pobierz gratis
Transkrypt
pobierz gratis
Adam Zalepa DIRECTORY OPUS 5 Podręcznik użytkownika ŁÓDŹ 2013 1 ISBN 978-83-937613-0-2 Układ typograficzny autora. Wydawca: Producent programu: Tomasz Bernacik GPSoftware PO Box 570 Ashgrove Queensland Australia 4060 http://www.gpsoft.com.au/ Wszystkie nazwy i znaki handlowe O pus®, Directory Opus®, DOpus®, Opus Magellan™ należą do Jonathana Pottera i firmy GPSoftware z siedzibą w Australii, zostały użyte na mocy udzielonej licencji. Szczegółowe informacje o prawach własności intelektualnej GPSoftware oraz sposobach licencjonowania dostępne są na stronie internetowej http://www.gpsoft.com.au/footer/copyrights.html. Powielanie w całości lub części bez pisemnej zgody Wydawcy zabronione. Autor i Wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za skutki wynikłe z wykorzystania informacji oraz technik programowania zawartych w książce. (C) Copyright by Adam Zalepa & AIBB.PL Łódź 2013 All rights reserved Printed in Poland 2 Oli – za wsparcie i cierpliwość 3 4 SPIS TREŚCI Wprowadzenie .....................................................................................................9 Charakterystyka programu .................................................................................10 PIERWSZE KROKI ........................................................................................17 Instalacja na twardym dysku ..............................................................................19 Używanie pomocy ..............................................................................................26 Najprostsze operacje ..........................................................................................29 Przeglądanie zawartości napędów ......................................................................31 Pliki i katalogi ....................................................................................................34 LISTER .............................................................................................................39 Budowa okna listera ...........................................................................................41 Operacje przy użyciu listerów . ...........................................................................44 Operacje na wielu listerach ................................................................................52 Menu listera .......................................................................................................57 Ścieżka dostępu ..................................................................................................59 Menu ścieżki dostępu .........................................................................................60 Bufor ..................................................................................................................61 Blokowanie listerów ...........................................................................................62 Menu „Lister” ....................................................................................................63 Format listera .....................................................................................................67 Pozycje ukryte ....................................................................................................69 Ustawienia listera ...............................................................................................70 Praktyczna praca z listerami ...............................................................................77 5 SPIS TREŚCI PRACA Z PLIKAMI .......................................................................................81 Rodzaje plików ..................................................................................................83 Archiwa ..............................................................................................................84 Dzielenie i łączenie plików ................................................................................88 TYPY PLIKÓW ...............................................................................................93 Automatyczne tworzenie nowego typu plików ...................................................96 Polecenia tworzące kryteria porównywania plików ..........................................102 Polecenia przeznaczone do poruszania się po pliku ..........................................106 Kreator opisu typu plików ................................................................................113 Praktycznie wskazówki.....................................................................................117 PULPIT OPUSA .............................................................................................119 Pozycjonowanie ikon .......................................................................................122 Tworzenie menu użytkownika ..........................................................................124 Tworzenie banków przycisków ........................................................................128 Zarządzanie przyciskami...................................................................................134 „Menu Start” ....................................................................................................139 Wybieranie grafiki używanej w oknach ............................................................141 Wybieranie grafiki używanej w bankach przycisków .......................................144 Tworzenie i używanie grup ..............................................................................146 „Temat” - nowy pomysł na pulpit .....................................................................147 Korzystanie z pulpitu .......................................................................................151 Grafika podczas startu systemu ........................................................................152 Ustawienia pulpitu ...........................................................................................153 Ustawienia lokalizacji ......................................................................................155 Klawisze wywołujące .......................................................................................160 Skrypty .............................................................................................................164 CI 6 PRACA Z IKONAMI.....................................................................................165 Dodawanie ikon do plików i katalogów ...........................................................174 „New Icons” i „Magic WB” .............................................................................174 App-ikony ........................................................................................................176 Ustawienia środowiska .....................................................................................178 Globalne ustawienia ikon .................................................................................179 Ikony domyślne ................................................................................................185 PRACA Z DYSKAMI ....................................................................................189 Informacje o dysku ...........................................................................................191 Kopiowanie dysków .........................................................................................192 Formatowanie dysków .....................................................................................196 Wyświetlanie ikon napędów .............................................................................199 DANE TEKSTOWE ......................................................................................203 Przeglądarka tekstu ..........................................................................................205 Przeszukiwanie zawartości plików ...................................................................215 Kod „ANSI” .....................................................................................................216 OPUS I AMIGADOS .....................................................................................217 Okno „CLI” ......................................................................................................219 Zaawansowanie możliwości edytora funkcji ....................................................220 Nowe polecenia AmigaDOS ............................................................................231 Zmienne środowiskowe....................................................................................269 Lista ścieżek .....................................................................................................271 Ustawienia CLI Opusa .....................................................................................272 Priorytety .........................................................................................................273 Katalogi i pliki .................................................................................................273 Ustawienia dla operacji na plikach ...................................................................274 7 OPUS I INTERNET .......................................................................................277 Strony internetowe ................... .......................................................................279 Praca z plikami .................................................................................................280 Wysyłanie i odbieranie plików . ........................................................................282 Książka adresowa .............................................................................................282 Plik konfiguracyjny FTP ..................................................................................288 MULTIMEDIALNY OPUS ...........................................................................293 Grafika .............................................................................................................295 Animacje i filmy ..............................................................................................297 Dźwięk .............................................................................................................300 OPUS I CZCIONKI .......................................................................................303 OPUS I AREXX .............................................................................................309 Polecenia ARexxa ............................................................................................312 Błędy ARexxa ..................................................................................................369 Porty .................................................................................................................370 Zakończenie .....................................................................................................376 Skorowidz ........................................................................................................377 8 WPROWADZENIE Historia programu „Directory Opus” sięga 1990 roku. Ukazała się wtedy pierwsza wersja oznaczona po prostu numerem „1”. Autorem był australijski programista Jonathan Potter. W 1994 roku w rozwój programu włączył się jego rodak - Greg Perry i firma GP Software. Do 1998 roku opublikowano szereg wersji przeznaczonych dla systemu operacyjnego Amigi, w szczególności: ● Styczeń 1990: ● Luty 1991: ● Grudzień 1991: ● Grudzień 1992: ● Kwiecień 1995: ● Sierpień 1996: ● Maj 1997: ● Listopad 1998: wersja 1. wersja 2. wersja 3. wersja 4. wersja 5. wersja 5.5 wersja 5.6 - Magellan wersja 5.8 - Magellan II Po wydaniu wersji Magellan II rozwój programu dla Amigi został wstrzymany. Trzy lata później firma GP Software opublikowała kod źródłowy „Directory Opusa” w wersji 4. na licencji GNU General Public. Tym samym program stał się produktem darmowym należącym do tzw. wolnego – czy jak kto woli - otwartego oprogramowania. Dalszym rozwojem wersji dla Amigi zajął się nasz rodzimy programista Jacek Rzeuski. W grudniu 2012 roku wersja 5.8 została opublikowana w formie otwartego oprogramowania na licencji AROS Public License. Do tej pory powstały różne wersje Opusa działające w środowisku systemów operacyjnych AmigaOS3, AmigaOS4, MorphOS oraz Icaros Desktop (dawniej AROS). Niniejsza książka opiera się na podręczniku „Directory Opus 5 w praktyce”, który opracowałem wraz z bratem Jakubem Zalepą w 2002 roku. Podstawę rozważań stanowi Opus w wersji 5.5 z aktualizacjami do wersji 5.8 pracującej pod kontrolą systemu AmigaOS 3.1. Większość omawianych funkcji działa analogicznie na wszystkich wersjach Opusa począwszy od 5.0. Należy jednak zwrócić uwagę, iż część funkcjonalności może działać nieprawidłowo na systemach AmigaOS4 i MorphOS. Jest to związane z brakiem pełnej kompatybilności z mechanizmami klasycznego systemu AmigaOS, dla których Opus był pisany oryginalnie. 9 Poszczególne wersje Opusa posiadają kilka równolegle opracowywanych tłumaczeń. Jedna z najbardziej rozpowszechnionych to polska wersja autorstwa Marcina Orłowskiego, którą zawiera znany pakiet „WFMH LocalePL”. W tekście przyjęto tę właśnie wersję z zastrzeżeniem kilku miejsc, gdzie zaznaczone są równorzędne, inaczej przetłumaczone opcje. Niektóre komunikaty ekranowe są dość długie, przez co mogą nie mieścić się na ekranie, szczególnie jeśli Opus uruchomiony jest na Amidze pracującej w niskich rozdzielczościach. W takiej sytuacji program wyświetla tylko część informacji. Można tego uniknąć stosując w systemie czcionki o małych rozmiarach (w granicach 8-9 punktów) oraz wyższe rozdzielczości ekranowe. Zwykle komunikaty nie są jednak skracane tak bardzo, aby stały się całkowicie nieczytelne. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie czcionek typu True Type (np. korzystając z biblioteki „TTFLib” na Aminecie), jednak ma to sens tylko na szybszych Amigach, wyposażonych w kartę graficzną pracującą w systemie „CyberGraphX” lub „Picasso96”. Oczywiście wszystko zależy w pierwszym rzędzie od upodobań użytkownika. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Jak już wspomnieliśmy, Opus 5 jest kontynuacją produktu rozwijanego od 1990 roku. W starszych wersjach stanowił program zwany menadżerem plików i pozwalał dokonywać wszelkich operacji na zawartości nośników danych takich jak dyski twarde, dyskietki czy płyty CD. Nowa wersja została w znaczący sposób rozbudowana. Możliwości poprzednich edycji są jedynie cząstką funkcjonalności wersji piątej. Program stanowi znakomitą alternatywę dla oprogramowania dostarczanego wraz z Amigą, które jak wiadomo nie zaspokaja potrzeb wielu użytkowników. Systemowym odpowiednikiem Opusa jest Workbench, czyli „pulpit” dostarczany z każdą Amigą. Jest on jednak znacznie uboższy. Większa atrakcyjność i wielość funkcji Opusa jest podstawową, choć nie jedyną przyczyną, dla której użytkownicy Amigi rezygnują z Workbencha. System pod nadzorem Opusa staje się bardziej zintegrowany, zachowuje przy tym identyczną funkcjonalność jak Workbench. Jest znacznie wygodniejszy w obsłudze oraz w pełni zgodny z systemem operacyjnym Amigi. Opus wykorzystuje wielozadaniowość znacznie efektywniej niż Workbench. Każda jego część jest kontrolowana przez niezależny moduł. Funkcje programu nie blokują się nawzajem. Poszczególne operacje można przeprowadzać równolegle. Nie trzeba czekać na zakończenie wykonywania jednej funkcji, aby rozpocząć kolejną. Od razu po jej uruchomieniu można przejść do korzystania z innych. 10 Program może zostać uruchomiony przy użyciu różnych ustawień, które w istotny sposób mogą zmienić jego wygląd i działanie. Zawsze jednak znajdują się w nim wymienione niżej elementy: PULPIT, czyli płaszczyzna, która pojawia się zaraz po uruchomieniu programu. To na niej wyświetlane są ikony dysków oraz innych urządzeń. Obszar ten bywa nazywany także „głównym oknem Opusa”. Może być otwarty na dowolnym ekranie systemu Amigi. Pulpit umożliwia dostęp do wszystkich innych elementów Opusa. LISTERY, czyli oddzielne okna przeznaczone do wyświetlania zawartości dysków i innych urządzeń. Możliwe jest użycie dowolnej ilości listerów na raz, jest to uzależnione wyłącznie od szybkości komputera i ilości wolnej pamięci. Każdy lister może być oznaczony jako „źródłowy” lub „docelowy” w zależności od wykonywanej operacji. Listery mogą pokazywać pliki i katalogi w formie tekstu lub tradycyjnie - w postaci ikon. BANKI PRZYCISKÓW, które również są oknami. Zawierają przyciski, które mogą przedstawiać grafikę - jak ikony - lub tekst. Każdy przycisk reprezentuje określoną funkcję, można je swobodnie modyfikować, a także dodawać nowe. Pozostałe okna Opusa są używane w celu umożliwienia kontroli nad wizualizacją danych oraz sposobem działania programu. Można definiować funkcje dodatkowe takie jak klawisze wywołujące, skrypty oraz typy plików, którym poświęcimy oddzielne rozdziały. Wszystkie główne elementy obsługiwane są przez niezależne programy, dzięki czemu mogą działać równolegle. Umożliwia to na przykład korzystanie wielu listerów oraz banków przycisków jednocześnie. Program korzysta ze standardowych elementów interfejsu użytkownika systemu Amigi. W jego skład wchodzą ekrany, okna oraz ich zawartość, czyli elementy takie jak przyciski, listy, pola tekstowe, suwaki, ikony (w tym tzw. app-ikony) oraz menu. Poniżej przedstawiamy w skrócie do czego służą poszczególne elementy i jak należy ich używać. Większość bez trudu odnajdziemy w innych programach dla Amigi. 11 EKRANY, które są płaszczyznami wyświetlającymi pozostałe elementy. W przypadku Opusa to „na ekranie” znajduje się pulpit, gdzie widać ikony. Wbrew pozorom nie jest to jednoznaczne określenie, gdyż program może być uruchomiony na własnym, oddzielnym ekranie lub bezpośrednio na Workbenchu. Potrafi go również zastąpić funkcjonalnie. LISTWA TYTUŁOWA umieszczona jest w górnej części ekranu, zwykle w formie białego paska z napisami. Znajduje się na nim tytuł programu lub inny powiązany komunikat. W przypadku Workbencha będzie to „Workbench Screen” lub „Ekran Workbencha”. Na listwie tytułowej ekranu Opusa znajdziesz napis „Directory Opus” uzupełniony o kilka innych informacji, które można modyfikować. Omówimy to w dalszej części podręcznika. PRZYCISK ZMIANY WIDOCZNEGO EKRANU, który widać na końcu listwy tytułowej - po prawej stronie. Jeżeli masz uruchomiony tylko jeden ekran, jego wybranie nie spowoduje żadnej widocznej reakcji. W sytuacji, gdy dostępnych będzie kilka ekranów, jego zadanie będzie polegało na przełączeniu na kolejny ekran. ŚCIĄGANIE EKRANÓW stanowi unikalną funkcję systemu operacyjnego Amigi. Polega na tym, że możesz „zsunąć” fragment ekranu uwidaczniając część znajdującą się „pod spodem”. Decyduje o tym kolejność uruchomienia poszczególnych programów. Możliwość ta wywodzi się z założenia, że każdy ekran w systemie jest wirtualną kartką ułożoną jedna na drugiej – w stos. Aby „ściągnąć” ekran wystarczy, że najedziesz wskaźnikiem myszki na listwę tytułową i przytrzymując lewy klawisz przesuniesz wskaźnik w dół. Jeśli uruchomiony jest tylko jeden ekran opcja ta jest również aktywna, lecz „pod spodem” ujrzysz puste szare lub czarne pole. Zwróć uwagę, że po „zsunięciu” ekranu możesz nadal pracować na jego widocznej części, nie tracisz nic na funkcjonalności. OKNA są prostokątnymi elementami za pomocą których możesz komunikować się z komputerem. Uruchomienie prawie każdego programu powoduje wyświetlenie jego okna. Jest to podstawowy element interfejsu użytkownika systemu AmigaOS i większości innych systemów operacyjnych, które komunikują się z 12 użytkownikiem za pomocą tzw. graficznego interfejsu użytkownika w skrócie „GUI” (ang. Graphical User Interface). Praca z programem polega na korzystaniu z elementów znajdujących się w oknie lub na ekranie. Okno jest zatem „kokpitem”, z którego wydajesz polecenia. W odróżnieniu warto wspomnieć również o tzw. tekstowym interfejsie użytkownika w skrócie „CLI” (ang. Command Line Interface). W tym przypadku komunikacja odbywa się w sposób uproszczony, poprzez wyświetlanie tekstów w jednym specjalnym oknie. LISTWA TYTUŁOWA OKNA, w które wyposażone jest standardowo każde okno. Wyświetlana jest na niej nazwa programu lub inna informacja dla użytkownika. Jej funkcja jest analogiczna jak listwy tytułowej ekranu, pozwala zmienić położenie okna na ekranie. MINIMALIZACJA OKNA, czyli zmniejszenie do minimalnych rozmiarów. Okno zawsze jest wyposażone w przycisk minimalizacji znajdujący się w prawym górnym rogu. Jego użycie po raz pierwszy minimalizuje okno, wybranie po raz kolejny spowoduje przywrócenie okna do poprzednich rozmiarów. ZMIANA UŁOŻENIA OKNA opiera się na podobnych zasadach jak zmiana widocznego ekranu. Okna mogą zostać ułożone w „stos”, czyli mówiąc najprościej – jedno na drugim. Ich kolejność można zmieniać za pomocą przycisku identycznego jak ten, który zmieniał widoczny ekran – można go znaleźć obok przycisku minimalizacji okna. ZMIANA ROZMIARÓW OKNA dokonywana przy użyciu pola znajdującego się w prawym dolnym rogu okna. Pozwala powiększyć lub zmniejszyć okno. W tym celu najedź na nie wskaźnikiem myszki i przytrzymaj lewy klawisz. Następnie przesuń wskaźnik cały czas trzymając klawisz myszki. Na koniec puść klawisz, a okno zmieni swój rozmiar. IKONY, czyli mała grafika znajdująca się na pulpicie Opusa, która symbolizuje dyski oraz ich zawartość. Ikony mogą przedstawiać także programy lub inne funkcje dostępne w systemie. Najłatwiej rozpoznać ikonę dysku lub ikonę katalogu. Gdy 13 najedziesz na nią wskaźnikiem i podwójnie szybko naciśniesz lewy klawisz myszki wyświetlone zostanie okno przedstawiające kolejne ikony lub tabelę z odpowiadającymi im pozycjami. Oznaczają one dane znajdujące się wewnątrz, czyli inne katalogi oraz pliki. Katalogi mogą analogicznie zawierać inne dane, nieco trudniejsze jest natomiast poruszanie się wśród ikon plików. Plik zawiera konkretne dane takie jak tekst, dźwięk, dokument, tabelę, grafikę czy inny program. Wybranie ikony pliku powoduje najczęściej uruchomienie programu. Na ekranie pojawi się nowe okno z zawartością związaną z danym plikiem. Oczywiście nie każda ikona pliku jest programem, system operacyjny Amigi pozwala określić program, za pomocą którego prezentowane będą zapisane dane. Możesz również spotkać app-ikonę, która przedstawia uruchomiony wcześniej program. Niektóre programy pozwalają bowiem dokonać tzw. ikonifikacji, czyli sprowadzeniu programu do postaci ikony na pulpicie. Dzięki temu okno programu nie zajmuje miejsca na ekranie, czasem powoduje to również zwiększenie szybkości wykonywania funkcji. Prawie każdą ikonę możesz także „wyjąć” z miejsca, w którym się znajduje i umieścić ją na pulpicie. Nazywamy ją wtedy ikoną wyjętą lub skrótem. Łatwo ją rozpoznać, gdyż oznaczona jest małą strzałką w lewym dolnym rogu. Warto zwrócić uwagę, że także na Workbenchu możliwe jest „wyjmowanie” poszczególnych ikon i analogicznie powoduje to ich umieszczenie na pulpicie. Jednak nie zawsze oznaczane są strzałką tak jak w Opusie. W przypadku systemu AmigaOS 3.0 oraz 3.1 strzałek standardowo nie ma, AmigaOS4 umożliwia swobodne oznaczanie skrótów, tak jak Opus. PRZYCISKI, czyli małe prostokąty, wewnątrz których znajdują się napisy, grafika lub inne symbole. Są elementem prawie każdego okna. Poszczególny przycisk odpowiada za konkretną funkcję programu. Innymi słowy za jego pomocą wybierasz daną czynność. Korzystanie z przycisków jest tak samo łatwo jak używanie ikon. Wystarczy najechać wskaźnikiem na dany przycisk i nacisnąć jednokrotnie lewy klawisz myszki. Przycisk zmieni na chwilę kolor, co oznacza, że został wybrany. Trochę inaczej działa przycisk cykliczny. Pozwala skorzystać z więcej niż tylko jednej opcji programu. Gdy go wybierzesz, zmieni się widoczny na nim napis. Dostępnych możliwości może być wiele, wyświetlane są w kolejności przy każdym wybraniu przycisku. Gdy lista funkcji zostanie wyczerpana na przycisku pojawi się pierwsza dostępna opcja, czyli napis, który widniał na początku. Inną odmianą przycisku jest znacznik, który pozwala zarówno „włączyć” jak i „wyłączyć” daną funkcję. Zawiera również oznaczenie czy dana opcja jest aktywna. Należy z niego korzystać w taki sam sposób jak zwykłe przyciski. Podobną funkcję posiada przycisk radiowy, lecz ma inny wygląd. On także pozwala wybierać określone opcje, lecz wyświetlone są w formie listy. Włączenie konkretnej możliwości programu 14 polega na wybraniu jednego z przycisków znajdujących się obok nazwy opcji. Przycisk staje się „zaznaczony”, co zwykle polega na zmianie kolorystyki. Dzięki temu od razu wiesz, która opcja jest „włączona” w danej chwili. SUWAK pozwala ustawiać wartość liczbową, jak również przesuwać zawartość okna w sytuacji, gdy całość nie mieści się w rozmiarze okna lub na ekranie. Obok suwaka widoczne są przyciski oznaczone strzałkami wskazującymi kierunek przewijania zawartości. LISTA, czyli grupa przycisków których znaczenie zależy od programu i wywoływanych funkcji. W jej pobliżu często znajdziesz ramkę tekstową przeznaczoną do wprowadzania krótkich tekstów. Zauważ, że tekst można wpisywać tylko, gdy w ramce znajduje się kursor. Aby tak się stało wystarczy najechać na nią wskaźnikiem i nacisnąć lewy klawisz myszki. Do ramki tekstowej podobne jest pole tekstowe, lecz pozwala wprowadzać dłuższe teksty składające się z wielu linii. MENU GÓRNE zawiera listę możliwości programu. Standardowo znajduje się na samej górze ekranu. Aby je wywołać najedź wskaźnikiem na listwę tytułową ekranu i naciśnij prawy klawisz myszki Zobaczysz szereg napisów umieszczonych poziomo. Każdy z nich wskazuje na grupę dostępnych opcji. Gdy najedziesz wskaźnikiem na dowolny napis, rozwinie się lista funkcji umieszczonych jeden pod drugim. Jeżeli chcesz wybrać dowolną z nich najedź wskaźnikiem na nazwę opcji i puść klawisz myszki. Menu zniknie, a wybrana przez Ciebie opcja zostanie uruchomiona. Każda funkcja może osiadać tzw. pod-menu, czyli dodatkowe opcje umieszczone w kolejnej grupie. Wyświetlane są obok nazwy funkcji, ich obsługa jest identyczna. Niektóre opcje menu górnego mogą być nieaktywne. Łatwo to poznać, gdyż nazwy są wtedy niewyraźne lub przyciemnione. Jest to normalne zachowanie menu i oznacza, że opcja nie jest dostępna w danej chwili i zostanie uaktywniona stosowanie do wybieranych przez Ciebie funkcji programu. Zwróć uwagę, że nie wszystkie programy posiadają menu górne. Ponadto w systemie Amigi rozpowszechniony jest program o nazwie „Magic Menu”, który modyfikuje wygląd i działanie menu górnego. W takiej sytuacji menu może np. posiadać inną kolorystykę lub pojawiać się w miejscu umieszczenia kursora myszy. Podstawowa funkcjonalność menu górnego pozostaje jednak zachowana, a widoczne opcje zawsze są związane z uruchomionym programem. 15 MENU AKTYWNE (pop-menu) zwane też kontekstowym jest podobne w działaniu do menu górnego, lecz związane jest z określonym elementem na ekranie, np. ikoną. Pojawia się w miejscu wskaźnika po najechaniu na ten element i naciśnięciu prawego klawisza myszki. Wyświetlające się funkcje menu są powiązane z wybieranym elementem, dlatego zazwyczaj nie zawiera nieaktywnych opcji, również rzadko zawiera pod-menu. OKNO INFORMACYJNE to specjalne okno przedstawiające krótką informację pochodzącą od aktywnego programu, bez możliwości wyboru opcji. Na listwie tytułowej widoczna jest nazwa programu lub rodzaj informacji jaką zawiera (np. „Błąd”). Zwykle na dole okna widoczny jest przycisk, którego wybranie powoduje zamknięcie okna. OKNO WYBORU jest podobne do okna informacyjnego, lecz oprócz komunikatu pozwala dokonać określonego wyboru. Może zawierać różną ilość przycisków w zależności od funkcji jaką reprezentuje. OKNO WYBORU PLIKÓW składa się z listy przedstawiającej nazwy katalogów i plików oraz kilku przycisków pozwalających poruszać się między poszczególnymi pozycjami. Podobnym oknem jest także okno wyboru czcionek, lecz zawiera dwie listy. Pierwsza z nich zawiera nazwy czcionek dostępnych w systemie, a druga – ich rozmiary. Mamy nadzieję, że niniejsza część podręcznika pozwoli Ci łatwiej nauczyć się obsługi Opusa. Większość omówionych funkcji jest charakterystycznych dla systemu operacyjnego Amigi i spotkać można w prawie każdym programie. Dlatego zawarte tu informacje mogą być przydatne w zrozumieniu filozofii działania systemu operacyjnego Amigi w ogóle. 16 PIERWSZE KROKI 17 18 INSTALACJA NA TWARDYM DYSKU „Directory Opus 5” jest dostarczany na dyskietkach lub płycie CD. Do rozpoczęcia pracy konieczna jest instalacja na twardym dysku. W tym celu należy skorzystać z przygotowanego programu instalacyjnego. Na początek znajdź ikonę podobną do przedstawionej na ilustracji obok. Najedź na nią wskaźnikiem myszki i dwukrotnie szybko naciśnij lewy klawisz. Spowoduje to pojawienie się okna, które posłuży do przeprowadzenia całego procesu instalacji. Będzie podobne do poniższego: Wybierz przycisk „Kontynuuj” (ang. „Proceed”) znajdujący się po lewej stronie. Po chwili zawartość okna zmieni się. W centralnej części pojawi się kilka napisów. Po lewej stronie każdego z nich umieszczono przycisk o obłym kształcie. Jest to lista możliwości do wyboru. Program instalacyjny umożliwia wykonanie kilku operacji takich jak instalacja, uaktualnienie starszej wersji programu oraz zmiana ustawień. Nas interesuje teraz instalacja od nowa, dlatego powinieneś wybrać przycisk umieszczony obok napisu „Install or Update Opus 5.5” lub „Install or Update Opus 5.x”. Należy najechać wskaźnikiem na przycisk znajdujący się obok tego napisu i nacisnąć lewy klawisz myszki. Swój wybór potwierdź – tak jak poprzednio – wybierając przycisk „Kontynuuj”. 19 Kolejnym krokiem jest wybór katalogu, w którym Opus zostanie zainstalowany. Służy do tego okno jak poniżej: Główną część zajmuje lista plików znajdujących się na Twoim dysku. Najprościej nie zmieniaj nic, tylko wybierz przycisk „Kontynuuj”. Gdybyś jednak chciał zmienić katalog, skorzystaj z przycisku „Katalog nadrzędny” (ang. „Parent Drawer”) lub z przycisku „Pokaż napędy” (ang. „Show Drives”), co spowoduje wyświetlenie listy wszystkich urządzeń dostępnych w systemie. Przez krótką chwilę na ekranie będzie widoczne okno przedstawiające niebieski poziomy pasek oznaczający postępy w kopiowaniu plików na dysk. Potem zobaczysz okno z pytaniem, czy chcesz zainstalować główne pliki Opusa. Naturalnie znowu należy wybrać przycisk „Kontynuuj”. Spowoduje to kopiowanie niezbędnych danych. Kolejne okno poinformuje Cię o konieczności dekompresji plików oraz o tym, że potrwa to kilka minut. 20 Dalej możesz zdecydować o instalacji poszczególnych elementów programu. Należy wybrać przycisk „Kontynuuj”, a potem poczekać dłuższą chwilę na zakończenie operacji kopiowania plików. Następny krok jest szczególnie ważny. Zostaniesz zapytany czy chcesz instalować rozszerzenie o nazwie „ArcDir”. Pozwala ono przeglądać archiwa LHA oraz LZX tak, jakby były to zwykłe katalogi. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie, dlatego autorzy Opusa zalecają skorzystanie z tej funkcji. W oknie przedstawionym na ilustracji poniżej powinieneś wybrać przycisk „Tak” (ang. „Yes”). Po chwili na ekranie pojawią się kolejne opcje dotyczące instalacji rozszerzenia „ArcDir”. Tutaj także wybierz opcję „Tak”. Jeżeli instalujesz program z dyskietek lub ich obrazów Twoim kolejnym krokiem będzie zmiana dyskietki. Instalator poprosi komunikatem jak na następnej ilustracji: 21 Włóż drugą dyskietkę instalacyjną i wybierz przycisk „Kontynuuj”. Znów przez chwilę będziesz musiał czekać. Potem zobaczysz okno podobne do przedstawionego niżej. Wybierz przycisk „Tak”. W następnych dwóch krokach nic nie zmieniaj, tylko znowu wybierz opcję „Kontynuuj”. Potem program zapyta o język, w jakim przedstawiane będą komunikaty rozszerzenia „ArcDir”. Język polski nie jest dostarczany w pakiecie z Opusem, dlatego Twój wybór nie ma znaczenia. Nie zostaniesz jednak skazany na angielskie komunikaty. Po zakończeniu instalacji będziesz mógł bez przeszkód zainstalować polski język. Na razie wybierz opcję „Kontynuuj”. Kolejny komunikat informuje o poprawnym zainstalowaniu rozszerzenia „ArcDir”. Znowu skorzystaj z opcji „Kontynuuj”. Dalszy wybór dotyczyć będzie instalacji dodatkowych plików. Są to tzw. skrypty języka ARexx i stanowią rozszerzenie możliwości programu. Zainstaluj je korzystając z przycisku „Tak”. Spowodujesz pojawienie się okna z informacją, że trzeba chwilę poczekać. Potem znowu pojawi się okno informacyjne, w którym powinieneś wybrać przycisk „Kontynuuj”. 22 Dalszym krokiem instalacji jest skopiowanie na dysk pakietu ikon oraz innych dodatków do Opusa. Zestaw nazywa się „MWB_DOpus”, co sugeruje, że będą one wyglądały prawidłowo tylko w przypadku korzystania ze znanego pakietu o nazwie „MagicWB”. Nie jest on jednak wymagany. Wybierz przycisk „Tak”, a pliki ikon zostaną skopiowane na dysk. Znowu trzeba będzie chwilę poczekać. Możesz także skorzystać z opcji „Pomiń tę część” (ang. „Skip this part”), dzięki czemu ikony nie zostaną zainstalowane na dysku. Funkcjonalność programu nie zostanie ograniczona, jednak Opus będzie posiadał bardziej klasyczne w wyglądzie ikony, o stylu przypominającym ikony standardowego Workbencha. Kolejne okna będą wymagały wybrania w kolejności: przycisków „Kontynuuj”, dwukrotnie „Tak” oraz znowu „Kontynuuj”. W dalszej kolejności pojawi się okno, które zawiera pytanie o chęć instalacji dokumentacji do dodatków „MagicWB”. Następne pytanie dotyczyć będzie instalacji dodatkowych czcionek. Twój wybór w obu przypadkach zależy znajomości języka angielskiego, gdyż zarówno dodatki, jak i czcionki nie są polskie. Z tego względu zakładamy, że wybierzesz przycisk „Pomiń tę część” (ang. „Skip this part”). Dalej instalator spyta czy życzysz sobie zainstalować grafikę przeznaczoną do wykorzystania jako tło na pulpit i okna Opusa. Wybierz przycisk „Tak”. Za pomocą kolejno wyświetlonych opcji możesz wybrać dowolny katalog przeznaczony na grafikę. Domyślnie ustawiony jest systemowy katalog o nazwie „Presets”. Najlepiej nic nie zmieniaj, tylko po raz kolejny skorzystaj z przycisku „Kontynuuj”. 23 Po chwili oczekiwania zobaczysz okno z pytaniem, czy chcesz instalować indeks skopiowanych wcześniej grafik, czyli pliki zawierające zmniejszone ich kopie. Twój wybór nie ma znaczenia dla funkcjonowania programu, jednak dodatkowe pliki mogą przydać się np. przy konfiguracji Opusa, dlatego wybierz opcję „Tak”. Kolejnym komunikatem będzie pytanie o instalację plików zawierających ikony urządzeń. Dzięki temu będziesz mógł później zmienić ikony napędów na nowe lub wykorzystać je w inny sposób. Jeśli chcesz je zainstalować wybierz przycisk „Tak” (ang. „Yes”). Dalej program poinformuje Cię o poprawnym zakończeniu instalacji dodatków. Powinieneś wybrać przycisk „Kontynuuj”, po czym znowu będziesz musiał poczekać dłuższą chwilę. Na następną informację należy zwrócić szczególną uwagę. Pozwala bowiem wybierać sposób uruchamiania Opusa. Możesz m.in. spowodować, aby program był uruchamiany od razu podczas startu systemu operacyjnego. 24 Wszystkie dostępne tu opcje zostaną szczegółowo opisane w dalszej części podręcznika. Na razie wystarczy, że – tak jak na ilustracji - zostawisz aktywną pierwszą opcję i wybierzesz przycisk „Kontynuuj”. Zrezygnujesz tym samym z używania Workbencha. Nie zostanie on jednak usunięty. Domyślnie startował będzie Opus, ale w razie potrzeby będziesz mógł z łatwością wrócić do Workbencha. Następnie instalator musi dokonać niezbędnych zmian w sekwencji startowej systemu. Jest to konieczne dla prawidłowej pracy Opusa, dlatego tak jak poprzednio wybierz przycisk „Kontynuuj”. To już koniec instalacji. Jak pewnie zauważyłeś, znów zostało wyświetlone okno, które widziałeś jako jedno z pierwszych. Wybierz w nim przycisk „Kontynuuj” bez dokonywania żadnych innych zmian. Powinieneś jeszcze tylko wpisać swoje dane oraz numer seryjny, który otrzymałeś wraz z programem. Należy to zrobić w specjalnym oknie, które pojawi się po pierwszym uruchomieniu programu. Teraz zobaczysz tylko informację na ten temat. Znów wybierz przycisk „Kontynuuj”. Dalej program poinformuje o prawidłowym zakończeniu instalacji. W nim także skorzystaj z tej samej opcji „Kontynuuj”. Zobaczysz jeszcze okno 25 z pytaniem czy chcesz przeczytać plik informacyjny o nazwie „ReadMe”, w którym zapisane zostały zmiany dokonane w Twoim systemie podczas instalacji. Wybierz przycisk „Nie” (ang. „No”). Jako ostatnie pojawi się okno z przyciskiem „Kontynuuj”. Wybierz go, aby zakończyć instalację. Okno instalatora zniknie. Pozostaje teraz zresetować Amigę, a Opus zostanie uruchomiony automatycznie podczas startu systemu. UŻYWANIE POMOCY Opus jak każdy nowoczesny program jest zaopatrzony w system pomocy, który może Ci towarzyszyć na ekranie. Nie stanowi kompletnego podręcznika użytkownika, ale służy doraźną pomocą w wykonywaniu większości operacji. Jeśli zapomnisz czegoś lub nie wiesz jaka jest funkcja któregokolwiek z elementów programu - system ten bardzo Ci się przyda. Pomoc możesz uruchomić na kilka sposobów. Najprostszym z nich jest skorzystanie z opcji „Pomoc” lub „Pomóż” (ang. „Help!”), która umieszczona została w menu górnym o nazwie „Opus”. Jeśli nie pamiętasz czym jest menu, to przypomnijmy, że to specjalny element programów Amigi, który pozwala uruchamiać większość dostępnych funkcji. Menu nie jest jednak cały czas widoczne na ekranie, trzeba je wywołać za pomocą naciśnięcia prawego klawisza myszki. Możesz to zrobić w dowolnym momencie. Spowodujesz w ten sposób pojawienie się napisów na samej górze ekranu, są to właśnie tytuły menu. Każdy rozpoczyna grupę opcji, czyli poszczególnych funkcji programu. Przytrzymaj prawy klawisz myszki i najedź wskaźnikiem na dowolny tytuł, a zobaczysz opcje. Będą one miały formę napisów wyświetlonych poniżej tytułu. Najechanie na 26 dowolny z nich oraz puszczenie prawego klawisza myszki pozwoli uruchomić konkretną opcję programu. Pamiętaj, że poszczególne okna mogą uaktywniać menu zawierające całkiem inne opcje. Dlatego zawsze zwracaj uwagę, które z otwartych okien jest aktywne, a dopiero potem używaj menu. Niektóre okna nie posiadają go wcale, wtedy w górnej części ekranu zobaczysz puste pole. Część opcji menu grupuje większą ilość funkcji związanych z różnymi częściami programu. W takim przypadku po wybraniu konkretnej opcji pojawią się obok (zwykle po prawej stronie) dodatkowe możliwości do wyboru. Ich sposób obsługi jest taki sam jak w poprzednim przypadku. W opisany powyżej sposób najedź na tytuł „Opus” oraz znajdź pod nim opcję „Pomoc”. Na ekranie pojawi się okno podobne do przedstawionego poniżej. Zwróć uwagę na to, że analogiczne działanie ma naciśnięcie klawisza HELP. Pomoc jest podzielona na strony. Na początku pojawi się pierwsza strona, która dostarcza najbardziej podstawowych informacji. Znajdziesz tu także dwa przyciski: „Spis treści” (ang. „Contents”) oraz „Indeks” (ang. „Index”). Zgodnie ze swoimi nazwami pierwszy z nich przenosi do strony zawierającej listę dostępnych zagadnień, a drugi umożliwia obejrzenie strony z opisami poleceń Opusa. Na tym nie kończą się możliwości systemu pomocy. Drugim sposobem korzystania jest wspomniany wcześniej klawisz HELP. Jego naciśnięcie również powoduje ukazanie się okna,. jednak pozwala wyświetlić część pomocy odnoszącą się do interesującego Cię elementu. Jeśli zatem najedziesz wskaźnikiem myszki na dowolną opcję menu i naciśniesz klawisz HELP - zobaczysz uwagi dotyczące wybranej opcji. Postaraj się zapamiętać na przyszłość, że klawisz ten dostarczy Ci w taki sam sposób 27 informacji o dowolnym innym niż menu elemencie Opusa (np. przycisku). Wystarczy tylko, że tak jak już to opisaliśmy, najedziesz wskaźnikiem myszki na interesujący Cię element i naciśniesz klawisz HELP. Omawiany system pomocy zwany jest Amiga Guide i jest charakterystyczny dla systemu operacyjnego Amigi. Możesz go spotkać w bardzo wielu programach, szczególnie tych bardziej rozbudowanych. Zasadniczym elementem jest tzw. dokument hipertekstu. Oprócz tekstu, ewentualnie grafiki, znajdują się w nim także odnośniki (linki). Zazwyczaj przenoszą one do innych stron, ale czasem mają inną funkcję, mogą np. uruchamiać programy lub wyświetlać ilustracje. Na samej górze okna pomocy znajduje się część, która zawiera zawsze takie same przyciski, bez względu na zmieniające się strony. Umożliwiają one poruszanie się po tekście pomocy. Masz do dyspozycji następujące funkcje (w oryginalnej kolejności): ● Wyświetlenie strony zawierającej spis treści Aby zobaczyć spis treści pomocy lub jej części powinieneś skorzystać z przycisku oznaczonego oczywiście jako „Spis treści” (ang. „Contents”). ● Wyświetlenie strony zawierającej indeks zagadnień Aby zobaczyć spis zagadnień zawartych w pomocy musisz wybrać przycisk „Indeks” (ang. „Index”). ● Wyświetlenie instrukcji obsługi Aby wyświetlić prostą instrukcję obsługi okna pomocy wybierz przycisk „Pomoc” (ang. „Help”). Instrukcja zostanie wyświetlona tak, jak każda inna strona. 28 ● Powrót do poprzednio wyświetlonej strony Jeśli chcesz wrócić do strony, która była wyświetlona bezpośrednio przed stroną, którą oglądasz aktualnie - wybierz przycisk oznaczony jako „Wróć” (ang. „Retrace”). ● Wyświetlenie poprzedniej strony Jeśli chcesz zobaczyć stronę, która jest umieszczona w pomocy jako poprzednia (poprzednie w kolejności zagadnienie), wybierz przycisk oznaczony jako „Poprzedni” (ang. „Browse <”). ● Wyświetlenie następnej strony Jeśli chcesz zobaczyć następną stronę pomocy (czyli następne w kolejności zagadnienie), wybierz przycisk „Następny” (ang. „Browse >”). Pozostałe funkcje, dostępne są z menu, które możesz uaktywnić w sytuacji, gdy aktywne jest okno pomocy. Najbardziej użyteczną opcją jest tutaj możliwość wydruku widocznej strony na drukarce. W tym celu musisz sięgnąć do opcji „Wydrukuj” (ang. „Print”) znajdującej się w menu o nazwie „Projekt” (ang, „Project”). Jej wybranie oznacza rozpoczęcie wydruku przy użyciu systemowego sterownika drukarki. NAJPROSTSZE OPERACJE ● Zegar z kalendarzem na listwie tytułowej ekranu Tytułowa listwa ekranu, to poziomy biały pasek, który znajdziesz na samej górze. Po jego lewej stronie widoczny jest napis „Directory Opus" lub „DOpus”. Możesz spowodować, aby wyświetlana była tu także data i godzina. Aby to zrobić skorzystaj z opcji „Ustawienia” (ang. „Settings”) menu górnego. Pierwszą możliwością do wyboru jest „Zegar” (ang. „Clock”). Aby go włączyć wystarczy, że najedziesz na tę opcję i puścisz prawy klawisz myszki. Zwróć uwagę, że po włączeniu zegara, po lewej stronie napis „Zegar” zostanie „zakreślony”. Oznacza to, że opcja jest aktywna. Jeśli wybierzesz ją drugi raz, zegar zostanie wyłączony. Jest to typowy element menu górnego używany w wielu programach. 29 ● Ikonifikacja Tak zwana czynność „ikonifikacji” oznacza schowanie ekranu Opusa oraz wszystkich jego elementów bez wyłączania programu. Jest to opcja przydatna przede wszystkim dla osób, które w trakcie pracy korzystają jednocześnie z Workbencha. Ikonifikację możesz spowodować przez wybranie opcji „Schowaj” z menu „Opus”. Na ekranie pozostanie wówczas tylko mały pasek. Aby ponownie wyświetlić program musisz najechać na ten pasek wskaźnikiem myszki i nacisnąć prawy klawisz. Możliwość ikonifikacji cechuje wiele innych programów dla Amigi. ● Zakończenie pracy Wyłączenie Opusa jest równie łatwe jak jego ikonifikacja. Wystarczy, że użyjesz opcji „Skończ”, która znajduje się – tak jak poprzednio - w menu „Opus”. Przed zamknięciem programu zobaczysz jeszcze okno z pytaniem o potwierdzenie operacji. Możesz zrezygnować wybierając przycisk „Poniechaj” (ang. „Cancel”). Pamiętaj, że wyłączenie Opusa przed wyłączeniem komputera nie jest konieczne. Jeśli jednak zastępuje Ci on Workbencha, wówczas po wyłączeniu Opusa jakakolwiek praca na komputerze stanie się niemożliwa, chyba że pozostaje włączony inny program, który używa własnego ekranu. ● Okno Opusa jako tło Opcja o nazwie „Okno Opusa jako tło” jest kolejną możliwością w menu „Opus”. Podobna funkcja jest dostępna także w Workbenchu i ma analogiczne działanie. Powoduje, że pulpit Opusa znajdzie się w oknie. Jest to szczególnie przydatne, gdy otworzysz kilka okien. W takim przypadku włączenie opcji „Okno Opusa jako tło” spowoduje wysunięcie pulpitu na wierzch pozostałych okien. ● Uruchomienie polecenia AmigaDOS Podobnie jak Workbench, także Opus pozwala na uruchomienie dowolnego polecenia AmigaDOS. Służy temu opcja „Wykonaj polecenie” (ang. „Execute command”), którą znajdziesz także w menu „Opus”. Jej wybranie spowoduje wyświetlenie okna pozwalającego wprowadzić nazwę polecenia, jak na poniższej ilustracji: 30 Po wprowadzeniu nazwy powinieneś nacisnąć klawisz ENTER albo wybrać przycisk „OK” widoczny w dolnej części okna. Polecenie zostanie od razu uruchomione. Jeśli zmieniłeś zdanie i chcesz zrezygnować, wybierz przycisk „Poniechaj" (ang. „Cancel”). W takiej sytuacji okno służące uruchamianiu poleceń zostanie zamknięte i żadna operacja AmigaDOS nie zostanie wykonana. Okno Opusa ma dodatkowo możliwość uruchomienia własnego okna DOS. Służy temu zaznaczony przycisk oznaczony jako „CLI”. Okno DOS Opusa oferuje dodatkowe możliwości w porównaniu ze standardowymi oknami AmigaDOS. Omawiam to w rozdziale pod tytułem „Opus i AmigaDOS”. PRZEGLĄDANIE ZAWARTOŚCI NAPĘDÓW ● Wyświetlanie listy napędów Podstawową funkcją Opusa jest przeglądanie zawartości dyskietek, twardych dysków, płyt CD i innych napędów. Najwygodniej jest rozpocząć od wyświetlenia listy napędów dostępnych w Twoim komputerze. Lista pojawi się, gdy naciśniesz dwa razy (szybko) lewy klawisz myszki w dowolnym miejscu pulpitu. Pojawi się okno, które różni się od innych znanych z Workbencha. Jest to tzw. lister służący przede wszystkim do przeglądania zawartości dysku, choć jest to tylko jedno z wielu jego zastosowań. Przyjrzyj się kolejnej ilustracji, która przedstawia przykładową listę urządzeń. 31 Na razie zajmiemy się wewnętrzną częścią listera. Jak widać znajduje się tu wiele napisów. Każdy z nich to nazwa jednego z napędów, którego zawartość może być wyświetlona. Najbardziej interesujące są nazwy napędów przedstawione czarnym kolorem. Reprezentują one bowiem dyski podłączone do Twojej Amigi. W naszym przykładzie mamy dyski o nazwach „System” oraz „Work”. Jeśli teraz najedziesz wskaźnikiem myszki na dowolną nazwę i naciśniesz dwa razy lewy klawisz, zawartość napędu zostanie pokazana w listerze. ● Przeglądanie zawartości listera Lister zwykle pokazuje tylko część tego, co można znaleźć na dysku. Najczęściej zdarza się bowiem tak, że ilość dostępnych pozycji jest o wiele za duża, aby wyświetlić je wszystkie na raz. Dlatego wyświetlana jest taka ilość pozycji, ile pomieści okno. Aby móc obejrzeć wszystkie musisz powiększyć okno listera (jeśli jest wolne miejsce na ekranie) lub posłużyć się przyciskami przewijania widocznymi w prawym dolnym rogu okna. ● Przyciski przewijania Wszystkie służą do przewijania zawartości listera, zgodnie z kierunkami wskazanymi przez strzałki. Obok widoczny jest dodatkowy piąty przycisk (z białym trójkątem), jego funkcją zajmiemy się w dalszej części podręcznika. 32 Zwróć uwagę na paski - poziomy i pionowy - zaznaczone na ilustracji strzałkami. Są krótsze niż rozmiar okna, a poniżej lub obok pojawia się puste miejsce. Oba paski kilka zastosowań. Po pierwsze pozwalają zorientować się, jaką część całości wyświetla lister. Po drugie za ich pomocą możliwe jest „poruszanie się” po liście. Aktualnie pokazaną część reprezentuje pasek, puste miejsce to niewidoczny fragment. Długość paska zależy od tego, jak dużo informacji nie widać na ekranie. Jeżeli pasek nie zawiera pustego miejsca, oznacza to, iż wyświetlone są wszystkie pozycje listera. Aby przewinąć listę w górę albo w dół postępuj według poniższych wskazówek: ➀ ➁ ➂ Najedź wskaźnikiem na pasek zaznaczony strzałką (ilustracja powyżej). Naciśnij i ciągle trzymaj lewy przycisk myszki. Porusz myszką – odpowiednio w górę, dół, lewo lub prawo. Zwróć uwagę, że po wyświetleniu listy napędu lister zmienia nieco swój wygląd. Polega to m.in. na pojawieniu się kolumn tabeli w górnej części listera. Dzięki temu możesz łatwo rozpoznać jakiego rodzaju informacje znajdują się w oknie. Ponadto uzyskujesz dodatkowe możliwości, o których za chwilę powiem. Spójrz na ilustrację i zauważ różnice: 33 PLIKI I KATALOGI ● Nazwy plików i katalogów Lista zawartości napędu pokazuje dwa rodzaje pozycji: pliki oraz katalogi. Są one wyposażone w nazwy, które lister pokazuje w kolumnie poniżej napisu „Nazwa”. Zwróć uwagę, że znajduje się on wewnątrz prostokątnego pola podobnego z wyglądu do przycisku. Możesz go użyć poprzez najechanie to pole wskaźnikiem myszki i naciśnięcie lewego klawisza. Spowoduje to zmianę sposobu wyświetlania nazw. Standardowo są posortowane w kolejności alfabetycznej. Użycie przycisku z napisem „Nazwa” spowoduje za każdym razem odwrócenie porządku sortowania i odpowiednią aktualizację zawartości listera. Innymi słowy zawartość zostanie posortowana w porządku alfabetycznym lub odwrotnie. Jeśli jesteś użytkownikiem Opusa w wersji Magellan II (czyli 5.8), obok napisu „Nazwa” znajduje się również strzałka wskazująca porządek sortowania. Czym różnią się pliki od katalogów? Katalog jest trochę podobny do urządzenia. Może zawierać w środku jeszcze inne katalogi lub pliki. Plik zawiera natomiast określoną treść, ale nigdy bezpośrednio inne katalogi lub pliki. Jeśli masz wątpliwości możesz łatwo sprawdzić, czy dana pozycja jest katalogiem poprzez najechanie na nią wskaźnikiem myszki i dwukrotne, dość szybkie naciśnięcie jej lewego klawisza. Jeśli wybrana w ten sposób pozycja okaże się katalogiem, zobaczysz kolejną listę. W przypadku pliku uruchomisz dodatkowe opcje uzależnione od rodzaju pliku. Będzie to oznaczać, że wybrana pozycja jest plikiem. 34 Pliki i katalogi różnią się kolorem, za pomocą którego przedstawione są ich nazwy. Domyślnie nazwy plików przedstawione są kolorem czarnym a katalogów niebieskim. Ułatwia to ich rozróżnianie. Powtórzmy jeszcze raz: katalogi zatem są jakby szufladami, które mogą zawierać kolejne katalogi lub pliki, a pliki zawsze zawierają jakieś dane. To znaczy albo są programami albo zawierają tekst, grafikę, dokumenty, muzykę, dźwięki oraz wszelkie inne informacje. Katalogi, w odróżnieniu od plików żadnych konkretnych informacji nie zawierają. Lister pokazuje o wiele więcej informacji o plikach i katalogach niż tylko nazwy. Jak już wspomniałem wcześniej, autorzy Opusa zdecydowali się na przedstawienie omawianych informacji w formie tabeli, której kolumny rozpoczynają się specjalnymi przyciskami, zawierającymi nazwy - tak jak w przypadku pola „Nazwa”. Poniżej każdego przycisku znajdziesz wyświetloną zawartość każdej z kolumn. Mogą być to np. nazwy plików czy katalogów. ● Rozmiary plików i katalogów Inną ważną informacją są rozmiary plików. Do ich prezentowania przeznaczona jest podobna kolumna tabeli listera jak ta, która pokazywała nazwy, lecz znajduje się obok. Chodzi oczywiście o napisy znajdujące się poniżej oznaczenia „Rozmiar”, które również wyświetlony jest na przycisku. Jego użycie powoduje bardzo podobny efekt, jak użycie przycisku „Nazwa”. Tym razem możesz posortować pozycje znajdujące się w listerze, według rozmiarów. Jeśli wybierzesz ten przycisk tylko raz, to pozycje zostaną posortowane od najmniejszej. Zauważ, że wszystkie przyciski tabeli w listerze mają 35 podobną funkcję, lecz odnoszą się do innych cech prezentowanych plików i katalogów. Szerokość kolumn będzie różna w zależności od długości nazw plików oraz ich rozmiarów. Jeżeli nazwa kolumny nie mieści się zostanie automatycznie skrócona, tak jak na poniższej ilustracji – zamiast „Rozmiar” wyświetlony jest napis „Rozm”. Jest to niedogodność wyłącznie wizualna, nie zmienia w żaden sposób funkcjonalności programu. Rozmiar każdego pliku lub katalogu wyrażony jest liczbą całkowitą. Oznacza ilość bajtów, jaka jest zajęta przez daną pozycję. Bajt jest natomiast jednostką pomiaru objętości plików. Na pewno znasz też inne jednostki takie jak kilobajt, megabajt czy gigabajt. Wszystkie stanowią wielokrotność bajtu, lecz są od niego większe. Katalogi (czyli pozycje standardowo niebieskie) mają pustą kolumnę „Rozmiar”. W ich przypadku konieczne jest oddzielne sprawdzenie rozmiaru. Przyczyna takiego stanu rzeczy jest prosta: katalogi mogą zawierać bardzo dużą ilość kolejnych plików lub katalogów, dlatego gdyby Opus zawsze automatycznie sprawdzał rozmiary katalogów, odczytywanie zawartości napędu trwałoby bardzo długo. Jak zatem sprawdzić rozmiar katalogu? Musisz najpierw zaznaczyć katalog, który Cię interesuje. Polega to na najechaniu wskaźnikiem myszki na nazwę interesującej pozycji oraz pojedynczym naciśnięciu lewego klawisza. Spowoduje to podświetlenie wybranej pozycji tak jak na ilustracji: 36 Potem musisz skorzystać z przycisku oznaczonego strzałką skierowaną w dół. Spowoduje to pojawienie się dodatkowego menu. Powinieneś tu wybrać pozycję „Określ wielkość” (ang. „Get Sizes”). Wybranie pozycji z menu polega analogicznie na najechaniu na jej nazwę wskaźnikiem myszki (wtedy nazwa zostanie podświetlona) oraz na naciśnięciu lewego klawisza. Menu zniknie, a Opus sprawdzi rozmiar katalogu lub katalogów jeśli zaznaczyłeś więcej niż jedną pozycję. Sprawdzanie może chwilę potrwać, zwłaszcza gdy katalog będzie miał bardzo dużą objętość lub zawiera dużą ilość plików. Zakończenie sprawdzania stwierdzisz bardzo łatwo, gdyż pusta wcześniej kolumna „Rozmiar” wyświetli liczbę wskazującą na stwierdzony rozmiar katalogu. ● Daty utworzenia plików i katalogów Możesz odczytywać daty utworzenia plików lub katalogów. W dalszym ciągu pozwoli Ci na to omawiana tabela. Do odczytywania dat posłuży kolumna oznaczona jako „Data”. Ona także pozwala sortować zawartość listy, lecz tym razem zgodnie z datą utworzenia pliku lub katalogu w kolejności od najstarszych lub najnowszych pozycji. 