DKOS-4014

Alicja Długołęcka-Lach, Grażyna Tworkiewicz-Bieniaś
WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE
Program nauczania w gimnazjum
Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro
Minister Edukacji Narodowej i Sportu dopuszcza do u¿ytku szkolnego „Program do
realizacji przedmiotu wychowanie do ¿ycia w rodzinie dla gimnazjum”, autorstwa Alicji
D³ugo³êckiej-Lach, Gra¿yny Tworkiewicz-Bieniaœ, przeznaczony dla gimnazjum,
recenzowany przez prof. dr. hab, med. Zbigniewa Lwa Starowicza – rekomendacja
Towarzystwa Rozwoju Rodziny, prof. dr. hab. Mariê Trawiñsk¹ – rekomendacja
Towarzystwa Rozwoju Rodziny i prof. dr. Andrzeja Jaczewskiego – rekomendacja
Uniwersytetu Warszawskiego.
Numer dopuszczenia: DKOS-4014-21/02
Projekt ok³adki i strony tytu³owej
Stefan Drewiczewski/FOQS
Sk³ad i ³amanie
Krzysiek Bo¿ek
Redaktor
Teresa Maciszewska
Nadzór edytorski
Magdalena Hamid
© Copyright by Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro Sp. z o. o.
Warszawa 2002 r.
Druk i oprawa
Przedsiêbiorstwo Wydawniczo-Poligraficzne GRYF SA
Ciechanów, ul. Sienkiewicza 51
Wydanie I, Warszawa 2002 r.
Oficyna Edukacyjna * Krzysztof Pazdro Spó³ka z o. o.
ul. Koœciañska 4, 01-695 Warszawa
www.pazdro.com.pl
e-mail: [email protected]
ISBN 83 88409-20-4
2
WZDP.p65
2
2002-05-02, 19:27
SPIS TREŒCI
Wstêp
5
Program a siatka godzin
5
Treœci programowe
10
Samoœwiadomoœæ a proces dojrzewania
Pojêcie autorytetu
Œwiadomy wybór Ÿróde³ informacji
IntymnoϾ
AsertywnoϾ
Dojrzewanie p³ciowe dziewcz¹t i ch³opców
Dojrza³oœæ
Zaburzenia rozwojowe i choroby przenoszone drog¹ p³ciow¹
P³odnoœæ cz³owieka
Rozpoznawanie fazy p³odnoœci w cyklu miesi¹czkowym
Œwiadome planowanie rodziny
Zap³odnienie, ci¹¿a, poród
Fazy ¿ycia cz³owieka
Wyra¿anie uczuæ
Rola komunikacji w kszta³towaniu pozytywnych relacji miêdzyludzkich
P³eæ
Zachowania seksualne
Inicjacja seksualna
¯ycie seksualne jako wartoœæ
PrzyjaŸñ – zakochanie – mi³oœæ
¯ycie w rodzinie
10
11
12
13
14
15
16
17
18
20
21
22
23
23
24
25
26
27
28
29
30
3
WZDP.p65
3
2002-05-02, 19:27
WSTÊP
Program zawiera treœci, które wynikaj¹ obligatoryjnie z Podstawy programowej oraz takie, które stanowi¹ autorsk¹ propozycjê rozszerzenia wiedzy
z zakresu przedmiotu „Wychowanie do ¿ycia w rodzinie”. Ide¹ przewodni¹
programu jest podmiotowe traktowanie ucznia, zachêcenie go do autorefleksji nad w³asnym rozwojem i kszta³towania pozytywnych i wartoœciowych relacji miêdzyludzkich. Wartoœci¹ nadrzêdn¹, na której opieraj¹ siê
treœci programowe, jest cz³owiek o zintegrowanej osobowoœci, wewn¹trzsterowny, odpowiedzialny, prawid³owo funkcjonuj¹cy w rodzinie i spo³eczeñstwie.
PROGRAM A SIATKA GODZIN
Na realizacjê programu jest przewidzianych 40 jednostek lekcyjnych wed³ug
nastêpuj¹cego podzia³u:
1. Samoœwiadomoœæ a proces dojrzewania – 1 lekcja
2. Pojêcie autorytetu – 2 lekcje
3. Œwiadomy wybór Ÿróde³ informacji – 2 lekcja
4. IntymnoϾ Р1 lekcja
5. AsertywnoϾ Р3 lekcje
6. Dojrzewanie p³ciowe dziewcz¹t i ch³opców – 4 lekcje
7. Dojrza³oœæ – 2 lekcje
8. Zaburzenia rozwojowe i choroby przenoszone drog¹ p³ciow¹ – 2 lekcje
9. P³odnoœæ cz³owieka – 1 lekcja
10. Rozpoznawanie fazy p³odnoœci w cyklu miesiêcznym – 1 lekcja
11. Œwiadome planowanie rodziny – 1 lekcja
12. Zap³odnienie, ci¹¿a, poród – 2 lekcje
13. Fazy ¿ycia cz³owieka – 2 lekcje
14. Wyra¿anie uczuæ – 2 lekcje
15. Rola komunikacji w kszta³towaniu pozytywnych relacji miêdzyludzkich
– 3 lekcje
16. P³eæ – 3 lekcje
17. Zachowania seksualne – 1 lekcja
18. Inicjacja seksualna – 1 lekcja
19. ¯ycie seksualne jako wartoœæ – 1 lekcja
20. PrzyjaŸñ, zakochanie, mi³oœæ – 2 lekcje
21. ¯ycie w rodzinie – 3 lekcje
5
WZDP.p65
5
2002-05-02, 19:27
Cele programu wynikaj¹ z podstawowych celów edukacyjnych przedmiotu:
„Wychownie do ¿ycia w rodzinie” i s¹ zgodne z podstaw¹ programow¹ kszta³cenia ogólnego:
1. Przyjêcie integralnej wizji osoby ludzkiej; wybór i urzeczywistnianie wartoœci s³u¿¹cych rozwojowi osobowemu.
2. Rozwi¹zywanie problemów i pokonywanie trudnoœci okresu dorastania
oraz zadañ szko³y:
A. Stymulowanie procesu samowychowania u uczniów.
B. Wspó³praca z rodzicami w zakresie prawid³owych relacji miêdzy nimi
a dzieckiem.
C. Pomoc we w³aœciwym prze¿ywaniu okresu dojrzewania.
D. Wzmacnianie procesu identyfikacji z w³asn¹ p³ci¹.
E. Wspieranie rozwoju moralnego i kszta³towania hierarchii wartoœci.
F. Promowania integralnej wizji seksualnoœci cz³owieka; ukazanie jednoœci
pomiêdzy dzia³aniem seksualnym a mi³oœci¹ i odpowiedzialnoœci¹.
G. Tworzenie klimatu dla kole¿eñstwa i przyjaŸni oraz szacunku dla cz³owieka.
H. Pomoc w poszukiwaniu odpowiedzi na podstawowe pytania egzystencjalne.
CELE G£ÓWNE PROGRAMU AUTORSKIEGO
1. Pobudzenie uczniów do refleksji nad sob¹ i wykazanie im roli samoœwiadomoœci w procesie indywidualnego rozwoju (ad 1, A, B, C, E, H).
2. Pobudzenie uczniów do refleksji przy wyborze wzorców osobowych
i ludzi bêd¹cych Ÿród³em wiedzy i wsparcia w okresie dojrzewania (ad 1,
2, A, B, C, E, G, H).
3. Zachêcenie uczniów do dokonywania œwiadomych wyborów Ÿróde³ informacji dotycz¹cych dojrzewania, p³ciowoœci, stosunków miêdzyludzkich i rodziny (ad 1, 2, A, C, E, F, H).
4. Zapoznanie uczniów z pojêciem intymnoœci i prawem do jej ochrony (ad 1,
2, A, B, C, E, F, G).
5. Zapoznanie uczniów z podstawami asertywnoœci i przeæwiczenie praktycznych umiejêtnoœci odmawiania oraz zachêcenie ich do samodzielnego podejmowania decyzji i przeciwstawiania siê postawom konformistycznym (ad 1, 2, A, B, C, E, F, G, H).
