Alerty prawne czerwiec

ALERTY
PRAWNE
CZERWIEC
2014
PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI
OBEJŚCIE WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ W GODZINACH NADLICZBOWYCH W DRODZE UMOWY
ZLECENIA
Zgodnie z Wyrokiem Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych
i Spraw Publicznych z dnia 1 kwietnia 2014 r. I PK 241/2013, umową mającą na
celu obejście prawa jest umowa, której treść z formalnego punktu widzenia nie
sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu,
którego osiągnięcie jest przez nią zakazane, np. gdy czynność taka pozwala na
uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy
i tylko z takim zamiarem została dokonana. Ponadto, zawarta umowa zlecenia nie
rodzi trwałego stosunku obligacyjnego przez sam fakt jej spisania, w sytuacji gdy
nie jest realizowana, a więc nie są wykonywane ani obowiązki zleceniodawcy, ani
na rzecz owego zleceniodawcy obowiązki zleceniobiorcy, a praca, o której mowa
w umowie zlecenia (jej przedmiot) jest realizowana w ramach stosunku pracy
nawiązanego z innym podmiotem.
Zgodnie ze stanem faktycznym, w oparciu o który wydane zostało powyższe orzeczenie, powód
był równolegle zatrudniony w pozwanej spółce na podstawie umowy o pracę, jak i umowy zlecenia,
w ramach których świadczył na jej rzecz te same czynności. Jednocześnie powód świadczył pracę na
podstawie umowy zlecenia na rzecz podmiotu o właściwie tożsamej nazwie do pozwanej, nie zdając
sobie sprawy, że to inny przedsiębiorca.
W rozumieniu przepisu 58 § 1 k.c. - umową mającą na celu obejście prawa jest umowa, której
treść z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do
zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane, np. gdy czynność taka pozwala na
uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem
została dokonana (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r. II UK 34/2010,
i powołane w nim orzecznictwo). Uwypuklenia wymaga jednak również fakt, że nieważność, o której
stanowi art. 58 k.c., dotyczy czynności prawnej (oświadczenia woli, umowy) stanowiącej podstawę
powstania określonego stosunku prawnego i jest nieważnością bezwzględną, co oznacza, że nieważna
czynność prawna nie wywołuje i nie może wywołać żadnych skutków prawnych objętych wolą stron.
1
ALERTY
PRAWNE
CZERWIEC
2014
Nieważność ta powstaje z mocy prawa i datuje się od samego początku (ex tunc), to znaczy od chwili
dokonania nieważnej czynności prawnej. Inaczej rzecz ujmując, dotknięta bezwzględną nieważnością
umowa nie może wywołać skutku w postaci nawiązania między jej stronami stosunku prawnego
i wynikających z niego konsekwencji, nawet jeżeli jest przez strony wykonywana (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2010 r. II UK 357/2009 OSNP 2011 nr 19-20, poz. 258).
Sąd Najwyższy przychylił się do poglądu wyrażonego w uzasadnieniu wyroku z dnia 5
listopada 2013 r. II PK 50/2013, w myśl którego zawarta umowa zlecenia nie rodzi trwałego stosunku
obligacyjnego przez sam fakt jej spisania, w sytuacji gdy nie jest realizowana, a więc nie są
wykonywane ani obowiązki zleceniodawcy, ani na rzecz owego zleceniodawcy obowiązki
zleceniobiorcy, a praca, o której mowa w umowie zlecenia (jej przedmiot) jest realizowana w ramach
stosunku pracy nawiązanego z innym podmiotem. W takim wypadku nie ma potrzeby weryfikowania
umowy zlecenia zawartej z odrębnym podmiotem z punktu widzenia jej skuteczności (ważności).