37 ● Komentarze dołączane do danych Do poszczególnych pozycji na dyskietce, dysku lub płycie CD mogą być dołączone komentarze. Pozwalają one zorientować się w zawartości konkretnej pozycji lub umożliwiają dołączenie uwagi do pliku albo katalogu. Znajdują się w kolumnie listera o nazwie "Komentarz" - umieszczonej jako ostatnia z prawej strony. Jest ona jednak wyświetlana tylko wtedy, gdy chociaż jedna pozycja pokazana w listerze posiada komentarz. Zwykle kolumna ta nie mieści się w standardowym rozmiarze listera, dlatego aby ją zobaczyć musisz powiększyć okno. W tym celu najedź wskaźnikiem myszki na prawy dolny róg listera, a następnie naciśnij i przytrzymaj lewy klawisz. W ten sposób jakby „złapiesz” róg listera. Dzięki temu uzyskasz możliwość zmiany rozmiaru okna. Po prostu jego dolny róg znajdzie się w miejscu, do którego przesuniesz wskaźnik myszki. Puść lewy klawisz, a zobaczysz rezultat. W taki sposób możesz zmieniać rozmiar prawie każdego okna w systemie operacyjnym Amigi. Na poniższej ilustracji widać sytuację po powiększeniu okna, z przykładowym komentarzem dodanym do systemowego katalogu „Prefs”. 38 LISTER 39 40 BUDOWA OKNA LISTERA Lister jest jednym z najważniejszych elementów Opusa. Jego obecność jest też pierwszą różnicą między Opusem i Workbenchem, która od razu rzuca się w oczy każdemu nowemu użytkownikowi. Lister spełnia identyczną funkcję, jak okna Workbencha, służy do przedstawiania zawartości dysków, dyskietek i innych nośników danych. Ma jednak znacznie większe możliwości niż okna Workbencha. Ponadto jego funkcje są dużo szersze niż tylko pokazywanie zawartości dysków. Opanowanie obsługi listera jest najważniejsze dla efektywnej pracy z Opusem. Lister pokazuje zawartość dysków w postaci listy nazw plików oraz katalogów. Może także zachowywać się identycznie jak okna Workbencha i posługiwać się ikonami. Omówię to szczegółowo niżej. Aby jednak w pełni wykorzystać możliwości listera powinieneś używać go w trybie, w którym pokazuje on tylko napisy, uzyskasz wtedy szczegółowe informacje niewidoczne w formie ikon. Najprościej doprowadzisz do takiej sytuacji, jeśli najedziesz wskaźnikiem myszki na dowolne miejsce ekranu oraz naciśniesz dwa razy (szybko) lewy przycisk. Spowodujesz wyświetlenie listy napędów, a lister będzie od razu w trybie wyświetlania napisów. Każdy lister składa się ze znanej Ci już listy zawartości i to od niej pochodzi jego nazwa. Stanowi swego rodzaju tabelę. Na samej górze może być zaopatrzona w tytuły, które poznałeś w rozdziale „Pierwsze kroki”. 41 ● Pasek narzędzi Nieco ponad wspomnianą tabelą znajduje się pasek narzędzi, wyróżniony na powyższej ilustracji. Jak widać składa się on z szeregu ikon umieszczonych poziomo, jedna obok drugiej. Każda nich służy do uruchamiania jednego lub dwóch narzędzi, które pozwalają przeprowadzać rozmaite operacje na zawartości listera. Pasek może mieć różny wygląd, gdyż Opus umożliwia zmianę standardowych grafik ikon, zachowuje jednak zawsze swoją funkcję. Opiszę za chwilę przeznaczenie poszczególnych ikon w takiej kolejności, w jakiej umieszczone są na pasku narzędzi. Na początek zwróć uwagę ikonę pierwszą z prawej strony. Przedstawia zawiniętą strzałkę. Za jej pomocą możesz przewijać pasek narzędzi, jeśli nie mieści się cały w oknie. Jeśli w Twoim listerze brak takiej ikony, to znaczy że widoczny jest cały pasek narzędzi. Aby zobaczyć cały pasek narzędzi możesz także powiększyć okno listera. Zmiana rozmiarów listera została już w skrócie omówiona w rozdziale „Pierwsze kroki”. Należy nejechać wskaźnikiem myszki na przycisk znajdujący się w prawym dolnym rogu listera oraz nacisnąć i przytrzymasz lewy klawisz myszki: Trzymając lewy klawisz spróbuj poruszać wskaźnikiem myszki. Rozmiary listera będą się zmieniać stosownie do ruchów myszką. Gdy ustawisz już dogodny dla Ciebie rozmiar, puść klawisz myszki. 42 ● Linia stanu Ponad paskiem narzędzi umieszczona jest tzw. linia stanu. Zawiera informacje o tym, w jakim trybie działa aktualnie lister. W zaznaczonej na ilustracji części listera znajdziesz informacje o pozycjach wyświetlonych na liście: Jeśli lister wyświetla listę napędów, znajdziesz tu napis „Lista urządzeń”. W innych przypadkach, gdy lister wyświetlał będzie zawartość dysku lub dyskietki, prezentowana będzie informacja o ilości danych, które możesz zobaczyć w listerze. Informacja ta będzie miała postać napisu podobnego do poniższego: D:[0/8] F:[0/30] B:[0/39 250] Liczby w nawiasach oznaczają ilość danych, przy czym wartość przed znakiem „/” (ukośnik zwany też „slashem”) oznacza ilość danych „zaznaczonych”, czyli wybranych. Pozycje takie są wyświetlone w inwersie, czyli mają odwrócone kolory. Liczba po ukośniku oznacza całkowitą ilość danych pokazywanych przez lister. Każda para liczb służy oznaczeniu ilości danych innego rodzaju. Liczby znajdujące się w nawiasie z prawej strony litery „D” (ang. directories) oznaczają ilość wyświetlonych katalogów. W naszym przykładzie pierwsza liczba to zero, gdyż żaden katalog nie jest zaznaczony a druga to „8”, bo lister wyświetla osiem pozycji, które są katalogami. Para liczb umieszczona w nawiasie przy literze „F” (ang. files) oznacza liczbę plików: „zaznaczonych” (w naszym przykładzie także „0”) oraz liczbę wszystkich plików, które wyświetla lister. Ostatnia para liczb oznaczona literą „B” odnosi się zarówno do plików, jak i katalogów i zawiera liczbę bajtów (ang. bytes) danych. Analogicznie przedstawia objętość „zaznaczonych” oraz wszystkich wyświetlonych pozycji. Nie uwzględnia jednak katalogów, których rozmiar nie został odczytany za pomocą funkcji „Określ rozmiar” (ang. „Get Sizes”). Można zatem powiedzieć, że lister sumuje objętość pokazaną w kolumnie „Rozmiar”. Rozmiar katalogów należy odczytać ręcznie, a po wykonaniu tej operacji objętość obok litery „B” będzie się zmieniać. 43 OPERACJE PRZY UŻYCIU LISTERÓW ● Wyświetlanie listy urządzeń Omówiliśmy ostatnią ikonę paska narzędzi. Przejdźmy teraz do pierwszej. Ma standardowo formę znaku Tai-Chi. Gdy najedziesz na nią wskaźnikiem i naciśniesz prawy przycisk myszki, w listerze pojawi się znana lista urządzeń. Chyba że lister już ją wyświetla, wtedy nic się nie zmieni. ● Przejście do katalogu nadrzędnego Katalogi na dysku lub dyskietce mogą znajdować się jeden wewnątrz drugiego. Jeśli tak jest, to pierwszy z nich nazywa się katalogiem nadrzędnym. W trakcie przeglądania listy zawartości odniesiesz wrażenie, że najpierw trzeba wyświetlić zawartość tego pierwszego katalogu, aby można było przeglądać zawartość drugiego. Oczywiście aby wyświetlić zawartość katalogu wystarczy najechać wskaźnikiem myszki na jego nazwę i nacisnąć dwukrotnie lewy przycisk. Ikona przejścia do katalogu nadrzędnego pozwala przeprowadzić operację dokładnie odwrotną: po jej wybraniu lister wyświetli zawartość katalogu, który wyświetlony był wcześniej. Zwróć uwagę na to, że może się zdarzyć sytuacja, w której użycie ikony przejścia do katalogu nadrzędnego nie spowoduje żadnego efektu. Będzie to znaczyło, że po prostu nie ma już katalogu nadrzędnego. W tym przypadku lista wyświetlona przez lister jest zwykle nazywana katalogiem głównym dysku. ● Zaznaczanie wyświetlonych plików i katalogów Każdą pozycję w listerze możesz „zaznaczyć” przez najechanie na nią wskaźnikiem myszki i naciśnięcie lewego klawisza. Pozycja zostanie automatycznie podświetlona, tzn. jej nazwa zostania wyświetlona w odwróconych kolorach. W miarę zaznaczania kolejnych pozycji, na linii stanu zmieniać się będą liczby. Pozycje zaznacza się po to, aby wykonać na nich później jakąś operację. O rodzajach dostępnych funkcji przeczytasz w dalszej części podręcznika. Do zaznaczania nazw pozycji wyświetlanych przez lister przeznaczone są także dwie specjalne ikony. Umieszczone są one jako trzecia i czwarta licząc od lewej strony. Pierwsza z nich pozwala także zlikwidować zaznaczenie. W tym celu należy najechać na 44 nią wskaźnikiem i nacisnąć PRAWY klawisz myszki. Spowoduje to sytuację, w której żadna pozycja nie będzie zaznaczona. Wróćmy jednak do zaznaczania, a więc wybierania poszczególnych pozycji. ● Zaznaczanie wszystkich pozycji Aby dokonać jakiejkolwiek operacji na pozycjach w listerze, musisz najpierw je „zaznaczyć”. Jeśli chcesz wybrać jedną konkretną pozycję lub kilka z nich, wystarczy, że najedziesz wskaźnikiem myszki na interesujące Cię nazwy i naciśniesz raz lewy klawisz. Wybrane pozycje zostaną podświetlone. Ten sposób nie jest jednak dobry, jeśli chcesz „zaznaczyć” więcej pozycji. Wtedy z pomocą przyjdzie Ci ikona z ilustracji obok. Jeśli najedziesz na nią wskaźnikiem myszki i naciśniesz lewy klawisz, spowodujesz zaznaczenie wszystkich pozycji, jakie znajdują się w listerze. Pamiętaj, że odnosi się to również do aktualnie niewidocznych plików i katalogów. ● Zaznaczanie pozycji według wzorca Możesz też wybrać określone pozycje według wzorca nazwy. Polega to na zastosowaniu - zamiast konkretnej nazwy - znaku „*” (czyli „gwiazdki”), który zastępuje dowolną ilość znaków stanowiących część nazwy pliku lub katalogu. Zostaną odnalezione wszystkie nazwy, które odpowiadają wzorcowi w wyświetlonym katalogu. Do tego celu służy widoczna obok ikona. Po jej wybraniu na ekranie pojawi się okno,w którym należy wprowadzić wzorzec nazwy. Powinieneś wpisać tu część nazwy i uzupełnić ją znakiem „*”. Możesz zaznaczyć pozycje według różnych schematów, aby lepiej zrozumieć ten mechanizm spójrz na poniższe przykłady: *.iff - zaznaczone zostaną wszystkie pozycje, zakończone na „.iff” bez względu na początek nazwy 45 A* - zaznaczone zostaną wszystkie pozycje zaczynające się literą „A” bez względu na dalszy ciąg nazwy A*s - zaznaczone zostaną wszystkie pozycje zaczynające się literą „A” i kończące na „s”. Jeśli na tej samej ikonie naciśniesz prawy przycisk myszki zamiast lewego, spowodujesz tzw. inwersję. Oznacza to, iż to co było dotąd nie zaznaczone stanie się „zaznaczone” i odwrotnie: to co było zaznaczone stanie się „nie zaznaczone”. ● Tworzenie nowego katalogu Jak wiemy dysk może zawierać szereg katalogów. Są to jakby „szuflady”, które mogą zawierać pliki lub inne katalogi. Można je tworzyć samemu. Tworząc katalog tworzysz własną szufladę, która może zawierać kolejne dane. W dalszej części pokażę jak wykorzystać taki katalog. Na razie nauczysz się go tworzyć. W tym celu najedź wskaźnikiem myszki na ikonę z ilustracji obok i naciśnij lewy klawisz. Spowodujesz pojawienie się okna wyboru nazwy katalogu, tak jak poniżej: Poniżej napisu „Wprowadź nazwę katalogu” znajdziesz ramkę z kursorem (pomarańczowy prostokąt), jest to pole tekstowe. Możesz tu wpisać nazwę nowego katalogu. Wpisz swoją nazwę i naciśnij klawisz ENTER. W listerze pojawi się dodatkowa pozycja. Pamiętaj, że miejsce, w którym ją znajdziesz zależy od kolejności sortowania nazw znajdujących się w listerze. Może się zatem zdarzyć, że nazwa katalogu znajdzie się poza widoczną częścią listy i będziesz musiał skorzystać z przycisków przewijania. W taki sposób stworzysz nowy katalog, jednak nie zostanie dodana do niego ikona. Oznacza to, że Twój katalog nie będzie widoczny, gdy lister wyświetli zawartość dysku w formie ikon. Aby to zmienić po wpisaniu nazwy katalogu nie naciskaj klawisza ENTER tylko skorzystaj z przycisku „Z ikoną” znajdującą się w dolnej części okna. Dla 46 porządku dodajmy że katalog nie posiadający ikony można również wyświetlić w formie graficznej, zostanie to omówione w dalszej części. ● Zmiana nazwy zaznaczonej pozycji Każda pozycja wyświetlona w listerze ma swoją nazwę. Możesz ją zmienić, korzystając z ikony zmiany nazwy, takiej jak widoczna obok. Uważaj jednak, aby nie zmienić nazwy katalogu lub pliku o istotnym znaczeniu dla systemu operacyjnego lub innego programu. Staraj się nie dokonywać tej operacji na danych, których przeznaczenia nie znasz. Bezpieczniej jest utworzyć zupełnie nowy katalog lub plik niż zmieniać nazwy pozycji, które już są na dysku. W innym przypadku możesz narazić się na nieprawidłowe działanie systemu. ● Usuwanie zaznaczonych pozycji Program umożliwia także usuwanie pozycji z dysku. Służy do tego ikona w formie kosza na śmieci lub czaszki. Zaznacz pozycje przeznaczone do usunięcia i wybierz tę ikonę. Opus przed wykonaniem operacji usunięcia danych, ostrzega przed skutkami decyzji. Wyświetla ostrzegawcze okno, w którym możesz zrezygnować z usuwania za pomocą przycisku „Poniechaj” lub potwierdzić chęć dokonania operacji korzystając z przycisków „Kontynuuj” lub „Skasuj wszystko”. Pierwszy z nich powoduje skasowanie jednej pozycji i przejście do następnej. W takiej sytuacji zostanie wyświetlone nowe okno z pytaniem o potwierdzenie. Jeśli chcesz usunąć większą ilość pozycji, jest to niewygodne. Dlatego możesz skorzystać z przycisku „Skasuj wszystko”, który pozwoli uniknąć każdorazowego potwierdzania. 47 ● Przeglądanie grafiki Za pomocą Opusa możesz przeglądać dane graficzne. Przeznaczona jest do tego ikona w kształcie oka. Oczywiście tylko niektóre pliki mogą zawierać grafikę. Możesz od razu zaznaczyć wiele takich plików, zostaną pokazane jeden po drugim. Po wyświetleniu każdej grafiki program będzie czekał z wyświetleniem następnej do naciśnięcia lewego klawisza myszki. O danych graficznych możesz dowiedzieć się więcej z rozdziału „Multimedialny Opus”. ● Przeglądanie plików tekstowych Oprócz grafiki możesz też wyświetlać tekst. Służy do tego specjalna przeglądarka, która zostanie szczegółowo omówiona w rozdziale „Dane tekstowe”. Każdy lister pozwala wyświetlić dowolny zaznaczony plik tekstowy. Służy do tego specjalna ikona umieszczona na pasku narzędzi, taka jak obok. Podobnie jak w poprzednim przypadku, możesz zaznaczyć wiele plików na raz. Sposobem na odróżnienie plików tekstowych od innych jest najechanie na nazwę wskaźnikiem myszki i podwójne (szybkie) naciśnięcie lewego klawisza. Tekst jest automatycznie rozpoznawany i ładowany automatycznie do przeglądarki. ● Odtwarzanie dźwięku Opus umożliwia także łatwe odtwarzanie wszelkiej muzyki i innych danych dźwiękowych taki jak efekty dźwiękowe, instrumenty czy piosenki. Jego możliwości w tym zakresie zostały szczegółowo opisane w rozdziale pod tytułem „Multimedialny Opus”. Dźwięk odtwarzać możesz poprzez zaznaczenie w listerze określonych pozycji, a następnie wybranie ikony przedstawiającej głośnik lub nuty. Jeśli Twój lister ma domyślny rozmiar, aby uzyskać dostęp do tej ikony musisz przewinąć pasek narzędzi za pomocą ikony ze zwiniętą strzałką. Po wybraniu tej samej ikony po raz drugi powrócisz do poprzednio widocznych opcji. Schemat przewijania ikon obrazuje następna ilustracja. 48 Możesz także postąpić analogicznie, jak wcześniej w przypadku tekstu, czyli najechać wskaźnikiem myszki na pozycję w listerze i nacisnąć dwa razy szybko lewy klawisz. Jednak ta metoda nie zawsze gwarantuje prawidłowe odtworzenie muzyki. Istnieje bowiem wiele rodzajów plików dźwiękowych i Twój system może wymagać zainstalowania dodatkowych danych w celu ich rozpoznawania i odtwarzania. Mechanizm ten został dokładnie umówiony w rozdziale „Typy plików”. ● Ustawianie atrybutów plików Każdy lister Opusa pozwala na ustawianie dodatkowych cech plików, które nazywamy atrybutami lub bitami protekcji (ang. protection bits). Służy do tego ikona przedstawiająca kłódkę. Atrybuty są kwestią dosyć złożoną, zostały omówione w oddzielnym rozdziale. Jeśli chcesz dowiedzieć się o nich więcej przejdź do części zatytułowanej „Opus i AmigaDOS”. Zapamiętaj, że aby zmienić atrybuty pliku lub katalogu musisz go zaznaczyć, a następnie wybrać ikonę z kłódką. ● Dołączanie komentarzy do plików Za pomocą listera możesz samodzielnie dołączać komentarze do wybranych pozycji. Powiedzieliśmy już wcześniej, że komentarz to dowolny tekst, który można dołączyć pliku lub katalogu w listerze. Po wybraniu ikony podobnej do przedstawionej obok, pojawi się okno, gdzie możesz wpisać tekst komentarza. 49 Okno zawierać będzie napis „Wpisz komentarz dla”, a obok niego nazwę pozycji, dla której wprowadzasz aktualnie komentarz. Jest to informacja szczególnie ważna w przypadku, gdy zaznaczysz więcej niż jedną pozycję. Po wpisaniu komentarza wybierz przycisk „OK”. Spowodujesz zatwierdzenie wprowadzonych zmian. Jeżeli wcześniej zaznaczyłeś więcej niż jedną pozycję, okno przeznaczone do wpisywania tekstu komentarza pojawi się dla każdego pliku lub katalogu oddzielnie. Może się jednak zdarzyć, że będziesz chciał dołączyć ten sam tekst komentarza do wszystkich pozycji. W tym celu po wpisaniu komentarza wybierz przycisk „Wszystko”. Możesz także rezygnować z wpisywania komentarza dla niektórych pozycji. Służy do tego przycisk „Pomiń”. ● Data i godzina ostatniej zmiany Lister pozwala na zmianę daty i godziny ostatniej zmiany pliku lub katalogu. Informacje te są zapisywane wraz z każdą pozycją na dysku. Aby je zmienić skorzystaj z ikony umieszczonej jako ostatnia na pasku narzędzi, ma formę budzika. Jej wybranie spowoduje wyświetlenie okna umożliwiającego wpisanie nowej daty i godziny. Jest ono bardzo podobne do tego, które umożliwia wpisywanie komentarza. W jego dolnej części umieszczono identyczne przyciski jak w poprzednim przypadku. Ich funkcja również jest analogiczna. W centralnej części okna widoczna jest ramka, w której znajduje się godzina i data ostatniej zmiany danej pozycji. Możesz wpisać tu dowolną datę i czas, jednak musisz to zrobić w określony sposób. Data musi być zapisana w zgodnie z wzorem: DD-MMM-RR, gdzie: DD - oznacza KONIECZNIE DWUCYFROWE oznaczenie dnia miesiąca (jeśli numer dnia jest jednocyfrowy to powinieneś na początku wpisać zero), MMM - trzyliterowe oznaczenie miesiąca (Sty, Lut, Mar, Kwi, Maj, 50 Cze, Lip, Sie, Wrz, Paź, Lis, Gru - dla kolejnych miesięcy roku), RR - dwucyfrowe oznaczenie roku. Godzina powinna zostać wpisana w sposób zgodny z wzorem: GG:MM:SS. Poszczególne liczby należy rozdzielić dwukropkami. W podanym niżej wzorze: GG - oznacza dwu lub jednocyfrowe oznaczenie godziny, MM - dwucyfrowe oznaczenie minut, SS - dwucyfrowe oznaczenie sekund. Jeżeli wpiszesz samą datę, bez czasu, Opus ustawi czas ostatniej zmiany pliku na godzinę „zero” (czyli północ). Nie możesz natomiast wpisać samego czasu bez daty, ani używać innych znaków niż oznaczenia godzin, daty lub miesięcy, bo program zasygnalizuje to oknem ostrzegawczym takim jak poniżej: Okno to wyposażone jest w dwa przyciski: „Powtórz” - który pozwoli Ci ponownie wpisać datę oraz „Poniechaj”, którego wybranie oznacza rezygnację ze zmiany. Czasami przed dokonaniem konkretnej operacji Opus wyświetla okno z pytaniem „Czy operować też na podkatalogach?”. Dzieje się tak wtedy, gdy jedna z pozycji zaznaczonych do zmiany będzie katalogiem. Jeśli wybierzesz przycisk „Tak”, będzie to sygnał, aby daną operację wykonać nie tylko dla zaznaczonego katalogu, ale także dla wszystkich danych, które znajdują się wewnątrz. W razie wybrania przycisku „Nie” program będzie działał tylko na zaznaczonej pozycji. Tak jak w wypadku każdego okna informacyjnego, możesz wybrać także przycisk „Poniechaj”, który oznacza rezygnację z dokonania operacji. 51 ● Zmiana nazw pozycji wyświetlonych w listerze Każdej pozycji wyświetlonej w listerze możesz nadać nową nazwę. Wystarczy ją zaznaczyć, a następnie wybrać ikonę przedstawioną obok. Spowoduje to wyświetlenie okna, w którym możesz wykonać operację zmiany nazwy. Zawiera dwie ramki: górną, przedstawiającą dotychczasową nazwę oraz dolną, w której wyświetlana jest nowa nazwa. Początkowo obie ramki zawierają te same informacje. Nową nazwę należy wprowadzić w dolnej ramce, a potem nacisnąć przycisk „Zmień nazwę”. Możesz też wybrać przycisk „Przerwij”, aby zrezygnować. Jeśli zaznaczyłeś wiele pozycji, możesz pominąć aktualną nazwę i przejść do kolejnej. W tym celu należy wybrać przycisk „Pomiń”. W takim przypadku dla każdego pliku i katalogu zostanie wyświetlone oddzielne okno. OPERACJE NA WIELU LISTERACH ● Lister „źródłowy” i listery „docelowe” Opus pozwala na otwieranie dowolnej ilości listerów. Operacje wykonywane przy użyciu przynajmniej dwóch polegają zwykle na przenoszeniu lub kopiowaniu danych z jednego miejsca dysku do drugiego, np. z dyskietki na twardy dysk. W takim przypadku jeden lister nazwany jest „źródłowym”, a drugi „docelowym”. Jest to tzw. stan listera, czyli jego tryb pracy. Niektóre funkcje zachowują się różnie w zależności od ustawionego „stanu”. Ciekawą opcją jest możliwość tworzenia dowolnej liczby listerów docelowych. Jest to praktycznie nie spotykane w innych programach. To czy lister jest źródłowy czy docelowy możesz odczytać z linii stanu. Po prawej stronie znajduje się przycisk zaznaczony na ilustracji strzałką: 52 Bezpośrednio po otwarciu listera znajduje się tam napis „WYŁ.”. Oznacza on, że lister jest „wyłączony”, czyli nie jest ani źródłowy ani docelowy. Z takiego listera nie można dokądkolwiek skopiować danych, nie jest możliwe także przenoszenie danych do niego. Aby to zmienić wyświetl w listerze katalog dysku, z którego będziesz kopiował dane, a potem otwórz drugi lister. Powinno to doprowadzić to sytuacji, że pierwszy stanie się źródłowy. Spowoduje to zmianę oznaczenia w linii stanu na „ŹR.” oraz zmianę kolorów, tak jak ilustracji niżej: Lister stał się źródłowy. Potrzebujemy jednak jeszcze lister docelowy. Twój drugi lister ma na razie stan „wyłączony”. Odczytaj w nim zawartość dysku, do którego będziesz kopiował dane. Teraz już możesz zmienić stan listera na docelowy. Trzeba to zrobić za pomocą menu dostępnego po wybraniu przycisku z nazwą stanu. Najedź wskaźnikiem myszki na napis „WYŁ.”, a następnie naciśnij lewy klawisz. Pojawi się menu, w którym wybierz opcję „Ustaw jako docelowy” (ang. „Set as Destination”). Po prawej stronie okna znajdzie się teraz oznaczenie „DOC.”. Teraz możesz już kopiować lub przenosić dane. Pamiętaj, że funkcja ta zadziała tylko wtedy, gdy przed otwarciem drugiego listera w pierwszym wyświetlony będzie katalog dysku – tak jak to opisaliśmy. Jeśli pozostawisz w nim listę urządzeń, stan obu listerów nie zostanie odpowiednio ustawiony. Opus posiada także funkcję automatycznego ustawiania stanu listerów. Dzięki temu nie musisz korzystać z menu, jest to jednak sposób wygodny głównie wtedy, gdy na ekranie masz tylko dwa listery. Jeśli otworzysz ich więcej, nietrudno o pomyłkę. Jak to działa? Otwórz dwa listery w taki sam sposób jak opisany wyżej. Jednak zamiast wybierania opcji z menu drugiego listera, najedź wskaźnikiem myszki na jego linię stanu i naciśnij lewy klawisz. Dzięki temu pierwszy lister zmieni się na docelowy, a aktualny źródłowy. Jeżeli teraz dokonasz tej samej operacji na drugim listerze – stan obu zostanie odwrócony. W taki właśnie sposób można bez kłopotu zmieniać stan listerów. Początkowo może być to skomplikowane, jednak z czasem przekonasz się, że jest to bardzo wygodne rozwiązanie. 53 Stan listera możesz także ustawić metodą wybierania opchi z menu. Jeśli skorzystasz z przycisku, który zawiera napisy oznaczające stany listera (czyli „WYŁ.”, „ŹR.” lub „DOC.”), możesz ustawić dowolny „stan”. Są tu dostępne trzy opcje: „Ustaw jako źródło” (ang. „Set as Source”), „Ustaw jako docelowy” (ang. „Set as Destination”) oraz „Wyłącz” (ang. „Disable”). Zgodnie z ich nazwami wybranie pierwszej oznacza ustawienie listera jako źródłowego, drugiej - jako docelowego. Jeśli zaś wybierzesz trzecią opcję, lister zostanie wyłączony z dokonywania operacji przenoszenia lub kopiowania danych, a na przycisku znajdzie się napis „WYŁ.” - taki sam jak na początku. Oczywiście w każdej chwili możesz zmienić stan listera na inny. Pamiętaj, że możesz otworzyć dowolną liczbę listerów ustawionych jako docelowe, ale tylko jeden lister źródłowy dla danej operacji. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, abyś otworzył wiele listerów źródłowych dla różnych operacji. W praktyce wygląda to tak, że otwierasz lister źródłowy oraz kilka docelowych, po czym rozpoczynasz np. operację kopiowania danych między nimi. Potem możesz otworzyć kolejny lister źródłowy i dowolną liczbę następnych listerów docelowych i rozpocząć inną operację. Ten mechanizm nie jest ograniczony ilością listerów, jednak gdy otworzysz ich zbyt wiele możesz mieć kłopoty z określeniem, który z nich dotyczy konkretnej operacji. Możesz się więc łatwo pomylić i narazić się na utratę ważnych danych. Dlatego korzystaj z tej opcji z rozwagą. ● Kopiowanie i przenoszenie danych Najczęściej wykonywanymi operacjami pomiędzy dwoma listerami jest kopiowanie i przenoszenie danych. Opiszemy je łącznie, gdyż ich działanie jest bardzo podobne. Ikony związane z tymi operacjami znajdziesz na pasku narzędzi, jak poniżej: Operacja kopiowania danych polega na utworzeniu kopii katalogu lub pliku w innym miejscu na dysku (czyli w innym katalogu) albo na całkiem innym dysku. Operacja przenoszenia polega zaś na tym, że dane są najpierw kopiowane, a potem oryginał jest usuwany. Sugeruje to zresztą grafika umieszczona na ikonie przenoszenia. 54 Na początek proponuję, abyś dokonał operacji kopiowania na próbę. Otwórz dwa listery przez podwójne kliknięcie na pulpicie Opusa. Będą standardowo zawierać listę urządzeń. Umieść je na ekranie w taki sposób, abyś mógł jednocześnie widzieć wnętrze obu okien – jedno obok drugiego. Następnie z listy umieszczonej w jednym z nich wybierz napis „Ram Disk” (w nawiasie obok tego napisu znajdziesz słowo „RAM”), a w drugim pozycję o nazwie „C:”. Teraz spowoduj w sposób opisany w poprzednich akapitach spowodować, aby pierwszy lister stał się źródłowy, a drugi - docelowy. Gdy to zrobisz możesz już rozpocząć operację kopiowania. Wystarczy zaznaczyć interesujące Cię pozycję w listerze źródłowym, a potem LEWYM klawiszem myszki wybrać ikonę kopiowania, taką jak przedstawiona obok. Zwróć uwagę na to, że w trakcie pracy na ekranie pojawi się okno informacyjne, w którym widać postęp kopiowania. Dzięki temu możesz łatwo zorientować się jak długo potrwa wykonanie całej operacji. Jest to szczególnie przydatne, gdy kopiujesz większą ilość danych. Mechanizm ten działa tak samo w przypadku przenoszenia danych, jednak należy skorzystać z ikony znajdującej się po prawej strony. Ma ona podobny wygląd: Warto od razu zwrócić uwagę na różnice, aby nie pomylić się później przy wykonywaniu ważnych operacji. Nie wykonuj jednak operacji przenoszenia dla naszego przykładu, gdyż skasowałbyś ważne pliki z systemu. ● Kopiowanie lub przenoszenie danych połączone ze zmianą nazw Opus pozwala na kopiowanie lub przenoszenie danych z jednoczesną zmianą nazw poszczególnych pozycji. Operacji tych możesz dokonać za pomocą tych samych ikon, które przed chwilą omówiliśmy. Musisz tylko - po najechaniu na ikonę wskaźnikiem myszki - nacisnąć PRAWY przycisk zamiast lewego. Spróbuj wykonać poprzednie ćwiczenie w taki właśnie sposób. Zauważ, że Opus wyświetli nowe okno, takie jak na poniższej ilustracji: 55 Znajdują się tutaj dwie ramki przeznaczone do wpisywania tekstu. W górnej znajdziesz oryginalną nazwę, a w dolnej nazwę zmienioną. Jest to sytuacja podobna do operacji zmiany nazwy pliku. Na początku obie ramki będą zawierały te same teksty. W celu zmiany należy wpisać nową nazwę w dolnej ramce. Później wybierz przycisk „Skopiuj”. Możesz także wybrać przycisk „Przerwij”, aby zrezygnować z kopiowania lub „Pomiń”, co spowoduje - zgodnie z oznaczeniem - pominięcie aktualnej pozycji i przejście do kopiowania następnej zaznaczonej. Jeśli wybrałeś tylko jedną pozycję, przycisk „Pomiń” będzie miał takie samo działanie jak „Przerwij”. ● Zastępowanie danych W trakcie kopiowania lub przenoszenia danych może się zdarzyć, że w katalogu (listerze) docelowym znajdą się pozycje o identycznych nazwach, jak te, które są tam kopiowane. Gdy taka sytuacja nastąpi, program poinformuje Cię o tym i będziesz musiał podjąć decyzję co zrobić. Zobaczysz okno podobne do przedstawionego na ilustracji: Musisz tutaj wybrać sposób zachowania się Opusa. Poszczególne funkcje działają zgodnie ze swoimi oznaczeniami: „Zastąp” powoduje skopiowanie nowego pliku na miejsce dotychczasowego, natomiast „Pomiń” zachowuje stary plik na dysku. Opcje uzupełnione o słowo „wszystko” powodują zachowanie lub zastąpienie wszystkich wybranych pozycji. Przycisk „Wersja” pozwala wyświetlić informację o wersjach plików: kopiowanego i znajdującego się w docelowym katalogu. Zwróć jednak uwagę na fakt, iż nie wszystkie pliki mają zapisane informacje o swojej wersji, dlatego użycie tej funkcji ma sens przede wszystkim przy kopiowaniu konkretnych programów. Za pomocą opcji „Przerwij” możesz zrezygnować z wykonania operacji. Niezależnie od przycisku „Wersja”, Opus stara się wyświetlić automatycznie komunikaty o ewentualnych różnicach między zastępowanymi pozycjami. Jeśli program nie stwierdzi różnic, w oknie znajdziesz napis „Pliki wydają się być identyczne”. 56 ● Automatyczne operacje na wielu pozycjach Możesz też dokonywać wielu operacji w sposób zautomatyzowany. Wyobraź sobie, że masz kilkaset plików lub katalogów, których nazwy chcesz zmienić zgodnie z wzorem, np. dodać do nazw już istniejących konkretny wyraz. Częstą potrzebą jest dodanie do wszystkich nazw tzw. rozszerzeń czyli zakończeń typu „.jpeg” czy „.iff”. Opus pozwoli zrobić to bardzo szybko. Otwórz nowy lister z wyświetloną listą napędów tak jak opisaliśmy to w rozdziale „Pierwsze kroki”. Z listy wybierz pozycję „C:”. Potem otwórz drugi lister, w którym wybierzesz pozycję „Ram Disk”. Pierwszy lister oznacz jako źródłowy, a drugi jako docelowy. Zaznacz kilkanaście pozycji w pierwszym listerze i uruchom operację kopiowania pod zmienioną nazwą. Teraz zamiast wpisywać nową nazwę wpisz „*.iff” (pomijając cudzysłów) i podziwiaj efekt swojej pracy. Nazwy wybranych pozycji zostaną zmienione. Możliwa jest również zmiana tylko wybranych elementów nazw. Jeżeli chcesz zmienić w każdej z nazw tylko fragment, np. rozszerzenie „.iff” na „.jpeg”, wystarczy, że zaznaczysz pozycje, o które Ci chodzi, a potem wybierzesz ikonę zmiany nazwy. Teraz w górnej ramce wpisz „*.iff”, a w dolnej „*.jpeg”. Wszystkie zaznaczone nazwy zmienią się zgodnie z Twoim życzeniem. MENU LISTERA Każdy lister jest wyposażony w menu. Możesz je wyświetlić przez najechanie wskaźnikiem myszki na przycisk zaznaczony na ilustracji i naciśnięcie lewego klawisza. Menu pozwoli Ci uruchamiać wszystkie wcześniej opisane funkcje listera. Zawiera wszystko to, co umieszczono na pasku narzędzi. Poszczególne opcje mają tu słowne nazwy zamiast ikon. Aby uruchomić dowolną funkcję, wystarczy, że najedziesz na jej nazwę i naciśniesz lewy klawisz myszki. Menu zawiera także kilka funkcji, których nie znajdziesz na pasku narzędzi, niektóre z nich za chwilę omówimy. 57 ● Przeszukiwanie plików Jedną z opcji menu, na które już teraz warto zwrócić uwagę jest opcja „Szukaj pliku” (ang. „File File”). Pozwala znaleźć plik o określonej nazwie lub komentarzu. Aby tego dokonać zaznacz w listerze przynajmniej jedną pozycję, która jest katalogiem. Opcja „Szukaj pliku” jest bowiem przeznaczona wyłącznie do poszukiwania plików znajdujących się wewnątrz katalogów. Po jej wybraniu zobaczysz okno podobne do przedstawionego poniżej: Znajdziesz w nim przycisk typu „znacznik” - obok napisu „Szuka komentarzy plików” (ang. „Search file comments”). Najechanie na ten przycisk i naciśnięcie lewego klawisza myszki powoduje „zakreślenie” opcji, tak jak na naszej ilustracji. Jeśli to zrobisz, Opus oprócz nazw będzie badał także komentarze plików. W dolnej części okna znajduje się ramka, w której należy wpisać nazwę lub wzorzec pliku. Jeśli wpiszesz tam zwykłą nazwę (bez znaków „*”), program będzie Cię informował tylko o znalezieniu plików, których nazwy są dokładnie identyczne z podaną. Jeśli natomiast wpiszesz wzorzec, na przykład *.iff, Opus poinformuje o znalezieniu każdego pliku z rozszerzeniem „.iff”, bez względu na to, jaka będzie pozostała część nazwy. To samo dotyczy komentarzy plików. W razie odnalezienia pozycji o poszukiwanej nazwie lub takiej, którego nazwa jest zgodna z wzorcem, zostanie wyświetlone okno takie jak poniżej: 58 Oprócz nazwy pliku, który został odnaleziony oraz nazwy katalogu, w którym plik ten się znajduje, okno zawiera pytanie „Czy odczytać ten katalog?”. Wybranie przycisku „Tak” spowoduje wyświetlenie w listerze odpowiedniego katalogu. Zaznaczone zostaną także wszystkie pliki, których nazwy odpowiadają wzorcowi. Pozwala to łatwo wykonać operację na poszukiwanych plikach. Możesz także spowodować, aby zawartość katalogu, w którym znaleziono plik została wyświetlona w nowym listerze. Aby tak się stało wybierz przycisk „Nowy”. Niezależnie od Twojego wyboru poszukiwanie plików będzie kontynuowane. Jeśli wybierzesz przycisk „Nie”, program pominie znaleziony plik i również będzie kontynuował poszukiwanie. Jeżeli chcesz zrezygnować z dalszego poszukiwania, wybierz przycisk „Przerwij”. ŚCIEŻKA DOSTĘPU W dolnej części każdego listera, ponad poziomym paskiem przewijania, znajduje się ramka, w której pojawiają się rozmaite napisy. Wyświetla ona tzw. ścieżkę dostępu. Zaznaczona została ramką na ilustracji: Ścieżka dostępu jest to dosyć szerokie i trudne pojęcie. Zauważyłeś z pewnością, iż zdarzają się sytuacje, gdzie w jednym katalogu znajduje się następny. Taka sytuacja zdarzy się na pewno, gdy wykonasz poniższe czynności: Wywołaj listę napędów, a potem znajdź pozycję „SYS:”. Obserwuj zaznaczoną ramkę. Odczytaj zawartość „SYS:”, znajdź pozycję „Prefs”, a po wyświetleniu jej zawartości - „Env-archive”. Jak widać, musiałeś wykonać aż trzy czynności. Teraz przepisz na kartkę lub zapamiętaj zawartość ramki wyświetlającej ścieżkę dostępu. Potem zamknij lister. Otwórz nowy lister i zamiast wybierać urządzenie - wpisz w naszej ramce napis, który wcześniej zanotowałeś. Naciśnij klawisz ENTER. Od razu wyświetlona zostanie zawartość katalogu „Env-archive”, który znajduje się w katalogu „Prefs”, a ten z kolei znajduje się w urządzeniu systemowym „SYS:”. Tak to właśnie działa. 59 Przyjrzyjmy się teraz budowie ścieżki dostępu bardziej teoretycznie. W naszym przykładzie wygląda to następująco: SYS:Prefs/Env-archive Łatwo zauważyć, że pierwszym elementem jest „SYS”, który oznacza nazwę urządzenia systemowego. Może być to również np. „DF0” dla stacji dyskietek lub „Work” jeśli posiadasz dysk o takiej nazwie. Oznaczenie to należy zakończyć znakiem dwukropka „:”, co wskazuje, że wpisana nazwa dotyczy całego urządzenia systemowego, a nie np. katalogu na dysku. Następnym elementem jest „Prefs” i jest to nazwa katalogu znajdującego się w urządzeniu „SYS:”. Napis „Env-archive” także oznacza katalog, który możesz znaleźć wewnątrz „Prefs”. Znak „/” (ukośnik lub z ang. „slash”) zawsze rozdziela poszczególne katalogi, dzięki temu można łatwo zorientować się w strukturze zapisanych danych. Jest to ogólna budowa ścieżki dostępu w systemie Amigi, z której oczywiście korzysta Opus. Zwróć uwagę, że może być ona krótsza lub dłuższa, wszystko zależy od danych zapisanych na Twoim dysku. Zapamiętaj, że nazwa urządzenia musi być zawsze zakończona znakiem dwukropka („:”), natomiast katalogi rozdzielamy znakiem ukośnika („/”). Bardzo ważne jest, aby nie mylić go z podobnym znakiem - tzw. odwróconym ukośnikiem (ang. „backslash”) - „\”. W systemie Amigi katalogi rozdzielamy ZAWSZE znakiem ukośnika, w innym przypadku operacje nie będą wykonywane poprawnie. Możliwość wpisania ścieżki dostępu skraca czas dostępu do wybranych pozycji. Warunkiem jej używania jest oczywiście to, że wcześniej znasz układ danych na dysku. Wymaga to pewnej wprawy w posługiwaniu się komputerem, z czasem wykonuje się to prawie automatycznie. MENU ŚCIEŻKI DOSTĘPU Obok przycisku, którym wywoływałeś menu listera, umieszczono przycisk uruchamiający menu ścieżki dostępu. Znajdują się w nim dodatkowe funkcje przeznaczone do pracy ze ścieżką. 60 ● Wyświetlenie katalogu nadrzędnego Pojęcie katalogu nadrzędnego omówiliśmy w skrócie już wcześniej. Ma to zastosowanie w sytuacji, gdy przeglądamy dane zapisane wewnątrz innego katalogu. Na przykład tak jak w naszym przykładzie, katalog „Prefs” jest nadrzędnym w stosunku do katalogu „Env-archive”. Nadrzędny katalog to ten, który zawiera inny katalog. Do wyświetlenia jego zawartości przeznaczone jest opcja „Katalog nadrzędny”. Ma ona identyczne działanie, jak jedna z ikon znajdujących się na pasku narzędzi. ● Wyświetlenie katalogu głównego Katalogiem głównym nazywamy listę pozycji, która wyświetlana jest przez lister zaraz po wybraniu nazwy oznaczonej standardowo kolorem CZARNYM liście napędów. Aby wyświetlić od razu katalog główny napędu, należy wybrać pozycję „Katalog główny” z menu ścieżki dostępu. ● Wyświetlenie listy napędów Menu ścieżki dostępu pozwala Ci w każdej chwili powrócić do listy napędów. Wystarczy, że wybierzesz opcję o nazwie zgodnej z jej funkcją, czyli „Lista napędów”. ● Ponowne odczytanie zawartości katalogu Czasami może przydać się także opcja „Odczytaj ponownie”. Powoduje ona uaktualnienie zawartości listera. Zdarzyć się bowiem może, że za pośrednictwem innego programu zmieniona zostanie zawartość katalogu, która wyświetlona jest listerze, a Opus nie zaktualizuje zawartości. Wtedy musisz zrobić to ręcznie właśnie za pomocą tej opcji. BUFOR Urządzeniem wspomagającym korzystanie z listera jest bufor. Jest to specjalna pamięć, w której zapisywane są ostatnio wybierane ścieżki dostępu. Dostęp do bufora możesz uzyskać z każdego listera. Część zawartości znajdziesz w menu ścieżki dostępu. Są to pozycje znajdujące się na samym dole, stanowią podręczne menu. Nie zawierają jednak wszystkich pozycji zapisanych w buforze. Pełną zawartość możesz wyświetlić wybierając pozycję o nazwie „Lista buforów” dostępną w menu ścieżki dostępu. Lister 61 wyświetli wtedy pełną zawartość bufora, czyli wszystkie ostatnio zapamiętane ścieżki. Teraz wystarczy, że wybierzesz jedną z nich, a zawartość dysku zostanie automatycznie odczytana w listerze. Opcja ta szalenie ułatwia pracę. Zdarza się bowiem, że potrzeba na chwilę wyświetlić zawartość innego katalogu niż aktualnie jest widoczny. Dzięki buforowi w takiej sytuacji nie trzeba otwierać nowego listera. Później nie ma problemu, aby szybko powrócić do stanu poprzedniego. Możesz także otworzyć nowy lister i dzięki buforowi łatwo wyświetlić zawartość katalogu, który Cię interesuje, o ile oczywiście katalog ten był już wcześniej choć raz odczytany. Zwróć też uwagę na ikonę listy urządzeń znajdującą się na pasku narzędzi. Jeśli najedziesz na nią wskaźnikiem myszki i zamiast lewego klawisz naciśniesz PRAWY - lister wyświetli zawartość bufora. BLOKOWANIE LISTERÓW ● Blokowanie stanu listera Jak powiedzieliśmy wcześniej, listery automatycznie zmieniają stan, gdy najedziesz na pasek stanu jednego z nich. Jest to bardzo wygodne. Czasami jednak jest to efekt niepożądany. Dlatego możesz spowodować, aby konkretne listery miały niezmienne stany. Aby to osiągnąć musisz wywołać menu przycisku określającego jego stan, czyli tam, gdzie pojawiają się napisy „DOC.” lub „ŹR.”. Następnie wybierz z niego opcję „Zablokuj jako źródło” (ang. „Lock as Source”) lub „Zablokuj jako docelowy” (ang, „Lock as Destination”), w zależności od tego, jaki stan chcesz na stałe przypisać do listera. Po wykonaniu tej operacji, zmieni się kolor tła napisu „ŹR.” lub „DOC.”. Ponadto obok niego pojawi się znak wykrzyknika „!”.. Dzięki temu zawsze będziesz wiedział, które listery są zablokowane. Kiedy zablokowany lister przestanie być Ci potrzebny, możesz zamknąć go lub skorzystać z opcji „Odblokuj” (ang. „Unlock”) znajdującej się w tym samym menu. ● Blokowanie położenia listera Istnieje też możliwość zablokowania pozycji listera na ekranie. Powoduje to powstanie sytuacji, w której nie można ani zamknąć zablokowanego listera ani zmienić jego aktualnego położenia. Aby uzyskać taki stan, z menu przycisku, który informuje o stanie listera wybierz opcję „Zablokuj położenie”. Zwróć uwagę, że obok napisu 62 oznaczającego nazwę opcji pojawi się kropka wskazująca, że opcja jest włączona. Odblokowanie położenia listera następuje w identyczny sposób, jak zablokowanie - w drodze ponownego wybrania tej samej opcji. Wtedy oczywiście kropka znika. MENU „LISTER” Opus jest wyposażony w oddzielne menu górne o nazwie „Lister”, w którym zgrupowane zostały najważniejsze funkcje służące do pracy z listerami. ● Otwarcie nowego listera Wcześniej powiedzieliśmy jak otwierać lister. Jednak zamiast naciskać podwójnie lewy przycisk myszki na pulpicie, możesz skorzystać z identycznie działającej opcji o nazwie „Nowy”. ● Wyświetlenie katalogu nadrzędnego Za pomocą opcji „Katalog nadrzędny” możesz wyświetlić zawartość nadrzędnego katalogu. Działanie jest identyczne z opcją o tej samej nazwie znajdującą się w menu ścieżki dostępu, dotyczy jednak listera oznaczonego jako źródłowy („ŹR.”). ● Zamknięcie aktywnego listera Aby zamknąć okno listera posłuż się opcją „Zamknij”. Pamiętaj, że jego okno musi być aktywne, czyli posiadać musi standardowo niebieską ramkę. Jeśli nie jesteś pewien, czy okno listera, które chcesz zamknąć jest aktywne, wystarczy najechać na nie wskaźnikiem myszki i nacisnąć lewy klawisz. Zwróć uwagę także na to, że nieaktywne okna mają domyślnie szarą ramkę. Kolory te można zmieniać, ale o tym powiemy w dalszej części podręcznika. ● Zamknięcie wszystkich listerów Jeśli otworzyłeś bardzo dużą ilość listerów, nie trudź się z samodzielnym zamykaniem każdego z nich. Wystarczy, że wybierzesz opcję „Zamknij wszystkie” z tego samego menu „Lister”. 63 ● Ustawienie stanu oraz blokowanie listerów Część opcji, jakie zawiera menu „Lister” to opcje analogiczne do tych, które możesz znaleźć w menu w samym listerze. Należą do nich omawiane wcześniej „Ustaw jako źródło”, „Ustaw jako docelowy”, „Wyłącz”, „Zablokuj jako źródło”, „Zablokuj jako docelowy” oraz „ Odblokuj”. Możesz je używać jedynie z aktywnym listerem. Menu górne zawiera jednak dodatkową, bardzo użyteczną opcję „Odblokuj wszystkie”. Zgodnie ze swoją nazwą odblokowuje ona stan wszystkich zablokowanych listerów. Nie dotyczy to zablokowanej pozycji na ekranie. ● Zarządzanie położeniem listerów W menu „Lister” znajdziesz również opcje umożliwiające Ci zarządzanie stylem ułożenia wszystkich listerów na raz. Służy do tego opcja „Ułożenie”. Jeśli najedziesz na nią wskaźnikiem myszki, zobaczysz kolejne menu z dwoma opcjami: „Poziome” i „Pionowe”. Pierwsza z nich powoduje ułożenie wszystkich listerów jeden pod drugim w kolejności zgodnej z porządkiem ich otwierania, przy czym każdy będzie miał szerokość całego ekranu. Opcja „Pionowe” wywołuje efekt przeciwny. Wszystkie listery są układane automatycznie od lewej strony ekranu do prawej, a każdy z nich zostanie powiększony do wysokości całego ekranu. Możesz także ułożyć wszystkie listery jak karty do gry. Służy do tego opcja „Kaskada”. Każdy z listerów uzyska takie rozmiary, aby dobrze było widać całą jego zawartość. W praktyce oznacza to zazwyczaj znaczne powiększenie każdego z nich. ● Sposób wyświetlania danych przez lister Zasadniczym sposobem prezentowania danych w listerze, o którym mówiliśmy do tej pory była lista plików, czyli napisy oznaczające nazwy plików i katalogów umieszczonych jeden pod drugim. Opus może jednak pokazywać pliki także w sposób charakterystyczny dla Workbencha - jako ikony. Aby to zrobić można skorzystać z opcji „Pokazuj jako” znajdującej się w menu „Lister”. Po jej wybraniu, podobnie jak poprzednio, zobaczysz dodatkowe menu. Aktualnie ustawiony sposób wyświetlania jest zaznaczony charakterystycznym „zakreśleniem”. W przypadku Twojego listera będzie to zapewne stan „Lista plików”. Możesz jednak wybrać także „Ikonki” (wtedy będzie to wyglądało tak jak na Workbenchu) lub „Ikonki i narzędzia”. Ostatnia opcja oznacza, że lister będzie pokazywał ikony i pasek narzędzi jednocześnie. Stanowi to zatem połączenie 64 standardowego sposobu wyświetlania pozycji w formie nazw oraz tradycyjnego sposobu wizualizacji danych znanego z Workbencha. Jeżeli skorzystasz z opcji „Ikonki” lub „Ikonki i narzędzia”, aktywna stanie się ostatnia funkcja menu o nazwie „Pokaż wszystkie”. Jej wybranie spowoduje, że lister pokaże w formie ikon również pozycje, które nie zostały na dysku powiązane z żadnymi plikami z rozszerzeniem „.info”. ● Menu listera Każdy lister jest wyposażony w jeszcze jedno menu. Aby je wywołać, wystarczy, że naciśniesz prawy klawisz myszki w dowolnym miejscu listera pod warunkiem, że pokazuje on zawartość w formie ikon. Jeśli Twój lister pokazuje dane w postaci napisów, naciśnij prawy klawisz myszki na listwie tytułowej okna listera. Jest to górna ramka, gdzie wyświetlane są podstawowe informacje dotyczące urządzenia, którego katalog pokazuje okno. Widoczne są tu podobne napisy jak w oknach Workbencha, czyli ilość wolnego i zajętego miejsca na danym dysku oraz – co wyróżnia Opusa – nazwa dysku oraz ostatniego odczytanego katalogu. Ramkę tę zaznaczyliśmy to na poniższej ilustracji: ● Utrwalenie pozycji listera Pierwszą dostępną opcją jest „Utrwal pozycję”. Dotyczy ona położenia listera na ekranie wraz z rozmiarami. Opus przy otwieraniu nowego listera stosuje domyślne rozmiary, które mogą być później zmienione. Możesz zapamiętać rozmiary i pozycję dla każdego listera oddzielnie. Służy temu właśnie opcja „Utrwal pozycję”. Teraz być może wydaje Ci się ona niezbyt użyteczna, zwłaszcza, że po zamknięciu listera ustawienia są tracone. Pod koniec rozdziału pokażemy Ci jednak, że ma ona wiele zastosowań. ● Ikonifikacja listera W menu listera znajdziesz możliwość tzw. ikonifikacji - opcję „Ikonifikuj” lub „Schowaj”. Jest ona użyteczna wtedy, gdy otwartych jest wiele listerów i niewygodnie nimi zarządzać. Może się zdarzyć, że mimo to będziesz potrzebował ich wszystkich. 65 Możesz wówczas wygospodarować trochę miejsca na ekranie przez ikonifikację niektórych. Zikonifikowany lister pojawi się w formie ikony na brzegu ekranu. Aby przywrócić go do poprzedniego stanu musisz najechać na tę ikonę wskaźnikiem myszki i nacisnąć dwukrotnie lewy klawisz. W menu listera znajdziesz także znaną Ci już opcję „Pokazuj jako”, która jest identyczna z taką samą opcją umieszczoną w menu „Lister”, o czym mówiliśmy wcześniej. ● Porządkowanie ikon Gdy lister pokazuje dane w postaci ikon, możesz zdecydować o sposobie ich uporządkowania. Służą do tego opcje „Uporządkuj” oraz „Uporządkuj ikony”. Pierwsza służy do ustawienia ikon w równych rzędach, jednak bez zmian ich kolejności. Druga powoduje, że ikony układane są zgodnie z kryteriami, takimi jak: ❑ kolejność alfabetyczna nazw (opcja „wg. nazwy”) - ikony będą zgodnie z tą kolejnością układane w kolumnach od góry do dołu, ❑ rodzaj ikony („wg. typu”) - zgodnie z rodzajem (typem) ikony, standardowo najpierw katalogi, potem pozostałe, ❑ rozmiar („wg. rozmiaru) - zaczynając od tej, która symbolizuje pozycję o największym rozmiarze do tej, która reprezentuje katalog lub plik o rozmiarze najmniejszym, ❑ data ostatniej modyfikacji („wg. daty”) – układane w kolejności od najnowszych do najstarszych pozycji. ● Tworzenie nowego katalogu Menu listera pozwala na tworzenie nowego katalogu. Robi się to w sposób analogiczny, jak za pomocą odpowiedniej ikony w pasku narzędzi, co omówiliśmy wcześniej. W menu listeru służy do tego opcja o nazwie „Nowy katalog”. 66 FORMAT LISTERA Większość istotnych własności listerów można łatwo zmieniać. Służy do tego okno edycji formatu listera. Wywołujesz je przez wybranie menu przycisku oznaczającego stan listera, a następnie skorzystanie z opcji „Edytuj”. Identyczna funkcja znajduje się także w menu listera, działa jednak tylko z aktywnym listerem. Trzecią możliwością wywołania okna jest szybkie dwukrotne naciśnięcie prawego klawisza myszki w sytuacji, gdy wskaźnik znajduje się na liście pozycji wyświetlonego katalogu. ● Ustawianie sposobu wyświetlania i rodzaju wyświetlanych pozycji Do ustawiania rodzajów wyświetlanych pozycji oraz porządku ich sortowania służą dwie listy ujęte w ramkę na ilustracji: Lista „Wyświetl/Sortuj” określa jakie pozycje są widoczne w tabeli listera. Opcja, która decyduje o kolejności sortowania jest „zakreślona”. Możesz ją zmienić przez najechanie wskaźnikiem myszki na dowolną inną pozycję i naciśnięcie lewego przycisku. Czynności te mają analogiczne działanie, jak wybieranie przycisków oznaczających tytuły tabeli listera. Obok znajduje się lista o nazwie „Dostępne”. Informuje o tym, jakie informacje o plikach mogą być umieszczane w tabeli. Dla nas najbardziej interesujące będą pozycje „Wersja” oraz „Typ pliku” lub „Rodzaj pliku”. Pozostałe są związane z korzystaniem z sieci oraz pakietem „Multi User”. 67 Wszystkie pozycje możesz przenosić z jednej listy na drugą. Wystarczy najechać wskaźnikiem myszki na wybraną pozycję w obrębie listy „Dostępne” i nacisnąć oraz przytrzymać lewy przycisk myszki. Następnie cały czas trzymając przycisk, przenieś pozycję na listę „Wyświetl/Sortuj”. Na końcu puść przycisk myszki. Pozycja zostanie wstawiona w miejscu, w którym znajduje się wskaźnik. Jeśli kolejność na liście „Wyświetl/Sortuj” nie jest satysfakcjonująca, możesz ją zmienić w taki sam sposób. Spróbuj przenieść pozycję „Wersja” w opisany powyżej sposób, a potem wybierz przycisk „Użyj”. Okno edycji formatu listera zostanie zamknięte. Może się zdarzyć, że w listerze nic się nie zmieni. Będzie to znaczyło, że aktualnie lister nie wyświetla żadnych pozycji, z których można odczytać wersję. Wystarczy jednak, że Opus znajdzie choć jedną taką pozycję, aby rubryka „Wersja” pojawiła się samoczynnie. Zwróć uwagę na to, że lista zawartości katalogów będzie teraz dłużej odczytywana z uwagi na konieczność rozpoznania dodatkowych informacji. Kolejną przydatną pozycją jest „Rodzaj pliku” lub „Typ pliku”. Zgodnie ze swoją nazwą zawiera informację o rodzaju pliku i wyświetla następujące oznaczenia: binary lub binarny - dla plików zawierających bliżej nieokreślone dane, Icon lub Ikonka - dla ikon, ASCII - dla plików tekstowych, Program - dla programów i plików przez nie używanych (np. bibliotek), IFF-File - dla wszelkich plików w formacie IFF. Wspomniane rodzaje są najczęściej spotykane. Opus rozpoznaje pliki zgodnie ze zdefiniowanymi nazwami tzw. typów plików, które zostaną omówione w oddzielnym rozdziale. Jeśli chcesz przywrócić poprzedni stan listera, musisz ponownie otworzyć okno „Edycja formatu” i tak jak wcześniej - przez przenoszenie - usunąć niepotrzebne pozycje. Tym razem jednak należy przenieść pozycje w odwrotnej kolejności, czyli z listy „Wyświetl/Sortuj” na listę „Dostępne”. Innym sposobem jest wybranie przycisku 68 „Ustawienia domyślne”. Metoda ta może jednak zmienić nie tylko wyświetlane pozycje ale także inne ustawienia listera, dlatego lepiej skorzystać z list. Poniżej listy „Wyświetl/Sortuj” znajdziesz przycisk opisany jako „Wyświetlaj”. Jest to tzw. przycisk cykliczny, który działa w taki sposób, że za każdym razem gdy go wybierzesz (przez najechanie na niego wskaźnikiem myszki i naciśnięcie lewego klawisza) pojawi się na nim inny napis. Oznacza on określone ustawienie funkcji, na jaką wskazuje napis umieszczony obok przycisku. W tym przypadku chodzi kolejność wyświetlania plików i katalogów. Możesz spowodować, aby najpierw pojawiały się pliki (opcja „Najpierw pliki”) lub odwrotnie (opcja „Najpierw katalogi”). Katalogi i pliki mogą być także pomieszane, wyświetlone zgodnie z kolejnością alfabetyczną ich nazw (opcja „Mieszaj pliki/katalogi” lub „Pomieszaj”). ● Ustawianie porządku sortowania. Pozycje wyświetlane w listerze są domyślnie sortowane zgodnie z kolejnością alfabetyczną nazw (jeśli okno wyświetla tekst) oraz zgodnie ze wzrostem wartości liczb (gdy wyświetla liczby). Istnieje jednak możliwość odwrócenia porządku sortowania. Służy do tego pole typu znacznik opisany jako „Sortowanie odwrotne” lub „Sortuj malejąco”. Jeśli go wybierzesz, Opus będzie sortował liczby od największej do najmniejszej, a nazwy zgodnie z odwróconą kolejnością liter w alfabecie. W tym celu najedź wskaźnikiem myszki na wspomniany znacznik i naciśnij lewy klawisz. POZYCJE UKRYTE Lister Opusa może traktować wybrane pozycje jako ukryte i nie wyświetlać ich. Masz do wyboru kilka możliwości: ● Ukrywanie nazw plików zawierających ikony Edytor formatu listera pozwala zdecydować o tym, czy Opus ma wyświetlać nazwy plików, które zawierają ikony, czy też nie. Są one bowiem w rzeczywistości zwykłymi plikami, które zawierają odpowiednio przygotowaną grafikę. Do decydowania o tej własności służy kolejny znacznik, tym razem opisany jako „Ukryj ikony”. 