6. Zapoznanie uczniów z podstawowymi procesami zachodz¹cymi w ich organizmach w okresie dojrzewania (ad 2, A, C, D, F, G).
6
WZDP.p65
6
2002-05-07, 20:17
7. Uœwiadomienie uczniom, ¿e dojrzewanie jest procesem d³ugotrwa³ym,
obejmuj¹cym ca³e ¿ycie cz³owieka i nie dotyczy jedynie aspektu biologicznego (ad 1, 2, A, C, E, F, H).
8. Uœwiadomienie uczniom, w jakich sytuacjach i z jakimi problemami dotycz¹cymi procesu dojrzewania powinni skonsultowaæ siê z lekarzem (ad
2, B, C, D, F).
9. Uœwiadomienie uczniom, ¿e cz³owiek jest odpowiedzialny za prokreacjê
(ad 1, A, B, D, E, F, G, H).
10. Zapoznanie uczniów z podstawowymi metodami rozpoznawania fazy
p³odnoœci w cyklu miesi¹czkowym (ad 1, A, C, D, F).
11. Zapoznanie uczniów z podstawowymi metodami sterowania p³odnoœci¹
i kszta³towanie postawy odpowiedzialnoœci za planowanie rodziny (ad
1, A, F).
12. Zapoznanie uczniów z przebiegiem ci¹¿y i porodu oraz uwra¿liwienie
ich na znaczenie tej fazy rozwoju cz³owieka dla jego ¿ycia (ad 1, A, B,
D, E, F, G, H).
13. Uœwiadomienie uczniom, ¿e cz³owiek rozwija siê fazowo od okresu prenatalnego do staroœci, poszczególne fazy maj¹ swoj¹ specyfikê, a ka¿da
z nich wp³ywa na nastêpne (ad 1, 2, A, B, C, D, E, F, G, H).
14. Uwra¿liwienie uczniów na bogactwo sposobów wyra¿ania uczuæ (ad 1,
2, A, B, C, E, G).
15. Uœwiadomienie uczniom zale¿noœci pomiêdzy sposobami komunikowania siê a relacjami miêdzyludzkimi (ad 1, 2, A, B, C, D, G).
16. Uœwiadomienie uczniom, ¿e p³eæ nie jest jedynie zespo³em cech biologicznych. Kszta³towanie postawy akceptacji wobec w³asnej p³ci i
odmiennoœci p³ciowej (ad 1, 2, C, D, E, F, G).
17. Zapoznanie uczniów z bogactwem i specyfik¹ zachowañ seksualnych cz³owieka – ich zwi¹zkiem z uczuciami wy¿szymi (ad 1, A,
C, D, E, F, H).
18. Pobudzenie uczniów do refleksji nad rol¹ œwiadomoœci przy podejmowaniu decyzji o wspó³¿yciu seksualnym (ad 1, 2, A, C, D, E, F).
19. Uœwiadomienie uczniom pozytywnych aspektów ¿ycia seksualnego i
odpowiedzialnoœci jednostki za jego wartoœæ (ad 1, A, C, D, E, F).
20. Pobudzenie do refleksji nad istot¹ wiêzi uczuciowych miêdzy ludŸmi
(ad 1, 2, A, B, C, E, F, G, H).
21. Pobudzenie uczniów do refleksji nad wartoœci¹ rodziny w ¿yciu cz³owieka (ad 1, 2, A, B, C, E, G, H).
7
WZDP.p65
7
2002-05-02, 19:27
Punktem wyjœcia do ustalenia kolejnoœci hase³ programowych by³o za³o¿enie, ¿e zdolnoœæ cz³owieka do mi³oœci jest rezultatem szacunku i mi³oœci do
samego siebie. Zmiany psychiczne, dokonuj¹ce siê w procesie dojrzewania,
wyra¿aj¹ce siê we wzroœcie samoœwiadomoœci, krytycyzmie, zdolnoœci do
abstrakcyjnego myœlenia, stanowi¹ podstawê dojrza³oœci, która umo¿liwia cz³owiekowi odpowiedzialne podejmowanie decyzji prowadz¹cych do za³o¿enie
rodziny. Pocz¹tkowe has³a (1–5) dotycz¹ wiêc zagadnieñ zwi¹zanych z samookreœlaniem siê jednostki, tworzeniem poczucia w³asnej wartoœci, szacunku dla samego siebie, ochrony w³asnego „ja”. Zajêcia te s¹ punktem wyjœcia
do refleksji na temat roli odpowiedzialnoœci za w³asne ¿ycie.
Kolejny blok (6–13) zajêæ dotyczy zagadnieñ s³u¿¹cych zrozumieniu istoty procesu dojrzewania, ze szczególnym uwzglêdnieniem fazy, w której znajduj¹ siê uczniowie, bêd¹cy adresatami programu. Œwiadome prze¿ywanie i
akceptacja zmian biologicznych zwi¹zanych z dojrzewaniem p³ciowym, spostrzeganie ich w perspektywie ca³oœci ludzkiego ¿ycia, umo¿liwi przeciwstawianie siê szkodliwym stereotypom dotycz¹cym cia³a, zdrowia, rozumienia
seksualnoœci, doros³oœci, wolnoœci i mi³oœci. Poznanie i zrozumienie wa¿noœci zmian w funkcjonowaniu w³asnego cia³a, budz¹cej siê seksualnoœci i zdolnoœci do prokreacji (w sensie biologicznym) oraz mechanizmów ni¹ rz¹dz¹cych, powinny staæ siê w przysz³oœci podstaw¹ macierzyñstwa i ojcostwa,
które nie bêd¹ wynikiem przypadku, presji czy niewiedzy.
Trzeci, najobszerniejszy blok tematyczny (14–21), obejmuje zagadnienia
zwi¹zane z tworzeniem pozytywnych relacji z innymi ludŸmi. Treœci s¹ skoncentrowane wokó³ pozytywnych aspektów p³ciowoœci, seksualnoœci, ¿ycia w
grupie rówieœniczej i w rodzinie. Poznanie podstawowych zasad komunikacji i
prze³o¿enie ich na konkretne zachowania w relacjach kole¿eñskich i rodzinnych, powinny uœwiadomiæ uczniom bogactwo form wyra¿ania pozytywnych
uczuæ i umo¿liwiæ w przysz³oœci budowanie wartoœciowych intymnych wiêzi z
p³ci¹ przeciwn¹, w fazie tworzenia zwi¹zku i zak³adania rodziny. Odpowiedzialnoœæ za siebie i innych w bliskich relacjach, z której wynika troska, wyra¿aj¹ca siê w uwzglêdnianiu ich potrzeb i ich dobra, przejawiaj¹ca siê w dzia³aniu, stanowi ostateczny cel tego programu.
Treœci proponowanego programu autorskiego s¹ w pe³ni zgodne z obowi¹zuj¹cymi treœciami przedmiotu „Wychowanie do ¿ycia w rodzinie”.
1. Rozwój cz³owieka: przed urodzeniem, narodziny, faza niemowlêca, wczesnodzieciêca, przedpokwitaniowa, dojrzewania, m³odoœci, wieku œredniego
i wieku póŸnego.
8
WZDP.p65
8
2002-05-02, 19:27
2. Budowa prawid³owych relacji z rodzicami. Konflikt pokoleñ: przyczyny
i sposoby rozwi¹zywania konfliktów. Odpowiedzialnoœæ wszystkich za
atmosferê panuj¹c¹ w rodzinie.
3. Rola autorytetu w ¿yciu cz³owieka.
4. Relacje miêdzyosobowe i ich znaczenie. PrzyjaŸñ, zakochanie, mi³oœæ;
pierwsze fascynacje, mi³oœæ platoniczna, mi³oœæ m³odzieñcza, mi³oœæ dojrza³a; rozró¿nianie pojêæ.
5. Podstawowe informacje o rozwoju seksualnym cz³owieka: to¿samoœæ
p³ciowa – kobiecoœæ, mêskoœæ.
6. Dojrzewanie. Rozumienie i akceptacja kryteriów dojrza³oœci biologicznej, psychicznej i spo³ecznej.
7. Problemy i trudnoœci okresu dojrzewania (np. napiêcia seksualne, masturbacja), sposoby radzenia sobie z nimi, pomoc w rozeznaniu sytuacji
wymagaj¹cych porady lekarza lub innych specjalistów.