Odnosi się to do sytuacji, gdy praca jest de facto wykonywana stale pod kierunkiem i na zlecenie
podmiotu będącego pracodawcą, przez niego oceniana co do ilości i sumowana, zaś podmiot ten stale
pełni funkcje kierownicze i nadzorcze wobec pracujących. Przypisywanie tej pracy innemu
podmiotowi, gdy jej ilość przekracza normalny czas pracy, stanowi wyłącznie czynność technicznoorganizacyjną. Wtedy właśnie - ex post - dochodzi do obciążania ową pracą podmiotu niebędącego
pracodawcą, w czym pracownik nie uczestniczył czynnie i o czym nie wiedział w momencie
zawierania umowy zlecenia z innym podmiotem. O wypełnieniu takiej umowy konkretnymi
zleceniami (poleceniami) uruchamiającymi stosunek zlecenia nie świadczy ani następcze rozliczanie
pracy, ani rozłożenie zapłaty wynagrodzenia na dwa podmioty, gdy ta sama praca jest organizowana
i wykonywana na rzecz jednego podmiotu, a wszystkie czynności kierownicze oraz zależność co do
czasu, miejsca i sposobu wykonania pracy de facto następują w ramach więzi między podmiotem
będącym pracodawcą i jego pracownikami. Taka zaś więź musi być oceniona jako stosunek pracy,
skoro pracownik stale wykonuje tę samą pracę zlecaną przez jeden podmiot będący pracodawcą, przy
jednakowej organizacji pracy i osobie pracę tę nadzorującej. Taki faktyczny układ stosunków
zatrudnienia wskazuje, że praca stale jest wykonywana na rzecz jednego podmiotu (pracodawcy),
a zawarta umowa zlecenia nie jest wypełniana konkretną treścią, ale jej charakter pozostaje ramowy.
2
ALERTY
PRAWNE
TEZY Z ORZECZNICTWA
CZERWIEC
2014
KONSEKWENCJE ZAMIESZCZENIA W OFERCIE NIEPRAWIDŁOWEJ BĄDŹ PODSTAWOWEJ
STAWKI PODATKU
Jak orzekła ostatnio Krajowa Izba Odwoławcza w Wyroku z dnia 20 marca 2014 r.
KIO 430/14, uwzględnienie w cenie oferty nieprawidłowej niższej stawki
podatku od towarów i usług godzi w uczciwą konkurencję, natomiast
zastosowanie przez wykonawcę stawki podstawowej VAT nie może być uznane za
niekonkurencyjne w stosunku do innych wykonawców. Rezultatem takiego
działania jest przecież uzyskanie przez takiego wykonawcę wyższej (mniej
korzystnej) oceny własnej oferty w obligatoryjnym kryterium ceny, co nie ma
znaczenia dla oceny pozostałych ofert, a tym samym możliwości uzyskania
zamówienia przez innych wykonawców konkurujących o dane zamówienie
publiczne.
Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U.
2011 r. Nr 177 poz. 1054 ze zm.) podstawową stawką tego podatku jest stawka 23%. Pogląd, że
pozostałe stawki podatku VAT, w tym 8%, można stosować wyłącznie w sytuacji, gdy nie ma
wątpliwości co do możliwości zastosowania stawki preferencyjnej, jest już dobrze ugruntowany na
gruncie prawnopodatkowym. „Towary i usługi opodatkowane są stawką podstawową. Stosowanie
stawki podstawowej ma charakter reguły ogólnej. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do wysokości
opodatkowania, także powinna być stosowana ta stawka” („VAT. Komentarz” Lex 2010 r.
A. Bartosiewicz, R. Kubacki).
Teza ta znajduje również zastosowanie w obszarze zamówień publicznych. „Jeśli podatnik nie
jest pewien, że może zastosować stawkę preferencyjną lub zwolnienie od VAT, powinien zastosować
stawkę podstawową. Korzystanie ze stawek preferencyjnych i zwolnień nie jest bowiem obowiązkiem
podatników, lecz ich uprawnieniem” (wyrok KIO z 10 kwietnia 2013 r. KIO 735/13 LexPolonica nr
6538227).
Podzielając ten pogląd Izba uznała, że odwołujący w sposób prawidłowy zastosował stawkę
podstawową podatku VAT dla obliczenia ceny całej oferty. Możliwość skorzystania ze stawki
preferencyjnej podatku VAT 8% w odniesieniu do wyposażenia budzi wątpliwości.