69 ● Ukrywanie wybranych nazw plików Jeśli chcesz aby Opus nie pokazywał plików o określonej nazwie, skorzystaj z ramki „Chowaj” lub „Schowaj”. Musisz tam wpisać nazwę, która Cię interesuje. Możesz posłużyć się także znanym już wzorcem nazwy. Możliwe jest także dokonanie operacji odwrotnej. Służy do tego ramka „Pokazuj”. W tym przypadku program będzie pokazywał TYLKO te nazwy, które są identyczne z wpisaną lub odpowiadają wzorcowi. ● Przywracanie standardowych ustawień Może się zdarzyć, że za pomocą okna edycji formatu zmienisz bardzo wiele cech listera i zapomnisz jakie były ustawienia pierwotne lub będziesz ich nagle potrzebował. W takiej sytuacji wystarczy wybrać przycisk „Ustawienia domyślne”. Wszystkie standardowe ustawienia zostaną automatycznie przywrócone. ● Zapamiętywanie wybranych ustawień Na samym dole okna edytora formatu znajdują się trzy przyciski. Są identyczne jak przyciski, które znasz z systemowych programów preferencyjnych. Z dotychczasowej lektury podręcznika znasz już na pewno przycisk „Poniechaj” (ang. „Cancel”), którego wybranie powoduje rezygnację z wprowadzonych zmian. Pozostałe dwa przeznaczone są do potwierdzenia chęci wprowadzenia zmian. Przycisk „Użyj” (ang. „Use”) powoduje zapamiętanie zmian tylko do momentu wyłączenia Opusa. Po ponownym starcie komputera lub ponownym uruchomieniu programu (w zależności od sposobu jego zainstalowania) wprowadzone zmiany zostaną utracone. Aby zapamiętać je na stałe musisz skorzystać z przycisku „Zapisz” (ang. „Save”). Pamiętaj jednak, że format jest zapamiętywany dla każdego z listerów oddzielnie. Oznacza to, że zmiana formatu jednego z nich nie pociąga za sobą wprowadzenia podobnych zmian dla pozostałych. Może wydawać się to niewygodną cechą Opusa, lecz w rzeczywistości jest to bardzo użyteczne. USTAWIENIA LISTERA ● Opcje listera Omówiony w poprzednim akapicie format odnosi się do każdego z listerów oddzielnie. Możesz jednak ustawić jednolity format wszystkich listerów. W tym celu 70 wykorzystamy menu o nazwie „Ustawienia” (ang. „Settings”). Znajdziesz tu opcję „Środowisko” (ang, „Environment”). Po jej wybraniu zobaczysz okno zmiany właściwości Opusa, które składa się z wyraźnie oddzielonych dwóch części: listy stron oraz miejsca, w którym pojawia się zawartość danej strony. Dla nas istotna jest strona „Opcje listera”, widoczna na powyższej ilustracji. Dostępny jest na niej szereg przycisków typu znacznik oraz jeden przycisk cykliczny. Rodzaje te znasz już z naszych wcześniejszych rozważań. Pierwszy ze znaczników jest opatrzony napisem „Wyśw. listę urz. w nowym listerze”. Jeśli przycisk ten jest zakreślony, wybranie z menu „Lister” opcji „Nowy” spowoduje automatyczne wyświetlenie listy dostępnych urządzeń w nowo otwartym listerze. Zwróć uwagę na to, że w ustawienie to nie ma znaczenia dla listerów otwieranych za pomocą podwójnego naciśnięcia lewego przycisku myszki na blacie Opusa. W takim wypadku lista urządzeń zostanie wyświetlona zawsze, niezależnie od tego, czy omawiany znacznik będzie zakreślony. Kolejny znacznik znajduje się z lewej strony napisu „Dwuklik RMB = edycja formatu”. Litery RMB oznaczają prawy przycisk myszki (ang. Right Mouse Button). Jest to powszechnie używany skrót na oznaczenie przycisku myszki, dla porządku dodajmy, że lewy przycisk oznaczany jest często jako LMB (ang. Left Mouse Button). Wybranie znacznika „Dwuklik RMB = edycja formatu” sprawi, że będziesz miał możliwość wywoływania okna edycji formatu listera, gdy dwukrotnie naciśniesz prawy przycisk myszki. Pamiętaj jednocześnie, że wskaźnik musi znajdować się we wnętrzu listera, inaczej funkcja nie zadziała. 71 Dzięki ustawieniom środowiska Opusa możesz także zdecydować o sposobie aktualizacji zawartości okien listerów. Służy do tego znacznik opisany jako „Okna typu SimpleRefresh”. Jest to opcja bardzo przydatna dla użytkowników dysponujących małą ilością pamięci. Okna o ustawionym odświeżaniu Simple Refresh wykorzystują nieco mniej pamięci. Dzięki temu można zaoszczędzić cenne kilobajty. Może się to jednak wiązać z niewygodami, gdyż okna są wtedy wolniej odrysowywane przez komputer. W praktyce funkcji tej warto używać wtedy, gdy z potrzebujesz więcej wolnej pamięci w systemie lub jeśli brakuje pamięci na wykonanie określonej operacji, a nie zależy Ci tak bardzo na szybkości działania. Ponadto możesz zdecydować o rozmiarach nowych listerów. Do wybierania związanych z tym ustawień przeznaczony jest przycisk „Zawsze używaj utrwalonej poz. ikony”. Są tu dostępne dwie możliwości. Pierwsza z nich to wybranie przycisku, który spowoduje, że lister zawsze będzie miał takie rozmiary, jakie zapamiętałeś za pomocą opcji „Utrwal pozycję” znajdującą się w menu listera. Druga z możliwości to pozostawienie znacznika pustego. Wówczas używane są domyślne ustawienia rozmiarów listera. Każda z pozycji wyświetlanych przez lister może posiadać tzw. menu aktywne, z którego będziesz mógł wybierać opcje znajdujące się także w innych częściach Opusa. W menu aktywnym zebrane są te najczęściej używane. Gdy w listerze wyświetlone są nazwy (nie ikony) najedź na dowolną z nich i naciśnij oraz przytrzymaj prawy przycisk myszki. Jeśli nie pojawi się nic, to znaczy, że menu jest wyłączone. W tej sytuacji musisz wywołać ustawienia i wybrać spośród opcji listera znacznik opisany jako „Menu podręczne w trybie listy plików”. Następnie wybierz przycisk „Użyj”, który znajduje się w dolnej części okna „Środowisko” i spróbuj wywołać menu jeszcze raz. Zwróć uwagę na to, że pozycja, dla której wywołałeś menu zostanie obwiedziona ramką. Dokładniejszy opis korzystania z menu aktywnego znajdziesz w części „Praktyczna praca z listerami”. Kolejną funkcją, który znajdziesz na stronie „Opcje listera” jest znacznik opisany jako „D&D do podkatalogów”. Jest to skrót od angielskich słów „Drag-and-Drop” i znaczą szczególny sposób pracy z listerami. Dzięki tej opcji możesz wykonywać wiele operacji przenosząc elementy widoczne na ekranie za pomocą wskaźnika myszki. Taki sposób działania nazywany jest czasem używaniem gestów. Przykładowo zamiast kopiować pliki i katalogi przy wykorzystaniu ikon paska narzędzi, możesz po prostu przenieść je z jednego listera do drugiego. Aby przenieść pozycję 72 wystarczy najechać wskaźnikiem myszki na jej nazwę, zaznaczyć ją, a następnie nacisnąć i przytrzymać prawy klawisz myszki. W ten sposób „złapiesz” wybraną pozycję. Dopóki trzymasz klawisz myszki, dopóty „trzymasz” także wybraną pozycję. Teraz wystarczy, że korzystając z myszki „włożysz” ją do docelowego listera przesuwając tam wskaźnik i puszczając klawisz myszki. Zwróć uwagę, że na opisany sposób kopiowania nie ma wpływu ustawienie listerów jako docelowych („DOC.”) oraz źródłowych („ŹR.”). Przenoszenie omówimy jeszcze dalej. Wybranie znacznika „D&D do podkatalogów” oznacza również, że możesz umieścić „złapaną” w ten sposób pozycję w katalogu bez konieczności odczytywania jego zawartości. Wystarczy, że „upuścisz” ją na nazwę katalogu. Podobna sytuacja występuje w Workbenchu, ale dotyczy ikon. Jeżeli natomiast znacznik „D&D do podkatalogów” nie będzie wybrany, upuszczenie pozycji w dowolnym miejscu listy (nawet na nazwę katalogu) spowoduje jej skopiowanie do katalogu, którego zawartość jest aktualnie odczytana w listerze. Opcje listera pozwalają wybrać sposób minimalizowania rozmiarów okna listera. Zminimalizowanie oznacza doprowadzenie okna do takich rozmiarów, aby zajmowało jak najmniej miejsca na ekranie, ale bez ikonifikacji, o której mówiliśmy wcześniej. Służy do tego specjalny przycisk, który mają nie tylko okna listerów ale także wszystkie inne okna systemu Amigi. Zaznaczyliśmy go strzałką na ilustracji: Opcje listera zawierają ponadto znacznik oznaczony jako „Window zooms to titlebar”. Jeśli jest on wybrany, okno minimalnych rozmiarów jest przedstawiane jako sama listwa tytułowa, czyli poziomy pasek (ramkę) stanowiący górną część. W przeciwnym razie okno będzie posiadać wszystkie ramki, ale znacznie mniejsze niż normalnie. Ostatnią możliwością „Opcji listera” jest możliwość edycji w listerze. Funkcja ta domyślnie jest wyłączona, co można poznać po napisie umieszczonym na przycisku cyklicznym obok napisu „Edycja nazw w listerze”. Możesz tu zdecydować, który klawisz 73 myszki będzie włączał funkcję. Nazwa odnosząca się do każdego klawisza umieszczona jest na przycisku cyklicznym, z wyjątkiem oczywiście opcji „Wyłączona”. Wiesz jak włączyć edycję, ale jak ona działa? Wyjaśnimy to na przykładzie. Przyjmijmy, że na przycisku cyklicznym wybrałeś opcję „Lewy przycisk”, a następnie zastosowałeś przycisk „Użyj” znajdujący się w dolnej części okna „Środowisko”. Najedź teraz wskaźnikiem na dowolną nazwę w listerze (nie ikonę) i przytrzymaj dłużej lewy klawisz myszki. Po chwili zauważysz, że w listerze pojawił się kursor, taki sam, jak np. w edytorze tekstu. Teraz to cały lister jest jakby edytorem. Możesz poruszać kursorem w dowolnym kierunku i zmieniać nazwy tak jakby były tekstem w edytorze. Jest to bardzo wygodny sposób pracy, szczególnie jeśli dostępnych jest bardzo wiele plików o podobnych nazwach. Zyskujesz także możliwość korzystania z klawiszy „Del” oraz klawisza kasowania „←” (tzw. backspace) w celu wprowadzania zmian. Jeśli wprowadzisz już wszystkie zmiany, naciśnij klawisz ENTER w celu zatwierdzenia. Wtedy kursor zniknie, a zmiany zostaną automatycznie wykonane i zapisane. ● Ustawienia domyślnych rozmiarów i formatu listera Przypomnij sobie niedawne rozważania na temat utrwalania rozmiarów listera oraz informacje dotyczące jego formatu. Okno „Środowisko” pozwala ustawić obie rzeczy, tzn. domyślne rozmiary i format, które będą używane zawsze, gdy otworzysz nowy lister. Do tego celu przeznaczona jest oddzielna strona o nazwie „Lister”. Zawiera dwa przyciski oraz ramkę tekstową. 74 Ramka przedstawia aktualne rozmiary listera w postaci dwóch liczb rozdzielonych znakiem „x”. Liczby reprezentują oczywiście poziome i pionowe wymiary wyrażone w punktach (pikselach). Jeśli chcesz zmienić domyślny rozmiar listera, wybierz przycisk „Ustaw” znajdujący się bezpośrednio poniżej ramki. Pojawi się specjalne okno, jak na następnej ilustracji. Ustaw pożądane rozmiary tak jakbyś zmieniał wielkość każdego innego okna na Workbenchu. W ten sposób ustawisz rozmiar, który będzie domyślną wielkością każdego nowego listera. Następnie zamknij okno, korzystając ze zwykłego przycisku zamknięcia znajdującego się w lewym górnym rogu. Jeśli natomiast chcesz zmienić domyślny format listera, wybierz przycisk „Ustaw” umieszczony obok napisu „Format domyślny”, czyli jeszcze niżej. Spowodujesz wyświetlenie okna edytora formatu listera, którego obsługa została omówiona wcześniej. Tak jak w przypadku rozmiaru, ustawione tu opcje będą przyjmowane jako domyślne dla każdego nowo otwartego listera. ● Ustawienia kolorów listera Do ustawiania kolorów wykorzystywanych przez lister przeznaczona jest strona o nazwie „Kolory listera”. Poszczególnym elementom przyporządkowane są charakterystyczne kolory, które można dowolnie modyfikować. Strona zawiera listę tych elementów, a także specjalną strefę zawierającą słowo „przykład”, która obrazuje kolorystykę tła i tekstu oddzielnie dla wybranego elementu listera. Dzięki temu nie musisz otwierać nowego okna, aby sprawdzić kolory. 75 Ostatnim elementem jest przycisk, którego wybranie powoduje wyświetlenie okna wyboru kolorów. Wybierz nazwę interesującego Cię elementu na liście, a potem skorzystać z przycisku „Modyfikuj”. Pojawi się okno „Wybierz kolory” zawierające dwa panele z kolorowymi kwadratami reprezentującymi dostępne barwy. Pierwszy z paneli oznaczony jest jako „Kolor tła”, a drugi - „Kolor tekstu”. Pozwalają wybrać jaki kolor ma mieć tekst i tło, na którym zostanie wyświetlony. Wybranie koloru polega na najechaniu wskaźnikiem myszki na odpowiedni kwadrat i naciśnięciu lewego klawisza. Następnie należy wybrać przycisk „Użyj”. Pamiętaj, że po każdej zmianie możesz sprawdzić kolory dzięki strefie z napisem „Przykład”. ● Zapamiętywanie ustawień Ustawienia listera możesz zapamiętać tak samo, jak ustawienia całego środowiska pracy. W tym celu skorzystaj z przycisków umieszczonych w dolnej części okna „Środowisko”. Jak zawsze, wybór przycisku „Poniechaj” oznacza rezygnację z wprowadzonych zmian. Wybranie przycisku „Użyj” spowoduje zapamiętanie zmian, ale tylko do chwili wyłączenia komputera lub Opusa. Jeśli natomiast chcesz zapamiętać wprowadzone zmiany na trwałe, wybierz przycisk „Zapisz”. 76 PRAKTYCZNA PRACA Z LISTERAMI ● Przenoszenie O operacji przenoszenia była już mowa wcześniej. Jest to jedna z ważniejszych cech systemu operacyjnego Amigi. Przez przenoszenie ikon między różnymi oknami można wykonać bardzo wiele czynności. Operacja ta dotyczy też innych elementów widocznych na ekranie. Przenoszenie jest często znacznie wygodniejsze niż wykonywanie operacji za pomocą zaznaczania elementów czy wybierania przycisków. Jest to także jeden z najbardziej naturalnych i najłatwiejszych sposobów obsługi komputera. Opus wykorzystuje taki styl pracy bardzo szeroko. Przez przenoszenie można wykonywać większość czynności. Odnosi się to zarówno do pozycji wyświetlanych przez listery, jak i elementów wyświetlanych na wszelkiego rodzaju listach. Odda Ci to nieocenione usługi zwłaszcza przy pracy z edytorami Opusa, o czym przeczytasz dalej. ● Korzyści z ikonifikacji listera Ikonifikacja listera polega na sprowadzeniu go do ikony wyświetlonej na pulpicie Opusa. Możesz to zrobić przez wybranie przycisku ikonifikacji, w który wyposażony jest każdy lister (zaznaczony strzałką na ilustracji obok) albo przez wybranie opcji „Ikonifikuj” lub „Schowaj” (ang. „Hide”) z menu aktywnego listera. Na pierwszy rzut oka operacja ikonifikacji może Ci się wydać pozbawiona większego sensu, lecz zwróć uwagę na kilka kwestii. Zikonifikowany lister nie zajmuje miejsca na ekranie, ale w każdej możesz do niego wrócić. Możesz także zapisać stan zikonifikowanych listerów na dysk. W ten sposób po ponownym starcie Opusa lub całości systemu operacyjnego ponownie zobaczysz listery, o których informacje zapisałeś na dysku. Jak to zrobić? Bardzo łatwo - zikonifikuj dowolny lister, a potem - wybierz opcję „Save Layout” z menu górnego „Ustawienia” (ang. „Settings”). W starszych wersjach Opusa musisz włączyć opcję „Save Layout” w menu „Środowisko” (ang „Environment”), które znajdziesz w menu „Ustawienia”, a następnie wybrać opcję „Zapisz” (ang. „Save”) dostępną również w menu „Środowisko”. To wszystko. Jeśli chcesz przekonać się czy dane zostały zapamiętane wyłącz na chwilę komputer lub Opusa. Następnie uruchom go ponownie i po starcie obserwuj blat. 77 Listery poddane ikonifikacji nie są wyłączone z użycia. Możesz na nich normalnie dokonywać operacji drogą przenoszenia. Możesz także przenosić i kopiować pliki za pomocą ikon z paska narzędzi należącego do innego listera, o ile ten zikonifikowany będzie wcześniej ustawiony jako „DOC.” lub „ŹR.”. Zwróć uwagę na to, że ikona symbolizująca zikonifikowany lister stanie się wtedy nieco ciemniejsza a jej nazwa pojawi się w nawiasie. ● Wykorzystywanie schowka systemowego (clipboardu) Schowek systemowy zwany również „clipboardem” jest szczególnym rozwiązaniem w systemie operacyjnym Amigi. Jest to miejsce, w którym możesz przechowywać dowolne informacje w celu ponownego odtworzenia lub przeniesienia w inne miejsce. Opus wykorzystuje schowek znacznie intensywniej niż czyni to Workbench. Możesz kopiować różne dane, np. zawartość listy wyświetlonej w listerze. Aby to zrobić wystarczy, że lister będzie aktywny i będzie w nim zaznaczona przynajmniej jedna pozycja. W takiej sytuacji naciśnij kombinację klawiszy PRAWA AMIGA oraz C. Spowodujesz skopiowanie nazw zaznaczonych pozycji razem ze ścieżką dostępu. Jeśli teraz włączysz dowolny edytor tekstu i naciśniesz kombinację klawiszy PRAWA AMIGA i V, spowodujesz wstawienie skopiowanych nazw wraz ze ścieżkami jako tekstu do okna edytora. W skrócie można powiedzieć, że pierwsza z wymienionych kombinacji klawiszy odpowiada funkcji „wytnij”, a druga - „wstaw”. Dla osób zaznajomionych z AmigaDOS cenną może być informacja, że podobne kopiowanie jest możliwe także między listerem a oknami CLI (Shell). W identyczny sposób możesz skopiować w inne miejsce zawartość ramki zawierającej ścieżkę dostępu. Aby to jednak zrobić, musisz wcześniej najechać wskaźnikiem myszki na ramkę i nacisnąć lewy klawisz myszki. Możliwe jest także skopiowanie do schowka tekstu stanowiącego zaznaczoną pozycję na liście. Jest to wygodne zwłaszcza w przypadku edytorów Opusa. 78 ● Menu aktywne pozycji listera Powiedzieliśmy wcześniej, że każda pozycja znajdująca się na liście w listerze posiada aktywne menu. Przypomnijmy, że w celu jego wywołania należy najechać wskaźnikiem na pozycję, a następnie nacisnąć i przytrzymać prawy klawisz myszki. Menu zawiera kilka szczególnie użytecznych funkcji. Pierwszą z nich jest „Otwórz”. Jej wybranie powoduje załadowanie zaznaczonej pozycji (jeśli jest plikiem) lub wyświetlenie jej zawartości (jeśli jest katalogiem). Opus wykonując tę funkcję rozpoznaje rodzaj pliku i zachowuje się w sposób odpowiedni do wykrytego typu. Sposób zachowania jest określony w typach plików, o których będzie mowa później. Jeśli więc plik będzie programem, zostanie załadowany, jeśli będzie tekstem - program przedstawi jego zawartość, jeśli będzie to dźwięk - zostanie on odtworzony itd. Kolejną użyteczną opcją jest „Otwórz używając”. Dzięki niej możesz ręcznie określić program, do którego zostanie załadowany wybrany plik. Opus wyświetli okno, za pomocą którego powinieneś wybrać plik z programem. Jest to opcja przeznaczona dla bardziej zaawansowanych użytkowników, gdyż jeśli wybierzesz nieodpowiedni program możesz spowodować nieoczekiwane zachowanie. Zwróć uwagę na fakt, że Opus zapamiętuje nazwy programów, za pomocą których otwierałeś już pliki. Jeśli wybierzesz dowolny program lub plik, a potem jeszcze raz skorzystasz z opcji „Otwórz używając”, nie pojawi się już okno wyboru, tylko dodatkowe menu zawierające listę programów, za pomocą których otwierałeś już pliki. Ostatnia pozycja tego menu jest oddzielona poziomą linią i brzmi „Innego”. Umożliwia ponowne uruchomienie okna wyboru plików i skorzystanie z nowego programu. Menu aktywne listera pozwala także na kopiowanie pozycji, która jest wyświetlona w samym menu. Pozwala na to opcja „Skopiuj”. Jej wybranie powoduje pojawienie się kolejnego pod-menu, które zawiera od razu możliwość skopiowania na do tzw. Ram Dysku, czyli do pamięci lub na dyskietkę. Służą do tego odpowiednio pozycje: „do RAM:” oraz „do DF0:”. Ram Dysk to specjalnie wydzielona część wolnej pamięci operacyjnej, którą możesz używać tak jakby był to dysk. Stąd jego nazwa. Może być pomocny w pracy z plikami, zwłaszcza przy ich kopiowaniu lub przenoszeniu. Czasami możesz potrzebować umieścić na chwilę kopię określonych plików i „RAM:” jest w takiej sytuacji bardzo wygodną możliwością. Musisz tylko pamiętać, że jego zawartość zostaje skasowana wraz z wyłączeniem lub zresetowaniem komputera. Jest to dysk utworzony w pamięci i przeznaczony do przechowywania danych tymczasowych. Następną bardzo użyteczną opcją jest „na pulpit”, która zgodnie ze swoją nazwą powoduje skopiowanie wybranej pozycji na pulpit Opusa. Pulpit możesz wykorzystywać podobnie jak Ram Dysk, lecz – co ważne - jego zawartość nie jest kasowana wraz z wyłączeniem komputera. 79 Ostatnią z możliwości jest opcja „w inne miejsce”. Jej wybranie powoduje wyświetlenie okna, które pozwala wybrać dowolny katalog docelowy. Zwróć uwagę, że kopiowanie pozycji przy wykorzystaniu menu aktywnego pozwala uniezależnić się od aktualnego ustawienia listerów jako źródłowych („ŹR.”) lub docelowych („DOC.”). Może się zdarzyć, że w czasie wykonywania danej operacji, będziesz potrzebował potraktować jedną pozycję jako dane tymczasowe. W takiej sytuacji przestawianie ustawień listerów zabrałoby Ci tylko niepotrzebnie wiele czasu. Menu aktywne pozwala od razu skasować daną pozycję za pomocą opcji „Skasuj” lub zmienić jej nazwę - opcja „Zmień nazwę”. Są to identyczne operacje jak te, które możesz wykonać za pomocą paska narzędzi listera. ● Zmiany w pasku narzędzi Pasek narzędzi każdego listera możesz swobodnie modyfikować. Służy do tego okno edytora banków przycisków. Sposób tworzenia lub zmiany banków został opisany w rozdziale „Pulpit Opusa”. Jedyną różnicą między edycją banku przycisków a edycją paska narzędzi listera jest sposób wywoływania okna edytora. W przypadku listera, powinieneś najechać na pasek narzędzi wskaźnikiem trzymając jednocześnie klawisz ALT, a następnie nacisnąć dowolny klawisz myszki. Spowoduje to wyświetlenie dodatkowego okna przypominającego bank przycisków. Dokonując edycji paska narzędzi korzystaj właśnie z tego okna, a nie z listera. Więcej szczegółów na ten temat możesz przeczytać również w rozdziale „Pulpit Opusa”. ● Edycja w listerze Listery pozwalają bardzo łatwo zmieniać nazwy wyświetlonych pozycji. Możesz używać ich jak zwykłych edytorów tekstu. Aby jednak włączyć opisywaną możliwość musisz skorzystać z ustawień „Środowisko”. Znajdź tam stronę „Opcje listera” (ang. „Lister Options”) oraz wybierz w przycisku cyklicznym umieszczonym na samym dole opcję inną niż „Wyłączone”. Napis na przycisku informuje, który przycisk myszki będzie uaktywniał opisywaną możliwość. Ustaw np. przycisk na „Lewy klawisz” (ang. „Left Button”). Potem wybierz przycisk „Użyj” lub „Zapisz” i otwórz nowy lister. Teraz wyświetl w nim dowolny katalog (najlepiej „RAM:” - dla bezpieczeństwa). Najedź na dowolną pozycję i przytrzymaj dłużej lewy klawisz myszki. W miejscu wskaźnika myszki powinien pojawić się kursor, czyli mały pomarańczowy kwadrat. Teraz możesz zmieniać nazwy, jak w edytorze tekstu. Aby jakakolwiek zmiana została wprowadzona, naciśnij klawisz ENTER. Jeśli pomylisz się przy edycji - wybierz klawisz ESC, aby zrezygnować. 80 PRACA Z PLIKAMI 81 82 RODZAJE PLIKÓW Istnieje olbrzymia ilość rodzajów plików. Rozróżniamy je ze względu na dane, jakie zawierają. Są pliki zawierające grafikę, dźwięk, tekst, trójwymiarowe obrazy, rysunki techniczne i wiele innych. Opus potrafi określić rodzaj pliku oraz zachować się odpowiednio do wyników takiego rozpoznania (np. załadować program do przeglądania grafiki, gdy plik zawiera grafikę). Mechanizm ten, a także metody skłonienia programu do rozpoznawania danych wcześniej mu nieznanych, zostały opisane w rozdziale pod tytułem „Typy plików”. Zwróć uwagę, że w systemie operacyjnym Amigi pliki nie muszą posiadać tzw. rozszerzeń, czyli końcówek określających ich rodzaj, np. „.jpeg”, „.iff” czy „.lha”. Opus również nie wymaga, aby zachowywać podobne nazewnictwo, jednak w dużej części przypadków jest to wygodne. Organizując swoje pliki zastanów się czy nie warto skorzystać z tej możliwości. ● Przeglądarka szesnastkowa Na pewno zwróciłeś uwagę na fakt, że nie każdy plik jest wyświetlany jako tekst. Czasami po wykonaniu dwukliku na pozycji w listerze możesz zobaczyć okno z zawartością podobną do takiej: Oznacza to, że plik został wyświetlony w specjalny sposób. Po lewej stronie widoczna jest zawartość kolejnych bajtów pliku, a po prawej - znaki odpowiadające poszczególnym wartościom. Przedstawione są one w formie tzw. liczb szesnastkowych. Jest to specjalny system zapisu liczb polegający na tym, że po cyfrze 9 nie następuje wartość 10, a – w kolejności – litery A, B, C, D, E i F. W systemie dziesiętnym (czyli takim jakiego używany na co dzień) odpowiadają im liczby 10, 11, 12, 13, 14 oraz 15. I tak np. wartość 10 zapisana szesnastkowo znaczy 16 w systemie dziesiętnym. To samo odnosi się do większych liczb - przykładowo A7 to wartość 167 dziesiętnie. System szesnastkowy nazywany jest także heksadecymalnym. Użyteczność takiego sposobu przedstawiania danych jest dla przeciętnego użytkownika niewielka. Przyda się natomiast 83 wszystkim dociekliwym, którzy lubią wiedzieć, jak działają pliki i programy oraz osobom pragnącym zająć się programowaniem. Dlatego właśnie przeglądarka tekstu Opusa zawiera opcję „Hex”. Znajduje się ona w pod-menu związanym z opcją „Wybierz edytor”. Pozwala wybrać edytor szesnastkowy, który przedstawia dane w omawiany sposób oraz pozwala je zmieniać bajt po bajcie. ARCHIWA Archiwum jest specjalnym rodzajem pliku. Zawiera szereg plików połączonych tymczasowo w jedną całość. Pliki są zwykle skompresowane, tak aby zajmowały mniej miejsca na dysku. Aby uzyskać do nich dostęp należy dokonać dekompresji, czyli rozpakować dane - całość lub część archiwum. Programy, które tworzą tego rodzaju pliki nazywamy archiwizerami. Istnieje szereg korzyści, które możesz osiągnąć z tworzenia archiwów. Pierwszą z nich jest możliwość wykonania kopii bezpieczeństwa danych. Inną wygodną stroną jest fakt, że z wielu plików tworzysz jeden. Zatem w razie przenoszenia danych na dyskietce lub innym niezbyt szybkim nośniku informacji - praca jest znacznie wygodniejsza. Dyskietka znacznie prędzej zapisze jeden dłuższy plik niż szereg drobnych. W przypadku dysku twardego często nie widać dużej różnicy prędkości, ale za to możesz zorientować się czy skopiowałeś wszystkie interesujące Cię pliki i katalogi, a przez to łatwiej organizować swoje dane. Innym zyskiem, który osiągniesz pracując z archiwizerami jest zmniejszona objętość archiwum w porównaniu z oryginalnymi danymi. Archiwizery bowiem z reguły zawierają możliwość kompresji danych, czyli zmniejszenia ich rozmiaru bez modyfikacji treści. Jak już wspomnieliśmy, aby odczytać później dane musisz dokonać operacji przeciwnej – dekompresji archiwum. Zmniejszona objętość przyda Ci się także w razie przenoszenia plików na dyskietkach. Zwróć też uwagę na sytuację, która występuje w przypadku tworzenia archiwum danych na twardym dysku lub płycie CD. Najczęściej lepszym rozwiązaniem jest zachowanie plików i katalogów w formie szeregu archiwów niż w formie nie zarchiwizowanej, gdyż przy większej ilości danych zyskujesz dużą objętość. Dzięki temu na jednym krążku możesz zmieścić większą ilość danych niż teoretycznie zawiera płyta. Ponadto łatwiej można zweryfikować poprawność zapisanych danych. Zysk objętości zależy od rodzaju danych poddanych kompresji. Niektóre pliki mogą mieć rozmiar niewiele mniejszy, inne pozwalają zaoszczędzić dużą ilość miejsca na dysku. Wszystko zależy od zawartości poszczególnych plików oraz zastosowanego algorytmu kompresji, który z kolei uzależniony jest od konkretnego archiwizera. 84 ● Jak korzystać z archiwów w Opusie? Teraz na pewno chcesz wiedzieć, jak korzystać z archiwów. Opus zawiera zarówno możliwość ich tworzenia, jak i bezpośredniego korzystania z wielu funkcji dodatkowych. Zanim jednak przystąpisz do tworzenia archiwów, musisz zaopatrzyć się w program archiwizera. Na Amidze najpopularniejszy jest darmowy „LHA”. Stanowi jeden plik, który powinien znaleźć się w katalogu „C:” na dysku systemowym. Możesz go znaleźć na wielu płytach CD, a także na Aminecie. Wystarczy wejść do katalogu „util”, następnie „arc” i odnaleźć w nim plik „lha.run” lub „LhA_e138.run”. W obu przypadkach program zapisany jest w automatycznie rozpakowującym się archiwum. Aby go rozpakować za pomocą Workbencha należy najechać wskaźnikiem myszki na jego ikonę i nacisnąć dwa razy szybko lewy klawisz. Na ekranie pojawi się okno „Wykonaj polecenie” z wybranym automatycznie plikiem. Teraz wystarczy wybrać przycisk „Ok”. Zawartość archiwum zostanie rozpakowane w katalogu, gdzie zapisany był plik z rozszerzeniem „.run”. Znajdzie się tam kilka wersji „LHA” przeznaczonych dla różnych procesorów używanych w Amidze. Najbardziej uniwersalny jest plik o nazwie „LhA” lub „lha_68k”. Najlepiej skopiować go do systemowego katalogu „C:”. W tym celu możesz wykorzystać listery Opusa, tak jak omówiliśmy to wcześniej. Możesz wykonać to także na Workbenchu. Najedź wskaźnikiem myszki na ikonę pliku, a następnie naciśnij dwa razy szybko lewy klawisz. Pojawi się znane okno „Wykonaj polecenie”. Najedź wskaźnikiem ramkę oznaczoną jako „Polecenie” i naciśnij tym razem tylko raz lewy klawisz myszki. W ramce pojawi się kursor. Przesuń go na początek tekstu, wpisz słowo „copy” i naciśnij klawisz SPACJI. Następnie przesuń kursor na koniec, naciśnij jeszcze raz SPACJĘ i wpisz „C:lha”. W rezultacie w ramce powinien znaleźć się napis: copy lha_68k C:lha lub copy LhA C:lha Teraz wystarczy, że wybierzesz przycisk „Ok” znajdujący się poniżej. Okno „Wykonaj polecenie” powinno zniknąć. Jeżeli popełnisz błąd pojawi się okno o nazwie „Okno komunikacyjne”, a wewnątrz napis „Nieznane polecenie” i kilka innych oznaczeń. W takiej sytuacji spróbuj wykonać operację jeszcze raz. Jeśli natomiast okno „Wykonaj polecenie” zniknie i nie pojawi się żaden inny komunikat, oznacza to, że wszystko zrobiłeś dobrze i „LHA” znajduje się w Twoim katalogu systemowym „C:”. Dzięki temu program archiwizera będzie mógł być odnaleziony w każdym programie bez podawania katalogu na dysku i będziesz mógł zawsze z niego skorzystać. Wystarczy tylko wpisać 85 słowo „lha” (pomijając cudzysłów). Dotyczy to oczywiście także Opusa. Nazwę polecenia możesz wpisać małymi lub WIELKIMI literami – nie ma to znaczenia. ● Jak stworzyć archiwum? Po zainstalowaniu programu na dysku możesz przystąpić do tworzenia archiwum. Wbrew pozorom jest to bardzo łatwe. Zastosuj się do poniższego przykładu: Otwórz nowy lister. Zaznacz w nim dowolne pozycje, które poddane będą archiwizacji. Nie wybieraj ich zbyt dużo, gdyż będziemy zapisywać dane w pamięci komputera, a nie na dysku. W menu górnym o nazwie „Menu użytkownika” (ang. „User menu”) znajdź opcję o nazwie „LHA”. Jej wybranie spowoduje pojawienie się kolejnego pod-menu. Wybierz opcję „Dodaj pliki” (ang. „LHA add”). Pojawi się okno wyboru katalogu docelowego. To w nim zostanie utworzone Twoje archiwum. Wybierz na próbę przycisk „Wolumeny” (ang. „Volumes”), a potem pozycję „Ram Disk”. Wybierz przycisk „OK”. Pojawi się kolejne okno zawierające napis „Enter archive name”, a pod nim ramka przeznaczoną do wpisania nazwy. Wpisz tam nazwę swojego archiwum i naciśnij klawisz ENTER. Teraz na ekranie pojawiać się będą komunikaty oznaczające wykonywanie poszczególnych operacji związanych z archiwizacją danych. Będziesz musiał chwilę poczekać na ich zakończenie. W zależności od danych, które wybrałeś na początku może to trwać kilka sekund lub nawet wiele minut. Gdy archiwizacja będzie ukończona znikną wszystkie komunikaty. Na koniec otwórz nowy lister i wybierz w nim pozycję „Ram Disk”. Znajdziesz w nim plik o nazwie identycznej z podaną przed chwilą, ale zakończoną „.lha”. To właśnie Twoje archiwum. Tak jak napisaliśmy wcześniej, w trakcie tworzenia archiwum Opus wyświetla dodatkowe okno. Możesz się nim nie przejmować, gdyż ma znaczenie pomocnicze i obrazuje wszystkie szczegółowe operacje wykonywane przez program archiwizera. Jest przeznaczone jest dla osób bardziej zaznajomionych z funkcjami LHA i AmigaDOS. Wyświetlane komunikaty mogą przydać się w sytuacji, gdy wystąpi błąd podczas kompresji danych. 86 Według powyższego schematu możesz stworzyć dowolne archiwum. Jeśli będziesz chciał nadal próbował archiwizować dane w Ram Dysku pamiętaj, że ilość danych, jakie pomieści zależy od ilości pamięci operacyjnej Twojej Amigi. Jeśli w trakcie dokonywania operacji pojawi się komunikat „Dysk jest pełen” (ang. „Volume is full”) lub podobny, oznacza to, iż wybrałeś zbyt dużą ilość plików i katalogów. Może to wyglądać tak jak poniżej: W takiej sytuacji powinieneś wybrać przycisk „Przerwij” lub „Poniechaj” (ang. „Cancel”) i spróbować utworzyć inne archiwum. Gdybyś nadal miał z tym kłopot, zresetuj komputer, aby wyczyścić pamięć i spróbuj na nowo. Możesz też zamiast Ram Dysku wybrać inny dysk podczas tworzenia archiwum, wtedy dane zostaną zapisane nie w pamięci operacyjnej, a na twardym dysku. Pamiętaj jednak, że w takim przypadku również może pojawić komunikat o zapełnieniu wolumenu, choć występuje to rzadziej z uwagi na większą pojemność dysku. Należy wtedy postępować analogicznie jak w przypadku urządzenia „Ram Disk” z tą różnicą, że zamiast resetowania Amigi należy zwolnić miejsce na dysku przez skasowanie niepotrzebnych plików lub katalogów. ● Dodawanie kolejnych pozycji do archiwum Może się zdarzyć, że będziesz chciał dodać nowe pliki do archiwum utworzonego wcześniej. Wówczas wystarczy, że postąpisz podobnie jak w poprzednim przykładzie, to znaczy zaznaczysz odpowiednie pozycje w źródłowym listerze i wybierzesz opcję „Dodaj pliki” (ang. „LHA add”). Potem jednak w oknie wybierz ten sam katalog, w którym utworzyłeś poprzednie archiwum (w naszym przykładzie jest to „Ram Disk”). Jeśli podasz nazwę, która już istnieje, Opus doda zaznaczone pliki właśnie do niego. Musisz tylko podać DOKŁADNIE taką samą nazwę, jak wcześniej zapisane archiwum. 87 ● Przeglądanie zawartości archiwum Do archiwum możesz zajrzeć na różne sposoby, w zależności od tego, czy zainstalowałeś rozszerzenie „ArcDir” (patrz rozdział „Pierwsze kroki”). Jeśli najedziesz wskaźnikiem myszki na pozycję, którą stanowi archiwum i naciśniesz dwa razy szybko lewy klawisz, Opus otworzy oddzielny lister przedstawiający zawartość archiwum lub wyświetli jego zawartość w dotychczas otwartym listerze. To także zależy od Twojego wyboru dokonanego w trakcie instalacji Opusa. Lister przedstawiający zawartość archiwum możesz traktować tak samo, jak zwykły katalog i kopiować do niego lub z niego pliki oraz inne katalogi. Drugą możliwością przeglądania zawartości archiwum jest opcja „Zawartość archiwum” (ang. „LHA view”), którą znajdziesz w pod-menu „LHA” omawianym wcześniej. Jest to opcja oferującą znacznie mniej korzyści, za to przydatna osobom zaznajomionym z AmigaDOS,. W tym celu zaznacz w źródłowym listerze pozycję zawierającą archiwum, a potem wybierz opcję „Zawartość archiwum”. Archiwum zostanie wyświetlona w formie tekstu w oknie opisanym jako „Directory Opus output”. Zwróć uwagę, że widoczna będzie dużo większa ilość informacji niż jeśli przeglądasz archiwum w listerze. Ma to czasem swoje zastosowanie, np. w przypadku uszkodzenia archiwum. Okno możesz zamknąć standardowym przyciskiem zamknięcia znajdującym się w lewym górnym rogu. ● Inne archiwizery Oprócz LHA istnieje bardzo wiele innych archiwizerów. Opus potrafi współpracować z każdym z nich. Domyślnie jest jednak przystosowany tylko do pracy z LHA. Inne archiwizery to np. LZX, RAR, ZIP, ARJ, TAR i wiele innych. Wybór twórców Opusa padł na LHA dlatego, że jest to najpopularniejszy archiwizer przeznaczony dla Amigi. LHA ma także niewielkie wymagania sprzętowe, jest darmowe i pracuje na prawie każdej Amidze. W przypadku innych programów praca wymaga często szybkiego procesora lub dużej ilości pamięci. Dlatego LHA jest najbardziej uniwersalnym wyborem. DZIELENIE I ŁĄCZENIE PLIKÓW Opus pozwala na dzielenie i łączenie plików. Zawiera specjalne narzędzia, które pozwalają wykonać te czynności szybko i łatwo. Przyda to się osobom, które przenoszą dane na dyskietkach. Często napotkają one na sytuację, w której objętość dyskietki nie pozwoli zapisać całego pliku. Istnieje wówczas rozwiązanie w postaci podzielenia pliku 88 na wiele mniejszych części, które zmieszczą się na kilku dyskietkach. Jest to wygodne zwłaszcza dlatego, że połączyć podzielony plik może potem każdy, bez względu na to, czy ma zainstalowanego Opusa. System operacyjny Amigi również jest wyposażony w możliwość łączenia plików, choć wykonuje się to nieco trudniej niż w Opusie. Inną przyczyną dla której możesz chcieć podzielić plik, jest ochrona danych przed osobami niepowołanymi. Plik w częściach nie da się prawidłowo odczytać jeśli nie wiemy w jakiej kolejności należy połączyć jego części. Połączenie części pliku w nieprawidłowej kolejności wywoła błąd i nie pozwoli odczytać jego zawartości. ● Jak podzielić plik? Abyś mógł przystąpić do podzielenia dowolnego pliku, musisz zapoznać się z obsługą okna CLI należącego do Opusa. Wywołasz je przez wybranie opcji „Wykonaj polecenie” z menu górnego o nazwie „Opus”. Spowoduje to pojawienie się kolejnego okna, które zaopatrzone będzie na dole w przyciski. Jeden z nich opisany będzie jako „CLI”. Wybierz go przez najechanie wskaźnikiem i naciśnięcie lewego klawisza myszki. Pojawi się okno „CLI Opusa” (ang. „Opus CLI”). Jego obsługa została szczegółowo opisana w rozdziale pod tytułem „Opus i AmigaDOS”. Tutaj zajmiemy się tylko dwoma poleceniami: SPLIT oraz JOIN. Elementy odpowiedzialne za dzielenie oraz łączenie plików mają formę poleceń DOS. Aby przystąpić do dzielenia pliku wystarczy, że w „CLI Opusa” wpiszesz wyraz SPLIT. Nie ma znaczenia, czy wpiszesz go małymi czy wielkimi literami. W podręczniku zapisujemy polecenia wielkimi literami tylko dla ich lepszego uwypuklenia. Bezpośrednio po wpisaniu nazwy polecenia SPLIT naciśnij klawisz ENTER. Na ekranie pojawi się okno podobne do przedstawionego niżej: Aby teraz podzielić jeden duży plik na kilka mniejszych, zastosuj się do przykładu: 89 Obok napisu „Podziel plik” (na górze okna) znajduje się mały kwadratowy przycisk oraz dłuższa ramka. Najpierw wybierz ten mały przycisk. Dokonaj tego standardowym sposobem, czyli najeżdżając na niego wskaźnikiem myszki i naciskając lewy klawisz. Pojawi się standardowe okno wyboru, w którym powinieneś wskazać plik przeznaczony do podzielenia. Potem skorzystaj z przycisku „Ok”. Po wybraniu pliku źródłowego musisz określić katalog, w którym znajdą się jego części po podzieleniu. Służy do tego kwadratowy przycisk, który znajdziesz obok napisu „Do” lub „Wynik”. Jego obsługa jest analogiczna jak wyżej. Zwróć uwagę, że po wybraniu katalogu w ramce obok przycisku wyświetlona zostanie ścieżka dostępu. Teraz możesz przystąpić do określenia rozmiaru poszczególnych części, które powstaną po podzieleniu. Oczywiście części te także będą plikami. Służy do tego ramka oraz przycisk cykliczny opisane wspólną nazwą „Rozmiar bloku”. Najprostszą metodą jest wpisanie w tej ramce liczby. Wyraża ona ilość bajtów danych i odpowiada polu „Rozmiar” w listerze. Długi plik zostanie podzielony na odpowiednią ilość mniejszych plików o podanej objętości. Ostatnia część będzie na ogół mniejsza. Polecenie SPLIT nie uzupełnia naturalnie tej ostatniej części tak, aby pasowała do podanego rozmiaru, wszystko zależy od całkowitej długości pliku źródłowego. Inną metodą określenia rozmiaru części pliku po podzieleniu jest skorzystanie z przycisku cyklicznego, który zawiera kilka domyślnie określonych rozmiarów. Początkowo ustawiony jest na nim „Rozmiar własny”, co pozwala wprowadzić dowolny rozmiar (w ramce obok). Możesz jednak od razu ustawić taki rozmiar plików, aby łatwo mieściły się na dyskietce DD zwanej także „rzadką” - „865 Kb (dysk DD)” - lub HD zwanej „gęstą” - „1733 Kb (dysk HD)”. Kolejne cztery ustawienia odpowiadają także dyskietkom DD oraz HD, ale odpowiednio w systemie plikowym „Old File system” oraz w formacie MS-DOS. Pierwszy system używany jest w AmigaOS pierwszej generacji, choć może być z powodzeniem wykorzystywany również w nowszych wersjach. Drugi stosowany jest na komputerach PC. Amiga potrafi odczytywać i zapisywać również takie dyskietki. ➃ Ostatnim etapem jest określenie nazwy plików, które powstaną po podzieleniu naszego długiego pliku. Powinieneś ją wpisać w ramce „Wzorzec nazwy” lub „Nazwa”, która znajduje się na samym dole okna. Oczywiście nadanie tej samej nazwy wielu plikom nie jest możliwe. Opus doda do niej kolejną liczbę porządkową. Numery wskazują, w jakiej kolejności należy łączyć pliki, aby na nowo uzyskać jeden. 90 ➄ Teraz pozostało Ci już tylko wybrać przycisk „Podziel”, chyba że chcesz zrezygnować z dzielenia - wtedy wybierz przycisk „Poniechaj”. ● Jak połączyć plik? W tej części opiszemy nie tylko jak z powrotem połączyć podzielony plik, ale także jak to zrobić nie korzystając z Opusa, czyli za pomocą samego systemu operacyjnego. W obu przypadkach przeznaczone jest do tego polecenie „JOIN”. Ma ono jednak nieco inne działanie w Opusie w porównaniu do samego systemu Amigi. Aby połączyć części podzielonego pliku, zastosuj się do przykładu przedstawionego poniżej: ➀ W oknie „CLI Opusa” wpisz wyraz JOIN i naciśnij klawisz ENTER. Spowoduje to pojawienie się okna o nazwie „Połącz” lub „Połącz pliki”. Główny obszar zajmuje lista plików, które reprezentują poszczególne części wcześniej podzielonego pliku. Początkowo jest pusta, musisz dodać tu pliki. Przeznaczony jest do tego przycisk „Dodaj”, którego wybranie powoduje wyświetlenie okna wyboru, w którym powinieneś wskazać odpowiedni plik. Następnie wybierz przycisk „OK”. ➁ Powtórz dodawanie plików tyle razy, ile jest części podzielonego pliku. Pamiętaj, aby wykonać to w odpowiedniej kolejności, w innym przypadku plik nie zostanie prawidłowo połączony. Standardowo kieruj się numerami plików. Weź jednak pod uwagę, że poszczególne części nie muszą być ponumerowane kolejnymi liczbami, a nawet w ogóle mogą nie zawierać liczb, wszystko zależy od preferencji użytkownika. Najważniejsze, abyś wiedział, który plik jest kolejną częścią do połączenia. Jeżeli 91 pomylisz się przy konstruowaniu listy - masz do dyspozycji przycisk „Wyczyść”, który usuwa z listy wszystkie dodane pozycje. Jeśli zaś zaznaczysz pozycję za pomocą wskaźnika myszki, a potem naciśniesz jej lewy przycisk - będziesz mógł skorzystać z opcji „Usuń” lub „Skasuj”, co spowoduje usunięcie z listy tylko wybranej pozycji. Jeśli pomylisz kolejność plików na liście, możesz ją swobodnie zmieniać przez korzystanie z przycisków oznaczonych „W górę” oraz „W dół”. Za ich pomocą możesz zmieniać położenie zaznaczonej pozycji na liście o jedną w górę lub o jedną w dół. Wystarczy zaznaczyć pozycję na liście i skorzystać z odpowiedniego przycisku. W kolejnym kroku określ, w jakim katalogu ma zostać stworzony plik, który będzie efektem łączenia. Przeznaczony jest do tego znany Ci już mały kwadratowy przycisk umieszczony na samym dole okna, zaraz obok napisu „Plik:”. Obok niego znajduje się ramka, która wyświetla ścieżkę dostępu. Jeśli nie wybierzesz katalogu, połączony plik powstanie w Ram Dysku, o ile znajdzie się tam wystarczająca ilość miejsca. ➃ Aby rozpocząć proces łączenia, wybierz przycisk „Połącz”. Po wykonaniu operacji okno zniknie. 92 TYPY PLIKÓW 93 94 Przy pomocy Opusa najprostszym sposobem korzystania z danych umieszczonych na dysku, dyskietce czy płycie CD jest najechanie wskaźnikiem myszki na odpowiednią pozycję w listerze oraz podwójne, szybkie naciśnięcie lewego klawisza. Operacja ta zwana jest także „dwuklikiem” lub „podwójnym kliknięciem” w odróżnieniu od pojedynczego naciśnięcia klawisza myszki, który określany jest po prostu „kliknięciem”. Takie postępowanie jest możliwe głównie z plikami, gdyż tylko one zawierają konkretne dane. „Dwuklik” na nazwie katalogu spowoduje jedynie wyświetlenie jego zawartości w listerze. Program sam „wie” co uczynić z danymi znajdującymi się wewnątrz pliku. Zwróciłeś na pewno uwagę na to, że podobna operacja jest możliwa także na Workbenchu. Istnieje jednak kilka subtelnych różnic między rozwiązaniem przyjętym na pulpicie Workbencha, a rozwiązaniem, które zastosowano w Opusie. Pierwszą rożnicą jest fakt, że kiedy w Opusie dokonasz dwukliku na przykład na nazwie pliku zawierającym ikonę (czyli zakończoną „.info"), będziesz miał możliwość jej edycji. Na ekranie pojawi się okno podobne do okna „Informacje” znanego z Workbencha. Taka operacja nie jest jednak możliwa do wykonania na Workbenchu, choć także on pozwala wyświetlać w swoich oknach pliki i katalogi w postaci nazw. Ikony na Workbenchu zawsze pozostają ikonami. Dlatego nawet jeśli wykonasz dwuklik na nazwie pliku zawierającego ikonę, Workbench i tak potraktuje go wyłącznie jako ikonę i jak zwykle załaduje plik, na który ona wskazuje. Gdybyś na Workbenchu chciał dokonać operacji na ikonie z wykorzystaniem okna „Informacje”, musiałbyś najpierw ją wybrać przez najechanie na nią wskaźnikiem myszki i naciśnięcie lewego klawisza myszki, a następnie wybrać opcję „Informacje” z menu „Ikonki”. Istotną trudnością byłoby to, że najpierw musisz wiedzieć, że dany plik to ikona. Co zrobić, gdy nie jesteś w stanie samodzielnie odróżnić plików ikon od innych? W takiej sytuacji Workbench nie pomaga. Możesz także próbować załadować plik do programu, który nie będzie w stanie go rozpoznać, np. dźwięk do programu graficznego. Stracisz wtedy czas na wyłączanie programu i uruchamianie właściwego. Dzięki Opusowi nie musisz zastanawiać się nad takimi technicznymi szczegółami, gdyż potrafi on sam rozpoznać plik i załadować odpowiedni program. Mechanizm ten nazywamy systemem typów plików. Opus zawsze rozpozna typ, czyli rodzaj pliku, gdy jednak natrafi na nieznany rodzaj będziesz musiał wskazać jak ma postąpić z nowymi dla niego danymi. 95 AUTOMATYCZNE TWORZENIE NOWEGO TYPU PLIKÓW Gdy chcesz użyć określonych danych, dokonujesz dwukliku na nazwie interesującego pliku. Jeśli Opus nie jest w stanie rozpoznać jego typu, zostanie wyświetlony komunikat podobny do przedstawionego na poniższej ilustracji: Jak widać okno informacyjne zawiera trzy przyciski. Pierwszy z prawej to przycisk „Poniechaj”, za pomocą którego możesz zrezygnować z używania wybranego pliku. W środku znajdziesz przycisk „Wyświetl”, który powoduje wyświetlenie zawartości pliku w postaci szeregu liczb szesnastkowych oraz odpowiadającego im szeregu danych tekstowych (zobacz także w rozdziale pod tytułem „Pliki i Archiwa”). Przycisk ten czasami przyda się bardziej zaawansowanym użytkownikom, którzy mogą potrzebować obejrzeć zawartość pliku bajt po bajcie. Dla większości osób jednak sposób ten nie jest zanadto przydatny. Najbardziej interesujące jest użycie przycisku umieszczonego jako pierwszy z lewej, opatrzonego napisem „Szukaj” (ang. „Sniff”). Jeśli go wybierzesz, spowodujesz uruchomienie modułu tzw. Sniffera. ● Sniffer Sniffer to część Opusa, która potrafi dopasować jeden z istniejących już typów plików do pliku wybranego przez Ciebie. Dokonuje porównania dotychczasowego „doświadczenia” programu z nowymi danymi. Zapisane typy plików są przeszukiwane w celu zidentyfikowania rodzaju danych. Operacja poszukiwania kończy się wyświetleniem kolejnego okna informacyjnego, jak poniżej: 96 Po lewej stronie okna znajdziesz tabelę, która może zawierać informacje o nieznanym pliku. Dla Ciebie najbardziej istotną będzie informacja o stwierdzonym rodzaju, która wyświetlana jest poniżej napisu „Typ” lub „Typ pliku”. Z prawej strony znajduje się informacja o wynikach poszukiwania. Rozpoczynać się będzie napisem „Plik...”, poniżej którego widać nazwę oraz ścieżkę dostępu do wybranego pliku. Dalej wyświetlona jest informacja o tym, że znaleziono opis typu plików pasujący do wybranego albo też, że go nie znaleziono. Jak widać na naszej ilustracji tabela może również nie zawierać żadnych informacji. Jeżeli Sniffer znajdzie pasujący opis typu plików, jego nazwa pojawi się w tabeli znajdującej się po lewej stronie okna. Jeśli znalezionych zostanie więcej pasujących opisów, zostaną wyświetlone nazwy wszystkich. W sytuacji, gdy Sniffer znajdzie tylko jeden opis, wystarczy że wybierzesz przycisk „Użyj” znajdujący się w dolnej części okna. Wtedy Opus postąpi z plikiem w sposób określony w opisie typu pliku. Jeżeli jednak w tabeli po lewej stronie znalazło się więcej pozycji, będziesz musiał wybrać jedną z nich za pomocą najechania wskaźnikiem myszki na odpowiednią nazwę i naciśnięcia lewego klawisza. Oczywiście wybór nie może być w dowolny. Powinien opierać się na Twojej wiedzy o plikach i ich zawartości. Jeśli nie jesteś pewien co wybrać, zrezygnuj na razie z podjęcia decyzji. ● Tworzenie nowego opisu typu plików Twoje zadanie będzie nieco trudniejsze, gdy Opus nie będzie potrafił sam dopasować żadnego z istniejących typów plików do wybranej pozycji. W takiej sytuacji, musisz sam stworzyć odpowiedni opis. Nieprzyjemną stroną tej operacji jest fakt, że czasem także nie będziesz wiedział jak postępować z danym plikiem. W takim wypadku będziesz musiał poszerzyć swoją wiedzę lub skorzystać z czyjejś pomocy. Zwróć uwagę na to, że istnieje kilka pakietów gotowych typów plików, które możesz zainstalować w 97 swoim Opusie wraz z niezbędnym dodatkowym oprogramowaniem. Znajdziesz je na przykład na Aminecie (w katalogu „biz”, a potem „dopus”) oraz innych płytach z darmowym oprogramowaniem dla Amigi. Bardziej przyjemną stroną samodzielnego poszukiwania lub tworzenia typów plików będzie fakt, że po dłuższym czasie pracy z programem trudno już będzie zaskoczyć go nieznanym rodzajem danych. Opis typu pliku tworzysz raz, a program stosuje go za kazdym razem, gdy napotka pasujące do niego dane. Po tych niezbędnych wyjaśnieniach przejdźmy do omówienia procedury tworzenia nowego typu pliku. Jeśli Opus nie rozpozna rodzaju pliku, na ekranie pojawi się okno z informacją głoszącą, że nie zdołał on dopasować żadnego z istniejących opisów do wybranego pliku. Zwróćmy teraz uwagę na przycisk „Stwórz” lub „Utwórz”, to właśnie z niego powinieneś skorzystać w celu utworzenia nowego typu pliku. Gdy go użyjesz zobaczysz okno pod tytułem „Edytor opisu typu pliku” lub „Tworzenie opisu typu pliku”. Skuteczne utworzenie opisu jest możliwe tylko wtedy, gdy dysponujesz jakąkolwiek wiedzą na temat pliku i rodzaju danych, które on zawiera. W wielu wypadkach nie będziesz miał szczegółowych informacji. Wówczas stworzenie przez Ciebie prawidłowego nowego typu plików będzie niemożliwe lub bardzo utrudnione. ● Lista plików tworzących typ Po lewej stronie omawianego okna znajdziesz listę plików, które tworzyć mają typ. W naszym przykładzie będzie znajdował się tam tylko jeden plik. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, abyś dodał do listy także inne pliki, które Twoim zdaniem należą do tego samego typu. Możesz to zrobić za pomocą przycisku „Dodaj” umieszczonego poniżej listy. Nazwy plików można z niej usuwać przez wybranie nazwy pliku za pomocą wskaźnika myszki oraz użycie przycisku „Skasuj”. Możesz także wyczyścić zawartość całej listy korzystając z przycisku oznaczonego zgodnie ze swoją funkcją jako „Wyczyść”. 98 ● Nazwa opisu typu plików Każdy typ plików ma swoją nazwę. Początkowo opis typu figuruje jako „Bez Nazwy” lub „Untitled”. Możesz naturalnie pozostawić taki opis, ale w razie tworzenia następnego typu pliku Opus zasygnalizuje, że opis o podanej nazwie już istnieje. Poza tym po jakimś czasie zapomnisz do czego służył stworzony opis. Dodanie własnej nazwy może zaoszczędzić Ci nieco czasu przeznaczonego na odświeżenie sobie pamięci. Nazwę możesz nadać korzystając z ramki, którą autorzy programu umieścili w prawym górnym rogu okna. Najedź na nią wskaźnikiem myszki i naciśnij lewy klawisz, wtedy w ramce pojawi się kursor. Teraz możesz wpisać swoją nazwę. ● Cechy rozpoznawcze plików tworzących typ Następnie powinieneś wprowadzić cechy pliku, które mają decydować o zakwalifikowaniu go do określonego typu. Możesz to zrobić korzystając ze znaczników umieszczonych w centralnej części okna. Cechą może być nazwa lub zawartość pliku. Jeśli Opus ma rozpoznawać pliki biorąc pod uwagę nazwy, włączony powinien zostać znacznik opisany jako „Nazwa”. Aby to zrobić najedź wskaźnikiem myszki na znacznik i naciśnij lewy klawisz. Pamiętaj, że jeśli utworzysz opis typu pliku w taki sposób, Opus zareaguje wyłącznie na konkretne nazwy, które znajdą się na liście plików tworzących typ. Zwykle jednak nie będzie możliwe podanie Opusowi wszystkich nazw, które mogą wchodzić w grę. Nie jest to także zbyt dobra metoda rozpoznawania plików ze względu na jej zawodność. Wygodniejszym sposobem jest stworzenie takiego opisu typu pliku, który wskazywał będzie na pliki, których nazwa ma wspólną łączącą je cechę, np. typ mogą tworzyć wszystkie pliki z rozszerzeniem „.mpeg”. Omawiane w tej chwili okno nie pozwala jednak na określanie podobnych szczegółów. Jeśli chciałbyś opisać typ plików maksymalnie dokładnie, musisz przejść do bardziej zaawansowanych opcji. Aby tam się dostać wybierz przycisk „Edytuj” umieszczony w dolnej części okna. ● Edycja szczegółowa opisu typu plików Wybranie przycisku „Edytuj” spowoduje pojawienie się dwóch dodatkowych okien, z których każde będzie miało taką nazwę jak tworzony właśnie opis typu pliku. Jedno z nich służy do określenia sposobu postępowania z plikiem należącym do typu, drugie - do podania szczegółowych informacji dotyczących samego typu. Edycja szczegółów polegała będzie na wskazaniu jakie dane zawiera plik należący do typu. 99 Przejdźmy do okna edycji szczegółów typu pliku. Jak na pewno zauważyłeś, jego zasadniczym elementem jest lista. Każda jej pozycja to „filtr”, przez który musi przejść plik, aby został rozpoznany jako należący do danego typu. Pozycje rozpoczynają się od słowa „Match”, które oznacza mniej więcej tyle co „Pasujący”. Pokażemy Ci jak spowodować, aby Opus „wiedział”, że dany typ tworzą wszystkie pliki, których nazwy zakończone są określoną końcówką. W naszym przykładzie jest to „.mpeg”. Pierwsza pozycja listy zaczyna się od słów „Match Name”. Opus będzie porównywał nazwy plików z nazwą lub wzorcem, który mu wskażesz. Po oznaczeniu „Match Name” powinna znajdować się na razie nazwa jednego pliku (u nas jest to „mój_plik.mpeg”). Przez to Opus będzie stwierdzał zgodność pliku z opisem typu tylko w wypadku jednego jedynego pliku. Nam jednak nie o to chodzi, dlatego trzeba zmodyfikować wpis. Najedź wskaźnikiem na pozycję, którą omawiamy i naciśnij lewy klawisz myszki. Możesz teraz korzystać z przycisków umieszczonych poniżej listy. Są to przyciski „Dodaj”, „Skasuj” oraz „Wstaw”, które znasz już z innych części Opusa. Służą odpowiednio do dodawania nowej pozycji na końcu listy, kasowania zaznaczonej oraz wstawiania nowej pozycji przed zaznaczoną pozycją. Zauważ, że gdy zaznaczyłeś pozycję, słowo „Match Name” znalazło się w części okna zaznaczonej strzałką na ilustracji, natomiast nazwa pliku widoczna jest w ramce obok. 100 Jest to identyczna ramka, jak ta, która służyła do wpisywania nazwy typu pliku. Jeśli chcesz, aby rozpoznawane jako należące do naszego typu były wszystkie pliki o zakończeniu „.mpeg”, wystarczy, że wpiszesz: #?.mpeg Znaki „#?” każą Opusowi rozpoznawać wszystkie pliki kończące się na „.mpeg”, bez względu na pozostałą część nazwy. W identyczny sposób możesz powodować, że program rozpoznawał będzie wszystkie pliki zaczynające się na przykład na literę „A”. W tym celu powinieneś wpisać: A#? Możesz także rozpoznawać pliki, które zawierają literę lub ciąg znaków: #?a#? lub #?wóz#? lub kot#?pies Znaki „#?” zawsze zastępują dowolną część nazwy pliku, niezależnie od jej długości. Takie postępowanie jest najprostszym sposobem na utworzenie nowego opisu typu plików. W naszym przykładzie pliki rozpoznawane są w zasadzie wyłącznie na podstawie nazwy. Opus ma jednak znacznie większe możliwości. Pokażemy Ci jak z nich skorzystać. ● Zaawansowane metody rozpoznawania plików Zwróć uwagę na okno „Edytor opisu typu pliku”. Dotąd omówiliśmy tylko jeden znacznik, który możesz w nim znaleźć – opisany jako „Nazwa”. Jego wybranie pozwala włączyć lub wyłączyć rozpoznawanie plików na podstawie nazw. Teraz zajmiemy się kolejnym znacznikiem - „Bajty”, który wskazuje Opusowi czy ma sprawdzać zawartość pliku bajt po bajcie. Obok znacznika znajduje się przycisk cykliczny. Pozwala on określić, czy program ma rozróżniać małe i wielkie litery w razie, gdy plik zawierać będzie takie znaki. Przycisk może przyjmować dwa stany: Duże !