8. Ró¿nice w rozwoju psychoseksualnym dziewcz¹t i ch³opców; postawy i
wzajemne oczekiwania.
9. Zagro¿enia okresu dojrzewania: presja seksualna, pornografia, uzale¿nienia.
10. G³ówne funkcje p³ciowoœci: wyra¿anie mi³oœci, budowanie wiêzi, rodzicielstwo.
11. Problem inicjacji seksualnej; zwi¹zek pomiêdzy aktywnoœci¹ seksualn¹
a mi³oœci¹ i odpowiedzialnoœci¹; krzywda zwi¹zana z przedmiotowym
traktowaniem cz³owieka w dziedzinie seksualnej. Argumenty biomedyczne, psychologiczne i moralne za inicjacj¹ w ma³¿eñstwie.
12. Zak³ócenia i trudnoœci w osi¹ganiu to¿samoœci p³ciowej; brak akceptacji w³asnej p³ci. Lêki homoseksualne a rzeczywiste sk³onnoœci homoseksualne; przyczyny. Mo¿liwoœci pomocy w pokonywaniu trudnoœci
zwi¹zanych z to¿samoœci¹ p³ciow¹.
13. P³odnoœæ – wspóln¹ spraw¹ kobiety i mê¿czyzny. Prawa rz¹dz¹ce ludzk¹ p³odnoœci¹.
14. ¯ycie jako fundamentalna wartoœæ, szacunek dla ludzkiego ¿ycia od
chwili poczêcia.
15. Planowanie rodziny; naturalne metody rozpoznawania p³odnoœci a antykoncepcja. Aspekt zdrowotny, psychologiczny i moralny.
16. Choroby przenoszone drog¹ p³ciow¹. AIDS: drogi przenoszenia zaka¿enia, profilaktyka, aspekt spo³eczny.
17. Wartoœci zwi¹zane z p³ciowoœci¹ cz³owieka: mêskoœæ, kobiecoœæ, mi³oœæ,
ma³¿eñstwo, rodzina, rodzicielstwo. Znaczenie odpowiedzialnoœci w prze¿ywaniu w³asnej p³ciowoœci i budowaniu trwa³ych wiêzi.
18. Wp³yw sposobu spêdzania wolnego czasu (w tym korzystanie ze œrodków masowego przekazu) na osobowoœæ cz³owieka.
9
WZDP.p65
9
2002-05-02, 19:27
TREŒCI PROGRAMOWE
1. Has³o: Samoœwiadomoœæ a proces dojrzewania (ad 3, 4, 18)
1 jednostka lekcyjna
Cele
kszta³cenia
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
A. Cel g³ówny: Pobudzenie uczniów do refleksji nad sob¹ i zwrócenie uwagi na rolê samoœwiadomoœci w procesie indywidualnego rozwoju.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– rozró¿niaj¹ pojêcia: muszê, mogê, powinienem, chcê;
– analizuj¹ relacjê „ja – œwiat”, „ja – inni ludzie”;
– dyskutuj¹ w grupie na temat granic wolnoœci osobistej;
– analizuj¹ pojêcia: presja, odrêbnoœæ, konformizm, autonomia, egoizm, altruizm.
– pojêcia: koniecznoœæ, mo¿noœæ, powinnoœæ i pragnienie;
– pojêcie: cz³owieczeñstwo;
– relacje „ja – œwiat”, „ja – inni” i ich znaczenie;
РwolnoϾ osobista i jej granice;
Рautonomia jednostki jako wartoϾ i jej znaczenie w procesie dojrzewania.
Uczniowie powinni:
– umieæ podaæ przyk³ady zachowañ: ja – muszê, ja – mogê,
ja – powinienem, ja – chcê;
– rozumieæ i dostrzegaæ zwi¹zek pomiêdzy swoimi dzia³aniami a otoczeniem;
– umieæ okreœliæ podstawowe prawa jednostki wynikaj¹ce z
wolnoœci;
– umieæ podaæ przyk³ady naruszania wolnoœci innych ludzi;
– dokonaæ samodzielnej oceny i rozró¿nienia zachowañ bêd¹cych przejawem samowoli, konformizmu i autonomii
jednostki.
– pogadanka;
– burza mózgów;
– dyskusja kierowana;
– praca z tekstem.
10
WZDP.p65
10
2002-05-02, 19:27
2. Has³o: Pojêcie autorytetu (ad 2, 3, 4, 9, 18)
2 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
A. Cel g³ówny: Pobudzenie uczniów do refleksji przy wyborze wzorców osobowych i ludzi bêd¹cych Ÿród³em wiedzy i wsparcia w
okresie dojrzewania.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– okreœlaj¹ pojêcie autorytetu i podaj¹ przyk³ady;
– dyskutuj¹ na temat roli autorytetów w ich ¿yciu;
– rozpoznaj¹ i nazywaj¹ cechy dobrego doradcy;
– okreœlaj¹ zakres w³asnych problemów w okresie dojrzewania;
– podaj¹ przyk³ady osób, które mog¹ im udzieliæ pomocy w
rozwi¹zywaniu problemów osobistych i zdobywaniu informacji na temat dojrzewania.
– cechy autorytetu;
Рkryteria wyboru autorytetu Рwiedza, moralnoϾ, postawy
prospo³eczne, przyk³ad osobisty;
– pojêcia: bliskoœci, zaufania, kompetencji i akceptacji;
– rola autorytetu w ¿yciu cz³owieka; autorytet prawdziwy
i fa³szywy;
– rola autorytetu w rodzinie – jego wyj¹tkowoœæ wynikaj¹ca
z funkcji rodziny;
– cechy dobrego doradcy;
– typowe problemy okresu dojrzewania;
– zasady wyboru doradcy.
Uczniowie powinni:
– potrafiæ zdefiniowaæ pojêcie autorytetu;
– umieæ uzasadniæ wybór autorytetu;
– rozpoznawaæ przejawy œwiadcz¹ce o bliskoœci, zaufaniu,
kompetencjach i akceptacji;
– potrafiæ zastosowaæ kryteria wyboru doradcy w praktyce;
– doceniaæ wartoœæ otrzymania pomocy w œrodowisku rodzinnym.
– dyskusja kierowana;
– praca z tekstem;
– praca w grupach.
11
WZDP.p65
11
2002-05-02, 19:27
3. Has³o: Œwiadomy wybór Ÿróde³ informacji (ad 3, 9, 18)
2 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
Treœci:
Za³o¿one
osi¹gniêcia
A. Cel g³ówny: Zachêcenie uczniów do dokonywania œwiadomych wyborów Ÿróde³ informacji dotycz¹cych dojrzewania,
p³ciowoœci i stosunków miêdzyludzkich.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– wymieniaj¹ i charakteryzuj¹ znane im Ÿród³a informacji;
– wspólnie dokonuj¹ ich oceny ze wzglêdu na rzetelnoœæ,
przystêpnoœæ i atrakcyjnoœæ;
– zapoznaj¹ siê z negatywnymi stereotypami dotycz¹cymi
wygl¹du, ról p³ciowych i zachowañ seksualnych, propagowanymi przez mass media;
– poznaj¹ wp³yw obrazów scen przemocy i pornografii na
psychikê i kszta³towanie stereotypów;
– ucz¹ siê krytycznej analizy lektur i filmów;
– wybieraj¹ najbardziej wartoœciowe Ÿród³a informacji, które promuj¹ postawy moralne.
– rola autorytetu w doborze Ÿróde³ informacji;
– wartoœæ mass mediów jako Ÿróde³ informacji o dojrzewaniu, p³ciowoœci i zachowaniach seksualnych;
– kryteria wyboru Ÿróde³ informacji;
– negatywne stereotypy dotycz¹ce atrakcyjnoœci, ról p³ciowych i zachowañ seksualnych propagowanych przez mass
media;
– znaczenie umiejêtnoœci wyboru w³aœciwych (ze wzglêdu na
treœci merytoryczne i wartoœci moralne) Ÿróde³ informacji.
