanym przez użytkownika. Dla większych instalacji istnieje możliwość wyniesienia zdalnego panelu monitorującego do pomieszczenia służb nadzorujących zasilanie lub obiekt. Najczęściej projekt linii komunikacyjnej opiera się na standardzie zastosowanego protokołu transmisji danych oraz wytycznych producenta UPS-a [1, 2]. Zdarzenia występujące w zasilaczu awaryjnym są zapisywane w samym urządzeniu i transmitowane do zewnętrznych paneli monitorujących. komunikacja i sterowanie W układach o znaczeniu krytycznym dla danej firmy tylko odpowiednio szybka reakcja na informacje o nieprawidłowej pracy UPS-a pozwala na zwiększenie niezawodności systemu zasilania gwarantowanego. W związku z tym bardzo często decydującym kryterium w wyborze UPS-a jest możliwość komunikacji i integracji UPS-a z systemem zarządzania użytkownika. Oprogramowanie zarządzające UPS-em powinno zapewniać zamykanie systemów operacyjnych chronionych urządzeń [2, 3]. Zdefiniowane przez użytkownika wymagane protokoły i interfejsy komunikacyjne muszą być dostępne w zasilaczu UPS. Najczęściej UPS posiada wbudowane porty komunikacyjne lub kieszenie na wymienne karty komunikacyjne, które dobierane są w zależności od wymagań użytkownika. Wśród najpopularniejszych portów komunikacyjnych należy wymienić: Ethernet, Web/SNMP, RS-232, RS-485, Modbus/Jbus, USB, przekaźnikowe (posiadające styki NO/NC do sygnalizacji stanów pracy i alarmów). Zgodnie z tymi wymaganiami w projekcie należy określić rodzaje interfejsów komunikacyjnych i oznaczyć je zgodnie z dokumentacją technicznoruchową producenta. Należy też opisać styki przekaźnikowe współpracujące z zewnętrznymi urządzeniami systemu zasilania lub sterowa- nia, co ułatwi montaż i późniejszą konserwację. moduły połączeniowe i dystrybucyjne Producenci UPS-ów oferują szafy i moduły umożliwiające konfigurację zasilaczy i przyłączonych do nich odbiorników w prosty sposób przez odpowiednie ich zestawienie. Moduły te są gotowymi rozwiązaniami rozdzielnic współpracującymi w standardowych układach zasilania gwarantowanego. Niektóre z nich zawierają opcje bypassu serwisowego. W modułach dystrybucyjnych zamontowane są wyjścia obwodów odbiorczych z zabezpieczeniami [2, 3]. Bypass serwisowy umożliwia wykonywanie czynności serwisowych i zwiększa zdolności konfiguracyjne systemu. Zastosowanie bypassu serwisowego pozwala zachować ciągłość zasilania w przypadku awareklama Agregaty prądotwórcze FLIPO ENERGIA Sp. z o.o. Oficjalny autoryzowany Master Dystrybutor firmy SDMO Industries. Specjalistyczna firma agregatowa na rynku zasilania gwarantowanego w Polsce. Dostawy agregatów we wszystkich wersjach wyposażenia w zakresie mocy od 5 do 3300kVA. Automatyka agregatu dopasowana do potrzeb klienta. Oferujemy: projekty Systemów Zasilania, specjalistyczne uzgodnienia, dobór urządzeń i rozwiązań technicznych, kompletacja dostaw, usługi realizacji instalacji dedykowanych, wentylacji, wydechu spalin, zasilania paliwem, serwis gwarancyjny , opieka serwisowa nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 29 systemy gwarantowanego zasilania Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata 30 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata reklama nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 31 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Dystrybutor AG IT PROJECT s.c. Osowno 23, 21-345 Borki tel. 81 440 39 17, faks 81 440 31 88 [email protected] www.agitproject.pl Producent AG POWER Oznaczenie katalogowe C RT 1–10 kVA DT COMBO 10–20 kVA ET/ FT 10–800 True on-line (VFI) True on-line (VFI) True on-line (VFI) 1–10 10–20 10–800 1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±1) 1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±1) 3f∼380/3f∼400/3f∼415 (±1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 1f∼200/1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 1/3f∼190–478 3f∼380/3f∼400/3f∼415 (±15) w zależności od liczby baterii (moduły bateryjne) w zależności od liczby baterii (moduły bateryjne) w zależności od liczby baterii (moduły bateryjne) 1/<3 1/<3 <3/<4 0,99/0,9 0,99/0,9 0,99/0,8 Parametry techniczne Technologia Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] Współczynnik mocy wejściowej/wyjściowej, cosϕ, w [-] Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] 3:1 3:1 3:1 112/ciągłe, 125/3, 150/30 s 112/ciągłe, 125/3, 150/30 s 111/60, 130/10, 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ tak (dla 6/10 kVA) do 4 jednostek do 6 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 RS-232, USB, Dry Contact, SNMP, REPO RS-232, USB, Dry Contact, SNMP, REPO RS-232, Dry Contact, SNMP, REPO Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] w zależności od modelu w zależności od modelu w zależności od modelu Masa całkowita, w [kg] w zależności od modelu w zależności od modelu w zależności od modelu od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 oprogramowanie zarządzające, wersja RACK/Tower, wysoki PF=0,9, bypass zewnętrzny/wewnętrzny w komplecie, menu w języku polskim oprogramowanie zarządzające, PF=0,9, bypass mechaniczny w komplecie oprogramowanie zarządzające, menu w języku polskim, cold start, bypass mechaniczny w komplecie EN 610000-2-2, EN 61000-4-2, EN 61000-4-8, EN 62040-1:2006, EN 62040-2:2006, EN 61000-4-11 EN 610000-2-2, EN 61000-4-2, EN 61000-4-8, EEN 62040-1:2006, EN 62040-2:2006, EN 61000-4-11 EN 62040-2, CE, EN 62040-1 24+ 24+ 12+ Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] Miękki (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 32 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Agregaty Polska 60-650 Poznań, ul. Obornicka 258A tel. 61 665 66 04, faks 61 665 66 13 [email protected] www.agregatypolska.pl Riello UPS AMS Polska Sp. z o.o. 02-287 Warszawa, ul. Aksamitna 20 tel. 22 212 89 78, faks 22 212 89 85 [email protected] www.amspolska.pl EFFEKTA Schneider Electric IT Poland Sentinel Power MULTI SENTRY MST PEGASUS G7000 250-500kVA True On-Line (VFI) True On-Line (VFI-SS-111) True On-Line (VFI-SS-111) True On-Line (VFI) 6,5/8/10 10/12/15/20/30/40/60/80/100/120 200/250/300 250–500 1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±1) 3f∼380/3f∼400/3f∼415 (±1) 3f∼380/3f∼400/3f∼415 (±1) 3f~400 (±1) 50/60 (±0,01) 50/60 (±0,01) 50/60 (±0,01) 50/60 (±10) 1f∼220/3f∼380 1f∼230/3f∼400 1f∼240/3f∼415 (–40/+20) 3f∼380/3f∼400/3f∼415 3f∼380/3f∼400/3f∼415 (–20/+10) 3f~400 (–35/+15) do kilku godzin do kilku godzin do kilku godzin od 5 min do kilku godzin ≤3/≤3 ≤1/≤3 <2/≤3 <2/<5 0,99/0,8 0,99/0,9 >0,96/0,8 0,99/0,9 3:1 3:1 3:1 2,5:1 125/1, 150/4 s 125/10, 150/1, 168/5 s 125/10 125/10, 150/30 s +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ – do 6 jednostek do 4 jednostek do 8 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 IP20 gniazdo na karty komunikacyjne, RS-232/USB 3 gniazda na karty komunikacyjne/ RS-232/USB RS-232, RS-485 (SNMP) RS-232, Jbus/Modbus, LAN RJ-45 (SNMP) 615×282×785 od 1320×440×850 do 1900×750×855 1900×1200×860 od 1900×1400×855 do 1900×1812×855 91–106 80–380 (bez baterii) 870–1200 (bez baterii) 960–1470 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 wyświetlacz LCD, dodatkowo dostępne zewnętrzna szafa bateryjna z bateriami o wydłużonej żywotności oraz transformator separujący sprawność 96,5%, zewnętrzne szafy bateryjne z bateriami o wydłużonej żywotności, zintegrowany bypass ręczny prostownik IGBT, transformator rozdzielający-separujący, napięcia sinusoidalne na wyjściu, cyfrowy procesor sterujący, wyświetlacz LCD prostownik IGBT, sprawność 94% EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3, 2006/95/CE, 2004/108/CE IEC 62040-1, IEC 62040-2 kategoria C2, IEC 62040-3, 2006/95/CE, 2004/108/CE CE, EN 50091-2, IEC 62040-3 CE, EN 60950, EN/IEC 62040-2, EN/IEC 62040-3, ISO 14001, ISO 9001 12 12 24 12 nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 33 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Dystrybutor BENNING Power Electronics Sp. z o.o. 05-503 Głosków, ul. Korczunkowa 30 tel. 22 757 84 53, 22 757 36 68-70, faks 22 757 84 52, [email protected] www.benning.pl Producent BENNING Power Electronics Sp. z o.o. Oznaczenie katalogowe Centrum Elektroniki Stosowanej CES Sp. z o.o. 30-347 Kraków, ul. Wadowicka 3 tel. 12 269 00 11, faks 12 267 37 28 [email protected] www.ces.com.pl Centrum Elektroniki Stosowanej CES Sp. z o.o. ENERTRONIC Modular ENERTRONIC L CES GX True On-Line (VFI SS 111) True On-Line ( VFI) True On-Line (VFI) Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 10–480 (12×40 kVA) 60–1600 0,8-8 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 1f∼230 (±1) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 50/60 Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) 3f∼400 (±20) 3f∼400 (±15) 1f∼230 Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] w zależności od liczby baterii do 60 do kilku godzin Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] <2/<4 <1/<5 <3/<3 Współczynnik mocy wejściowej/wyjściowej, cosϕ, w [-] 0,99/0,8 0,99/0,8 0,99/0,8 >3:1 3:1 3:1 125/10, 150/1 125/10, 150/1 125/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ 2 szafy z modułami 6×40 kVA do 8 jednostek – Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów +/+/+ +/+/+ +/+/+ Stopień ochrony IP obudowy IP20/IP21 IP20 IP20 RS-232, RS-485, LAN RJ-45 (SNMP, Modbus RTU, Modbus TCP/IP), EPO, styki bezpotencjałowe USB, LAN RJ-45 (SNMP/Modbus/Profibus) USB, RS-232, slot pod kartę sieciową Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] od 2000×600×800 do 2000×800×800 od 1800×800×800 do 1800×1000×800 1200×450×720 Masa całkowita, w [kg] 200–1000 (w zależności od liczby modułów) od 470 (60 kVA) 13-83 od 0 do 40 od 0 do 40 najlepiej 15–25 do 12 modułów 10/20/40 kVA wymienianych na „gorąco”, konstrukcja beztransformatorowa, zastosowanie Data Center, automatyka przemysłowa i budynkowa prostownik i falownik IGBT, duża moc zwarciowa, duży wielofunkcyjny ekran dotykowy Tryb ECO, funkcja EPO, Cold Start, prostownik PFC, wyświetlacz LCD, dodatkowe zasobniki baterii, współpraca z agregatami prądotwórczymi EN 60801, EN 60950, EN 61000, EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3, EN 62040-1-1 CE, wszystkie dotyczące normy europejskie EN 62040-1, EN 62040-2 dyrektywy 2004/108/EEC, 2006/95/EEC 24 24 (opcja do 60) 12 Parametry techniczne Technologia Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] Miękki (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Wbudowane porty komunikacyjne Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 34 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA CAMCO Sp. z o.o. 03-144 Warszawa ul. Światowida 47b/22 tel. 22 633 37 29, faks 22 633 37 30 [email protected], www.camco.pl GAMATRONIC POWER+ SA POWER+ CL CENTRIC Mega Power V2 True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) 10 100 200 250 3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 50/60 (±0,01) 50/60 (±0,01) 50/60 (±0,01) 50/60 (±0,01) 3f∼400(±20) 3f∼400(±20) 3f∼400(±20) 3f∼400(±20) w zależności od liczby baterii w zależności od liczby baterii w zależności od liczby baterii w zależności od liczby baterii <2/<5 <2/<5 <2/<3 <2/<5 0,99/0,8 0,99/0,8 0,99/1 0,99/1 6:1 6:1 6:1 6:1 125/1 125/1 125/1 125/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ nie do 8 jednostek do 4 jednostek tak +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 IP20 RS-232, LAN RS-232, LAN RS-232, LAN RS-232, LAN 560×90×600 od 690×600×690 do 1540×600×690 od 931×540×732 do 1450×540×732 od 1270×670×655 do 1970×670×655 18 9 (moduł) 98–230 (dla 10–100 kVA) 98–218 (dla 50–200 kVA) 33 (moduł) 147–487 (dla 25–250 kVA) od –10 do 40 od –10 do 40 od –10 do 40 od –10 do 40 najmniejszy trójfazowy zasilacz UPS z możliwością dowolnej konfiguracji faz, charakteryzuje się dużą sprawnością 96% a jego gabaryty sprawiają, że jest chętnie instalowany w małych pomieszczeniach możliwość rozbudowy, moduły o mocy 10 kVA umożliwiają elastyczny dobór mocy UPS-a do aktualnego i przyszłego obciążenia, dowolna konfiguracja faz modułowy redundancyjny zasilacz UPS z możliwością rozbudowy, moduły o mocy 25 kVA/kW umożliwiają elastyczny dobór mocy UPS-a do aktualnego i przyszłego obciążenia, dowolne czasy autonomii modułowy redundancyjny zasilacz UPS z możliwością rozbudowy, moduły o mocy 25 kVA/kW umożliwiają elastyczny dobór mocy UPS-a do aktualnego i przyszłego obciążenia, dowolne czasy autonomii CE, ISO 9001, RoHS CE, ISO 9001, RoHS CE, ISO 9001, RoHS CE, ISO 9001, RoHS 24 24 24 24 nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 35 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Dystrybutor COMEX SA 80-298 Gdańsk, ul. Azymutalna 9 tel. 58 556 13 13, faks 58 556 13 35 [email protected] www.comex.com.pl Producent COVER-ENERGY SA Oznaczenie katalogowe PRM NH M SPRING True On-Line (VFI) True On-Line (VFI), modułowa Line Interactive (VI) Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 1/2/3/6/10 20–200 (moduły mocy 20 kVA/16kW) 1/2/3 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±1) 3f∼380/3f∼400/3f∼415 (±1) 1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±5) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 50/60 (± 0,2) 1f∼230 (–48/+20) 3f∼400 (–40/+25) 1f∼220/1f∼230/1f∼240 (–35/+25) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] w zalezności od konfiguracji w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] 1/<3 1/<3 – 0,99/0,9 0,99/0,8 0,99/0,9 Parametry techniczne Technologia Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Współczynnik mocy wejściowej/wyjściowej, cosϕ, w [-] 3:1 5:1 3:1 Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] 150/30 s 110/60, 125/10, 150/1 110/3, 150/200 ms Miękki (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne +/+/+ +/+/+ – – do 10 modułów w jednej obudowie (maksymalnie 2 jednostki) – +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 Wbudowane porty komunikacyjne RS-232, USB, Dry Contact, SNMP, REPO RS-232, RS-485, Dry Contact, SNMP, REPO, Modbus, LBS, port równoległy RS-232, USB 2.0, TVSS, SNMP Slot, REPO Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] w zależności od konfiguracji 2000×600×900 87(2U)×438×430 (1kVA) Masa całkowita, w [kg] w zależności od konfiguracji 172–400 13 (1 kVA) od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 PF=0,9, wielojęzyczny panel LCD, praca ECO mode, funkcja konwertera częstotliwości, sterowane wentylatory, montaż Rack 19/Tower budowa modułowa, system Hot Swap, rozbudowa systemu do mocy 400 kVA, dotykowy panel LCD, prostownik IGBT, programowana długość łańcucha baterii mały kompaktowy zasilacz przystosowany do montażu w szafach rack 19" oraz jako wolno stojący (Tower) CE, EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3 CE, EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3 EN 61000-2-2, EN 61000-3-2, EN 61000-4-2, EN 61000-4-8, EN 62014-1, EN 