Na możliwość zastosowania stawki VAT 8% nie wskazują postanowienia SIWZ, zarówno co do
sposobu obliczenia ceny oferty, jak i opisu przedmiotu zamówienia. Wykonawcy ubiegający się
o udzielenie zamówienia pozostawali w niepewności, co do prawidłowej stawki, co potwierdza
skierowanie do zamawiającego pytania w tej kwestii.
Izba nie uwzględniła poglądu zamawiającego, jakoby konieczność posłużenia się stawką 8%
wynikała z odpowiedzi na pytania z 13 grudnia 2013 r. Zamawiający poinformował jedynie
wykonawców o obowiązku zachowania prawa przy ustalaniu stawki VAT oraz - po dokonaniu wyboru
najkorzystniejszej oferty - konieczności złożenia dokumentów, potwierdzających, że dany sprzęt jest
wyrobem medycznym. Na pytanie o stawkę VAT zamawiający nie udzielił jednoznacznej odpowiedzi,
3
ALERTY
PRAWNE
CZERWIEC
2014
nie wskazał nawet, że stawki podatku przyjęte dla potrzeb obliczenia ceny oferty powinny być
zróżnicowane. Gdyby zamawiający miał w tym względzie pewność, powinien odpowiedzieć, że
w stosunku do wyrobów medycznych należy przyjąć stawkę VAT 8%. Tym samym wykonawcy
ubiegający się o udzielenie zamówienia mogli przypuszczać, że sam zamawiający postrzega
zamówienie jako jedno kompleksowe świadczenie, do którego znajduje zastosowanie podstawowa
stawka VAT.
Po trzecie: istnienie wątpliwości potwierdza również szczegółowe badanie przez
zamawiającego poprawności zastosowanych stawek. Przy tym z treści wezwań kierowanych do
wykonawców nie wynika - zdaniem Izby - przekonanie zamawiającego, że dla spornych pozycji należy
przyjąć VAT 8%.
Analiza ofert i odpowiedzi udzielonych przez przystępującego zamawiającego prowadzi
natomiast do przekonania, że część sprzętu składającego się na wyposażenie może w odniesieniu do
tej samej pozycji stanowić wyrób medyczny, albo nie posiadać takiego statusu. Izba uznała zatem, że
odwołujący miał prawo przyjąć stawkę podstawową podatku VAT do obliczenia ceny wyposażenia.
Skoro ustawa o podatku od towarów i usług oraz inne ustawy regulujące odpowiedzialność
podatników nie wiążą z zastosowaniem stawki podstawowej żadnych ujemnych konsekwencji,
a negatywny skutek dla podatnika ma wyłącznie nieuprawnione zastosowanie stawki preferencyjnej,
to taka sama reguła powinna obowiązywać również przy wykładni przepisów ustawy Prawo
zamówień publicznych, w szczególności art. 89 ust. 1 pkt 6 Pzp. Izba, również w tym składzie
orzekającym, podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu wyroku Izby z 6 listopada 2012 r. KIO
2294/12 (Informator Urzędu Zamówień Publicznych 2012/12), że w ratio legis art. 89 ust. 1 pkt 6 Pzp
nie mieści się odrzucenie oferty, w sytuacji przyjęcia podstawowej stawki podatku VAT, nawet jeśli
zastosowanie mogłaby znaleźć stawka preferencyjna. Nieracjonalne i sprzeczne ze społecznogospodarczym przeznaczeniem prawa zamawiającego do badania ceny oferty oraz niweczące cel
postępowania o udzielenie zamówienia byłoby przyjęcie, że oferta, w której cenie mieści się
podstawowa stawka podatkowa, a która mimo tego jest najkorzystniejsza, podlega odrzuceniu na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 6 Pzp, a skutkiem tego zamówienie uzyskuje wykonawca, który złożył
ofertę mniej korzystną.
4
CZY WIESZ, ŻE …
ALERTY
PRAWNE
CZERWIEC
2014
ZAKRES OBJĘCIA OCHRONĄ PRAWNĄ PRAWA DO ZNAKU TOWAROWEGO, SKUTKI JEGO
NARUSZENIA ORAZ DOCHODZENIE ZWIĄZANYCH Z TYM ROSZCZEŃ
Jak stanowi art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności
przemysłowej, znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można
przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia
towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.
