Odpowiedz na 4045

Warszawa, dnia
czerwca 2016 r.
MINISTERSTWO
RODZINY, PRACY I POLITYKI
SPOŁECZNEJ
PODSEKRETARZ STANU
Marcin Zieleniecki
DUS.I.0700.28.2016.MS
Pan
Marek Kuchciński
Marszałek Sejmu RP
W odpowiedzi na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 16 czerwca 2016 r., znak:
K8INT4045, dotyczące interpelacji posłów Iwony Michałek i Jacka Kurzępy w sprawie
podjęcia działań odnoszących się do najniższych świadczeń rentowo-emerytalnych, uprzejmie
proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.
Wysokość świadczenia emerytalno-rentowego, co do zasady, jest miarą udziału
ubezpieczonego w dochodach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uzależnioną od liczby lat
pracy (lata składkowe i nieskładkowe) oraz od wysokości osiąganego wynagrodzenia
w trakcie aktywności zawodowej. Emerytura stanowi więc ekwiwalent utraconych zarobków
wskutek wystąpienia ryzyka ubezpieczonego, jakim jest osiągnięcie przez ubezpieczonego
wieku emerytalnego.
Tworząc przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2015 r. poz. 748, z późn. zm.), ustawodawca
zagwarantował świadczeniobiorcom wypłatę przyznawanych im świadczeń w wysokości co
najmniej najniższego świadczenia, pod warunkiem spełnienia określonego w przepisach
ww. ustawy warunku odpowiednio długiego stażu ubezpieczeniowego (okresów składkowych
i nieskładkowych), który obecnie wynosi dla kobiet - 22 lata, a dla mężczyzn - 25 lat.
Warunek uzyskania odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego, co do zasady, nie jest
trudny do spełnienia (średnia długość podlegania ubezpieczeniu w Polsce, w roku 2014,
kształtowała się na poziomie ponad 30 lat). Niespełnienie warunku stażowego skutkuje tym,
że wysokość świadczenia emerytalnego nie zostanie podwyższona do wysokości najniższej
emerytury.
Od dnia 1 marca 2016 r. wysokość najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej
niezdolności do pracy i renty rodzinnej wynosi - 882,56 zł, zaś renty z tytułu częściowej
niezdolności do pracy - 676,75 zł.
Realną wartość emerytur i rent zapewnia coroczny mechanizm waloryzacji świadczeń.
W 2016 r. wsparciem dla szerokiej grupy emerytów i rencistów, z jednoczesnym
zachowaniem wartości realnej wszystkich emerytur i rent, była wypłata jednorazowego
dodatku, wynikająca z ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o jednorazowym dodatku
pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenia
przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomostowe albo nauczycielskie
świadczenia kompensacyjne w 2016 r. (Dz. U. poz. 188). Wypłata dodatku była
rozwiązaniem komplementarnym wobec mechanizmu waloryzacji i bardzo niskiego jej
poziomu w 2016 r., a kwota dodatku uzależniona została od wysokości świadczenia lub
świadczeń pobieranych w zbiegu (od 50 zł do 400 zł netto)1. Dodatek stanowił wsparcie dla
licznej grupy ok. 6,5 mln świadczeniobiorców.
Głównym celem stawianym przed systemami emerytalnymi jest zapewnienie
odpowiednich środków finansowych uczestnikom tych systemów w okresie starości.
O narastaniu trudności w skutecznym i efektywnym funkcjonowaniu systemów emerytalnych
w największym stopniu decyduje czynnik demograficzny. Zachodzący proces starzenia się
społeczeństw, wynikający ze zmniejszenia liczby urodzeń i wydłużenia dalszego trwania
życia powoduje, że funkcjonujące systemy emerytalne napotykają na barierę stabilności
finansowej. Rosnąca liczba ludzi starszych i spadek liczby osób zdolnych do pracy, oznacza
przede
wszystkim
rosnące
obciążenie
pracujących
kosztami
utrzymania
systemu
emerytalnego, który w Polsce jest systemem repartycyjnym. Podstawą takiego systemu jest
tzw. umowa międzypokoleniowa, czyli założenie że młodsze pokolenia będą finansować
emerytury pokoleń starszych. W związku z tym, że wpłacane składki od pracujących nie
wystarczają w pełni na wypłatę emerytur, co roku Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest
zasilany kilkudziesięcio-miliardową dotacją z budżetu państwa, będącego gwarantem ich
wypłaty. Obecnie obserwowane zmiany demograficzne wskazują, że sytuacja ta będzie się
pogarszać. Przy niskim poziomie dzietności i jednoczesnym wydłużaniu się trwania życia
1)
2)
3)
4)
przy świadczeniach do 900,00 zł dodatek wynosił 400,00 zł;
przy świadczeniach od 900,01 zł do 1100,00 zł dodatek wynosił 300,00 zł;
przy świadczeniach od 1100,01 zł do 1500,00 zł dodatek wynosił 200,00 zł;
przy świadczeniach od 1500,01 zł do 2000,00 zł dodatek wynosił 50,00 zł.