62040-2, EN 61000-4-11, CE, EN 62040-1-1, IEC 60950 24 12 (opcja 60) 24 Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 36 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Delta Energy Systems (Poland) Sp. z o.o. 02-822 Warszawa, ul. Poleczki 23 tel. 22 335 26 00, faks 22 335 26 01 [email protected] www.deltapowersolutions.com DELTA POWER Sp. z o.o. 02-849 Warszawa, ul. Krasnowolska 82R tel. 22 37 91 700, faks 22 37 91 701 [email protected] www.deltapower.pl Delta Electronics Inc Delta Power Sp. z o.o. Delta Amplon, seria RT (RT5K, RT6K, RT10K) Delta Modulon, seria DPH Delta Ultron, seria DPS 200 Green Force True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) 5–10 25–200 200 10–120 1f∼200/1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±1) 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f∼400, 1f∼240/3f∼415 (±1) 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f∼400, 1f∼240/3f∼415 (±1) 3f∼400 (±1) 50/60 (± 0,05Hz) 50/60 (± 0,05 Hz) 50/60 (± 0,05Hz) 50/60 (±0,01) 1f∼200/1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 (100 ∼ 300 V) 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f ∼ 400, 1f ∼ 240/3f ∼ 415 (305–477) 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f∼400, 1f∼240/3f∼415 (–40/+20) 3f∼400 (±20) do kilkunastu godzin do kilku godzin do kilku godzin dowolny ≤2/<3 ≤ 2/<3 ≤1,5/<3 <1/<3 0,99/0,8 0,99/0,9 0,99/0,9 0,99/0,9 3:1 3:1 3:1 3:1 ≤110/10, ≤125/5, ≤150/30 s ≤125/10, ≤150/1 ≤125/10, ≤150/1 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ +(ustawialny)/+/+ do 2 jednostek do 4 jednostek do 8 jednostek do 6 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 IP21 RS-232, gniazdo SNMP, gniazdo Smart, port równoległy RS-232, 2 gniazda Smart, 6 bezpotencjałowych wejść/wyjść przekaźnikowych, 2 porty do pracy równoległej, REPO RS-232, 2 gniazda SNMP, 6 bezpotencjałowych wyjść przekaźnikowych, 2 bezpotencjałowe wejścia przekaźnikowe, 2 porty równoległe, REPO RS-232, LAN RJ-45, USB, AS400 440×671×89 2000×600×1090 850×865×1950 od 1320×440×850 do 1900×750×855 15,5-21,3 606 721 105–380 (bez baterii) od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 możliwość uruchamiania z sieci energetycznej lub z samych akumulatorów, wielojęzyczny wyświetlacz LCD z niebieskim podświetleniem sprawność 96%, redundancja na poziomie modułów i systemów, możliwość wymiany elementów pod napięciem, budowa modułowa podwójna konwersja i prostownik na tranzystorach IGBT, zaawansowany system pracy akumulatorów, programowalne uruchamianie sekwencyjne w 2 do 99 sekund, redundantne wentylatory prostownik IGBT, praca równoległa zasilaczy różnych mocy, możliwość podłączenia wspólnej baterii kilku jednostek, sprawność do 96,5% potwierdzona certyfikatem, test samoobciążenia CE, TÜV, EN62040-1-1; CISPR 22 Class A CE, EN 62040-1 CE, TÜV, EN 62040-1, CE, IEC 61000-4, IEC 62040-2 EN/IEC 62040-1-1, IEC 62040-3, EN/IEC 62040-2 (2. edycja), CE 24 (opcja do 60) 24 (opcja do 60) 24 (opcja do 60) 24 nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 37 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA DELTA POWER Sp. z o.o. 02-849 Warszawa, ul. Krasnowolska 82R tel. 22 37 91 700, faks 22 37 91 701 [email protected] www.deltapower.pl Dystrybutor Producent Eaton Power Quality SA Oddział w Polsce 02-146 Warszawa, ul. 17 Stycznia 45a tel. 22 320 38 00, faks 22 320 38 01 [email protected] www.powerquality.eaton.com Delta Power Oznaczenie katalogowe Eaton Corporation Green Force MAX UPS Eaton 9PX EATON 93PM True On-Line (VFI) On-line z korekcją współczynnika mocy (PFC) True On-Line (VFI) Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 100–600 5/6/8/11 30/40/50/80/100/120/150/160/200 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 3f∼400 (±1) dla 5 kVA: (1:1) 200/208/220/230/240 (±1) dla 6/8/11 kVA: (3:1) 380/400/415 (±1) lub (1:1) 200/208/220/230/240/250 (±1) 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f∼400, 1f∼240/3f∼415 (±1) 50/60 (±0,05) 40-70 45–65 3f∼400 (–40/+20) dla 5 i 6 kVA: 200/208/ 220/230/240 (±1) dla 8 i 11 kVA: 200/208/220/230/240/250 (±1) 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f∼400, 1f∼240/3f∼415 (–40/+20) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] dowolny od 13 do 150 (baterie zewnętrzne lub wewnętrzne) do kilku godzin Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] <1/<3 <2/<5 <3 Współczynnik mocy wejściowej/wyjściowej, cosϕ, w [-] 0,99/0,9 0,99/0,9 0,99/< 0,97 Parametry techniczne Technologia Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] 3:1 3:1 3:1 Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] 150 110/2, 125/1, 150/10 s, >150/300 ms 110/10, 125/1, 150/10 s, >150/300 ms +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 8 jednostek 2 moduły do 8 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP 20 IP20 2×RS-232, EPO, LAN RJ-45 USB/RS-232, 4 styki beznapięciowe (DB9), zdalny wyłącznik awaryjny, port do pracy równoległej MiniSlot (Web/SNMP, Modbus/Jbus, przekaźnikowa) Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] w zależności od modelu od 130(3U)×440×685 do 260(6U)×440×700 (bez dodatkowych modułów bateryjnych i mocy) 1876×560×914 Masa całkowita, w [kg] 730–2700 48-86 (bez dodatkowych modułów bateryjnych i mocy) 890 Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 prostownik IGBT, funkcja zimnego startu prostownik IGBT, sprawność do 94,3% w trybie on line, w pełni programowalny układ łagodnego startu wielojęzyczny interfejs graficzny LCD, pomiar energii dostępny poprzez LCD lub oprogramowanie, wyłączalne grupy gniazd (modele 5 i 6 kVA), kompatybilność ze środowiskami (VMware, Hyper-V, Citrix Xen, Redhat) sprawność potwierdzona testami: 96,7%, zewnętrzne szafy bateryjne z bateriami o wydłużonej żywotności, zewnętrzny przełącznik bypassu serwisowego, zintegrowany bypass ręczny EN/IEC 62040-1-1, IEC 62040-3, EN/IEC 62040-2 (2. edycja), CE CE, raport CB (TÜV), UL certyfikacja CB, IEC 62040-1, IEC 62040-2, EMC kategoria C2, IEC 62040-3 24 24 12 (opcja do 60) Miękki (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 38 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA ETA Spółdzielnia Pracy Elektroniki i Informatyki 60-541 Poznań, ul. Szczepanowskiego 6 tel 61 841 00 73, faks 61 847 01 61 [email protected] www.eta.com.pl EPS - System 32-540 Trzebinia, ul. Harcerska 16 tel. 32 623 66 88, tel./faks 32 623 69 53 [email protected] www.epssystem.pl EST Energy Sp. z o.o. 05-400 Otwock, ul. Żeromskiego 114 tel. 22 779 09 00, faks 22 779 09 09 [email protected] www.estenergy.pl ETA Spółdzielnia Pracy Elektroniki i Informatyki ASTRID Energy Enterprises AEG Power Solutions Multi PowerArt 6-20kVA PowerArt 10-300kVA 3/3 TITAN EVO Protect Blue True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI SS 111) True On-Line (VFI-SS-111) modułowy beztransformatorowy 6–20 10–300 400-800 250 1f∼230±1 3f∼400 (±1) 3f∼400(±1) 3f∼400 (±1) 45–65 50/60 50/60 (±10) 50/60 (±0,1) 1f∼230/3f∼400 (zależnie od modelu) 3f∼400 (–15/+27) 3f∼400 (–20/+15) 1f∼230/3f∼400 (±15) zależnie od potrzeb zależnie od potrzeb w zależności od konfiguracji w zależności od konfiguracji <3/<7 <3/<4 <1/<3 ≤3/≤3 0,99/0,9 0,99/0,8 0,99/0,9 0,99/0,9 3:1 3:1 3:1 3:1 110/120, 125/0,1 125/10, 150/1 150/10 s 125/10, 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 4 jednostek do 4 jednostek do 6 jednostek do 16 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 IP 20 RS-232 RS-232 USB, RS-232, opcja: RS-485, LAN RJ-45 RS-232, RS-485, styki beznapięciowe, SNMP, Modbus, Profibus (opcja) w zależności od modelu w zależności od modelu od 1990×1920×990 do 3640×1920×990 1900×1000×900 (jednostka) w zależności od modelu w zależności od modelu 1820–3600 897 (jednostka) od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 modele 6 kVA 1/1 oraz 10 kVA 1/1 i 3/1 – obudowa Tower/RACK, synchronizacja z zewnętrznym źródłem zasilania układ DSP sterujący pracą zasilacza, funkcja zimnego startu, synchronizacja z zewnętrznym źródłem zasilania możliwe zaprogramowanie opóźnienia startu oraz czasu narastania prądu wejściowego zasilacza, idealnie nadają się tym samym do układów typu tandem UPS – agregat prawotwórczy budowa modułowa (250–4000 kVA), sprawność podwójnej konwersji: >96% (>25% obciążenia), redundancyjny układ sterowania i chłodzenia, kolorowy wyświetlacz dotykowy CE, ISO 9001 CE, ISO 9001 EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3, ISO 9001, ISO 14001 EN 62040-1-1, EN 50091-2, EN 62040-3 24 (możliwość wydłużenia) 24 24 (opcja do 60) 12 nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 39 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA EST Energy Sp. z o.o. 05-400 Otwock, ul. Żeromskiego 114 tel. 22 779 09 00, faks 22 779 09 09 [email protected] www.estenergy.pl Dystrybutor Producent Legrand General Electric EST Energy (OEM) ARCHIMOD TLE Series ESTer DSP seria E300 True On-Line (VFI-SS-111) modułowy beztransformatorowy True On-Line (VFI-SS-111) beztransformatorowy True On-Line (VFI-SS-111) beztransformatorowy Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 20–120 160–400 10–300 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 1f∼230/3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 1f∼230*/3f∼400 (±1) 50/60 (± 0,01) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 3f∼400 (–20/+15) 3f∼400 (±15) 3f∼400 (±15) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] do kilku godzin dowolny dowolny Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] <3/<3 <1,5/<3 ≤3/≤4 Współczynnik mocy wejściowej/wyjściowej, cosϕ, w [-] 0,99/0,9 0,99/1 0,99/0,8 3,5:1 3:1 3:1 125/10, 150/1 125/10, 150/1 150/1, 125/10 +/+/+ +/+/+ +/+/+ system modułowy 20 kVA do 6 jednostek do 4 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ Oznaczenie katalogowe Parametry techniczne Technologia Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] Miękki (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów IP21 IP20 IP 20 2 x RS-232, 1 x gniazdo logiczne, 5 x styki beznapięciowe, 2 sloty do kart rozszerzeń, adapter SNMP, Modbus RS-232, USB, styki beznapięciowe, SNMP RS-422, RS-232, adapter SNMP, Modbus, modem, EPO, free contacts, GenSet ON Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] 2170(44U)×570×912 od 1905×820×865 do 1905×1420×865 od 1070×400×780 do 1860×960×980 Masa całkowita, w [kg] 205–364 (bez baterii) 500–950 102–700 od 0 do 40 od 0 do 35 od 0 do 40 wymiana modułów na gorąco (hot swap), sprawność 95%, poziom głośności 50 dB, dowolna konfiguracja fazowa wejścia/wyjścia do 40kVA sprawność energetyczna podwójnej konwersji >96,5%, sprawność w trybie eco do 99% (również w układzie równoległym), czas przełączenia na falownik w trybie eco: <2 ms, kolorowy wyświetlacz dotykowy redundancyjny układ sterowania, opcjonalny transformator separacyjny, konfiguracja 3f – 1f w zakresie mocy 10–30kVA* EN 62040-1-1, EN 50091-2, EN 62040-3 EN 62040-1-1, EN 50091-2, EN 62040-3, EN 62040-3, ISO 9001, CSQ 9130.GELE EN 62040-1-1, EN 50091-2, EN 62040-3, ISO 9001 24+ 12+ 24+ Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 40 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Inventpower Sp. z o.o. 02-797 Warszawa, Al. KEN 55/93 tel. 22 350 71 01, faks 22 350 71 02 [email protected] www.inventpower.com FAST Group Sp. z o.o. 00-391 Warszawa, Al. 3 Maja 12 tel. 22 625 10 18, faks 22 625 19 19 [email protected], www.fast-group.com.pl NEWAVE S.A. Borri SpA (Włochy) EcoPower DPA UPScale EcoPower DPA MD/MX Tajfun Eco Maxi B8033fxs True On-Line (VFI), modułowa True On-Line (VFI), modułowa True On-Line (VFI) VFI, VFD 10–200 10–50 60–500 10–100 3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 3f∼380/400/415 (±1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±0,05) 50/60 (±0,01) 3f∼400 (–23/+15) 3f∼400 (–23/+15) 3f∼400 (–23/+15) 3f∼380/400/415 (–20/+15) dowolny dowolny w zależności od liczby baterii w zależności od liczby baterii <1,5/<3 <2/<3 <2/<3 <1/<3 0,99/1 0,99/0,8 0,99/1 0,99/0,9 3:1 3:1 3:1 3:1 125/10, 150/1 125/10, 150/1 125/10, 150/1 125/10, 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ + (programowalne opóźnienie i czas narastania)/+/+ między modułami tak tak do 8 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 IP20 RS-232, RS-485, LAN RJ-45, EPO, styki bezpotencjałowe wejściowe i wyjściowe, SNMP RS-232, RS-485, LAN RJ-45, EPO, styki bezpotencjałowe wejściowe i wyjściowe, SNMP RS-232, RS-485, LAN RJ-45, EPO, styki bezpotencjałowe wejściowe i wyjściowe, SNMP RS-232, USB, EPO, praca z generatora, styki bezpotencjałowe, opcja: SNMP, ModBus RTU, ModBus IP, BACnet od 550×1135×770 do 550×1975×770 od 550×1650×780 do 730×1975×780 od 550×1820×750 do 1650×1994×850 od 1200×450×640 do 1690×560×880 18,6–21,5 (moduł) 28,5–56 (moduł) 230–410 (bez baterii) 100–400 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 technologia modułowa oparta na modułach 10 i 20 kW, wymiana modułów „SAFE HOT SWAP”, obciążenie do cosϕ=1, sinusoidalny pobór prądu z sieci, idealne dla małych i średnich serwerowi i blade’ów, w opcji zabudowa w szafie rack podwójna konwersja, technologia technologia modułowa, wymiana beztransformatorowa, obciążenie do modułów „SAFE HOT SWAP”, konstrukcja cosϕ=1, odporność na przeciążenia, zwarcia beztransformatorowa, brak ograniczeń i przepięcia, bardzo mała zawartość THD, w liczbie modułów w systemie równoległym, softstart, ograniczony prąd rozruchu, sinusoidalny pobór prądu z sieci niska emisja ciepła prostownik IGBT, sprawność do 96% w trybie VFI, modułowość serwisowa zapewniająca szybką naprawę urządzenia, redundantna szyna komunikacyjna pracy równoległej, dostęp serwisowy od przodu CE, ISO 9001, ISO 14001, EN 62040-1-1, EN 60950-1, EN 61000-6-4, EN 62040-2, EN 61000-6-2, EN 62040-2, EN 61000-4-2, EN 61000-4-3, EN 61000-4-4, EN 61000-4-5, EN 61000-4-6, EN 62040-3 CE, ISO 9001, ISO 14001, EN 62040-1-1:2003, CE, ISO 9001, ISO 14001, EN 60950-1:2001/A11:2004, IEC/EN 62040-1-1:2003, EN 62040-2:2005, EN 61000-3-2:2000, IEC/EN 60950-1:2001/A11:2004, EN 6100-3-3:1995/A1:2001, IEC/EN 62040-2:2005, IEC/EN 61000-3-2:2000, EN 61000-6-2:2001, EN 61000-6-4:2001, IEC/EN 61000-6-2:2001, EN 62040-3:2001 IEC/EN 62040-3:2001 IEC EN 62040-1, IEC EN 62040-2, ISO 9001, ISO 14001 24 nr 12/2013 24 24 12 (możliwość rozszerzenia) w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 41 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Konsorcjum FEN Sp. z o.o. 60-406 Poznań, ul. Dąbrowskiego 273A tel. 61 66 90 717, faks 61 66 90 738 [email protected] www.fen.pl Dystrybutor Producent CyberPower Systems B.V. Oznaczenie katalogowe Emergency Power System / CPS series OL/OLS series PR series Line-interactive (VI) True on-line (VFI-SS-111) Line-interactive (VI) Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 0,6–7,5 1–10 0,75–6 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 1f∼230 (±5) 1f∼200–240 (±2) 1f∼230 (±5) Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) 50/60 (±1) 50/60 (±0,25Hz) 50/60 (±0,1Hz) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) 1f∼170–270 1f∼176–276 1f∼160–290 Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] w zależności od liczby baterii 15–22 (w zależności od modelu) 4–16 Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] – <4 – 0,7/0,7 0,9/0,9 –/0,75 Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] – 3:1 – Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] – <130/<10 – +/opcja/opcja +/opcja/opcja +/opcja/opcja – – nie +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 opcja SNMP RS-232/USB, opcja SNMP RS-232/USB, opcja SNMP Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] od 162×240×90 do 440×370×355 616×265×660 od 44×430×490 do 220×433×645 Masa całkowita, w [kg] 4,1-57 7,7-97 17,6-103,5 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 bezgłośna/bezobsługowa konstrukcja, współpraca z agregatami prądotwórczymi, nieograniczona liczba podłączonych baterii zewnętrznych, układ AVR, współpraca z akumulatorami samochodowymi, czysta sinusoida na wyjściu na wyjściu czysta sinusoida, obudowa Rack/Tower, EPO, gniazda Critical Load, odłączalne PDU, tryb ECO instalacja Rack/Tower, port EPO, gniazda Critical Load, odłączalne PDU, UPS-y GreenPower UPS™ z redukcją zużycia prądu o 75% oraz wydzielanego ciepła o 80% w stosunku do klasycznych rozwiązań, czysta sinusoida na wyjściu CE, SONCAP CE, SONCAP CE, SONCAP 12 24 24 Parametry techniczne Technologia Współczynnik mocy wejściowej/wyjściowej, cosϕ, w [-] Miękki (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 42 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Phoenix Contact Sp. z o.o. 55-095 Mirków Długołęka ul. Wrocławska 33D tel. 71 398 04 10, faks 71 398 04 99 [email protected] www.phoenixcontact.pl ROMI M. Olszewski, R. Drabik Sp. j. 02-699 Warszawa, ul. Kłobucka 10 tel./faks 22 846 22 62 [email protected] http://romisj.pl Rittal Sp. z o.o. 02-672 Warszawa, ul. Domaniewska 49 tel. 22 310 06 00, faks 22 310 06 16 [email protected], www.rittal.pl Phoenix Contact Sp. z o.o. Rittal Sp. z o.o. UPS-CP Rittal PMC 200 GT M 1–3 kVA GT S 1–10 kVA RACK/Tower True On-Line (VFI-SS-111) True On-Line (VFI-SS 111) Line-interactive (VI) True On-Line (VFI) 1/2/3/4,5/6 moduły 10 - 900 1/1,5/2/3 1/1,5/2/3/6/10 1f∼200/1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±1) 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f∼400, 1f∼240/3f∼415 1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±1) 1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±1) 50/60 (±0,1) 50/60 (±10) 50/60 (±5Hz) 50/60 (±0,2Hz) 1f∼230 (160–280/288) 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f∼400, 1f∼240/3f∼415 (306–464/177–264) 1f∼230 (±30) 120–276 w zależności od konfiguracji w zależności od liczby baterii w zależności od liczby baterii w zależności od liczby baterii –/<6 <2/<2 (dla 100% obciążenia) <3/– –/<5 (dla 100% obciążenia) 0,99/0,9 0,99/0,99 0,9/0,9 0,9/0,9 3:1 3:1 3:1 3:1 150/160 s (4,5/6 kVA), 150/10 s (1/2/3 kVA) 125/10, 150/1 – – +/+/+ +/+/+ +/–/– +/+/opcja tak (4,5/6 kVA) do 20 modułów mocy – do 4 jednostek +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 IP20 IP20 USB, RS-232, karta sieciowa SNMP, karta przekaźnikowa, EPO RS-232, LAN RJ-45, USB, dry ports NO/NC RS-232/USB 2.0, styk bezpotencjałowy, opcja: karta AS400/SNMP RS-232/USB 2.0, styk bezpotencjałowy, opcja: karta AS400/SNMP od 88,9(2U)×482,6×280 do 88,9(2U)×482,6×680 2000×800×1000 od 2U×430×438 do 2U×600×438 od 2U×430×438 do 5U×594×438 19–33 do 1500 15–47 15–83 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 obrotowy panel obsługi, wymiana akumulatorów na gorąco, bogaty zestaw akcesoriów, zdalny dostęp przez przeglądarkę www z użyciem karty SNMP DPA – decentralna architektura redundantna ochrona bez Single Point Of Failure, skuteczność AC – AC przy obciążeniu 100%/75%/50%/25% odpowiednio 96/95/95/95 wyświetlacz LCD, w trybie bateryjnym czysta sinusoida na wyjściu wyświetlacz LCD, czysta sinusoida na wyjściu IEC EN 62040-1-1, EN 62040-1-1, IEC 60950-1, IEC 62040-3, EN 62040-3, EN 50091-2/IEC 62040-2 Class A, IEC 61000-4-2/-3/-4/-6-8/-11, IEC 61000-3-2/-3, CE EN 62040-1-1: 2003, EN 60950-1: 2006, EN 61000-3-2:2000, EN 61000-3-3: 2006, EN 61000-6-2:2006, EN 61000-6-4:2002, EN 62040-3:2002, CE CE CE 24 do 60 24 24 nr 12/2013 GT w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 43 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Schneider Electric IT Poland 02-135 Warszawa, ul. Iłżecka 24 tel. 22 666 00 11, faks 22 666 00 22 [email protected] www.apc.com ROMI M. Olszewski, R. Drabik Sp. j. 02-699 Warszawa, ul. Kłobucka 10 tel./faks 22 846 22 62, [email protected] http://romisj.pl Dystrybutor Producent GT GT Schneider Electric IT Poland GT S 10/20 kVA COMBO GT EDX APC Smart-UPS RT 15kVA RM 230V True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 10/20 20/30/40 15 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 1f∼200/1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±1) 1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 (±2) 1f∼220/1f∼230/1f∼240/3f∼380/3f∼400/ 3f∼415 (±5) 50/60 (±0,05Hz) 50/60 (±1Hz) 50/60 (±0,1) 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f∼400, 1f∼240/3f∼415 1f∼220/3f∼380, 1f∼230/3f∼400, 1f∼240/3f∼415 1f∼230/3f∼400 (–30/+20) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] w zależności od liczby baterii w zależności od liczby baterii w zależności od liczby baterii Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] –/<3 –/<3 <1/<2,5 Współczynnik mocy wejściowej/wyjściowej, cosϕ, w [-] 0,9/0,9 0,99/0,8 0,9/0,8 Oznaczenie katalogowe Parametry techniczne Technologia Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] 3:1 3:1 3:1 Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] – 105/ciągłe, 125/10 125/1, 150/30s +/+/opcja – +/+/opcja do 4 jednostek – – +/+/+ +/+/+ +/+/+ Miękki (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów IP20 IP20 IP20 RS-232/USB 2.0, styk bezpotencjałowy, EPO, opcja: karta AS400/SNMP RS-232/USB 2.0, styk bezpotencjałowy, opcja: karta AS400/SNMP RS-232, RJ-45 10/100 Base-T, SmartSlot Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] od 708×260×550 do 650×890×350 od 880×420×630 do 1150×450×700 533×432×773 Masa całkowita, w [kg] 112–160 – 314 Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 wyświetlacz LCD, czysta sinusoida na wyjściu wyświetlacz LCD alfanumeryczny monitor wyświetlający parametry systemu i alarmy, możliwość podłączenia zasilacza UPS do dwóch oddzielnych źródeł zasilania, podłączanie 3:3, 1:1, 3:1 Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości CE CE EN/IEC 62040-2, EN/IEC 62040-1-1, UL 1449, VDE Gwarancja, w [miesiącach] 24 24 24 Stopień ochrony IP obudowy Wbudowane porty komunikacyjne Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 44 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 Zaawansowany układ zarządzania energią w akumulatorach nr 6/2012 83 zestawienie zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA Dystrybutor Schneider Electric IT Poland 02-135 Warszawa, ul. Iłżecka 24 tel. 22 666 00 11, faks 22 666 00 22 [email protected] www.apc.com SILCO Sp. z o.o. 80-298 Gdańsk, ul. Klukowska 7e tel. 58 762 90 90, faks 58 761 86 57 [email protected] www.silco.pl Producent Schneider Electric IT Poland StarUPS Oznaczenie katalogowe MGE Galaxy 5000 120 kVA MGE Galaxy 9000 od ST11 do ST33DSP Parametry techniczne Technologia True On-Line (VFI-SS-111) True On-Line (VFI) True On-Line Znamionowa moc wyjściowa, w [kVA] 120 800 1–300 Znamionowe napięcie wyjściowe, w [V] (± regulacja napięcia, w [%]) 3f∼380/3f∼400/3f∼415 (±1) 3f∼400 (±1) 1f∼230/3f∼400 (w zależności od modelu) 50 (programowalne ±0,5/1/2/4/6/8) 50/60 (±10) 50/60 3f∼380/3f∼400/3f∼415 (±15) 3f∼400 (±15) 3f∼400 (±15) Czas podtrzymania przy 80% obciążenia znamionowego bez dodatkowych stringów bateryjnych, w [min] w zależności od liczby baterii dowolny ok. 10 Współczynnik zawartości harmonicznych (THDu na wyjściu/THDi na wejściu), w [%] <1/<2,5 <2/<7 <3/<5 Współczynnik mocy wejściowej/wyjściowej, cosϕ, w [-] 0,96/0,9 0,99/0,8 0,99/0,8 3:1 3:1 3:1 125/10, 150/1 125/10 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ tak do 8 jednostek do 4 jednostek Zabezpieczenie: zwarciowe/przeciążeniowe/ termiczne akumulatorów +/+/+ +/+/+ +/+/+ Stopień ochrony IP obudowy do IP32 IP20 IP20 RS-232, RS-485, karta Ethernet RS-232, Jbus/Modbus, SNMP RS-232, LAN RJ-45, karta sieciowa SNMP 1900×712×855 1900×3600×840 (dla 800 kVA) w zależności od modelu Częstotliwość napięcia wyjściowego, w [Hz], (± tolerancja, w [%]) Znamionowe napięcie wejściowe, w [V], (± tolerancja, w [%]) Współczynnik szczytu (crest factor), w [-] Dopuszczalne przeciążenie, w [%/min] Miękki (soft) start/obejście (bypass) automatyczne/ręczne Praca równoległa Wbudowane porty komunikacyjne Wymiary zewnętrzne (wys.×szer.×gł.), w [mm] 520 4100 (dla 800 kVA) w zależności od modelu od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 do instalacji przemysłowych i centrów danych, system konfigurowalny, współpracujący z dużym wyborem akcesoriów i przygotowany na spełnienie zróżnicowanych wymagań na wejściu filtr wyższych harmonicznych prostownik IGBT, funkcja zimnego startu, praca równoległa, redundancja pracy cUL, CE, EN/IEC 62040-1-1, EN/IEC 62040-3, FCC Part 15 klasa A, IEC 60950, IEC 61000-3-3, IEC 62040-1-2, IEC 62040-2, ISO 14001, ISO 9001, TÜV, UL 1778, VDE IEC/EN 62040-1, IEC/EN 60950, IEC 62040-3 CE, EN 60950-1, EN 62040-3, EN 62040-1-1, EN 62040-2 (EMC), IEC 62040-3 (klasa VFI-SS-111) 12 od 12 do 48 24 Masa całkowita, w [kg] Temperatura pracy (otoczenia), w [°C] Informacje dodatkowe Uwagi techniczne Normy, atesty, certyfikaty, standardy, znaki jakości Gwarancja, w [miesiącach] Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy 46 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 zestawienie zasilaczy UPS o mocy do 800 kVA SOCOMEC UPS Poland 01-625 Warszawa, ul. Mickiewicza 63 tel. 22 825 73 60, faks 22 825 73 60 [email protected] www.socomec.pl SOCOMEC UPS NETYS RT 1–11 kVA/kW Masterys Green Power 2.0 10–120 kVA/kW Delphys Green Power 2.0 160–500 kVA/kW Bussiness Critical 15–200 kVA True On-Line (VFI-SS-111) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) True On-Line (VFI) 1–11 10–120 160–500 15–200 1f∼200/1f∼208/1f∼220/1f∼230/1f∼240 1f∼230/3f∼400 (±1) 3f∼400 (±1) 1f∼230/3f∼400 (±1) 50/60 (±2) 50/60 (±2) 50/60 (±2) 50/60 (±2) 1f∼230 (160–275V) 3f∼400 (±20) 3f∼400 (±20) 3f∼400 (–40/+20) do kilku godzin (osobne moduły bateryjne) do kilku godzin (osobne szafy bateryjne) do kilku godzin (osobne szafy bateryjne) do kilku godzin (osobne szafy bateryjne) -/<5 <1/<2,5 <1/<2,5 <1/<3 0,99/0,9 (modele 5–11kVA) 0,99/1 0,99/1 0,99/0,9 3:1 3:1 3:1 3:1 150/30 s 150/30 s 150/1 150/1 +/+/+ +/+/+ +/+/+ +/+/+ do 2 jednostek do 6 jednostek do 4 MW do 6 jednostek +/+/- +/+/+ +/+/+ +/+/+ IP20 IP20 (inne jako opcja) IP20 (inne jako opcja) IP20 (inne jako opcja) RS-232, LAN RJ-45, USB, COM, karta styków bezpotencjałowych, EPO (RJ11) RS-232, LAN RJ-45 (web/SNMP), karta styków bezpotencjałowych, EPO (RJ11), BACKnet IP RS-232, LAN RJ-45, karta styków bezpotencjałowych, EPO (RJ11), BACKnet IP RS-232/485, LAN RJ-45, karta styków bezpotencjałowych, EPO (RJ11), BACKnet IP RACK 2-6U od 800×795×400 do 1930×700×800 od 1930×700×800 do 1930×1600×1000 od 800×795×400 do 1930×700×800 13–66 190–460 460–1500 105–500 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 od 0 do 40 praca równoległa redundatna 1+1, jednostki przystosowane do pracy jako tower lub rack 19", dostępne dodatkowe moduły bateryjne oraz ładowarki prostownik IGBT, wysoka sprawność sięgająca w trybie on-line 96%, zdolność zwarciowa do 3,2 In prostownik IGBT, wysoka sprawność sięgająca w trybie on-line 96%, możliwość zastosowania baterii współdzielonej, zdolność zwarciowa do 3,4 In sprawność zasilacza w trybie on-line sięgająca 93,5%, rozbudowane konfiguracje bypassu, prąd zwarciowy do 3,4 In CE, IEC 62040-1-1, IEC 62040-2, IEC 62040-3, TÜV-GS, A-tick, C-tick EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3, CE, sprawność atestowana przez TÜV EN 62040-1, EN 62040-2, EN 62040-3, CE, sprawność atestowana przez Bureau Veritas CE, IEC 62040-1-2, EN 62040-1-2, IEC 60950-1, IEC 62040-2, EN 62040-2, IEC 62040-3 12+ 12+ 12+ 12+ nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 47 prezentacja dynamiczne zasilacze UPS kolejnym sposobem gwarantowania zasilania Tomasz Zieliński – INVENTPOWER Sp. z o.o. Określenia „UPS”, oznaczającego w wolnym tłumaczeniu system zasilania bezprzerwowego, przyjęło się używać do opisu statycznych, bezprzerwowych zasilaczy awaryjnych składających się z przekształtników energoelektronicznych i wykorzystujących baterie do podtrzymania zasilania. W rzeczywistości UPS jest jakimkolwiek systemem spełniającym funkcję bezprzerwowego podtrzymywania zasilania, wykorzystującym różne sposoby magazynowania energii (wirujące zasobniki energii, koła zamachowe, ogniwa paliwowe, baterie chemiczne). J ednym z rodzajów systemów zasilania bezprzerwowego są dynamiczne zasilacze UPS (DRUPS – Diesel Rotary UPS) opisane w normie IEC 88528-11 Wirujące bezprzerwowe systemy zasilania. Wymagania i metody badań. Historia zasilaczy dynamicznych sięga lat pięćdziesiątych poprzedniego wieku i została zapoczątkowana przez firmę Holec (później Hitec Power Protection). Od tego czasu technologia ta jest mocno rozwijana i stanowi bardzo poważną alternatywę w systemach bezprzerwowego zasilania, co potwierdza wzrost popularności tych systemów. Zauważyć można czasami błędną klasyfikację tych jednostek przez branżystów, próbujących przypisać zasilacze dynamiczne do klasyfikacji zasilaczy statycznych (VFD, VI, VFI) opisanych w normie IEC 62040-3 Systemy bezprzerwowego zasilania (UPS). Metoda określania właściwości i wyma- Fot. 1. Elementy składowe systemu dynamicznego Hitec gania dotyczące badań. Normy te zostały przygotowane przez różne komitety techniczne Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej IEC i dokładnie opisują zakres ich stosowania. Norma IEC 62040-3 zabrania stosowania jej zapisów do zasilaczy dynamicznych, ponieważ te swój opis parametrów posiadają w normie IEC 88528-11. Dynamiczne zasilacze UPS bardzo różnią się budową zasilaczy statycz- bypass Q3 Q2 Q1 sprzęgło silnik wysokoprężny zasobnik energii Rys. 1. Poglądowy układ z wykorzystaniem systemu dynamicznego 48 nych (dla uproszczenia przyjmuje się układ interakcyjny produkcji Hitec wg IEC 88528-11). W zasilaczach dynamicznych produkcji Hitec w celu podtrzymania zasilania wykorzystywana jest energia kinetyczna składowana w zasobniku energii w postaci wirującej w polu magnetycznym masy. Oprócz tego częścią składową zasilacza dynamicznego jest