Uczniowie powinni:
– rozumieæ rolê autorytetu w doborze Ÿróde³ informacji;
– wymieniæ ró¿norodne Ÿród³a informacji;
– znaæ wystêpuj¹ce w mass mediach najbardziej typowe
i zagra¿aj¹ce zdrowiu stereotypy dotycz¹ce cia³a, kobiecoœci i mêskoœci, seksualnoœci, wolnoœci i mi³oœci;
– oceniæ wartoœæ edukacyjn¹ podanych Ÿróde³ informacji;
– uzasadniæ wybór lub odrzucenie danego Ÿród³a;
– zapoznaæ siê z przyk³adami rzetelnych, przystêpnych
i atrakcyjnych ksi¹¿ek, czasopism, filmów, piosenek, audycji radiowych, plakatów, reklam itp.
12
WZDP.p65
12
2002-05-02, 19:27
Procedury
osi¹gania
celów
– praca z tekstem (prasa i literatura m³odzie¿owa);
– praca w grupach;
– dyskusja kierowana.
4. Has³o: Intymnoœæ (ad 2, 4, 9)
1 jednostka lekcyjna
Cele
kszta³cenia
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
A. Cel g³ówny: Zapoznanie uczniów z pojêciem intymnoœci
i prawem do jej ochrony.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– zastanawiaj¹ siê nad znaczeniem pojêcia intymnoœæ;
– dyskutuj¹ o roli intymnoœci w ¿yciu wewnêtrznym;
– podaj¹ przyk³ady miejsc, relacji, sytuacji, obszarów cia³a,
które uznaj¹ za intymne;
– zapoznaj¹ siê ze sferami dystansu interpersonalnego;
– podaj¹ przyk³ady relacji w³aœciwych dla poszczególnych sfer;
– wymieniaj¹ znane im z doœwiadczenia sytuacje, œwiadcz¹ce o naruszaniu tych sfer;
– tworz¹ modelowe wzorce zachowañ s³u¿¹cych ochronie
w³asnej intymnoœci.
– intymnoœæ a ¿ycie wewnêtrzne – prywatny œwiat myœli
i prze¿yæ;
– intymne miejsca;
– intymne przedmioty;
– intymne obszary cia³a;
– intymne sytuacje;
– intymne relacje z ludŸmi;
– rola intymnoœci w ¿yciu;
– sfery dystansu interpersonalnego;
– zachowania niszcz¹ce intymnoœæ;
– ochrona w³asnej i cudzej intymnoœci;
– zachowania buduj¹ce intymnoœæ;
– wzajemne poszanowanie intymnoœci w ¿yciu rodzinnym.
Uczniowie powinni:
– zrozumieæ i zdefiniowaæ pojêcie intymnoœci;
– skojarzyæ pojêcie intymnoœci z ró¿nymi obszarami w³asnego ¿ycia;
– rozró¿niaæ sfery dystansu interpersonalnego;
13
WZDP.p65
13
2002-05-02, 19:27
Procedury
osi¹gania
celów
– wskazywaæ zachowania naruszaj¹ce ich w³asn¹ i cudz¹
intymnoϾ;
– poznaæ kilka sposobów ochrony w³asnej intymnoœci;
– rozumieæ potrzebê wzajemnego poszanowanie intymnoœci
w ¿yciu rodzinnym.
– burza mózgów;
– praca z tekstem;
– dyskusja kierowana;
– metoda sytuacyjna.
5. Has³o: Asertywnoœæ (ad 2, 4, 9, 18)
3 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
Treœci
A. Cel g³ówny: Zapoznanie uczniów z podstawami asertywnoœci i przeæwiczenie praktycznych umiejêtnoœci odmawiania oraz zachêcenie ich do samodzielnego podejmowania decyzji i przeciwstawiania siê postawom konformistycznym.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– zapoznaj¹ siê z pojêciem asertywnoœci;
– omawiaj¹ konkretne przyk³ady zachowañ asertywnych, uleg³ych i agresywnych;
– uzasadniaj¹ potrzebê zachowañ asertywnych w ¿yciu codziennym;
– kojarz¹ pojêcie asertywnoœci z pojêciami presji i konformizmu;
– zapoznaj¹ siê z modelem zachowania asertywnego;
– odgrywaj¹ scenki dotycz¹ce ochrony w³asnego zdrowia,
¿ycia wewnêtrznego i w³asnoœci, z wykorzystaniem zachowañ asertywnych;
– omawiaj¹ trudnoœci powstaj¹ce przy wykorzystywaniu
proponowanego modelu zachowañ w praktyce – w relacjach kole¿eñskich i rodzinnych.
– pojêcie asertywnoœci;
– przyczyny zachowañ agresywnych i uleg³ych;
– model zachowania asertywnego;
– asertywnoœæ a: uzale¿nienia, choroby, nadu¿ycia seksualne, kultura osobista, sposoby spêdzania wolnego czasu,
relacje rodzinne itp.;
14
WZDP.p65
14
2002-05-02, 19:27
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– podstawowe bariery utrudniaj¹ce wybór zachowania asertywnego w konkretnych sytuacjach ¿yciowych.
Uczniowie powinni:
– znaæ model zachowañ asertywnych;
– odró¿niaæ zachowanie asertywne od uleg³ego i agresywnego;
– umieæ uzasadniæ przydatnoœæ zachowañ asertywnych w
okreœlonych sytuacjach ¿yciowych;
– zdobyæ podstawowe umiejêtnoœci odmawiania, zw³aszcza
w sytuacjach dotycz¹cych zdrowia i presji seksualnej.
– metoda sytuacyjna;
– gry symulacyjne;
– dyskusja kierowana;
– praca z tekstem;
– krótki wyk³ad z wykorzystaniem plansz (zachowania uleg³e, agresywne i asertywne).
6. Has³o: Dojrzewanie p³ciowe dziewcz¹t i ch³opców (ad 1, 6, 12, 18)
4 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
Treœci
A. Cel g³ówny: Zapoznanie uczniów z podstawowymi procesami zachodz¹cymi w ich organizmach w okresie dojrzewania.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– przypominaj¹ sobie i przyswajaj¹ nazewnictwo dotycz¹ce
uk³adu p³ciowego cz³owieka;
– omawiaj¹ typowe zmiany i problemy zwi¹zane z dojrzewaniem p³ciowym dziewcz¹t i ch³opców;
– poznaj¹ przebieg zmian zewnêtrznych pojawiaj¹cych siê
w okresie dojrzewania p³ciowego;
– ustalaj¹ podstawowe zasady higieny cia³a;
– analizuj¹ procesy wewnêtrzne, odpowiedzialne za widoczne
zmiany pojawiaj¹ce siê w okresie dojrzewania p³ciowego;
– poznaj¹ mechanizm cyklu miesiêcznego i wytrysku nasienia;
– wskazuj¹ i uzasadniaj¹ wp³yw ró¿nych czynników wspieraj¹cych lub hamuj¹cych proces dojrzewania.
– poprawne s³ownictwo dotycz¹ce uk³adu p³ciowego cz³owieka;
– przebieg dojrzewania p³ciowego – trzeciorzêdowe cechy
p³ciowe;
– ró¿nice w dojrzewaniu dziewcz¹t i ch³opców;
– pojêcie normy i indywidualnego tempa rozwoju;
15
WZDP.p65
15
2002-05-02, 19:27
–
–
–
–
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
higiena cia³a w okresie dojrzewania;
zmiany fizjologii uk³adu p³ciowego w okresie dojrzewania;
mechanizm cyklu miesiêcznego i wytrysku nasienia;
szkodliwe czynniki hamuj¹ce proces dojrzewania p³ciowego (nikotyna, alkohol, narkotyki, z³e nawyki ¿ywieniowe,
anoreksja/bulimia, brak ruchu);
– czynniki wspieraj¹ce proces dojrzewania (higiena fizyczna i psychiczna, sport i rekreacja, racjonalne od¿ywianie).