W szczególności znakiem towarowym może być wyraz, rysunek, ornament,
kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub
opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. Pod pojęciem towaru
z kolei powołana ustawa każe rozumieć w szczególności wyroby przemysłowe,
rzemieślnicze, płody rolne oraz produkty naturalne, zwłaszcza wody, minerały,
surowce, a także, co istotne dla analizowanego przypadku, usługi.
Co do zasady oznaczenie uznane za znak towarowy przedsiębiorcy, wyklucza jego zgodne
z prawem stosowanie przez innego przedsiębiorcę. Wyjątek ustanowiono jedynie dla sytuacji
równoczesnego używania znaku przez kilku przedsiębiorców, którzy zgłosili go wspólnie, jeżeli
używanie takie nie jest sprzeczne z interesem publicznym i nie ma na celu wprowadzenia odbiorców
w błąd, w szczególności co do charakteru, przeznaczenia, jakości, właściwości lub pochodzenia
towarów (wspólne prawo ochronne). Objęcie prawem ochronnym staje się skuteczne po dokonaniu
formalnej rejestracji znaku, która następuje w drodze decyzji Urzędu Patentowego, jednak już
w momencie dokonania zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym zgłaszający uzyskuje
pewną ochronę w postaci pierwszeństwa do uzyskania prawa ochronnego. Pierwszeństwo do
uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy ocenia się według daty zgłoszenia znaku
towarowego w Urzędzie Patentowym, co oznacza że w toku postępowania rejestrowego urząd bada
czy inne zgłoszenie dotyczące tego samego znaku nie było pierwsze.
Na mocy art. 153 przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego używania
znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej,
na 10 lat począwszy od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Okres ten może
zostać przedłużony, w odniesieniu do wszystkich lub części towarów, na kolejne okresy
dziesięcioletnie, co następuje na wniosek uprawnionego złożony przed końcem upływającego okresu
ochrony, jednak nie wcześniej niż na rok przed jego upływem. Wraz z wnioskiem należy wnieść
należną opłatę za ochronę. Wniosek ten może zostać złożony, za dodatkową opłatą, również w ciągu
sześciu miesięcy po upływie okresu ochrony, jednak termin ten nie podlega przywróceniu. Na skutek
wniosku złożonego z przekroczeniem tego terminu albo w związku z którym nie zostały wniesione
stosowne opłaty, Urząd Patentowy wydaje decyzję o odmowie przedłużenia prawa ochronnego.
Wskazane używanie znaku towarowego polega w szczególności na:
1. umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach,
oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz
składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu, a także oferowaniu lub
świadczeniu usług pod tym znakiem;
2. umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub
związanych ze świadczeniem usług;
3. posługiwaniu się nim w celu reklamy.
5
ALERTY
PRAWNE
CZERWIEC
2014
Prawo ochronne na znak towarowy jest bezwzględnym prawem podmiotowym, o określonej
czasowej i terytorialnej skuteczności. Wyłączność używania znaku, o której mowa powyżej, oznacza,
że uprawnionemu z prawa ochronnego przyznana jest pewna sfera monopolu prawnego. Określa jego
treści od strony pozytywnej, za pomocą otwartego katalogu uprawnień, składających się na prawo
wyłącznego używania tworzy domniemanie uprawnień po stronie uprawnionego ze znaku. Nie ma
ono jednak charakteru absolutnego. Nie rozciąga się ono bowiem na działania dotyczące towarów ze
znakiem, polegające w szczególności na ich oferowaniu do sprzedaży lub dalszym wprowadzaniu do
obrotu towarów oznaczonych tym znakiem, jeżeli towary te zostały uprzednio wprowadzone do
obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez uprawnionego lub za jego zgodą. Nie stanowi,
również naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy import oraz inne działania, dotyczące
towarów oznaczonych tym znakiem towarowym, jeżeli towary te zostały uprzednio wprowadzone do
obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego przez uprawnionego lub za jego zgodą.