silnik wysokoprężny, prądnica synchroniczna, dła- w w w. e l e k t r o . i n f o . p l prądnica synchroniczna wik oraz rozdzielnia z bezprzerwowym układem obejściowym. Fotografia 1. przedstawia elementy składowe systemu dynamicznego, natomiast rysunek 1. – schemat jednokreskowy. W stanie normalnym (tryb kondycjonowania) zasilanie odbiorników realizowane jest przez dławik przy załączonych łącznikach Q1 i Q2 oraz wyłączonym Q3. W tym czasie zasilany jest także zasobnik energii, który obraca prądnicę ze stałą prędkością obrotową. Silnik wysokoprężny natomiast nie pracuje i rozłączony jest od zasobnika energii i prądnicy za pomocą mechanicznego sprzęgła. W przypadku zaniku zasilania wciąż obracający się zasobnik energii bezprzerwowo zaczyna oddawać energię do obciążenia poprzez prądnicę. W tym czasie następuje rozruch silnika, który po kilku sekundach w pełni przejmuje zasilanie obciążenia. nr 12/2013 sprawność systemu dynamicznego Sprawność energetyczna jest jednym z czynników przemawiających za systemem dynamicznym. Zasilacz dynamiczny posiada mniejszą liczbę aktywnych komponentów w porównaniu do statycznych zasilaczy UPS, a jego konstrukcja i sposób działania nie wymagają konwersji energii. Dzięki tym właściwościom sprawność systemu może przekraczać 97%. Wartość ta dotyczy samego układu zasilacza. Istotne jest również to, że dynamiczny zasilacz UPS nie wymaga klimatyzacji, co dodatkowo wpływa na ogólną sprawność obiektu (niższy współczynnik PUE). kondycjonowanie zasilania Zastosowanie w zasilaczu dynamicznym prądnicy synchronicznej i odpowiednio dopasowanego dławika zapewnia, że wszelkie zakłócenia harmoniczne generowane przez obciążenie nie przedostaną się do sieci zasilającej. Ta kombinacja uniemożliwia także przedostanie się do obciążenia zakłóceń pochodzących z sieci. Układ taki pozwala na zapewnienie wymaganej przez obciążenie mocy biernej. Oznacza to, że DRUPS widoczny jest przez sieć zasilającą jako urządzenie o współczynniku mocy bliskim jedności przy każdym poziomie obciążenia. Zakładając, że zasilacz instalowany jest na samym początku infrastruktury elektrycznej budynku, stanowi on zintegrowany system kondycjonowania zasilania oraz kompensacji mocy biernej bez potrzeby stosowania dodatkowych filtrów oraz układów kompensujących. wana przez nie przestrzeń jest dużo mniejsza. Moc pojedynczej jednostki sięga 3000 kVA, zapewniając ogromną gęstość mocy. Ta konstrukcja pozwala na zmniejszenie zajmowanej przestrzeni nawet do 60%, zwalniając pomieszczenie wcześniej przewidziane na instalację baterii i statycznych zasilaczy UPS. Pamiętać należy także, że dynamiczny zasilacz UPS podłączony na początku instalacji elektrycznej niweluje potrzebę stosowania układów SZR do agregatu prądotwórczego, rozdzielni dla zasilaczy statycznych, układów kompensacji mocy, zwalniając miejsce oraz upraszczając infrastrukturę elektryczną. zajmowana przestrzeń oraz prostsza infrastruktura Zalety zasilaczy dynamicznych oraz ogromna liczba instalacji na świecie pozwalają sądzić, że tego typu rozwiązania zaczną być popularne również w Polsce. Także dzięki nowo budowanym obiektom, Zasilacze dynamiczne nie wykorzystują baterii chemicznych do magazynowania energii, przez co zajmo- z coraz większym zapotrzebowaniem na moc gwarantowaną. Coraz częściej stosowana praktyka wyboru rozwiązania poprzez analizę całkowitego kosztu posiadania skłaniać będzie inwestorów do rozwiązań dynamicznych. Ich mniejsze koszty eksploatacyjne, wysoka niezawodność uzyskiwana dzięki brakowi elementów energoelektronicznych oraz projektowana żywotność wynosząca nawet 25 lat pozwolą inwestorom obniżyć koszty operacyjne i w przypadku obiektów komercyjnych stać się jeszcze bardziej konkurencyjnym. reklama podsumowanie Inventpower Sp. z o.o. 02-797 Warszawa Al. KEN 55/93 tel. 22 350 71 01 faks 22 350 71 02 [email protected] www.Inventpower.com reklama Polski Producent Osprzętu Odgromowego UCHWYTY, ZŁĄCZA ŚRUBY, PRĘTY MASZTY I IGLICE INNE nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 49 55-200 Oława • Ścinawa Polska 76 • tel./fax 71 313 39 03, 71 302 84 94 ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa skutki rażenia człowieka prądem wyładowania piorunowego (część 1.) dr inż. Jarosław Wiater – Politechnika Białostocka W ypadki związane z porażeniem prądem elektrycznym wywołanym wyładowaniem piorunowym mają miejsce podczas pracy, wypoczynku lub wykonywania czynności dnia codziennego. Wiążą się one zawsze z określonymi stratami ekonomicznymi, ludzkimi i społecznymi, a także z pojawiającym się poczuciem zagrożenia. Istnieją grupy zawodowe, które są szczególnie narażone na skutki wyładowań piorunowych – na przykład rolnicy, pracownicy sezonowi na plantacjach, wędkarze, robotnicy budowlani, elektromonterzy. W tym przypadku celowe wydaje się propagowanie podstawowej wiedzy o zasadach zachowania się podczas burzy w po- streszczenie Porażenie podczas burzy może być skutkiem bezpośredniego wyładowania piorunowego w człowieka lub też może być spowodowane przepływem prądu przez rozmaite przedmioty lub elementy znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie. W artykule szczegółowo omówiono mechanizmy rażenia i oddziaływanie prądu piorunowego na organizm człowieka. skutki rażenia Porażenie prądem doziemnego wyładowania piorunowego może być skutkiem bezpośredniego uderzenia pioruna w człowieka lub też do we e ow t yk ko kro e ł) ow cja t yk en do pot ci e n y pię sio na ynie (w ie ięc ie ięc we e aln yko ym o t ks i e d ma pięc na p na p na uziom staci materiałów informacyjnych, informacji w środkach przekazu, a nawet szkoleń informacyjnych. Prawdopodobieństwo zdarzenia niebezpiecznego związanego z doziemnym wyładowaniem piorunowym zależy od lokalizacji na obszarze kraju. Na rysunku 1. przedstawiono gęstość wyładowań piorunowych w roku 2010 na obszarze Polski [16]. Wynika z niego, że południowa część kraju jest najbardziej narażona na wyładowania piorunowe. Dostępne statystyki wyraźnie pokazują, że liczba wypadków związanych z wyładowaniami piorunowymi kształtuje się w latach 2001–2006 na podobnym poziomie i nie obserwuje się tendencji spadkowej (około 10–20 ofiar rocznie). Ma ona charakter po części losowy, związany z liczbą burz występujących w danym roku. 1m ET EM rozkład napięć na powierzchni gruntu ES ziemia odniesienia ziemia odniesienia Rys. 2. Napięcia dotykowe i krokowe wg [14] 50 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l ETR = GPR Rys. 1. Roczna gęstość wyładowań piorunowych w Polsce w 2010 roku [16] może być spowodowane przepływem prądu przez rozmaite przedmioty lub elementy znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie. W celu prawidłowego zrozumienia omawianych problemów należy na wstępie zdefiniować przynajmniej kilka podstawowych pojęć stosowanych w literaturze przedmiotu. Przytoczone definicje pochodzą z publikacji zajmujących się problemem zagrożenia i ochrony od porażeń prądem elektrycznym wytwarzanego przez aparaty i urządzenia zasilane z sieci elektroenergetycznej (rys. 2.). Mają one również zastosowanie w analizach bezpieczeństwa podczas doziemnych wyładowań piorunowych. Napięcie dotykowe jest definiowane jako różnica potencjałów między dwoma punktami, które mogą być dotknięte dwoma częściami ciała na przykład ręka-stopa lub ręka-ręka. W stanie normalnej pracy punkty te, nie są częścią obwodu elektrycznego [1, 4, 5]. W typowym przypadku porażenia prądem elektrycznym wartości napięć dotykowych zależą od napięcia znamionowego urządzenia oraz rezystancji między obudową urządzenia i ziemią (rys. 2.). Twierdzenie to jednak jest prawidłowe pod warunkiem, że do układu nie zostaną dołączone dodatkowe źródła energii elektrycznej. Napięcia dotykowe kształtują się zupełnie inaczej podczas wyładowań piorunowych, które stanowią dodatkowe źródło wymuszenia, a do porażenia może dojść w wyniku dotknięcia elementu niebędącego w stanie ustalonym częścią obwodu elektrycznego, np. metalowego elementu konstrukcyjnego obiektu. Rozpatrując przypadek porażenia na skutek napięcia dotykowego należy pamiętać, że wyróżnia się umownie dwa rodzaje dotyku: tzw. dotyk bezpośredni i dotyk pośredni [5]. Pod pojęciem dotyku bezpośredniego należy rozumieć dotknięcie przez człowieka części czynnych, czyli przewodu lub części przewodzącej urządzenia, która może się znaleźć pod napięciem warunkach normalnej pracy [5]. Dotyk pośredni oznacza dotknięcie przez człowieka części przewodzących dostępnych, które znalazły się pod napięciem w wy- nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 51 instalacje elektroenergetyczne zmiany przepisów techniczno-budowlanych dotyczące instalacji elektrycznej i proponowane przez środowisko eksperckie ich uzupełnienia mgr inż. Anna Sas-Micuń – Stowarzyszenie Nowoczesne Budynki wstęp W ostatnim czasie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 z późn.zm.) było nowelizowane dwukrotnie: 22 listopada 2012 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1289 opublikowano Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 6 listopada 2012 r., zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – WT2012, 13 sierpnia 2013 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 926 opublikowane zostało Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – WT2013. Zmiana WT2012 podyktowana była potrzebą wypełnienia postanowień art. 30 ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usługi i sieci telekomunikacyjnych. Zmiana WT2013 podyktowana była potrzebą implementacji postanowień Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Co do zasady, zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 1 Warunków Technicznych, przepisy te mają zastosowanie przy budowie i przebudowie oraz zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytko- 52 we budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 207 ust. 2. Zgodnie z definicją pojęcia „budowa”, o której mowa w art. 3 pkt 6 ustawy Prawo budowlane, należy przez nią rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego, w tym budynku, w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę i nadbudowę takiego obiektu. Z powyższego wynika, iż przepisy zmieniające mają zastosowanie do budynków nowo wznoszonych oraz istniejących, w których przewiduje się wykonywanie ww. robót budowlanych, z wyjątkiem remontów budynków istniejących. Powyższe ustalenie oznacza, że wprowadzone zmiany w 2012 r. i 2013 r. są daleko idące, mające skutki finansowe dla inwestorów oraz użytkowników budynków. zmiana warunków technicznych w 2012 r. (WT2012) Założeniem nowelizacji było wprowadzenie obowiązku montażu światłowodowej instalacji telekomunikacyjnej dla nowo wznoszonych budynków mieszkalnych wielorodzinnych oraz budynków użyteczności publicznej, służących celom związanym z oświatą i wychowaniem. Zmiany prowadzić mają do kompleksowego uregulowania wymagań dla instalacji telekomunikacyjnych, które obowiązkowo mają stanowić wyposażenie techniczne budynków mieszkalnych wielorodzinnych, budynków zamieszkania zbiorowego oraz budynków użyteczności publicznej, zgodnie z ustaleniami § 56 ww. rozporządzenia. Skutkiem nowelizacji WT2012 jest wprowadzenie nowego rozdziału 8a – w w w. e l e k t r o . i n f o . p l „Instalacja telekomunikacyjna” w Dziale IV „Wyposażenie techniczne budynków”, ustalającego: minimalne wyposażenie w instalacje telekomunikacyjne mieszkań w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i zamieszkania zbiorowego, definicję instalacji telekomunikacyjnej, przez którą należy rozumieć zainstalowany i połączony pod względem technicznym i funkcjonalnym układ jej elementów, wykonany zgodnie z Polską Normą dotyczącą planowania i wykonywania instalacji wewnątrz budynków, elementy składowe instalacji telekomunikacyjnej budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej, w tym przeznaczonego na potrzeby publicznej oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki i wychowania, elementy składowe instalacji telekomunikacyjnej budynku mieszkalnego wielorodzinnego, wymagania dla punktu połączenia instalacji telekomunikacyjnej z publiczną siecią telekomunikacyjną (punkt styku), warunki prowadzenia i rozmieszczenia instalacji telekomunikacyjnej i urządzeń telekomunikacyjnych, parametry dotyczące instalacji telekomunikacyjnej, tj. tłumienność dla długości fali, długość fali zerowej dyspersji chromatycznej, współczynnik dyspersji chromatycznej, długość fali odcięcia dla włókna w kablu, nominalna średnica pola modu. Zgodnie z ustaleniami § 192f ust. 2 prowadzenie instalacji telekomunikacyjnej i rozmieszczenie urządzeń telekomunikacyjnych w budynku powin- no zapewniać bezkolizyjność z innymi instalacjami w zakresie ich wzajemnego usytuowania i niekorzystnego oddziaływania oraz zapewniać bezpieczeństwo osób korzystających z części wspólnych budynku. Kolejne wprowadzone wymaganie (ust. 3) dotyczy obowiązku stosowania urządzenia ochrony przed przepięciami, a gdy instalacja może być narażona na przetężenie – również urządzeń ochrony przed przetężeniami. Elementy instalacji natomiast, wyprowadzone ponad dach, powinny być umieszczane w strefie chronionej przez instalację piorunochronną, o której mowa w § 184 ust. 3, lub bezpośrednio uziemione w przypadku braku instalacji piorunochronnej. Instalacje antenowe wychodzące ponad dach oraz dłuższe ciągi instalacji antenowych w budynkach (przekraczające 10 m) powinny być chronione ochronnikami zabezpieczającymi przed przepięciami od wyładowań bezpośrednich i pośrednich. Rozporządzenie ponadto wprowadziło nowy pkt 47a w Załączniku nr 1, stanowiącym Wykaz Polskich Norm przywołanych w rozporządzeniu, dotyczący ustaleń normy PN-EN 50174-2:2010 Technika informatyczna. Instalacje okablowania. Część 2: Planowanie i wykonywanie instalacji wewnątrz budynków, do których odwołuje się § 192 b. Ustalenia tej normy uzyskały tym samym moc wymagania. WT2012 weszły w życie 23 lutego 2013 r. zmiana warunków technicznych w 2013 r. (WT2013) Zmiana WT2013 dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrekty- nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata reklama nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 53 instalacje elektroenergetyczne Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata 54 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata reklama STEROWANIE AGREGATÓW ORAZ SILNIKÓW [email protected] www.comap.cz www.comapsystems.com/pl nr 12/2013 DOSTAWA STEROWNIKÓW ORAZ KOMPLEKSOWA REALIZACJA ROZWIĄZAŃ SYSTEMÓW STEROWANIA w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 55 prezentacja rozwiązania infrastruktury teleinformatycznej w budynkach mieszkalnych, wielorodzinnych oparte na systemie okablowania światłowodowego i miedzianego ALANTEC mgr inż. Marcin Molenda – A-LAN Technologie W lutym 2013 roku weszła w życie nowelizacja rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej dotyczącego warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wprowadzając między innymi obowiązek montażu światłowodowej instalacji telekomunikacyjnej. W arto podkreślić, że nowelizacja dotyczy nowo projektowanych budynków, a przesłanki, jakie kierowały autorami rozporządzenia, można zawrzeć w kilku podstawowych punktach: rozwój informatyzacji na terenie naszego kraju, ułatwienie dostępu do mediów typu triple play (3 usługi w jednym kablu), ułatwienie operatorom dostępu do odbiorców, obligatoryjne wymuszenie na deweloperach instalacji infrastruktury telekomunikacyjnej, ustandaryzowanie infrastruktury telekomunikacyjnej, poprawa estetyki wyglądu osiedli mieszkaniowych. Do czasu obowiązywania rozporządzenia brak było precyzyjnych wytycznych dotyczących rodzaju oraz liczby łączy doprowadzanych do lokalu użytkownika, w ciągach komunikacyjnych panował bałagan, gdyż każdy z operatorów prowadził kable na własną rękę, infrastruktura doprowadzająca łącza operatorów do budynku nie była zestandaryzowana. Jednak największym argumentem przemawiającym za zmianą rozporządzenia jest lawinowy przyrost danych w internecie oraz popularność usług typu telewizja HD/3D/IP, które wymuszają konieczność insta- 56 Fot. 1. a) c) b) lacji szybkiego przyłącza w każdym mieszkaniu. Rozporządzenie przewiduje w zależności od funkcji budynku wyposażenie w różnego rodzaju instalacje. Poszczególne elementy wyposażenia określono w sposób następujący: kanalizacja telekomunikacyjna budynku, rozumiana jako ciąg elementów osłonowych umożliwiających wprowadzenie kabli do budynku oraz ich rozprowadzenie w budynku, w tym między innymi przepustów kablowych, rur instalacyjnych, szybów instalacyjnych, koryt, duktów i kanałów instalacyjnych, w w w. e l e k t r o . i n f o . p l telekomunikacyjne skrzynki mieszkaniowe, zlokalizowane w pobliżu drzwi wejściowych do mieszkania, służące w szczególności umieszczeniu doprowadzonych do nich zakończeń kabli, urządzeń aktywnych lub pasywnych oraz, w razie potrzeby, z doprowadzeniem zasilania elektrycznego, a także umożliwiające dystrybucję sygnału w mieszkaniu, światłowodowa infrastruktura telekomunikacyjna budynku, w tym kable światłowodowe, wraz z osprzętem instalacyjnym i urządzeniami telekomunikacyj- nymi, począwszy od przełącznicy światłowodowej zlokalizowanej w punkcie połączenia z publiczną siecią telekomunikacyjną do zakończeń kabli w każdej telekomunikacyjnej skrzynce mieszkaniowej, antenowa instalacja zbiorowa służąca do odbioru cyfrowych programów telewizyjnych i radiofonicznych rozpowszechnianych w sposób rozsiewczy naziemny, antenowa instalacja zbiorowa służąca do odbioru cyfrowych programów telewizyjnych i radiofonicznych rozpowszechnianych w sposób rozsiewczy satelitarny, nr 12/2013 nr 12/2013 reklama okablowanie wykonane z parowych kabli symetrycznych typu skrętka wraz z osprzętem instalacyjnym i urządzeniami telekomunikacyjnymi, okablowanie wykonane z kabli współosiowych koncentrycznych wraz z osprzętem instalacyjnym i urządzeniami telekomunikacyjnymi od przełącznicy kablowej zlokalizowanej w punkcie połączenia z publiczną siecią telekomunikacyjną do zakończeń kabli w telekomunikacyjnej skrzynce mieszkaniowej, maszt antenowy usytuowany na dachu budynku, wraz z odpowiednim przepustem kablowym do budynku, lub w uzasadnionych przypadkach usytuowany poza budynkiem, przystosowany do umieszczenia anten przedsiębiorców telekomunikacyjnych świadczących usługi telekomunikacyjne drogą radiową oraz umieszczenia odpowiednich elementów instalacji. Rozwiązania firmy A-LAN Technologie skupiają się na dwóch podstawowych instalacjach i ich zabudowie: okablowaniu światłowodowym i miedzianym doprowadzonym do lokalu użytkownika oraz okablowaniu miedzianym, poziomym, rozprowadzonym po lokalu. Jako telekomunikacyjne skrzynki mieszkaniowe ALANTEC proponuje 2 rodzaje obudów podtynkowych, metalowych, dostępnych w wysokościach 500 i 700 mm. Obudowy są malowane proszkowo w kolorze białym, zawierają płytę montażową oraz panel na 12 łączy typu RJ-45 i F w formacie keystone. Co ważne, istnieje możliwość modyfikacji konstrukcji pod konkretny projekt i malowania obudowy na dowolny kolor z palety RAL (rys. 1a). Podstawowe, światłowodowe wyposażenie obudowy ALANTEC to gniazda FTTH (FOPA-4A-01 i FOPA2A-01) przeznaczone dla 1–4 adapterów SC Simplex APC, wyposażone w kasetę spawów. Gniazda należy wyposażyć w adaptery i pigtaile zbudo- Fot. 2. b) a) wane z włókien G.657A (rys. 2a). Aby zrealizować zarówno okablowanie poziome mieszkania, jak i przyłącze dla kabli symetrycznych, w 12-portowy panel rozdzielnicy mieszkaniowej należy zainstalować moduły RJ-45 keystone dostępne w kategoriach kat. 5e, 6 i 6A. Kable koncentryczne RG można zaterminować na modułach typu F keystone. Do okablowania mieszkania możemy użyć kabli skrętkowych ekranowanych i nieekranowanych od kat. 5e do kat. 7A (rys. 1b). Sercem rozwiązania jest światłowodowy kabel abonencki o konstrukcji zewnętrzno-wewnętrznej, wyposażony w 2 lub 4 włókna 9/125 μm ITU G.657A. Kabel jest wzmocniony dwoma prętami FRP (Fiber Reinforced Plastic) o średnicy 0,4 mm. Biały lub czarny płaszcz LZ0H zapewnia zarówno szeroki zakres temperatury pracy (–20…+60°C) jak i odporność na UV (rys. 2b). W przypadku małej i średniej instalacji obejmującej kilka klatek, wyżej wspomniany kabel należy sprowadzić do Punktu Styku z Siecią Publiczną i pospawać na 19" panelach światłowodowych 1U wyposażonych w 24 adaptery SC Duplex APC dostępne w ofercie systemu ALANTEC. W przypadku instalacji większych istnieje możliwość zastosowania punktów pośrednich w formie szafek lub muf. Jednym z założeń jest jednak to, że w punkcie pośrednim może nastąpić jedynie spawanie światłowodu i przejście ze światłowodu 2- lub 4-włókno- wego na światłowód uniwersalny wyposażony w 24 włókna. Mufy/ szafki pośrednie muszą gwarantować ciągłość włókna typu punktpunkt 1:1. Dostępne w ofercie rozwiązania można montować w środowisku suchym IP30 (klatka schodowa) lub też np. w garażach, gdzie potrzeba jest użycia wyższego IP65 (rys. 2c). W celu połączenia z Punktem Styku z Siecią Publiczną zalecamy użycie kabla uniwersalnego zbudowanego z włókien japońskiej firmy SUMITOMO, o konstrukcji luźnej tuby wyposażonej w od 4 do 24 włókien 9/125um ITU G.657D. Powłoka zewnętrzna kabla to FRNC/ LS0H (Flame Retardant Non-Corrosive/Low Smoke Zero Halogen). Podsumowując należy stwierdzić, że rozwiązanie firmy ALANTEC to system okablowania światłowodowego i miedzianego, obejmujący: okablowanie od Punktu Styku z Siecią Publiczną do mufy/szafki klatkowej (gdy potrzeba), okablowanie od mufy klatkowej do rozdzielnicy mieszkaniowej. Co więcej, rozwiązanie zakłada wykorzystanie złączy SC APC, zapewnia 19" zabudowę Punktu Styku z Siecią Publiczną i gwarantuje pełną kompatybilność ze znowelizowanym rozporządzeniem. Na koniec warto podkreślić, że w ofercie znajduje się więcej rozwiązań światłowodowych, obejmujących kable zewnętrzne, mufy słupowe i ziemne itp. Zapraszamy do zapoznania się z katalogiem lub stroną internetową www.alantec.pl. 57 prezentacja okablowanie światłowodowe Krzysztof Ojdana – Molex Premise Networks Sp. z o.o. Okablowanie światłowodowe instalowane zarówno wewnątrz budynków, jak i pomiędzy nimi w formie okablowania kampusowego, metropolitalnego bądź też rozległych sieci komputerowych (WAN) w ostatnich kilkunastu latach przeżywa gwałtowny rozwój. Jest to tym bardziej ciekawe, że w zestawieniu produktowym dla przeciętnego systemu okablowania strukturalnego produkty światłowodowe zajmują nie więcej niż kilkanaście procent. W ydaje się, że ów gwałtowny rozwój technologii światłowodowych jest stymulowany powszechną potrzebą dużej przepustowści, rzędu 10 Gigabitów na sekundę i więcej (40 G/100 G), a tylko transmisja światłowodowa jest w stanie taką zapewnić. włókno klasy OM4 Włókno klasy OM4 to tak naprawdę poprawione („stuningowane”) włókno klasy OM3. Zostało ono zaprojek- towane w ten sposób, że w pierwszym oknie transmisyjnym zapewnia bardzo duże pasmo 1500 MHz × km, dzięki czemu pozwala na transmisję sygnału wysyłanego z nadajnika laserowego wykonanego w technologii VCSEL (Vertical-Cavity Surface-Emitting Laser). Dzięki temu możemy znacznie ograniczyć koszty związane z produkcją sprzętu sieciowego (alternatywą jest wykorzystanie bardzo drogich nadajników laserowych). Włókno OM4 to tak naprawdę włókno OM3, które tak zaprojek- reklama AGREGATY PRĄDOTWÓRCZE DO ZASILANIA REZERWOWEGO I PRACY CIĄGŁEJ Widok kasety oraz kabla połączeniowego MODLINK™ pozwalajacych na wykonywanie szybkich połączeń typu punkt – punkt towano, aby w pierwszym oknie transmisyjnym zapewniało jeszcze większe pasmo przenoszenia – aż 3500 mHz × km. Dzięki temu możliwa jest transmisja na odcinkach dłuższych niż dla OM3. W tabeli 1. porównano parametry obu klas OM3 i OM4. Ciemniejszym kolorem zaznaczono wartości poprawione w klasie OM4. Włókno OM4 dzięki poprawionym parametrom technicznym umożliwia: budowę torów światłowodowych o większym paśmie przenoszenia, Klasa • Stacjonarne, przewoźne, również wyciszone, sterowanie ręczne lub automatyczne, SZR • Zakres mocy od 10 do 2000 kVA • Przygotowywanie dokumentacji, uzgodnienia, instalacja, serwis Szwedzkie Biuro Techniczne Sp. z o.o. 04-664 Warszawa • ul. Floriana 3/5 tel. 22 613 00 12 • fax 22 815 31 16 81-340 Gdynia • ul. Hryniewickiego 12 tel. 58 627 63 01 • fax 58 627 63 76 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l e-mail:58 [email protected] www.sbt.com.pl transmisję protokołów transmisyjnych na dłuższych dystansach; dla protokołu 1 G włókno OM4 zapewnia dystans 1100 m, dla 10 G w pierwszym oknie 550 m, a dla protokołu 40 G/100 G – 150 m, budowę torów transmisyjnych z większym budżetem strat, a zatem pozwalających na zastosowanie większej liczby złączy. Cecha ta może być wykorzystana w instalacjach wymagających rozbudowanej topologii, np. w obiektach data center, OM3 OM4 Średnica rdzenia 50 μm 50 μm Średnica płaszcza 125 μm 125 μm Pasmo przenoszenia w pierwszym oknie 850 nm 1500 MHz × km 3500 MHz × km Pasmo przenoszenia w pierwszym oknie 1300 nm 500 MHz × km 500 MHz × km EMB – Effective Modal Bandwidth 2000 MHz × km 4700 MHz × km 1000Base-SX Ethernet (850 nm) 1000 m 1100 m 1000Base-LX Ethernet (1300 nm) 550 m 550 m 10G-Base-SR Ethernet (850 nm) 300 m 550 m 10G-Base-SR Ethernet (1300 nm) 300 m 300 m 40GBase-SR4/100GBase-SR10 (850 nm) 100 m 150 m Tab. 1. Porównanie parametrów technicznych włókien klasy OM3 i OM4 nr 12/2013 Porównanie sposobu zaterminowania 96 włókien metodą tradycyjną (spawy światłowodowe) oraz przy użyciu systemu „Plug&Play” wsparcie technologii PDM (Physical Medium Dependent), polegającej na równoległej transmisji optycznej. rozwiązania typu „Plug&Play” dla centrów przetwarzania danych – system MODLINK™ Fabrycznie zakończone kable światłowodowe (tzw. rozwiązania „Plug&Play”) zyskują coraz bardziej na popularności zarówno za sprawą szybkiej i wygodnej instalacji okablowania, jak i bardzo dobrych parametrów transmisyjnych. Także administrowanie tego typu okablowaniem jest dużo łatwiejsze i wygodniejsze, co nabiera szczególnego znaczenia w centrach przetwarzania danych oraz rozległych systemach okablowania strukturalnego. W ofercie firmy Molex Premise Networks znajduje się kompletne rozwiązanie światłowodowe ModLink „Plug&Play”, składające się z światłowodowych paneli krosowych wyposażonych w kasety oraz kabli połączeniowych, umożliwiających błyskawiczne stworzenie połączeń punkt – punkt. Rozwiązanie oparte Widok modułu dopasowującego konfigurację włókien światłowodowych 3×8 MPT na 2×12 MPT do transmisji 40 G reklama jest na złączu MTP z ferulą pływającą, dostępne z włóknami OM1, OM2, OM3 oraz OS1. Na życzenie – również w wersjach OM4 i OS2. systemy 40 G/100 G Og romne zapotrzebowanie na przepustowość stymuluje rozwój technologii światłowodwej o wydajności 40 Gbit/s, a nawet 100 Gbit/s. Systemy te są już mocno zaawansowane i należy spodziewać się ich aktywnego wdrożenia w ciągu 2–3 lat. Molex Premise Networks Sp. z o.o. Biuro sprzedaży 03-715 Warszawa, ul. Okrzei 1A tel. 22 333 81 50 faks 22 333 81 51 Dział produkcji i dział obsługi klientów 83-112 Lubiszewo ul. Tczewska 2, Rokitki tel. 58 530 62 00 faks 58 530 62 01 www.molexpn.com.pl reklama nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 59 kable i przewody okablowanie strukturalne – wprowadzenie mgr inż. Karol Kuczyński O kablowanie strukturalne budowane jest na podstawie fizycznych połączeń w topologii gwiazdy rozszerzonej (czasami nazywanej topologią drzewiastą). Punkty centralne gwiazd, nazywane punktami dystrybucyjnymi, połączone są kablami szkieletowymi, które transmitują dane pomiędzy urządzeniami umieszczonymi w szafach dystrybucyjnych tych punktów [1, 2]. Punkty dystrybucyjne i okablowanie szkieletowe stanowią rdzeń okablowania strukturalnego, które jest uzupełniane kablami poziomymi dostarczającymi połączenia do gniazd abonenckich. Wygodną modyfikację bieżącej konfiguracji połączeń w punktach dystrybucyjnych zapewniają panele oraz kable krosowe w szafach dystrybucyjnych. Pozwalają one na zmianę podłączenia np. wybranego gniazda abonenckiego. elementy okablowania strukturalnego W systemach okablowania strukturalnego można wyróżnić kilka elementów, które realizują pewne wyodrębnione funkcje i w odniesieniu do których istnieją osobne wymagania i/lub zalecenia. Podstawowe elementy okablowania strukturalnego stanowią [2]: okablowanie pionowe (szkieletowe) – kable lub światłowody łączące punkty dystrybucyjne sieci, które najczęściej umieszczone jest w pionach kablowych budynków, 60 punkty dystrybucyjne – stanowią szafy dystrybucyjne tworzące punkty centralne gwiazd całego systemu. Wyróżnia się główny punkt dystrybucyjny (MDF – main distribution frame), czyli punkt centralny głównej instalacji oraz pośrednie punkty dystrybucyjne (IDF – intermediate distribution frame). Można spotkać również punkty mieszane (CDF – combined distribution frame), które łączą w sobie cechy głównych i pośrednich punktów dystrybucyjnych. Szafy punktów dystrybucyjnych są miejscem zbiegania się kabli pionowych i poziomych oraz służą do organizowania połączeń sprzętu sieciowego (aktywnego i pasywnego) oraz okablowania, okablowanie poziome – kable łączące szafę punktu dystrybucyjnego z gniazdkiem abonenckim użytkownika (punktem dostępowym), gniazda abonenckie (telekomunikacyjne punkty dostępowe) – zakończenie okablowania poziomego najczęściej w postaci dwóch gniazd RJ-45 oraz opcjonalnie dodatkowego gniazda światłowodowego. Gniazda abonenckie pozwalają użytkownikom końcowym na wygodne podłączenie się do sieci okablowania strukturalnego, połączenia systemowe oraz kampusowe (innych budynków) – połączenia do systemów komputerowych dedykowanymi złączami i połączenia do innych budynków w w w. e l e k t r o . i n f o . p l (najczęściej w postaci światłowodowej). Istotną częścią każdej instalacji okablowania strukturalnego są założenia projektowe systemu. Dotyczą one wyboru rodzajów kabli i ich parametrów, sekwencji połączeń poszczególnych żył kabla (np. dla skrętki) oraz określają, jakie normy będzie spełniała instalacja i jakie dodatkowe parametry (wymagania lub zalecenia) muszą być spełnione, aby wykonane okablowanie strukturalne uznać za poprawne. Fot. K. Kuczyński Istotą systemów okablowania strukturalnego jest umożliwienie wykorzystania w ramach jednej instalacji wielu systemów komputerowych i telefonicznych (również różnych producentów) oraz udostępnienie – równomiernie rozmieszczonych – dostępowych punktów telekomunikacyjnych (gniazd abonenckich). Systemy takie są skalowalne i pozwalają na elastyczne modyfikowanie bieżących konfiguracji połączeń. Fot. 1. Przykład szafy w centrum przetwarzania danych normy telekomunikacyjne Istnieje kilka różnych norm telekomunikacyjnych, które dotyczą systemów okablowania strukturalnego. Normy te są opracowywane przez: Electronic Industries Alliance (EIA)/Telecommunication Industry Association (TIA) (normy amerykańskie), European Committee for Electrotechnical Standardization (CENELEC) (normy europejskie), International Organization for Standardization (ISO)/International Electrotechnical Commission (IEC) (normy międzynarodowe). Do najważniejszych norm amerykańskich należą [1, 2]: EIA/TIA 568A (Building Telecommunictions Wiring Standards) – dotyczy okablowania telekomuni- kacyjnego biurowców (568A-5 dotyczy kategorii 5e oraz 568B.2-1 dotyczy kategorii 6), EIA/TIA 569 (Commercial Building Telecommunications for Pathways and Spaces) – dotyczy traktów telekomunikacyjnych w budynkach, EIA/TIA 606 (The Administration Standard for the Telecommunications Infrastructure of Commercial Building ) – obejmuje zagadnienia związane z administracją infrastruktury w budynkach biurowych, EIA/TIA 607 (Commercial Building Grounding and Bonding Requirements for Telecommunications) – określa wymagania dotyczące uziemień w biurowcach i innych budynkach. Na uwagę zasługuje norma EIA/ TIA 568A (w jej skład wchodzą także nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 61 prezentacja obróbka szyn prądowych ERKO Tradycyjne metody pracy przy obróbce szyn prądowych są pracochłonne, a efekt końcowy niezadowalający. Różne rodzaje uszkodzeń powstające podczas nieprawidłowej obróbki przy użyciu nieprofesjonalnych narzędzi mogą spowodować wiele niedokładności. Ostre, zdeformowane krawędzie powstałe wskutek cięcia szyny wszelkiego rodzaju piłami wymagają dodatkowego, pracochłonnego opiłowania, tak aby nie została naruszona płaszczyzna styku. P rofesjonalna obróbka szyn prądowych wymaga użycia odpowiednich specjalistycznych narzędzi, pozwalających na uzyskanie pożądanych parametrów szyny oraz prawidłowego jej umieszczenia. W ofercie firmy ERKO można znaleźć duży wybór narzędzi jedno- i wielofunkcyjnych do profesjonalnej obróbki szyn prądowych Al i Cu. Cięcie bez deformacji i gratu, bez potrzeby opiłowywania i naruszenia płaszczyzny styku, możliwe jest dzięki użyciu gilotyny do cięcia HC125. Wyposażenie narzędzia w podwójne ostrze umożliwia precyzyjne przecięcie szyny o maksymalnych wy- miarach 12×125 mm. Operacja gięcia szyn miedzianych i aluminiowych o maksymalnych wymiarach 10×125 mm bez użycia nakładu dużej siły oraz uszkodzenia struktury szyny, a także zmniejszenie jej przewodności wskutek nieprawidłowego doboru promienia gięcia możliwe są przy zastosowaniu giętarko-dziurkarki HGD125. Urządzenie dostosowane jest również do wycinania otworów okrągłych i eliptycznych, które nie posiadają niebezpiecznych i ostrych krawędzi, i są prostopadłe do płaszczyzny szyny. W ofercie urządzeń do obróbki szyn prądowych producent oferuje również giętarkę HSk5010 do osiowego skręcenia szyn prądowych w zakresie 0–90°. Skręcaniu mogą być poddawane szyny Al i Cu o szerokościach 20–50 mm i grubościach 3–10 mm. Giętarka HSk5010 została standardowo wyposażona w nastawialny wskaźnik kąta skręcenia, a podłączenie czujnika giętarki z układem sterowania agregatu zapewnia utrzymanie powtarzalności zadanego kąta skręcenia szyny. Intuicyjne elementy regulacji umożliwiają w prosty sposób dostosowanie narzędzia do wymiarów obrabianego elementu. Kolejnym urządzeniem z tej grupy jest HGP5010, służące do precyzyjnego gięcia poprzecznego szyn miedzianych i aluminiowych o szerokościach 20–50 mm oraz grubościach 5 i 10 mm. Przy użyciu siły nacisku równej 196 kN możliwe jest uzyskanie kąta gięcia do 90°. Wśród urządzeń wielofunkcyjnych w zakresie obróbki szyn prądowych Al i Cu o wymiarach do 12×125 mm firma Erko proponuje stanowiska: SH600, SH_800PLC. Wyróżniają się one dużą wszechstronnością zastosowania: służą do wykonywania precyzyjnego gięcia, cięcia, otworowania, odsadzania szyn oraz wciskania nakrętek. Dzięki niewielkim rozmiarom (790×530×350 mm) oraz małej wadze Stanowisko SH_800PLC Stanowisko HD160 HD160 Gilotyna do cięcia HC125 Giętarka HSk 5010 śmigło Giętarko-dziurkarka HGD125 HGD125 otworowanie 62 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 reklama HGP5010 do precyzyjnego gięcia poprzecznego szyn (89 kg) Stanowisko SH600 znajduje zastosowanie nie tylko jako urządzenie stacjonarne, ale również służy do prac wykonywanych w terenie. Kolejnym urządzeniem z grupy obróbki szyn prądowych jest stanowisko HD160 w dwóch wersjach wymiarowych; z podajnikiem rolkowym o długości 2 lub 3 m. Jest to stanowisko do precyzyjnego otworowania szyn prądowych Al i Cu o grubości 5–13 mm, przy maksymalnej szerokości 160 mm i długości szyny 2000–3000 mm. Zastosowanie prowadników rolkowych pozwala na swobodne pozycjonowanie szyny w jednej z osi zespołu otworującego. Dzięki zastosowaniu odpowiednio sztywnego prowadzenia układu otworującego możliwe jest wykonanie otworu w niepełnym materiale. Najnowszym urządzeniem do obróbki szyn prądowych jest stanowisko SH_800PLC. Jest ono kontynuacją gamy urządzeń SH400, 400EL, 400PLC. Proponowane przez producenta, czwartej generacji urządzenie służące do wykonywania precyzyjnego gięcia, cięcia, otworowania oraz wciskania nakrętek w szynach miedzianych i aluminiowych w zakresie 12×125 mm, charakteryzuje się większym zaawansowaniem technologicznym. Zastosowanie w urządzeniu dużego panelu dotykowego z podświetleniem LED i sterownika firmy OMRON ułatwia operatorowi obsługę urządzenia, a wszystkie okna procesów obróbczych są jasne i czytelne. Do każdego z nich dołączony jest czytelny i jednoznaczny rysunek obrazujący wykonywaną operację. We nr 12/2013 Stanowisko SH600 wszystkich oknach oddzielono od siebie wartości wprowadzane przez operatora od wartości odczytywanych z liniałów i enkoderów. W programie zastosowano czytelny i szczegółowy moduł pomocy, który umożliwia poprawne przeprowadzenie obróbki szyny nawet przez niedoświadczoną obsługę. Oprogramowanie zostało wzbogacone w ekrany informujące obsługę o zastosowaniu w stanowisku niepoprawnego oprzyrządowania i występujących w nim problemach. Dbając o stan techniczny urządzenia, klient zostanie poinformowany o konieczności wykonania przeglądu serwisowego dzięki dodanej przez producenta właściwej informacji zawartej w module serwisowym. Obsługa zostanie powiadomiona o konieczności wykonania przeglądu stanowiska po upływie roku lub wykonaniu określonej liczby cykli. Dodatkowo warto wspomnieć iż moduł serwisowy rozbudowany został o różnego rodzaju statystyki np. ilości i terminy wykonywanego zerowania stanowiska, czas pracy poszczególnych zaworów itp. Dzięki pozyskanym danym możliwe będzie modyfikowanie urządzenia, wpływając na jego trwałość i niezawodność, a wprowadzone modyfikacje umożliwią użytkownikowi łatwiejsze i szybsze programowanie urządzenia. W stanowisku zamontowany jest docisk szyny znajdujący się przy gilotynie do cięcia. Docisk umożliwia bez regulacji przytrzymywanie szyn z zakresu grubości od 5 do 12 mm, a wyposażenie go w poliuretanową końcówkę zabez- piecza szynę przed zarysowaniem. Ważne jest również to, że zastosowanie docisku wyeliminowało konieczność bazowania szyny przed kolejnym cięciem. Układ hydrauliczny stanowiska posiada precyzyjny regulator przepływu oleju hydraulicznego oraz niezbędny do jego poprawnej pracy osprzęt. Specjalistyczna karta sterująca zaworem w połączeniu ze sterownikiem i odpowiednio napisanym programem precyzyjnie sterują procesem gięcia szyn. Proces gięcia podzielony jest na trzy podstawowe etapy: gięcie wstępne przebiegające z pełną wydajnością agregatu hydraulicznego, odsprężynowanie szyny i pomiar oraz precyzyjne dogięcie szyny z uwzględnieniem jej sprężystości. W oknie zarządzającym procesem gięcia znajdują się pola do wypełnienia, tj. grubość szyny i rodzaj materiału, z jakiego jest ona wykonana. Dzięki powyższym danym oraz oprogramowaniu uzyskano dokładne i precyzyjne gięcie szyn, niezależnie od materiału i wymiarów szyny. Na rynku dostępne są dwie wersje stanowiska SH800PLC: Gold, Platinum (w zależności od wyposażenia). Dzięki temu klient ma możliwość rozbudowania i dostosowania urządzenia do własnych potrzeb. Stanowisko SH800PLC posiada zintegrowany napęd hydrauliczny oraz dodatkowe wyjście hydrauliczne zakończone szybkozłączem. Pozwala to na podłączenie urządzeń produkcji ERKO, np. do zaprasowywania końcówek kablowych czy cięcia kabli. 63 prezentacja nowości w AKS Zielonka AKS Zielonka Nowe produkty AKS Zielonka to uzupełnienie grupy kanałów typu KE. W dotychczasowej bardzo bogatej ofercie brakowało kanałów o bardzo dużych wymiarach. K anał KE 60/150 z założenia ma służyć do prowadzenia dużych tras kablowych oraz zapewnić estetyczne i trwałe zabezpieczenie instalacji. Do tego kanału producent przygotował niezbędny zestaw osprzętu, czyli – łączniki kątowe (ŁK), narożniki zewnętrzne (NZ), narożniki wewnętrzne (NW), zakończenia (ZAK) oraz łączniki proste (LPRO). Wartym podkreślenia jest fakt, że osprzęt przeznaczony do kanałów jest stosowany coraz częściej i wręcz wymagany przez inwestorów. Kanał jest również wyposażony w teowe wsporniki, służące do montowania dodatkowego osprzętu, jak puszki, gniazda czy przegrody. Zastosowanie przegród ma na celu separację, jeśli jest taka potrzeba, instalacji teleinformatycznej od instalacji elektrycznej. W ofercie firmy znajdują się dwa rodzaje przegród: PR 60-1T oraz PR 60-2T. Ważnym elementem przy projektowaniu systemu kanałów są trójniki służące m.in. do redukcji przekroju kanałów. Stosując taki Kanał KE60/210 zakończenie ZAK łącznik kątowy LK narożnik wewnętrzny NW podstawa listwy pokrywa listwy łącznik prosty LPRO klamra KL narożnik zewnętrzny NZ przegroda PR System elektroinstalacyjny z osprzętem trójnik można prostopadle dołączyć mniejszy kanał do głównej trasy. Największym obecnie kanałem z grupy KE jest 60/210. Nowy produkt w ofercie AKS Zielonka umożliwi zabezpieczenie maksymalnej liczby przewodów. Specyfika produktu i jego zastosowanie spowodowały, że producent zrezygnował z przygotowania pełnej oferty osprzętu. Ten typ kanału stosowany jest w krótkich, prostych odcinkach, głównie jako osłona kabli i przewodów doprowadzanych do rozdzielni. Tradycyjnie, nowe produkty w ofercie AKS Zielonka spełniają wszelkie przewidziane dla tych wyrobów normy. W procesie produkcyjnym używane jest tylko oryginalne, certyfikowane tworzywo nierozprzestrzeniające płomienia i odporne na UV oraz spełniające normy ROHC. umieszczenie w nim większej liczby przewodów, stworzenia sieci o dużej liczbie punktów elektrycznych lub logicznych. Najnowszym produktem w ofercie AKS Zielonka jest kanał z serii KE, o wymiarach 60/210. Produkt ten zapewnia optymalne uzupełnienie całego typoszeregu wymiarowego w tej serii. Dzięki temu bardzo dużemu przekrojowi, klienci mają do dyspozycji maksymalną możliwość doboru wielkości kanału do planowanej instalacji. Kanał, z racji dużych gabarytów, wyposażony jest w aż dwa zestawy teowych wsporników. Rozwiązanie to daje bardzo dużo możliwości zagospodarowania jego przekroju za pomocą przegród czy montażu dodatkowego osprzętu. reklama nowości Zastosowanie dwóch rozmiarów kanałów KE oraz trójnika 64 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Firma AKS Zielonka wprowadziła do oferty kanał o wymiarach 60/150. Producent wyposażył ten produkt w niezbędny osprzęt. Jest to kolejny wyrób stanowiący uzupełnienie popularnej serii kanałów typu KE. Wielkość tego przekroju umożliwi AKS ZIELONKA 05-230 Ossów ul. Gen. T. Jordan-Rozwadowskiego 134 tel. 22 786 99 35, 22 786 96 50 faks 22 786 97 45 [email protected] www.aks-zielonka.pl nr 12/2013 projekt uproszczony projekt zasilania hali produkcyjnej mgr inż. Julian Wiatr W artykule został przedstawiony projekt instalacji elektrycznej hali produkcyjnej, w której zainstalowano dwa ciągi technologiczne wymagające zasilania w układzie IT. Na terenie przedsiębiorstwa zasilanego w układzie TN została wzniesiona nowa hala produkcyjna przystosowana do instalacji ciągu technologicznego zamówionego w jednym z państw dalekiej Azji. Jako podstawa opracowania projektu została przyjęta Dokumentacja Techniczno-Ruchowa (DTR) stanowiąca nieodzowny element dostawy ciągu technologicznego oraz schemat istniejącego układu zasilania przedsiębiorstwa udostępniony przez właściciela przedsiębiorstwa. kownika. Rozdzielnica Główna Zakładu (RGZ) posiada możliwość zasilania z zespołu prądotwórczego o mocy 630 kVA, stanowiącego awaryjne źródło zasilania w przypadku braku dostaw energii elektrycznej z Systemu Elektroenergetycznego. W RGZ znajduje się rezerwowe pole umożliwiające przyłączenie linii kablowej zasilania projektowanej hali produkcyjnej. Budynek projektowanej hali produkcyjnej stanowi jedną strefę pożarową. podstawa opracowania Plan zasilania projektowanej hali produkcyjnej przedstawia rysunek 1. (widoczny zasilacz UPS 250 kVA zainstalowany w Rozdzielnicy Głównej Zakładu stanowi źródło zasilania gwarantowanego innych budynków przedsiębiorstwa pominiętych w opracowaniu). W pomieszczeniu Rozdzielnicy Głównej Hali (RGH) należy zainstalować transformator separacyjny 3×400 V/3×200 V + 2×100 V o mocy 63 kVA, znajdujący się na ukompletowaniu ciągu technologicznego (schemat połączeń uzwojeń transformatora przedstawia rysunek 4.). W rozdzielnicy RGH należy zainstalować klimatyzator typu klimakonwektor, zgodnie z projektem branży sanitarnej. Schemat ideowy zasilania rozdzielnic projektowanej hali produkcyjnej przedstawiają rysunki 2 i 3. Zasilanie dwóch projektowanych ciągów technologicznych należy wykonać w układzie zasilania IT. W tym celu z rozdzielnicy RGH należy wyprowadzić kabel YKYżo 5×70 zasilający rozdzielnicę RI, którą należy zainstalować na hali produkcyjnej. Z rozdzielnicy RI należy wyprowadzić kable YKYżo 5×25 przeznaczone do zasilania przewodów szynowych typu „CANALIS – 100, do których poprzez skrzynki przyłączeniowe zostaną przyłączone ciągi technologiczne. Z uwagi na przystosowanie transformatora separacyjnego do zasilania odbiorników jednofazowych oraz trójfazowych, rozdzielnię RI należy wyposażyć w trzy odrębne układy kontroli stanu izolacji (UKSI). Schemat ideowy rozdzielnicy RI przedstawia rysunek 5. Zasilanie oświetlenia projektowanej hali produkcyjnej oraz zasilanie gniazd remontowych przeznaczonych do przyłączania odbiorników przenośnych należy wykonać w układzie TN-S z rozdzielnicy RO (rys. 6.). W rejonie RI należy zainstalować Główną Szynę Uziemiającą (GSU), z którą należy połączyć wszystkie dostępne części przewodzące projektowanej hali produkcyjnej. Z uwagi na wstępowanie dwóch różnych systemów zasilania należy opisać poszczególne rozdzielnice oznaczając ich układ zasilania. Przy każdym gnieździe remontowym należy zamieścić oznaczenie TN-S wskazujące układ zasilania. W projektowanej hali należy zainstalować oświetlenie ogólne oraz instalacje gniazd ogólnych. Plan tej instalacji przedstawia rysunek 7. (izolinie oświetlenia hali zostały pominięte w artykule), na którym zostały oznaczone oprawy oświetlenia awaryjnego wyposażone w indywidualny inwerterowy moduł zasilania. 