Uczniowie powinni:
– u¿ywaæ prawid³owego nazewnictwa dotycz¹cego uk³adu
p³ciowego;
– znaæ i rozumieæ przebieg wewnêtrznych i zewnêtrznych
zmian pojawiaj¹cych siê w okresie dojrzewania;
– umieæ uzasadniæ wp³yw higieny i zdrowego stylu ¿ycia na
proces dojrzewania;
– posiadaæ informacje zapobiegaj¹ce powstawaniu lêków
i kompleksów pojawiaj¹cych siê w okresie dojrzewania.
– praca z tekstem;
– skrzynka pytañ;
– praca w grupach;
– krótki wyk³ad z wykorzystaniem foliogramów;
– krzy¿ówka.
7. Has³o: Dojrza³oœæ (ad 1, 6)
2 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Uœwiadomienie uczniom, ¿e dojrzewanie jest
procesem d³ugotrwa³ym, obejmuj¹cym ca³e ¿ycie cz³owieka
i nie dotyczy jedynie aspektu biologicznego.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– podsumowuj¹ wiadomoœci na temat okresu dojrzewania
p³ciowego i formu³uj¹ definicjê dojrza³oœci biologicznej;
– dyskutuj¹ o innych zmianach warunkuj¹cych rozwój, jakim mo¿e podlegaæ cz³owiek w ci¹gu swojego ¿ycia;
– okreœlaj¹ cechy warunkuj¹ce dojrza³oœæ psychiczn¹, spo³eczn¹ i seksualn¹;
– podaj¹ konkretne przyk³ady zachowañ i postaw œwiadcz¹cych o wybranych aspektach dojrza³oœci;
16
WZDP.p65
16
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– zastanawiaj¹ siê nad czynnikami zak³ócaj¹cymi lub hamuj¹cymi proces dojrzewania;
– próbuj¹ odpowiedzieæ na pytanie, w jaki sposób cz³owiek
mo¿e wp³ywaæ na swój w³asny rozwój;
– omawiaj¹ rolê dojrza³oœci przy zak³adaniu rodziny.
– synteza wiadomoœci o okresie dojrzewania;
– definicja dojrza³oœci biologicznej;
– wyznaczniki dojrza³oœci biologicznej, psychicznej i spo³ecznej;
– czynniki hamuj¹ce lub zak³ócaj¹ce proces dojrzewania;
– zagro¿enia zwi¹zane z niedojrza³oœci¹ przy zak³adaniu rodziny.
Uczniowie powinni:
– umieæ scharakteryzowaæ dojrza³oœæ biologiczn¹;
– zrozumieæ wieloaspektowoœæ procesu dojrzewania;
– kojarzyæ okreœlone zachowania z dojrza³oœci¹ lub jej brakiem;
– mieæ œwiadomoœæ odpowiedzialnoœci za swój w³asny rozwój i za przysz³¹ rodzinê.
– metoda sytuacyjna;
– praca z tekstem;
– dyskusja kierowana.
8. Has³o: Zaburzenia rozwojowe i choroby przenoszone drog¹ p³ciow¹
(ad 7, 16)
2 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Uœwiadomienie uczniom, w jakich sytuacjach powinni skonsultowaæ siê z lekarzem.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– zapoznaj¹ siê z zaburzeniami, które mog¹ siê pojawiæ
w okresie dojrzewania p³ciowego;
– omawiaj¹ typowe stereotypy i mity zwi¹zane z dojrzewaniem, budz¹ce niepokój i lêk;
– zdobywaj¹ informacje o objawach, przebiegu i skutkach
chorób przenoszonych drog¹ p³ciow¹;
– dowiaduj¹ siê, gdzie i do kogo nale¿y siê udaæ w przypadku konkretnych zaburzeñ i objawów chorobowych;
– omawiaj¹ sposoby zapobiegania chorobom przenoszonym
drog¹ p³ciow¹.
17
WZDP.p65
17
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– wady rozwojowe i zaburzenia okresu dojrzewania: przedwczesne i opóŸnione dojrzewanie, stulejka, krótkie wêdzide³ko, nadmierny tr¹dzik, up³awy, zaburzenia miesi¹czkowania, nadmierne ow³osienie itp.;
– stereotypy zwi¹zane ze zmianami fizycznymi w okresie
dojrzewania budz¹ce lêk i niepokój, np. z ginekomasti¹,
wielkoœci¹ i wygl¹dem narz¹dów p³ciowych, ró¿nicami w
tempie rozwoju, pojêciem normy;
– objawy, przebieg i skutki chorób przenoszonych drog¹
p³ciow¹;
– znaczenie opieki ginekologicznej dla przysz³ego macierzyñstwa;
– placówki i osoby zajmuj¹ce siê leczeniem zaburzeñ rozwojowych i chorób przenoszonych drog¹ p³ciow¹;
– profilaktyka chorób przenoszonych drog¹ p³ciow¹; aspekt
spo³eczny – odpowiedzialnoœæ za siebie i drugiego cz³owieka.
Uczniowie powinni:
– znaæ wady rozwojowe i zaburzenia okresu dojrzewania;
– odró¿niaæ stereotypy od rzeczywistych zagro¿eñ;
– znaæ podstawowe choroby przenoszone drog¹ p³ciow¹ i ich
objawy;
– wiedzieæ, gdzie i z kim konsultowaæ siê w przypadku niepokoj¹cych objawów;
– wiedzieæ, w jaki sposób mo¿na unikn¹æ chorób przenoszonych drog¹ p³ciow¹.
– praca z tekstem;
– miniwyk³ad z wykorzystaniem plansz;
– rozsypanka „Choroby przenoszone drog¹ p³ciow¹”.
9. Has³o: P³odnoœæ cz³owieka (ad 10, 14, 15, 16)
1 jednostka lekcyjna
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Uœwiadomienie uczniom, ¿e cz³owiek jest odpowiedzialny za prokreacjê.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– zapoznaj¹ siê z terminami – prokreacja i p³odnoœæ;
– podaj¹ warunki biologiczne niezbêdne do prokreacji;
18
WZDP.p65
18
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– poznaj¹ podstawowe przyczyny niep³odnoœci u kobiet
i mê¿czyzn;
– zdobywaj¹ informacje na temat leczenia bezp³odnoœci;
– dyskutuj¹ na temat zachowañ, które mog¹ zmniejszyæ zdolnoœci prokreacyjne;
– zastanawiaj¹ siê nad innymi warunkami sprzyjaj¹cymi rodzicielstwu – ze szczególnym uwzglêdnieniem dojrza³oœci
uczuciowej, moralnej i spo³ecznej;
– analizuj¹ pojêcia: odpowiedzialne macierzyñstwo, odpowiedzialne ojcostwo.
– pojêcia prokreacja i p³odnoœæ;
– zdolnoœæ do prokreacji jako podstawowy wyznacznik dojrza³oœci biologicznej;
– prawa rz¹dz¹ce ludzk¹ p³odnoœci¹;
– przyczyny niep³odnoœci kobiet i mê¿czyzn;
– metody leczenia bezp³odnoœci;
– dba³oœæ o zdrowie jako przygotowanie do przysz³ego rodzicielstwa;
– odpowiedzialne rodzicielstwo – planowanie rodziny;
– psychiczne i spo³eczne uwarunkowania odpowiedzialnego rodzicielstwa.
Uczniowie powinni:
– pos³ugiwaæ siê terminami: prokreacja, p³odnoœæ, niep³odnoœæ, odpowiedzialne rodzicielstwo;
– rozumieæ zwi¹zek pomiêdzy swoimi zachowaniami a zdrowiem prokreacyjnym;
– byæ œwiadomi, ¿e zarówno kobieta, jak i mê¿czyzna s¹ odpowiedzialni za swoje zdrowie prokreacyjne;
– znaæ podstawowe metody leczenia bezp³odnoœci;
– dostrzegaæ zwi¹zek pomiêdzy uwarunkowaniami psychicznymi i spo³ecznymi a rodzicielstwem;
– rozumieæ negatywne konsekwencje przedwczesnego macierzyñstwa i ojcostwa.
– pogadanka z wykorzystaniem tablic i foliogramów;
– praca w grupach jednop³ciowych;
– praca z tekstem;
– dyskusja kierowana.