=małe - wielkie i małe litery będą rozróżniane oraz Duże = małe - wielkie i małe litery nie będą rozróżniane. Teraz zajmiemy się dodatkowymi możliwościami okna przedstawionego na następnej ilustracji: 101 Jak już mówiliśmy podajemy tu dane, od których obecności zależy rozpoznanie pliku. Zwróć uwagę na przycisk zaznaczony strzałką. Pozwala wyświetlić okno, z którego możesz wybrać inne możliwości porównywania danych znajdujących się w pliku. Większość z opcji rozpoczyna się od słowa „Match”. To one służą do porównywania danych zawartych w pliku z opisem typu. Oto lista dostępnych funkcji: POLECENIA TWORZĄCE KRYTERIA PORÓWNYWANIA PLIKÓW Polecenia rozpoczynające się od „Match” tworzą tzw. kryteria, którym plik musi odpowiadać, aby został rozpoznany jako należący do danego typu plików. Działanie tych poleceń polega na sprawdzeniu danych znajdujących się wewnątrz pliku, a zatem jego zawartości. 102 ● Match Jest to podstawowe polecenie służące do sprawdzenia zawartości pliku. Jako argument należy wpisać ciąg liczb, które odpowiadać będą bajtom, od których rozpoczyna się plik. Powinien być to ciąg w postaci: $010304f00066 Każde dwa znaki oznaczają jeden bajt. Maksymalna zawartość bajtu to liczba 255, co odpowiada wartości $FF w szesnastkowym systemie liczenia. Dla przedstawienia bajtu potrzeba zatem dwóch znaków. Zawartość poszczególnych bajtów możesz także podawać w systemie dwójkowym. Wówczas poprzedź je znakiem procentu „%” (zamiast dolara - „$”), czyli: %10100001111010101 Ponadto istnieje możliwość podawania danych w formie zwykłego tekstu. Wówczas nie poprzedzasz ich żadnym znakiem, chyba że chcesz wprowadzić znak, który jest niedostępny z klawiatury. W takim przypadku podajesz jego kod ASCII, czyli liczbowy kod odpowiadający konkretnego znakowi. Poprzedź go tzw. odwróconym ukośnikiem zwanym też „backslashem” („\”) , na przykład: \127. W powyższy sposób wprowadzisz kod odpowiadający klawiszowi DEL, który znajduje się obok HELP. ● Match (NoCase) To polecenie sprawdza, czy w pliku znajduje się podany ciąg znaków. Duże i małe litery nie są rozróżniane. ● Match Name Ten sposób rozpoznawania plików został już opisany wcześniej, polega na rozpoznawaniu nazw plików. ● Match FORM Aby w pełni zrozumieć działanie następnego polecenia powinieneś dowiedzieć się więcej o formacie IFF. Jest to specjalny, opracowany dla Amigi, sposób zapisu plików. Polega w przybliżeniu na tym, że dane nie są zapisane jeden bajt za drugim, tylko w postaci serii bajtów, które są ze sobą powiązane w określony sposób. 103 Serie rozpoczynają się zawsze od czteroznakowego identyfikatora, który ułatwia programom posługiwanie się plikiem. Cały plik także zaczyna się od identyfikatora oraz (nie zawsze) od liczby długości pliku zapisanej w postaci czterobajtowej. Bardzo często cały plik rozpoczyna się od identyfikatora „FORM”. Każdy z identyfikatorów służy do oznaczania powiązanych ze sobą serii bajtów zwanych „chunkami” i może być określonego typu. Określa to twórca pliku za pomocą czterobajtowego dodatkowego identyfikatora. Ten właśnie identyfikator porównuje z podanymi czterema znakami polecenie „Match FORM”. Przyjmijmy zatem, że chcesz utworzyć typ dla grafiki typu IFF. Każdy z takich plików rozpoczyna się od chunka „FORM”, który w tym wypadku ma typ „ILBM” (ang „InterLeaved BitMap”). Aby takie pliki były rozpoznawane, należy wybrać właśnie „Match FORM” i jako argument podać „ILBM”. Jest to dość skomplikowany sposób, lecz bardzo skuteczny ze względu na dokładne „wgryzanie się” programu w zawartość pliku. ● Match Bits, Match Comment, Match Date, Match Size Polecenia te przeznaczone są odpowiednio: do sprawdzania atrybutów pliku (zwanych też „bitami protekcji”), tekstu komentarza dołączonego do pliku, daty ostatniej zmiany oraz rozmiaru pliku. Nazwy atrybutów, które podajemy jako argument polecenia „Match Bits” możesz poprzedzić znakiem plusa „+”, wtedy Opus będzie reagował na włączony atrybut. Jeśli natomiast skorzystasz z drugiej możliwości, czyli znaku minus „-” - program zareaguje na atrybut wyłączony. W przypadku używania polecenia „Match Comment”, możesz używać wzorców AmigaDOS, które omawialiśmy wcześniej. Poleceniu „Match Date” należy natomiast podać do porównania datę w następujący sposób: 01Sty99, aby rozpoznawana ma być data 1 stycznia 1999 lub <01Sty99, gdy rozpoznawane mają być daty wcześniejsze od 1 stycznia 1999. Podobnie możesz postępować w przypadku używania polecenia o nazwie „Match Size”. I tak: <5120 spowoduje rozpoznawanie wyłącznie plików o rozmiarach mniejszych od 5120 bajtów, czyli 5 KB. ● Match DT Group, Match DT ID Polecenia „Match DT Group” oraz „Match DT ID” pozwalają połączyć możliwości standardowego systemu datatypów Amigi z możliwościami systemu typów plików Opusa. Każdy z typów danych rozpoznawanych przez system operacyjny ma przyporządkowany własny identyfikator. Dzięki temu system może rozpoznać rodzaj 104 pliku - automatycznie sprawdza jakiemu typowi odpowiada plik i porównuje go z podanym przez nas identyfikatorem. Opus rozpoznaje zarówno grupy, jak i identyfikatory danych określone za pomocą datatypów. W takim wypadku sam umieszcza odpowiednie polecenia na interesującej nas liście. Możesz zatem łatwo tworzyć bardzo dobre opisy typów plików oparte na możliwościach samych datatypów. Przypomnimy także, że informacje o grupie oraz identyfikatorze danych rozpoznanych przez datatypy podaje systemowy program „Multiview”. Aby odczytać te informacje powinieneś załadować do niego plik, a następnie wywołać opcję „Informacje” (ang. „Information”) z menu „Projekt” (ang, „Project”). Spójrz potem na sam dół okna, a znajdziesz tam dwa wyrazy. Pierwszy z nich to identyfikator (ewentualny argument polecenia „Match DT ID”), drugi zaś to grupa (do wykorzystania jako argument polecenia „Match DT Group”). ● Directory To polecenie porównuje nazwy katalogów zamiast nazw plików, poza tym ma działanie analogiczne. ● Sound Module Opus określa domyślnie, czy dany plik jest modułem muzycznym, czyli plikiem zawierającym utwór do odtworzenia. Moduły są specyficznym rodzajem plików, w których muzyka jest zapisana w formie uproszczonego zapisu nutowego oraz poszczególnych instrumentów wykorzystanych w utworze. Odróżnia je to od plików dźwiękowych w formatach takich jak np. WAVE czy MP3, gdzie muzyka zapisana jest w takiej formie, jak ją słyszymy – sekunda po sekundzie. Brzmienie modułów muzycznych jest niejako tworzone przez komputer na bieżąco podczas odtwarzania. Dlatego mogą mieć różnią jakość w zależności od programu, w którym zostały zapisane oraz od szybkości komputera, który je odtwarza. Istnieje wiele rodzajów takich plików, na Amidze najpopularniejsze są moduły programu Soundtracker, Protracker, OctaMED, a także Fastracker i Screamtracker znane z komputerów PC. Mają one rozszerzenia takie jak: „.mod”, „.med”, „.xm”, „.s3m”. Ze względu na podobne nazwy programów, dla uproszczenia są one nazywane po prostu „trackerami”. Opus potrafi także odtwarzać moduły niektórych trackerów. 105 ● Disk Polecenie „Disk” pozwala porównywać dyski zamiast plików i katalogów. Najciekawszą możliwością w nim tkwiącą jest możliwość rozpoznawania systemów plikowych, w jakich zapisano dane na dysku. Na przykład: Disk - porównuje dowolne dyski, Disk DOS1 - rozpoznaje dyski standardu FFS (Fast File System), Disk DOS? - rozpoznaje dowolne dyski AmigaDOS, Disk MSD0 - rozpoznaje dyski wtedy, gdy są w formacie MS-DOS (FAT). Opis typu pliku bazujący na poleceniu „Disk” może się przydać do stworzenia np. standardowej ikony dla dysków określonego rodzaju. Bardziej szczegółowo omówimy to w rozdziale „Praca z ikonami”. Zwróć uwagę na to, że standardowo ikona zdefiniowana w opisie typu pliku będzie użyta tylko wtedy, gdy w głównym katalogu danego dysku nie będzie pliku o nazwie „Disk.info”. Zawiera on bowiem oddzielną ikonę, która wyświetlana jest jako ikona dysku. Możesz jednak to zmienić przez dodanie do polecenia „Disk” argumentu „Override”. Wtedy nawet, gdy na dysku będzie znajdował się plik „Disk.info”, nie będzie on brany pod uwagę. Pozwala to ujednolicić wyświetlanie dysków na pulpicie Opusa, a także szybko zorientować się, z jakiego rodzaju dyskiem mamy do czynienia. POLECENIA PRZEZNACZONE DO PORUSZANIA SIĘ PO PLIKU Poniżej omówimy polecenia, za pomogą których Opus rozpoczyna lub kontynuuje sprawdzanie zawartości pliku, ale nie od początku pliku, tylko od określonego innego miejsca. ● Search For Na początek polecenie, które ma znaczenie pomocnicze. Nie służy do 106 właściwego porównywania danych znajdujących się w pliku. Jego działanie polega na znalezieniu miejsca w pliku, w którym znajdują się dane podane jako argument. Powinien być on podany w postaci liczb szesnastkowych, dwójkowych lub zwykłych znaków, które można wpisać ramce obok. ● Search Range Polecenie „Search Range” działa tak samo jak „Search For”, nie operuje jednak na całej zawartości pliku, tylko na określonej części. Po nazwie polecenia należy wpisać maksymalną ilość bajtów, które mogą być sprawdzane. Odniesie to taki skutek, jakby plik miał zawsze długość równą podanej liczbie bajtów, bez względu na jego faktyczną długość. Jako drugi argument trzeba podać poszukiwany ciąg liczb lub znaków. Na przykład: Search Range 514 Adam ● Find Chunk Jako argument tego polecenia powinieneś wpisać nazwę chunka pliku typu IFF, która ma być odnajdywana przez Opusa. Program znajdzie początek chunka i będzie oczekiwał dalszych poleceń. ● Move Polecenie „Move” pozwala „przesunąć się” o określoną liczbę bajtów w pliku. Powoduje przesunięcie relatywne, co oznacza, że bajty liczone będą od aktualnej „pozycji” w pliku. Obrazowo mówiąc, gdy przed poleceniem „Move” użyjesz „Search For”, wykonanie w następnej kolejności polecenia: Move 20 spowoduje przesunięcie o 20 bajtów, ale nie od początku pliku, tylko od miejsca, na które wskazało „Search For”. Jeżeli chcesz, aby Opus „liczył” bajty zawsze od początku pliku, skorzystaj z innego polecenia - „Move To”. ● Move To Powoduje ono przesunięcie o określoną ilość bajtów licząc zawsze od początku pliku. Na przykład: Move To 0 powróci do początku pliku, natomiast użycie: Move To 100 spowoduje, że kolejne polecenie rozpocznie działanie od 101-go bajtu w pliku. 107 ● Polecenia dodatkowe Istnieją dwa dodatkowe polecenia, które służą do określenia związku między poleceniami porównującymi dane z wzorcami. Może się bowiem zdarzyć, że będziesz chciał, aby Opus rozpoznawał jako pliki określonego typu wyłącznie takie, które spełniają więcej niż jedno kryterium porównania typu „Match...”. Wówczas ważne będzie sprawdzenie, czy wszystkie podane przez Ciebie kryteria mają być spełnione ŁĄCZNIE, czy wystarczy, aby tylko JEDNO z nich było prawdziwe. W pierwszym wypadku należy posłużyć się poleceniem „And”, w drugim - „Or”. Pamiętaj, że każde polecenie musi znaleźć się w oddzielnej pozycji na liście. Porównaj poniższe przykłady: Match Name #?.IFF And Match FORM ILBM oraz Match Name #?.IFF Or Match FORM ILBM Działanie pierwszego polega na tym, że jako pliki należące do określonego typu, będą rozpoznawane tylko i wyłącznie te, których nazwa kończy się na „.IFF” i JEDNOCZEŚNIE zawierają chunk „FORM” typu „ILBM”. W drugim przykładzie, wystarczy że nazwa pliku będzie kończyła się na „.IFF”, aby plik już został zakwalifikowany do określonego przez Ciebie typu, bez względu na jego zawartość. Kolejnym wystarczającym JEDYNYM warunkiem do przyporządkowania pliku do określonego typu będzie to, że plik zawiera chunk „FORM” typu „ILBM” bez względu na swoją nazwę. ● Priorytet opisów typów plików Dotąd nie zajmowaliśmy się jeszcze małą ramką opisaną jako „Pri”, którą możesz znaleźć w oknie, w którym ustawia się szczegóły opisu typu plików. Została ona zaznaczona strzałką: 108 Ramka ta jest bardzo ważna. Zawiera liczbę wskazującą na priorytet opisu. Decyduje on o tym, który opis z kolei zostanie wykorzystany przez Opusa, jeśli plik będzie odpowiadał kilku jednocześnie. Sytuacja taka występuje rzadko, dlatego na ogół nie musisz tym przejmować. W niektórych wypadkach jednak wiedza o priorytetach może być przydatna. Zobacz także część niniejszego rozdziału pod tytułem „Praktyczne wskazówki”. ● Przykładowy opis typu plików Teraz pokażemy na kompletnym przykładzie jak stworzyć opis typu plików. Pamiętaj, że sam opis nie wystarczy, aby Opus reagował na pliki określonego rodzaju, będziesz musiał określić także funkcję do wykonania w przypadku stwierdzenia, że plik należy do danego typu. Jak określić funkcję dowiesz się w dalszej części, teraz przystąpmy do określenia naszego opisu. Przyjmijmy, że chcesz stworzyć opis plików typu GIF. Pliki tego rodzaju zawierają zazwyczaj grafikę lub rzadziej - animacje. Ich charakterystyczną cechą, którą postaramy się wykorzystać, jest zakończenie nazwy na „.GIF”. Zastosuj się zatem do poniższych wskazówek: ➀ ➁ ➂ Znajdź dowolny plik GIF (np. na płycie „MACD 5” w katalogu „WWW”). Otwórz lister, w którym wyświetlisz katalog zawierający nasz plik. Najedź wskaźnikiem myszki na nazwę pliku i dwukrotnie szybko naciśnij lewy klawisz. Pojawi się znane Ci okno z zapytaniem, czy spróbować dopasować do pliku któryś z istniejących już typów. Potwierdź tę operację. ➃ Opus nie rozpozna pliku. Po nieudanej próbie dopasowania, wybierz przycisk „Stwórz” lub „Utwórz”, a następnie „Edit”. Spowodujesz w ten sposób pojawienie się 109 dwóch okien, które omawialiśmy wcześniej. ➄ Obok polecenia „Match Name” umieść następujący wzorzec nazwy: #?.gif. W tym celu najedź wskaźnikiem myszki na pozycję zaczynającą się od „Match Name” i nacisnij lewy klawisz. Potem skorzystaj z ramki znajdującej się obok. Wpisz tam wzorzec nazwy. ● Edycja zdarzeń związanych z typem plików Jeżeli plik zostanie rozpoznany jako należący do określonego typu, Opus przystąpi do wykonania czynności, którą możesz określić za pomocą okna edycji zdarzeń związanych z typem plików, jak poniżej: Na razie interesująca będzie dla nas lista znajdująca się najbardziej z lewej strony okna. Znajdziesz ją poniżej napisu „Zdarzenia”. Zawiera wykaz wszystkich zdarzeń, z którymi możesz powiązać funkcje Opusa., które stworzysz korzystając edytora funkcji. Musisz dopiero utworzyć opis nowego typu plików, dlatego żadna pozycja na liście „Zdarzenia” nie będzie zaznaczona. Jeżeli chcesz zmodyfikować istniejący opisu typu, pamiętaj, że pozycje zakreślone z lewej strony (czyli „włączone”) są już wykorzystane. Staraj się ich nie zmieniać. Zastosuj się do poniższych wskazówek. Przedstawiony schemat stanowi kontynuację poprzedniego przykładu, w którym pokazaliśmy, jak tworzyć opis typu plików: ➀ Najedź wskaźnikiem myszki na nazwę interesującego Cię zdarzenia. Najlepiej wybierz „Dwuklik”, co oznacza podwójne, szybkie naciśnięcie lewego klawisza myszki. Na liście znajdują się także inne pozycje: „Dwuklik (+Ctrl)” oraz „Dwuklik (+Alt)”. Oznaczają one dwuklik z jednoczesnym naciśnięciem i przytrzymaniem klawisza, którego 110 nazwę wymieniono w nawiasie. Nazwa „Drag'n'drop” określa natomiast sposób przenoszenia pozycji lub ikon z listera do listera, tak jak opisywaliśmy to wcześniej – za pomocą myszki. Nazwy w nawiasach mają znaczenie analogiczne. Szczególne znaczenie ma dziesięć ostatnich pozycji listy. Zawierają wyrazy „Użytkownik”. Jest to specjalne zdarzenie, które można wywołać wewnątrz okna „CLI Opusa”. Przypomnijmy, że możesz je uruchomić wybierające opcję „Wykonaj polecenie” z menu górnego „Opus” i omówione zostało szczegółowo w rozdziale „Opus i AmigaDOS”. Po wybraniu opcji „Wykonaj polecenie” zostanie wyświetlone okna umożliwiającego wpisanie polecenia. W dolnej części okna umieszczono przycisk o nazwie „CLI”. Naciśnij go, aby wywołać „CLI Opusa”. Jeśli chcesz teraz uruchomić zdarzenie o nazwie "Użytkownik", wpisz jego nazwę. Oczywiście, aby działanie danej funkcji odniosło skutek, należy wcześniej zaznaczyć jakiekolwiek pozycje w listerze źródłowym. ➁ Kiedy wskaźnik myszki znajdzie się na nazwie zdarzenia, naciśnij dwukrotnie szybko lewy klawisz myszki lub naciśnij go tylko raz, a następnie wybierz umieszczony poniżej przycisk „Edytuj”. Wyświetlone zostanie okno edytora funkcji. Możesz tu określić funkcję, która będzie wykonywana w przypadku zajścia wybranego przez Ciebie zdarzenia. ➂ Wybierz przycisk „Dodaj”. Spowodujesz dodanie nowej pozycji do listy znajdującej się w górnej części tego okna. ➃ Przycisk cykliczny zaznaczony strzałką na poniższej ilustracji ustaw tak, aby wskazywał napis „AmigaDOS”. W tym celu musisz najechać wskaźnikiem myszki na przycisk i nacisnąć jej lewy klawisz jeden raz lub więcej, dopóki żądany napis nie pojawi się na przycisku. Powinno to wyglądać tak jak ilustracji obok. 111 ➄ Obok przycisku znajduje się ramka, w której powinieneś wpisać ścieżkę dostępu oraz nazwę przeglądarki obrazków, która pokazuje pliki GIF. Musisz ją oczywiście wcześniej znaleźć. Najłatwiej skorzystać z programu „Multiview”, który znajduje się w katalogu „Utilities” na dysku systemowym. Postaraj się również o zainstalowanie datatypu GIF. W naszym przykładzie możesz wpisać: Sys:Utilities/Multiview. Linia ta zostanie automatycznie wykonana w razie zajścia wybranego wcześniej zdarzenia. Możesz też wpisać samo słowo MULTIVIEW, gdyż system powinien go odnaleźć automatycznie. Jednak sama nazwa programu nie wystarczy, funkcja ma przecież działać z dowolną ilością zaznaczonych plików. Nie możesz podać bezpośrednio ich nazw, bo nie wiesz z góry jakie będą to pliki. Jak więc osiągnąć zamierzony skutek? Otóż linia może zawierać dodatkowe znaki specjalne, które spowodują dołączenie nazwy wybranego pliku w listerze. Znaki te będą symbolizować zaznaczoną pozycję. Gdzie ich szukać? Opus zawiera specjalną „ściągę”, która pozwala sprawdzić, jakie znaki specjalne mamy do dyspozycji, a także automatycznie wstawiać je w ramkę. Wywołujesz ją przyciskiem znajdującym się po prawej stronie, oznaczonym jako „{ }”. Zostanie wyświetlona w oddzielnym oknie, tak jak na ilustracji: Na razie zamknij powyższe okno. Wstawia ono bowiem znak na aktualnej pozycji kursora. Musisz najpierw upewnić się, że kursor znajduje się na końcu wpisanych wcześniej słów: „Sys:Utilities/Multiview”. Pamiętaj, że przed znakiem specjalnym 112 powinien znajdować się odstęp (czyli SPACJA). Jeśli kursor jest w odpowiedniej pozycji możesz już wywołać wspomniane okno za pomocą przycisku „{ }”. Będziesz mógł wybrać odpowiedni znak z listy. Zauważ, że funkcja realizowana przez każdy ze znaków specjalnych jest opisana po prawej stronie. Opisy te są zupełnie wystarczające do zrozumienia działania określonego znaku. W naszym przykładzie powinieneś najechać wskaźnikiem myszki na znak „{f}”, nacisnąć lewy klawisz myszki i wybrać przycisk „OK”. Odpowiednie znaki zostaną automatycznie wstawione w ramkę. Jej zawartość powinna przedstawiać się następująco: Sys:Utilities/Multiview {f} ➅ Teraz wystarczy, że naciśniesz klawisz ENTER. Wpisana linia zostanie usunięta z ramki i przeniesiona na listę powyżej. ➆ W oknie edytora funkcji wybierz przycisk "Użyj". W ten sposób zakończysz edycję funkcji związanej z typem plików. Pozostałych oknach również wybierz przycisk "Użyj", a w ostatnim - „Zapisz”. ➇ Spróbuj teraz wywołać zdarzenie. Najedź wskaźnikiem myszki na pozycję zakończoną na „.gif” wyświetloną w dowolnym listerze. Powinieneś zobaczyć grafikę. Jej wyświetlenie może być nieco opóźnione zależnie od szybkości Twojej Amigi. Jeśli grafika nie została wyświetlona prawdopodobnie oznacza to, że nie zainstalowałeś datatypu dla formatu GIF, który jest potrzebny, aby program Multiview mógł rozpoznać Twoje pliki. Odpowiedni datatyp możesz znaleźć na Aminecie (w katalogu „util”, a następnie „dtype”), a także wielu płytach CD, np. na płycie specjalnej Magazynu Amiga „Datatypes & Commodities”. KREATOR OPISU TYPU PLIKÓW Opisane powyżej funkcje to tylko jedna z metod tworzenia typów plików. Sposób ten jest odpowiedni przede wszystkim wtedy, gdy w trakcie pracy z plikami napotkasz na taki, którego Opus nie rozpozna. Z uwagi na fakt częściowo automatycznego tworzenia opisu jest to rozwiązanie wygodne, ale nie zawsze spełnia swoją funkcję. Dlatego program umożliwia skorzystanie z innej metody jaką jest kreator opisów typu plików. W tym przypadku Opus nie pomoże Ci w żaden sposób przy tworzeniu nowego opisu i wszelkie parametry będziesz musiał ustawić samodzielnie. Możesz za to najbardziej szczegółowo wpływać na sposób rozpoznawania rodzaju plików. 113 Kreator opisów możesz wywołać przez wybranie opcji „Typy plików” (ang. „Filetypes”) z menu górnego „Ustawienia” (ang. „Settings”). Spowoduje to wyświetlenie okna, które pozwala na zarządzanie stworzonymi opisami typów plików oraz na tworzenie nowych. Znajdziesz tu listę dostępnych opisów. Po lewej stronie widoczne są ich nazwy, natomiast po prawej – identyfikatory. Po przeciwnej stronie okna znajdziesz przyciski pozwalające na zarządzanie opisami. Początkowo dostępny będzie tylko przycisk „Dodaj”, który pozwala na tworzenie nowego opisu od podstaw. Jeżeli go wybierzesz spowodujesz dodanie do listy nowej pozycji. Domyślnie będzie ona figurowała jako „Bez Nazwy” (ang. „Unnamed”), nazwę tę możesz oczywiście zmienić. Wraz z pojawieniem się nowej pozycji, wyświetlone zostaną także okna pozwalające na edycję opisu oraz zdarzeń związanych z typem pliku. Gdy wybierzesz z listy istniejący już opisu typu, możesz dokonać jednej z następujących operacji: ● Powielenie opisu typu Powielenie opisu polega na utworzeniu nowego, identycznego opisu typu plików, jak aktualnie zaznaczony, a następnie dodanie go do listy. Dzięki istnieniu opcji „Powiel” możesz szybciej tworzyć nowe opisy w oparciu o zapisane wcześniej. ● Edycja opisu typu Na edycję wybranego opisu typu plików pozwala przycisk „Edytuj”. Powoduje pojawienie się dwóch opisanych wcześniej okien, które umożliwiają edycję opisu. 114 ● Skasowanie opisu typu W razie potrzeby, możesz skasować opis typu pliku. W tym celu zaznacz na liście nazwę opisu przeznaczonego do skasowania i wybierz przycisk „Skasuj”. Przed wykonaniem operacji usunięcia program wyświetli okno z zapytaniem o potwierdzenie. Po zakończeniu edycji przy użyciu kreatora opisów, wybierz przycisk „Zapisz”. Informacje o stworzonych opisach zostaną zachowane na dysku. Jeżeli wybierzez przycisk „Poniechaj”, wszystkie wprowadzone zmiany zostaną stracone. ● Przykład Pokażemy Ci teraz w jaki sposób praktycznie wykorzystać kreator opisów typu plików. Czasami zdarza się, że chcemy stworzyć nowy opis dla pliku, który jest rozpoznawany przez Opusa, lecz nieprawidłowo. Do plików tego rodzaju należą na przykład pliki HTML zawierające strony internetowe. Ich charakterystyczną cechą jest rozszerzenie, które brzmi zgodnie z ich rodzajem „.html” lub krócej „.htm”. To drugie zakończenie jest częściej używane na komputerach PC. Dwuklik na takim pliku spowoduje wyświetlenie jego zawartości, jednak w formie zwykłego pliku tekstowego. Nam zależy, aby HTML był wyświetlony przez przeglądarkę internetową, dzięki czemu elementy zawarte w pliku zostaną wyświetlone prawidłowo. Oczywiście należy wziąć tu pod uwagę, iż starsze przeglądarki internetowe dla Amigi nie będą w stanie pokazać części stron internetowych całkiem poprawnie. Nowsze programy dostępne dla systemu AmigaOS4 powinny poradzić sobie z większością stron. Wszystko zależy od konkretnej strony i użytej przeglądarki. Reasumując, w przypadku plików HTML nie można użyć Sniffera, lecz należy stworzyć nowy opis od podstaw, właśnie za pomocą kreatora. Zastosuj się do poniższych wskazówek: ➀ Znajdź dowolny plik z rozszerzeniem na „.html”. Pliki takie znajdziesz na płytach CD np. dołączanych do Magazynu Amiga lub na płytach z serii „MACD”. ➁ Znajdź przeglądarkę stron internetowych, np. „IBrowse” znajdującą się na Aminecie. Zainstaluj ją. ➂ Wywołaj kreator opisów typu plików, a następnie wybierz przycisk „Dodaj”. Pojawią się dwa znane Ci okna. 115 ➃ W oknie znajdującym się „na wierzchu”, wpisz nazwę opisu np. „Dokument HTML”. Powinieneś to zrobić w ramce opisanej jako „Nazwa”. ➄ Wybierz przycisk „Dodaj”, a potem drugi przycisk znajdujący się zaraz powyżej. Spowoduje to wyświetlenie okna o nazwie „Wybierz polecenie”. Z listy wybierz pozycję o nazwie „Match Name”. Powinno to wyglądać tak jak na poniższej ilustracji. ➅ Wybierz przycisk „OK” znajdujący się pod listą. Okno „Wybierz polecenie” zniknie. Teraz możesz już wpisać wzorzec #?.html w ramce oznaczonej strzałką na poniższej ilustracji: ➆ Po wpisaniu wzorca naciśnij ENTER i wybierz przycisk „Użyj”. Okno, w którym pracowałeś zostanie zamknięte. Na ekranie pozostanie drugie okno. Dokonaj dwukliku na pozycji o nazwie „Dwuklik” znajdującej się na liście „Zdarzenia”. Spowoduje to pojawienie się okna edytora funkcji. ➇ Tutaj wybierz przycisk „Dodaj”, a potem ustaw przycisk cykliczny na opcję „AmigaDOS”. W ramce znajdującej się obok wpisz nazwę przeglądarki plików HTML wraz ze ścieżką dostępu, następnie odstęp (SPACJĘ) oraz znak {f}. 116 ➈ W obu oknach wybierz przycisk „Użyj”, a w oknie „Typy plików” - przycisk „Zapisz”. Od tej chwili Opus powinien bez przeszkód rozpoznawać i automatycznie wyświetlać strony internetowe. Jeszcze raz zwracamy Twoją uwagę na to, że ze względu na dynamiczny rozwój Internetu, przeglądarka „IBrowse” może nie pokazać wszystkich stron całkowicie prawidłowo, ale jest to już wyłącznie kwestia jej poszczególnych funkcji. Nie wszystkie strony będą także możliwe do wyświetlenia po zapisaniu ich na dysku, bez połączenia internetowego. Możesz oczywiście użyć innej przeglądarki, jak np. dużo nowszy i lepszy program o nazwie „NetSurf” lub „OWB”, lecz ma on dużo większe wymagania sprzętowe. Dlatego w naszym przykładzie posługujemy się bardziej uniwersalnym rozwiązaniem, choć nie pozbawionym wad. Zdajemy sobie również sprawę z tego, że sprawne tworzenie opisów typów plików wymaga od użytkownika dość dużej wiedzy zarówno o plikach, jak i całym komputerze. Dlatego staraliśmy się rozdzielić materiał przedstawiony w rozdziale na część przeznaczoną dla niezaawansowanych użytkowników. Była to część pierwsza, obejmująca informacje o tym, jak skorzystać z możliwości automatycznego tworzenia opisów. Zarówno kreator opisów typu plików, jak i tworzenie ich automatycznie daje Ci jednak te same narzędzia, inny jest tylko ich sposób użycia. Wykorzystanie omówionych funkcji zależy w głównej mierze od Twojej kreatywności i inwencji. PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI Pamiętaj o tym, że prawidłowe i niezawodne działanie opisów typów plików jest możliwe tylko wówczas, gdy opisy są kompletne i jednoznaczne. Musisz uważnie je tworzyć i nie pomijać liter, cyfr oraz odstępów przy wpisywaniu w odpowiednie miejsca. Staraj się tworzyć takie opisy, które będą możliwie uniwersalne, to znaczy będą reagowały na jak największą liczbę plików. Jest to pomysł, który łatwo wytłumaczyć na przykładzie opisów plików zawierających dane graficzne. Wiadomo, że istnieje bardzo wiele rodzajów takich plików. Wydawałoby się, że najłatwiej jest utworzyć oddzielne opisy dla każdego formatu z osobna (np. osobny opis dla plików JPEG, osobny dla GIF itd.). Opisana metoda ma jednak poważną wadę. Musiałbyś włożyć w to dużo pracy, ponadto łatwo o pomyłkę. Dobrze by było ułatwić sobie pracę i faktycznie jest to możliwe. Dlaczego nie skorzystać z systemowych datatypów? Najczęściej są i tak zainstalowane w Twoim komputerze, a nawet jeśli nie - 117 łatwiej je zainstalować niż tworzyć opisy typu plików. Aby wyświetlić nowy rodzaj pliku wystarczy, że zainstalujesz odpowiedni datatyp, a w samym Opusie nie będziesz musiał dokonywać żadnych zmian. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie. Aby utworzyć jeden opis typu dla wszystkich grafik od razu, w oknie, w którym ustawia się szczegóły opisu, trzeba wybrać następujące polecenia: Match DT Group pict Or Match DT Group syst And Match $ffd8fffe002746696c65207772697474 Taki opis znakomicie sprawdza się ze wszystkimi grafikami, o których dotąd mówiliśmy. Pamiętaj jednak, że Opus domyślnie również jest w stanie rozpoznawać pliki typu IFF. W związku z tym nasz opis musi mieć wyższy priorytet niż wewnętrzny opis należący do programu. Można to osiągnąć ustawiając priorytet na wartość wyższą, np. 10. Mamy nadzieję, że niniejszy rozdział pomógł Ci oswoić się z systemem opisów typu plików Opusa. Życzymy Ci, owocnej pracy i wykorzystania w pełni potężnych możliwości tego narzędzia. 118 PULPIT OPUSA 119 120 Opus pozostawia do dyspozycji szerokie możliwości tworzenia różnego rodzaju paneli ikon, przycisków, a także dodatkowych menu. Zawiera funkcjonalność całego Workbencha, jak i szeregu dodatkowych programów, których używanie podnosi atrakcyjność oraz wygodę pracy. Wszystkie możliwości razem masz dostępne w Opusie. ● Pozycjonowanie ikon Automatyczne pozycjonowanie ikon na pulpicie pozwala na przyporządkowanie określonym rodzajom ikon konkretnych, stałych pozycji na ekranie. Jest to rozwiązanie dużo bardziej rozbudowane niż w większości innych systemów, gdzie z reguły można wpływać wyłącznie na ułożenie ikon, bez ich rozróżniania. Pozycjonowanie w Opusie idealnie sprawdzi się także w przypadku osób korzystających z pakietu „Magic WB” lub podobnych. ● Tworzenie menu użytkownika Program pozwala na dowolne rozbudowywanie menu górnego o pozycje stworzone przez użytkownika. ● Tworzenie banków przycisków Możesz tworzyć panele z przyciskami zawierającymi tekst lub grafikę. Są one nazywane „bankami”, służą do uruchamiania dowolnego programu, skryptu ARexxa, skryptu AmigaDOS lub polecenia Opusa. ● Wybieranie grafiki używanej w oknach W Opusie możesz sam wybierać nie tylko grafikę, która zostanie umieszczona na pulpicie, ale również obraz, który będzie wyświetlany jako tło listerów. Pamiętaj, że działa to tylko w sytuacji, gdy lister wyświetla ikony, nie nazwy. Możesz także zdecydować o tle, jakie będzie widać we wszelkich oknach informacyjnych programu oraz w oknie „Środowisko”. ● Tworzenie grup Grupa to specjalna ikona, która przypomina katalog i podobnie jak on może 121 zawierać inne programy. Istnieje jednak kilka różnic, które decydują o tym, że korzystanie z grup może być bardziej wygodne. Opiszemy to dokładnie w dalszej części rozdziału. ● Grafika podczas startu systemu Opus pozwala na wybranie grafiki, która będzie wyświetlana w trakcie startu systemu operacyjnego z dysku. Może być to dowolny obraz według Twoich upodobań. POZYCJONOWANIE IKON Standardowo ikony rozmieszczane są w identyczny sposób jak na Workbenchu. Wyjątkiem jest sytuacja, w której ikona zawiera dane dotyczące pozycji na ekranie zapisane wcześniej przez użytkownika. Chodzi oczywiście o użycie opcji „Utrwal pozycję” (ang. „Snapshot”). Możesz przypisać oznaczone z góry pozycje różnym typom ikon. W tym celu należy użyć opcji „Pozycjonowanie ikonek”, którą znajdziesz w menu o nazwie „Ustawienia”. Zaraz po jej wybraniu na ekranie może pojawić się kilka okien. Każde z nich ma rozmiar odpowiadający powierzchni, na której mogą być rozmieszczane ikony. Jeżeli okna się nie pojawiły, oznacza to, że nikt wcześniej nie używał opcji „Pozycjonowanie ikonek” w Twoim Opusie. W centrum ekranu zobaczysz okno, które informuje o możliwym dalszym postępowaniu, takie jak poniżej: W takiej sytuacji postępuj według poniższego schematu: ➀ Umieść wskaźnik w dowolnym PUSTYM miejscu pulpitu Opusa i naciśnij lewy klawisz myszki. ➁ Na ekranie pojawi się nowe okno potrzebne do dalszej pracy. Możesz je swobodnie przesuwać w dowolne miejscu pulpitu, tam gdzie chcesz, aby wyświetlane były ikony. Możesz też zmieniać jego rozmiar, aby ustalić obszar zajmowany przez ikony. 122 ➂ Twoim kolejnym krokiem będzie zdecydowanie, jakiego typu ikony mają pojawiać się na utworzonej powierzchni. Aby to zrobić najedź wskaźnikiem myszki na okno i naciśnij prawy klawisz. Pojawi się menu służące do wyboru rodzajów ikon. Każda z opcji znajdująca się powyżej napisu „Priorytet” oznacza włączoną lub wyłączoną możliwość umieszczania ikon w określonej strefie. Jeśli obok nazwy rodzaju ikony znajduje się kropka, będą one umieszczane właśnie w stworzonej strefie. Każde najechanie na daną nazwę wskaźnikiem myszki i naciśnięcie lewego klawisza powoduje pojawienie się lub zniknięcie kropki, w zależności od poprzedniego stanu. Nazwy typów (czyli rodzajów) ikon oznaczają w kolejności: ● App-ikony Tak zwane „app-ikony” to nic innego jak ikony zikonifikowanych programów. Czasem mają dodatkowe funkcje w zależności od programu, do którego się odnoszą. ● Dyski Dyski to ikony symbolizujące nośniki danych takie jak dyskietki, twarde dyski, płyty CD i inne. ● Lister/Przyciski Wiele elementów Opusa innych niż okna mogą także zostać zikonifikowane (np. banki przycisków). Będzie o tym mowa w dalszej części podręcznika. Do nich właśnie odnosi się opcja „Lister/Przyciski”. ● Grupy Opcja ta dotyczy ikon grup, które również zostaną omówione później. ● Ikonki wyjęte Są to ikony, które poddano działaniu operacji „Wyjmij” (ang. „Leave Out”), czyli tzw. skróty. 123 ➃ Możesz tworzyć wiele stref umieszczania ikon. Jeżeli nie chcesz tego robić wybierz przycisk „Ok” w oknie informacyjnym, o którym była mowa na początku. Tradycyjnie możesz skorzystać także z przycisku „Poniechaj”. Jeśli natomiast chcesz stworzyć kolejne strefy, wróć do kroku pierwszego. W każdej chwili możesz zrezygnować z otwartego okna symbolizującego strefę ikon, wystarczy je zamknąć tak jak każde zwykłe okno. TWORZENIE MENU UŻYTKOWNIKA Opus pozwala na dodawanie kolejnych tytułów do istniejącego menu górnego. Dzięki temu możesz stworzyć własne opcje lub nawet całe nowe menu. Każdej opcji można przypisać dowolną funkcję do wykonania lub program do uruchomienia. Funkcją może być wewnętrzne polecenie Opusa, polecenie lub skrypt AmigaDOS albo skrypt ARexxa. Aby otworzyć możliwość dodawania własnych tytułów, wybierz opcję „Menu użytkownika” (ang. „User Menu”) z menu górnego o nazwie „Ustawienia”. Poniższe przykłady pomogą Ci zrozumieć, jak utworzyć własny tytuł menu zawierający dowolne opcje. ● Zmiana tytułu menu Okno, które pojawi się po wybraniu opcji „Menu użytkownika”, zawiera trzy listy. Pierwsza z lewej zawiera nazwy tytułów menu. Może być ich dowolnie wiele, ale pamiętaj, że ekran, na którym pracujesz ma określoną szerokość. Na liście znajduje się na razie jedna pozycja o nazwie „User Menu”. Jest to ostatnie menu górne Opusa dostępne od samego początku pracy z programem. Jeśli chcesz zmienić nazwę menu z „User Menu” np. na „Moje menu”, najedź wskaźnikiem myszki na nazwę i naciśnij lewy klawisz. Dzięki temu w ramce pojawi się kursor, a Ty będziesz mógł wpisać swoją nazwę. Ramka została zaznaczona strzałką na kolejnej ilustracji: 124 Jeśli to wszystkie zmiany jakie chcesz wprowadzić, wybierz przycisk „Użyj”, a zostaną wprowadzone bez zapisywania lub „Zapisz”, aby zapamiętać je na dysku. ● Dodawanie tytułów menu Zwróć uwagę na przyciski znajdujące się poniżej listy zawierającej tytuły menu. Pierwszy z lewej został opisany jako „Nowy” i pozwala dodać nowy tytuł. Zaraz po wybraniu przycisku nowo utworzony tytuł figuruje jako „Nowe menu”. Jest on wybrany domyślnie, dzięki czemu możesz od razu przystąpić do zmiany nazwy na bardziej Ci odpowiadającą. Skorzystaj z ramki znajdującej się poniżej listy (ponad przyciskami) tak, jak w poprzednim przykładzie. Jeśli nie odpowiada Ci kolejność tytułów menu, użyj przycisków opisanych jako „Góra” i „Dół”. Za ich pomocą możesz przesuwać tytuły w odpowiednim kierunku. Gdy będziesz chciał zrezygnować z tworzenia tytułu, możesz użyć przycisku „Usuń”. Wcześniej zaznacz tytuł przeznaczony do usunięcia. Istnieje też łatwiejszą metoda, polega na zamknięciu okna „Menu użytkownika” lub wybranie przycisku „Poniechaj” w dolnej części okna. Efekt takiego działania będzie identyczny. ● Określanie opcji związanych z tytułem Gdy masz już utworzony tytuł menu, powinieneś przystąpić do utworzenia jednej lub większej ilości opcji przeznaczonych do uruchamiania określonych później funkcji. W tym celu musisz skorzystać z sąsiedniej listy opisanej jako „Elementy”. Jej obsługa jest taka sama jak poprzedniej: ➀ Dodaj do listy „Elementy” odpowiednią dla Ciebie ilość pozycji. Każda z nich będzie oddzielną opcją menu górnego. Zostaną domyślnie opisane jako „Nowy element”. 125 ② Przystąp do określania funkcji związanej z każdą opcją. Wybierz pierwszą, a następnie użyj przycisku „Edytuj”, który umieszczony jest wśród kilku innych pod listą „Elementy”. Możesz także dokonać dwukliku na wybranej pozycji listy. Efekt będzie analogiczny - spowodujesz pojawienie się okna edytora funkcji. ③ Edytor funkcji jest wykorzystywany wszędzie tam, gdzie trzeba określić funkcję do wykonania po zaistnieniu jakiegoś zdarzenia. W tym przypadku dotyczy to działania, jakie nastąpi po wybraniu opcji z menu. Edytor funkcji omawialiśmy pobieżnie wcześniej, teraz uzupełnimy te informacje. Spójrz na ilustrację. ④ Okno edytora na samej górze zawiera listę. Można na niej umieszczać funkcje, które zostaną wykonane po wybraniu określonej opcji z „Menu użytkownika”. Listę zawierającą polecenia obsługujesz za pomocą kilku przycisków znajdujących się niżej. ⑤ Najpierw trzeba zrobić miejsce dla nowej funkcji. Należy więc wybrać przycisk „Dodaj”. Na liście pojawi się podświetlona pozycja zaczynająca się napisem „Polecenie”. Pamiętaj, że operujesz tylko na pozycji podświetlonej. ⑥ Dalej musisz zdecydować o rodzaju funkcji do wykonania. Jest ich kilka, wszystkie wybierasz przy użyciu przycisku cyklicznego umieszczonego bezpośrednio pod listą (z lewej strony). Do wyboru masz kilka możliwości: ● AmigaDOS, Workbench Jedną z tych funkcji musisz wybrać, gdy chcesz, aby wybranie opcji menu powodowało uruchomienie programu. Pierwsza działa tak, jakbyś wpisał nazwę programu w oknie CLI (Shell), natomiast druga – analogicznie do uruchomienia programu za pomocą ikony na Workbenchu. W wielu przypadkach 126 ma to duże znaczenie, gdyż ikony programów mogą posiadać tzw. „parametry” modyfikujące ich działanie. Szczegółowo opisujemy to w rozdziale „Praca z ikonami”. Ponadto jeżeli wybierzesz funkcję „AmigaDOS”, masz możliwość podania dodatkowych argumentów, które nie będą uwzględnione podczas pracy na Workbenchu. Argumenty omawiamy w rozdziale „Opus i AmigaDOS”. ● Skrypt Funkcję „Skrypt” wybierz jeżeli wybranie opcji menu ma powodować uruchomienie skryptu AmigaDOS. ● Polecenie Jeżeli skorzystasz z tej funkcji, wybranie opcji spowoduje uruchomienie jednego z wewnętrznych poleceń Opusa. ● ARexx Opcja o nazwie „ARexx” - zgodnie ze swoją nazwą - daje możliwość uruchomienia skryptu ARexxa. Dla uproszczenia przyjmijmy, że chcesz aby Twoja nowa opcja uruchamiała program „IconEdit”, który można znaleźć w katalogu „Tools” na dysku systemowym. W takim wypadku przycisk cykliczny możesz ustawić zarówno na „AmigaDOS”, jak i „Workbench”, gdyż „IconEdit” należy do programów, które działają w obu przypadkach, tzn. uruchamiane spod okna CLI (Shell) i za pomocą ikony na Workbenchu. ➆ Teraz pora na najważniejsze: określenie konkretnego polecenia lub programu do uruchomienia. W naszym przykładzie jest to cały czas program „IconEdit”. Zwróć uwagę na przycisk znajdujący się z prawej strony przycisku cyklicznego oraz umieszczoną obok niego ramkę. Wybranie przycisku spowoduje uruchomienie okna wyboru plików, gdzie powinieneś wskazać przycisk „Wolumeny”, urządzenie „SYS:”, następnie katalog „Tools” i pozycję „IconEdit”. Na koniec należy wybrać przycisk „Ok” w dolnej części okna. Po wykonaniu tych czynności spójrz na ramkę widoczną obok przycisku. Zostanie ona uzupełniona o ścieżkę dostępu i nazwę wybranego przez Ciebie programu. Identyczny 127 efekt wywołasz wpisując w niej po prostu „SYS:Tools/IconEdit” (jak zawsze pomiń cudzysłów). Teraz naciśnij ENTER. ➇ Twoja nowa pozycja menu jest już gotowa, lecz trzeba ją jeszcze zapamiętać. Wybierz przycisk „Użyj” z okna „Edycja funkcji”, a następnie w oknie menu użytkownika - przycisk „Zapisz” lub „Użyj”. Tak jak poprzednio pierwszy z nich zapisuje zmiany na dysku, a drugi jedynie je zapamiętuje do czasu wyłączenia komputera lub Opusa. Od tej chwili Twoja nowa opcja menu będzie widoczna i możesz jej bez przeszkód używać. ● Tworzenie Pod-menu Widziałeś na pewno menu, w których wybór określonej opcji powoduje wyświetlenie jeszcze jednego, dodatkowego menu obok. Aby to zobaczyć w praktyce wybierz opcję „Nowy bank” z menu górnego o nazwie „Przyciski”. Samodzielnie także możesz tworzyć takie rozbudowane pozycje. Oto jak można to zrobić: ➀ Podobnie jak w poprzednich przykładach, wywołaj okno „Menu użytkownika”. W razie potrzeby utwórz nowy tytuł menu oraz nową opcję. Możesz również dodać nową opcję do istniejącego tytułu. ➁ Przejdź do listy znajdującej się najbardziej z prawej strony okna – podpisanej „Pod-menu”. Dodaj do niej dowolną pozycję, robi się to tak samo jak w przypadku obu poprzednich list. Następnie wybierz przycisk „Użyj”. ➂ Aby zobaczyć efekt, wywołaj menu i wybierz Twoją nową pozycję. Oczywiście opcjom znajdującym się w pod-menu możesz także przypisywać funkcje. Zrobisz to tak samo, jak w powyższym przykładzie. Tym razem jednak musisz cały czas korzystać z listy „Pod-menu”, reszta działań jest analogiczna. TWORZENIE BANKÓW PRZYCISKÓW Być może znasz program o nazwie „Tool Manager”. Należy on do najczęściej używanych programów wspomagających Workbencha. Pozwala utworzyć ładnie wyglądający panel ikon, za pomocą których można uruchamiać różne programy. Dzięki 128 temu masz możliwość pracować znacznie szybciej i wygodniej. Nie trzeba tracić czasu na poszukiwanie odpowiednich ikon na dysku, wszystkie najczęściej uruchamiane funkcje masz pod ręką. Dodatkową korzyścią jest możliwość umieszczenia panelu ikon w dowolnym miejscu na ekranie. Podobne możliwości jak zawiera Opus. Trzeba tylko skorzystać z tzw. paneli przycisków zwanych również bankami. Oba określenia będziemy stosować zamiennie. Bank przycisków to specjalne pole, które zawiera zgrupowane przyciski. Mogą być one dowolnie ułożone, mogą mieć różne kolory, ponadto zawierać mogą tekst i grafikę. Każdemu przyciskowi możesz przypisać określoną funkcję. Odbywa się to przy użyciu standardowego edytora funkcji, który znasz z poprzednich przykładów. Ilustracja obok przedstawia typowy bank przycisków Opusa. Możesz utworzyć zupełnie nowy bank albo dodać nowe pozycje do już istniejącego. Dodawanie nowych pozycji jest operacją dużo łatwiejszą, dlatego poniżej opiszemy całą procedurę tworzenia banku od podstaw. Jest to możliwe dzięki opcjom znajdującym się w menu górnym „Przyciski” (ang. „Buttons”). ● Przyciski tekstowe lub graficzne Najłatwiej jest utworzyć bank (czyli panel) zawierający przyciski opatrzone grafiką lub napisami. Pierwszy z nich wygląda jak ikony, a drugi - jak zwykłe przyciski funkcyjne znane z różnych programów. Podobnie jak w przypadku menu użytkownika, przyciski mogą służyć do uruchamiania dowolnego programu, jak również skryptu ARexxa, skryptu AmigaDOS lub wewnętrznego polecenia Opusa. Banków tego rodzaju możesz utworzyć dowolną ilość ograniczoną tylko wielkością dostępnej pamięci. Aby utworzyć nowy bank przycisków postępuj według poniższego schematu: ➀ Wybierz opcję „Nowy” (ang. „New”) z menu górnego „Przyciski” (ang. „Buttons”). Pojawi się kolejne menu, z którego możesz wybrać jedną z trzech pozycji: „Przyciski graficzne”, „Przyciski tekstowe” oraz „Menu Start”. Skorzystaj z jednej z dwóch pierwszych opcji. O ostatniej powiemy więcej w dalszej części podręcznika. W obu przypadkach tworzenie banku jest niemal identyczne, dlatego opiszemy je łącznie. Po wybraniu opcji pojawi się okno edytora przycisków takie jak na ilustracji: 129 ➁ Na ekranie wyświetlone zostanie również mniejsze okno zawierające panel składający się na razie tylko z jednego, pustego i pozbawionego funkcji przycisku. Nadaj nazwę nowemu bankowi. Niech to będzie na przykład nazwa „Mój bank”, wpisz ją w polu oznaczonym jako „Nazwa”. Znajduje się ono w górnej części okna edytora przycisków. W tym celu zastosuj standardową procedurę, czyli najedź wskaźnikiem myszki na ramkę i naciśnij lewy klawisz. W ramce pojawi się kursor. Sposób korzystania z podobnych ramek znasz już z wielu poprzednich przykładów. ➂ Teraz możesz dokonać edycji pierwszego przycisku – na razie jedynego, jaki zawiera bank. Najedź na niego wskaźnikiem myszki i naciśnij dwa razy szybko lewy przycisk. Spowoduje to pojawienie się kolejnego okna, oznaczonego jako „Edytor przycisków”. ➃ Okno to umożliwia edycję wyglądu przycisku, a także udostępnia szereg opcji związanych z jego funkcją. Na wygląd składają się nazwa, etykieta przycisku, kolor tekstu znajdującego się na nim oraz kolor tła, na którym znajduje się tekst. Nazwa jest wewnętrznym oznaczeniem danego przycisku wprowadzanym na potrzeby Opusa. Etykieta natomiast oznacza tekst, który zostanie wyświetlony bezpośrednio na przycisku. 130 ⑤ Zwróć uwagę, że edytor przycisków graficznych nie ma pola „Etykieta” (ang. „Label”). Jest za to zaopatrzony inne w pole o nazwie „Obrazek”. Umożliwia wprowadzenie nazwy pliku zawierającego grafikę wraz ze ścieżką dostępu. Po lewej stronie pola „Obrazek” umieszczony jest przycisk wywołujący okno, które pozwala wybrać odpowiedni plik zawierający grafikę. Zwróć uwagę na to, że Opus jest domyślnie wyposażony w większą ilość plików zawierających grafikę specjalnie przygotowaną do umieszczenia na przyciskach. W oknie wyboru powinien automatycznie zostać wskazany katalog, w którym znajdują się potrzebne grafiki. Nie musisz więc ich szukać. ⑥ W lewym dolnym rogu mniejszego okna edytora przycisków znajdziesz także pole opisane jako „Kolory” lub „Paleta”. Zawiera dwa panele składające się z kolorowych kwadratów. Jeden z nich jest opisany jako „Kolor tekstu”, a drugi - „Kolor tła". Pierwszego z nich nie możesz używać w przypadku przycisków graficznych. Za pomocą obu paneli możesz zmieniać kolor tekstu oraz tła przycisków. Zauważ, że wygląd tworzonego przycisku wyświetlony jest w polu „Przycisk”. ➆ Ostatnim etapem tworzenia przycisku jest edycja jego funkcji. W tym celu naciśnij przycisk oznaczony jako „Edycja funkcji”. Znajduje się poniżej ramek umożliwiających wprowadzenie nazwy i etykiety. Edycja funkcji przycisku jest identyczna jak edycja funkcji wywoływanej przez zdarzenie powiązane z typem pliku, co zostało przedstawione w jednym z poprzednich przykładów. W lewym górnym rogu okna „Edytor przycisków” znajduje się lista opisana jako „Funkcje”. Ma ona szczególne znaczenie. Każdy przycisk może mieć przypisane trzy funkcje oraz etykiety i kolory. Funkcje mogą być związane z naciśnięciem lewego i prawego klawisza myszki, a także środkowego, o ile posiadasz myszkę trójklawiszową. Przycisk, który ma więcej niż jedną funkcję zostaje automatycznie zaopatrzony w tzw. „ośle uszy”, czyli małą „zakładkę”, która obrazuje, iż przycisk posiada więcej niż jedną funkcję. Każdą z funkcji uruchamiasz przez najechanie na przycisk wskaźnikiem myszki i naciśnięcie odpowiedniego klawisza. „Ośle uszy” wyglądają tak jak na ilustracji obok. ➇ Po utworzeniu całego przycisku, musisz, jak zwykle, skorzystać z „Użyj” lub „Zapisz”. W wyniku naciśnięcia tego ostatniego, zostanie wyświetlone okno wyboru plików, abyś mógł wpisać nazwę pliku zawierającego ustawienia bankku, ewentualnie ze ścieżką dostępu. Nie jest to nic trudnego. Opus od razu wyświetla w oknie odpowiedni katalog, a Ty musisz wpisać swoją nazwę w polu oznaczonym jako „Plik”. Może być to 131 dowolna nazwa, według Twoich upodobań. Może się też zdarzyć, że po zapisaniu banku przycisków na dysk zniknęło okno „Edytor przycisków” i nie wiesz jak dalej prowadzić edycję. W takiej sytuacji najedź wskaźnikiem na górną ramkę okna, w którym wyświetlony jest bank i naciśnij prawy klawisz myszki. Spowoduje to pojawienie się menu, z którego wybierz pozycję „Edytuj”. ➈ Tym sposobem przygotujesz i zapiszesz na dysku bank zawierający jeden przycisk. Jak utworzyć większą ilość przycisków? To również bardzo proste. W oknie „Edytor przycisków” znajdują się dwa napisy: „Kolumn” oraz „Rzędów”. Po prawej stronie każdego z nich znajdują się ramki, z których możesz odczytać, ile kolumn oraz rzędów przycisków znajduje się aktualnie w banku. Jeszcze bardziej na prawo znajdziesz przyciski oznaczone jako „Dodaj”. Za każdym razem, gdy wybierzesz któryś z nich, do banku przycisków zostanie dodany nowy rząd lub nowa kolumna. Dzięki temu możesz utworzyć i edytować większą ilość przycisków w sposób analogiczny do opisanego przed chwilą. ● Ustawienia wyglądu paneli przycisków Pokazaliśmy jak tworzyć bank przycisków umieszczony wewnątrz okna. To rozwiązanie nie jest jednak najbardziej estetyczne i z pewnością nie każdemu się spodoba. Dlatego twórcy Opusa umożliwili decydowanie o wyglądzie panelu. Ustawienia z tym związane widoczne są w grupie przycisków otoczonych wspólną ramką, z prawej strony okna: Prawie wszystkie te przyciski to znaczniki. Jak już mówiliśmy, są to przyciski powodujące „włączenie” lub „wyłączenie” określonej opcji programu. Jeśli znacznik jest zakreślony, oznacza to opcję włączoną. Włączenie lub wyłączenie opcji polega na najechaniu na znacznik wskaźnikiem myszki i naciśnięciu jej lewego klawisza. 132 Pierwszy z wymienionych znaczników to przycisk opisany jako „Pełna ramka”. Jeśli jest włączony, przyciski znajdują się w ramce (czyli oknie), w przeciwnym razie mają tylko uchwyt, który służy wtedy do przesuwania przycisków po ekranie, tak jak na ilustracji: Jeżeli wyłączysz funkcję „Pełna ramka” aktywne staną się trzy opcje widoczne poniżej. Dzięki nim możesz decydować o tym, jak będzie wyświetlany uchwyt banku przycisków. W zależności od Twojej wersji Opusa będziesz miał do dyspozycji opcje „Horizontal” i „Vertical” lub „Top”, „Bottom”, „Left” i „Right”. Wybierając pierwszą z nich spowodujesz, że uchwyt będzie poziomy i znajdzie się u góry okna – tak jak na naszej ilustracji. Opcja „Vertical” daje możliwość utworzenia pionowego uchwytu znajdującego się z lewej strony. Ostatnie cztery opcje są dostępne w najnowszych wersjach Opusa i umożliwiają ustawienie uchwytu z każdej strony panelu przycisków – odpowiednio od góry, z dołu, po lewej i prawej stronie. Dostępna jest jeszcze funkcja opisana „Autom.” lub „Automatyczne”. Powoduje automatyczne umiejscowienie uchwytu, w zależności od długości i szerokości banku przycisków. W takiej sytuacji uchwyt znajdzie się zwykle na krótszym boku banku tak, aby zająć jak najmniej miejsca na ekranie. Możesz sprawić, aby same przyciski zostały pozbawione ramek, co spowoduje, że zostaną wyświetlone jeden pod drugim beż żadnego odstępu. Służy do tego znacznik o nazwie „Przyciski bez ramki”. Panel przycisków może być wyświetlony w oknie typu Simple Refresh, które zużywa mniejszą ilość pamięci. Aby tak się stało musisz skorzystać z przycisku „Okno SimpleRefresh”. Zwróć uwagę na to, że przyciski, którym przypisano więcej niż jedną funkcję, nie muszą mieć „oślich uszu” dla oznaczenia tego faktu. Wystarczy wybrać przycisk opisany jako „Wyłącz ośle uszy”, a Opus zachowa się zgodnie tą nazwą. Ciekawą możliwością jest także opcja, która powoduje automatyczne zamknięcie panelu po wybraniu dowolnego przycisku. Przeznaczony jest do tego znacznik „Auto Close”. Podobnie działa także „Auto Iconify”, ale powoduje tylko ikonifikacją zamiast zamknięcia banku. 133 Możesz też spowodować, że przycisk, któremu przypisałeś więcej niż jedną funkcję, będzie zachowywał się jak tzw. Menu Start, czyli po przytrzymaniu lewego przycisku myszki rozwinięta zostanie lista opcji. Do wywołania takiego efektu przeznaczony jest znacznik „Active popups”. Przyciski mogą być automatycznie układane w pionie lub poziomie. Służą do tego z kolei dwa przyciski oznaczone jako „Xform” znajdujące się w centralnej części okna. Na samym dole grupy oznaczonej jako „Bank” znajdują się dwa dodatkowe przyciski, a także dwie ramki. Za ich pomocą możesz wybierać czcionkę i grafikę, które będą pojawiać się na przyciskach w panelu. Przycisk oraz ramka o nazwie „Czcionka” uruchamia okno wyboru kroju czcionki, jak na ilustracji poniżej: Jeśli tworzył będziesz bank z przyciskami graficznymi opcja ta pozostanie nieaktywna. Zamiast korzystać tego okna, możesz od razu wpisać nazwę kroju w ramce znajdującej się po prawej stronie przycisku. Musisz jednak znać dokładną nazwę kroju, gdyż Opus nie wyświetla tu żadnych podpowiedzi. ZARZĄDZANIE PRZYCISKAMI Zarządzanie przyciskami sprowadza się do kilku podstawowych funkcji. Możesz mianowicie: wykonywać kopię przycisków, usuwać je lub wycinać. Po wykonaniu jednej z tych operacji informacje dotyczące przycisku zostaną zachowane w schowku Opusa. Działa on podobnie do schowka systemowego (ang. clipboard), lecz ma dużo szersze możliwości. 