2
zmniejsza się liczba osób wchodzących na rynek pracy oraz wzrasta liczba ludzi w starszym
wieku.
Niezwykle istotne w ostatnim okresie stały się działania, które przełożą się
bezpośrednio
na
bezpieczeństwo
oraz
poziom
obecnych
i
przyszłych
emerytur.
Do najważniejszych zadań w tym zakresie należy zaliczyć wsparcie polityki prorodzinnej
oraz rozwój usług opiekuńczych, w tym zapewnienie opieki przedszkolnej i żłobkowej,
mającej
na
celu
wzmacnianie
warunków
do
łączenia
aktywności
zawodowej
z wychowywaniem dzieci.
Przygotowana przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i aktualnie
realizowana ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, tzw.
Program 500+, w swoim założeniu ma za zadanie zmniejszenie obciążeń finansowych
związanych z wychowywaniem dzieci i zachęcenie rodzin do podejmowania decyzji
o posiadaniu większej liczby dzieci. Program ten ma więc dwa cele: prodemograficzny
i wspierający w trudzie wychowania dzieci. Dodatkowo zakłada się, że Program 500+,
poprzez poprawę jakości życia polskich rodzin, przyczyni się do zwiększenia popytu
wewnętrznego, co z kolei będzie impulsem rozwojowym polskiej gospodarki.
Dzisiejsze wsparcie polityki prorodzinnej będzie miało wpływ na system emerytalny,
i w dłuższej perspektywie czasu oznaczać będzie większe możliwości skierowania
dodatkowych środków dla emerytów i rencistów, szczególnie tych najuboższych.
Intencją Premiera i władz rządzących jest poprawa sytuacji osób najbiedniejszych,
jednak poprawa bytu wszystkich polskich rodzin uzależniona jest przede wszystkim od
rozwoju gospodarki, a co za tym idzie od wzrostu siły nabywczej zarówno wynagrodzeń, jak
i świadczeń emerytalno-rentowych.
Jednocześnie informuję, że przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych umożliwia
pomoc społeczna. W przypadkach zagrożenia ekonomicznego, osoby powinny korzystać
z systemu świadczeń pomocy społecznej - bowiem daje to możliwość skierowania środków
do osób najbardziej potrzebujących - żyjących w rodzinach o najniższych dochodach.
Organem właściwym do podjęcia decyzji o przyznaniu pomocy i jej rozmiarach
(po uprzednim rozeznaniu warunków na podstawie wywiadu środowiskowego) – jest ośrodek
pomocy społecznej w miejscu zamieszkania osób starających się o świadczeniach. Zasady
i tryb udzielania wsparcia z pomocy społecznej określa ustawa z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r., poz.163, z późn. zm.). W myśl tej ustawy pomoc
społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom
3
i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać
wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Dodatkowo uprzejmie nadmieniam, że w 2016 r. planowany jest, zgodnie z przepisami
ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 637), przegląd systemu emerytalnego. Stąd też
w ramach obrad Rady Dialogu Społecznego rozpoczęła się dyskusja nad najważniejszymi
kwestiami w tym zakresie, m. in. nad zasadami waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych.
Obecnie w celu wypracowania najlepszych, optymalnych rozwiązań gromadzone są wszelkie
dane, informacje, stanowiska i poglądy dotyczące możliwych zmian systemowych.
Po analizie zgłaszanych wniosków i opinii w ramach prac Rady Dialogu Społecznego
oraz planowanych szerokich konsultacjach opracowany zostanie dokument, który będzie
próbą połączenia społecznych oczekiwań w zakresie modelu systemu emerytalnego
z możliwościami finansowymi państwa.
4