Ograniczenia te nie maja jednak zastosowania, jeżeli przemawiają za tym uzasadnione względy, które
pozwalają uprawnionemu sprzeciwić się dalszej dystrybucji towarów, w szczególności jeżeli po
wprowadzeniu do obrotu zmieni się lub pogorszy stan towarów.
Prawo ochronne na znak towarowy nie daje uprawnionemu prawa zakazywania
używania przez inne osoby w obrocie:
 ich nazwisk lub adresu;
 oznaczeń wskazujących w szczególności na cechy i charakterystykę towarów, ich rodzaj,
ilość, jakość, przeznaczenie, pochodzenie czy datę wytworzenia lub okres przydatności;
 zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego, jeżeli jest to konieczne dla
wskazania przeznaczenia towaru, zwłaszcza gdy chodzi o oferowane części zamienne,
akcesoria lub usługi;
 zarejestrowanego oznaczenia geograficznego, jeżeli prawo do jego używania przez te
osoby wynika z innych przepisów ustawy.
Kolejne ograniczenie prawa ochronnego na znak towarowy stanowi brak możliwości zakazania
posługiwania się przez inną osobę nazwą, pod którą prowadzi ona działalność gospodarczą, jeżeli
nazwa ta nie jest używana w charakterze oznaczenia towarów będących przedmiotem tej działalności
i nie zachodzi możliwość wprowadzenia odbiorców w błąd co do pochodzenia towarów,
w szczególności ze względu na różny profil działalności lub lokalny zasięg używania tej nazwy. Nie ma
ono jednak zastosowania w sytuacji, kiedy osoba ta działa w złej wierze. Tu należy będzie spoczywał
ciężar udowodnienia złej wiary naruszającemu jego prawo.
Ponadto prawo ochronne na znak towarowy doznaje także ograniczenia w sytuacji, gdy osoba
prowadząca lokalną działalność gospodarczą w niewielkim rozmiarze, używała w dobrej wierze
oznaczenia zarejestrowanego następnie jako znak towarowy na rzecz innej osoby. Osoba ta ma prawo
nadal bezpłatnie używać tego oznaczenia, jednak w nie większym niż dotychczas zakresie.
Uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy traci możliwość zakazania innej osobie używania
tego lub podobnego oznaczenia w obrocie, jeżeli znak ten nie był używany przez uprawnionego lub
upoważnioną przez niego osobę w ciągu nieprzerwanego okresu pięciu lat, po dniu wydania decyzji
o udzieleniu prawa ochronnego, chyba że istniały ważne powody jego nieużywania.
Niezależnie od wskazanych wyżej ustawowych ograniczeń w korzystaniu z prawa ochronnego
na znak towarowy, mogą one powstać także na skutek zdarzeń prawnych. Prawo ochronne na znak
towarowy jest bowiem zbywalne i podlega dziedziczeniu. Warto wskazać, że może być ono również
przeniesione w stosunku do niektórych tylko towarów, dla których prawo jest udzielone, jeżeli
6
ALERTY
PRAWNE
CZERWIEC
2014
towary, dla których znak pozostaje zarejestrowany na rzecz zbywcy, nie są tego samego rodzaju.
Z chwilą przeniesienia prawo to traktuje się jako niezależne od prawa przysługującego zbywcy.
Jednakowoż zbywalne są prawa z dokonanego w Urzędzie Patentowym zgłoszenia, na które nie
zostało jeszcze udzielone prawo ochronne. Zbycie prawa ochronnego na znak towarowy następuje
w drodze udzielenia przez uprawnionego innej osobie upoważnienia do używania znaku, co ma formę
umowy licencyjnej. Licencjobiorca zaś, w zakresie udzielonego mu upoważnienia, może udzielić
sublicencji na używanie znaku towarowego.