134 ● Schowek Schowek to specjalne okno, do którego możesz kopiować przyciski znajdujące się w banku. Kopia może później zostać umieszczona w innym panelu lub w tym samym, ale zachowując inne miejsce. W schowku może znajdować się dowolnie wiele przycisków. Jeżeli jest ich więcej, aby uzyskać dostęp do wszystkich, będziesz musiał przewinąć zawartość korzystając z przycisków znajdujących się po prawej stronie okna. Najwygodniejszym sposobem pracy jest wybranie znacznika „Pokaż schowek” w oknie „Edytor przycisków”. Wówczas będziesz mógł na bieżąco śledzić zawartość schowka. Spójrz też na ilustrację poniżej. ● Kopiowanie przycisku do schowka Zakładamy, że masz już utworzony przynajmniej jeden przycisk. Dalej postępuj zgodnie z poniższym schematem: ➀ Najedź wskaźnikiem myszki na przycisk i naciśnij lewy klawisz. Zwróć uwagę na to, że przycisk zmieni kolor, zostanie „zaznaczony”. ➁ W dolnej części okna „Edytor przycisków” wybierz funkcję „Skopiuj”. Teraz Twój wybrany przycisk możesz znaleźć w oknie „Schowek”. 135 ➂ Istnieje także inna metoda skopiowania przycisku do schowka. Polega na przeniesieniu przycisku do schowka za pomocą myszki bez wykonywania dodatkowych czynności. Nie wymaga to otwartego okna schowka, wystarczy przenieść przycisk w dowolne miejsce w obrębie okna „Edytor banku przycisków”. Okno schowka musi być natomiast otwarte jeżeli chcesz korzystać z metody opisanej poniżej: ➀ ➁ Zaznacz znacznik „Pokaż schowek” w oknie „Edytor przycisków”. Najedź wskaźnikiem na przycisk i naciśnij lewy klawisz myszki, a potem cały czas go trzymaj. ➂ Przesuń wskaźnik myszki tak, aby znalazł się on ponad oknem „Schowek”. Potem puść lewy przycisk myszki. Przycisk – tak jak poprzednio – znajdzie się automatycznie w schowku. ● Wycinanie przycisku do schowka Wycinanie przycisku jest operacją bardzo podobną do kopiowania. W tym przypadku jednak wszystkie ustawienia wycinanego przycisku (takie jak kolor, etykieta i funkcja) zostają automatycznie usunięte z panelu. Przycisk wraz ze wszystkimi swoimi ustawieniami znajdą się w schowku, natomiast w banku pojawi się puste pole. Aby wyciąć przycisk do schowka wystarczy, że postąpisz zgodnie z pierwszym sposobem kopiowania, jednak zamiast opcji „Skopiuj”, użyj funkcji znajdującej się obok - o nazwie „Wytnij”. ● Usuwanie przycisku Usuwanie przycisku polega na wymazaniu jego wszystkich ustawień. Wystarczy, że zaznaczysz przycisk, tak jak w pierwszym przykładzie kopiowania, a następnie wybierzesz przycisk „Usuń” w oknie „Edytor przycisków”. 136 ● Czyszczenie zawartości schowka Zawartość schowka można też wyczyścić. Jest to związane z bezpowrotnym wymazaniem całej jego zawartości. Do przeprowadzenia tej czynności służy przycisk „Wyczyść” znajdujący się w dolnej części okna „Schowek”. Operacji tej nie można odwrócić, dlatego używaj jej z rozwagą. ● Zmiana położenia przycisku Opus pozwala z przesuwać przyciski w dowolne miejsce banku przycisków. Aby przenieść przycisk z jednego miejsca do drugiego, zastosuj się do poniższych wskazówek: ➀ ➁ ➂ Najedź wskaźnikiem myszki na wybrany przycisk. Naciśnij i cały czas trzymaj lewy klawisz myszki. Przesuń wskaźnik tak, aby znalazł się w miejscu, w którym chcesz umieścić przycisk. Potem puść lewy klawisz myszki. ● Kopiowanie przycisku z jednego banku do drugiego Jeśli na ekranie znajduje się większa ilość banków przycisków, możesz bez żadnych ograniczeń kopiować przyciski również z jednego panelu do drugiego. Wystarczy, że postąpisz tak samo, jak przy zmianie położenia przycisku, lecz przeniesiesz go do drugiego panelu. Pamiętaj jednak, że nie można przenieść przycisku graficznego do banku przycisków tekstowych lub odwrotnie, musi zostać zachowany rodzaj. ● Pozycja banku przycisków na ekranie Bardzo łatwo można utworzyć bank przycisków umieszczony w oknie. Powiedzieliśmy już, że aby był on wyświetlany bez okna należy wykorzystać opcję oznaczoną jako „Pełna ramka”. Znacznie bardziej efektowne są jednak panele pozbawione jakichkolwiek ramek czy uchwytów. W tym celu musisz skorzystać z opcji umieszczonej poniżej, opisanej jako „Drag”. Ma formę przycisku cyklicznego. Aby panel przycisków nie posiadał uchwytu ustaw opcję „Brak” (ang. „None”). Może powstać jednak drobny kłopot: jak zmieniać pozycję na ekranie takiego panelu? Służą do tego 137 odpowiednie kombinacje klawiszy. Najprostszą metodą jest najechanie na panel wskaźnikiem myszki i przytrzymanie klawisza CONTROL, a potem naciśnięcie lewego klawisza myszki. Spowoduje to pojawienie się uchwytu. Teraz możesz najechać na niego w celu uaktywnienia okna i zmienić ustawienia. Istnieje też inna metoda. Wystarczy najechać wskaźnikiem na bank i trzymając klawisz CONTROL, nacisnąć lewy klawisz myszki. Spowoduje to pojawienie się menu pozwalającego na dokonywania kilku operacji, takich jak: ● Ikonifikacja banku przycisków Bank przycisków możesz zikonifikować, tak jak lister czy inny program. Przeznaczona jest do tego opcja „Iconify”, umieszczona w menu jako pierwsza. ● Zapisanie ustawień banku na dysk Menu pozwala również zapisać ustawienia na dysk. Służy do tego opcja „Zapisz”, która – tak jak wskazuje na to nazwa - zapisuje wprowadzone zmiany. Bardziej doświadczeni użytkownicy mogą korzystać z opcji „Zapisz jako”, która pozwala zapisywać ustawienia w pliku o nowej nazwie. Można ją wybrać bezpośrednio po skorzystaniu z tej opcji. ● Zamknięcie banku przycisków Funkcja „Zamknij” pozwala zamknąć bank, czyli usunąć go z ekranu. Nie usuwa ona żadnych danych z dysku. ● Edycja ustawień banku Za pomocą opcji „Edytuj” możesz natomiast uruchomić edytor przycisków. Zwróć uwagę, że w sytuacji, w której bank przycisków jest pozbawiony ramki i uchwytów, naciśnięcie kombinacji lewego przycisku myszki oraz klawisza CONTROL, spowoduje pojawienie się uchwytu zawsze po prawej stronie. Jest to bardzo dobra metoda na jednoznaczne określenie miejsca na ekranie, w którym pojawi się bank po załadowaniu. Gdy korzystasz z „Edytora przycisków”, po wyłączeniu ramki panel przesunie się nieco i jego prawa krawędź znajdzie się w miejscu uchwytu. 138 „MENU START” Element pulpitu zwany „Menu Start” pojawił się po raz pierwszy w systemie Windows 95. Po jego wybraniu pojawia się lista różnych przydatnych opcji. Dla Amigi istnieje co najmniej kilkanaście programów, które pozwalają tworzyć podobne menu. Również Opus zawiera wbudowaną funkcję tego typu. Menu Start różni się od menu górnego dostępnego standardowo w systemie Amigi. Jest najczęściej umieszczone w dolnej części ekranu, ale może znajdować się w dowolnym miejscu. Oprócz tekstu może zawierać grafikę, która wyświetlana jest obok każdej dostępnej opcji. Poszczególne funkcje nie są umieszczone poziomo - jeden obok drugiego, lecz w formie tzw. drzewa, jakie można spotkać w niektórych programach wyświetlających listę katalogów. Najważniejszą cechą takiego sposobu prezentacji danych jest fakt, iż pozycje menu pokazane są kolejno jedna pod drugą, ale jednocześnie ich pod-menu są wyświetlane obok – tak jak w przypadku menu górnego. Można zatem powiedzieć, że jest to połączenie wielu funkcjonalności. Tworzenie Menu Start przypomina nieco sposób tworzenia banku przycisków. Aby utworzyć najprostsze menu powinieneś postąpić następująco: ➀ Z menu „Przyciski” wybierz opcję „Nowy”, a następnie korzystając z pod-menu, które zostanie wyświetlone – wybierz funkcję o nazwie „Menu Start”. ➁ Na ekranie pojawi się identyczne okno, jak to, które służyło do tworzenia zwykłego menu. ➂ Na początek stwórz jeden nowy element na liście „Menu” oraz jeden na liście ”Elementy”. ➃ Wybierz przycisk „Użyj”. W lewym górnym rogu ekranu znajdziesz mały przycisk z napisem „Start!”. Najedź na niego wskaźnikiem myszki, a potem naciśnij lewy klawisz. ➄ Wróć z powrotem do okna, które umożliwia tworzenie Menu Start. Aby to zrobić najedź wskaźnikiem na mały pionowy pasek, który znajdziesz po lewej stronie przycisku „Start!”. Naciśnij prawy przycisk myszki. Pojawi się dodatkowe menu, z którego powinieneś wybrać opcję „Edytuj”. 139 ⑥ Pojawi się okno edycji Menu Start. Najedź wskaźnikiem myszki na pozycję z dowolnej listy. Wybierz znajdujący się poniżej przycisk „Edytuj” lub zamiast go szukać od razu naciśnij dwa razy szybko lewy klawisz myszki. Spowodujesz w ten sposób pojawienie się okna edytora funkcji, który będzie się minimalnie różnił od tego, który poznałeś wcześniej. W jego górnej części pojawią się dodatkowe elementy. Udostępniają one kilka nowych opcji: ● Kontrola ustawień Menu Start Ustawienia utworzonego menu możesz kontrolować za pomocą dodatkowego pod-menu. Pojawi się ono, gdy najedziesz wskaźnikiem na przycisk wywołujący Menu Start, naciśniesz i przytrzymasz klawisz CONTROL, a następnie naciśniesz prawy klawisz myszki. Drugim sposobem wywołania tych opcji jest naciśnięcie prawego klawisza myszki w obrębie uchwytu menu. ● Zapisanie ustawień menu na dysk Do zapisywania ustawień menu na dysk przeznaczona jest opcja „Zapisz”. ● Wyłączanie Menu Start Aby spowodować wyłączenie Menu Start, powinieneś wybrać opcję o nazwie „Zamknij”. ● Edycja funkcji opcji Menu Start Ponowna edycja funkcji poszczególnych opcji jest możliwa dzięki edytorowi menu, którego okno pojawi się, gdy wybierzesz „Edytuj”. ● Ustawienia wygląd Menu Start Opcje pozwalające kontrolować ustawienia wyglądu Menu Start uruchamiane są po skorzystaniu z opcji „Appearance”. Masz do dyspozycji następujące możliwości: 140 Zmianę grafiki umieszczonej na przycisku wywołującym Menu Start. Umożliwia to opcja „Zmień obrazek” (ang. „Change Image”). Jest to funkcja niezależna od grafiki stanowiącej tło. Zmianę napisu umieszczonego na przycisku wywołującym. Domyślnie jest to napis „Start!”. Możesz to zmodyfikować za pomocą funkcji „Zmień etykietę” (ang. „Change Label”). Zmianę czcionki, którą przedstawione są poszczególne opcje. Pozwala na to opcja oznaczona jako „Zmień czcionkę” (ang. „Change font”). Zmianę czcionki, którą przedstawiony jest napis na przycisku wywołującym. Służy do tego funkcja „Zmień czcionkę etykiety” (ang. „Change Label Font”). Zmianę tła menu, co opiszemy za chwilę. Pamiętaj o tym, że jeśli chcesz, aby menu oraz banki przycisków znajdowały w wybranych przez Ciebie miejscach na ekranie, musisz - po ustaleniu ich położenia wybrać opcję „Save Layout” dostępną obok opcji „Środowisko” w menu górnym „Ustawienia”. Jeżeli jesteś użytkownikiem Opusa w starszej wersji, zachowaj ustawienia za pomocą opcji „Zapisz”. Jeżeli nie wykonasz tych czynności, umiejscowienie menu i paneli nie zostanie zapisane i mogą później znaleźć się w innych miejscach niż planowałeś. WYBIERANIE GRAFIKI UŻYWANEJ W OKNACH Workbench pozwala na umieszczanie grafiki w oknach. Służy to uatrakcyjnieniu wyglądu środowiska pracy. Jeśli przez zainstalowaniem Opusa korzystałeś z tych funkcji, wszystkie obrazy, które umieściłeś w oknach i na pulpicie, zobaczysz także w Opusie. Program pozostawia jednak do Twojej dyspozycji dużo większe możliwości. Aby z nich skorzystać wybierz opcję „Środowisko” (ang. „Environment”) z menu górnego „Ustawienia”. Powinieneś użyć listy stron znajdującej się po lewej stronie okna. Odnajdź napis „Tła”, najedź na niego wskaźnikiem myszki i naciśnij lewy klawisz. Po prawej stronie zobaczysz elementy Opusa, które pozwolą Ci kontrolować funkcje 141 związane z grafiką. Opus nie bierze pod uwagę ustawień związanych z wzorkami (zwanymi też „deseniami”), które możesz ustawiać za pomocą systemowego programu „WBPattern”. Jeśli wcześniej używałeś Workbencha i miałeś tła na jego ekranie lub w oknach, możesz zdecydować, czy chcesz aby Opus używał swoich własnych grafik czy ma skorzystać z ustawień Workbencha. ● Korzystanie z istniejących ustawień Workbencha ➀ Znajdź znacznik o nazwie „Użyj preferencje WBPattern”, który znajduje się poniżej napisu „Preferencje WBPattern”. ➁ Najedź na niego wskaźnikiem oraz naciśnij lewy klawisz myszki tak, aby znacznik został zakreślony. ➂ Poniżej znajdziesz ramkę przeznaczoną na tekst oraz dwa przyciski - jeden po lewej stronie, a drugi - po prawej. ➃ Wybierz przycisk umieszczony z lewej strony ramki. Spowoduje to pojawienie się okna wyboru plików. Na liście znajdującej się w jego wnętrzu znajdź pozycję nazwaną „wbpattern.prefs”. ➄ Najedź wskaźnikiem na „wbpattern.prefs” i naciśnij dwa razy lewy klawisz myszki. Gdybyś nie znalazł takiej pozycji, zamknij okno, a następnie skorzystaj z przycisku umieszczonego po prawej stronie ramki w oknie „Środowisko”. Dzięki temu uruchomisz program „WBPattern”, w którym powinieneś ustawić grafikę, a następnie wybrać opcję „Zapisz”. Dzięki temu nagrasz swoje ustawienia na dysk, a plik „wbpattern.prefs” pojawi się na liście. 142 ● Własne ustawienia Opusa Do decydowania o własnych ustawieniach grafiki, innych niż na Workbenchu, służą przyciski umieszczone ponad napisem „Preferencje WBPattern”. Pamiętaj, że gdy chcesz z nich skorzystać, musisz wyłączyć znacznik „Użyj preferencji WBPattern”. Zwróć też uwagę na bardzo wygodną opcję pozwalającą wyłączyć wszystkie grafiki jednocześnie. Odpowiada za to znacznik opisany jako „Tło włączone”. Poniżej tego przycisku znajdziesz trzy ramki przeznaczone na tekst wraz z przyciskami po ich lewej i prawej stronie. Każda z grup przycisków jest opisana, a napis wskazuje, gdzie znajdzie się wybrane tło. Napis „Informacje” oznacza, że grafika wybrana za pomocą przycisku znajdującego się obok, pojawiać się będzie w oknach informacyjnych Opusa. Przyciski, które widzisz po prawej stronie każdego z napisów pozwalają uruchomić okna wyboru, w których możesz wybrać dowolny plik z grafiką. Po prawej stronie każdej z ramek znajdziesz przycisk opatrzony znakiem zapytania „?”. Pozwala on uruchomić specjalne menu umożliwiające podjęcie decyzji o dodatkowych operacjach na grafice stanowiącej tło. Zawiera ono dwie opcje: „Display” oraz „Remapping”. Obie powodują uruchomienie dalszych pod-menu. Pierwsze dotyczy sposobu wyświetlania grafiki, drugie - kolorystyki. Wszystkie opcje umieszczone są w jednym menu. Pierwszą jest „Centruj obrazek”. Jeśli ją wybierzesz, grafika, który będzie miała mniejsze rozmiary (w pikselach) niż pulpit Opusa zostanie umieszczona dokładnie na środku. Druga opcja o nazwie ”Tile” oznacza stan standardowy, czyli powielenie grafiki i wyświetlenie jej obok siebie, począwszy od góry ekranu wypełniając cały ekran – podobnie jak na Workbenchu. Możesz także powiększyć rozmiar grafiki, aby dopasować ją do wielkości ekranu. Jeśli chcesz to zrobić, wybierz funkcję „Stretch Picture”. Jeżeli umieścisz grafikę w centrum ekranu, będziesz mógł skorzystać z pod-menu o nazwie „Border”. Pozwala ono wybrać czarne („Black”) lub białe („White”) tło, które widoczne 143 jest, gdy obrazek będzie mniejszy niż rozmiary ekranu. Możesz również ustawić domyślny kolor wypełnienia, który zależy od ilości barw ustawionych na ekranie, zwykle jest to kolor szary. Pozostałe możliwości ustawień oddzielone są poziomą linią lub znajdują się w pod-menu oznaczonej jako „Remapping”. Wszystkie dotyczą jednej kwestii: sposobu postępowania przez Opusa z kolorami grafiki używanej jako tło. Najprostszym ustawieniem jest wybranie pozycji „Bez przekolorowywania”. Powoduje ona, że kolorystyka grafiki nie będzie dostosowywana do barw dostępnych na Twoim ekranie. W praktyce znaczy to, że tylko niektóre grafiki będą wyświetlane prawidłowo. Aby to zmienić musisz wybrać jedną z pozostałych pozycji, które dokonują operacji dostosowania kolorów tła. Ze względu na to, iż pliki zawierają różną paletę barw, masz do dyspozycji kilka funkcji umożliwiających uzyskanie różnej jakości wyświetlanej grafiki. Spróbuj skorzystać z każdej z pozycji, aby uzyskać jak najlepsze rezultaty. Weź pod uwagę, że efekt finalny zależy od ilości kolorów dostępnych na ekranie, zasadniczo im więcej – tym lepiej będzie wyglądać tło. WYBIERANIE GRAFIKI UŻYWANEJ W BANKACH PRZYCISKÓW Również banki (panele) przycisków mogą posiadać tło. Może być nim dowolna grafika, podobnie jak ma o miejsce w przypadku okien i pulpitu. ● Menu Start Aby ustawić tło dla menu, wystarczy, że najedziesz na nie wskaźnikiem myszki, przytrzymasz przycisk CONTROL i naciśniesz prawy klawisz myszki. Pojawią się dodatkowe opcje przeznaczone do kontroli ustawień Menu Start. Możesz także nacisnąć prawy klawisz myszki w obrębie uchwytu menu, podobnie jak to miało miejsce w przypadku banków przycisków. Wybierz funkcję o nazwie „Wygląd” (ang. „Appearance”). Spowoduje to pojawienie się następnego pod-menu, gdzie powinieneś wybrać opcję „Change background”. Wyświetlone zostanie okno pozwalające wybrać plik z grafiką. Zostanie on od razu użyty jako tło dla całego menu. W oknie wyboru, zamiast wybierać konkretną 144 nazwę, możesz wpisać: #?, wówczas grafika stanowiąca tło będzie losowana spośród wszystkich znajdujących się w katalogu na dysku. Musisz tylko pamiętać, aby w wybranym katalogu znajdowały się wyłącznie pliki z grafiką, którą Twój system jest w stanie wyświetlić. Najlepiej to sprawdzić przeglądarką „MultiView”, która znajduje się w katalogu „Utilities” na dysku systemowym. Jak mówiliśmy wcześniej, program ten korzysta domyślnie z systemu datatypów, tak samo jak Opus. Jeżeli grafika, z której chcesz skorzystać nie jest wyświetlana prawidłowo, oznacza to, że musisz zainstalować w systemie operacyjnym odpowiedni datatyp. Wiele z nich znajdziesz na Aminecie (w katalogu „util”, a potem „dtype”). ● Panele przycisków Okno edytora paneli przycisków opisane wcześniej, zawiera mały przycisk „Obrazek” (ang. „Picture”). Pozwala wskazać grafikę, która zostanie użyta jako tło dla przycisków. Po jego wybraniu pojawi się okno, w którym – analogicznie do poprzedniej opcji - wybierz nazwę pliku zawierającego grafikę. Możesz skorzystać ze znajdującej się obok ramki, a także użyć znaków #?. ● Komentarze plików zawierających grafikę Ustawienia sposobu wyświetlania grafiki możesz również wybierać poprzez dodanie do plików odpowiednich komentarzy. Będzie to powodować, że Opus, odczytując dany plik, sprawdzi informacje zapisane w komentarzu i ustawi według nich poszczególne funkcje. Dzięki temu każdej grafice możesz przyporządkować własne, najbardziej odpowiadające Ci ustawienia. Aby tak się stało komentarz do pliku musi być zapisany według specjalnego schematu. Z pozoru jest to dość skomplikowane, ale wyjaśnimy Ci wszystko krok po kroku. Ogólny schemat zapisu komentarza jest następujący: dopus [tile|center|stretch] [precision precyzja] [border off|colour] Dodając komentarz postępuj według poniższych zasad: ➀ ➁ Należy rozpocząć od wpisania słowa DOPUS. Następnie możesz skorzystać z jednej z opcji widocznych w nawiasie kwadratowym - TILE, CENTER LUB STRETCH). Odpowiadają one ustawieniom 145 znajdującym się w pod-menu „Display”, które omawialiśmy wcześniej. ➂ Dalej masz możliwość umieścić słowo „precision”, a po nim podać specjalną wartość zwaną „precyzją przekolorowywania”. W uproszczeniu dotyczy to jakości dostosowania kolorów grafiki, o czym też już pisaliśmy. Możesz skorzystać z następujących wartości: NONE, GUI, ICON, IMAGE lub EXACT. ➃ W dalszej kolejności możesz wpisać słowo „border” oraz wartość koloru w systemie szesnastkowym. Spowoduje to ustawienie koloru obramowania grafiki. Jeżeli nie chcesz włączać ramki wpisz BORDER OFF. Stosując kombinację wymienionych funkcji możesz ustawiać całkowicie inne opcje dla każdego pliku z grafiką. Jest to istotne zwłaszcza, gdy korzystasz z możliwości losowego ładowania obrazków stanowiących tło. Ustawienia wybrane za pomocą komentarzy zastępują globalne ustawienia środowiska. Zwróć uwagę, że nie musisz korzystać ze wszystkich możliwości. Dla przykładu, jeśli wpiszesz następujący komentarz: dopus center border off spowodujesz, iż grafika będzie wyświetlana na środku ekranu i nie będzie zawierać obramowania. Pamiętaj też, że każde słowo musi być oddzielone odstępem (czyli SPACJĄ). Jeżeli komentarz będzie utworzony nieprawidłowo, Opus nie weźmie go pod uwagę przy ustawianiu opcji wyświetlania grafiki. TWORZENIE I UŻYWANIE GRUP Na pulpicie można umieszczać ikony programów albo katalogów. Oprócz tego znajdują się tam zawsze ikony urządzeń (czyli napędów). Opus daje Ci do ręki nowe narzędzie – tzw. „grupy”. Celem ich tworzenia jest łatwiejszy i szybszy dostęp do określonych programów. Grupa jest bowiem inaczej obsługiwana przez program niż na przykład katalog. W jej oknie możesz umieścić ikony dowolnych programów, najlepiej jeśli będą powiązane tematycznie lub w każdy inny sposób, np. Twoje ulubione lub najczęściej używane. Grupę możesz traktować podobnie jak bank przycisków. Jak utworzyć grupę pokazuje poniższy przykład: ① Z menu „Ikonki” wybierz opcję „Utwórz”. Pojawi się pod-menu, w którym skorzystaj z opcji „Grupę”. 146 ② Opus wyświetli okno, które pozwoli wpisać nazwę grupy. Może być ona dowolna, na przykład „Moje programy”. Po wpisaniu nazwy, naciśnij klawisz ENTER. ③ Na ekranie pojawi się okno o nazwie zgodnej z tym, co wpisałeś w poprzednim punkcie. Na pulpicie Opusa znajdziesz natomiast nową ikonę o tej samej nazwie. Jest to właśnie ikona Twojej grupy. Obrazuje to poniższa ilustracja: „TEMAT” – NOWY POMYSŁ NA PULPIT Nowoczesne systemy operacyjne pozwalają aranżować swój wygląd tak, aby odpowiadał on określonemu stylowi, czyli „tematowi" (ang. theme). Polega to na dostosowaniu wizualnym wszystkich elementów pulpitu do wybranego stylu. Pomysły na „tematy” są praktycznie nieograniczone. Opus umożliwia ich tworzenie przez zmianę: grafiki użytej jako tło na pulpicie, a także w listerach i na przyciskach, palety kolorów wraz z tzw. „pisakami”, czyli kolorami zarezerwowanymi dla użytkownika, ustawień dźwięku odtwarzanego w razie zajścia określonych zdarzeń, ustawień czcionek. 147 Każdy temat ma postać pliku, w którym zapisane są wymienione wyżej ustawienia. Jego załadowanie powoduje całkowitą zmianę wyglądu pulpitu. Na oryginalnej dyskietce (lub płycie CD) z Opusem zapisano kilka przykładowych tematów. Wiele dodatkowych znajdziesz na kompakcie „Directory Opus Plus”, możesz je również pobrać z Aminetu. W internecie znajdziesz ponadto zestawy przeznaczone dla systemów Windows 95 i Windows 98. Można je bez przeszkód wykorzystać w Opusie. Wcześniej jednak musisz przekształcić je za pomocą tak, aby były dla niego zrozumiałe. Jak to zrobić wyjaśnimy poniżej. Dostęp do tematów uzyskasz dzięki opcji „Themes” z menu „Ustawienia” (ang. „Settings”). Jej wybranie spowoduje pojawienie się pod-menu, które zawiera kilka możliwości: „Load Theme”, „Save Theme”, „Build Theme” oraz „Convert Theme”. Aby zachować określony temat na stałe, musisz po jego załadowaniu skorzystać z opcji „Save Layout”, która znajduje się w także menu „Ustawienia”. ● Ładowanie „tematu” Do ładowania tematu przeznaczona jest pierwsza opcja „Load Theme”. Powoduje ona również automatyczne wyświetlenie elementów tematu na pulpicie. Po jej użyciu na ekranie pojawi się okno, jak poniżej: W górnej części znajduje się lista tematów do wyboru. Należy wybrać jeden z nich, a następnie skorzystać z przycisku „OK”. Jeżeli okno wygląda tak jak na naszej ilustracji – tzn. nie ma żadnego tematu na liście – znaczy to, iż Twoja dyskietka instalacyjna nie zawierała takich plików. Zdarza się to w niektórych wersjach Opusa. W takim przypadku musisz odnaleźć plik z tematem, np. na Aminecie i skopiować jego 148 zawartość do katalogu „Themes” znajdującym się w katalogu „Opus5” na dysku, gdzie zainstalowałeś Opusa (u nas – na dysku systemowym). Możesz też skorzystać z urządzenia systemowego o nazwie „D5THEMES:” - efekt działania będzie taki sam. Zwróć też uwagę, że okno to niekoniecznie musi pokazywać wszystkie tematy, które znajdują się na dysku. Wyświetla ono bowiem standardowo wyłącznie zawartość urządzenia systemowego „D5THEMES:” (czyli katalogu „Opus5/Themes”). Oczywiście każdy temat jest zwykłym plikiem i można go zapisać w dowolnym innym katalogu. Poniżej listy znajduje się ramka, a po jej lewej stronie - przycisk. Ramka zawiera ścieżkę dostępu do katalogu zawierającego poszczególne tematy. Użycie przycisku spowoduje wyświetlenie okna, które pozwoli Ci wskazać inny katalog, z którego Opus będzie czerpał tematy. ● Tworzenie własnych „tematów” Aby stworzyć własny temat, musisz wybrać potrzebne Ci ustawienia środowiska Opusa. Potem wystarczy zapisać temat pod dowolną nazwą. Innymi słowy, zapamiętać możesz cały wygląd programu, który utworzyłeś. Po wykonaniu tych czynności możesz z łatwością zmieniać właściwości wyglądu pulpitu przy użyciu opcji „Load Theme”. W razie, gdy chcesz komuś skopiować swój temat, musisz skorzystać z opcji „Build Theme”. Standardowo Opus zapisuje wyłącznie odwołania do plików z dźwiękiem oraz grafiką. Nie wykonuje natomiast wielu kopii tej samej grafiki, nawet jeśli jednego pliku używa kilka różnych tematów. Powoduje to oszczędność miejsca na dysku. Jeśli jednak będziesz chciał przenieść swój temat np. do komputera kolegi, wszystkie omawiane pliki muszą zostać skopiowane razem z tematem. W innym przypadku nie zostanie on prawidłowo wyświetlony. Na szczęście nie musisz tego robić ręcznie. Należy skorzystać z opcji „Build Theme”. Możesz jej używać także wtedy, gdy chcesz zachować dany temat w archiwum wraz ze związanymi z nim plikami. ● Zapis „tematu” Aby zapisać stworzony temat, musisz użyć opcji „Save Theme”. Pamiętaj, że ten sposób zapisu jest dobry tylko wtedy, gdy plik będzie przeznaczony do Twojego własnego użytku. Gdybyś chciał przenieść temat do innego komputera, cały czas używaj opcji „Build Theme”. W katalogu, gdzie przechowujesz tematy (standardowo „D5THEMES:”) utworzy ona kolejny katalog, do którego skopiuje niezbędne pliki. 149 ● Konwersja „tematów” Tematy systemów Windows 95 i Windows 98 można wykorzystywać w Opusie. Ich mechanizm nie jest jednak w pełni zgodny z rozwiązaniem przyjętym w programie. Dlatego musisz skorzystać z opcji przekształcającej plik z Windows na zrozumiały dla Amigi. Do konwersji przeznaczone jest polecenie o nazwie „Convert Theme”. W najprostszy sposób można go użyć w oknie przeznaczonym do uruchamiania poleceń AmigaDOS, czyli wybierając opcję „Wykonaj polecenie” z menu górnego „Opus”. Zamiast tego, możesz również nacisnąć kombinację klawiszy PRAWA AMIGA oraz E. Pamiętaj, aby nazwę polecenia „ConvertTheme” rozpocząć znakiem „+”, czyli razem powinno wyglądać to tak: +ConvertTheme. Jeśli masz zamiar przekształcać wiele plików zawierających tematy Windows, najlepiej stwórz odpowiednią opcje w menu użytkownika lub przycisk, który będzie uruchamiał polecenie „ConvertTheme”. Pozwoli Ci to na wygodniejszą i szybszą pracę. Bezpośrednim skutkiem użycia polecenia jest wyświetlenie okna, w którym możesz wybrać plik z systemu Windows zawierający ustawienia tematu. Będzie on miał rozszerzenie „.theme”. Po wybraniu pozycji na liście, skorzystaj z przycisku „OK”. Na ekranie pojawi się kolejne okno, tym razem przeznaczone do wybrania nazwy pliku zawierającego temat zgodny ze standardami Opusa. Najpierw jednak wybierz przycisk oznaczony jako „Wolumeny” (ang. „Volumes”), a następnie pozycję „D5THEMES:”. Następnie w ramce „Plik” wpisz nazwę Twojego tematu. Może być to dowolny tekst, niekoniecznie zgodny z oryginalną nazwą pliku. Po zakończeniu tych zabiegów wybierz przycisk „OK”. Teraz możesz już załadować przekształcony temat korzystając z opisanej wcześniej opcji „Load Theme”. Zwróć uwagę, że polecenie „ConvertTheme” nie powoduje skopiowania na dysk plików zawierających grafikę oraz dźwięk związanych z tematem. Jeśli będą potrzebne, Opus zażąda włożenia dyskietki lub płyty CD albo po prostu nie załaduje potrzebnych danych. Aby tego uniknąć wystarczy, że po przekształceniu i załadowaniu tematu użyjesz opcji „Build Theme”. Skopiuje ona odpowiednie pliki na dysk, podobnie jak przy tworzeniu własnych tematów. 150 KORZYSTANIE Z PULPITU Pulpit Opusa może być wykorzystany jako miejsce tymczasowego przechowywania danych. Możesz na niego przenieść dowolny plik lub katalog. Aby jednak było to możliwe, powinieneś wybrać opcję „Środowisko” (ang. „Environment”) z menu „Ustawienia”. Pojawi się okno, które z lewej strony zaopatrzone będzie w listę napisów. Znajdź na niej napis „Pulpit” (ang. „Desktop”), a potem najedź na niego wskaźnikiem myszki i naciśnij lewy klawisz. W ten sposób wyświetlisz odpowiednią stronę ustawień: W dolnej części okna odszukaj znacznik opisany jako „Menu aktywne” (ang. „Popup Enabled”). Jeżeli nie będzie zakreślony, najedź na niego wskaźnikiem i naciśnij lewy klawisz myszki. Spowoduje to włączenie specjalnego menu, które pozwoli dokonać operacji kopiowania lub przenoszenia danych na pulpit. Upewnij się, że na przycisku cyklicznym umieszczonym poniżej znajduje się napis „Żadne” (ang. „None”). W przeciwnym razie wybierz kilkakrotnie przycisk, aż napis pojawi się na nim. Następnie skorzystaj z przycisku „Użyj” lub „Zapisz”, które znajdują się w dolnej części okna. Aby zobaczyć jak działają wybrane ustawienia, otwórz nowy lister i najedź wskaźnikiem myszki na dowolną pozycję. Następnie przesuń ją za pomocą wskaźnika myszki i „wrzuć” w puste miejsce na pulpicie. Możesz tak postąpić niezależnie od tego, czy lister wyświetla nazwy czy ikony – obsługa jest identyczna. Na skutek Twojego działania pojawi się dodatkowe menu, które zawiera opcje: „Wyjmij” (ang. „Create leftout”), „Skopiuj na pulpit” (ang. „Copy to Desktop”), „Przenieś na pulpit” (ang. „Move to Desktop”) oraz „Poniechaj” (ang. „Cancel”). Ich funkcje są zgodne z oznaczeniami. Po przeniesieniu pliku lub katalogu, jego ikona automatycznie pojawi się na pulpicie. Nie musisz w żaden sposób zapamiętywać jej położenia, zostanie to wykonane automatycznie. 151 Jeśli natomiast będziesz chciał usunąć ikonę z pulpitu, skorzystaj z opcji „Skasuj”, która znajduje się w menu o nazwie „Ikonki”. W takiej sytuacji, zwróć uwagę na to, czy posiadasz kopię kasowanych danych. Opus przed wykonaniem operacji kasowania wyświetli okno ostrzegawcze, z prośbą o potwierdzenie. Omówiony sposób przenoszenia danych na pulpit jest uniwersalny, Jednak w przypadku większych ilości plików, może być niewygodny. Dlatego ustawienia środowiska Opusa pozwalają na rezygnację z menu. Przeznaczony jest do tego omawiany wcześniej przycisk cykliczny o nazwie „Działanie” (ang. „Default Action”). Pozwala zdecydować, jaka czynność ma być wykonana automatycznie z danymi „wrzuconymi" na pulpit. Jeśli na przycisku znajduje się napis „Żadne” (ang. „None”), wówczas program za każdym razem będzie wyświetlał menu. Dalsze możliwe napisy na przycisku pokrywają się z opcjami menu. Jeżeli wybierzesz opcję inną niż „Żadne”, Opus zamiast wyświetlić menu wykona czynność, na którą wskazuje napis. Istnieje jeszcze jeden sposób kopiowania danych na pulpit. Aby z niego skorzystać musisz mieć ustawioną dodatkową opcję w ustawieniach środowiska. W tym celu wywołaj ponownie okno „Środowisko”, a z listy wybierz napis „Opcje listera”. Teraz znajdź napis „Menu ruchome akt. dla listy plików”. Jeśli znacznik umieszczony po lewej stronie nie jest zakreślony, najedź na niego wskaźnikiem myszki i naciśnij lewy klawisz. Potem wybierz przycisk „Użyj” lub „Zapisz”. Spowoduje to wyświetlanie menu aktywnego dla każdej pozycji listera po najechaniu na tę pozycję i przytrzymaniu prawego klawisza myszki. Pamiętaj, że lister musi się znajdować się w trybie wyświetlania zawartości jako listy nazw, a nie ikon. GRAFIKA PODCZAS STARTU SYSTEMU Opus może wyświetlać grafikę podczas startu systemu. Aby to spowodować wystarczy, że wykonasz poniższe czynności: ① Otwórz nowy lister i znajdź w nim urządzenie systemowe o nazwie „DOpus5:”. Po wyświetleniu zawartości - znajdź pozycję (katalog) o nazwie „WBStartup”. Najedź na nią wskaźnikiem i dwukrotnie szybko naciśnij lewy klawisz myszki. Pojawią się dwie pozycje - „Opus5_Startup” oraz „Opus5_Startup.info”. 152 ② Najedź wskaźnikiem myszki na „Opus5_Startup.info” i – tak jak poprzednio – dwa razy szybko naciśnij lewy klawisz. Powinno pojawić się okno „Informacje”. Znajdź w nim przycisk oznaczony jako „Nowy” - znajduje się po lewej stronie okna. Na liście o nazwie „Parametry:” powinien pojawić się niebieski pasek. ③ Teraz najedź wskaźnikiem myszki na ramkę umieszczoną na samym dole okna (nad przyciskiem „Poniechaj”) i naciśnij raz lewy klawisz. W ramce powinien pojawić się kursor (czyli mały pomarańczowy kwadrat). ④ Wpisz: STARTUP_PIC= i dalej pełną ścieżkę dostępu do pliku zawierającego grafikę, np. STARTUP_PIC=Work:Obrazki/Amiga.IFF. ⑤ Naciśnij klawisz ENTER, a następnie wybierz przycisk „Zapisz”. Odtąd Twój Opus będzie wyświetlał wskazaną grafikę podczas uruchamiania. Może się to podobać szczególnie w sytuacji, gdy Twój system uruchamia się dłuższą chwilę. USTAWIENIA PULPITU Pulpit Opusa zawiera bardzo wiele udogodnień. Większość z nich możesz kontrolować za pomocą ustawień znajdujących się w oknie „Środowisko” (ang. „Environment”). Za ich pomocą możesz łatwo dostosować działanie pulpitu do swoich potrzeb. Część tych ustawień już omówiliśmy, opiszemy teraz pozostałe możliwości. 153 ● Ustawienia ikonifikacji Opusa Opus po ikonifikacji jest przedstawiony na ekranie jako sama listwa tytułowa okna. Domyślnie znajduje się na niej aktualna data oraz godzina. Możesz spowodować, że informacje te nie będą wyświetlane. W tym celu na liście okna „Środowisko” wybierz pozycję „Ikonifikacja”. Zobaczysz stronę o takim samym tytule. Wyłącz znacznik o nazwie „Zegarek”. Zikonifikowany Opus może w ogolę nie być pokazywany. Za tę funkcję odpowiada znacznik o nazwie „Klawisze wywołujące”. Jego wybranie spowoduje, że powrót ze stanu zikonifikowanego nastąpi po naciśnięciu kombinacji klawiszy wpisanej w ramce znajdującej się poniżej, o nazwie „Wywołanie”. Pamiętaj, że klawisze specjalne, takie jak ALT, DEL czy HELP, mają także przyporządkowane swoje nazwy, choć nie są z nimi powiązane żadne litery. Kolejną możliwością jest przedstawienie zikonifikowanego Opusa jako tzw. „app-ikony” lub pozycji „app-menu”. Opcja pierwsza polega na klasycznym wyświetleniu ikony Opusa na pulpucie Workbencha. „App-menu” to funkcja, dzięki której zikonifikowany Opus znajdzie się w menu górnym Workbencha o nazwie „Narzędzia”. Jego nazwa zostanie wyświetlona jako kolejna pozycja tego menu, domyślnie zaraz za funkcją „Wznów WB”. Wtedy zamiast wybierać ikonę Opusa na Workbenchu, należy wybrać opcję „Directory Opus 5”, co pozwoli wrócić do pracy z programem. Aby skorzystać z tej możliwości musisz włączyć znaczniki o nazwie „AppIcon (tylko z WB)” lub „AppMenu (tylko z WB)”. Oczywiście korzystanie z obu funkcji będzie możliwe tylko wtedy, gdy jednocześnie z Opusem będzie uruchomiony Workbench. W przeciwnym razie zarówno ikona, jak i opcja menu nie będą mogły zostać wyświetlone. Jeżeli uruchamiasz Opusa na Workbenchu, opcje tę będą od razu działać prawidłowo. W przypadku, gdy Opus zastępuje Twojego Workbencha, ten drugi domyślnie nie jest uruchamiany, dlatego musisz go wywołać za pośrednictwem samego Opusa. Możesz to zrobić na przykład za pomocą wpisania polecenia LOADWB_OLD w oknie „Wykonaj polecenie”. Zwróć uwagę, że jeśli Opus uruchomiony jest na ekranie Workbencha, oba pulpity znajdą się „jeden na drugim” - na tym samym ekranie. Dlatego po wyświetleniu Workbencha, Opus może być nim zasłonięty. Wybierz wtedy opcję „Okno WB jako tło” z 154 menu górnego o nazwie „Workbench” i zmniejsz powstałe w ten sposób okno. Uzyskasz dostęp do pulpitu Opusa. Podobnie możesz również zrobić podczas pracy w Opusie. Jeśli wybierzesz opcję „Okno Opusa jako tło” z menu górnego „Opus” - sytuacja będzie analogiczna, lecz dotyczyć będzie oczywiście pulpitu Opusa. Reasumując, jeśli wykonasz obie omówione operacje, będziesz mieć uruchomione oba niezależne pulpity, każdy w oddzielnym oknie - o nazwach „Workbench” i „Directory Opus”. Funkcja ta może być niekiedy wygodna, choć pamiętaj, że zabiera większą ilość pamięci. Ponadto Opusa zawsze wyłączysz później bez przeszkód, natomiast Workbench może nie pozwolić na zakończenie swojej pracy ze względu na pracujące w tle programy. USTAWIENIA LOKALIZACJI Lokalizacja to inaczej ustawienia języka używanego przez system operacyjny i uruchamiane programy. Większość funkcji z nią związanych dokonujesz za pomocą systemowego programu preferencyjnego o nazwie „Locale”. Opus oferuje Ci dodatkowe ustawienia na stronie „Lokalizacja”: ● Format daty Umożliwia wyświetlenie zegara oraz daty na listwie tytułowej ekranu Opusa. Poniżej napisu „Format daty” znajdziesz cztery znaczniki pozwalające wybrać różne sposoby wyświetlania. Obok każdego (w nawiasie) widoczna jest przykładowa data przedstawiona sposobem, który uruchamia umieszczony obok znacznik. Dzięki temu od razu wiesz jakie ma działanie dana opcja. ● Ustawienia różne Opcje opisane zbiorczo jako „Ustawienia różne” pozwalają decydować o kilku dodatkowych funkcjach programu. Pierwszą jest „Zegar 12-godzinny”, którego wybranie - wtedy pole będzie zakreślone - spowoduje zamianę sposobu wyświetlania godziny z 24na 12-godzinny. Jeśli chcesz przywrócić poprzedni format, wyłącz ten znacznik. Możesz także spowodować, aby liczby przedstawiane przez Opusa w listerach lub na listwach tytułowych miały kropki oddzielające wartości tysięcy od setek (np. 1.000, 1.000.000 itd.). Jest to przydatne m.in. przy porównywaniu wielkości plików wyrażonych w bajtach, gdyż rozmiary poszczególnych pozycji są bardziej czytelne. 155 Szczególnym ustawieniem jest opcja „Używaj substytutów nazw”. Jeśli ją wyłączysz, niektóre opisy dat w listerach takie jak „Dzisiaj”, „Wczoraj” czy „Poniedziałek” będą zastępowane konkretnymi datami. Funkcja ta może Ci się użyteczna jeśli chcesz ujednolicić oznaczenia dat w listerach. ● Ustawienia trybu wyświetlania Opus pozwala ustawiać tryb wyświetlania ekranu, na którym pracuje. Oznacza to, że możesz decydować o takich kwestiach jak rozdzielczość ekranu czy ilość dostępnych kolorów. Sytuacja jest najbardziej klarowna, gdy uruchomiłeś Opusa na ekranie Workbencha. Jest to również domyślna sytuacja, jeśli Opus jest zainstalowany tak, by w pełni zastąpił Workbencha. Wówczas większość ustawień znajdujących się na stronie „Tryb wyświetlania”, jest niedostępna, a parametry ekranu można kontrolować za pomocą programu „ScreenMode”, który znajduje się w katalogu „Prefs” na dysku systemowym. Aktywna jest tylko lista zawierająca nazwy aktualnie dostępnych trybów wyświetlania. Znajdziesz na niej dwie specjalne pozycje: „Workbench:Użyj” oraz „Workbench:Powiel”. Wybranie pierwszej z nich powoduje wyświetlanie Opusa na ekranie Workbencha. Druga działa w ten sposób, że program zostanie uruchomiony na oddzielnym ekranie o analogicznych parametrach do Workbencha. Każde inne ustawienie spowoduje wyświetlenie Opusa na jego własnym ekranie w wybranym trybie wyświetlania. Pozostałe ustawienia strony „Tryb wyświetlania” są identyczne z funkcjami systemowych preferencji „ScreenMode”. Ramki o nazwie „Szerokość” i „Wysokość” pozwalają wpisywać własne rozmiary ekranu. Może być to przydatne, gdy standardowe tryby wyświetlania nie odpowiadają Twoim potrzebom. Pamiętaj, że jeśli chcesz wpisać nietypowe wartości, musisz wyłączyć znaczniki opisane jako „Standard”. Nieco niżej znajdziesz suwak „Kolory”. Za jego pomocą możesz ustawić ilość kolorów możliwych do wyświetlenia na ekranie. Nieznanym na Workbenchu ustawieniem jest ramka „Czcionka”. Znajdujący się obok niej przycisk uruchomi okno wyboru kroju czcionki, która stanie się domyślnym krojem używanym przez ekran Opusa. Opcja ta działa tylko wtedy, gdy program jest uruchomiony na własnym ekranie, w przeciwnym razie czcionki są uzależnione od ustawień systemowego programu preferencji „Font”. 156 ● Ustawienia palety kolorów (strona „Paleta”) Opus pozostawia pod kontrolą do szesnastu kolorów z palety barw aktualnego ekranu. Pierwsze cztery oraz ostatnie cztery kolory są używane przez system operacyjny do wyświetlania takich elementów jak okna, ramki i przyciski. System nie ustawia jednak żadnych z góry określonych kolorów, poza pierwszymi czterema lub ośmioma. To, że na ekranie widać różnokolorowe elementy jest zasługą uruchomionych programów, które przydzielają sobie same odpowiednie kolory w miarę potrzeb podczas pracy. Za pomocą Opusa możesz samodzielnie ustawić potrzebne Ci kolory na stałe. Wówczas będziesz zawsze pewien, że ekran będzie używał określonego koloru do wyświetlenia wybranych elementów. Pamiętaj jednak, że Twoje własne kolory będziesz mógł określić tylko wtedy, gdy uruchomisz Opusa na ekranie w przynajmniej szesnastu kolorach. Może także zdarzyć się sytuacja, w której za pomocą ustawień palety nie będziesz mógł wybrać żadnego koloru. Oznacza to, że uruchomiłeś programy, które cały czas używają wszystkich kolorów z dostępnej palety barw. Siłą rzeczy żaden kolor nie pozostaje wtedy wolny. W takim przypadku dobrym rozwiązaniem jest wyłączenie zbędnych programów lub zwiększenie ilości kolorów na ekranie przez wybór innego trybu wyświetlania. Jeżeli Opus nie będzie miał możliwości przydzielenia kolorów bez szkody dla innych programów, może spowodować to niepożądane skutki w wyświetlaniu niektórych elementów. Jeżeli korzystasz z większej ilości kolorów niż 256 (8-bitów), zwykle nie ma konieczności ustawiania własnych. Dotyczy to przede wszystkim posiadaczy kart graficznych, które pozwalają ustawić tryb o ilości kolorów 32 tys. (15-bitów), 65 tys. (16bitów) lub 16,7 mln (24-bity). 157 ● Ustawienia różne W innych programach niż Opus zdarza się, że jeśli chcesz skorzystać z przycisku lub innego pola znajdującego się w oknie, musisz wcześniej je uaktywnić. W tym celu trzeba najechać wskaźnikiem na wybraną opcję i dwa razy nacisnąć lewy klawisz. Za pierwszym razem okno staje się aktywne, a dopiero za drugim uruchamiasz opcję. W Opusie istnieje możliwość uaktywniania przycisków znajdujących się w panelach lub Menu Start bez wcześniejszego uaktywniania okna. Możesz jednak przywrócić standardową sytuację. W tym celu musisz wyłączyć znacznik opisany jako „Przyciski myszki zawsze aktywne”. Znajdziesz go na stronie „Różne”. Inne ustawienia tej strony pozwalają spowodować, aby Opus nie prosił o potwierdzenie chęci wyłączenia go. Taką sytuację możesz spowodować przez wybranie (czyli zakreślenie) znacznika o nazwie „Kończ pracę bez potwierdzania”. Możesz uruchomić specjalny sposób poszukiwania plików za pomocą listera. Jeśli wyświetlisz katalog zawierający dużą ilość plików, może być Ci trudno znaleźć właściwą pozycję. Wówczas naciśnij na klawiaturze klawisz z literą, od której rozpoczyna się poszukiwana nazwa. Spowodujesz przewinięcie zawartości listera do pierwszej pozycji rozpoczynającej się od tej litery. Tak jest znacznie łatwiej. Możesz jednak jeszcze bardziej usprawnić swoją pracę. Wybierając na stronie „Różne” znacznik „Wybieranie plików z klawiatury” otworzysz sobie możliwość wpisywania dowolnej ilości liter, od których rozpoczyna się nazwa pliku. Zawartość listera będzie przewijana do pierwszej pozycji zawierającej wpisaną nazwę lub jej fragment. W podobny sposób możesz wyświetlać nazwy katalogów, musisz jednak jednocześnie trzymać klawisz SHIFT. Kolejną możliwością, standardowo włączoną jest „Rozpoznawanie typów plików”. Opcja ta musi być aktywna jeśli chcesz, aby program pokazywał okno pozwalające znajdować opisy typów plików odpowiadające nowym, nieznanym danym. W przeciwnym razie zostanie jedynie wyświetlona zawartość pliku. Mechanizm rozpoznawania danych przez Opusa omówiliśmy w rozdziale „Typy plików”. Dzięki ustawieniom „Różne” możesz również przyspieszyć nieco wyświetlanie okien Opusa. Pozwala na to znacznik o nazwie „Thin Gadget Borders”. Jego funkcja polega na tym, że wyświetla wszystkie przyciski używając cienkich ramek. Pozwala do niejednokrotnie przyspieszyć wyświetlanie okien, co może być ważne, jeśli nie posiadasz karty graficznej, a chcesz używać ekranu z większą ilością kolorów (np. 128). 158 Kolejne opcje to ustawienia szybkości wyświetlania pod-menu. Masz możliwość podania czasu opóźnienia w jednostkach odpowiadających pięćdziesiątym częściom sekundy. Pod-menu pojawi się po tym czasie. Odpowiednią liczbę pozwala wpisać ramka opisana jako „Popup Delay”. Możesz również ustawić maksymalną ilość pozycji menu związanego z plikami i katalogami w obrębie listera. Chodzi o opcje, które zostaną dodane po wybraniu funkcji „Otwórz używając”. Do tego celu służy ramka o nazwie „Maximum 'Open With' Entries”. Najciekawszym ustawieniem strony „Różne” jest możliwość wybierania, jakie napisy mają pojawić się na listwie tytułowej Opusa. Do ich wybierania przeznaczona jest ramka znajdująca się w dolnej części okna - „Custom Screen Title”. Na listwie tytułowej pojawi się tekst, który w niej wpiszesz. Do tekstu możesz wstawiać różne wartości, jak np. rozmiar wolnej pamięci czy wersję Twojego systemu operacyjnego. Służy do tego mały przycisk, który znajduje się obok ramki, po lewej stronie. Aby umieścić na listwie odpowiednią wartość należy podać tzw. znaki specjalne, czyli litery lub ich kombinacje odpowiadające konkretnym informacjom. Gdy wybierzesz przycisk widoczny obok ramki „Custom Screen Title”, na ekranie pojawi się okno, w którym wyświetlony zostanie opis znaków specjalnych (czyli kodów), jak na następnej ilustracji: Po lewej stronie widać listę znaków, a po prawej – ich objaśnienia. Jeśli wybierzesz dowolną pozycję, a potem skorzystasz z przycisku „Ok”, znak zostanie automatycznie wstawiony w ramce tam, gdzie znajduje się kursor. Możesz wstawiać wiele kodów i tym razem nie muszą być one oddzielone znakiem SPACJI, choć Opus domyślnie wstawia odstęp po wybraniu każdego znaku. Wśród wielu możliwości ciekawostką jest możliwość przedstawiania faz księżyca (opcja „%pm”). 159 Możesz także stosować dodatkowe znaki wpływające na styl wyświetlania ilości pamięci, które nie są ujęte w widocznym oknie. Pamiętaj, że w tym przypadku ważna jest pisownia małymi lub WIELKIMI literami. Do dyspozycji masz następujące możliwości: k - ilość pamięci będzie pokazywana w kilobajtach, zamiast w bajtach, a część ułamkowa będzie pomijana, na przykład: %ffk K - ilość pamięci będzie pokazywana w kilobajtach, zamiast w bajtach, natomiast część ułamkowa zostanie przedstawiona w zaokrągleniu do jednego miejsca po przecinku, na przykład: %fmK m - ilość pamięci będzie pokazywana w megabajtach, zamiast w bajtach, bez części ułamkowej, na przykład: %ffm M - ilość pamięci będzie pokazywana w megabajtach, zamiast w bajtach, część ułamkowa zostanie przedstawiona w zaokrągleniu do jednego miejsca po przecinku, na przykład: %fmM S - „inteligentny” sposób przedstawiania pamięci, w zależności od jej ilości pokazywana będzie automatycznie w bajtach, kilobajtach lub megabajtach, a część ułamkowa w zaokrągleniu do jednego miejsca po przecinku s – jak wyżej, lecz część ułamkowa zostanie odrzucona % - program będzie pokazywał, jaki procent pamięci jest wolny %cs – pokazuje ilość wolnej pamięci na karcie graficznej pracującej pod kontrolą pakietu „Picasso96” lub „CyberGraphX”. KLAWISZE WYWOŁUJĄCE Opusa możesz obsługiwać nie tylko myszką. Wszystkie jego funkcje działają za pomocą klawiatury. Być może zauważyłeś, że niektóre litery w wyrazach stanowiących opis przycisków są podkreślone. Wybranie klawiszy z takimi literami powoduje efekt identyczny jak wybranie przycisku za pomocą myszki. W podobny sposób możesz obsługiwać menu. Po prawej stronie nazwy każdej opcji znajdziesz literę oraz stylizowany znak „A”. Oznacza to, że jeżeli naciśniesz klawisz PRAWA AMIGA oraz tę literę, osiągniesz taki sam efekt, jak wybranie danej pozycji menu. 160 Program pozwala także na dodawanie własnych funkcji uruchamianych za pomocą klawiszy lub ich kombinacji. Nic nie stoi na przeszkodzie abyś używał kombinacji klawiszy zamiast np. paneli przycisków. Do zarządzania ustawieniami takich funkcji przeznaczone jest specjalne okno, które pojawia się po wybraniu opcji „Klawisze wywołujące” z menu górnego „Ustawienia”. Główną część okna zajmuje lista funkcji przypisanych do kombinacji klawiszy. Napisy po lewej stronie to nazwy nadawane przez użytkownika, natomiast napisy po prawej są kombinacjami klawiszy, które odpowiadają przypisanym nazwom. W połączeniu nazywane są „klawiszami wywołującymi” lub „skrótami klawiaturowymi”. Kombinacje klawiszy mogą być „globalne” albo „lokalne”. Do pierwszych możesz mieć dostęp nie tylko pod Opusem, lecz w całym systemie operacyjnym. Drugie działają tylko wtedy, gdy aktywnym programem jest Opus. Do ustawiania charakteru kombinacji przeznaczony jest znacznik umieszczony w dolnej części okna, opisany jako „Wywołanie globalne”. Aby był aktywny na liście najpierw musi zostać wybrana pozycja. ● Edycja istniejących klawiszy wywołujących Klawisze wywołujące mają przypisane określone funkcje. Jeśli na widocznej liście masz zdefiniowane kombinacje, możesz zmieniać ustawienia poszczególnych pozycji. Wystarczy najechać na nazwę wskaźnikiem myszki i dwukrotnie szybko nacisnąć lewy klawisz. Spowoduje to uruchomienie edytora funkcji, którego obsługa jest szczegółowo opisana w rozdziałach „Typy plików” oraz „Opus i AmigaDOS”. 161 ● Tworzenie nowych klawiszy wywołujących Aby utworzyć własną kombinację klawiszy i przypisać do niej funkcję, musisz wybrać przycisk „Dodaj”, a potem wpisać nazwę w ramce umieszczonej pod listą „Elementy”. Następnie naciśnij klawisz ENTER, a okno edytora funkcji zostanie otwarte automatycznie. Za jego pomocą definiujesz zarówno kombinację klawiszy, jak i funkcję do wykonania. Zwróć uwagę, że nie musisz pamiętać wyrazów, które zastępują klawisze specjalne takie jak SHIFT, HELP, ALT itp. Wystarczy, że naciśniesz konkretny klawisz, podczas gdy w ramce będzie znajdował się kursor. Odpowiednie określenie zostanie wstawione automatyczne. ● Zarządzanie utworzonymi wywołaniami Do zarządzania kombinacjami przeznaczone są przyciski umieszczone poniżej przycisku „Dodaj”. Są one następujące: Wstaw - wywołuje efekt podobny jak opcja „Dodaj”, tyle że wstawia nową pozycję przed aktualnie zaznaczoną na liście, a nie na jej końcu Powiel - tworzy dokładną kopię zaznaczonej pozycji wraz z ustawieniami okna „Edycja funkcji”. Kopia jest umieszczana na końcu listy. Skasuj – jego działanie polega na usunięciu z listy zaznaczonej pozycji. Edytuj - wywołuje taki sam efekt jak „dwuklik” na pozycji. Aby użyć przycisku „Edytuj” musisz najpierw zaznaczyć na liście interesującą Cię pozycję. Okno „Klawisze wywołujące” jest także wyposażone we własne menu górne. Dostępne w nim opcje są typowymi funkcjami, które umieszczone są w wielu programach dla Amigi. Menu zawiera następujące pozycje: ● Menu „Projekt” Nowy - po wywołaniu tej opcji ustawienia wszystkich klawiszy zostaną usunięte. Wcześniej jednak zwykle pojawi się okno z następującą informacją: 162 Aktualne przypisanie klawiszy ("hotkeys") zostało zmienione. Czy chcesz je zapisać? Możesz wybrać przycisk „Zapisz”, aby zapisać aktualne ustawienia na dysku albo „Skasuj”, aby je usunąć. Jak zwykle aby zrezygnować wybierz funkcję „Poniechaj” Otwórz - pozwala załadować ustawienia klawiszy z dysku. Możesz bowiem zapisywać całe ustawienia w wielu plikach i wymieniać je w razie potrzeby. Zapisz oraz Zapisz jako – obie pozycje umożliwiają zapisywanie ustawień klawiszy w formie pliku na dysku. Dzięki „Zapisz jako” możesz za każdym razem zdecydować o nazwie pliku, „Zapisz” powoduje natomiast zapisanie ustawień w tym pliku, z którego je załadowano. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy chcesz zapisać nowe ustawienia, które jeszcze nie zostały zapamiętane na dysku. Wtedy działanie obu funkcji będzie identyczne. Skończ - pozwala wyłączyć okno „Klawisze wywołujące”. ● Menu „Edycja” Ustawienia standardowe – daje możliwość przywrócenia domyślnych ustawień wybranych przez autorów Opusa. Funkcja ta może być przydatna, np. gdy popełniłeś błąd przy obsłudze programu i nie wiesz jak odwrócić działanie. Po załadowaniu ustawień „standardowych” możesz mieć pewność, że wszystkie funkcje będą działać prawidłowo, choć możliwe, że będziesz chciał na nowo zmodyfikować niektóre opcje. Ustawienia ostatnio zapisane - pozwala przywrócić ustawienia sprzed ostatnich zmian, które nie zostały jeszcze zapisane na dysku. Anuluj zmiany ustawień – zgodnie z nazwą opcja ta anuluje wszystkie wprowadzone zmiany. Przywraca taki stan, jaki zastałeś po pierwszym uruchomieniu okna „Klawisze wywołujące”. 163 SKRYPTY Opus pozwala przypisać dowolne funkcje różnym zdarzeniom, czyli operacjom, które mogą zostać wykonane, np. włożenie dyskietki do stacji. Umożliwia to okno „Skrypty”, z którego możesz skorzystać przez wybranie opcji o tej samej nazwie znajdującej się w menu „Ustawienia”. Okno jakie się pojawi jest bardzo podobne do okna edycji klawiszy wywołujących. Tutaj także główną część zajmuje lista, lecz dotyczy możliwych zdarzeń. Nie możesz zmieniać jej zawartości, gdyż ilość i rodzaj zdarzeń jest ściśle określona przez autorów programu. Masz możliwość natomiast skorzystać z przycisku „Edytuj” (lub dokonać „dwukliku” na wybranej pozycji), dzięki czemu będziesz mógł powiązać konkretne funkcje ze zdarzeniem na liście. Na ekranie pojawi się standardowy edytor funkcji, który opisaliśmy szczegółowo w rozdziałach „Opus i AmigaDOS” oraz „Typy plików”. Jego obsługa jest analogiczna z tą różnicą, że związany jest z obsługą zdarzeń Opusa. 