19
WZDP.p65
19
2002-05-02, 19:27
10. Has³o: Rozpoznawanie fazy p³odnoœci w cyklu miesi¹czkowym
(ad 10, 13, 15)
1 jednostka lekcyjna
Cele
A. Cel g³ówny – zapoznanie uczniów z podstawowymi mekszta³cenia
todami rozpoznawania fazy p³odnoœci w cyklu miesi¹czkowym.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– przypominaj¹ sobie wiadomoœci dotycz¹ce prawid³owego
przebiegu cyklu miesi¹czkowego;
– zdobywaj¹ informacje na temat zmian temperatury cia³a w
czasie cyklu miesi¹czkowego;
– przyswajaj¹ wiadomoœci o innych objawach owulacji;
– wykonuj¹ æwiczenia na schematach cyklu miesi¹czkowego;
– analizuj¹ czynniki zak³ócaj¹ce prawid³owy przebieg cyklu
miesi¹czkowego;
– zapoznaj¹ siê z terminem „naturalne metody planowania
rodziny”.
Treœci
– prawid³owy przebieg cyklu miesi¹czkowego;
– czynniki œrodowiskowe i psychiczne zak³ócaj¹ce prawid³owy przebieg cyklu miesi¹czkowego;
– objawy owulacji;
– metoda termiczno-objawowa;
РprzydatnoϾ metody termiczno-objawowej w planowaniu
rodzicielstwa.
Za³o¿one
Uczniowie powinni:
osi¹gniêcia
– znaæ i rozumieæ przebieg cyklu miesi¹czkowego;
– znaæ podstawowe metody rozpoznawania owulacji;
– umieæ wykorzystaæ schematy i wykresy zwi¹zane z metod¹ termiczno-objawow¹.
Procedury
– miniwyk³ad z wykorzystaniem tablic i foliogramów;
osi¹gania
– æwiczenie w grupach z wykorzystaniem karty obserwacji
celów
cyklu;
– praca z tekstem;
– test.
20
WZDP.p65
20
2002-05-02, 19:27
11. Has³o: Œwiadome planowanie rodziny (ad 10, 13, 15)
1 jednostka lekcyjna
Cele
kszta³cenia
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
A. Cel g³ówny: Zapoznanie uczniów z podstawowymi metodami sterowania p³odnoœci¹ i kszta³towanie postawy odpowiedzialnoœci za planowanie rodziny.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– powtarzaj¹ wiadomoœci na temat naturalnych metod planowania rodziny;
– zapoznaj¹ siê ze œrodkami mechanicznymi, chemicznymi
i hormonalnymi s³u¿¹cymi sterowaniu p³odnoœci¹;
– omawiaj¹ wskazania i przeciwwskazania (zdrowotne,
psychologiczne, moralne) do stosowania poszczególnych
metod.
– naturalne metody planowania rodziny;
– œrodki sterowania p³odnoœci¹: prezerwatywy, kr¹¿ki, globulki i pianki, wk³adki wewn¹trzmaciczne, tabletki hormonalne;
– wskazania i przeciwwskazania (zdrowotne, psychologiczne, moralne) do stosowania poszczególnych metod;
– p³odnoœæ wspóln¹ spraw¹ kobiety i mê¿czyzny.
Uczniowie powinni:
– umieæ rozpoznaæ i wyjaœniæ zasady dzia³ania wszystkich
metod sterowania p³odnoœci¹;
– znaæ wskazania i przeciwwskazania do stosowania poszczególnych metod (zdrowotne, psychologiczne, moralne);
– rozumieæ, ¿e planowanie rodziny jest wspóln¹ spraw¹ kobiety i mê¿czyzny, zwi¹zan¹ przede wszystkim z poczuciem odpowiedzialnoœci za ¿ycie drugiego cz³owieka.
– praca z tekstem;
– miniwyk³ad i prezentacja œrodków sterowania p³odnoœci¹;
– krzy¿ówka;
– skrzynka pytañ.
21
WZDP.p65
21
2002-05-02, 19:27
12. Has³o: Zap³odnienie, ci¹¿a, poród (ad 1, 4, 13, 14, 15)
2 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
A. Cel g³ówny: Zapoznanie uczniów z przebiegiem ci¹¿y i porodu oraz uwra¿liwienie ich na znaczenie tej fazy rozwoju cz³owieka dla jego ¿ycia.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– powtarzaj¹ podstawowe wiadomoœci o zap³odnieniu;
– poznaj¹ i omawiaj¹ poszczególne fazy rozwoju p³odowego cz³owieka;
– ustalaj¹ wp³yw negatywnych czynników na rozwój dziecka;
– podaj¹ przyk³ady pozytywnych zachowañ przysz³ych rodziców, które sprzyjaj¹ rozwojowi dziecka;
– zapoznaj¹ siê z przebiegiem porodu i jego znaczeniem dla
wiêzi pomiêdzy rodzicami a dzieckiem;
– poznaj¹ znaczenie przebiegu ci¹¿y i porodu dla zdrowia
dziecka.
– zap³odnienie;
– przebieg ci¹¿y i fazy rozwoju p³odowego cz³owieka;
– ¿ycie jako podstawowa wartoœæ;
– opieka nad matk¹ i dzieckiem w okresie ci¹¿y – znaczenie
mi³oœci dla rozwoju dziecka i przebiegu ci¹¿y;
– ci¹¿a wspóln¹ spraw¹ przysz³ych rodziców;
– przebieg i znaczenie porodu;
– znaczenie ci¹¿y i porodu dla przysz³ego ¿ycia.
Uczniowie powinni:
– wiedzieæ, w jaki sposób dochodzi do zap³odnienia;
– scharakteryzowaæ poszczególne fazy ¿ycia p³odowego;
– rozumieæ znaczenie odpowiedzialnego rodzicielstwa w czasie ci¹¿y i porodu;
– wiedzieæ, na czym polega wp³yw przebiegu ci¹¿y i porodu
na przysz³e ¿ycie.
– miniwyk³ad z wykorzystaniem plansz „Zap³odnienie i fazy
rozwoju p³odowego”;
– burza mózgów;
– praca w grupach;
– praca z tekstem;
– dyskusja kierowana.
22
WZDP.p65
22
2002-05-02, 19:27
13. Has³o: Fazy ¿ycia cz³owieka (ad 1, 14)
2 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
A. Cel g³ówny: Uœwiadomienie uczniom, ¿e cz³owiek rozwija
siê fazowo od okresu prenatalnego do staroœci, poszczególne
fazy maj¹ swoj¹ specyfikê, a ka¿da z nich wp³ywa na nastêpne.
B. Cele szczegó³owe:
– uczniowie porównuj¹ i porz¹dkuj¹ chronologicznie fotografie (sylwetki) ludzi znajduj¹cych siê w ró¿nych fazach ¿ycia;
– omawiaj¹ zmiany proporcji cia³a, ró¿nice wzrostu, rozwój
tkanek, rozwój narz¹dów i cech p³ciowych;
– charakteryzuj¹ poszczególne fazy ¿ycia, bior¹c równie¿ pod
uwagê dojrza³oœæ psychiczn¹ i spo³eczn¹;
– uzasadniaj¹ znaczenie wczeœniejszych faz ¿ycia dla dalszego rozwoju.
– zmiany fizyczne zachodz¹ce w organizmie cz³owieka od
narodzin do staroœci;
– charakterystyka rozwoju psychicznego w poszczególnych
fazach ¿ycia;
– zmiany ról spo³ecznych zwi¹zane z wiekiem;
– znaczenie zdrowia fizycznego i psychicznego w poszczególnych fazach ¿ycia.
Uczniowie powinni:
– umieæ odró¿niæ i scharakteryzowaæ fazy ¿ycia cz³owieka;
– uzasadniæ koniecznoœæ dbania o zdrowie fizyczne i psychiczne przez ca³e ¿ycie;
– byæ œwiadomi indywidualnego przebiegu procesu dojrzewania.
– metoda studium przypadku;
– praca z eksponatem (fotografie);
– pogadanka.