Uprawnienia wynikające z prawa ochronnego na znak towarowy ustają na skutek jego
wygaśnięcia lub unieważnienia. Unieważnienie może nastąpić na wniosek każdej osoby, która ma
w tym interes prawny, jeżeli wykaże ona, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do
uzyskania tego prawa, a ponadto:
 z powodu kolizji z wcześniejszym znakiem bądź naruszenia praw osobistych lub majątkowych
wnioskodawcy, jeżeli przez okres pięciu kolejnych lat używania zarejestrowanego znaku
wnioskodawca, będąc świadomym jego używania, nie sprzeciwiał się temu;
 po upływie pięciu lat od udzielenia prawa ochronnego, jeżeli prawo to udzielone zostało
z naruszeniem przepisów, lecz znak w wyniku używania nabrał charakteru odróżniającego;
 z powodu kolizji ze znakiem towarowym powszechnie znanym, jeżeli przez okres pięciu
kolejnych lat używania zarejestrowanego znaku towarowego, uprawniony do znaku
towarowego powszechnie znanego, będąc świadomym jego używania, nie sprzeciwiał się temu.
Wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy następuje natomiast z urzędu na skutek:
 upływu okresu, na który zostało udzielone;
 zrzeczenia się prawa przez uprawnionego przed Urzędem Patentowym;
 lub na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny w przypadku:
 nieużywania zarejestrowanego znaku towarowego w sposób rzeczywisty dla towarów
objętych prawem ochronnym w ciągu nieprzerwanego okresu pięciu lat, po dniu wydania
decyzji o udzieleniu prawa ochronnego, chyba że istnieją ważne powody jego nieużywania;
 utraty przez znak znamion odróżniających przez to, że na skutek działań lub zaniedbań
uprawnionego stał się w obrocie zwyczajowym oznaczeniem - składającym się wyłącznie
 z elementów, które mogą służyć w obrocie do oznaczania w szczególności rodzaju towaru, jego
jakości, ilości, ceny, przeznaczenia, sposobu, czasu lub miejsca wytworzenia, składu, funkcji lub
przydatności - w stosunku do towarów, dla których był zarejestrowany;
 działań uprawnionego lub, za jego zgodą, osób trzecich, gdy znak towarowy może wprowadzać
odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, właściwości lub pochodzenia
geograficznego towaru;
 wykreślenia z właściwego rejestru podmiotu mającego osobowość prawną, któremu
przysługiwało prawo ochronne na znak towarowy.
Należy tu podkreślić, że jeżeli przyczyna wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy
dotyczy jedynie niektórych towarów, wygaśnięcie prawa odnosi się tylko do tych towarów.
Wygaśnięcie prawa ochronnego na wniosek osoby mającej w tym interes prawny, odbywa się
w trybie postępowania spornego przed Urzędem Patentowym, prowadzonego przez działające przy
tym urzędzie kolegia orzekające do spraw spornych. Po przeprowadzeniu postępowania spornego, do
którego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu administracyjnym w administracji, Urząd
Patentowy wydaje decyzję, stronom przysługuje skarga do sądu administracyjnego.
7
ALERTY
PRAWNE
CZERWIEC
2014
W pozostałych roszczeniach wynikających z ochrony przewidzianej prawem własności
przemysłowej należy upatrywać charakteru cywilnoprawnego, wobec czego winny być one
rozstrzygane w trybie postępowania cywilnego na zasadach ogólnych. W szczególności będzie tu
chodziło o naruszenie prawa ochronnego lub prawa z rejestracji znaku towarowego, stwierdzenie
prawa używania w ramach lokalnej działalności oznaczenia zarejestrowanego jako znak towarowy na
rzecz innej osoby, czy przeniesienia prawa ochronnego na znak towarowy.
Konkretyzując powyższe można wskazać, że naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy
polega na bezprawnym używaniu w obrocie gospodarczym:
1. znaku identycznego do zarejestrowanego znaku towarowego w odniesieniu do identycznych
towarów;
2. znaku identycznego lub podobnego do zarejestrowanego znaku towarowego w odniesieniu do
towarów identycznych lub podobnych, jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców
w błąd, które obejmuje w szczególności ryzyko skojarzenia znaku ze znakiem towarowym
zarejestrowanym;
3. znaku identycznego lub podobnego do renomowanego znaku towarowego, zarejestrowanego
w odniesieniu do jakichkolwiek towarów, jeżeli takie używanie może przynieść używającemu
nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku
wcześniejszego.