164 PRACA Z IKONAMI 165 166 Ikony są specjalnym rozwiązaniem przyjętym przez twórców wielu systemów operacyjnych, w tym oczywiście systemu Amigi. Stanowią reprezentację graficzną plików i katalogów znajdujących się na nośnikach danych takich jak dyskietka, dysk twardy czy płyta CD. Pozwalają uruchamiać programy oraz używać wszelkiego rodzaju innych danych. Zawierają także niektóre informacje o rodzaju danych zapisanych na dysku lub określonych funkcjach programów. W trakcie przeglądania zawartości dysków na Workbenchu domyślnie wyświetlane są tylko ikony. Rozwiązanie to przyczynia się do większego porządku na dysku i pozwala użytkownikom mniej zaawansowanym nie przejmować się natłokiem informacji w oknach. W sensie technicznym w systemie Amigi ikony są także plikami, jednak szczególnego rodzaju. Mają znaczenie głównie pomocnicze, choć mogą jednocześnie wpływać znacząco na działanie funkcji programów. Aby jakakolwiek ikona spełniała swoje zadanie, musi zostać połączona z innym plikiem. Może to zostać wykonane na wiele sposobów, dzięki czemu ikony mają bardzo szerokie zastosowanie. Są także niezwykle elastycznym i wygodnym rozwiązaniem. W Opusie ikony nazywane są zdrobniale „ikonkami”. My jednak chcemy posługiwać się oficjalną terminologią, dlatego będziemy mówić o „ikonach”. Oczywiście oba określenia są wymienne. ● Okno „Informacje” Opus, podobnie jak Workbench, pozwala na edycję danych każdej ikony. Służy do tego nieco zmodyfikowane okno o nazwie „Informacje”. Wywołujemy je albo tak, jak w Workbenchu: przez zaznaczenie ikony oraz wybranie opcji „Informacje” z menu „Ikonki”, albo przez najechanie wskaźnikiem myszki na pozycję zawierają ikonę i wywołanie menu aktywnego. Kiedy już menu znajdzie się na ekranie - możesz z niego wybrać tę samą opcję, czyli „Informacje”. Wygląd okna informacyjnego będzie różny w zależności od rodzaju (typu) ikony. Najbardziej rozbudowana wersja zostanie wyświetlona w przypadku, gdy ikona będzie typu „Narzędzie” (ang. „Tool”), czyli przeznaczona jest do reprezentowania programów. W innych przypadkach okno „Informacje” będzie uboższe, ale zawsze zawierać będzie część elementów znanych z ikon „Narzędzi”. 167 ● Parametry ikony Możesz – tak jak na Workbenchu - zmieniać tzw. „argumenty” ikon, które nazywane są także „parametrami” lub „tooltypami” (ang. tooltype). Zawierają określone ustawienia programu, które przekazywane są mu w trakcie uruchamiania przy użyciu ikony. Zwróć uwagę na listę zaznaczoną na ilustracji: Każda pozycja na liście oznacza jeden argument. Jeśli znajduje się w nawiasie, oznacza to, że zostanie zignorowany przez program. Każdy argument może mieć charakter przełącznika, wówczas znaczenie ma tylko to, czy parametr jest włączony czy nie. Jeśli będzie ujęty w nawiasy - spowoduje to wyłączenie danej funkcji programu. Jeśli nie będzie w nawiasach, spowoduje to wybranie określonego ustawienia. Przykładem może być: EDIT. Istnieją jednak także argumenty, które mają konkretną wartość. W takim przypadku wskazują na nią przez znak równości „=”, na przykład: FILE=RAM:Disk.info. Jak łatwo się domyślić napis przed znakiem równości oznacza nazwę argumentu, a po znaku - jego wartość. Może być ona zarówno liczbowa, jak i tekstowa – zależy to od konkretnego argumentu. W ten sposób możesz łatwo rozpoznawać rodzaj „tooltypów” ikon. Przy wpisywaniu argumentów ikon trzeba zwrócić szczególną uwagę, gdyż jeśli pomylisz nawet jedną cyfrę lub literę, może nie być on uwzględniony. To samo dotyczy wszystkich znaków dodatkowych takich jak np. podkreślenie „_”. Parametry w większości przypadków nie zawierają także odstępów (znaków SPACJI), co ma związek ze sposobem ich rozpoznawania przez system operacyjny Amigi. Jeśli jednak zdarzy się sytuacja, że wartość danego argumentu zawiera odstęp, należy go zachować. 168 Zauważ także, że możesz wygodnie pracować z wieloma oknami „Informacje” wykorzystując „przenoszenie” elementów (ang. Drag-and-Drop). Jeżeli otworzysz dwa okna, będziesz mógł łatwo przenosić myszką pozycje pomiędzy ich listami parametrów. Wystarczy, że najedziesz wskaźnikiem myszki na pozycję zawierającą parametr i naciśniesz lewy klawisz. Następnie (nie puszczając przycisku) przenieś wskaźnik myszki wraz z „trzymaną” pozycją na listę w drugim oknie. Dzięki temu nie musisz przepisywać zawartości, co jest szczególnie wygodne w przypadku dłuższych i bardziej skomplikowanych argumentów, gdy łatwo o pomyłkę. ● Komentarz Powyżej listy zawierającej argumenty (parametry) znajduje się ramka, która pozwala odczytywać lub modyfikować komentarz. Może on np. opisywać, do czego przeznaczona jest ikona lub plik, z którym jest związana. Nie ma wpływu na działanie programu. ● Lokacja Ramka opisana jako „Lokacja” zawiera ścieżkę dostępu wraz z nazwą programu, na który wskazuje ikona. Oznacza to, że podwójne kliknięcie na ikonie spowoduje uruchomienie tego właśnie programu. ● Data i czas ostatniej zmiany Okno „Informacje” podaje również datę i godzinę ostatniej zmiany pliku związanego z ikoną. Informacje te możesz odczytać obok napisu „Ostatnia zmiana:”, który znajduje się w centrum okna. ● Atrybuty pliku Możesz też odczytywać i zmieniać atrybuty pliku. Wiedza o tym fakcie przyda Ci się przede wszystkim wtedy, gdy chcesz wykonywać różne operacje AmigaDOS. Szczegółowe informacje o atrybutach znajdziesz w rozdziale pod tytułem „Opus i AmigaDOS”. 169 Lista atrybutów pliku, z którym związana jest ikona znajduje się w prawym górnym rogu okna „Informacje”. Możesz swobodnie włączać i wyłączać poszczególne atrybuty poprzez najechanie na nazwę jednego z nich wskaźnikiem myszki i naciśnięcie lewego klawisza. Jak zwykle wybrana pozycja zostanie zakreślona po lewej stronie nazwy danego atrybutu. Oznacza to, że dany atrybut jest włączony. ● Grafika ikony Każda ikona zawiera przede wszystkim grafikę, którą widać w oknach zawartości katalogów, czyli w przypadku Opusa - w listerach. Jest ona wyświetlana w specjalnym polu umieszczonym na lewo od listy atrybutów. Przedstawia dwie grafiki dla każdej ikony. Domyślnie widać grafikę, która jest wyświetlana w oknach od razu po odczytaniu zawartości. Jeśli najedziesz na nią wskaźnikiem myszki i naciśniesz lewy klawisz, zobaczysz jak będzie wyglądała ikona „zaznaczona”. Wybranie w taki sposób ikony jest analogiczne do podświetlenia nazwy pliku, gdy włączony jest tryb listy nazw. Oczywiście okno „Informacje” pokazuje tylko wygląd grafiki. Aby korzystać z innych funkcji musisz „zaznaczyć” ikonę w listerze. Działa to podobnie jak na Workbenchu. Tak samo jak parametry, również grafikę możesz przenosić między poszczególnymi ikonami. Wykonujemy to analogicznie jak poprzednio, lecz musisz przenieść wskaźnik myszki z pola, gdzie widoczna jest grafika do takiego samego pola w drugim oknie. Po wykonaniu tej operacji pojawi się dodatkowe menu, w którym aktywne mogą być opcje „Copy Original Image”, „Copy NewIcons Image” oraz „Copy Both Images”. Funkcje te oznaczają trzy sposoby wstawienia grafiki ikony. Wybranie pierwszego spowoduje skopiowanie obrazu w standardowy sposób, w jaki system operacyjny Amigi zapisuje ikony. Druga opcja oznacza skopiowanie grafiki zapisanej w 170 ikonie typu New Icons. Jest to specjalny rodzaj ikon, których grafika może być zapisana obok standardowej, w jednym pliku. Omawiamy to szczegółowo w dalszej części podręcznika. Opcja trzecia to możliwość skopiowania obu grafik. Opus stara się rozpoznać rodzaj ikony i najczęściej do dyspozycji będziesz miał tylko jedną z wymienionych opcji. Należy ją wybrać. Jeśli jednak kopiujesz ikonę, która daje możliwość wybrania każdej opcji – wybierz „Copy Both Images”. Dzięki temu możesz być pewien, że cała grafika ikony zostanie skopiowana. Nie zawsze jest to jednak działanie pożądane, dlatego polecamy Ci lekturę części rozdziału „New Icons i Magic WB”. ● Informacje dodatkowe W lewym górnym rogu okna znajdziesz napisy „Bloków:” oraz „Bajtów:”. Liczby znajdujące się obok oznaczają rozmiar, które zajmuje na dysku plik związany z ikoną, wyrażony w bajtach lub tzw. „blokach”. Poniżej umieszczono ramkę opisaną jako „Stos:”. Pozwala odczytywać i zmieniać rozmiar tzw. „stosu”, jaki zostanie przydzielony programowi. Oba pojęcia są bezpośrednio związane z AmigaDOS, dlatego więcej na ich temat przeczytaj w rozdziale „Opus i AmigaDOS”. ● Program Ramka i przycisk o nazwie „Program:” zostaną umieszczone w oknie „Informacje” tylko wówczas, gdy wybrana ikona, będzie typu „Projekt” lub „Dysk”. Takie ikony reprezentują produkty działania innych programów. Mówiąc najprościej są to pliki zapisywane przez poszczególne programy, np. teksty, dokumenty czy grafiki. Wybranie przycisku umieszczonego obok napisu „Program:” spowoduje pokazanie okna wyboru, w którym będziesz mógł określić jaki program ma być połączony z ikoną. Jeżeli chcesz, aby dwuklik na ikonie spowodował automatycznie załadowanie programu, a do niego Twojego pliku, musisz poprzedzić nazwę ścieżką dostępu. W naszym przykładzie na poniższej ilustracji plik „LocalePL.guide” odczytywany jest przez systemową przeglądarkę „MultiView”. Przeanalizuj zawartość ramek „Lokacja:” oraz „Program:”. 171 Przedstawione powyżej możliwości pokrywają się z funkcjami podobnego okna, które można znaleźć na Workbenchu. Teraz zajmiemy się dodatkowymi funkcjami, które ukryte są w kolejnym menu. Nie jest ono od razu widoczne, lecz trzeba je uruchomić. W tym celu najedź wskaźnikiem myszki na grafikę ikony i naciśnij prawy klawisz. ● Edycja ikony Menu, które pojawi się na ekranie, pozwala na zmianę wyglądu ikony. Jeżeli czujesz w sobie talent grafika, możesz spróbować wprowadzić własne poprawki. Wystarczy, że wybierzesz z menu opcję „Edit”. Spowoduje to uruchomienie edytora, do którego zostanie automatycznie załadowana Twoja ikona. Domyślnie uruchamiany jest systemowy edytor ikon o nazwie „IconEdit”. Nie jest on jednak najbardziej wygodny, ani rozbudowany. Dlatego Opus daje możliwość wyboru innego programu. Wiele podobnych edytorów znajdziesz na Aminecie, zaglądając do katalogu „gfx”, a potem „edit”. Aby zmienić standardowy program skorzystaj z kolejnej opcji „Pick Editor”. Spowoduje to pojawienie się okna, gdzie w specjalnej ramce możesz wpisać nazwę programu (najlepiej wraz ze ścieżką dostępu). Dobrym przykładem jest program „Iconian”. 172 Zwróć uwagę, że zgodnie z informacją wyświetloną w oknie, jeżeli korzystasz z systemowego programu „IconEdit”, zakreślony musi zostać znacznik obok napisu „Send AppMessage”. Ma to związek z funkcjonowaniem programu. ● Typ (rodzaj) ikony Omawiane menu pozwala sprawdzić, jakiego typu jest ikona, dla której wyświetliłeś okno „Informacje”. Typ - czyli rodzaj ikony - określają opcje umieszczone poniżej pierwszej poziomej kreski licząc od góry menu. Obok jednej z opcji zawsze widoczna będzie czarna kropka. Wskazuje ona na rodzaj ikony. Ikona może mieć jeden z następujących typów: Urządzenie - przeznaczona dla dysków, Katalog - przeznaczona dla katalogów, Narzędzie - reprezentuje programy, Projekt - reprezentuje inne dane (np. dokumenty), Śmietnik - używana dla systemowego Kosza. ● Ramka i nazwa ikony Starsze wersje systemu operacyjnego Amigi (do 3.1) wyświetlają domyślnie ramki wokół grafik znajdujących się na ikonach. Aby się ich pozbyć trzeba skorzystać z dodatkowego oprogramowania. Nowe wersje systemu (3.5, 3.9, 4.0, 4.1) pozwalają włączać lub wyłączać ramki. Opus również został wyposażony w taką możliwość. Możesz to zrobić dla każdej ikony oddzielnie za pomocą opcji „Ramka ikonki”. Znajdziesz ją w oknie „Informacje”, gdy najedziesz wskaźnikiem na grafikę ikony (w górnej części okna) i naciśniesz prawy klawisz myszki. Jest możliwe również ustawienie tej funkcji dla wszystkich ikon na raz za pomocą ustawień „Środowisko”. Omawiamy to szczegółowo pod koniec rozdziału. Podobnie możesz zdecydować o wyłączeniu nazwy ikony. Służy do tego funkcja umieszczona poniżej opcji „Ramka ikonki” - oznaczona jako „Nazwa ikonki”. Zwróć uwagę na to, że obie opcje są włączone wówczas, gdy obok napisu znajduje się czarna kropka, a wyłączone - gdy kropki nie ma. Umieszczenie oraz 173 usunięcie kropki polega na najechaniu na opcję wskaźnikiem myszki oraz naciśnięciu lewego klawisza. Schemat działania jest podobny jak przy znacznikach. DODAWANIE IKON DO PLIKÓW I KATALOGÓW System operacyjny Amigi domyślnie wyświetla w oknach wyłącznie te pliki i katalogi, które są zaopatrzone w ikony. Jedną z metod uzyskania większego porządku na dysku może być zatem tworzenie ikon tylko dla niektórych danych. Ikona jest normalnym plikiem, możesz ją bez problemu skasować. Plik lub katalog, do którego należała stanie się niewidoczny, przynajmniej w trybie, w którym wyświetlane są tylko ikony. Działa to identycznie zarówno w Opusie, jak i na Workbenchu. Czasem jednak po usunięciu pliku zawierającego ikonę możesz chcieć ją przywrócić. W takiej sytuacji najprostszym sposobem jest wykorzystanie innej ikony zapisanej na dysku. Wymaga to wykonania wielu dodatkowych czynności i nie jest zbyt wygodne. Dlatego Opus posiada narzędzie do automatycznego dodawania ikon do pozycji zaznaczonych w listerze. Znajdziesz je w menu listera, które możesz wywołać przez wybranie przycisku oznaczonego strzałką skierowaną w dół (na linii stanu listera). Najpierw jednak musisz zaznaczyć pozycje, dla których chcesz dodać ikony. Po pojawieniu się menu odszukaj w nim opcję „Dodaj ikonkę” (ang. „Add Icon”). Po jej wybraniu menu zniknie, a dla wszystkich zaznaczonych pozycji zostaną automatycznie utworzone ikony odpowiednich typów. „NEW ICONS” I „MAGIC WB” Pakiety „New Icons” oraz „Magic WB” to dwa najpopularniejsze na Amidze systemy wyświetlania ikon. Ich instalacja powoduje automatyczną zmianę wyglądu ikon Twoim systemie oraz dostosowanie palety kolorów na ekranie do nowej grafiki. „New Icons” rozszerza dodatkowo funkcjonalność Workbencha, gdyż umożliwia ustawianie szczegółowych parametrów pokazywania ikon za pomocą programu preferencyjnego zapisanego w katalogu „Prefs” na dysku systemowym. 174 Ikony „Magic WB” mają charakterystyczny wygląd, inny niż standardowe ikony. Ich sposób zapisu jest jednak typowy dla systemu operacyjnego Amigi. Inaczej sprawa wygląda w przypadku ikon typu „New Icons”. Pakiet ten stosuje zupełnie nowy mechanizm. Grafika ikon jest dopisywana do oryginalnego pliku ikony, dzięki czemu możliwe jest wyświetlenie zarówno oryginalnego, jak i nowego wyglądu. Opus wykorzystuje te możliwości. Zawiera dodatkowe opcje przy kopiowaniu obrazów zawartych w ikonach, co omawialiśmy wcześniej. Pozwala również ustawiać szereg parametrów „nowych ikon”. Zostało to opisane w części rozdziału pod tytułem „Ustawienia środowiska”. W przypadku ikon pakietu „Magic WB”, ustawiane są specjalne kolory, dzięki którym ikony, a także cały pulpit nabiera nowego wyglądu. Program, jak i dodatkowa płyta CD „Directory Opus Plus”, zawiera szereg ikon i grafik przeznaczonych do wykorzystania na pulpicie pracującym w systemie barw „Magic WB”. Aby się o tym przekonać wystarczy porównać wygląd standardowego paska narzędzi listerów z wersją przeznaczoną dla „Magic WB”. Ikony umieszczone na pasku mogą mieć różny wygląd, lecz nie wpływa to na działanie poszczególnych funkcji. Spójrz na kolejną ilustrację: Opus zawiera narzędzia przeznaczone do kontroli nad ikonami typu New Icons. Zostały umieszczone w menu, które pojawia się po najechaniu wskaźnikiem na grafikę w oknie „Informacje” i naciśnięciu prawej klawisza myszki. Są widoczne jako cztery opcje na samym dole menu. Standardowo, aktywna jest opcja „Pokaż ikonkę NewIcons”. Po lewej stronie także czarną kropkę oznaczająca funkcję jako włączoną. Aby ją wyłączyć wystarczy najechać wskaźnikiem na nazwę opcji i nacisnąć lewy klawisz myszki. Wówczas kropka zniknie. W ten sposób można kontrolować obsługę systemu „New Icons” dla poszczególnych ikon. Funkcje te są dostępne tylko wówczas, gdy w Twoim 175 systemie jest zainstalowany pakiet „New Icons”, a zatem ikony tego rodzaju są odpowiednio rozpoznawane i wyświetlane. Sam pakiet możesz znaleźć na wielu płytach, a także jak zawsze pomocną dłoń podaje Aminet. Wystarczy zajrzeć do katalogu „util”, a potem „wb”. W starszych wersjach systemu AmigaOS do instalacji potrzebny jest jeszcze pakiet „Class Act”, który również jest dostępny na Aminecie pod nazwą „ClassAct2Demo.lha” (katalog „dev”, a potem „gui”, który należy zainstalować jako pierwszy. Jak już wspomnieliśmy, „nowe ikony” nie zastępują całkowicie standardowych, lecz dopisują do nich własne dane. W efekcie powstają ikony, które mogą być widoczne zarówno jako „New Icons”, jak i jako zwykłe ikony pulpitu. Plik może jednak zawierać wyłącznie ikonę typu „New Icons”, bez standardowej. W takiej sytuacji, jeżeli system nie będzie w stanie odnaleźć lub rozpoznać grafiki „nowej”, wyświetli mały, szary prostokąt. Jest to znak, że musisz zainstalować pakiet „New Icons”, tak jak to opisaliśmy wyżej. Możesz również wybrać, którą grafikę zapisaną w pliku ikony chcesz wyświetlić na pulpicie. Możliwość kontroli tej funkcji stwarza kolejno umieszczona opcja, oznaczona jako „Pokaż oryginalny obrazek”. Pozwala ona wyłączyć „New Icons” i spowodować wyświetlenie oryginalnej grafiki ikony, to znaczy tej, którą zawierała ikona przed zainstalowaniem „nowej”. Menu daje też możliwość całkowitego usunięcia grafiki z ikony. W tym celu musisz skorzystać z opcji, które zostały umieszczone w menu jako dwie ostatnie. Jedna z nick powoduje usunięcie grafiki wyświetlanej w trybie „New Icons”, druga – standardowej ikony Amigi. APP-IKONY Cechą charakterystyczną systemu operacyjnego Amigi są tzw. „app-ikony”. Jest to specjalny rodzaj ikon pojawiających się na pulpicie w trakcie pracy niektórych programów. Można więc w uproszczeniu powiedzieć, że są to „ikony aplikacji”. Na ogół sygnalizują fakt ikonifikacji danego programu, czyli czasowym schowaniu lub uśpieniu programu bez jego wyłączania. Dzięki temu możesz zaoszczędzić czas przeznaczony na ponowne uruchamianie. Innym zastosowaniem „app-ikon” - wykorzystywanym na przykład przez program „Wordworth” - jest możliwość łatwiejszego wczytywania plików utworzonych danym programem. Wystarczy, że „złapiesz” wskaźnikiem myszki ikonę projektu (dokumentu), a następnie przeniesiesz ją na „app-ikonę” trzymając lewy klawisz myszki. Opus rozwija możliwości działania takich ikon. Opiszemy to dalej. 176 Program zawiera kilka możliwości kontroli nad zachowaniem „app-ikon”. Zostały zgrupowane na stronie zatytułowanej „Emulacja WB” (ang. „WB Emulation”). Aby ją wyświetlić wystarczy że najedziesz wskaźnikiem myszki na taki napis umieszczony na liście po lewej stronie okna „Środowisko”. Następnie naciśnij lewy klawisz myszki. Strona zawiera cztery znaczniki. Każdy z nich włącza lub wyłącza odpowiednie ustawienie. Masz do wyboru następujące opcje: ● Wyłączenie wyświetlania app-ikon W tym celu wyłącz znacznik opisany jako „Wyświetlaj AppIkonki” (ang. „Display AppIcons”) ● Wyłączenie wyświetlania menu „Narzędzia” Aby to uzyskać postąp analogicznie jak powyżej z funkcją o nazwie „Wyświetlaj menu 'Narzędzia'” (ang. „Show 'Tools' Menu”). ● Wyświetlanie menu „Narzędzia” zamiast app-ikon Powoduje to sytuację, w której app-ikony nie są wyświetlane, a zamiast tego Opus dodaje odpowiednie opcje do menu „Narzędzia” (ang. „Tools”). Innymi słowy zamiast ikon w wymienionym menu pojawiają się odpowiednie opcje o analogicznych funkcjach. Służy do tego włączenie znacznika „Umieszczaj AppIkonki w menu Narzędzia”. 177 USTAWIENIA ŚRODOWISKA Pojęcie „środowiska” Opusa to mówiąc w skrócie wszystkie najważniejsze ustawienia programu. Aby uzyskać możliwość ich modyfikacji musisz wybrać opcję o tej samej nazwie, czyli „Środowisko”. Jest dostępna w menu górnym „Ustawienia”. Spowoduje to pojawienie się okna, w którym zgrupowanych jest wiele funkcji. Zwróć uwagę na wąską listę napisów znajdującą się po lewej stronie okna. Teraz interesować nas będą pozycje „Emulacja WB”, „Ikonki” oraz „Ustawienia ikonek”. ● Wyświetlanie „New Icons” Najedź wskaźnikiem myszki na napis „Ikonki” (ang. „Icon Display”) i naciśnij lewy klawisz. Spowodujesz pojawienie się strony zawierającej przyciski, za pomocą których możesz zmieniać ustawienia trybu wyświetlania ikon. Strona ta dotyczy przede wszystkim ustawień związanych z pakietem „New Icons”, o którym mówiliśmy wcześniej. Jeśli nie masz go zainstalowanego, opcje znajdujące się poniżej napisu „Ustawienia NewIcons” nie będą działać, mimo że mogą być aktywne. ● Włączenie i wyłączenie „New Icons” Pierwszy z widocznych znaczników odpowiada za włączenie lub wyłączenie trybu „nowych ikon”. Jeżeli go wyłączysz, wszystkie ikony tego typu przestaną być prawidłowo wyświetlane. Nie zobaczysz ich grafiki, a jedynie małe, szare kwadraty. 178 ● Tryb pracy dla kart graficznych Ważnym ustawieniem jest znacznik opisany jako „RTG Mode”. Należy go wybrać w sytuacji, gdy Opus ma pracować na komputerze z zainstalowaną dodatkową kartą graficzną (np. CyberVision 64/3D albo Picasso IV). ● Rozmazywanie Rozmazywanie (ang. dithering) jest specjalnym sposobem wyświetlania grafiki, który polega na takim ułożeniu punktów na ekranie, aby jak najwierniej odwzorować oryginalnie zastosowane barwy. Funkcja ta jest wykorzystywana głównie w przypadku pracy na ekranie o małej ilości kolorów (np. 16 lub 32). Z reguły im więcej kolorów dostępnych jest na pulpicie, tym mniejsze znaczenie ma technika „ditheringu”. ● Inteligentne wyświetlanie „New Icons” Jak napisaliśmy już wcześniej, ikony typu New Icons mają specjalną budowę. Zawierają grafikę widoczną w trybie „nowych ikon” oraz standardową - widoczną, gdy pakiet „New Icons” nie jest zainstalowany. Możesz spowodować, aby Opus wyświetlał „nową” grafikę TYLKO WTEDY, gdy ikona pozbawiona będzie danych standardowej ikony systemu Amigi. W tym celu trzeba skorzystać z opcji opisanej jako „Wyśw. NewIcons tylko w ostateczności”. GLOBALNE USTAWIENIA IKON Ustawienia dotyczące pakietu „New Icons” to tylko część ogólnych ustawień ikon, które oferuje Opus. Pozostałe funkcje dotyczą jednak wszystkich ikon, bez względu na to, jakiego są rodzaju. ● Etykiety ikon Każda ikona jest wyposażona w etykietę, czyli podpis znajdujący się pod grafiką. Zwykle jest to nazwa pliku, katalogu lub dysku, który dana ikona symbolizuje. Opus pozwala zdecydować o czcionce i kolorze etykiet. Rozróżnia przy tym, czy chodzi o pulpit czy o okna. Możesz więc ustawić inną czcionkę dla etykiet ikon umieszczonych na pulpicie, a zupełnie inną dla etykiet pojawiających się w oknach. Przyciski pozwalające 179 wybierać te ustawienia umieszczono na tej samej stronie, co ustawienia „New Icons”. Mowa o przyciskach umieszczonych poniżej napisu „Czcionka i kolor etykiet”, opisanych jako „Pulpit” oraz „Okna”. Zgodnie z nazwą, pierwszy umożliwia zmianę wyglądu etykiet ikon widocznych na pulpicie Opusa, a drugi – ikon wyświetlanych w oknach. Wybranie obu przycisków spowoduje pojawienie się okna wyboru kroju i koloru czcionki, takiego jak poniżej: Okno jest bardzo podobne do tego, w którym wybierasz czcionki używane na Workbenchu. Ma jednak kilka dodatkowych funkcji. W górnej części widoczna jest lista zawierająca nazwy krojów czcionek dostępnych w Twoim systemie. Po prawej stronie umieszczona jest druga lista, wyświetlająca rozmiary wybranych czcionek. Aby wybrać czcionkę najedź na nazwę kroju wskaźnikiem myszki i naciśnij lewy klawisz. Następnie przejdź do listy znajdującej się po prawej stronie i postąp analogicznie z rozmiarem, który Cię interesuje. Po wykonaniu tych czynności w ramce na samym dole okna pojawi się tekst pisany czcionką, którą wybrałeś. Tak będą wyglądały etykiety Twoich ikon. Jeśli wybierzesz kolejną czcionkę lub zmienisz rozmiar, tekst na dole okna zostanie automatycznie zaktualizowany. W środkowej części okna widoczne są kolorowe pola zgrupowane w dwóch rzędach, opisane jako „Tekst:” i „Tło:”. Pola umieszczone po prawej stronie pierwszego napisu umożliwiają wybranie koloru czcionki etykiet ikon. Pola znajdujące się poniżej – obok oznaczenia „Tło:” - dotyczą koloru tła, na którym wyświetlane będą etykiety. Aby wybrać kolor należy najechać wskaźnikiem myszki na kolorowe pole i nacisnąć lewy klawisz. Oba rzędy kolorów są od siebie niezależne. 180 Domyślnie etykiety ikon widoczne są na przezroczystym tle. Aby to zmienić musisz skorzystać z przycisku cyklicznego znajdującego się niżej, opisanego jako „Tryb”. Najedź na niego wskaźnikiem myszki i naciśnij lewy klawisz kilka razy, aż pojawi się napis „Tekst+tło”. Okno pozwala również na wybranie dodatkowych efektów. Możesz spowodować, że etykiety ikon będą posiadały cień lub widoczne będą same kontury wybranej czcionki. Funkcja pierwsza wymaga, aby w polu „Tryb” ustawić opcję nazwaną „Shadow”. Aby natomiast ustawić kontur czcionki, w tym samym miejscu wybierz pozycję „Outline”. Efekty te nie są widoczne na napisie w dolnej części okna, o ich działaniu możesz przekonać się dopiero w oknach Opusa. Po ustawieniu wszystkich interesujących Cię opcji wystarczy, że skorzystasz z przycisku „OK”, aby potwierdzić swój wybór. Możesz także zrezygnować ze zmian, wybierając opcję „Poniechaj” (ang. „Cancel”). Dalsze możliwości ustawień ikon znajdują się na oddzielnej stronie okna „Środowisko”. Aby ją wywołać powinieneś najechać wskaźnikiem myszki na napis „Ustawienia ikonek” (ang. „Icon Settings”), który znajdziesz na liście po lewej stronie okna. Gdyby napis był niewidoczny, przewiń zawartość korzystając ze strzałek umieszczonych przy lewym brzegu, powyżej przycisku z napisem „Zapisz”. Interesująca nas strona wygląda tak jak na ilustracji poniżej: Jak widać dostępna jest lista kilkunastu funkcji. Każdą z nich możesz włączać i wyłączać na podobnej zasadzie, jak opisywane wcześniej znaczniki. Różnicę stanowi fakt, że opcje wyświetlone są w bardziej skondensowanej formie. Aby włączyć wybraną funkcję należy najechać wskaźnikiem na jej nazwę i nacisnąć lewy klawisz myszki. Nazwa zostanie podświetlona i po chwili oznaczona po lewej stronie. Jeżeli dana opcja jest zakreślona, oznacza to, że jest aktywna. 181 ● Buforowanie ikon Opcja „Buforuj ikonki” (ang. „Cache icon images”) przyspiesza wyświetlanie ikon w trybach listera oznaczonych jako „Ikonki” oraz „Ikonki i narzędzia”. Jeśli jednak stwierdzisz, że przeszkadza Ci to w pracy, możesz ją wyłączyć. Może się bowiem zdarzyć, że niektóre modyfikacje ikon nie będą od razu uwzględniane. Ustawienie to jest sprawdzane wyłącznie podczas uruchamiania Opusa. Dlatego jeżeli je zmienisz, będziesz musiał wyłączyć Opusa i uruchomić go ponownie, aby zmiana była aktywna. ● Przekolorowanie ikon Program domyślnie dokonuje operacji tzw. przekolorowania ikon 8-kolorowych. Polega to na zamianie ich barw tak, aby używały pierwszych i ostatnich czterech kolorów palety dostępnej na ekranie. Opcja „Przekolorowuj ikonki” (ang. „Remap icon images”) pozwala to zmienić. ● Ramki ikon Kolejną ważną funkcją jest „Wyświetlaj ramki ikonek” (ang. „Icon borders on by default”). Powoduje ona włączenie ramek dla WSZYSTKICH ikon. Możesz też kontrolować ramkę każdej ikony oddzielnie. W tym celu użyj menu dostępnego po naciśnięciu prawego klawisza myszki na grafice ikony w oknie „Informacje”. Omawialiśmy je wcześniej. Jeśli opcja „Wyświetlaj ramki ikonek” jest niewidoczna, musisz przewinąć zawartość listy przy użyciu przycisków ze strzałkami znajdujących się w dolnym prawym rogu okna „Środowisko”. ● Pełna przezroczystość Jeśli zdecydujesz się na wyłączenie ramek ikon, ich wygląd może pozostawiać wiele do życzenia. Tło pozbawione ramki nie zawsze wygląda estetycznie. W takiej sytuacji znacznie lepszy efekt spowoduje ikona pozbawiona również tła. Opus pozwala usunąć takie niewygodne tło za pomocą wybrania opcji „Pełna przezroczystość” (ang. „Borderless icons are fully transparent”). Powoduje ona wyświetlanie ikon bez ramek wraz z ustawieniem systemowego koloru „zero” przezroczystego na całej ikonie zamiast tylko na brzegach. Przyspiesza to również ładowanie ikon z dysku. Kolor zero to pierwszy dostępny kolor w palecie barw na ekranie i to od niego zależy przezroczystość ikon. 182 ● Wyświetlanie strzałek na „skrótach” Opus domyślnie wyświetla małą strzałkę na tzw. „wyjętych” ikonach, to znaczy na tych, które umieściłeś na pulpicie za pomocą opcji „Wyjmij” z menu górnego „Ikonki” lub menu dostępnego po najechaniu na ikonę wskaźnikiem myszki i naciśnięciu prawego klawisza. Takie ikony są także nazywane „skrótami”. Wyświetlanie strzałki możesz kontrolować za pomocą opcji o nazwie „Wyśw. strzałkę na wyjętych ikonkach” (ang. „Show arrow on left-out icons”). ● Położenie ikon zgodne z Workbenchem Opus zapisuje inaczej niż Workbench informacje o położeniach ikon i okien na pulpicie. Dlatego jeśli będziesz chciał skopiować do innego komputera ikonę zawierającą dane o zapamiętanej pozycji, przyda Ci się opcja o nazwie „Położenie ikonek zgodne z WB” (ang. „Use Workbench icon positions”). Dzięki temu program zapisze w ikonach informacje o ich położeniu w sposób rozpoznawany przez Workbencha. W efekcie ikona wyświetli się w odpowiednim miejscu niezależnie od tego na jakim pulpicie ją użyjesz. ● Dzielenie długich nazw Jest dostępna również funkcja dzielenia długich nazw ikon na kilka linii tekstu. Ułatwia to ułożenie na pulpicie, jest to także w wielu przypadkach bardziej estetyczne rozwiązanie. Aby długie nazwy były dzielone, powinieneś skorzystać z opcji „Dziel długie nazwy” (ang. „Force split of long labels”). Po jej włączeniu w sytuacji, gdy nazwa ikony zajmie więcej niż 1,5 raza jej szerokości, zostanie podzielona na kilka linii. Nazwy dzielone są w miejscach odstępów, znaków przestankowych lub wielkich liter. Jeżeli nazwa nie będzie zawierać takich znaków, nie zostanie podzielona. ● Ikony bez etykiet Opcja „Ikonki bez nazw” (ang. „Allow icons with no labels”) pozwala używać ikon całkowicie pozbawionych etykiet. 183 ● Przechwytywanie wywołania programu „More” Ikony związane z plikami zawierającymi tekst z reguły wywołują przeglądarkę tekstu, bardzo często jest to program o nazwie „More”. Możesz oczywiście skorzystać z innego programu. W tym celu normalnie musiałbyś ręcznie zmienić wpis w polu „Program” znajdującym się w oknie „Informacje” każdej ikony. Jednak dzięki opcji oznaczonej jako „Przechwytuj wywoł. programu 'More'”, Opus zamiast załadować „More” uruchomi własną przeglądarkę tekstu. Jest ona dużo bardziej rozbudowana i wygodna w obsłudze, omówiliśmy ją w rozdziale „Dane tekstowe”. ● Przenoszenie ikon Opus zawiera dwie możliwości prezentacji ikon w trakcie ich przenoszenia za pomocą wskaźnika myszki. Jest to nazywane tzw. „przerysowywaniem”. Za włączenie lub wyłączenie dostępnych funkcji odpowiada opcja „Quick icon dragging”. Jeżeli będzie aktywna, przerysowywanie ikon zajmie nieco więcej czasu, ale ikona wygląda lepiej w czasie jej przenoszenia. Ma to szczególne znaczenie jeśli używasz wolniejszej Amigi i zauważyłeś zwolnienia w pracy. W takiej sytuacji wyłącz omawianą opcję, a program zacznie używać metody szybszej. ● Przewijanie okien Starsze wersje Workbencha domyślnie nie przewijają zawartości okien wyświetlających ikony w sposób płynny, lecz następuje to skokowo. Zawartość okna zostaje odświeżona dopiero, gdy przesuniesz pasek przewijania. Podobnie zachowuje się domyślnie Opus. Autorzy programu stworzyli jednak możliwość płynnego przewijania zawartości listera znajdującego się w trybie „Ikonki” lub „Ikonki i narzędzia”. Do aktywacji tej możliwości przeznaczona jest opcja o nazwie „Real-time icon scrolling”. Pamiętaj, że w zależności od szybkości Twojej Amigi, może to znacznie spowolnić wyświetlanie ikon. ● Usuwanie pozycji ikon Jak wspomnieliśmy wcześniej, Opus zapisuje informacje o położeniach ikon w inny sposób niż Workbench. Użycie opcji oznaczonej jako „Usuń położenie ikonek DOpusa” lub „Usuwanie pozycji ikonek” (ang. „Remove Opus icon positions”) spowoduje 184 skasowanie własnych informacji o położeniu ikony. Zwróć uwagę na to, że ze względu na różnicę w zapisie danych, jeśli utrwaliłeś wcześniej położenie ikony na Workbenchu, informacje te nie zostaną utracone, lecz Opus nie będzie z nich korzystał. ● Specjalne kopiowanie ikon Program w wersji 5.5 posiadał specyficzną metodę kopiowania ikon, która pozwalała osiągnąć zgodność z wieloma innymi, również starszymi programami. Mechanizm ten może czasem powodować niepożądane efekty, dlatego w wersji Magellan II (czyli 5.8) możesz go zmienić. W tym celu skorzystaj z opcji o nazwie „Kopiowanie ikonek” (ang. „Smart icon copying”). ● Automatyczne wykonywanie operacji na ikonach Przy używaniu różnych funkcji w listerach ustawionych w trybie nazw (czyli „Lista plików”), może się zdarzyć, że pominiesz pliki zawierające ikony. Aby zapobiec takiej możliwości masz możliwość automatycznego wykonywania wszystkich operacji także na ikonach. Wystarczy, że wybierzesz opcję „Wykonuj operacje także na ikonkach”, a program będzie tego pilnował. ● Automatyczne zaznaczanie ikon Ta funkcja działa podobnie do poprzedniej, lecz dotyczy samej operacji zaznaczania plików w listerze ustawionym w trybie nazw. Jeżeli włączysz opcję „Zaznaczaj ikonki automatycznie”, po zaznaczeniu pozycji w listerze Opus samoczynnie znajdzie odpowiadający plik ikony i zostanie on również zaznaczony. Dzięki temu nie musisz ręcznie sprawdzać, czy wszystkie ikony zostały wybrane. IKONY DOMYŚLNE System operacyjny Amigi udostępnia wiele interesujących funkcji dotyczących ikon. Wśród nich warto wyróżnić możliwość definiowania tzw. „ikon domyślnych” (ang. „default icons”). Dzięki nim żadna pozycja na dysku nie pozostanie bez swojej reprezentacji graficznej, nawet jeśli nie posiada zapisanej ikony. System wyświetli ikonę „domyślną”, czyli zapisaną wcześniej jako wzór dla danego rodzaju pliku lub katalogu. Nastąpi to jednak tylko w wypadku wybrania opcji „Pokaż wszystkie” z pod-menu 185 „Pokazuj jako” (menu górne o nazwie „Lister”). Domyślne ikony umieszcza się w katalogu o nazwie „sys” na dysku systemowym, wewnątrz katalogu o „Env-archive”, który z kolei znajduje się w katalogu „Prefs”. Skąd system „wie”, dla jakich obiektów przeznaczona jest domyślna ikona? Decyduje o tym jej nazwa. Spójrz na poniższy przykład: Def_disk.info - ikona domyślna dla dysków Def_Trashcan.info - ikona domyślna dla systemowego Kosza. Definiowanie domyślnych ikon jest operacją zajmującą sporą ilość pamięci. Zawartość „sys” jest bowiem kopiowana do pamięci w trakcie startu systemu i cały czas w niej przechowywana. Można to zmienić przez oddzielne programy, ale nie zawsze jest to wygodne. Stąd Opus daje Ci do ręki alternatywną możliwość definiowania domyślnych ikon. Umożliwiają to funkcje opisów typu plików, o których przeczytasz więcej w rozdziale „Typy plików”. Wyjaśnimy to na przykładzie utworzenia domyślnej ikony dla grafiki w formacie JPEG. W tym celu musisz wykonać następujące czynności: ➀ Znajdź kilka plików, których nazwy kończą się na „.jpeg” lub „.jpg”. Otwórz nowy lister i wyświetl w nim zawartość katalogu zawierającego te pozycje. ➁ Otwórz okno „CLI Opusa”. W listerze zaznacz przynajmniej jedną pozycję, a w oknie „DOpus 5 CLI” wpisz: CREATEFILETYPE. ➂ Na ekranie pojawi się okno zatytułowane „Tworzenie opisu typu pliku”. W prawym górnym rogu znajdziesz ramkę zawierającą napis „Untitled”. Najedź na nią wskaźnikiem myszki i naciśnij lewy klawisz. Wpisz: JPEG lub JPG. ➃ Teraz wybierz przycisk „Edytuj”. Znajdziesz go w lewym dolnym rogu okna. Na ekranie zostaną wyświetlone dwa okna opisane tak jak przed chwilą wpisałeś. Pierwsze z nich powinno być podobne do poniższego: 186 ➄ Najedź wskaźnikiem na ramkę opisaną jako „ID” oraz naciśnij lewy klawisz myszki. Analogicznie wpisz tu JPEG lub JPG. Wybierz przycisk „Użyj” widoczny w lewym dolnym rogu okna. Okno zostanie zamknięte. ➅ Teraz zajmij się pozostałym oknem, jak na ilustracji: ➆ Po prawej stronie znajdziesz pole opisane jako „Ikonka domyślna”. Poniżej widoczny jest przycisk „Wybierz ikonkę”. Wybierz go za pomocą myszki. Spowoduje to wyświetlenie okna wyboru. ➇ Znajdź dowolny plik zakończony na „.info” i również go wybierz. Następnie skorzystaj z przycisku „OK” w dolnej części okna. Jeśli wykonasz to prawidłowo w polu „Ikonka domyślna” zobaczysz grafikę ikony. ➈ Teraz wystarczy, że na liście opisanej jako „Zdarzenia” najedziesz wskaźnikiem na napis „Dwuklik” i dwukrotnie szybko naciśniesz lewy klawisz myszki. Dzięki temu wyświetlone zostanie okno edytora funkcji, którego obsługę opisaliśmy w rozdziale „Typy plików”. Jego użycie nie jest jednak absolutnie konieczne, gdyż domyślne ikony zostały już zdefiniowane. 187 ● Menu dla ikon domyślnych Bez względu na to, czy zdefiniowałeś domyślną ikonę za pośrednictwem opisu typu plików w Opusie, czy w sposób opisany wcześniej, możesz dodać własne opcje do menu ikony, które nazywamy menu aktywnym lub kontekstowym. Należy przez to rozumieć opcje menu, które pojawiają się po najechaniu wskaźnikiem na ikonę i naciśnięciu prawego klawisza myszki. Edycja menu jest także możliwa za pomocą okna opisywanego w poprzednim przykładzie (ilustracja w punkcie 6.). W jego centrum znajdziesz listę opisaną jako „Menu ikonki” (ang. „Icon Menu”). Aby dodać nową opcję, wybierz przycisk „Dodaj”. Zostanie ona utworzona jako ostatnia w menu. Uruchomiony zostanie również edytor funkcji, który pozwoli Ci określić, jaką operację ma realizować tworzona opcja. Opisaliśmy go w rozdziałach „Opus i AmigaDOS” oraz „Typy plików”. Okno edytora zawiera w tym przypadku dodatkowe pole „Etykieta”, w którym musisz wpisać nazwę nowej opcji menu. Zaznaczyliśmy je na ilustracji: Po ustawieniu funkcji należy oczywiście wybrać przycisk „Użyj”, a okno edytora zostanie zamknięte. Jeżeli chcesz zmodyfikować istniejącą już opcję, w poprzedni oknie na liście „Menu ikonki” wybierz odpowiednią pozycję, a następnie użyj przycisku „Edytuj”. W taki sam sposób niepotrzebną już opcję możesz usunąć za pomocą przycisku „Skasuj”. 188 PRACA Z DYSKAMI 189 190 Dyski na pulpicie Opusa są z reguły widoczne w formie ikon. Może dziwić Cię, że jest ich kilka, gdy posiadasz tylko jeden twardy dysk. Spowodowane jest to faktem, że dysk można podzielić na wiele części zwanych „partycjami”. Każda z nich jest traktowana jako odrębny dysk. Specjalnym rodzajem dysku jest „Ram Dysk” (ang. „RAM Disk”). Ma on podobną formę, ale przeznaczony jest on do przechowywania danych tylko tymczasowo. Jest utworzony w pamięci operacyjnej, lecz zachowuje się podobnie do zwykłego dysku. Jego zawartość jest jednak kasowana po wyłączeniu lub zresetowaniu Amigi. Ponadto nie są dostępnie dla niego wszystkie funkcje, jakie można uruchamiać w przypadku dysków. Na pulpicie widoczne są także dyskietki. Jeżeli włożysz dowolną do stacji, na ekranie zostanie wyświetlona nowa ikona. Podobnie dzieje się z płytami CD. Pulpit zawiera reprezentację graficzną wszystkich urządzeń podłączonych do komputera. Na ich ikonach możesz wykonywać wiele różnych operacji. INFORMACJE O DYSKU Najprostszą funkcją jest wyświetlenie informacji o dysku. Opcję przeznaczoną do tego celu znajdziesz w menu górnym o nazwie „Menu użytkownika” (ang. „User Menu”) , które opisywaliśmy wcześniej. Będzie to pierwsze menu licząc od prawej strony. Wybierz na nim pozycję o nazwie „Disk Info”. Dostarcza ona informacji o tzw. „dysku systemowym”, czyli tym, z którego uruchomiłeś system operacyjny. Często nazywa się on „System”, choć może mieć inną dowolną nazwę. W wyniku wybrania opcji „Disk Info” na ekranie pojawi się nowe okno. Ważnym elementem jest napis umieszczony po wyrazie „Status:” lub „Stan:” (ang. „State:”). W przypadku prawidłowej pracy dysku, powinnno znajdować się tu określenie „Do odczytu/Zapisu” (ang. „Read/Write”). Jeżeli mamy do czynienia z płytą CD napis powinien głosić: „Tylko do odczytu” (ang. „Read only”). Jeżeli natomiast w tym polu znajdziesz komunikat „W uporządkowaniu” (ang. „Validating”), będzie to oznaczać, że system porządkuje dysk, na którym powstał błąd zapisu. Jest to na ogół połączone z intensywną pracą dysku. Powinieneś wtedy poczekać na zakończenie pracy, a następnie ponownie sprawdzić pole o nazwie „Status:”. Jeśli wszystko przebiegło poprawnie powinieneś znowu zobaczyć napis „Do odczytu/Zapisu”. Jeśli jest inaczej, to znak, że system operacyjny nie jest w stanie samodzielnie naprawić powstałego błędu i musisz skorzystać z oddzielnego programu, jak na przykład „AmiBack Tools” czy „Disk Salv”, który znajdziesz na Aminecie. 191 Jeśli potrzebujesz uzyskać informacje o innych dyskach niż systemowy, skorzystaj z opcji „Informacje o dysku” (ang. „Disk Info”). Znajdziesz ją w menu górnym o nazwie „Ikonki” (ang. „Icons”). Wcześniej musisz wybrać interesującą Cię ikonę na pulpicie. Zwróć uwagę, że okno pozwala także zmienić jego nazwę dysku. Służy do tego ramka obok napisu „Nazwa” (ang. „Name”) na samej górze okna. Nazwa dysku może być dowolna. Pamiętaj, aby po dokonaniu zmian wybrać przycisk z napisem „OK”, który znajdziesz w lewym dolnym rogu okna. W przeciwnym razie nowa nazwa nie zostanie zapisana. KOPIOWANIE DYSKÓW ● Kopiowanie przez przenoszenie ikon Najłatwiejszym sposobem skopiowania jednego dysku na drugi jest przeniesienie wskaźnikiem ikony jednego na ikonę drugiego. Ważne jest jednak, ze kopiowane dyski muszą być tego samego typu, w innym przypadku taka operacja nie powiedzie się. Nie można więc w ten sposób skopiować np. dyskietki na twardy dysk, płyty CD na twardy dysk czy dyskietki MS-DOS na dyskietkę w formacie Amigi. Jeżeli sprobujesz uruchomić kopiowanie, którego Opus nie będzie w stanie zrealizować, wyświetlona zostanie informacja jak poniżej: Dyski nie są tego samego typu i nie mogą zostać skopiowane. ● Kopiowanie za pomocą menu użytkownika Drugą metodą kopiowania dysków jest skorzystanie z opcji i o nazwie „Kopiowanie dysku” (ang. „Diskcopy”), która dostępna jest w „Menu użytkownika” (ang. „User menu”). Jest to nieco trudniejsze, ale daje większe możliwości. Pozwala automatycznie zmieniać nazwę skopiowanego dysku, a także dokonać kopiowania z weryfikacją, czyli sprawdzeniem poprawności zapisu. Wykonana kopia nie ma takiej samej nazwy jak oryginał, lecz zmienioną przez dodanie do oryginału początku „Copy_of_”, dzięki temu zawsze wiesz, który dysk był źródłowy. 192 ● Wybieranie dysku źródłowego Po wybraniu opcji „Kopiowanie dysku” na ekranie pojawi się okno o tej samej nazwie. W celu skopiowania jednego dysku na drugi, najpierw wybierz nazwę dysku źródłowego, czyli tego, Z KTÓREGO ma być wykonana kopia. Pozwoli Ci na to lista o nazwie „Z dysku” zawierająca nazwy dysków dostępnych w systemie. Na ilustracji wybraliśmy kopiowanie dyskietki z wbudowanej stacji „DF0:” do zewnętrznej stacji dyskietek, czyli urządzenia „DF1:”. Określenia widoczne w oknie są podobne do poniższych: DH0:, WHD0: - nazwy twardych dysków lub ich części (partycji), CD0:, CD1: - nazwy napędów CD-ROM, DF0:, DF1: - nazwy stacji dyskietek, ZIP:, ZIP0: - nazwa dyskietek typu ZIP, PC0:, PC1: - nazwy dyskietek MS-DOS (komputerów PC). Aby dokonać wyboru najedź wskaźnikiem myszki na nazwę dysku na liście „Z dysku” i naciśnij lewy klawisz. Pozycja zostanie zakreślona, a na liście znajdującej się po prawej stronie wyświetlone zostaną urządzenia możliwe do użycia. Opus sprawdza bowiem, na jakie urządzenie możesz skopiować dysk, w związku z czym pozycje listy o nazwie „Na dysk” zmieniają się w zależności od Twojego wyboru. Natomiast lista po lewej stronie zawsze zawiera nazwy wszystkich urządzeń dostępnych w systemie. 193 ● Dysk docelowy Jak wspomnieliśmy, bezpośrednio po wybraniu dysku do skopiowana, program umieści go na liście o nazwie „Dysk docelowy”. Wyświetli również odpowiadające mu pozostałe urządzenia, o ile oczywiście są dostępne w systemie. Nazwa zostanie zakreślona. Teraz możesz od razu wybrać przycisk „Skopiuj” dostępny w lewym dolnym rogu okna, a operacja kopiowania zostanie rozpoczęta. ● Informacje o dysku Poniżej omówionych list znajdziesz długą ramkę. Po wybraniu nazwy dysku źródłowego Opus umieszcza w niej informację o nazwie konkretnego dysku, po przecinku zaś - liczbę oznaczającą ilość zajętego miejsca. Zwróć uwagę, że o ile nazwa urządzenia (czyli napędu) zawsze jest taka sama (np. „CD0:”), o tyle tutaj zostanie wyświetlona nazwa dysku, czyli np. „AmigaOS3.9”, którą można zmieniać. Dlatego może się zdarzyć, że zobaczysz dwie podobne lub nawet identyczne pozycje, jednak ZAWSZE będą odnosić się do różnych napędów. ● Kopiowanie z weryfikacją Pomiędzy listami znajdziesz dwa znaczniki. Górny opisany jest jako „Weryfikacja” i jest domyślnie zaznaczony. Oznacza to, że podczas kopiowania sprawdzana będzie poprawność zapisu danych na dysku docelowym. Spowalnia to cały proces, ale daje pewność poprawnego przebiegu. Możesz oczywiście zrezygnować z weryfikacji i przyspieszyć pracę, ale musisz wtedy liczyć się z ewentualnymi błędami zapisu, szczególnie jeśli kopiujesz dyskietki. ● Kopiowanie ze zmianą nazwy Kopia dysku może mieć zmienioną nazwę w stosunku do oryginału. Opcja ta nie zawsze jest wskazana, jednak czasem warto oznaczyć dysk w sposób, który nie pozwoli pomylić dysków. Do włączania zmiany nazwy po skopiowaniu przeznaczony jest dolny znacznik opisany jako „Zmień nazwę”. Zwróć również uwagę, że okno „Kopiowanie dysku” jest przydatne przede wszystkim do wykonywania kopii tzw. nośników wymiennych takich jak dyskietki. Kopiowanie twardych dysków omawianą metodą nie jest zbyt wygodne, chyba że korzystasz ze specjalnych dysków z wymiennymi napędami 194 (np. „SyQuest”). W innych przypadkach, aby skopiować twardy dysk, będziesz musiał mieć dwa dyski lub dwie partycje o dokładnie identycznej objętości. Nie jest to ani często spotykane ani komfortowe, dodatkowo w przypadku pomyłki może powodować trudne do przewidzenia skutki. Dlatego jeżeli chcesz skopiować dane znajdujące się na dysku, lepiej po prostu skopiuj konkretne pliki i katalogi za pomocą listerów, tak jak zostało to opisane wcześniej. Warto też wspomnieć, że wiele dyskietek może być zapisanych w sposób nie odpowiadający standardom AmigaDOS. Dotyczy to szczególnie starszych gier, gdzie stosowane były inne sposoby zapisu danych. Wykorzystując własne procedury zapisu i odczytu można bowiem przyspieszyć wykonywanie operacji. Możliwe jest też uzyskanie większej objętości dyskietki lub większy stopień kompresji danych. Jeżeli znajdziesz taką dyskietkę, zostanie ona potraktowana przez system, a w konsekwencji również przez Opusa, jako „błędna”. Gdy spróbujesz odczytać dane uzyskasz komunikat „To nie jest dysk DOS-u” (ang. „Not a DOS disk”). Aby uzyskać dostęp należy dyskietkę wczytać po zresetowaniu Amigi lub skorzystać z odpowiedniego programu albo sterownika. Opus umożliwia kopiowanie takich dyskietek, jednak siłą rzeczy bez opcji zmiany nazwy. Po wybraniu przycisku „Skopiuj” Opus wyświetli nowe okno zawierające pasek postępów. Widać go poniżej napisu „Kopiuję dysk”. To co w tej sytuacji widać na ekranie odzwierciedla operację kopiowania dysku do pamięci. Pasek pokazuje jaka część operacji została już wykonana. W każdej chwili możesz przerwać kopiowanie, przez wybranie przycisku „Przerwij”, który znajdziesz po prawej stronie. Po zakończeniu tego etapu zobaczysz okno zawierający napis „Włóż dysk docelowy do urządzenia” oraz nazwę, którą wybrałeś na początku. Musisz teraz wymienić dyski. Po zamianie wybierz przycisk „Kontynuuj”. Ponownie zobaczysz okno z paskiem postępów. Jeżeli natomiast chcesz przerwać kopiowanie, wybierz drugą opcję - „Poniechaj”. Jeśli w trakcie wykonywania operacji okaże się, że w Twoim komputerze nie starczy pamięci na skopiowanie całego dysku od razu, będzie on kopiowany częściami. W takim wypadku program kilka razy na przemian będzie wyświetlał okna z napisem: Włóż dysk docelowy do urządzenia... oraz Włóż dysk źródłowy o urządzenia... 195 Za każdym razem, gdy pojawi się okno z takim komunikatem, powinieneś przełożyć dyski zgodnie z wyświetloną informacją. Jeżeli natomiast kopiujesz dyski w dwóch oddzielnych urządzeniach (np. z jednej stacji dyskietek na drugą), komunikaty takie nie będą wyświetlane. FORMATOWANIE DYSKÓW Formatowanie to specjalny proces, którego zadaniem jest przygotować czysty dysk lub dyskietkę do pracy z systemem operacyjnym. Operację tę należy przeprowadzić w dwóch sytuacjach: jeśli chcesz używać zupełnie nowego dysku, wcześniej nie używanego przez nikogo, lub gdy chcesz definitywnie usunąć z dysku wszystko, co było na nim wcześniej zapisane. W przypadku twardego dysku nie można od razu przystąpić do formatowania. Konieczne jest wcześniejsze przygotowanie do pracy za pomocą programu „HDToolbox”, który znajdziesz w katalogu „Tools” na dysku systemowym. Możesz też użyć innego podobnego programu, których kilka znajdziesz na Aminecie (np. „HDInstTool”). W innym przypadku dysk nie będzie widoczny jako napęd do sformatowania. Nie uda Ci się także sformatowanie takiego urządzenia jak „CD0:”, gdyż odnosi się do płyty CD w trybie odczytywania danych. Zapisywanie płyt CD należy wykonywać innym oprogramowaniem jak np. „MakeCD”. Do formatowania dysków przeznaczone jest specjalne okno Opusa zatytułowane „Formatowanie”. Jest to pierwsza opcja w omawianym już „Menu użytkownika” - oznaczona jako „Format”. Podobnie, jak w przypadku kopiowania dysków, po lewej stronie znajdziesz listę wszystkich napędów, na którym można przeprowadzić operację formatowania. Niszczy to wszystkie dane zapisane na dysku, operacji tej nie można odwrócić. Dlatego zanim sformatujesz jakikolwiek dysk zastanów się czy na pewno jest to koniecznie. 196 Formatowanie powinieneś rozpocząć od zaznaczenia na liście napędu przeznaczonego do sformatowania. Potem możesz wypełnić pole „Nazwa”. Jeżeli tego nie zrobisz dysk otrzyma nazwę „Pusty” lub „Empty” zależnie od wersji językowej Twojego Opusa. Nazwę w każdej chwili później możesz zmienić. Poniżej pola „Nazwa” znajdziesz przyciski typu znacznik, które pozwolą Ci uruchomić bardziej zaawansowane opcje formatowania. ● System zapisu plików Pierwszy ze znaczników opisany jest jako „Fast File System”. Umożliwia wybranie systemu zapisu plików jaki zostanie zainstalowany na dysku. Nowe wersje systemów operacyjnych Amigi używają właśnie „Fast File System”, dlatego znacznik jest domyślnie zaznaczony. Jeśli chcesz odczytywać dysk pod kontrolą systemu operacyjnego starszego niż wersja 2.0 – wyłącz ten znacznik. W takiej sytuacji dysk będzie używał systemu „Old File System”, dzięki czemu rozpozna go każda Amiga. ● Tryb międzynarodowy Kolejny znacznik o nazwie „Tryb międzynarodowy” określa funkcję pozwalającą systemowi operacyjnemu prawidłowo pracować z nazwami plików i katalogów zawierającymi znaki narodowe. W przypadku języka polskiego są to litery utworzone przez dodanie znaków diakrytycznych, jak na przykład „ą”, „ę”, „ś”, itp. ● Buforowanie katalogu Jeśli korzystasz z systemu operacyjnego w wersji co najmniej 3.0, możesz korzystać z opcji tzw. „buforowania” katalogu. Dzięki temu komputer nieco szybciej odczytuje zawartość dysku. Różnica w prędkości nie jest duża, lecz może być widoczna przy katalogach zawierających dużą ilość małych plików. Buforowanie jest związane ze zmniejszeniem pojemności jaką można wykorzystać na dysku, lecz może to mieć praktyczne znaczenie jedynie na dyskietkach. Należy także wziąć pod uwagę, że nie wszystkie programy diagnostyczne oraz naprawcze poprawnie pracują z twardymi dyskami sformatowanymi z włączoną opcją buforowania. 197 ● Dysk startowy Kolejną funkcją jest „Dysk startowy”. Ma ona znaczenie tylko w przypadku dyskietek AmigaDOS. Jeśli włączysz ten znacznik, po sformatowaniu dyskietki Opus zainstaluje na niej niezbędne oprogramowanie, które pozwoli automatycznie wystartować z niej system operacyjny oraz inne zapisane programy. Ma to znaczenie, gdy chcesz korzystać z dyskietek bez twardego dysku. Program, który jest zapisywany na dyskietce nazywamy „bootblockiem” i znajduje się na pierwszych dwóch sektorach dyskietki. ● Śmietnik Na dysku może być założony tzw. „Śmietnik” zwany też systemowym „Koszem”, czyli specjalny katalog, w którym umieszczać będziesz pliki i katalogi przeznaczone do skasowania. Aby skorzystać z tej opcji powinieneś zakreślić znacznik opisany jako „Załóż śmietnik”. ● Weryfikacja Podobnie jak w kopiowania dysków, weryfikacja przy formatowaniu również oznacza sprawdzenie poprawności zapisu na dysku. Opisaliśmy to wcześniej. ● Informacja o dysku Okno „Formatowanie” zawiera ramkę przeznaczoną do wyświetlania informacji o dysku. Została umieszczona poniżej listy zawierającej dostępne napędy. Pierwsza liczba informuje o ilości ścieżek na dysku, następna – o ilości bajtów danych zapisanych na jednej ścieżce, natomiast ostatnia dotyczy ilości zajętego miejsca na dysku. ● Szybkie formatowanie Po wybraniu wszystkich potrzebnych ustawień wybierz przycisk „Formatuj”. W ten sposób rozpoczniesz proces formatowania dysku, co może potrwać kilka lub nawet kilkanaście minut. Aby zyskać na czasie możesz wybrać przycisk opisany „Form. szybko”, co spowoduje rozpoczęcie procesu tzw. „szybkiego” formatowania. Trwa to znacznie krócej, ale dane nie są wtedy zapisywane na całym dysku. Może się więc zdarzyć, że dysk będzie zawierał uszkodzone sektory, których Opus nie odnajdzie. 198 Dlatego opcję „szybką” stosuj raczej w ostateczności i wyłącznie w odniesieniu do pewnych dysków. W trakcie formatowania na ekranie pojawi się okno, które znasz z operacji kopiowania dysków. Teraz jednak będzie ono opisane: „Formatowanie”. Funkcja przycisku „Przerwij” oraz paska postępów jest identyczna jak opisana wcześniej. W ramce przeznaczonej do wyświetlania informacji może pojawić się również poniższy komunikat: Dysk jest zabezpieczony przed zapisem! Jeżeli formatujesz dyskietkę oznacza to, że musisz ją odbezpieczyć za pomocą mechanicznego przełącznika. W przypadku dysku twardego może to mieć kilka przyczyn, m.in. dysk być on zabezpieczony za pomocą systemowego polecenia „LOCK”. W takim wypadku musisz wybrać opcję „Wykonaj polecenie” dostępną w menu górnym „Opus”, a następnie w ramce wpisać polecenie: lock NAPĘD off, gdzie w miejscu „NAPĘD” wpisz nazwę napędu, którą wybrałeś w oknie „Formatowanie”, np. lock DH1: off. Potem naciśnij klawisz ENTER i spróbuj ponownie sformatować dysk. Użycie polecenia „LOCK” jest konieczne rzadko, ale niektóre programy korzystają z tej funkcji, dlatego jeśli napotkasz problemy – warto to sprawdzić. WYŚWIETLANIE IKON NAPĘDÓW Opus, podobnie jak Workbench, wyświetla ikony wszystkich dysków podłączonych do komputera. Pozwala też ukrywać przed użytkownikiem ikony niektórych urządzeń (napędów). Do tego celu służą opcje dostępne w ustawieniach, konkretnie strona o nazwie „Pulpit”. Aby ją wyświetlić, wybierz z menu „Ustawienia” opcję „Środowisko” (ang. ”Environment”). Następnie z listy znajdującej się po lewej stronie okna, wybierz pozycję „Pulpit”. 