1. Zlecenie inwestora oraz schemat istniejącego układu zasilania przedsiębiorstwa. 2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75/2002, poz. 690, z późniejszymi zmianami). 3. Wieloarkuszowa norma PN-IEC 60364 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. 4. Norma PN-HD 60364-4-41:2009 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym. 5. Norma PN-HD 60364-5-54:2010 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-54: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Uziemienia, przewody ochronne i przewody połączeń ochronnych. 6. Norma N SEP-E 004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i budowa. 7. Norma N SEP-E 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru. 8. DTR ciągu technologicznego. 9. Norma PN-EN 12464-1:2004 Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzu. 10. Norma PN-EN1838:2005 Zastosowanie oświetlenia. Oświetlenie awaryjne. 11. Norma PN-92/N -1256/02 Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja. 12. Projekt instalacji sanitarnych projektowanej hali produkcyjnej. 13. Uzgodnienia z użytkownikiem, rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń ppoż. oraz rzeczoznawcą ds. bhp. 14. Wizja lokalna w projektowanym obiekcie. stan istniejący Zakład produkcyjny zasilany jest w układzie sieci TN-S ze stacji transformatorowej 15/0,4 kV o mocy 400 kVA pozostającej na majątku użyt- nr 12/2013 stan projektowany w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 65 projekt Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata 66 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 67 projekt Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata 68 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 69 projekt Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata 70 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata nr 12/2013 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 71 projekt Pełny artykuł dostępny odpłatnie po zamówieniu prenumeraty papierowej lub elektronicznej http://www.elektro.info.pl/prenumerata 72 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l nr 12/2013 normy jakość energii elektrycznej i kompensacja mocy biernej Polskie Normy w branży elektrycznej Zestawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące jakości energii elektrycznej i kompensacji mocy biernej, które zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny oraz na podstawie informacji normalizacyjnych zamieszczonych w wersji elektronicznej miesięcznika „Wiadomości PKN – Normalizacja”. Zakres Polskich Norm dotyczących jakości energii elektrycznej i kompensacji mocy biernej ujęty jest kompleksowo w następujących grupach i podgrupach klasyfikacji ICS: 27.100, 29.180, 29.120.70, 29.240.01, 29.240.20, 29.240.30, 29.240.99, 31.060.70, 33.100. Z uwagi na ciągłą nowelizację i aktualizację Polskich Norm zalecamy zbadanie możliwości zastosowania najnowszego wydania tych norm oraz aktualnych projektów Polskich Norm zamieszczonych w zestawieniu. Zachęcamy też do odwiedzenia strony internetowej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego www.pkn.pl. nego (RCCB). Część 1: Postanowienia ogólne. Zastępuje PN-EN 61008-1:2007P. PN-EN 61009-1:2013-06E Wyłączniki różnicowoprądowe z wbudowanym zabezpieczeniem nadprądowym do użytku domowego i podobnego (RCBO). Część 1: Postanowienia ogólne. Zastępuje PN-EN 61009-1:2008P. PN-EN 61643-11:2013-06E Niskonapięciowe urządzenia ograniczające przepięcia. Część 11: Urządzenia ograniczające przepięcia w sieciach elektroenergetycznych niskiego napięcia. Wymagania i metody badań. Zastępuje PN-EN 61643-11:2006P. PN-EN 62423:2013-06E Wyłączniki różnicowoprądowe typu F i typu B z wbudowanym zabezpieczeniem nadprądowym i bez wbudowanego zabezpieczenia nadprądowego do użytku domowego i podobnego. Zastępuje PN-EN 62423:2010E. Polskie Normy dotyczące jakości energii elektrycznej i kompensacji mocy biernej PN-HD 60364-4-43:2012P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-43: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed prądem przetężeniowym. Zastępuje PN-HD 60364-4-43:2010E. PN-EN 50065-1:2012P Transmisja sygnałów w sieciach elektrycznych niskiego napięcia w zakresie częstotliwości od 3 kHz do 148,5 kHz. Część 1: Wymagania ogólne, zakresy częstotliwości i zaburzenia elektromagnetyczne. Zastępuje PN-EN 50065-1:2011E. PN-HD 60364-4-442:2012E Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-442: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona instalacji niskiego napięcia przed przepięciami dorywczymi powstającymi wskutek zwarć doziemnych w układach po stronie wysokiego i niskiego napięcia. Zastępuje PN-IEC 60364-4-442:1999P. PN-EN 50526-1:2012E Zastosowania kolejowe. Urządzenia stacjonarne. Ograniczniki przepięć prądu stałego i urządzenia ograniczające napięcie. Część 1: Ograniczniki przepięć. Zastępuje PN-EN 50123-5:2004P. PN-EN 50539-11:2013-06E Niskonapięciowe urządzenia ograniczające przepięcia. Urządzenia ograniczające przepięcia do zastosowań specjalnych z wyłączeniem napięcia stałego. Część 11: Wymagania i badania dla SPD w zastosowaniach fotowoltaicznych. PN-EN 55022:2011P Urządzenia informatyczne. Charakterystyki zaburzeń radioelektrycznych. Poziomy dopuszczalne i metody pomiaru. Zastępuje PN-EN 55022:2013 zgodnie z decyzją 1/2013 Prezesa PKN. PN-EN 55024:2011P Urządzenia informatyczne. Charakterystyki odporności. Poziomy wymagane i metody pomiarów. Zastępuje PN-EN 55024:2013 zgodnie z decyzją 1/2013 Prezesa PKN. PN-EN 60038:2012P Napięcia znormalizowane CENELEC. Zastępuje PN-EN 60038:2011E. PN-EN 61000-4-4:2013-05E Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC). Część 4-4: Metody badań i pomiarów. Badanie odporności na serie szybkich elektrycznych stanów przejściowych. Zastępuje PN-EN 1000-4-4:2010P. PN-EN 61008-1:2013-05E Wyłączniki różnicowoprądowe bez wbudowanego zabezpieczenia nadprądowego do użytku domowego i podob- nr 12/2013 PN-HD 60364-4-444:2012P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-444: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed zakłóceniami napięciowymi i zaburzeniami elektromagnetycznymi. Zastępuje PN-HD 60364-4-444:2010E. PN-HD 60364-5-534:2012P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-53: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Odłączanie izolacyjne, łączenie i sterowanie. Sekcja 534: Urządzenia do ochrony przed przepięciami. Zastępuje PN-HD 60364-5-534:2009E. PN-HD 60364-5-559:2012E Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 5-559: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Oprawy oświetleniowe i instalacje oświetleniowe. Zastępuje PN-HD 60364-5-559:2010P. PN-HD 60364-7-718:2013-12E Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 7-718: Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Obiekty komunalne i miejsca pracy. Projekt PN-prEN 61954:2011/prA1 Statyczne kompensatory mocy biernej (SVC). Badanie zaworów tyrystorowych. Projekt PN-prEN 62116 Procedura badania ochrony przed zanikiem napięcia w sieci w przypadku falowników fotowoltaicznych włączonych do sieci energetycznej. Zastąpi PN-EN 62116:2011. Jerzy Nowotczyński, Krystyna Nowotczyńska w w w. e l e k t r o . i n f o . p l 73 wielcy elektr ycy Kazimierz Szpotański Fot. arch. (1887–1966) Kazimierz Szpotański urodził się 16 grudnia 1887 roku we Wrocławiu. Pochodził z polskiej, patriotycznej rodziny. W latach 1905–1907 studiował elektrotechnikę w Wyższej Szkole Technicznej w Mittweidzie. Uczęszczał również na wykłady Politechniki w Charlottenburgu, gdzie uzyskał dyplom inżyniera elektyka. Po studiach pracował w fabrykach koncernu AEG (Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Kazimierz Szpotański założył w małym mieszkaniu w Warszawie Fabrykę Aparatów Elektrycznych. Kazimierz Szpotański P oczątkowo zatrudniał 2 osoby i produkował wyłączniki do światła. W 1928 roku Szpotański podjął się produkcji liczników elektrycznych. Dzięki umiejętnemu zarządzaniu firma Szpotańskiego cały czas się rozwijała i zdobywała nowych klientów. Bardzo szybko stała się największym w przedwojennej Polsce przedsiębiorstwem produkującym aparaturę elektryczną. Kryzys nie powstrzymał elektryfikacji kraju, a zapotrzebowanie na liczniki energii elektrycznej wciąż rosło. Na uwagę zasługiwało także nowatorskie podejście Szpotańskiego do organizacji pracy oraz stosunków międzyludzkich. Relacje z pracownikami układał na zasadzie wzajemnego zrozumienia i szacunku. Na terenie zakładu funkcjonowały: stołówka, biblioteka, czytelnia, klub sportowy oraz sklep spożywczy. Sam właściciel wielokrotnie podkreślał, że produkcja w jego fabr yce musi odpowiadać systemowi IEEN (jakości, ekonomii, estetyce i nowoczesności). Wyroby fabryki prezentowane były na wystawach krajowych i zagranicznych. Szczególnym osiągnięciem Fabr yki Aparatów Elektrycznyc była produkcja zespołów rentgenowskich. W 1939 roku wytwarzano w FAE około 400 różnych 74 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l aparatów o najwyższym wówczas napięciu 150 kV. W 1939 roku firma osiągnęła aż 50% udziału w sprzedaży na krajowym rynku aparatów elektrycznych. Przed wojną fabryka zatrudniała 1500 pracowników, w tym 120 inżynierów. W czasie wojny przedsiębiorstwo nadal funkcjonowało. Opracow y wano nowe prototypy aparatów elektrycznych na czas powojenny. Dzięki organizowanym praktykom Szpotański chronił młodzież przed wywózką na roboty do Niemiec. Przez lata wojny przedsiębiorstwo zostało zniszczone i rozgrabione, a w 1945 roku doszło do jego upaństwowienia. Szpotański powrócił do fabryki, ale we wrześniu 1947 roku został z niej usunięty. W 1950 roku wyrzucono go również z własnego domu. Dzięki pomocy kolegów uzyskał stanowisko w Centralnym Zarządzie Biur Projektów Budownictwa Przemysłowego. W 1960 roku przeszedł na emeryturę. Po 1990 roku fabryka została sprzedana koncernowi ABB. Poza własną działalnością gospodarczą Szpotański chętnie brał udział w życiu społecznym. W 1912 roku uczestniczył w Zjeździe Techników Polskich w Krakowie, a w 1918 został członkiem Koła Elektrotechników przy Stowarzyszeniu Techników w Warszawie. Następnie wszedł do zarządu Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich. Pełnił funkcję prezesa w latach 1938-1939 i 1939-1946. Jego wielkim osiągnięciem, wspólnie z prof. Januszem Groszkowskim, było po- łączenie kilku organizacji elektrów w jedną pod nazwą Stowarzyszenia Elektryków Polskich. W 1939 roku okupant zdelegalizował wszystkie stowarzyszenia, poza Związk iem P rzemysłowców Meta low ych, w którym Szpotański przewodniczył Grupie Elektrotechnicznej. Pod skrzydłami tej organizacji z inicjatywy Szpotańskiego Stowarzyszenie Elektryków Polskich kontynuowało swą działalność w konspiracji. Po wojnie Kazimierz Szpotański wznowił oficjalną działalność SEP. Gdy do towarzystwa dołączyli zwolennicy nowej władzy, Stowarzyszenie Elektryków Polskich zostało włączone do Naczelnej Organizacji Technicznej, a Szpotański ustąpił z funkcji prezesa. Po 1956 roku Szpotański znów udzielał się w Stowarzyszeniu. W 1959 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Prywatnie był mężem Marii Miłkowskiej, z którą miał dwójkę dzieci. Zmarł 10 lipca 1966 roku w swoim rodzinnym domu. W 1969 roku na Zjeździe 50-lecia SEP został pośmiertnie uhonorowany najwyższą nagrodą stowarzyszeniową – Członkiem Honorowym SEP. Wyróżnienie odebrała żona Maria oraz syn Jacek. W 1989 roku jego imieniem została nazwana ulica w Międzylesiu, znajdująca się niedaleko dawnej FAE. W 2012 roku, z okazji 125. rocznicy jego urodzin, została wydana monografia Kazimierz Tadeusz Szpotański (1887–1966). Oprac. Emilia Sobiesiak nr 12/2013 recenzja jakość dostawy energii elektrycznej, zaburzenia wartości skutecznej napięcia prof. dr hab. inż. Zbigniew Hanzelka P od koniec 2013 roku, nakładem Wydawnictwa AGH, ukazała się książka autorstwa prof. dr. hab. inż. Zbigniewa Hanzelki pt. „Jakość dostawy energii elektrycznej. Zaburzenia wartości skutecznej napięcia”. Książka została opublikowana pod patronatem Komitetu Elektrotechniki Polskiej Akademii Nauk. Stanowi pierwszą część serii prezentującej zagadnienia składające się na współczesne pojęcie jakości dostawy energii elektrycznej. Jakość energii elektrycznej staje się jednym z ważniejszych problemów współczesnej elektroenergetyki, z którym stykają się praktycznie wszyscy jej użytkownicy. Problem jakości jej dostaw jest ściśle związany ze światowym rozwojem gospodarczym i staje się zjawiskiem powszechnym. W prezentowanej monografii wykorzystano liczne rejestracje wykonane w ramach prac prowadzonych przez Centrum Promocji Jakości i Efektywności Energii Elektrycznej, funkcjonujące przy Wydziale Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Książka składa się z ośmiu rozdziałów oraz trzynastu załączników. W pierwszym rozdziale autor opisał podstawowe zagadnienia związane z jakością energii elektrycznej oraz źródłami jej zakłóceń. W drugim skupił się na wprowadzeniu do zagadnień normalizacyjno-prawnych dotyczących kompatybilności elektromagnetycznej oraz jakości energii elektrycznej. Kolejne dwa rozdziały zostały poświęcone wolnym zmianom napięcia oraz wahaniom napięcia. Znajdzie tam Czytel- GRUPA silaniu, które uważane są za najgroźniejsze zjawisko generujące wysokie straty u kluczowych odbiorców energii elektrycznej. Na końcu rozdziału zamieszczono opis metod pomiarowych oraz wymagania norm i przepisów, a także opis metod i sposobów lokalizacji źródeł zapadów i krótkich przerw w zasilaniu. Kolejne dwa rozdziały zostały poświęcone układom zasilania o podwyższonych wskaźnikach energetycznych oraz regulacji jakości dostawy energii elektrycznej. Cennym uzupełnieniem książki