W razie poniesienia w związku ze wskazanymi wypadkami szkody, uprawniony może wystąpić
z żądaniem zapłaty kwoty pieniężnej tytułem odszkodowania na zasadach ogólnych, to znaczy
domagając się wyrównania rzeczywiście poniesionej szkody, jak i utraconych korzyści. Ale może też
dochodzić szczególnych roszczeń przewidzianych prawem własności przemysłowej. Uprawniony
z prawa ochronnego lub prawa z rejestracji może mianowicie, w trybie powództwa o nakazanie
określonego zachowania, żądać zaprzestania działań grożących naruszeniem prawa.
Ponadto sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec, na wniosek uprawnionego,
o będących własnością naruszającego bezprawnie wytworzonych lub oznaczonych wytworach oraz
środkach i materiałach, które zostały użyte do ich wytworzenia lub oznaczenia. W szczególności sąd
może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet zasądzonej na jego rzecz
sumy pieniężnej albo zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób
trzecich.
Uszczegółowiając powyższe ustawodawca mocą ustawy o własności przemysłowej stanowi
wprost, że osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, może żądać od osoby,
która naruszyła to prawo, zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody:
 na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej
opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia
byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku
towarowego.
Ponadto sąd rozstrzygając o naruszeniu, może orzec, na wniosek uprawnionego, o podaniu do
publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia lub informacji o orzeczeniu.
Z wyżej wskazanymi roszczeniami można wystąpić również przeciwko osobie, która tylko
wprowadza do obrotu oznaczone już znakiem towary, jeżeli nie pochodzą one od uprawnionego, bądź
osoby, która miała jego zezwolenie na używanie znaku. Także Licencjodawca, powołując się na
udzielone mu prawo ochronne na znak towarowy, może wystąpić z wymienionymi roszczeniami
8
ALERTY
PRAWNE
CZERWIEC
2014
przeciwko licencjobiorcy, który narusza postanowienia umowy licencyjnej, odnoszące się do okresu
i terenu jej obowiązywania, postaci znaku będącego przedmiotem licencji, a także wskazania
towarów, dla których znak może być używany, oraz ich jakości, co ma odpowiednie zastosowanie do
sublicencji.
Roszczenia z tytułu naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy, jeżeli sprawca działał
w dobrej wierze, mogą być dochodzone za okres rozpoczynający się po dniu, w którym Urząd
Patentowy ujawnił publicznie informację o zgłoszeniu, a w przypadku wcześniejszego powiadomienia
osoby naruszającej prawo o dokonanym zgłoszeniu - od daty powiadomienia.
Sądem właściwym do rozpoznania spraw o naruszenie praw własności przemysłowej jest sąd miejsca,
w którym sprawca wykonuje działalność lub w którym znajduje się jego majątek, także przed
wytoczeniem powództwa.
Niezależnie od powyższego, prawo ochronne na znak towarowy podlega także ochronie na
gruncie postępowania karnego. Mocą art. 305 prawa własności przemysłowej ustawodawca dokonał
bowiem penalizacji czynów polegających na jego naruszeniu. Jak stanowi powołany przepis, kto,
w celu wprowadzenia do obrotu, oznacza towary podrobionym znakiem towarowym,
zarejestrowanym znakiem towarowym, którego nie ma prawa używać lub dokonuje obrotu towarami
oznaczonymi takimi znakami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2. Jeżeli natomiast sprawca uczynił sobie z popełnienia wskazanego przestępstwa
źródło dochodu albo dopuszcza się tego przestępstwa w stosunku do towaru o znacznej wartości,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. Dodatkową dolegliwością dla sprawcy
omawianych naruszeń jest kompetencja sądu do orzekania o przepadku na rzecz Skarbu Państwa
materiałów i narzędzi, jak również środków technicznych, które służyły lub były przeznaczone do
popełnienia przestępstwa, chociażby nie były własnością sprawcy. Ściganie sprawców wymienionych
przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Już w lipcu kolejne tematy alertu prawnego!
Zapraszamy do lektury!
9