199 Główną część strony zajmuje lista urządzeń oraz odpowiadających im nazw dysków. Jeśli najedziesz wskaźnikiem na dowolną pozycję listy i naciśniesz lewy klawisz myszki, spowodujesz zaznaczenie tej pozycji. Ikona napędu, którego nazwę wybrałeś, nie będzie wyświetlana na pulpicie. Nie spowoduje to jednak ograniczenia w dostępie do urządzenia. W dalszym ciągu będzie figurowało na liście napędów, którą możesz wywołać przez najechanie wskaźnikiem myszki na dowolny punkt pulpitu oraz podwójne kliknięcie lewym klawiszem. Zwróć uwagę, że w górnej części okna widoczny jest duży przycisk cykliczny z napisem „Nie wyświetlaj ikonek napędów”. Jeżeli go użyjesz dostępna stanie się druga opcja - „Dyski ukryte (tylko błędne dyski)”. Dzięki niej możesz inteligentnie ukrywać ikony urządzeń, tzn. będą one niewidoczne TYLKO wtedy, gdy system operacyjny nie będzie w stanie ich odczytać (np. będą nie sformatowane lub uszkodzone). Po przełączeniu opcji na przycisku cyklicznym zmieni się również stan zaznaczonych pozycji na liście umieszczonej niżej. Dla obu funkcji możesz bowiem wybierać urządzenia oddzielnie, choć ich lista wyświetlana jest cały czas w tym samym miejscu. Obie funkcje są od siebie niezależne. Podobna funkcja umieszczona jest na stronie „Emulacja WB”, również w oknie „Środowisko”: 200 Znajdziesz tu znacznik opisany jako „Nie wyświetlaj błędnych dysków” - ujęty w ramkę na powyższej ilustracji. Jeśli go wybierzesz, dyski przestaną być wyświetlane na pulpicie. Analogicznie do opcji poprzedniej, cały czas będziesz mógł mieć do nich dostęp, ale ikony nie będą widoczne. Dzięki temu możesz mieć pewność, że wszystkie wyświetlone ikony dotyczą dysków prawidłowo przygotowanych do pracy. 201 202 DANE TEKSTOWE 203 204 Tworzenie tekstów jest jednym z najczęstszych zastosowań komputera. Teksty tworzą zarówno mało zaawansowani użytkownicy, jak i programiści. Istnieje wiele rodzajów danych tekstowych. Opus jest przystosowany do pracy z najpopularniejszym z nich. Mamy na myśli najzwyklejszy tekst, jaki można stworzyć na komputerze. Często bywa określany jako tzw. „czysty” tekst lub w formacie ASCII. Dotyczy to plików, które można tworzyć takimi programami jak na przykład: systemowy „ED”, „Cygnus Editor”, „GoldED”, „AmiTekst Pro”, „Blacks Editor”, „ProgED” i wiele innych. Dane tekstowe są wykorzystywane również przez sam system operacyjny. Plikami tekstowymi są skrypty ARexxa, pliki pozwalające systemowi rozpoznawać różne urządzenia, sekwencje startowe dysków i wiele innych. Osoby trudniące się składem publikacji bardzo często tworzą teksty najpierw jako „czyste”, a dopiero potem przekształcają je na dokument przeznaczony dla odpowiedniego programu. Do plików tekstowych należą także strony WWW (internetowe) oraz poczta elektroniczna. Znaczenie plików tekstowych trudno zatem przecenić, wykorzystuje je na co dzień prawie każdy użytkownik komputera. Opus posiada wbudowane mechanizmy i udogodnienia przeznaczone do pracy z tekstem. PRZEGLĄDARKA TEKSTU Podstawową funkcją jest fakt, że program samodzielnie odróżnia pliki tekstowe od pozostałych. Jeżeli po wykonaniu dwukliku na pozycji w listerze zobaczysz okno z podobne do poniższego: 205 znaczy to, że masz do czynienia z plikiem tekstowym lub podobnym. Okno nazywane jest zgodnie ze swoim przeznaczeniem „przeglądarką tekstu” i jest bardzo wygodnym narzędziem. Można z niego skorzystać także wtedy, gdy Opus wyświetli okno jak poniżej: Komunikat ten co prawda oznacza, że Opus nie rozpoznał rodzaju pliku, ale może się zdarzyć, iż mimo to plik ten będzie czytelny w przeglądarce tekstu. Dlatego spróbuj go podejrzeć wybierając przycisk „Wyświetl” (ang. „Read”). Na początek opiszemy opcje, które możesz zobaczyć na pierwszy rzut oka po uruchomieniu przeglądarki. Są to typowe przyciski przewijania, widoczne w formie strzałek, które znasz już np. z listerów. Mają tutaj identyczne zastosowanie. Pozwalają przewijać zawartość pliku w sytuacji, gdy tekst nie jest w całości widoczny na ekranie. Ważną funkcję ma pasek stanu przeglądarki, który widać poniżej: Zawiera on następujące informacje, w kolejności od lewej do prawej: nazwę odczytanego pliku, datę utworzenia pliku, ilość linii tekstu, objętość pliku (zwykle pokrywa się z ilością znaków tekstu), nazwę trybu pracy przeglądarki (omówimy to dalej) rozmiar tzw. „tabulatora”. 206 Ostatnia z wymienionych informacji widoczna jest obok napisu „tab=”. Jest to liczba, w naszym przykładzie „8”. Oznacza ilość znaków odstępu, która odpowiada jednemu znakowi. „tabulatora”, czyli specjalnego klawisza pozwalającego wprowadzić od razu więcej niż jeden znak odstępu. Klawisz ten znajduje się ponad klawiszem CTRL (CONTROL). Ilość znaków odstępu, które odpowiadają tabulatorowi możesz wybierać za pomocą ustawień przeglądarki. ● Ustawianie rozmiaru okna Najłatwiejszą operacją do wykonania w przeglądarce tekstu Opusa jest ustawienie rozmiarów okna. Możesz je zmienić korzystając ze standardowego przycisku zmiany wielkości, wyróżnionego na ilustracji strzałką: Każda zmiana rozmiarów okna zostanie automatycznie zapamiętana. Po wyłączeniu przeglądarki tekstu i ponownym jej użyciu, okno będzie miało ustawione wcześniej rozmiary. Co więcej, zostanie wyświetlone w tym samym miejscu, w którym je pozostawiłeś. ● Przeszukiwanie tekstu Przeglądarka wyposażona jest również w bardzo użyteczną funkcję przeszukiwania tekstu wyświetlonego w oknie. Po odnalezieniu fragmentu, zostaje on podświetlony, a przeglądarka sama wyświetla odpowiednią część pliku. Aby można było przeszukiwać tekst, musisz skorzystać z menu górnego „Plik”, w którym z dostępna jest opcja o nazwie „Szukaj”. Po jej wybraniu, w centralnym miejscu okna wyświetlone zostanie kolejne, mniejsze okno. Na samej górze będzie wyposażone w ramkę przeznaczoną do wpisywania poszukiwanego tekstu. Będzie widoczny kursor. 207 Możesz teraz przystąpić do wpisywania tekstu, który chcesz odnaleźć. Potem wystarczy wybrać przycisk „Ok” lub nacisnąć klawisz ENTER. Okno przeznaczone do przeszukiwania tekstu zostało wyposażone w cztery znaczniki. Ustawienie każdego z nich uruchamia dodatkowe możliwości. Standardowo wybrany jest znacznik „DUŻE = małe”, co powoduje, że Opus nie rozróżnia, czy stosujemy WIELKIE czy małe litery. Możesz to zmienić przez wyłączenie tego znacznika. Zauważ, że program standardowo wyszukuje podany tekst, nawet jeśli jest on fragmentem dłuższego wyrazu. Jeżeli Ci to nie odpowiada możesz sprawić, że tekst zostanie odnaleziony tylko wtedy, gdy będzie oddzielnym słowem. W takim wypadku powinieneś ustawić włączony znacznik opisany jako „Tylko całe słowa”. Domyślnie tekst jest przeszukiwany od początku pliku. Za pomocą przycisków przewijania możesz wpływać wpływać na miejsce, od którego rozpocznie się szukanie. Wystarczy, że przewiniesz tekst do innego fragmentu. Inną możliwością jest przeszukiwanie tekstu wstecz - od tyłu do początku. Aby stało się to możliwe ustaw przeglądarkę na końcu tekstu, a potem wybierz znacznik „Szukaj wstecz”. Przeglądarka tekstu pozwala także korzystać z tzw. filtrów AmigaDOS. W tym celu wybierz znacznik o nazwie „Znaki zastępcze”. Od tego momentu możesz używać znaków zastępujących tekst, podobnie jak przy zaznaczaniu plików i katalogów w listerze. Opisaliśmy to w rozdziale „Lister”. Możesz na przykład wpisać: #?ówka, co spowoduje wyszukanie w tekście wszystkich wyrazów zakończonych na „ówka”. Oczywiście Opus znajduje zawsze tylko pierwszy wyraz identyczny z poszukiwanym, ale bardzo łatwo możesz wyszukać następne. Wystarczy wybrać opcję „Znajdź następny” z menu górnego o nazwie „Plik”. Ten sam efekt spowoduje naciśnięcie klawisza N lub wybranie kombinacji klawiszy PRAWA AMIGA, SHIFT oraz R. 208 ● Tworzenie kopii pliku tekstowego Plik tekstowy, którego zawartość pokazuje przeglądarka może być łatwo skopiowany w dowolne miejsce na dysku. Gdy wybierzesz opcję „Zapisz jako” z menu górnego „Plik”, Opus wyświetli typowe okno wyboru, które pozwoli Ci wskazać katalog oraz nazwę pliku, pod którą zapisany zostanie tekst. ● Drukowanie tekstu Przeglądarka posiada również bogate możliwości wydruku wyświetlonego tekstu. Proces ten jednak różni się od drukowania w programach graficznych lub procesorach tekstu. Opus korzysta z tzw. trybu tekstowego, czyli czcionek wbudowanych w Twoją drukarkę. Jeżeli korzystasz z drukarki nowszego typu możliwe, że stosowane będą czcionki umieszczone w jej sterowniku, dalej jednak kroje będą ściśle określone. Może się też zdarzyć, że Twoja drukarka nie posiada polskich znaków narodowych lub w ogóle pozbawiona jest trybu tekstowego. Wtedy wszystko zależy od sterownika zainstalowanego w systemie. Popularnym rozwiązaniem w takim przypadku jest pakiet „Turbo Print”. Zaletą wydruku w trybie tekstowym jest większa szybkość w stosunku do trybu graficznego, gdzie możesz swobodnie wybierać czcionki oraz inne elementy, które mają znaleźć się na papierze. Do drukowania służy opcja o nazwie „Wydrukuj”, którą możesz znaleźć w tym samym menu górnym „Plik”. Jej użycie nie prowadzi jednak od razu do wydrukowania tekstu. Przedtem pojawi się okno, w którym możesz ustawić kilka użytecznych parametrów: 209 Jakość wydruku Pierwszą dostępną funkcją jest przycisk cykliczny „Jakość” pozwalający ustawić jakość wydruku. Masz dwie możliwości: „Draft” lub „Jakość listowa”. Wydruk w pierwszym w tych trybów jest gorszy, jednak pozwala oszczędzać tusz lub toner drukarki. Może być z powodzeniem stosowany do wydruków próbnych. Odstęp między liniami Opus pozwala również ustawiać odstęp między poszczególnymi liniami. W tym celu skorzystaj z kolejnego przycisku - „Odstęp” Można skorzystać z opcji: „6 LPI” lub „8 LPI”, czyli odpowiednio - 6 lub 8 linii na cal. Gęstość druku Gęstość druku objawia się bardziej lub mniej „rozwlekłymi” czcionkami, w praktyce oznacza określenie odstępów między literami. Program pozostawia do Twojej dyspozycji trzy rodzaje czcionek w kolejności od najmniej do najbardziej ścisłego pisma: „Pica”, „Elite” oraz „Fine”. Wybieramy je przy użyciu przycisku oznaczonego jako „Gęstość”. Pamiętaj, że konkretny kształt krojów czcionek zależy od typu drukarki lub zainstalowanego sterownika. Marginesy i tabulator Okno wydruku przeglądarki tekstu pozwala na ustawianie marginesów strony, które wyrażone są w liniach tekstu. Możesz także decydować o ilości znaków odstępu, jakie będą wstawiane zamiast znaku tabulatora. Do ustawiania takich szczegółów przeznaczone są opcje zaznaczone ramką na kolejnej ilustracji: 210 Urządzenie „wyjściowe” Opus pozwala także ustawiać tzw. „wyjście”, czyli urządzenie, na które zostanie skierowany wydruk. Służy do tego przycisk cykliczny o takiej samej nazwie. Możesz tu wybrać opcję „Drukarka” lub „Plik”. W wypadku skorzystania z pierwszej, tekst będzie bezpośrednio wydrukowany. Jeżeli natomiast wybierzesz funkcję „Plik”, tekst zostanie zapisany w pliku i przedstawiony będzie dokładnie tak, jak wyglądałby po wydrukowaniu. W tym przypadku, po rozpoczęciu drukowania pojawi się nowe okno. Powinieneś wybrać w nim katalog oraz nazwę pliku, który zawierać będzie drukowane dane. Można zastosować również nazwę urządzenia systemowego jak np. „NIL:”, „SER:” czy „PAR:”. Ma to zwykle znaczenie w przypadku wykonywania mniej standardowych operacji. Ustawienia nagłówka i stopki Masz możliwość także wstawiać do drukowanego tekstu tzw. „nagłówki” oraz „stopki”. Dla porządku dodajmy, że nagłówek jest to tekst umieszczony na samej górze drukowanej strony, a stopka - widoczny na dole. Aby spowodować, że Opus je wydrukuje zastosuj się do poniżej przedstawionego przykładu: ① W oknie wydruku wybierz jeden ze znaczników: „Tytuł”, „Data” lub „Strona”. Pierwszy z nich spowoduje, że dostępna stanie się ramka umieszczona 211 po prawej stronie. Wpisz w niej tekst nagłówka lub stopki. Jeżeli skorzystasz z opcji „Data” lub „Strona”, Opus wstawi aktualną datę lub numer strony. ② Zdecyduj czy wybrany tekst ma być stopką czy nagłówkiem. W tym celu ustaw odpowiednio przycisk cykliczny oznaczony jako „Nagłówek/Stopka”. ③ Określ typ czcionki, którą ma być drukowana stopka lub nagłówek. Służy do tego przycisk cykliczny opisany jako „Typ czcionki”. Dobrym rozwiązaniem jest wybranie czcionki pochylonej, pogrubionej lub podkreślonej, gdyż stopka lub nagłówek lepiej wtedy wyróżniają się na tle pozostałego tekstu. Po ustawieniu powyższych parametrów możesz rozpocząć wydruk za pomocą wspomnianego już przycisku „Wydrukuj”. Jeżeli nie chcesz nic drukować wybierz opcję „Poniechaj”. ● Edycja tekstu Opus pozwala na edycję tekstu wyświetlonego w przeglądarce. Sama przeglądarka jednak nie posiada takiej funkcji. Niewprawny użytkownik mógłby zbyt łatwo wprowadzić zmiany w plikach. Dlatego przeglądarka daje możliwość uruchomienia dowolnego edytora tekstu z zawartością, która była wcześniej wyświetlona. Do uruchomienia edytora służy opcja „Wywołaj edytor” znajdująca się w menu górnym o nazwie „Plik”. Po jej wywołaniu domyślnie uruchamia się program „ED”, który jest edytorem tekstu dostarczanym wraz z systemem operacyjnym Amigi. Dzięki niemu możesz zmienić plik tekstowy i zapisać zmiany na dysku. „ED” nie ma dużych wymagań i działa na prawie każdej Amidze, jednak jest programem mało rozbudowanym i dość niewygodnym w obsłudze. Dlatego autorzy Opusa dali możliwość ustawienia dowolnego innego edytora tekstu. Służy do tego opcja „Wybierz edytor” znajdująca się w innym menu górnym o nazwie „Ustawienia”. Jej wybranie spowoduje pojawienie się pod-menu, w którym powinieneś wybrać opcję oznaczoną jako „Tekst”. Pojawi się okno zawierające ramkę przeznaczoną do wpisywania tekstu. Wpisz w niej ścieżkę dostępu, nazwę Twojego edytora tekstu oraz znaki „%s”. Przykładowo może wyglądać to tak: Archive:Programy/Tekst/CygnusEd/CED "%s" 212 Napis „%s” należy podać dla oznaczenia, że tekst wyświetlony w przeglądarce ma zostać od razu załadowany do edytora. W innym przypadku edytor również uruchomi się, lecz nie będzie widać żadnego tekstu. Tym razem pamiętaj, aby koniecznie wpisać cudzysłów. Pozwala to bez przeszkód ładować do edytora także te pliki, które w nazwach zawierają znaki odstępu. Nie musisz jednak mozolnie wpisywać ścieżki dostępu do ramki. Wystarczy, że wyświetlisz zawartość katalogu z edytorem tekstu w dowolnym listerze. Następnie wybierz wskaźnikiem myszki ramkę wyświetlającą ścieżkę dostępu. Potem skopiuj zawartość do systemowego schowka przez naciśnięcie kombinacji klawiszy PRAWA AMIGA i C. Teraz wystarczy, że najedziesz wskaźnikiem na ramkę w oknie, gdzie wpisujesz ścieżkę dostępu do edytora i naciśniesz kombinację klawiszy PRAWA AMIGA i V. Ręcznie trzeba będzie tylko dodać argument „%s”, a przed nim koniecznie odstęp (SPACJĘ) tak jak w naszym przykładzie. ● Kopiowanie tekstu z przeglądarki Tekst wyświetlony w przeglądarce może być także łatwo skopiowany w dowolne miejsce, przy wykorzystaniu systemowego schowka. Jeśli najedziesz wskaźnikiem na dowolne miejsce tekstu i przytrzymasz lewy klawisz myszki, a potem (cały czas trzymając klawisz) przesuniesz wskaźnik w inne miejsce, spowodujesz podświetlenie fragmentu tekstu. Teraz, analogicznie do poprzedniego przykładu, naciśnij kombinację klawiszy PRAWA AMIGA i C, a podświetlona część zostanie skopiowana do schowka. Aby wstawić tekst do innego programu naciśnij kombinację klawiszy PRAWA AMIGA i V. Tekst możesz wstawić do dowolnej ramki przeznaczonej do wpisywania tekstu, niezależnie od programu. Taki sposób przenoszenia tekstu umożliwia większość oprogramowania dla Amigi. ● Ustawianie szerokości tabulatora Menu górne „Ustawienia” przeglądarki tekstu pozwala ustalić rozmiar tabulatora. Przeznaczona jest do tego pierwsza opcja zatytułowana „Szerokość tabulatora”. Jej wybranie powoduje pokazanie kolejnego pod-menu z kilkoma możliwościami ustawienia szerokości wyrażonej liczbami. Oznaczają one ilość znaków odstępu, która będzie wstawiana zamiast znaku tabulatora. 213 ● Wyświetlanie przeglądarki na własnym ekranie Okno przeglądarki możesz wyświetlić na oddzielnym ekranie. Może być to przydatne ze względu na możliwość wyboru innej rozdzielczości ekranu niż ekran Opusa. W tym celu z menu „Ustawienia” wybierz opcję o nazwie „Użyj własnego ekranu”. Przeglądarka zostanie automatycznie przeniesiona na oddzielny ekran. Uaktywniona zostanie również opcja „Tryb wyświetlania” umieszczona poniżej. Za jej pomocą możesz ustawić tryb wyświetlania dla tego ekranu. Jej wybranie spowoduje wyświetlenie okna wyboru, które opisaliśmy wcześniej. Jeżeli wyłączysz opcję „Użyj własnego ekranu”, przeglądarka tekstu samoczynnie powróci na ekran Opusa. ● Wybieranie czcionki Możesz decydować o czcionce ekranowej używanej przez przeglądarkę tekstu. Przeznaczona do tego jest opcja „Czcionka”, umieszczona w menu „Ustawienia”. Analogicznie powoduje ona wyświetlenie typowego okna wyboru kroju czcionki: ● Zapisywanie ustawień przeglądarki na dysk Po ustawieniu potrzebnych opcji z pewnością będziesz chciał zapamiętać na stałe wszystkie ustawienia. W tym celu wybierz opcję „Zapisz” umieszczoną jako ostatnia w menu „Ustawienia”. Od tego momentu przeglądarka zawsze będzie uruchamiana od razu wybranymi przez Ciebie ustawieniami. Oczywiście w każdej chwili możesz je zmienić ponownie. 214 PRZESZUKIWANIE ZAWARTOŚCI PLIKÓW Omówiona przeglądarka pozwala przeszukiwać wyłącznie tekst, który jest w niej wyświetlony. Może się jednak zdarzyć, iż będziesz potrzebował znaleźć określony tekst, który znajduje się w kilku plikach tekstowych. Ładowanie każdego z osobna do przeglądarki jest niewygodne. Ponadto jeśli nie wiesz, w jakim pliku znajduje się poszukiwany tekst, taki sposób przeszukiwania plików będzie bardzo żmudny. Na szczęście istnieje możliwość automatycznego przeszukiwania wielu plików. Opcja taka została wbudowana w lister. Aby z niej skorzystać musisz zaznaczyć w listerze pozycje, które są plikami tekstowymi. Potem wywołaj menu przez wybranie przycisku oznaczonego strzałką skierowaną w dół (na pasku stanu listera). Wybierz pozycję „Szukaj tekstu”. Zobaczysz okno, bardzo podobne do okna przeszukiwania tekstu. Jego funkcja również jest identyczna. Należy wpisać poszukiwany tekst i wybrać przycisk „Ok”. Okno zawiera kilka nowych przycisków, które zostały umieszczone po prawej stronie. Pozwalają one określić, co ma się dziać po odnalezieniu poszukiwanego tekstu w pliku. Możesz zdecydować, aby Opus: pytał co zrobić w przypadku każdego pliku, w którym odnajdzie poszukiwany tekst. W takim wypadku powinieneś wybrać przycisk umieszczony obok napisu „Pytaj”. Pytanie ma formę okna wyboru jak na ilustracji niżej. Dostępne opcje powodują – w kolejności od lewej – wyświetlenie znalezionego tekstu, pominięcie pliku, pominięcie wszystkich oraz przerwanie wykonywania operacji: 215 Jeżeli wybierzesz opcję „Wyświetl”, pojawi się okno przeglądarki tekstu z wyświetloną zawartością pliku oraz mniejsze okno „Szukaj” z uzupełnionym tekstem, który wpisałeś wcześniej. Należy w nim skorzystać z przycisku „Ok”. pozostawiał zaznaczone pliki, w których odnalazł poszukiwany tekst. Służy do tego przycisk o nazwie „Zostaw zaznaczone”. wyświetlił podsumowanie zawierające informację, w których plikach odnaleziono interesujący Cię tekst. W tym celu użyj przycisku „Wyniki”. Raport wyświetlany jest w formie pliku tekstowego automatycznie w oknie przeglądarki. KOD „ANSI” Pliki tekstowe mogą zawierać tzw. kod „ANSI”. Polega to na umieszczeniu specjalnych kombinacji liter zwanych z kolei kodami „ASCII”, które pozwalają sterować różnymi efektami w tekście jak na przykład uzyskać pogrubienie, zmienić kolor czy też wyświetlić w postaci negatywu. Przeglądarka Opusa obsługuje takie oznaczenia i zachowuje się zgodnie z ich wskazaniami. Możliwe jest również ustawienie oddzielnego edytora tylko dla plików zawierających kod ANSI. W tym celu skorzystaj z opcji „Wybierz edytor” z menu górnego „Ustawienia”. Pojawi się kolejne pod-menu, gdzie znajdziesz funkcję o nazwie „ANSI”. Za jej pomocą możesz ustawić wspomniany edytor. Opus samodzielnie rozpoznaje, czy dany plik zawiera kod ANSI i automatycznie wczytuje odpowiedni edytor. Programy tego typu różnią się zazwyczaj od innych możliwością łatwego wprowadzania kodów ASCII do tekstu bez konieczności ich szczegółowej znajomości. Przykładami takich edytorów jest „Luminus” lub „TextPaint”, które możesz znaleźć na Aminecie. 216 OPUS I AMIGADOS 217 218 Wśród wielu usprawnień Opusa istotna część dotyczy dyskowego systemu AmigaDOS. Najważniejszym jest okno „CLI”, które pozwala używać dodatkowych poleceń oraz współpracuje z listerami. W tej części omówimy szczegółowo sposoby uruchamiania poleceń AmigaDOS, wewnętrznych poleceń Opusa, skryptów AmigaDOS oraz skryptów Arexxa. OKNO „CLI” Okno nazwane „CLI Opusa” posiada podobną funkcjonalność do okien „CLI” i „Shell” systemu Amigi. Pozwala na stosowanie wszystkich poleceń AmigaDOS. Rozszerza również jego funkcjonalność przez dodanie własnych poleceń. Sposób uruchomienia okna został dokładnie opisany w rozdziale „Pierwsze kroki”. Polega na skorzystaniu z opcji „Wykonaj polecenie”, znajdującej się w menu górnym „Opus”, a następnie użycie przycisku „CLI”. Po wybraniu tej opcji pojawi się okno, w którym można korzystać ze wszystkich starych, jak i nowych funkcji. Spójrz na ilustrację: Pierwszym nowym poleceniem, które warto poznać jest HELP. Wyświetla krótką informację na temat zasad obsługi „CLI Opusa”. Możesz go użyć wraz z argumentem LIST, dzięki czemu uzyskasz listę wszystkich dostępnych poleceń. Wystarczy wpisać: HELP LIST, a następnie nacisnąć ENTER. Najważniejszą zmianą, jaką w porównaniu z oknami AmigaDOS wprowadza „CLI Opusa”, jest możliwość współpracy z listerami. Pozwala to znacznie przyspieszyć, a także ułatwić obsługę. Korzystanie z AmigaDOS w wielu wypadkach sprowadza się wyłącznie do wpisania nazwy polecenia. Argumenty są bowiem pobierane z listerów lub specjalnych okien informacyjnych. Taka sytuacja zachodzi na przykład w przypadku polecenia ASSIGN, które służy do tworzenia tzw. urządzeń logicznych. Można z nich korzystać podobnie jak z urządzeń fizycznych jak np. dyski twarde, choć mogą stanowić jedynie odniesienie do katalogów na 219 dysku. W standardowym oknie AmigaDOS, aby stworzyć urządzenie o nazwie „Komputer:” należałoby wpisać: ASSIGN Komputer: Sys:Prefs/ W Opusie nie musisz samodzielnie podawać ścieżki dostępu, która bywa długa i jej wpisywanie może być niewygodne. Wystarczy, że otworzysz lister i wyświetlisz w nim zawartość katalogu, na który ma wskazywać urządzenie logiczne. Pamiętaj, że musi to być lister źródłowy („ŹR.”). Potem wyświetl okno „CLI Opusa” i wpisz tylko: ASSIGN i naciśnij ENTER. Pojawi się okno wyboru nazwy urządzenia, którą należy wpisać bez znaku dwukropka „:”. Zwróć uwagę, że wszystkie możliwe argumenty AmigaDOS zostały przedstawione w postaci przycisków w dolnej części okna. Najprostszy wybór to oczywiście funkcja „Przypisz”. W podobny sposób zachowuje się polecenie SHOW, które przeznaczone jest do przeglądania grafiki. Wystarczy, że zaznaczysz w listerze nazwy plików zawierających grafikę, a potem w oknie „CLI Opusa” wpiszesz: SHOW Wszystkie pliki zostaną po kolei wyświetlone. Pamiętaj, aby każdy wybór polecenia potwierdzić klawiszem ENTER, tak samo jak w zwykłym oknie AmigaDOS. ZAAWANSOWANE MOŻLIWOŚCI EDYTORA FUNKCJI Edytor funkcji Opusa pojawia się wszędzie tam, gdzie istnieje konieczność zdefiniowania dowolnej czynności. Innymi słowy, „mówi” on programowi, co robić w razie zajścia określonego zdarzenia. Do tego celu służy zawsze takie samo okno edytora funkcji. Zawiera one listę, której dotąd nie omawialiśmy. Jest bardzo ważna, gdyż pozwala zdecydować o dodatkowych efektach towarzyszących uruchomieniu funkcji. 220 Lista znajduje się na samej górze okna edytora i zawiera polecenia do wykorzystania. Każda pozycja to jedno polecenie. Polecenia AmigaDOS mają zazwyczaj argumenty, czyli wyrazy zapisane po znakach SPACJI. Służą do przekazywania poleceniu danych lub ustawianiu parametrów pracy. Korzystając z edytora funkcji możesz bez przeszkód używać wszelkich argumentów, jednak Opus daje Ci do ręki jeszcze jedno narzędzie. Są to tzw. znaki specjalne zastępujące argumenty. ● Znaki specjalne Znaki specjalne umieszczamy je w nawiasach klamrowych „{„ oraz „}”. Dzięki nim zamiast poszczególnych argumentów można używać wartości pobieranych na przykład z listerów. Przy podawaniu Opusowi znaków specjalnych istotne znaczenie ma fakt, czy są wpisywane małymi, czy wielkimi literami. Na przykład znak „{F}” oraz znak „{f}” oznaczają dwie różne funkcje. Poniżej podajemy kompletny wykaz znaków specjalnych wraz z ich znaczeniami uzupełnionymi obszernym komentarzem. Znaki specjalne nazywane są także poleceniami, gdyż są podobne do poleceń i wprost nakazują Opusowi określone zachowanie. {f} - Pierwszy zaznaczony element (ze ścieżką dostępu) Znak „{f}” powoduje wstawienie nazwy pliku lub katalogu zaznaczonego w listerze źródłowym. Po zakończeniu działania funkcji, element przestanie być zaznaczony. Można dodać znak minus „{f-}”, co spowoduje, że z nazwy pliku zostanie usunięte rozszerzenie. Jeśli w edytorze funkcji wpiszesz: 221 AmigaDOS Rename {f} {f-}.lzx będzie to oznaczało, że w wyniku działania funkcji zostanie zmieniona nazwa pliku (polecenie „Rename”) zaznaczonego w źródłowym listerze (znak „{f}”). Zmiana polegała będzie na usunięciu aktualnego rozszerzenia oraz dodaniu nowej końcówki „.lzx”. W razie, gdy nazwa będzie pozbawiona rozszerzenia Opus doda samą końcówkę „.lzx”. Na przykład: nazwa „opus.lha” zostanie zmieniona na „opus.lzx”. {fu} - Pierwszy element (ze ścieżką dostępu, bez odznaczenia) Polecenie „{fu}” ma takie samo działanie jak „{f}”, ale po zakończeniu wykonywania funkcji nie powoduje zmiany stanu elementu na „nie zaznaczony”. Dzięki temu nazwy pliku wraz ze ścieżką dostępu można użyć więcej niż jeden raz bez konieczności jego ponownego wybierania. Podobnie jak w poprzednim przypadku, „{fu}” pozwala używać znaku minus „-” w celu usuwania rozszerzeń nazw plików. {F} - Wszystkie zaznaczone elementy (ze ścieżkami dostępu) Kolejne polecenie wstawia nazwy wszystkich (a nie tylko jednego) zaznaczonych elementów wraz ze ścieżkami dostępu. Poszczególne nazwy zostaną rozdzielone SPACJĄ. Po zakończeniu wykonywania funkcji, każdy element przestaje być zaznaczony. Zwróć uwagę na to, że AmigaDOS limituje ilość znaków, które stanowi polecenie wraz z argumentami. Opus sam zajmuje się tym problemem, nie musisz więc unikać przekroczenia limitu. {o} - Pierwszy zaznaczony element (tylko nazwa) Polecenie to ma analogiczne działanie jak „{f}” z tą różnicą, że wstawia nazwy plików pozbawione ścieżek dostępu. Tutaj również możesz używać znaku minus dla usunięcia końcówki nazwy pliku. 222 {ou} - Pierwszy element (tylko nazwa, bez odznaczania) Zachowuje się podobnie jak „{fu}” za wyjątkiem tego, że wstawia same nazwy, bez ścieżek dostępu. Znak minus zachowuje swoją funkcję. {O} - Wszystkie zaznaczone pozycje (tylko nazwy) Ma podobne działanie jak „{F}”, lecz wstawia same nazwy plików bez ścieżek dostępu. {d} - Nazwa katalogu docelowego Polecenie „{d}” wstawia ścieżkę dostępu do katalogu docelowego, czyli tego, którego zawartość jest wyświetlona w listerze oznaczonym jako docelowy („DOC.”). Obsługiwany jest tylko jeden katalog docelowy, ponadto wszystkie zablokowane listery zostaną zignorowane. {s} - Nazwa katalogu źródłowego Wstawia ścieżkę dostępu do katalogu źródłowego (oznaczonego jako „ŹR.”). Polecenie to, analogicznie do poprzedniego, obsługuje tylko jeden katalog źródłowy oraz ignoruje zablokowane listery. {v} - Zmienna środowiskowa Polecenie „{v}” powinno poprzedzać nazwę tzw. zmiennej środowiskowej, której zawartość chcesz wstawić jako argument polecenia. W nawiasie po znaku „v” powinieneś umieścić nazwę systemowej zmiennej. Na przykład: AmigaDOS echo Kickstart {vKickstart} spowoduje wyświetlenie tekstu z informacją o wersji pamięci ROM Twojej Amigi, czyli Kickstartu. 223 {Rd} - Okno wyboru ścieżki dostępu {Rf} - Okno wyboru plików {RF} - Okno wyboru plików (tryb zapisu) Wymienione powyżej trzy polecenia umożliwiają dostęp do okien wyboru. Efektem działania jest wstawienie tekstu, który stanowi rezultat wyboru dokonanego w oknie, czyli np. nazwy pliku. {Qa} - Pobranie wyniku działania funkcji Pozwala wstawić wynik działania funkcji w formie ciągu znaków. Najlepszym przykładem jego użycia jest wykorzystanie do reakcji na zdarzenie określone w oknie o nazwie „Skrypty”. Wywołujemy je poprzez wybranie opcji o tej nazwie z menu górnego „Ustawienia”. Spowoduje to pojawienie się okna podobnego do poniższego: Znajdź na liście zdarzenie o nazwie „Włożenie dysku” (ang. „Disk inserted”). Najedź na nazwę wskaźnikiem myszki i dokonaj na niej dwukliku. Wyświetlone zostanie okno edytora funkcji przeznaczonej do wykonania w przypadku włożenia dyskietki. Wybierz tutaj przycisk „Dodaj”, a potem w miejscu, które powstanie na liście funkcji wprowadź następujące polecenie: Confirm Włożono dyskietkę do stacji {Qa} Ustaw przycisk cykliczny na „Polecenie” oraz wybierz przycisk „Użyj”. Jeżeli teraz włożysz dyskietkę do stacji, zobaczysz efekt swojej pracy. 224 {Qs} - Pobranie nazwy ekranu publicznego Polecenie „{Qs}” pozwala wstawić nazwę ekranu publicznego, na którym otwarty jest pulpit Opusa. Zazwyczaj ma on nazwę „DOPUS.1”, ale jeżeli uruchomisz więcej niż jedną kopię Opusa, numer który znajduje się po kropce może być inny. Pulpit Opusa może być też otwarty na ekranie Workbencha. Polecenie to jest przydatne do podawania nazwy ekranu programom uruchamianym w środowisku Opusa, gdy działa on na własnym ekranie. Aby sprawdzić jego działanie wpisz na przykład w edytorze funkcji: AmigaDOS SYS:Tools/Calculator pubscreen={Qs}i {Qp} - Pobranie nazwy portu ARexxa Następne polecenie wstawia nazwę portu ARexxa należącego do Opusa. Z reguły port ten występuje pod taką samą nazwą jak poprzednio, czyli „DOPUS.1”, ale cyfra ta może być inna zależnie od tego, która w kolejności kopia Opusa została uruchomiona. {QL} Wstawia adres procesu, czyli zadania w systemie operacyjnym, które obsługuje lister źródłowy. Adres podany jest w postaci liczby szesnastkowej. {QD} Polecenie analogiczne do poprzedniego, lecz dotyczy adresu procesu obsługującego lister docelowy. {Rs} - Okno wyboru nazwy Polecenie „{Rs}” uruchamia okno zawierające ramkę tekstową, gdzie można wpisać ciąg znaków. Zostaje on potem wstawiony w miejsce, w którym 225 wpisałeś polecenie. Masz możliwość wybierać tytuł okna zawierającego ramkę. Wystarczy użyć polecenia w poniżej przedstawiony sposób: AmigaDOS echo Wpisałeś: {RsInformacja} Możesz także określić standardowy tekst, który będzie wstawiany w sytuacji, gdy nic nie wpiszesz w ramce. Należy go wpisać po tytule okna rozdzielając oba teksty znakiem dwukropka: AmigaDOS echo Wpisałeś: {RsInformacja:Nie wybrałeś nic!} Tekst może zawierać również znaki specjalne, które uzupełniają go o kilka określonych informacji. Masz do dyspozycji następujące znaki: [o] - wstawia nazwę ostatnio używanego pliku przez inne polecenia, np. „{f}”, [f] - jak wyżej, lecz wstawia nazwę pliku wraz ze ścieżką dostępu, [s] - wstawia nazwę katalogu źródłowego, [d] - wstawia nazwę katalogu docelowego. ● Argumenty opcjonalne Opus nie jest w stanie zrealizować żadnej funkcji, jeśli nie ma skąd pobrać danych. W takiej sytuacji zatrzymane zostaje nie tylko wykonywanie operacji, ale także cała procedura zdefiniowana przy użyciu edytora funkcji. Jednak wiele programów oraz poleceń AmigaDOS traktuje swoje argumenty jako opcjonalne. Oznacza to, że ich brak nie powoduje błędnego działania. Przykładowo jeżeli w oknie „CLI” uruchomisz program „Deluxe Paint”, jako argument możesz podać nazwę pliku z grafiką do wczytania. Gdy go nie podasz, program także uruchomi się bez problemów, ale nie załaduje żadnego obrazu. Opus pozwala traktować w podobny sposób niektóre argumenty. Możesz to zrobić za pomocą znaku wykrzyknika „!”. Każde polecenie zakończone tym znakiem, zadziała tak, że tworzony przez nie argument będzie opcjonalny, na przykład „{f!}”, „{o!}” albo „{fu!}”. 226 ● Ustawienia dodatkowe Poniżej listy zawierającej polecenia znajdziesz kolejną, opisaną jako „Opcje” lub „Flagi”. Zawiera szereg napisów, a po lewej stronie każdego z nich pozostawiony jest margines. Spróbuj najechać na dowolną pozycję wskaźnikiem i nacisnąć lewy klawisz myszki. Na marginesie zobaczysz charakterystyczny znak. Oznacza on włączenie danej opcji. Za pomocą tych ustawień możesz zmieniać zachowanie Opusa w trakcie wykonywania poleceń zawartych na liście. Masz do wyboru następujące opcje: Bez cudzysłowów Opus domyślnie podaje wszystkie nazwy w cudzysłowach. Robi to ze względu na fakt, że mogą zawierać odstępy (SPACJE), a w takim wypadku AmigaDOS wymaga ujęcia całej nazwy w cudzysłów. Istnieją jednak programy, które nie potrafią odczytać poprawnie tak podanych nazw. Najczęściej są to bardzo stare programy lub niezupełnie zgodne z AmigaDOS. Jednak dzięki funkcji opisanej jako „Bez cudzysłowów” możesz spowodować, że nazwy będą podawane bez ujęcia w cudzysłów i możliwa będzie współpraca programu z każdym programem . Podobny efekt możesz uzyskać, używając znaków „{o}”, „{O}”, „{f}” lub „{F}” uzupełnionych o znak tzw. tyldy „~”, czyli odpowiednio: {o~}, {O~}, {f~} lub {F~}. Jeżeli używasz jednocześnie znaku minus „-” i tyldy „~”, w celu prawidłowego działania najpierw powinieneś wpisać minus. CD do kat. docelowego Ustawienie opcji „CD do kat. docelowego”, podobnie jak drugiej - „CD do kat. źródłowego”, pozwala zdecydować jaki katalog ma być katalogiem aktualnym w trakcie wykonywania określonej przez Ciebie funkcji. Może to ułatwić posługiwanie się programami pracującymi wyłącznie spod okna „CLI”. Jeżeli bowiem będziesz miał odpowiednio ustawiony aktualny katalog, polecenia 227 AmigaDOS mogą operować na nim bez konieczności podawania pełnej ścieżki dostępu. Czytaj katalogi rekurencyjnie Następna funkcja pozwala określić sposób w jaki Opus ma traktować katalogi na dysku. Normalnie są odczytywane tak samo jak pliki, czyli same nazwy. Jeżeli natomiast włączona będzie opcja „Czytaj katalogi rekurencyjnie”, program będzie brał pod uwagę ich zawartość, a także wszystkich znajdujących się wewnątrz podkatalogów. Aby lepiej uzmysłowić sobie działanie tej opcji, spróbuj przeprowadzić następujące ćwiczenie: ① ② Stwórz nowy bank przycisków zawierający jeden przycisk. W edytorze funkcji na liście zawierającej polecenia wpisz: AmigaDOS echo {O}. Znak „{O}” nakazuje wyświetlić wszystkie pozycje zaznaczone w źródłowym listerze („ŹR.”). ③ Na liście „Opcje” (lub „Flagi) zaznacz następujące pozycje: „Okno komunikacyjne”, „Okno na Workbenchu” oraz „Przycisk zamknięcia okna”. ④ ⑤ Zakończ edycję przycisku. Otwórz lister źródłowy i wybierz w nim kilka pozycji tak, aby niektóre były katalogami. ⑥ Wybierz stworzony przed chwilą przycisk. Następnie przeprowadź to samo ćwiczenie, ale na liście „Opcje” zaznacz dodatkowo funkcję „Czytaj katalogi rekurencyjnie”. Zobaczysz różnicę w działaniu. ● Opcje komunikacji z użytkownikiem Na liście „Opcje” znajdziesz także kilka pozycji przeznaczonych do ustawiania sposobu komunikacji funkcji z użytkownikiem. Wszystkie polecenia AmigaDOS, skrypty DOS lub ARexxa posługują się oknem komunikacyjnym „CLI”. Po uruchomieniu 228 powodują jego otwarcie, a następnie wykonanie funkcji. Za pomocą Opusa możesz zdecydować, aby okno komunikacyjne nie było wyświetlane. Dzięki temu niektóre operacje mogą być wykonywane szybciej. Aby tak się stało należy NIE wybierać żadnej opcji na liście „Opcje”. Program zachowa się wtedy tak, jakbyś uruchomił polecenie AmigaDOS wykorzystując systemowe urządzeniem „NIL:” w następujący sposób: echo >NIL: Jeśli jednak chcesz zobaczyć komunikaty wypisywane przez polecenie, włącz opcję „Okno komunikacyjne”. Może Ci to się przydać przede wszystkim na etapie prób z różnymi sposobami edycji funkcji. Innym zastosowaniem tej opcji, jest używanie takich poleceń, które wymagają aktywności użytkownika. W takiej sytuacji można to robić tylko i wyłącznie za pomocą okna komunikacyjnego. Okno pozostanie na ekranie tylko na czas wyświetlania komunikatów. Po zakończeniu operacji zostanie natychmiast zamknięte. Także to możesz zmienić za pomocą ustawienia „Przycisk zamknięcia okna”, które doda do okna przycisk zamknięcia. Zgodnie z nazwą funkcji okno komunikacyjne pozostanie na ekranie do czasu, gdy sam je zamkniesz. Dodatkowym ustawieniem jest opcja o nazwie „Okno na Workbenchu”. Ma zastosowanie tylko wtedy, gdy Opus jest uruchomiony na własnym ekranie, a nie na ekranie Workbencha. Jeżeli skorzystasz z tej funkcji program będzie otwierał okno komunikacyjne zawsze na ekranie Workbencha. W przeciwnym wypadku okno otworzy się ekranie Opusa lub na domyślnym systemowym ekranie publicznym. Kolejne ustawienie pozwalające rozszerzyć możliwości to „Wyjście do przeglądarki”. Gdy będzie włączone, efekt działania operacji AmigaDOS zostanie wyświetlony nie w oknie komunikacyjnym, ale w przeglądarce plików tekstowych Opusa. Dzięki temu możesz od razu wywołać edytor tekstu z załadowanym tekstem albo go wydrukować. Nie możesz jednak ustawić opcji „Wyjście do przeglądarki” oraz „Okno komunikacyjne” jednocześnie. ● Działanie asynchroniczne funkcji Funkcja zdefiniowana za pomocą „Edytora funkcji” może działać na dwa sposoby. Pierwszy i jednocześnie domyślny polega na tym, że do czasu zakończenia wykonywania funkcji lister, dla którego została ona wywołana jest niedostępny. Nie 229 można z niego wówczas korzystać. Wywołanie funkcji możesz jednak uczynić niezależnym od listera. W tym celu wybierz ustawienie o nazwie „Uruchom asynchronicznie” dostępne na liście „Opcje”. ● Wczytaj przy każdym uruchomieniu Opus dokonuje operacji tzw. „buforowania” używanych katalogów. Oznacza to, że zapamiętuje ich zawartość, co przyspieszenia wykonywanie operacji. Czasem jednak może być to niewygodne. Taka sytuacja może mieć miejsce na przykład wtedy, gdy będziesz chciał uaktualniać dane częściej niż robi to sam program. Do tego właśnie przeznaczone jest opcja „Wczytaj przy każdym uruchomieniu”. Po jej włączeniu pozycja w katalogu jest odczytywana za każdym razem, gdy wywołana jest funkcja Opusa. Powoduje to aktualizację związanych z nią danych, takich jak objętość czy data modyfikacji. ● Wszystkie pliki Może się zdarzyć, że polecenie AmigaDOS będzie pozwalało na podanie szeregu nazw na przykład plików, ale znak specjalny „{F}” nie będzie prawidłowo działał. W takim wypadku, skorzystaj z opcji „Wszystkie pliki”, którą znajdziesz na liście „Opcje”. ● Zaktualizuj katalog docelowy lub źródłowy Po zakończeniu wykonywania zdefiniowanej funkcji Opus może ponownie odczytać katalog wyświetlony w listerze źródłowym („ŹR.”) lub docelowym („DOC.”). Aby tak się stało skorzystaj z opcji „Zaktualizuj kat. źródłowy” albo „Zaktualizuj kat. docelowy”. ● Klawisz wywołujący Okno edytora funkcji pozwala również określić tzw. „skrót” klawiaturowy, który ma wywoływać daną funkcję. Może być jeden klawisz albo kombinacja klawiszy, która spowoduje wywołanie funkcji. Należy je wpisać w ramce opisanej jako „Klawisz” lub „Klawisz wywołujący”. Znajdziesz ją poniżej listy „Opcje”. 230 Pamiętaj, że nie musisz zapamiętywać, jakie wyrazy odpowiadają klawiszom specjalnym takim jak SHIFT, DEL czy HELP. Wystarczy, że po wywołaniu kursora w ramce naciśniesz dany klawisz, a Opus sam wstawi odpowiedni wyraz. Podobnie możesz wstawiać kombinacje klawiszy. Gdyby takie zachowanie Ci nie odpowiadało i chciałbyś wpisywać wszystkie wyrazy ręcznie, naciśnij klawisz CAPS LOCK. Program nie będzie wtedy automatycznie wstawiał wyrazów odpowiadających klawiszom specjalnym. NOWE POLECENIA AMIGADOS W tej części podręcznika przedstawimy Ci wewnętrzne polecenia Opusa. Są bliźniaczo podobne do poleceń AmigaDOS. Różnica polega na tym, że możesz ich używać wyłącznie w edytorze funkcji lub oknie „CLI Opusa”. Aby używanie wewnętrznego polecenia stało się możliwe musisz przestawić przycisk cykliczny znajdujący się w oknie edytora funkcji tak, aby wyświetlał opcję „Polecenie”. Zaznaczyliśmy go ramką na poniższej ilustracji: Obok nazw poleceń przedstawimy także wzory ich użycia zgodne z AmigaDOS. ● Polecenia do pracy w listerach All Polecenie ALL powoduje wybranie wszystkich pozycji w aktualnie źródłowym listerze („ŹR.”). Jeżeli chcesz łatwo sprawdzić jego sposób działania, zastosuj się do poniższego schematu: 231 ① Otwórz nowy lister w zwykły sposób, czyli dwuklik na pulpicie lub wybranie opcji „Nowy” z menu „Lister”. W listerze wybierz dowolną pozycję. ② Otwórz okno „CLI Opusa” przez wybranie opcji „Wykonaj polecenie” z menu górnego „Opus”, a następnie skorzystanie z przycisku „CLI”. ③ W oknie wpisz: ALL i naciśnij ENTER. None Działanie polecenia NONE jest dokładnie odwrotne do poprzedniego. Jeżeli zaznaczysz pozycje w źródłowym listerze możesz łatwo zlikwidować zaznaczenie właśnie za pomocą tego polecenia. Wystarczy, że wykonasz poprzednie ćwiczenie, lecz zamiast: ALL wpiszesz: NONE Select Polecenia SELECT działa analogicznie do przycisku, który omówiliśmy w rozdziale „Lister”, w części dotyczącej zaznaczaniu pozycji odpowiadających wzorcowi. Nie będziemy zatem powtarzać tych informacji. Jeśli polecenie SELECT zostanie użyte bez żadnych argumentów, wyświetli okno wyboru, które umożliwia określenie wzorca plików dla aktualnie źródłowego listera („ŹR.”). Nazwy plików zostaną zaznaczone lub „odznaczone” odpowiednio do ustawienia opcji INCLUDE oraz EXCLUDE. Nazwy opcjonalnych argumentów odpowiadają polom wyświetlanym w tzw. oknie ustawień złożonych. Zostanie ono wyświetlone przez Opusa w sytuacji, gdy w oknie, w którym program żąda wpisania wzorca nazwy pliku, wybierzesz przycisk o nazwie „Złożone”. Okno pozwala wybierać pliki według wielu kluczy, a nie tylko według wzorca nazwy. Spójrz na następną ilustrację: 232 W oknie „Zaznaczanie plików” przyciski ułożone w czterech liniach. Po prawej stronie każdej z nich znajduje się przycisk cykliczny, który pozwala decydować, jak mają być traktowane dane ustawione za pomocą przycisków umieszczonych na lewo. Każdy z przycisków cyklicznych ma trzy możliwości do wyboru: IGNORUJ - powoduje, że nie możemy wpisywać danych, pozostałe przyciski stają się nieaktywne. PASUJE - zaznaczane będą wyłącznie pozycje pasujące do wzorca. NIE PASUJE - ma działanie odwrotne do poprzedniego. Masz możliwość zaznaczać pliki, które pasują do następujących filtrów: - Wzorzec nazwy Ustawiamy go w ramce umieszczonej na samej górze, było to już wcześniej omawiane. Nie trzeba uruchamiać okna ustawień złożonych, aby było to możliwe. - Data ostatniej modyfikacji Opus pozwala zaznaczać wszystkie pozycje, których daty ostatniej modyfikacji znajdują się w przedziale ustawionym w ramkach opisanych jako „Data” oraz „do”. Pamiętaj, aby datę wpisywać zgodnie z formatem: DD-MMMRR, gdzie: DD MMM - oznacza dwucyfrowy numer dnia, - trzyliterowa nazwa miesiąca (Sty, Lut, Mar, Kwi, Maj, Cze, Lip, Sie, Wrz, Paź, Gru lub w wersji 233 RR angielskiej - Jan, Feb, Mar, Apr, May, Jun, Jul, Aug, Sep, Nov, Oct, Dec) - dwucyfrowy numer roku (00 dla roku 2000). - Atrybuty Okno ustawień złożonych zawiera dwie serie przycisków pozwalających wybierać atrybuty, które mają powodować zaznaczanie pozycji. Pierwsza seria, opisana jako „Atr. wł”. służy do wybrania tych atrybutów, które mają być włączone w plikach przeznaczonych do zaznaczenia lub odznaczenia. Druga seria - opisana jako „wył.” - przeznaczona jest do wybrania atrybutów, których wyłączenie ma decydować o zaznaczeniu lub odznaczeniu pozycji. - Porównanie z listerem docelowym Ostatni filtr może być pomocny przy zaznaczaniu plików przeznaczonych do skasowania lub skopiowania. Pozwala automatycznie wybrać pozycje, które są nowsze, starsze lub tylko różne od pozycji o tych samych nazwach figurujących w listerze docelowym. Na samym dole okna znajdują się trzy przyciski. Dwa pierwsze to znaczniki opisane są jako „Włączając” oraz „Wyłączając”. Ich ustawienie decyduje o tym, czy pozycje mają być wybrane w sytuacji, gdy spełnione zostaną warunki ustawione za pomocą przycisków opisanych wyżej. Ostatni przycisk cykliczny o nazwie „Operuj na” pozwala decydować, czy wybierane mają być wszystkie pozycje, czy tylko pliki lub katalogi. Niezależnie od okna ustawień „złożonych”, polecenie SELECT umożliwia również stosowanie argumentów, bez konieczności graficznego wybierania poszczególnych opcji. Argumenty pokrywają się z przyciskami znajdującymi się w oknie. I tak: - Select NAME=*.iff Pozwala zaznaczać pozycje według nazwy. W naszym przykładzie zaznaczone zostaną pozycje z rozszerzeniem „.iff”). 234 - Select NAME=*.iff FROM=01-Sty-99 TO=20-Sty-99 Zaznacza pozycje kończące się na „.iff”, które jednocześnie zostały utworzone pomiędzy pierwszym a dwudziestym stycznia 1999 roku. - Select BITSON=rwe BITSOFF=he Zaznacza pozycje, które mają włączone atrybuty podane po słowie „BITSON=” oraz wyłączone te, które podaliśmy po „BITSOFF=”. - Select COMPARE=Newer Pozwala wybierać pozycje, które są nowsze niż pozycje o tych samych nazwach znajdujące się w listerze docelowym. - Select COMPARE=Older Wybiera tylko te pozycje, które są starsze niż pozycje o tych samych nazwach znajdujące się w listerze docelowym. - Select COMPARE=Other Pozwala zaznaczać pozycje, które w dowolny sposób różnią się od pozycji o tych samych nazwach znajdujących się w listerze docelowym. Pozostałe argumenty mają następujące znaczenia: - MATCHNAME, NOMATCHNAME, IGNORENAME Pierwszy z nich powoduje zaznaczanie pozycji pasujących do wzorca nazwy, drugi - zaznaczanie pozycji nie pasujących do wzorca. Są to argumenty analogiczne do ustawień oznaczonych jako „Pasuje”, „Nie pasuje” oraz „Ignoruj” w oknie ustawień złożonych. 235 - MATCHDATE, NOMATCHDATE, IGNOREDATE Powyższe argumenty odpowiadają ustawieniom „Pasuje”, „Nie pasuje”, a także „Ignoruj” znajdujące się w oknie ustawień złożonych obok przycisków pozwalających zaznaczać według daty (druga linia przycisków licząc od góry). - MATCHBITS, NOMATCHBITS, IGNOREBITS Jak wyżej, lecz dotyczy atrybutów. - MATCHCOMPARE, NOMATCHCOMPARE, IGNORECOMPARE Jak wyżej, ale dotyczy ustawień przycisku cyklicznego „Operuj na”. - BOTH, FILESONLY, DIRSONLY Odpowiadają opcjom „Plikach i katalogach”, „Plikach” oraz „Katalogach” dostępnym na przycisku „Operuj na”. Zwróć uwagę, że jeśli wywołasz polecenie SELECT z argumentami, które będą wystarczające do zaznaczenia plików, okno wyboru nie zostanie wyświetlone. Reselect Polecenie to powoduje, że nazwy plików oraz katalogów w aktualnym listerze, które zostały odznaczone przez wcześniej uruchomione polecenie, zostaną ponownie zaznaczone. Toggle „Toggle” to bardzo wygodna operacja, która polega inwersji wybranych pozycji w źródłowym listerze. Pozycje zaznaczone stają się niezaznaczone i odwrotnie. Działanie polecenia jest analogiczne jak funkcja przycisku opisanego rozdziale „Lister” w części dotyczącej zaznaczania wyłącznie pozycji odpowiadających wzorcowi. Aby jednak opisywany przycisk działał tak jak polecenie „Toggle”, musisz wybrać go przez naciśnięcie prawego klawisza myszki. 236 CacheList NEW Wyświetla w aktualnie źródłowym listerze („ŹR.”) wszystkie katalogi zapamiętane w buforze. Aby przejść do dowolnego katalogu na liście należy najechać na niego wskaźnikiem myszki i nacisnąć lewy klawisz. W sytuacji, gdy żaden źródłowy lister nie jest otwarty, polecenie „CacheList” otworzy go automatycznie. Jeżeli natomiast podasz dodatkowy argument NEW, nowy lister zostanie otwarty bez względu na sytuację. DeviceList NEW, FULL, BRIEF Pokazuje listę wszystkich urządzeń, wolumenów oraz przypisań systemowych (utworzonych m.in. za pomocą polecenia ASSIGN) w źródłowym listerze. Ich zawartość możesz odczytać przez kliknięcie na ich nazwach. Analogicznie do poprzedniego polecenia, jeśli żaden lister nie jest aktualnie źródłowym („ŹR.”), zostanie otwarty nowy. Jeśli użyjesz argumentu NEW, zawsze będzie otwierany nowy lister. Użycie słowa FULL spowoduje rozszerzenie listy przypisań o pełne ścieżki dostępu im odpowiadające. Argument BRIEF da efekt, że przypisania nie będą pokazywane. ScanDir PATH, MODE, SHOWALL, NEW „ScanDir” bez żadnych argumentów odczytuje ponownie aktualny katalog, który jest wyświetlony w źródłowym listerze („ŹR.”). Jeżeli określisz ścieżkę dostępu za pomocą argumentu PATH, polecenie odczyta ją - również w źródłowym listerze. Podobnie jak poprzednio, w razie potrzeby zostanie otwarty nowy lister. Jeśli uruchomisz „ScanDir” bez żadnych argumentów, a w źródłowym listerze masz zaznaczony katalog, zostanie on odczytany. Jeśli masz jednocześnie zaznaczony lister docelowy („DOC.”), zawartość katalogu zostanie w nim wyświetlona. Jako MODE możesz określić: „Name”, „Icon” lub „Icon Action”. Domyślną wartością jest „Name”. Ustawienia tego argumentu odpowiadają możliwościom wyboru, które znasz z opcji „Pokazuj jako” znajdującej się w menu „Lister”. Anglojęzyczne nazwy argumentów odpowiadają polskim nazwom następujących ustawień: 237 ● Name= ● Icon= ● Icon Action= - „Lista plików” - „Ikonki” - „Ikonki i narzędzia” Użycie polecenia wraz z argumentem SHOWALL spowoduje wyświetlanie wszystkich plików jako ikon, nawet jeśli ich nie posiadają. Jeżeli natomiast użyjesz argumentu NEW, polecenie zawsze otworzy nowy lister. Search Poszukuje ciągu znaków wewnątrz plików wybranych we wszystkich źródłowych listerach, a także zawartość plików znajdujących się w zaznaczonych katalogach. Jeśli plik zawierający poszukiwany ciąg zostanie odnaleziony, pojawi się komunikat z pytaniem czy chcesz odczytać ten plik, czy kontynuować przeszukiwanie. Możesz wybrać odczyt, co spowoduje, że plik zostanie automatycznie załadowany do przeglądarki tekstu, a poszukiwany ciąg wyświetlony w oknie. Możesz także przeszukiwać całe urządzenia, korzystając z możliwości listy urządzeń. W sytuacji, gdy wybrane zostaną katalogi, będą one przeszukiwane pod warunkiem, że włączona będzie opcja „Filtr rekurencyjny” (ang. „Recursive Filter”). ● Operacje na plikach AddIcon NAME, BORDER, NOBORDER, LABEL, NOLABEL, CHANGE Pozwala dodawać ikony do wszystkich zaznaczonych pozycji w źródłowym listerze. Opus automatycznie rozpoznaje rodzaj pliku i dodaje do niego ikonę odpowiedniego typu. Standardowo używany jest zestaw ikon ustawionych przez autorów programu. Argument NAME oznacza nazwę pliku, do którego ma zostać dodana ikona. Funkcje pozostałych argumentów są następujące: - BORDER - NOBORDER - LABEL - NOLABEL - CHANGE - włącza ramkę ikony. - wyłącza ramkę ikony. - włącza etykietę ikony - wyłącza etykietę ikony. - powoduje zastąpienie ikony przez nową. 238 Comment NAME, COMMENT, RECURSE Dodaje komentarze do wszystkich pozycji wybranych w źródłowym listerze. Za jego pomocą można także edytować istniejące komentarze. Ma zatem identyczne działanie jak przycisk opisany w rozdziale „Lister”, omówiony w części dotyczącej dołączania komentarzy do plików. Maksymalna długość komentarza to 79 znaków. W przypadku katalogów możesz użyć dodatkowo argumentu RECURSE, który jest tożsamy z użyciem opcji „Filtr rekurencyjny”. Dzięki temu określisz pliki, do których dodawane będą komentarze. Copy NAME, TO, QUIET, UPDATE, MOVEWHENSAME, NEWER Polecenie to kopiuje zaznaczony plik z katalogu w listerze źródłowym do docelowego. Ma działanie analogiczne do przycisku opisanego w rozdziale „Lister” w części „Kopiowanie i przenoszenie danych”. Jeżeli zaznaczysz do skopiowania katalogi, wybranie opcji „Filtr rekurencyjny” z menu górnego „Ustawienia” pozwala zdecydować, które pliki będą kopiowane. Jeśli wybierzesz więcej niż jeden katalog źródłowy lub docelowy, skopiowane zostaną wszystkie zaznaczone pozycje z katalogu źródłowego od razu do wszystkich katalogów oznaczonych jako docelowe. Poszczególne argumenty oznaczają odpowiednio: - QUIET - rezygnację z wyświetlania ostrzegawczych okien informacyjnych, z pominięciem informacji o błędach. - UPDATE - nakazuje Opusowi kopiować plik tylko wtedy, gdy nie ma pliku o tej nazwie w katalogu docelowym. - NEWER - podobny do UPDATE, z tą różnicą, że powoduje kopiowanie plików, których daty ostatniej zmiany są nowsze niż daty plików znajdujących się w katalogu docelowym. - MOVEWHENSAME - zamienia polecenie COPY w MOVE, czyli przenosi zaznaczone pozycje, gdy katalog źródłowy oraz docelowy znajduje się na tym samym dysku. 