są załączniki, w których autor zgromadził podstawowe definicje z zakresu energii elektrycznej, klasy środowiska elektromagnetycznego, wymagania wybranych norm dotyczących kompatybilności oraz jakości energii elektrycznej oraz szereg innych ciekawych informacji znajdujących zastosowanie w praktyce. Załączniki o numerach od 4 do 13 można znaleźć na stronie internetowej www.jakośćenergii.agh.edu.pl, ponieważ podlegają one częstej aktualizacji i modyfikacji. Na końcu każdego rozdziału podana jest bogata literatura, która pozwoli dociekliwym Czytelnikom na poszerzenie wiedzy. Prezentowana książka jest ilustrowana licznymi rysunkami, które ułatwiają zrozumienie zawartych w niej treści merytorycznych. Stanowi kompendium wiedzy z zakresu jakości energii elektrycznej i jest przeznaczona głównie dla inżynierów elektryków zajmujących się projektowaniem lub eksploatacją urządzeń elektrycznych. Tekst mgr inż. Julian Wiatr 65 ZŁ z VAT nik oprócz wywodów teoretycznych szereg zastosowań praktycznych ze szczególnym uwzględnieniem techniki pomiarowej zmienności napięcia. Piąty rozdział prezentowanej książki został w całości poświęcony asymetrii prądów i napięć, która mimo że ma znaczny wpływ na jakość dostarczanej energii elektrycznej, jest bagatelizowana w innych publikacjach z tego zakresu. Opisano w nim podstawy teoretyczne, sposoby pomiaru oraz metody zapobiegania zjawisku asymetrii. Szósty rozdział to bogata monografia poświęcona wyłącznie zapadom i krótkim przerwom w zasilaniu. Po wprowadzeniu teoretycznym, autor opisał źródła i przyczyny powstawania zapadów oraz krótkich przerw w zasilaniu. Uwypuklone zostały skutki zapadów oraz krótkich przerw w za- www.ksiegarniatechniczna.com.pl Księgarnia Techniczna tak, zamawiam książkę .............................................................................................................. imię nazwisko firma zawód wykonywany kod NIP miejscowość ulica ul. Karczewska 18 04-112 Warszawa tel.: 22 512 60 60 faks: 22 810 27 42 e-mail: [email protected] www.ksiegarniatechniczna.com.pl w liczbie ........... egz., w cenie ................. + koszty przesyłki 13 zł, płatności dokonam przy odbiorze. nr tel./faks lok. e-mail Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy MEDIUM w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę MEDIUM do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. data Podpis Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. Kupon należy nakleić na kartę pocztową i przesłać na adres: Grupa Medium, ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa, lub przesłać faksem: 22 810 27 42 czytelny podpis krzyżówka 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 21 13 13 14 15 16 17 8 18 19 20 21 22 24 15 27 25 23 26 4 28 29 30 2 31 GRUPA 32 33 34 14 35 36 16 37 38 41 42 40 7 43 45 44 39 46 10 47 48 17 49 50 51 52 53 54 12 3 55 56 60 57 11 58 22 61 59 62 6 63 5 65 64 66 67 68 9 69 70 1 71 72 20 73 74 18 1 2 3 4 5 6 7 19 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Litery z pól ponumerowanych od 1 do 22 utworzą hasło. Rozwiązanie (hasło) prosimy nadsyłać do 20 marca 2014 r. na adres redakcji (kupon zamieszczamy obok). Laureatem krzyżówki z numeru 10/2013 został Pan Sławomir Jakubowski. Gratulujemy! (jasa) 76 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l Z okazji świąt Bożego Narodzenia przygotowaliśmy specjalną krzyżówkę, w której do wygrania są aż 3 nagrody! 2 sztuki szczypiec nastawnych „Cobra” do rur, z rękojeścią PCW Knipex zestaw wkrętaków Wera Kraftform Kompakt 28 Kupon należy nakleić na kartę pocztową i przesłać na adres: 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18 lub przesłać faksem na numer: 22 810-27-42 Data: ................................ Podpis: .................................................... Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę Medium oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny. 1 przedmioty wykonane techniką kowalstwa artystycznego; 2 menel; 3 marka samochodu osobowego; 4 ze stolicą w Limie; 5 zaraza żelaza; 6 mierzony w omach; 7 nazwa pionu organizacyjnego Armii Krajowej zajmującego się organizacją i prowadzeniem akcji dywersyjnych i sabotażowych; 8 język Ludwika Zamenhofa; 9 sztuka plastyczna; 10 dziejopisarstwo; 14 miota strzały; 15 dalszy plan na obrazie; 16 neuron; 17 do gotowania wody; 20 miasto nad Parsętą; 21 lekki sarkazm; 23 kupon towarowy; 25 gryzoń niezbędny przy komputerze; 26 element instalacji odgromowej, służący bezpośredniemu przyjęciu wyładowań piorunowych i odprowadzeniu ich do ziemi; 27 w informatyce jako symbol pliku; 28 osmański monarcha; 32 trzyma się prawideł; 33 litera do oznaczania wielkości oporu elektrycznego; 34 bezpieczniak; 37 wedle stawu; 39 grabież; 40 czynność zabezpieczająca podłoże przed wpływem szkodliwych czynników; 42 pokrywa skorupiaka; 43 pęd wyrosły przy pniu; 45 imituje złoto; 47 radosne zaangażowanie; 48 łagodny, ciepły wiatr; 49 sprzęt zimowy; 53 scena polityczna; 54 w instalacji elektrycznej łączy, przerywa bądź dzieli jej obwody; 55 opór pozorny układów elektrycznych, akustycznych bądź mechanicznych; 57 przyrząd optyczny do badania światła spolaryzowanego; 58 ptak drapieżny; 61 typ silnika spalinowego; 63 ciarki; 67 osiedle olimpijczyków; 68 agencyjna informacja z ostatniej chwili; 69 państwo na Półwyspie Arabskim. imię: ................................................... nazwisko: .................,............................................... zawód wykonywany .......................................................................................... ulica: ...................................................................................... nr ............... lok. ................... telefon...................................................... e-mail ............................................................. kod .. .. – .. .. .. miejscowość .................................................................................................. hasło krzyżówki: .................................................................................................................. poziomo 1 tysięczna część ampera; 8 ciepłownik; 11 urządzenie telekomunikacyjne umożliwiające dwukierunkowe przesyłanie informacji; 12 w fizyce znane jako elektryczne; 13 największa wartość wielkości zmieniającej się okresowo; 15 dzieło rąk lub wyobraźni; 16 narzędzie do robienia rowków na pilnikach; 18 nieruchomy element prądnicy; 19 rodzaj fotometru, używany jako światłomierz w fotografii i technice filmowej; 22 odtwórca roli; 24 jednostka techniczna przepływu prądu odpowiadająca sile motorycznej wytworzonej przez prąd 1 ampera płynący w jednym zwoju przewodu; 29 na metalu tworzy go warstwa tlenków; 30 konkurs telewizyjny; 31 procent od sumy weksla; 35 cenny stary przedmiot; 36 greckie forum; 38 pod zarządem arcybiskupa; 41 składnik zaprawy murarskiej; 44 główna tętnica; 46 montaż dodatkowego zabezpieczenia; 49 potocznie o kablu; 50 wypełnienie ubytku w zębie; 51 motyw zdobniczy; 52 dorożkarz; 56 odprężenie fizyczne i psychiczne; 59 przedmiot; 60 kultowy samochód osobowy z epoki ZSRR; 62 szansa; 63 ścięcie piłki w tenisie; 64 współplemieniec Winnetou; 65 utwór o tematyce żałobnej; 66 sposób elektrolitycznego zabezpieczenia powierzchni stalowej przed korozją; 70 emblemat; 71 rodzaj japońskiej przekąski; 72 kotwica elektromagnesu; 73 jedna z grup pierwiastków chemicznych wydzielona z układu okresowego; 74 opór elektryczny czynny. pionowo ufundowane przez sklep internetowy ProfiTechnik dystr ybucja ACEL Gdańsk, ul. Twarda 6c, tel. 58/340-14-45 www.acel.com.pl AMPER sp. j. Bolesławiec, ul. Wróblewskiego 7e, tel. 75/732-61-54 ASTE Sp. z o.o. Gdańsk, Kowale, ul. Magnacka 25, tel. 58 340 69 00 www.aste.pl BARGO Sp. z o.o., Dziekanów Polski, ul. Kolejowa 223, tel. 22/751-29-29 www.bargo.pl COSIW-SEP Warszawa, ul. Świętokrzyska 14, tel. 22/336-14-19, 336-14-20, 336-14-21 www.cosiw.sep.com.pl ELECTRIC Gdańsk, ul. Grunwaldzka 481, tel. 58/344-73-54 ELEKTRO-PARTNER- HURTOWNIE ELEKTRYCZNE Ząbkowice Śl., ul. Niepodległości 24, tel. 74/815-40-00 ELGED – HURTOWNIA ARTYKUŁÓW ELEKTRYCZNYCH Inowrocław, ul. Metalowców 7, tel. 52/356-55-40 FH EL-INSTAL Bartoszyce, ul. Szewców 7 HURTOWNIA ELEKTROTECHNICZNA ELMAT Żary, ul. Hutnicza 1 Sieć hurtowni Elektrotechnika „MORS” Sp. z o.o. Gdynia, ul. Hutnicza 35, tel.58/785-99-99 ELMI www.elmi.net.pl Giżycko, ul. Smętka 6A, tel. 87/428-47-88 Rynkowa 6, 11-400 Kętrzyn, tel. 89/752-20-68 PPH ELNOWA Bydgoszcz, ul. Szubińska 17, tel. 52/375-45-71 ELPIE Sp. z o.o. www.elpie.com.pl Lublin, ul. Inżynierska 3, tel. 81/744-26-51 Chełm, ul. Mickiewicza 7A, tel./faks 82/564-86-91 Zamość, ul. Hrubieszowska 63, tel./faks 84/639-84-95 Puławy, ul. Włostowicka 3, tel./faks 81/886-41-50 Biała Podlaska, ul. Handlowa 1, tel./faks. 83/342-07-61 Hrubieszów, ul. Polna 1, tel./faks 84/697-23-56 euroKABEL-prorem Sp. z o.o. Starachowice, ul. Kościelna 98A ZAKŁAD ENERGETYCZNY TORUŃ ENERGOHANDEL Sp. z o.o. www.energohandel.com.pl Toruń, ul. Wschodnia 36b, tel. 56/659-57-75 Włocławek, ul. Duninowska 8, tel. 54/233-29-25 Brodnica, ul. 18 Stycznia 40, tel. 56/697-53-67 Grudziądz, ul. M. Curie-Skłodowskiej 6/7, tel. 56/642-18-80 Rypin, ul. Pisaki 31, tel. 54/423-13-90 Radziejów Kujawski,ul. Brzeska 19, tel. 54/285-34-48 Toruń, ul. P.Fr.Skarbka 7/9, tel. 56/659-56-35 FERT KSIĘGARNIA BUDOWLANA Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54A, tel. 12/294-73-99 78 w w w. e l e k t r o . i n f o . p l FHU MAKRO Bochnia, ul. Proszkowa 40A, tel. 14/611-15-75 Kraków, ul. Królewska 2, tel. 12/292-80-51 Wieliczka, ul. Narutowicza 24, tel. 12/278-59-74 Polska Grupa Elektryczna FORUM-RONDO Sp. z o.o. Morszków, 08-304 Jabłonna Lacka, tel. 25/787-18-10 www.forum-rondo.pl APARATEX, 63-400 Ostrów Wielkopolski, ul. Prądzyńskiego 30, tel./faks 62/737-27-62 AREL, 10-406 Olsztyn, ul. Lubelska 29c, tel./faks 89/532-02-93 BANASIAK Sławomir, 62-700 Turek, ul. Kolska Szosa 7b, tel./faks 63/278-39-05 BASS, 04-376 Warszawa, ul. M. Paca 48, tel.22/870-75-05, BERM GROSFELD, 18-300 Zambrów, ul. Wiśniowa 13, tel./faks 86/271-41-31 BTS 2, 18-402 Łomża, ul. Poznańska 43, tel. 86/ 218-45-00 CANDELA, 48-250 Głogówek, ul. Dworcowa 8, tel./faks 77/406-77-12 CONECT, 08-400 Garwolin, Aleja Legionów 47, tel. 25/786-28-90 DELTA, 20-445 Lublin, ul. Zemborzycka 112B, tel. 81/745-25-99 DOKO, 87-300 Brodnica, ul. Lidzbarska 2, tel. 56/697-01-48 ELBUD, 07-200 Wyszków, ul. I Armii Wojska Polskiego 173, tel. 29/743-11-50 ELESKO, 42-200 Częstochowa, ul. Bór 77/81A, tel. 34/363-33-68 ELEKTRA, 06-500 Mława, ul. Warszawska 65, tel./faks 23/654-34-30 ELEKTROHURT, 61-756 Poznań, ul. Małe Garbary 7A, tel. 61/853-02-53 ELEKTROMAX, 62-300 Września, ul. Warszawska 27a, tel. 61/436-75-10 ELEKTRO-PARTNER Centrala, 57-200 Ząbkowice Śląskie, ul. Niepodległości 24, tel./faks 74/815-40-00 ELEKTROS, 59-700 Bolesławiec, ul.10 Marca 6, tel./faks 75/732-41-98 ELEKTROTECH, 62-800 Kalisz, ul. Wojska Polskiego 13, tel. 62/766-51-72 ELEKTRYK, 17-300 Siemiatycze, ul. Zaszkolna 26, tel. 85/655-54-80 ELGOR, 77-100 Bytów, ul. Sikorskiego 41, tel. 59/822-33-16 ELHURT, 58-200 Dzierżoniów, ul. Strumykowa 2, tel./faks 74/831-86-00 ELMEHURT, 87-800 Włocławek, ul. Okrężna 2b, tel. 54/231-14-25 ELMEX, 10-420 Olsztyn, ul. Żelazna 7a, tel./faks 89/535-14-05 ELMONTER, 08-300 Sokołów Podlaski, ul. Kosowska 5, tel./faks 25/781-54-84 ELTOM, 89-600 Chojnice, ul. Drzymały 14, tel. 52/396-01-26 ELTRON, 18-100 Łapy, ul. Mostowa 4, tel. 85/715-68-44 EL-DAR, 26-600 Radom, ul. Przytycka 25a, tel. 48/331-74-24 ELMAT, 37-450 Stalowa Wola, ul. Kwiatkowskiego 2, tel. 15/844-55-17 EL-SAM, 07-410 Ostrołęka, ul. 11 listopada 21, tel./faks 29/760-29-20 ELUS, 83-300 Kartuzy, ul. Kościerska 1A, tel./faks 58/681-15-38 FIRMA HANDLOWA HURT-DETAL, 16-400 Suwałki, ul. Sejneńska 57, tel./faks 87/563-18-85 IMPULS, 68-100 Żagań, ul. Gen. Bema 19, tel./faks 68/367-05-20 INSTALATOR, 38-400 Krosno, ul. Krakowska 147 A, tel./faks 13/432-37-90 JALEX, 05-400 Otwock, ul. Świderska 22, tel. 22/779-13-10 JANTESSA, 05-092 Łomianki, ul. Warszawska 51, tel. 22/751- 30-88 KRAK-OLD, 30-704 Kraków, ul. Na Dołach 2, tel./faks 12/656-30-71 KWANT II, 33-200 Dąbrowa Tarnowska, ul.Graniczna 6a, tel./faks 14/642-41-69 LUMIER, 91-203 Łódź, ul. Traktorowa 109, tel. 42/272-30-00 ŁĄCZNIK, 64-600 Oborniki, ul. Staszica 1D, tel. 61/ 646-30-22 MARCUS, 58-100 Świdnica, ul. Husarska 1, tel. 74/851-44-57 MAPEX, 95-200 Pabianice, ul. Św. Jana 48, tel./faks 42/215-31-47 MERKURION, 05-827 Grodzisk Mazowiecki, ul. Królewska 14, tel./faks 22/724-04-33ZPH PEX-POOL, 39-200 Dębica, ul. Fredry 3, tel. 14/670-23-81 POLMARK, 33-150 Wola Rzędzińska 589c, tel./faks 14/679-22-79 SEPIX, 76-200 Słupsk, ul. Ogrodowa 23, tel./faks 59/841-12-91 inmedio IN MEDIO SALONY SPRZEDAŻY PRASY IN MEDIO NOWA FRANCE Sp. z o.o. Poznań, ul. Złotowska 30, tel. 61/864-57-01 KSIĘGARNIA TECHNICZNA DOMU WYDAWNICZEGO MEDIUM Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. 22/810-21-24 KSIĘGARNIA „QUO VADIS” Elbląg, ul. 1 Maja 35, tel. 55/232-57-91 Platforma Handlowa ELENET e-hurtownia ELENET, www.elektrotechnika.net.pl POLAMP Sp. z o.o. www.polamp.com Giżycko, ul. Przemysłowa 1, tel. 87/429-89-00 Giżycko, ul. Armii Krajowej 7, tel. 87/428-32-68 Ełk, ul. Suwalska 82B, tel. 87/621-62-18 SKLEP INTERNETOWY: www.POLAMPY.pl HURTOWNIA ELEKTROTECHNICZNA ROMI [email protected] www.romisj.pl Warszawa, ul. Kłobucka 10, tel. 22/857 31 83 RUCH SA SIEĆ SPRZEDAŻY RUCH W CAŁYM KRAJU SEP www.sep.org.pl STOWARZYSZENIE ELEKTRYKÓW POLSKICH Oddziały SEP w calym kraju SOLAR Polska Sp. z o.o. www.solar.pl Łódź, ul. Rokicińska 162, tel. 42/677 58 00 (centrala), 42/677 58 32 (sklep) Gliwice, ul. Ligocka 15, tel. 32/270 60 10, 14 Jastrzębie-Zdrój, ul. Podhalańska 31, tel. 32/471 31 21 Katowice, ul. Pułaskiego 20, tel. 32/346 16 45, 46 Kępno, ul. Poznańska 4, tel. 62/782 14 18, 19 Konin, ul. Poznańska 47, tel. 63/249 11 70 Kraków, ul. Radzikowskiego 35, tel. 12/638 91 00 Lublin, ul. Witosa 3, tel. 81/745 59 00 Poznań, ul. Czechosłowacka 108, tel. 61/832 62 58 Radlin, ul. Rybnicka 125, tel. 32/456 02 87, 32/456 03 10 Rybnik, ul. Podmiejska 81, tel. 32/739 17 07 Szczecin, ul. Heyki 3, tel. 91/485 44 00 Tarnów, ul. Przemysłowa 4F, tel. 14/629 80 20 Wałbrzych, ul. Armii Krajowej 1, tel. 74/880 01 14, 17 Wrocław, ul. Krakowska 141-155, tel. 71/377 19 00 SPE www.spe.org.pl STOWARZYSZENIE POLSKICH ENERGETYKÓW Oddziały SPE w całym kraju. Punkty sieci empik w całej Polsce. elektro.info można kupić w całej Polsce KONTAKT W SPRAWIE DYSTRYBUCJI ANETA KACPRZYCKA TEL. 22 512 60 83 E-MAIL: [email protected] nr 12/2013
Podobne dokumenty
nieodpłatnie w formacie PDF
Specjalista ds. dystrybucji ANETA KACPRZYCKA [email protected]
Specjalista ds. prenumeraty ANNA SERGEL [email protected]
Kierownik ds. promocji MARTA LESNER-WIRKUS [email protected]...
