Relacja z 17. konferencji Online Educa Berlin 30 listopada—2

Edu@kcja. Magazyn edukacji elektronicznej
nr 1 (2)/2011, str. 92—95
Relacja z 17. konferencji Online Educa Berlin
30 listopada—2 grudnia 2011
Bartłomiej Michałowicz
Uniwersytet Warszawski
[email protected]
Dorota Sidor
Uniwersytet Warszawski
[email protected]
1. O konferencji
Online Educa jest najważniejszym europejskim wydarzeniem dotyczącym e-nauczania i technologii wspierających nauczanie, gromadzącym zarówno nauczycieli i wykładowców, jak
i przedsiębiorców oferujących nowe narzędzia. Educa odbywa się corocznie w Berlinie i tradycyjnie
składa się z dwóch części: konferencyjnej i targowej.
Siedemnasta międzynarodowa konferencja Online Educa trwała od 30 listopada do 2 grudnia 2011. Wzięło w niej udział około 2200 osób z niemal stu krajów. Swoje produkty i rozwiązania prezentowało około 90 wystawców. Co ciekawe, wśród nich odnaleźć można było nie tylko firmy, ale też przedstawicieli ministerstw edukacji różnych krajów i publicznych uczelni wyższych.
Rysunek 1. Sesja otwierająca konferencję Online Educa Berlin. W sali znajduje się ponad 2000 uczestników.
Fot.: ICWE GmbH / David Ausserhofer, Creative Commons Attribution 2.0 Germany License
Pytania przewodnie konferencji, postawione przez organizatorów, dotyczyły nowej kultury nauczania: jak można nauczać i uczyć się w warunkach gwałtownych zmian technologicznych, czy
„stare” metody tracą ważność, czy potrzebne są nowe rozwiązania pedagogiczne? Próbowano odpowiedzieć na nie w wystąpieniach podzielonych na kilkanaście ścieżek tematycznych. Uwaga referentów koncentrowała się wokół kwestii związanych ze szkoleniem nauczycieli, edukacją włączającą (czyli dostępną dla wszystkich, niezależnie od rasy, płci, miejsca zamieszkania czy stopnia
niepełnosprawności), nauczaniem języków, mediami społecznościami, m-learningiem (mobile
learning), technologiami Web 2.0, systemami inteligentnie zarządzającymi zawartością (Intelligent
Content Management) i wprowadzanymi na skalę europejską zmianami systemowymi, związanymi z ramami kwalifikacji.
Bartłomiej Michałowicz, Dorota Sidor, Relacja z 17. konferencji Online Educa Berlin
Część targowa skupiała się wokół prezentacji oprogramowania wspomagającego e-nauczanie
oraz sprzętu pozwalającego na wykorzystanie nowych technologii w klasie i sali wykładowej.
Wielu producentów przedstawiało rozwiązania z zakresu opracowywania multimedialnych zasobów dydaktycznych i rozbudowanych quizów oraz rozwiązań antyplagiatowych. Popularne
były też stoiska pokazujące możliwości nowoczesnych tablic multimedialnych i (powoli zajmujących ich miejsce) ekranów dotykowych. Co interesujące, w tym roku największe i najbardziej
oblegane stoiska należały do przedstawicieli państw arabskich: Arabii Saudyjskiej i Omanu,
co wyraźnie wskazuje kierunek rozwoju rynku nowoczesnej edukacji. Kraje te wraz z czołowymi producentami komercyjnych platform edukacyjnych były głównymi sponsorami konferencji.
2. Sesje plenarne
Organizatorzy zaprosili na Online Educa doskonałych referentów, dzięki którym sesje plenarne były najciekawszymi wydarzeniami konferencji. Wykład otwierający wygłosił dr Talal
Abu‑Ghazaleh. Przedstawił spojrzenie na e-nauczanie z perspektywy krajów arabskich, w których na naszych oczach zachodzi potężny postęp w dziedzinach związanych z edukacją. Szczególny nacisk położył na przedefiniowanie kryzysu finansowego jako zdecydowanie nie „światowego”, a co najwyżej „europejsko-amerykańskiego”, którego konsekwencji nie można odnieść
na przykład do Arabii Saudyjskiej (przeznaczającej 25% miliardowego budżetu na edukację).