14. Has³o: Wyra¿anie uczuæ (ad 2, 4, 10, 17)
2 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Uwra¿liwienie uczniów na bogactwo sposobów
wyra¿ania uczuæ.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– rozpoznaj¹ i nazywaj¹ podstawowe emocje;
23
WZDP.p65
23
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– dyskutuj¹ o ró¿nicy pomiêdzy emocjami a uczuciami;
– podaj¹ przyk³ady wyra¿ania emocji i uczuæ;
– odró¿niaj¹ werbalne i niewerbalne sposoby komunikowania siê;
– podaj¹ przyk³ady wyra¿ania pozytywnych uczuæ;
– dyskutuj¹ o zmianach w sposobie wyra¿ania uczuæ zwi¹zanych z wiekiem i dojrza³oœci¹.
– podstawowe emocje;
– ró¿nica pomiêdzy emocjami a uczuciami;
– komunikacja werbalna i niewerbalna;
– sposoby wyra¿ania uczuæ pozytywnych i budowania wiêzi;
– uczenie siê wyra¿ania uczuæ;
– budowanie trwa³ych wiêzi.
Uczniowie powinni:
– umieæ rozpoznaæ i nazwaæ podstawowe emocje;
– odró¿niaæ emocje od uczuæ;
– uœwiadomiæ sobie ró¿norodnoœæ sposobów wyra¿ania
uczuæ;
– uzasadniæ korzyœci p³yn¹ce z uczenia siê wyra¿ania uczuæ;
– rozumieæ znaczenie okazywania pozytywnych uczuæ dla
kszta³towania wiêzi i dobrej atmosfery w rodzinie.
– zdania niedokoñczone;
– gry symulacyjne;
– praca w grupach;
– praca z tekstem;
– miniwyk³ad.
15. Has³o: Rola komunikacji w kszta³towaniu pozytywnych relacji miêdzyludzkich (ad 2, 4, 10, 17)
3 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Uœwiadomienie uczniom zale¿noœci pomiêdzy
sposobami komunikowania siê a relacjami miêdzyludzkimi.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– poznaj¹ podstawowe zasady komunikowania siê;
– poznaj¹ 4 aspekty komunikatu na konkretnych przyk³adach;
– interpretuj¹ znaczenia przyk³adowych komunikatów;
24
WZDP.p65
24
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– zapoznaj¹ siê z pojêciem komunikatu „ja” i komunikatu „ty”;
– wykorzystuj¹ zdobyte informacje w trakcie æwiczeñ dotycz¹cych zachowañ asertywnych i pozytywnego wyra¿ania
uczuæ.
– podstawowe zasady komunikowania siê;
– 4 aspekty komunikatu: treœci, apelu, relacji, autoekspresji;
– modele: komunikat „ja” i komunikat „ty”;
– zwi¹zek pomiêdzy modelem komunikowania siê a pozytywnymi relacjami miêdzyludzkimi;
– budowa prawid³owych relacji w rodzinie.
Uczniowie powinni:
– dostrzegaæ wieloaspektowoœæ komunikatów;
– umieæ odró¿niæ komunikat typu „ty” od komunikatu typu
„ja”;
– zastosowaæ komunikat typu „ja” w zachowaniach asertywnych i przy wyra¿aniu pozytywnych uczuæ.
– gry symulacyjne;
– miniwyk³ad z wykorzystaniem plansz „Cztery aspekty komunikatu”;
– æwiczenia z kartami pracy „Komunikat „ja”, komunikat „ty”;
– dyskusja kierowana.
16. Has³o: P³eæ (ad 1,4, 7, 8, 10, 12, 17)
3 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
A. Cele g³ówne: Uœwiadomienie uczniom, ¿e p³eæ nie jest jedynie zespo³em cech biologicznych. Kszta³towanie postawy
akceptacji wobec w³asnej p³ci i odmiennoœci p³ciowej.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– zastanawiaj¹ siê nad znaczeniem pojêcia „p³eæ”;
– omawiaj¹ biologiczne uwarunkowania p³ci – determinanty genetyczne i anatomiczne;
– poszukuj¹ innych wyznaczników kobiecoœci i mêskoœci;
– poznaj¹ pojêcie poczucia w³asnej p³ci (aspekt psychiczny
p³ci);
– dyskutuj¹ o roli akceptacji w³asnej p³ciowoœci, wa¿nej dla
zdrowia psychicznego;
– omawiaj¹ przyk³ady œwiadcz¹ce o zmiennoœci ról p³ciowych w ró¿nych kulturach i epokach;
25
WZDP.p65
25
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
–
–
–
–
poznaj¹ pojêcie roli p³ciowej;
dyskutuj¹ o wzorcach i stereotypach kobiecoœci i mêskoœci.
pojêcie „p³eæ”;
aspekty p³ci: genetyczny, anatomiczny, psychiczny i spo³eczny;
– znaczenie poczucia w³asnej p³ci dla zdrowia psychicznego;
– ró¿nice w rozwoju psychoseksualnym dziewcz¹t i ch³opców;
– pojêcie roli p³ciowej;
– zmiennoœæ ról p³ciowych w ró¿nych kulturach i epokach;
– wzorce i stereotypy kobiecoœci i mêskoœci;
– funkcje p³ciowoœci.
Uczniowie powinni:
– rozumieæ wieloaspektowoœæ pojêcia „p³eæ”;
– rozumieæ znaczenie akceptacji w³asnej p³ciowoœci, wa¿nej dla zdrowia psychicznego;
– rozumieæ pojêcie roli p³ciowej i kojarzyæ je z okreœlonymi
zachowaniami;
– mieæ œwiadomoœæ wzglêdnoœci kulturowych wyznaczników
kobiecoœci i mêskoœci.
– praca z tekstem i z czasopismami;
– dyskusja;
– ³añcuch skojarzeñ;
– praca w grupach.
17. Has³o: Zachowania seksualne (ad 4, 5, 7, 8, 11, 12)
1 jednostka lekcyjna
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Zapoznanie uczniów z bogactwem i specyfik¹
zachowañ seksualnych cz³owieka – ich zwi¹zkiem z uczuciami wy¿szymi.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– omawiaj¹ przyk³ady zachowañ seksualnych niezale¿nych
od woli cz³owieka, pojawiaj¹cych siê w okresie dojrzewania p³ciowego;
– omawiaj¹ przyk³ady zachowañ seksualnych zale¿nych od
woli cz³owieka – podlegaj¹cych jego kontroli i wyborom;
– dyskutuj¹ o specyfice zachowañ seksualnych cz³owieka.
26
WZDP.p65
26
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– zachowania seksualne niezale¿ne od woli cz³owieka, np.
sny erotyczne, polucje, erekcja cz³onka, lubrykacja, przyspieszenie rytmu serca, czerwienienie siê, reakcje podkorowe itd.;
– zachowania seksualne zale¿ne od woli cz³owieka, np. fantazje seksualne, masturbacja, forma zalotów, wybór partnera, sterowanie popêdem, ró¿ne rodzaje pieszczot, dobór
s³ownictwa itd.;
– ró¿nice w rozwoju psychoseksualnym dziewcz¹t i ch³opców;
– relacje intymne miêdzy p³ciami i ich rola;
– znaczenie podmiotowego traktowania cz³owieka w sferze
seksualnej;
– specyfika zachowañ seksualnych cz³owieka – powi¹zanie
z uczuciami wy¿szymi.
Uczniowie powinni:
– poznaæ poprawne s³ownictwo zwi¹zane z zachowaniami
seksualnymi cz³owieka;
– umieæ rozró¿niæ zachowania instynktowne od podlegaj¹cych woli cz³owieka;
– rozumieæ rolê uczuæ wy¿szych przy wyborze zachowañ
seksualnych;
– byæ œwiadomi wp³ywu w³asnych zachowañ seksualnych na
emocje i uczucia innych ludzi.
– praca z tekstem;
– metoda sytuacyjna;
– praca w grupach;
– pogadanka.
18. Has³o: Inicjacja seksualna (ad 4, 5, 8, 9, 11, 15, 17)
1 jednostka lekcyjna
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Refleksja uczniów nad rol¹ œwiadomoœci przy
podejmowaniu decyzji o wspó³¿yciu seksualnym.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– analizuj¹ czynniki wp³ywaj¹ce na podejmowanie œwiadomych decyzji na podstawie konkretnych przyk³adów z ¿ycia codziennego;
– zastanawiaj¹ siê nad rol¹ potrzeb, upodobañ, mo¿liwoœci,
presji, stereotypów i mód, dobra w³asnego i drugiej istoty,
27
WZDP.p65
27
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
negatywnych i pozytywnych konsekwencji w procesie podejmowania decyzji;
– analizuj¹ decyzjê o podjêciu wspó³¿ycia seksualnego,
uwzglêdniaj¹c powy¿sze czynniki.
– czynniki zwi¹zane z podejmowaniem decyzji;
– intymne relacje miêdzy p³ciami i ich znaczenie;
– postawy i oczekiwania dziewcz¹t i ch³opców;
– inicjacja seksualna jako wa¿na decyzja w ¿yciu cz³owieka;
– znaczenie podmiotowego traktowania cz³owieka w sferze
seksualnej;
– wartoœæ trwa³ych wiêzi w ¿yciu seksualnym.
Uczniowie powinni:
– rozumieæ z³o¿onoœæ procesów decyzyjnych;
– dokonaæ analizy i oceny konkretnych decyzji;
– umieæ uzasadniæ, ¿e inicjacja seksualna nale¿y do zachowañ seksualnych zale¿nych od woli cz³owieka i wi¹¿e siê
z odpowiedzialnoœci¹ za siebie i drug¹ osobê.
– zdania niedokoñczone;
– metoda sytuacyjna;
– praca z tekstem;
– dyskusja kierowana.
19. Has³o: ¯ycie seksualne jako wartoœæ (ad 5, 9, 11, 12, 14, 17, 18)
2 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Uœwiadomienie uczniom pozytywnych aspektów ¿ycia seksualnego i odpowiedzialnoœci jednostki a jego
wartoϾ.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– przypominaj¹ sobie i systematyzuj¹ s³ownictwo dotycz¹ce
¿ycia seksualnego;
– dyskutuj¹ na temat roli kultury jêzykowej w tworzeniu pozytywnej relacji intymnej;
– zapoznaj¹ siê z obrazami przedstawiaj¹cymi piêkno cia³a
ludzkiego;
– dyskutuj¹ o potrzebie akceptacji w³asnego cia³a i negatywnym wp³ywie kompleksów i stereotypów na psychikê i relacje z innymi;
28
WZDP.p65
28
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– zastanawiaj¹ siê nad znaczeniem poczucia wstydu i akceptacji w³asnego cia³a w relacjach z innymi;
– dyskutuj¹ o roli ekspresji seksualnej w okazywaniu czu³oœci i mi³oœci drugiemu cz³owiekowi.
– poprawne s³ownictwo dotycz¹ce ¿ycia seksualnego;
– akceptacja w³asnego cia³a;
– kompleksy i stereotypy zwi¹zane z p³ciowoœci¹;
– wstyd jako wyznacznik braku akceptacji siebie i regulator
zachowañ;
– krzywda zwi¹zana z przedmiotowym traktowaniem cz³owieka w sferze seksualnej;
– pojêcie ekspresji seksualnej;
– kontakt seksualny jako wyraz czu³oœci i mi³oœci.
Uczniowie powinni:
– pos³ugiwaæ siê poprawnym s³ownictwem dotycz¹cym ¿ycia seksualnego;
– rozumieæ znaczenie akceptacji w³asnego cia³a i koniecznoœæ dbania o nie;
– kojarzyæ pojêcie ekspresji seksualnej z intymnoœci¹ i mi³oœci¹.
– praca z tekstem i fragmentami z czasopism m³odzie¿owych;
– dyskusja kierowana.
20. Has³o: PrzyjaŸñ – zakochanie – mi³oœæ (ad 4, 8, 10, 11, 17)
2 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Pobudzenie do refleksji nad rodzajami wiêzi uczuciowych miêdzy ludŸmi.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– dyskutuj¹ na temat ró¿nic psychicznych w dojrzewaniu
dziewcz¹t i ch³opców;
– ujawniaj¹ wzajemne oczekiwania;
– szukaj¹ p³aszczyzny porozumienia;
– tworz¹ kodeks dobrych stosunków kole¿eñskich w klasie;
– okreœlaj¹ cechy przyjaŸni;
– dyskutuj¹ o ró¿nicach pomiêdzy przyjaŸni¹, zakochaniem
i mi³oœci¹;
– kojarz¹ konkretne zachowania z tymi uczuciami.
29
WZDP.p65
29
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– ró¿nice psychiczne miêdzy dziewczêtami i ch³opcami
w okresie dojrzewania;
– postawy i wzajemne oczekiwania dziewcz¹t i ch³opców;
– relacje miêdzyosobowe – ró¿nice pomiêdzy kole¿eñstwem,
przyjaŸni¹, zakochaniem i mi³oœci¹;
– wyra¿anie pozytywnych uczuæ poprzez konkretne zachowania w ¿yciu codziennym, zw³aszcza w relacjach kole¿eñskich i w ¿yciu rodzinnym.
Uczniowie powinni:
– poznaæ oczekiwania rówieœników p³ci przeciwnej;
– sformu³owaæ kodeks dobrych stosunków kole¿eñskich
w klasie;
– rozumieæ i umieæ uzasadniæ zwi¹zek pomiêdzy uczuciami
a sposobami ich wyra¿ania w ¿yciu codziennym.
– praca w grupie;
– burza mózgów;
– dyskusja;
– praca z tekstem;
– metoda sytuacyjna.
21. Has³o: ¯ycie w rodzinie (ad 2, 3, 4, 6, 10, 11, 17)
3 jednostki lekcyjne
Cele
kszta³cenia
A. Cel g³ówny: Pobudzenie uczniów do refleksji nad wartoœci¹
rodziny w ¿yciu cz³owieka.
B. Cele szczegó³owe:
Uczniowie:
– analizuj¹ przyk³ady typowych sytuacji konfliktowych pomiêdzy dojrzewaj¹c¹ m³odzie¿¹ a rodzicami;
– odgrywaj¹ wybrane scenki, wczuwaj¹c siê w role rodziców i dzieci;
– poszukuj¹ mo¿liwoœci rozwi¹zania odegranych sytuacji
konfliktowych;
– okreœlaj¹ obowi¹zki cz³onków rodziny i dyskutuj¹ na temat zasadnoœci podzia³u obowi¹zków;
– wymieniaj¹ prawa poszczególnych cz³onków rodziny;
– kojarz¹ obowi¹zki i prawa z omawianymi sytuacjami konfliktowymi;
30
WZDP.p65
30
2002-05-02, 19:27
Treœci
Za³o¿one
osi¹gniêcia
Procedury
osi¹gania
celów
– dyskutuj¹ i podaj¹ przyk³ady konkretnych zachowañ wyra¿aj¹cych pozytywne uczucia z perspektywy wszystkich
cz³onków rodziny;
– analizuj¹ znaczenie w³asnych zachowañ dla atmosfery
w rodzinie.
– pojêcie konfliktu i sposoby jego rozwi¹zywania;
– prawa i obowi¹zki cz³onków rodziny;
– rola autorytetu w rodzinie;
– dojrza³oœæ jako kryterium prawid³owego funkcjonowania
rodziny;
– funkcje rodziny;
– sposoby okazywania pozytywnych uczuæ w rodzinie;
– odpowiedzialnoœæ wszystkich cz³onków rodziny za panuj¹c¹ w niej atmosferê.
Uczniowie powinni:
– rozumieæ pojêcie konfliktu i poznaæ niektóre sposoby jego
rozwi¹zania;
– znaæ prawa i obowi¹zki poszczególnych cz³onków rodziny;
– rozumieæ funkcje rodziny w ¿yciu cz³owieka;
– umieæ podaæ przyk³ady zachowañ wyra¿aj¹cych pozytywne uczucia;
– rozumieæ wp³yw w³asnych zachowañ na atmosferê panuj¹c¹ w rodzinie.
– gry symulacyjne;
– metoda sytuacyjna;
– dyskusja;
– praca z tekstem;
– praca w grupach.
31
WZDP.p65
31
2002-05-02, 19:27