Niewątpliwie najważniejszym gościem tej sesji była Neelie Kroes – wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej, komisarz europejski ds. agendy cyfrowej. Omówiła priorytety unijnej polityki, dotyczące upowszechniania kompetencji medialnych obywateli. Za niezmiernie ważne
uznała przekonanie nauczycieli do korzystania z nowoczesnych technologii i zapewnienie ich,
że nowe narzędzia nie mają zastąpić człowieka, a wspomagać go w jego pracy. Zdaniem Neelie
Kroes bardzo ważne jest też, aby wszyscy uczestnicy procesu edukacyjnego zdawali sobie sprawę
z tego, że wykorzystanie cyfrowych mediów nie jest modą, która minie, ale czynnikiem zmieniającym dotychczasową edukację i nadającym jej nową jakość.
Barwnie o rozwoju nowoczesnych technologii z naciskiem na implikacje dla edukacji opowiedzieli dwaj dziennikarze: John Bohannon i Peter Nowak. Pierwszy mówca w prowokująco zatytułowanym referacie Without Google and Wikipedia, I’m Stupid przekonywał słuchaczy, że nieograniczony dostęp do informacji, którym obecnie dysponujemy, zmienia sposób,
w jaki ludzki umysł przetwarza dane (co zostało potwierdzone w badaniach). O zaskakującej
zależności pomiędzy przemysłem spożywczym i militarnym a rozwojem edukacji opowiedział
drugi prelegent. Zdaniem Petera Nowaka, dzięki redukowaniu obszarów biedy wzrasta zapotrzebowanie na edukację. Jednak w efekcie w wielu regionach świata brakuje nauczycieli, a ci,
którzy pracują, są przeciążeni i niedostatecznie wynagradzani. Bez zastosowania nowoczesnych
technologii trudno wyobrazić sobie zaspokojenie popytu na edukację coraz większej liczby osób.
Wyjątkowym zakończeniem pierwszego dnia konferencji była zaaranżowana przez organizatorów debata oksfordzka. Strony sporu miały za zadanie rozważyć problem wolności (lub jej
ograniczania) w kontekście użycia nowych technologii, również w edukacji. Pierwsza strona
zauważyła, że choć serwisy społecznościowe i technologie mobilne otwierają przed uczącymi i nauczanymi olbrzymie możliwości, to udostępnianie prywatnych danych komercyjnym
przedsiębiorstwom podczas korzystania z nich stanowi potencjalne zagrożenie dla swobód obywatelskich. Przeciwnicy kontrargumentowali, że „więcej możliwości to więcej wolności” oraz że
korzyści z używania z nowoczesnych technologii przewyższają potencjalne zagrożenia. Debata zakończyła się głosowaniem, w którym niewielką liczbą głosów wygrała strona wyrażająca zaniepokojenie coraz większą ingerencją rządów i przedsiębiorstw w prywatność użytkowników.
Edu@kcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 1 (2)/2011 , str. 93
Bartłomiej Michałowicz, Dorota Sidor, Relacja z 17. konferencji Online Educa Berlin
3. Sesje równoległe
Każdego dnia uczestnicy Online Educa mogli wybierać spośród kilkunastu sesji równoległych, zatem niniejsza relacja z konieczności będzie ograniczona do zaledwie części prezentacji.
Jednakże zdaniem autorów jest to część reprezentatywna dla całej konferencji – wyraźnie
zaznaczały się najnowsze i najbardziej popularne trendy w edukacji wspomaganej nowoczesnymi technologiami.
Prezentacje dotyczące nauczania języków przez Internet stanowiły jak co roku znaczącą część
sesji. Wystąpienia można było podzielić na te dotyczące nowych technologii i ich zastosowań
oraz na te, które podkreślały wagę kompetencji językowych, a więc dotyczyły teoretycznego modelu nauczania języków. W wielu referatach pokazano, że technologia pozwala na odciążenie
lektora, nawet w obszarach, w których wydawał się niezastąpiony: sprawdzanie poprawnej wymowy (ćwiczenia), zachęcanie do interakcji (prowadzenie rozmów z awatarem). Podkreślano,
że nauka tylko jednego języka jest niewystarczająca – sukces absolwentów zależy w dużej mierze
od opanowania wielu języków (mutilingualism).
Znacznie więcej miejsca niż w poprzednich latach poświęcono nauczaniu poprzez urządzenia mobilne (smartfony, tablety). Nauczyciele i wykładowcy podkreślali zalety nieograniczonego dostępu do treści dydaktycznych. Edukacja na odległość jako sposób przekazywania wiedzy
oderwany (geograficznie) od uczelni nabiera w tym kontekście nowego wymiaru, pozwalając
studentowi na odejście od ekranu komputera i uniezależnienie się od stacjonarnego dostępu do sieci. Wśród wystawców bez trudu zauważyć można było podążanie za tym trendem
– narzędzia współpracujące z dotykowymi ekranami czy wręcz dedykowane i-urządzeniom nie
były rzadkością.
Rysunek 2. Urządzenia mobilne były bardzo popularne wśród uczestników konferencji.
Fot.: ICWE GmbH / David Ausserhofer, Creative Commons Attribution 2.0 Germany License
Dużą część osób zajmujących się e-nauczaniem interesowały sposoby przeprowadzania oceny kandydatów na studia czy kursy. Jednostkom mającym w swojej ofercie kursy specjalistyczne
zależy na ocenie kandydatów i udzieleniu im ewentualnych wskazówek na temat luk w wiedzy i sposobów ich uzupełnienia (inna ścieżka edukacji, inny poziom zaawansowania). Ocenę
kandydatów przeprowadza się więc za pomocą łącza internetowego czy telefonii komórkowej.
Edu@kcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 1 (2)/2011 , str. 94
Bartłomiej Michałowicz, Dorota Sidor, Relacja z 17. konferencji Online Educa Berlin
Nowe technologie pozwalają także na zautomatyzowane zbieranie i analizowanie informacji podawanych przez respondentów głosowo.
W ramach jednej z sesji odbyła się bardzo interesująca dyskusja panelowa, dotycząca skutków wprowadzania europejskich ram kwalifikacji i – szerzej – położenia nacisku na efekty
uczenia się w edukacji. Paneliści jednogłośnie podkreślali zalety ram kwalifikacji, które mają
wspierać większą mobilność zarówno uczących się, jak i pracowników. Pojawiły się jednak głosy
wyrażające obawę, że nauczanie podlega coraz większej standaryzacji, a wprowadzanie coraz bardziej szczegółowych regulacji w większym stopniu służy przyszłym pracodawcom niż uczącym się. Zauważono też znaczącą różnicę pomiędzy „byciem kompetentnym” a „posiadaniem
kompetencji”.
W referatach powracano do popularnej koncepcji, w której uczącemu się pozostawiona jest
duża swoboda w doborze treści i metod nauczania. Przedstawiono szereg referatów omawiających tę koncepcję zarówno w aspekcie pedagogicznym, jak i technicznym (m.in. systemy Intelligent Content Management, dostosowujące treści do użytkownika na podstawie danych, które
sam udostępnia oraz monitorowania jego zachowań). Podkreślano, że podejście users become
choosers (w którym to użytkownicy dokonują wyborów) jest najkorzystniejsze w sytuacjach,
w których trudno dopasować jednorodne treści i metody nauczania do bardzo zróżnicowanych celów, poziomów wiedzy i doświadczenia uczących się. Referenci zwracali uwagę, że korzyści z takiego podejścia odnoszą zarówno instytucje edukacyjne, jak i użytkownicy, którzy
zdaniem autorów uczą się samodzielnego wyznaczania celów, sprawnego wyszukiwania zasobów oraz ewaluacji własnych osiągnięć.
4. Podsumowanie
Konferencja Online Educa to niewątpliwie najlepsze miejsce, aby zapoznać się ze światowymi trendami w edukacji, których często nie da się zaobserwować jeszcze na krajowych konferencjach dotyczących e-nauczania. Bardzo cenną wartość informacyjną niosły ze sobą referaty
przedstawiające dobre praktyki lub studia przypadków, szczególne interesujące dla osób zarządzających złożonymi projektami edukacyjnymi.
Na tak dużej konferencji nie dało się jednak uniknąć nierównego poziomu referatów w sesjach równoległych. Wartościowe, prezentujące oryginalne wyniki prace często w obrębie jednej
sesji sąsiadowały z wystąpieniami niższej jakości. Nie dało się nie zauważyć, że często podejmowano i opisywano znane od wielu lat zagadnienia, jak na przykład zalety konstruktywistycznego
podejścia do e-nauczania czy istotność budowania z uczestników kursu motywującej grupy społecznej. Wskazuje to na brak przepływu informacji w środowisku i często pomijanie ważnej
części pracy naukowej, jaką jest analiza stanu badań.
5. Ciekawe linki
Wybrane wystąpienia można obejrzeć pod adresem: http://www.online-educa.com/audio-video. Tam też dostępny jest pełny program konferencji oraz fotorelacja, z której pochodzą
zamieszczone w artykule zdjęcia (prawa autorskie: ICWE GmbH / David Ausserhofer, Creative
Commons Attribution 2.0 Germany License).
Edu@kcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 1 (2)/2011 , str. 95