239 CopyAs NAME, NEWNAME, TO, QUIET, MOVEWHENSAME Jest identyczne funkcjonalnie z „Copy” z wyjątkiem tego, że pozycje są kopiowane do katalogu docelowego („DOC.”) z nowymi nazwami. Ma działanie takie jak przycisk opisany już w rozdziale „Lister” w części „Kopiowanie lub przenoszenie danych połączone ze zmianą nazw”. W tym przypadku również możesz korzystać z ustawienia „Filtr rekurencyjny” z menu „Ustawienia”, co pozwala określić, które pliki wewnątrz katalogów mają być kopiowane. Podobnie jeśli zaznaczyłeś więcej niż jeden katalog źródłowy lub docelowy, polecenie skopiuje zaznaczone pozycje z katalogu źródłowego do wszystkich katalogów oznaczonych jako docelowe. Opcja QUIET oznacza wyłączenie wyświetlania ostrzegawczych okien informacyjnych, poza komunikatami o błędach, natomiast argument MOVEWHENSAME ma takie samo znaczenie, jak w wypadku polecenia „Copy”. DateStamp NAME, RECURSE, DATE Zmienia daty ostatniej zmiany zaznaczonych plików i katalogów w źródłowym listerze. Po wybraniu katalogów zostaniesz spytany czy chcesz, aby pliki znajdujące się wewnątrz również miały zmienioną datę. Polecenie ma takie samo działanie jak przycisk opisany już w rozdziale „Lister”, w części „Data i czas ostatniej zmiany”. Użycie znanej już opcji „Filtr rekurencyjny” pozwoli na określenie, które pliki wewnątrz katalogów będą miały zmienioną datę. Dla każdej pozycji zostanie wyświetlone oddzielne okno wyboru. Jeżeli chcesz, aby data modyfikacji pliku została ustawiona na aktualną datę i godzinę, po prostu naciśnij klawisz ENTER. W przeciwnym razie, wprowadź datę ręcznie. Aby ustawić datę dla wszystkich wybranych pozycji wybierz przycisk „Wszystko”. Aby zatwierdzić wpisaną datę dla danego pliku wybierz „Ok” lub naciśnij ENTER. Delete NAME, QUIET Kasuje zaznaczone pozycje we wszystkich źródłowych listerach. Bądź ostrożny, gdyż przy jego użyciu możesz łatwo usunąć wartościowe dane. Domyślne ustawienia powodują pojawianie się ostrzegawczego okna przed kasowaniem. Opcja QUIET oznacza rezygnację z wyświetlania takich okien, nie eliminuje jednak komunikatów o błędach. 240 Duplicate NAME, NEWNAME, QUIET Pozwala wykonać kopię wybranych pozycji w tym samym katalogu, ale ze zmienionymi nazwami. Dla każdej pozycji pojawi się oddzielne okno wyboru, które pozwala ustalić nową nazwę. Działa na wszystkich aktualnie źródłowych listerach. Słowo QUIET ma działanie analogiczne jak w przypadku poprzedniego polecenia. Encrypt NAME, TO, PASSWORD, QUIET Opcja ta pozwala zaszyfrować wybrane pliki przy użyciu hasła. Dane po wykonaniu tej operacji nie zostaną zapisane na oryginałach, ale w katalogu docelowym („DOC.”). Ich rozmiar będzie identyczny, jak plików oryginalnych, możesz więc łatwo upewnić się, czy masz wystarczającą ilość miejsca na dysku. Oczywiście istnieje również możliwość odwrócenia tej operacji. W celu odszyfrowania plików musisz wybrać znacznik o nazwie „Zdekoduj pliki”. Następnie należy wpisać hasło poprzedzone znakiem minus „-”. Na przykład: aby zdekodować pliki, które zaszyfrowałeś za pomocą hasła „FOO”, zaznacz je, a następnie wpisz jako hasło: -FOO Polecenie to działa na wszystkich źródłowych listerach. Argument QUIET cały czas zachowuje swoją funkcję. FindFile Przeszukuje wszystkie katalogi zaznaczone w listerach źródłowych w celu odnalezienia określonego pliku lub plików. Po jego wybraniu pojawi się okno wyboru, w którym powinieneś wpisać poszukiwany wzorzec nazwy, np. *ski. Jeśli plik o nazwie odpowiadającej wzorcowi zostanie znaleziony, będziesz miał możliwość wyświetlenia zawartości katalogu, w którym plik ten znajduje się. Odnalezione pozycje zostaną automatycznie podświetlone. Możesz także przeszukiwać całe urządzenia (np. cały dysk) przy użyciu listy urządzeń. 241 Makedir NAME, NOICON, SELECT, NEW, READ Umożliwia stworzenie nowego katalogu w aktualnie źródłowym listerze. Długość nazwy zależy od wykorzystanego systemu plikowego. W standardowo używanym „Fast File System” (FFS) może wynosić maksymalnie 30 znaków, jednak jeśli zainstalujesz inny system plikowy np. „Smart File System” (SFS) albo nowy „FFS2” dostępny dla AmigaOS4, maksymalna długość nazwy wynosi 107 znaków. Po użyciu tego polecenia na ekranie pojawi się okno wyboru, w którym można dodatkowo wybrać automatyczne utworzenie ikony dla katalogu. Należy wprowadzić nazwę i nacisnąć klawisz ENTER. Weź pod uwagę, że w przypadku włączenia opcji oznaczonej „Zapisuj ikonki” nazwa katalogu musi być krótsza od maksymalnej o 5 znaków. Ma to związek z faktem, iż plik zawierający ikonę zawsze posiada rozszerzenie „.info”. Dlatego dla systemu plikowego FFS maksymalna długość nazwy wynosi wtedy 25 znaków, natomiast dla SFS – 102 znaki. Jeśli użyjesz argumentu NAME, polecenie „MakeDir” nie będzie pytać o nazwę katalogu, tylko utworzy katalog o nazwie podanej po argumencie. Powinieneś zrobić to w taki sposób: Makedir NAME=MójKatalog Argument NOICON powoduje, że katalog zostanie utworzony bez związanego z nim pliku „.info”, czyli po prostu bez ikony. W przeciwnym wypadku utworzenie ikony będzie ustawieniem domyślnym. Pozostałe argumenty mają następujące znaczenie: - SELECT - NEW - READ - nowy katalog zostanie automatycznie zaznaczony. - zawartość katalogu będzie odczytana w nowym listerze. - zawartość katalogu będzie odczytana w aktualnym listerze. „MakeDir” pracuje WYŁĄCZNIE na listerze źródłowym („ŹR.”), który został otwarty jako pierwszy w kolejności. 242 MakeLink NAME, TO, QUIET To polecenie pozwala utworzyć tzw. odnośniki (zwane także „linkami”) do plików lub katalogów zaznaczonych w listerze źródłowym („ŹR.”). Zostaną one umieszczone w katalogu wyświetlonym w aktualnie docelowym listerze („DOC.”). Mogą wskazywać na pliki lub katalogi znajdujące się w tym samym wolumenie - jest to ograniczenie systemu operacyjnego. Odnośniki są przedstawiane w listerach w postaci nazw wyświetlonych pogrubioną czcionką, dlatego łatwo je odróżnić od zwykłych plików. Natomiast w listerach, które pokazują zawartość jako ikony, linki są wyświetlane w formie ikon oznaczonych strzałką, podobnie jak ikony „wyjęte” (skróty) na pulpicie. Argument QUIET oznacza, że wyłączasz wyświetlanie ostrzegawczych okien informacyjnych, za wyjątkiem komunikatów o błędach. MakeLinkAs NAME, NEWNAME, TO, QUIET Ma podobne działanie do „MakeLink”, jednak odnośniki są tworzone pod nowymi nazwami, określonymi przez użytkownika. Przy ich nadawaniu można korzystać z filtrów AmigaDOS. Słowo QUIET ma identyczną funkcję jak poprzednio. Move NAME, TO, QUIET Następne polecenie przenosi wszystkie zaznaczone pozycje z katalogu, którego zawartość jest wyświetlona w listerze źródłowym („ŹR.”) do katalogu w listerze docelowym („DOC.”). Przeniesione pozycje zostaną automatycznie usunięte z katalogu źródłowego. Jeśli przenoszone będą katalogi, ustawienie opcji „Filtr rekurencyjny” będzie decydowało o tym, czy przeniesione zostaną także podkatalogi wraz z zawartością. Argument QUIET podobnie jak poprzednio zachowuje swoją funkcję. „Move” działa wyłącznie na jednym docelowym listerze. 243 MoveAs NAME, NEWNAME, TO, QUIET Spełnia taką samą funkcję jak „Move”, ale pozwala nadawać nowe nazwy przenoszonym pozycjom. Również działa tylko na jednym docelowym listerze. Join FILE, AS Polecenie to może być użyte do połączenia wielu kilku plików w jeden dłuższy. Jest to wygodne na przykład przy przenoszeniu danych na inny komputer. Na ekranie pojawi się okno wyboru, które pozwala na dodawanie oraz usuwanie plików z listy, które mają zostać połączone. Możliwe jest określenie kolejności łączenia, co jest bardzo ważne dla zachowania spójności danych. Plik musi być łączony według określonej kolejności. Protect NAME, RECURSE, SET, CLEAR Pozwala modyfikować atrybuty plików i katalogów zaznaczonych w aktualnym listerze. Jeżeli zaznaczysz katalogi, zostaniesz spytany czy chcesz ustawiać atrybuty także dla plików znajdujących się wewnątrz. Dla każdej pozycji wyświetlone zostanie oddzielne okno wyboru przedstawiające aktualne ustawienie jego atrybutów. „Protect” działa na plikach zaznaczonych we wszystkich źródłowych listerach. Run NAME Uruchamia każdy zaznaczony plik wykonywalny. Jego funkcja jest podobna do dwukliku na ikonie pliku lub uruchomienia go za pomocą okna „CLI”. Na ekranie pojawi się okno wyboru, z zapytaniem o argumenty pliku. W dużej części przypadków nie trzeba ich podawać, aby uruchomić program. Jednak wszystko zależy od konkretnego pliku i jego funkcji. Rename NAME, NEWNAME Kolejna opcja to zmiana nazw wszystkich pozycji zaznaczonych w aktualnie źródłowych listerach („ŹR.”). Dla każdej pozycji zostanie wyświetlone okno wyboru z 244 zapytaniem o nową nazwę. Zawiera ono dwie ramki tekstowe. Aby nadać nową nazwę, wpisz ją w ramce znajdującej się w dolnej części okna. Przy nadawaniu nowych nazw możesz korzystać z filtrów AmigaDOS, ale w ograniczony sposób. Wprowadzenie znaku gwiazdki „*” umożliwia dodawać przedrostki lub końcówki do istniejących nazw. Przykładowo wprowadzenie „*.pic” spowoduje dodanie końcówki (czyli rozszerzenia) „.pic” do wszystkich zaznaczonych pozycji. Jeśli natomiast wpiszesz A*, litera „A” zostanie dodana przed każdą nazwą. Znaku „*” możesz użyć w ramce tylko jeden raz. Nie możesz jednak nadawać plikom nazw zawierających znaki „*”, jest to wyłącznie znak zastępujący inne litery. Możesz również skorzystać z argumentów NAME oraz NEWNAME jeżeli na przykład chcesz zmienić nazwę pliku pisząc skrypt AmigaDOS. Oba argumenty akceptują znak „*”, podobnie jak samo okno wyboru polecenia „Rename”. GetSizes FORCE Powoduje odczytanie zawartości katalogów zaznaczonych we wszystkich źródłowych listerach. Proces ten służy obliczeniu całkowitej objętości plików znajdujących się wewnątrz. Rozmiar zostanie wyświetlony w bajtach obok nazwy każdego katalogu. Jeżeli zawartość katalogu zostanie raz odczytana, polecenie nie oblicza objętości po raz kolejny, a jedynie przyjmuje uzyskaną wcześniej wartość jako aktualną. Można to zmienić dodając argument FORCE. „GetSizes” powoduje wyświetlenie paska informującego o postępach operacji, który przedstawia ilość plików i katalogów, a także ich objętość wyrażoną w bajtach. Jeśli otwarty jest lister docelowy („DOC.”) i ma on wolne miejsce wystarczające do skopiowania katalogu odczytanego w listerze źródłowym („ŹR.”), obok obliczonej objętości pojawi się litera "Y". W przeciwnym razie wyświetlona zostanie litera "N". Starsze wersje Opusa nie są w stanie prawidłowo zbadać objętości katalogów, które zawierają więcej niż 4 GB danych. Dlatego jeśli masz wątpliwości, spróbuj zaktualizować program do nowszej wersji. Niektóre aktualizacje znajdziesz na Aminecie pod hasłem „dopuspatch” (katalog „biz”, a potem ”dopus”). Zwróć uwagę, ze to samo dotyczy starszych wersji systemu AmigaOS (poniżej 3.5), on także potrzebuje stosownych aktualizacji, aby poprawnie odczytywać większe objętości niż 4 GB. Dlatego działaj 245 bardzo ostrożnie jeśli stwierdzisz, że Twój dysk zawiera większą ilość danych. Jeżeli system operacyjny nie będzie odpowiednio skonfigurowany, próba dokonania wielu operacji może skończyć się utratą zapisanych plików. ClearSizes Polecenie to zostało usunięte z listy funkcji wewnętrznych Opusa, jednak pozostawiona została możliwość jego użycia w celu zachowania zgodności ze starszymi wersjami. Kasuje ono informacje o odczytanych rozmiarach wybranych katalogów we wszystkich listerach źródłowych („ŹR.”). Oczywiście w każdej chwili możliwe jest ponowne odczytania zawartości katalogów za pomocą opcji „GetSizes”. CheckFit Sprawdza, czy wybrane pliki i katalogi zmieszczą się w katalogu wyświetlonym w listerze docelowym („DOC.”). Wyświetla okno wyboru zawierające ilość potrzebnych bajtów, a także wielkość dostępnego miejsca i procent wybranych pozycji, które zmieszczą się w docelowym napędzie. „CheckFit” działa WYŁĄCZNIE pomiędzy katalogami źródłowymi i pierwszym katalogiem docelowym. ● Odczytywanie zawartości plików Read NAME, WAIT Uruchamia przeglądarkę tekstu, którą opisaliśmy szczegółowo wcześniej. Posiada ona kilka opcji, które możesz uruchamiać z menu górnego. Obejmują one możliwość przeszukiwania tekstu oraz funkcję wydruku. Możesz swobodnie przewijać zawartość pliku korzystając z paska przewijania okna lub za pomocą klawiszy kursora. To polecenie działa tylko na listerze, który jest aktualnie źródłowy („ŹR.”). Jeżeli skorzystasz z argumentu WAIT, spowodujesz, że żadne następne polecenie nie zostanie wykonane, dopóki nie zamkniesz okna przeglądarki tekstu. 246 AnsiRead NAME, WAIT Wyświetla tekst w taki sam sposób jak robi to polecenie „Read”, jednak wraz ze specyficznymi znakami kontrolnymi, tzw. kodem ANSI, który również omówiliśmy wcześniej. Działanie argumentu WAIT jest analogiczne do poprzedniej funkcji. HexRead NAME, WAIT Opcja „HexRead” odczytuje zaznaczone pliki w taki sam sposób jak „Read”, z tą różnicą, że wyświetla zawartość w systemie szesnastkowym. Dzięki temu można wygodnie przeglądać pliki binarne oraz inne pliki, które nie zawierają tekstu. Tutaj również możesz skorzystać z argumentu WAIT. SmartRead NAME Polecenie to uruchamia odpowiednią przeglądarkę, w zależności od rodzaju danych przeznaczonych do wyświetlenia. Jest to funkcja tzw. „inteligentnej” przeglądarki. ● Operacje na dyskach DiskCopy Otwiera okno „Kopiowanie dysku”, które pozwala na wybranie źródłowego i docelowego napędu, a także szczegółowych parametrów kopiowania dysków. Mówiliśmy o nich wcześniej. DiskInfo Pokazuje informacje o dysku, na którym znajduje się katalog wyświetlony w źródłowym listerze. Komunikat obejmuje wolne oraz zajęte miejsce, datę ostatniej modyfikacji oraz ilość błędów występujących na dysku. 247 Format DRIVE Pozwala sformatować nowy dysk. Bez argumentów powoduje wyświetlenie okna zatytułowanego „Formatowanie”, za pomocą którego możliwe jest wybranie dysku do sformatowania. Ustalić można również kilka innych parametrów opisanych w poprzedniej części podręcznika. ● Praca z opisami typów plików CreateFiletype Polecenie to uruchamia okno „Tworzenie opisu typu pliku”, które może być bardzo przydatne w sytuacji, gdy nie wiesz zbyt wiele na temat danego formatu pliku. Więcej na ten temat przeczytasz w rozdziale „Typy plików”. FindFiletype Uruchamia okno „Przeszukiwanie opisów typów plików” używane do odszukiwania, instalowania oraz tworzenia opisów typu plików w odniesieniu do dla zaznaczonych plików w dowolnym listerze. StopSniffer Jeżeli lister zawiera kolumny wyświetlające wersję lub typ plików, automatycznie uruchamiany jest dodatkowy program, który rozpoznaje wszystkie brakujące dane. Powoduje to znaczne spowolnienie pracy. Możesz oczywiście zrezygnować z przedstawiania w listerze wersji lub typu plików, wystarczy usunąć zbędne kolumny z listera za pomocą okna edycji formatu listera. Istnieje również inna możliwość - zatrzymać rozpoznawanie plików w dogodnym momencie. Można to uzyskać właśnie za pomocą polecenia „StopSniffer”. 248 ● Praca z ikonami IconInfo NAME, WAIT Za pomocą „IconInfo” można dokonać edycji informacji zawartych w pliku ikony. Dotyczy to takich danych jak „Rozmiar stosu”, „Program (połączony)” oraz dodatkowych argumentów. Opcja ta działa w sposób podobny do jak funkcja „Informacje” dostępna w menu Workbencha. Użycie tego polecenia wymaga wybrania pliku albo katalogu, który posiada ikonę. Możesz także wybrać sam plik „.info”. Jeżeli zostanie uruchomione w połączeniu z ikoną, na ekranie pojawi się okno wyboru. Dostępne w nim opcje zależą od typu ikony. We wszystkich wypadkach jest natomiast pokazywana jej grafika. Aby ją zmienić wystarczy przenieść inną ikonę do wyświetlonego okna wyboru. Możliwe jest także włączanie lub wyłączanie argumentów poprzez dodawanie lub usuwanie nawiasów w tekście zawierającym dany argument. Drugim sposobem jest wykonanie dwukliku w linii, gdzie umieszczony jest argument. Okno wyboru jest wyposażone w menu, które pozwala wyłączyć ramki oraz etykietę ikony. Dostęp niego uzyskujesz przez umieszczenie wskaźnika myszki w oknie wyboru i naciśnięcie prawego klawisza. Menu pozwala wybierać, czy chcesz widzieć grafikę ikony typu „New Icons”, czy też grafikę standardowej ikony systemu Amigi. Możesz również usunąć dane „nowych ikon” z pliku ikony. Polecenie działa w sposób asynchroniczny, co oznacza możliwość skorzystania z argumentu WAIT podobnie jak w przypadku kilku poprzednio omówionych funkcji. Zobacz także część podręcznika pod tytułem „Polecenia działające asynchronicznie”. LeaveOut NAME Umieszcza aktualnie zaznaczone pliki w głównym oknie Opusa. Dzięki temu uzyskujesz do nich łatwiejszy dostęp. Działa na wszystkich źródłowych listerach (oznaczonych jako „ŹR.”). 249 FixIcons FILE, ALLOWNOBORDER, ALLOWNOLABELS, NOFIXOFFSET, SYNCWBTOOPUS, SYNCOPUSTOWB, REPORT Może się zdarzyć, że Opus i Workbench w innym sposób będą wyświetlały te same ikony. Dotyczy to zwykle pozycji na pulpicie oraz ramek i etykiet. Jest to związane z faktem, iż Opus nieco inaczej zapisuje ikony niż standardowy system Amigi. Różnice zdarzają się rzadko, jednak autorzy programu przygotowali specjalne polecenie służące do poprawienia struktury ikony, która nieprawidłowo zachowuje się na Workbenchu. Mowa właśnie o funkcji „FixIcons”. Część problemów polega na różnym traktowaniu położenia ikon w oknach katalogów. Polecenie to pobiera ścieżkę dostępu lub listę plików z listera źródłowego, a następnie przegląda wskazane ikony. Struktura i pozycja każdej z nich zostanie automatycznie poprawiona. Na przykład, aby poprawić ikonę urządzenia „System:” należy wpisać: FixIcons System: Możesz również otworzyć lister źródłowy, a potem zaznaczyć katalogi i pliki do poprawienia. Następnie użyj polecenia „FixIcons” w oknie „CLI Opusa”. W analogii do naszego przykładu, jeżeli wybierzesz katalog dysku, sprawdzony zostanie plik o nazwie „disk.info” zawierający informacje o ikonie napędu. Pamiętaj jednak, że funkcja ta sprawdzi tylko i wyłącznie plik „.info” w wybranym urządzeniu. Aby Opus poprawił strukturę konkretnej innej ikony musisz zaznaczyć ręcznie plik z rozszerzeniem „.info”. Domyślnie polecenie „FixIcons” nie wymaga używania żadnych argumentów. Jeśli w listerze zaznaczyłeś katalogi, znajdujące się wewnątrz ikony także zostaną poprawione. Ponadto polecenie posiada następujące opcje: - ALLOWNOBORDERS - ALLOWNOLABELS - NOFIXOFFSET - SYNCWBTOOPUS - SYNCOPUSTOWB - wyłącza ramki ikon - wyłącza etykiety ikon - wyłącza porządkowanie ikon w katalogach - pozycja ikony w Opusie będzie taka jak na Workbenchu - pozycja ikony na Workbenchu będzie taka, jak w Opusie. 250 ● Środowisko LoadEnvironment NAME To polecenie wczytuje z dysku środowisko o nazwie oznaczonej przez argument NAME. Jednocześnie następuje modyfikacja parametrów pracy Opusa zgodnie z ustawieniami zawartymi w pliku zawierającym środowisko. Jeśli jako argument podasz samą nazwę pliku, będzie on poszukiwany w katalogu „DOpus5:Environment”. Możesz to zmienić przez podanie pełnej ścieżki dostępu wraz z nazwą pliku. LoadOptions NAME Wczytuje plik zawierający szczegółowe ustawienia programu. „LoadOptions” przestawi parametry Opusa zgodnie z danymi zawartymi w załadowanym pliku. Podanie samej nazwy pliku spowoduje poszukiwanie go w katalogu „DOpus5:Settings”. Analogicznie do poprzedniego polecenia, jeżeli Twój plik znajduje się w innym katalogu – podaj pełną ścieżkę dostępu. Reveal To polecenie powoduje uaktywnienie Opusa, jeżeli został zikonifikowany. Set Pozwala zmieniać niektóre ustawienia dostępne dla listera lub aktualnie wykonywanej funkcji. Działa w powiązaniu ze słowami kluczowymi, jak poniżej: Set Dest Ustawia lister jako docelowy („DOC.”). 251 Set Display ELEMENTY Zmienia pozycje wyświetlane w listerze. Argument ELEMENTY może przyjmować takie same wartości, jak argument METODA w przypadku polecenia „Set Sort”. Set Flags +/-REVERSE +/-NOICONS +/-HIDDEN Polecenie „Set Flags” zmienia atrybuty. Aby włączyć dany atrybut, użyj znaku plus „+”, a znaku minus „-”, aby go wyłączyć. Możesz skorzystać także ze znaku tzw. ukośnika „/” (slasha) w celu zmiany stanu atrybutu na przeciwny. Możesz w ten sposób ustawiać wiele atrybutów na raz. Na przykład: Set Flags -noicons +hidden Set Hide TEMPLATE Zmienia wzorzec plików, które mają być pokazywane w listerze. Set Labelcolour DESKTOP/WINDOWS fg bg DRAWMODE Zmienia kolory etykiet ikon podczas pracy Opusa. Argument DRAWMODE może przyjmować jedną z poniższych wartości: - JAM1 - JAM2 - tylko tekst - tło oraz tekst Na przykład: Set labelcolour desktop 3 1 jam1 Set labelcolour desktop 7 0 jam2 252 Set Lock ON/OFF Blokuje lub odblokowuje lister jako źródłowy („ŹR.”) albo docelowy („DOC.”). Set Mode NAME/ICON/ICON ACTION SHOWALL Zmienia sposób przedstawiania plików i katalogów przez lister. Dostępne opcje są analogiczne do funkcji „Pokazuj jako” znajdującej się w menu górnym „Lister”. Set Off Wyłącza aktualny lister. Set Output HANDLE Pozwala ustawić czasowe okno komunikacyjne jako argument HANDLE. Na przykład wpisanie: Set Output CON:100/100/200/210/Okno oznacza, że okno komunikacyjne będzie zatytułowane „Okno”, zachowa rozmiary 200 pikseli w poziomie, 210 w pionie oraz zostanie umieszczone w odległości 100 pikseli od górnego lewego roku ekranu. Jest to typowy format systemowego okna komunikacyjnego systemu AmigaOS. Set Separate METHOD Zmienia sposób wyświetlania plików i katalogów w listerze. Wartości argumentu METHOD mogą być następujące: - DIRSFIRST - FILESFIRST - MIX - pokazuje najpierw katalogi - pokazuje najpierw pliki - pokazuje pozycje wymieszane. 253 Set Show TEMPLATE Zmienia wzorzec nazw plików, które mają być wyświetlane w listerze. Set Sort METHOD Zmienia metodę sortowania nazw w listerze źródłowym („ŹR.”). Argument METHOD przyjmuje wartości biorąc pod uwagę następujące kryteria: - NAME - SIZE - DATE - PROTECTION - COMMENT - FILETYPE - VERSION - OWNER - GROUP - NETPROT - według nazw - według rozmiarów - według dat utworzenia lub modyfikacji - według atrybutów (tzw. bitów protekcji) - według komentarzy - według typów plików - według wersji plików (jeśli są dostępne) - według „właściciela” w sieci - według grupy w sieci - według atrybutów w sieci. Jak widać trzy ostatnie pozycje dotyczą pracy sieciowej, mają zastosowanie w środowisku typu Unix, co można uzyskać np. korzystając z pakietu „Multi User”. Set Source Ustawia aktualny lister jako źródłowy („ŹR.”). Set ToolBar FILE Pozwala ustalić, jakiego paska narzędzi ma używać lister. 254 Quit FORCE Polecenie to zamyka wszystkie otwarte okna i kończy pracę Opusa. Jeśli zostało uruchomione inne zadanie, możesz zostać spytany czy wyłączyć je zanim nastąpi całkowite zakończenie pracy przez Opusa. Jeżeli użyjesz opcji FORCE, nie będziesz pytany o potwierdzenie przed zakończeniem pracy. FreeCaches Czyści zawartość wszystkich buforów, z wyjątkiem tych, które są używane przez katalogi aktualnie wyświetlane. Cała nieużywana pamięć zostaje zwolniona. Jest to dobry sposób na szybkie wyczyszczenie pamięci, gdy używasz wielu buforów, a Twoja Amiga nie posiada zbyt wiele wolnej pamięci. Hide Opcja ta ikonifikuje Opusa i zwalnia największą możliwą ilość pamięci. Do poprzedniego stanu możesz powrócić w różny sposób, ustalony za pomocą opcji „Ikonifikacja” lub „Schowaj”. DoubleClick NAME Wywołuje funkcję uruchamianą normalnie przez podwójne kliknięcie myszką, która została zdefiniowana przez użytkownika dla wybranego typu plików. DragNDrop NAME Polecenie to wywołuje funkcję uruchamianą zwykle przez przenoszenie elementów pomiędzy oknami. 255 FinishSection Powoduje przerwanie wykonywania polecenia AmigaDOS, programu lub skryptu ARexxa, niezależnie od kolejnej funkcji przeznaczonej do wykonania. CleanUp Przeszukuje pliki zawierające ikony („.info”) i usuwa wszystkie katalogi lub odnośniki, z którymi powiązane są ikony, a nie ma już ich na dysku. CLI Otwiera nowy wewnętrzny „Liniowy Interfejs Poleceń”, czyli okno „CLI Opusa”. Rozpoznawane są wszystkie wbudowane polecenia programu. Configure Polecenie to wywołuje okno „Edycja formatu” dla listera źródłowego, dzięki czemu można zmienić sposób wyświetlania danych przez lister. Assign Kolejna opcja dodaje „przypisanie” do aktualnego katalogu. Wzór użycia jest identyczny jak w AmigaDOS, znakomicie odzwierciedla go okno, które pojawia się po użyciu tego polecenia. „Assign” było już omawiane na początku rozdziału. ● Wydruk danych Print NAME, WAIT Drukuje zawartość plików zaznaczonych w listerze źródłowym. Wyświetla okno zatytułowane „Drukowanie”, które pozwala na pełną kontrolę formatu wydruku. Użycie 256 argumentu WAIT spowoduje, że później uruchomione polecenia nie zostaną wykonane, dopóki cały wybrany plik nie zostanie wydrukowany. PrintDir Umożliwia wydrukować zawartość katalogu, która jest wyświetlona w listerze źródłowym. Zawartość katalogu zostanie pokazana w taki sam sposób jak jest wyświetlona w listerze. Aby zmienić format wydruku musisz zmienić format wyświetlania danych przez lister. Podobnie jak poprzednia funkcja, również „PrintDir” używa okna „Drukowanie”. ● Polecenia protokołu FTP FTPAddressBook FTP (ang. File Transfer Protoocol) jest protokołem służącym do przesyłania plików w sieci. „FTPAddressBook” powoduje wyświetlenie „Spisu serwerów FTP”. Jest to lista wszystkich serwerów typu FTP, których adresy zostały zapisane w pliku „ftp.config” znajdującym się w katalogu „DOpus5:System”. Aby uzyskać połączenie, dokonaj dwukliku myszką na pozycji dostępnej na liście. Jeżeli chcesz dodać dodać nową pozycję, wybierz opcję „Nowy”. Możesz także skorzystać z funkcji „Edytuj” w celu zmiany parametrów połączenia lub „Skasuj” - aby je usunąć z listy. Część konfiguracyjna zostanie wyświetlona po wybraniu funkcji o nazwie „Opcje”. Masz do dyspozycji następujące możliwości: - Hasło anon Możesz wybrać hasło, które będzie używane dla tzw. połączeń „anonimowych” (ang. Anonymous). Z reguły należy tu wpisać swój adres e-mailowy. 257 - Plik logu Jest to plik, w którym dokonywany będzie zapis aktywności połączenia FTP, czyli tzw. sesji. Informacje można również umieścić bezpośrednio w oknie „CLI”. W tym celu należy użyć poniższego ustawienia: CON:////OpusFTP Log/Auto/Close - Log Pozwala włączyć lub wyłączyć wyświetlanie komunikatów pochodzących z serwera, z którym aktualnie jesteś połączony. Mogą być one przydatne w przypadku wystąpieniu kłopotów z transmisją danych lub w celu diagnozowania nieprzewidzianych sytuacji. - Debug Daje możliwość skorzystania z funkcji tzw. „verbose logging”, czyli wyświetlenia komunikatów rozszerzonych o szczegółowe informacje. Opcji tej użyj, gdy funkcja „Log” nie daje jednoznacznych wyników. - Aktual. Określa czas opóźnienia pomiędzy kolejnymi odświeżeniami zawartości listy katalogów FTP. Wyższa wartość powoduje mniej częste odświeżanie, a co za tym idzie dane przesyłane są szybciej. - Maks. czas Czas, jaki ma czekać Opus w sytuacji, gdy serwer nie reaguje na polecenie do wykonania. Jest to przydatne w przypadku wolnych połączeń internetowych. Domyślną wartością jest 60 sekund. 258 - NOOP Opcja ta umożliwia podtrzymywanie połączenia z serwerem mimo braku aktywności ze strony naszego komputera. Polega na przesyłaniu polecenia o nazwie NOOP co każde 30 sekund. Może się to przydać, gdy nie są przesyłane żadne dane, a jednocześnie nie chcesz rozłączać się z serwerem np. ze względu na możliwość uzyskania połączenia przez innego użytkownika. Niektóre serwery limitują bowiem ilość aktywnych użytkowników. Standardowo funkcja ta jest wyłączona. - Indeks, Auto & Maks. dł. Wiele serwerów dodaje specjalny indeks lub plik z komentarzem do każdego katalogu. Zawiera on krótki komentarz oraz dodatkowe informacje o dostępnych plikach. Jeśli Indeks zostanie włączony, Opus będzie sprawdzał obecność plików o nazwie „INDEX” lub „Files.BBS” w trakcie odczytywania nowych katalogów. W momencie, gdy pliki takie zostaną znalezione, program pobierze je, a znajdujące się w nich komentarze doda automatycznie do pola „Komentarz”. Indeksy mają zazwyczaj małą objętość (mniej niż 30 KB), choć możesz spotkać również dużo większe pliki. Przykładem takiego serwera jest Aminet. Przy wyłączonym znaczniku „Auto”, pliki mniejsze niż wartość określona przez „Maks. dł.” będą automatycznie pobierane. Jeśli objętość pliku z indeksem będzie większa niż ta wartość, pojawi się okno wyboru z pytaniem czy chcesz pobrać dany indeks. Jest to ważne szczególnie wtedy, gdy Twoje połączenie z siecią nie jest zbyt szybkie. Jeżeli natomiast znacznik „Auto” zostanie włączony, pobierane będą tylko pliki mniejsze niż wartość „Maks. dł.”, pozostałe zostaną pominięte. Zwróć uwagę, że choć większość plików z indeksami na serwerach Aminetu ma standardowy format, nie jest to w pełni zagwarantowane na każdym serwerze. Dlatego część plików może nie zawierać komentarzy. 259 FTPCD DIR To polecenie pozwala zmieniać aktualny katalog na serwerze FTP. Identyczny efekt można uzyskać przez wprowadzenie ścieżki dostępu w ramce tekstowej znajdującej się w dolnej części listera. Konieczne jest wprowadzenie pełnej ścieżki dostępu do katalogu, gdyż Opus nie jest w stanie automatycznie odczytać całej struktury plików na serwerze przed odczytaniem danego katalogu. Niektóre serwery nie pozwalają wyświetlać wszystkich plików i katalogów. Takie „prywatne” katalogi mogą być jednak wykorzystane, mimo iż ich zawartość jest ukryta. Pamiętaj, że brak widoczności pozycji nie musi oznaczać pustego katalogu, a jedynie ograniczenie dostępu do danych. FTPCommand COMMAND Niektóre serwery udostępniają użytkownikowi polecenia rozszerzające podstawową funkcjonalność FTP. Opcja „FTPCommand” pozwala wprowadzić polecenie nieuwzględnione w Opusie, które obsługuje dany serwer. FTPConnect HOST, USER, PASSWORD, DIR Tego polecenia możesz użyć, gdy chcesz połączyć się z serwerem o adresie nie zapisanym w pliku „ftp.config” (w katalogu „DOpus5:System”). Jeśli nie wprowadzisz nazwy serwera (HOST), użytkownika (USER) albo hasła (PASSWORD), zostaniesz o nie zapytany, chyba że okażą się zbędne. Jeżeli natomiast chcesz określić katalog, który ma być odczytany jako pierwszy po połączeniu z serwerem, wpisz jego nazwę jako argument DIR. FTPCopy Pozwala kopiować „prywatne” oraz „ukryte” pliki z serwera FTP. Pozycje takie nie są wyświetlane na liście katalogu. Jeśli zatem wiesz, że plik znajduje się na serwerze, a nie jest on pokazywany przez lister, możesz wprowadzić jego nazwę w oknie wyboru, które pojawi się po użyciu funkcji „FTPCopy”. 260 FTPDelete FILE Za pomocą tej opcji możesz usunąć „prywatny" lub „ukryty" plik z serwera. Musisz jednak znać dokładnie jego nazwę. FTPQuit FORCE Powoduje zakończenie wszystkich aktualnie realizowanych połączeń FTP. Jeśli listery są zajęte przesyłaniem plików, ich czynności nie zostaną przerwane dopóki nie użyjesz argumentu FORCE. Po użyciu tej opcji nie zostanie zrealizowane żadne nowe połączenie. FTPRename Pozwala na zmianę nazwy „ukrytego” pliku lub katalogu znajdującego się na serwerze FTP. Na ekranie zobaczysz okno wyboru, w którym wprowadź nazwę ukrytego pliku. Następnie pojawi się kolejne okno, gdzie powinieneś podać nową nazwę wybranej pozycji. FTPSetVar VAR, VALUE To polecenie pozwala modyfikować wartości zmiennych środowiskowych FTP. Do dyspozycji pozostają następujące funkcje: - LogFile Wpisanie „FTPSetVar LogFile PLIK” spowoduje wysyłanie wszystkich komunikatów FTP do pliku o nazwie podanej w miejscu PLIK. Taki plik często nazywany jest „logiem” lub „raportem”. Najczęściej jednak nie używa się pliku umieszczonego na dysku, ale konsoli. Na przykład: FTPSetVar LogFile "KCON:/400//100/FTP Log/Auto/Close/DOPUS.1" 261 Użycie samego polecenia "FTPSetVar LogFile" spowoduje natomiast, że plik raportu będzie na przemian otwierany i zamykany. - Debug „FTPSetVar Debug WARTOŚĆ” ustawia sposób wysyłania informacji o błędach do pliku reportu. Obsługiwane wartości to „0” i „1”. Jeśli w miejscu WARTOŚĆ wpiszesz „0”, w pliku znajdą się wyłącznie komunikaty uzyskane od serwera, z którym jesteś połączony. Wartość „1” oznacza natomiast, iż zapisywane będą również komunikaty wysyłane przez Twój komputer. Domyślną liczbą jest zero. - TimeOut Polecenie „FTPSetVar TimeOut WARTOŚĆ” powoduje ustawienie maksymalnego czasu w sekundach, przez który Opus będzie czekał na odpowiedź z serwera przed wysłaniem kolejnego polecenia. Jeśli informacja nie nadejdzie w podanym czasie, nastąpi automatyczne zakończenie połączenia. Wartość „TimeOut” jest standardowo ustawiona na 60 sekund. - ListUpdate „FTPSetVar ListUpdate WARTOŚĆ” umożliwia określenie odstępu czasu (w sekundach) pomiędzy kolejnymi aktualizacjami zawartości katalogu serwera. Domyślnie jest to 1 sekunda. - List „FTPSetVar List POLECENIE” ustawia nazwę polecenia używanego w celu uzyskania listy plików z serwera FTP. Jest to funkcja przydatna raczej bardziej zaawansowanym użytkownikom. Wartość LIST jest standardowo ustawiona na „LIST -alF”. 262 ● Multimedia Play NAME, WAIT, QUIET, ICON, VOLUME Polecenie o nazwie „Play” pozwala odtwarzać pliki dźwiękowe. Bezpośrednio obsługiwane formaty to IFF 8SVX oraz RAW, jednak dzięki systemowym datatypom można także odtwarzać inne formaty. Podczas odtwarzania pojawi się małe okno pokazujące nazwę, format pliku dźwiękowego oraz przybliżony czas odtwarzania. Aby przerwać odtwarzanie wybierz przycisk „Przerwij”. Aby przejść do odtwarzania następnego pliku skorzystaj z przycisku „Następny”. Jeśli wybierzesz opcję QUIET, dźwięk będzie odtwarzany bez okna informacyjnego. Funkcja WAIT powoduje, że polecenia wydane Opusowi w następnej kolejności nie zostaną wykonane dopóki trwa odtwarzanie dźwięku. Argument ICON pozwala uruchomić okno odtwarzania dźwięku od razu jako zikonifikowane, czyli w postaci tzw. app-ikony. Ze względu na konstrukcję systemu datatypów, program może czasami nie stwierdzić zakończenia odtwarzania dźwięku. W takim wypadku, będziesz musiał zrobić to ręcznie przez wybranie przycisku „Następny” lub „Przerwij”. Do Opusa w wersji 5.1 dodano możliwość odtwarzania modułów programu SoundTracker. Weź jednak pod uwagę, że wbudowany mechanizm, choć spełnia swoje podstawowe funkcje, jest dość prosty i może nie sprawdzić się przy wszystkich plikach modułów. Istnieje wiele innych programów (np. „Delitracker” czy „HippoPlayer”), które poradzą sobie lepiej. Opus w wersji Magellan II ma funkcję ustawiania głośności odtwarzania za pomocą argumentu VOLUME. Głośność może przyjmować wartości od 0 do 64. Show NAME, WAIT Służy do wyświetlania grafiki oraz animacji w formacie IFF. Pokazuje także wszelkie dane, rozpoznane jako grafika za pośrednictwem systemu datatypów. Możemy wyświetlić większość dostępnych formatów, także w trybach takich jak Extra Half-Brite (EHB) oraz Hold-And-Modify (HAM6 i HAM8). 263 Jeżeli wyświetlona grafika nie mieści się cała na ekranie, możesz ją przesuwać za pomocą wskaźnika myszki. Dodatkowo do Twojej dyspozycji pozostają następujące klawisze: - SPACJA, HELP lub P - w celu wyświetlenia pomocy lub okna wydruku grafiki - ESC lub prawy przycisk myszki - aby zakończyć wyświetlanie - Lewy przycisk myszki - aby przejść do następnego pliku (gdy zaznaczyłeś więcej pozycji do wyświetlenia), aktualnie pokazany plik automatycznie przestaje być zaznaczony w listerze - Q - działa jak lewy przycisk myszki, ale plik zawierający grafikę cały czas pozostaje zaznaczony - Del - aby przejść do następnego pliku, a aktualnie widoczny zaznaczyć do skasowania. W przypadku wyświetlania animacji masz do dyspozycji kilka dodatkowych funkcji: S N - (minus) = (znak równości) \ (backslash) F1 – F10 - zatrzymuje lub wznawia odtwarzanie filmu - przewijanie klatka po klatce - zwolnienie tempa odtwarzania - przyspieszenie tempa odtwarzania - przywrócenie oryginalnego tempa odtwarzania - różne szybkości odtwarzania. Jeżeli zaznaczysz pliki do skasowania, Opus usunie je po wyświetleniu ostatniej grafiki. Zostaniesz wcześniej poproszony o potwierdzenie wykonania tej operacji. 264 ● Praca z bankami przycisków CloseButtons NAME, ALL Polecenie to jest wykorzystywane do zamykania jednego lub wszystkich banków przycisków. Użyte bez żadnego argumentu zamyka tylko bank, z którego zostało wywołane. Jeżeli jako argument NAME podasz konkretną nazwę banku, zostanie on zamknięty. Użycie funkcji ALL spowoduje zamknięcie wszystkich banków przycisków. LoadButtons NAME, START, LABEL, IMAGE, UNDERMOUSE, TOGGLE Wczytuje z dysku bank przycisków o nazwie podanej jako argument NAME. Jeśli podasz samą nazwę pliku, bank poszukiwany w katalogu „DOpus5:Buttons”. Jeżeli podasz pełną ścieżkę dostępu, zostanie załadowany ten bank, na który wskazuje ścieżka. Argumenty START oraz IMAGE pochodzą ze starszych wersji Opusa i są obecnie niepotrzebne. Zostały jednak pozostawione w celu zachowania zgodności obecnej wersji programu z poprzednikami. Argument UNDERMOUSE powoduje otwarcie banku przycisków w miejscu, w którym znajduje się wskaźnik myszki. Funkcja TOGGLE zmienia stan wybranego banku przycisków. W razie gdy bank jest otwarty - polecenie „LoadButtons” użyte z argumentem TOGGLE - powoduje jego zamknięcie, natomiast gdy bank nie jest otwarty - działa odwrotnie. ● Tematy Opus został wyposażony w polecenia pozwalające pracować w AmigaDOS z „tematami”, które omówiliśmy w rozdziale „Pulpit Opusa”. Są to następujące funkcje: LoadTheme FILE, APPLYPALETTE, APPLYFONTS, APPLYBACKGROUNDS, APPLYSOUNDS Odpowiada opcji o nazwie „Load Theme”, która znajduje się w pod-menu „Themes” (menu górne „Settings”). Pozwala jednak załadować temat bez konieczności korzystania z okna wyboru. Aby tak się stało, jako argument FILE podaj nazwę pliku zawierającego temat. 265 Argumenty zaczynające się od słowa APPLY odpowiadają znacznikom umieszczonym w dolnej części okna wyboru tematu. Decydują one o ładowaniu określonych elementów. I tak: - APPLYPALETTE - APPLYFONTS - APPLYBACKGRUNDS - APPLYSOUNDS - pozwala załadować z tematu paletę kolorów - jak wyżej, lecz dotyczy czcionek - odnosi się do tła - odnosi się do dźwięków. SaveTheme AS Pozwala zapisać temat na dysku. Jego działanie odpowiada dokładnie opcji „Save Theme” (opcja kolejna po „Load Theme”). Jako argument AS należy podać nazwę pliku, pod którym temat zostanie zapisany. Setasbackground NAME, DESKTOP, LISTER, REQ, TILE, CENTER, PRECISION Polecenie ładuje plik o nazwie podanej jako argument NAME oraz instaluje go w charakterze tła na pulpicie lub w oknach Opusa. Ma działanie analogiczne do opcji na stronie „Tła” w oknie „Środowisko”. Pozwala jednak pominąć wyświetlanie okien. Argument DESKTOP jest domyślnie włączony, co oznacza, że nie musisz go podawać. Powoduje, że tło zostanie wyświetlone na pulpicie. Argumenty LISTER oraz REQ pozwalają załadować wybrany plik odpowiednio, jako tło listerów (w trybie wyświetlania ikon) albo jako tło okien informacyjnych Opusa. Słowa TILE, CENTER oraz PRECISION mają identyczne znaczenie jak odpowiednie opcje menu, które znajdziesz na stronie „Tła”. CENTER powoduje wyświetlenie grafiki na środku ekranu, TILE – pokazuje ją poczynając od górnego lewego rogu, zachowując powtarzalność. Funkcja PRECISION pozwala podać dokładność odwzorowania oryginalnych kolorów grafiki w sytuacji, gdy na ekranie dostępnych jest mniej kolorów, niż zawiera plik. W związku z tym grafika musi zostać przekolorowana. 266 Jako PRECISION możesz podawać następujące argumenty: - NONE - GUI - ICON - IMAGE - EXACT - bez przekolorowania. - słaba jakość - nieco lepsza jakość - dobra jakość - najlepsza możliwa jakość w danych warunkach. Zwróć uwagę, że sposób przekolorowania grafiki zależy od zainstalowanych datatypów, które mogą mieć własne charakterystyczne cechy. Ponadto mogą posiadać dodatkowe opcje, często dostępne w formie programu preferencyjnego w katalogu „Prefs” na dysku systemowym. Ich działanie może być modyfikowane niezależnie od ustawień Opusa. ● Polecenia pomocnicze Alarm Uruchamia alarm dźwiękowy na jednym lub obu kanałach dźwiękowych Amigi. Możesz użyć go na przykład do oznaczenia zakończenia działania innego polecenia lub skryptu. Beep Działa podobnie do poprzedniej funkcji, lecz dźwięk alarmu jest krótszy i przez to mniej zwraca uwagę użytkownika. Z powodzeniem może sygnalizować np. drobny błąd w programie. Confirm TEXT Wywołuje okno wyboru z prośbą o potwierdzenie kontynuacji działania aktualnie wykonywanej czynności. Pozwala na stworzenie systemu zabezpieczeń takiego, jak na przykład związany z poleceniem „Delete”, lecz dotyczącego innych funkcji. 267 Flash Powoduje błyskanie ekranu. Jeśli masz ustawione systemowe preferencje dźwięku (program „Sound” w katalogu „Prefs”) w taki sposób, aby zamiast błyskania odgrywany był dźwięk, zostanie od automatycznie odtworzony. ● Polecenia działające asynchronicznie Wiele poleceń Opusa działa w sposób „asynchroniczny”, czyli nie powodujący blokady wykonywania kolejnych funkcji. Więcej na ten temat napisaliśmy w części dotyczącej edytora funkcji. Najważniejsze z takich poleceń to omówione już: „AnsiRead”, „HexRead”, „Play”, „Print”, „Read”, „Show” oraz „SmartRead”. Zachowanie poleceń asynchronicznych może w pewnych wypadkach powodować kłopoty. Przykładem jest sytuacja, gdy chcesz najpierw odtworzyć plik dźwiękowy, a potem go skasować. Polecenie „Delete” nie będzie w stanie usunąć pliku, bo w czasie, gdy rozpocznie swoje działanie, plik będzie jeszcze odtwarzany. Dlatego masz do dyspozycji dodatkowy argument WAIT. Powoduje on oczekiwanie na zakończenie wykonywania danej funkcji. Spróbuj na przykład wprowadzić w edytorze funkcji następujące linie: Polecenie Play RAM:Mój_plik Polecenie Delete RAM:Mój_plik Oczywiście w miejscu „Mój_plik” musisz wpisać nazwę pliku dźwiękowego zapisanego na Twoim dysku. Tak jak napisaliśmy plik nie zostanie skasowany podczas odtwarzania, jednak wystarczy, że zmienisz powyższy przykład tak: Polecenie Play RAM:Mój_plik WAIT Polecenie Delete RAM:Mój_plik aby działanie stało się prawidłowe. Argument WAIT spowoduje, iż Opus poczeka na zakończenie odtwarzania pliku i dopiero wtedy wywoła funkcję kasowania. 268 ● Polecenia a tryb wyświetlania danych przez lister Opus od wersji Magellan II (5.8) pozwala na używanie wszelkich poleceń oraz funkcji także wtedy, gdy lister pokazuje tylko ikony. Nie może być jednak ustawiony ani jako źródłowy („ŹR.”), ani docelowy („DOC.”). ZMIENNE ŚRODOWISKOWE Program pozwala na kontrolę niektórych swoich właściwości za pomocą tzw. zmiennych środowiskowych. Przypomnijmy, że ustawia się je pomocą polecenia „SetEnv” w następujący sposób: SETENV nazwa_zmiennej wartość_zmiennej. W miejsca „nazwa_zmiennej” oraz „wartość_zmiennej” należy wpisać teksty lub wartości uzależnione od konkretnej funkcji. Zmienne środowiskowe dotyczące Opusa znajdziesz w katalogu „DOpus”, który utworzony jest wewnątrz urządzeń systemowych „ENV:” oraz „ENVARC:”. Jeśli chcesz na przykład odczytać zmienną „Text Viewer”, zrób to tak: GETENV „DOpus/Text Viewer”. Nazwa zmiennej musi być w tym przypadku ujęta w cudzysłów, gdyż nazwa posiada znak SPACJI. Jeśli odstęp nie występuje, cudzysłów można pominąć. Opus udostępnia następujące zmienne środowiskowe: DOpus Zawiera tymczasową kopię ustawień programu. Może być przydatna w przypadku wykorzystywania zaawansowanych funkcji, należy ją traktować jako przeznaczoną tylko do odczytu. UseWBInfo Pozwala skorzystać ze standardowego okna systemowego „Informacje dla ikonek”, zamiast okna „Informacje Opusa”. Działa jednak tylko wtedy, gdy jednocześnie pracuje Workbench. Na próbę możesz go włączyć wpisując spod okna „CLI”: LOADWB_OLD 269 Wartość zmiennej „UseWBInfo” może być dowolna, lecz musi wskazywać plik, który nie jest pusty. Ustawisz ją na przykład tak: SETENV DOpus/UseWBInfo 1 lub tak: SETENV DOpus/UseWBInfo 0 3DLook Kolejna zmienna pozwala zachować zgodność z programami usprawniającymi system takimi jak „SysIHack”, dzięki którym możesz zmieniać wygląd przycisków okien. ShowUseDatatypesFirst Ustawienie tej zmiennej powoduje rezygnację z procedury wyświetlania plików, którą zazwyczaj stosuje wbudowana przeglądarka grafiki Opusa. W zamian program będzie korzystał z systemu datatypów. Pozwala to uzyskać większe możliwości, jednak przeglądarka działa wolniej. Dlatego na mniej rozbudowanych komputerach lepiej używać wbudowanej funkcji przeglądania grafiki. Text Viewer Zawiera ustawienia przeglądarki tekstu Opusa, traktuj ją jako przeznaczoną wyłącznie do odczytu. Jej nazwa zawiera znak odstępu (SPACJI), dlatego zawsze podawaj ją w cudzysłowie, na przykład: SETENV "DOpus/Text Viewer zawartość" Print Zawiera ustawienia drukowania. Traktuj ją podobnie jak zmienną „Text Viewer”. Jeżeli jesteś użytkownikiem karty graficznej oraz systemu „CyberGraphX”, zwróć szczególną uwagę na ustawienie poniżej wymienionych zmiennych środowiskowych: CPUP2C Ta zmienna NIE powinna być włączona. Dzięki niej operacja konwersji danych na potrzeby karty graficznej (typu „Planar to Chunky”) wykonywana jest przez procesor 270 główny. W rezultacie uzyskujemy zwolnienie pracy. Może ona powodować również efekt uboczny w postaci wyświetlania graficznych banków przycisków Opusa w formie czterokolorowej. PLANES2FAST Ta zmienna daje możliwość przechowywania danych graficznych w pamięci typu Fast (zamiast Chip). Niestety jednocześnie może powodować powstanie zakłóceń w czasie przenoszenia ikon. W takim wypadku należy ją wyłączyć. NOPASSTHROUGH Kolejna zmienna jest ważna w przypadku wykorzystywania dwóch monitorów. Może być przyczyną kłopotów z takimi programami jak „Deluxe Paint”. Jeśli tak jest właśnie u Ciebie – wyłącz ją. Zmienne systemu „CyberGraphX” są włączone wtedy, gdy ich zawartość to 1, a wyłączone, jeśli ustawisz zawartość na 0. LISTA ŚCIEŻEK W oknie „Środowisko” znajdziesz stronę o nazwie „Path List”. Jej użycie ma sens w przypadku wykonywania bardziej skomplikowanych czynności AmigaDOS. System posiada specjalny system poszukiwania programu, którego nazwa została wpisana jako polecenie w oknie „CLI”. Najpierw sprawdzany jest katalog „C:”, a potem katalogi wskazane przez użytkownika. Do określania katalogów, które mają być przeszukiwane przeznaczone jest polecenie „Path”. Aby dodać do listy nowy katalog musisz wpisać: PATH nazwa_katalogu ADD Tego rodzaju ścieżki są dodawane przez sekwencję startową systemu. Przy skomplikowanych operacjach, zwłaszcza gdy z systemu korzysta wielu użytkowników, może się zdarzyć, że zostaną usunięte. Wówczas z pomocą przychodzi Opus, który może sam zainstalować odpowiednie ścieżki przeznaczone do przeszukiwania. 271 Główną część strony „Path List” zajmuje lista ścieżek, w których system będzie poszukiwał programów do uruchomienia. Początkowo jest ona nieaktywna. Jeśli chcesz ją włączyć, wybierz znacznik opisany jako „Use Opus internal path list”. Z pomocą przyjdą Ci także przyciski: „Clear” - powodujący całkowite wyczyszczenie listy, „Add” dodający nową pozycję oraz „Delete” - który pozwala usunąć pozycję zaznaczoną na liście. Po lewej stronie przycisków „Add” oraz „Delete” znajdziesz kwadratowy przycisk, który pozwala wybrać ścieżkę dostępu. Po jego wybraniu Opus wyświetli okno wyboru ścieżki. USTAWIENIA CLI OPUSA Okno „Środowisko” pozwala także regulować niektóre własności okna komunikacyjnego. Potrzebne ustawienia znajdziesz na stronie „Wywołanie z CLI”. ● Nazwa okna komunikacyjnego Do ustawiania nazwy okna komunikacyjnego przeznaczona jest ramka oznaczona jako „Nazwa”. Możesz wpisać w niej dowolne oznaczenie okna. ● Urządzenie wykorzystywane do obsługi okna Masz również możliwość swobodnego ustawiania urządzenia systemowego do obsługi okna komunikacyjnego. Dzięki temu możesz wysyłać komunikaty programów na drukarkę lub do urządzeń sieciowych. Do ustawiania nazwy urządzenia przeznaczona jest ramka „Urządzenie”. ● Rozmiar okna komunikacyjnego Aktualny rozmiar okna komunikacyjnego jest przedstawiony w polu „Rozmiar”. Przed znakiem „->” znajdziesz współrzędne lewego górnego rogu okna, a po tym znaku szerokość oraz wysokość. Aby zmodyfikować domyślny rozmiar musisz użyć przycisku „Ustaw”. Spowoduje on uruchomienie wzorcowego okna komunikacyjnego, którego rozmiary możesz zmieniać. 272 ● AmigaDOS Strona „Wywołanie z CLI” zawiera także dwa ustawienia opisane jako „AmigaDOS”. Pierwsze z nich to „Stos”. Ramka ta zawiera liczbę bajtów przeznaczoną na tzw. stos dla programów, czyli rodzaj podręcznej pamięci. Niektóre programy wymagają większego rozmiaru stosu, niż standardowo przydziela im AmigaDOS. Określony przez Ciebie rozmiar będzie używany przez wszystkie programy wywoływane przez „CLI Opusa” oraz za pośrednictwem funkcji określonych w Opusie. Ostatnie ustawienie „Max. CLL” to ramka, która pozwala określić maksymalną długość jednej linii zawierającej polecenie wraz z argumentami. Określony limit długości będzie respektowany przez wszystkie wewnętrzne polecenia Opusa. PRIORYTETY Opus pozwala określić standardowe priorytety nadawane zadaniom obsługującym program główny oraz listery. Priorytet może być różny zależnie od tego, czy program i listery są w danej chwili „zajęte” czy nie. Pojęcie priorytetu jest dość skomplikowane, z punktu widzenia użytkownika ma on wpływ na szybkość pracy poszczególnych zadań. Te o wyższym priorytecie wydają się być wykonywane szybciej niż zadania o priorytecie mniejszym. Funkcji tej należy używać z rozwagą, gdyż stosując zbyt wysoki priorytet możemy doprowadzić do zablokowania całego systemu. Z drugiej strony, zbyt niska wartość skutkuje zablokowaniem operacji wykonywanej przez zadanie. W AmigaDOS stosowane są wartości priorytetu z zakresu od -128 do 128. Liczba ta określa miejsce zadania w kolejce oczekujących do wykonania przez system. KATALOGI I PLIKI Opus buforuje katalogi. Oznacza to, że zapamiętuje ich zawartość, aby nie tracić czasu na ponowne odczytywanie. W oknie „Środowisko” znajdziesz specjalne ustawienia dotyczące tej funkcji. Zgrupowano je na stronie o nazwie „Directories”. Poniżej napisu „Directory Caching” znajdziesz przyciski przeznaczone do regulacji sposobu buforowania. Ramka „Maks. buforowanych katalogów” pozwala określić jaka ilość 273 katalogów może być na raz zapamiętana. Możesz także całkowicie wyłączyć buforowanie. W tym celu skorzystaj ze znacznika „Buforowanie katalogów wyłączone”. Jeżeli chcesz, aby zawartość bufora była aktualizowana, włącz znacznik opisany jako „Aktualizuj zmienione bufory”. Użytkownicy systemu plikowego „Multi User File System” powinni skorzystać ze znacznika „Enable MUFS Support”, który włącza obsługę tego systemu. Program umożliwia również określenie maksymalnej długości nazw plików. Możesz ją wpisać w ramce „Maximum Filename Length”. Pamiętaj, że maksymalną długością nazw plików, na którą pozwala AmigaDOS jest 30 znaków w starszych wersjach i 107 znaków w nowszych, dlatego Opus nie pozwoli umieścić tu większej liczby. USTAWIENIA DLA OPERACJI NA PLIKACH Program pozwala określać standardowe zachowanie w przypadku dwóch typowych operacji AmigaDOS: kopiowania oraz kasowania plików i katalogów. Przeznaczone są do tego odpowiednie strony okna, tj. „Kopiowanie” i „Kasowanie”. ● Kasowanie Ustawienia kasowania plików i katalogów dotyczą wyświetlania ostrzeżeń przed dokonaniem operacji, takich jak na poniższej ilustracji: Aby ostrzeżenie było wyświetlane przed skasowaniem danej pozycji, powinieneś wybrać znacznik „Wyświetlaj dodatkowe informacje”. Inną możliwością jest pokazanie okna z prośbą o potwierdzenie operacji kasowania. 274 ● Kopiowanie Opcje odnoszące się do kopiowania są znacznie bogatsze. Możesz wybierać spośród następujących funkcji: Określanie wolnego miejsca w katalogu Jeżeli włączysz znacznik „Aktualizuj info o kat. docelowym”, Opus będzie uaktualniał informacje dotyczące ilości wolnego miejsca w urządzeniu, do którego kopiuje dane. Zmiana danych nastąpi po skopiowaniu każdej pozycji. Oznaczanie skopiowanych pozycji W przypadku wybrania znacznika „Ustaw atrybut Zarchiwizowany” program będzie ustawiał atrybut „a” dla oryginalnych plików i katalogów. Dzięki temu możesz łatwo zorientować się, które pozycje zostały już skopiowane. Funkcje dodatkowe Znaczniki umieszczone poniżej napisu „Skopiuj” pozwalają decydować, jakie dodatkowe dane powiązane z plikami i katalogami mają być ustawiane dla kopii. Opcje znajdujące się poniżej napisu „Przy zastępowaniu plików” dają możliwość wyświetlania ostrzeżeń w razie zastępowania plików o tych samych nazwach. Dla każdej takiej operacji można wywołać funkcję automatycznego sprawdzenia wersji lub pokazane może zostać oddzielne okno wraz z komentarzem. 275 276 OPUS I INTERNET 277 278 Opus nie zawiera kompletnego środowiska umożliwiającego realizowanie połączeń internetowych. Pozwala jednak w pełni wykorzystać jeden z protokołów dostępnych w sieci, o nazwie FTP (ang. File Transfer Protocol), który służy do przesyłania plików. W samym Opusie nie znajdziesz oprogramowania pozwalającego uruchomić połączenie z siecią. Musisz zaopatrzyć się w odpowiedni program. Polecamy Ci pakiet „Miami”, który jest dość rozbudowany i prosty w obsłudze. Jego darmową wersję możesz go znaleźć na Aminecie (w katalogu „comm”, a następnie „tcp”) oraz na wielu płytach z oprogramowaniem typu shareware. Jedyną wadą wersji bezpłatnej jest to, że przerwie połączenie po upływie trzydziestu minut. Zwróć uwagę, że „Miami” zapisany jest w kilku plikach, które należy pobrać, rozpakować do jednego katalogu, a dopiero później uruchamiać program instalacyjny. Na przykład, aby skorzystać z wersji 3.2b należy wyszukać na Aminecie pliki rozpoczynające się od „Miami32b”. Pojawi się lista kilkunastu plików – archiwów programu „LHA”. Jeżeli nie jesteś pewien, które pliki będą odpowiednie dla Twojej Amigi, pobierz wszystkie. Jeśli tego nie zrobisz, instalacja także będzie możliwa, jednak wybranie niektórych opcji skutkować będzie wystąpieniem błędu. Dlatego jest to sposób dobry dla bardziej zaawansowanych użytkowników. Po rozpakowaniu plików „LHA” do jednego katalogu (np. do „Ram Dysku”, o ile dysponujesz odpowiednią ilością wolnej pamięci) uruchom program instalacyjny o nazwie „Install_Miami”. Zwróć też uwagę, że niektóre moduły „Miami” wymagają zainstalowanego pakietu „Magic User Interface” (w skrócie „MUI”). On także dostępny jest na Aminecie, np. pod hasłem „mui38usr.lha”. Należy go zainstalować najpierw, a dopiero później zająć się uruchamianiem „Miami”. STRONY INTERNETOWE Opus nie zawiera przeglądarki stron WWW. Istnieje jednak wiele przeglądarek tego typu dla Amigi. Wystarczy wymienić „IBrowse” dostępny na Aminecie czy „AWeb” dostarczany wraz z systemem AmigaOS 3.9. Najlepsze przeglądarki są dostępne dla systemów AmigaOS4 i MorphOS, które wymagają procesora PowerPC. Weź pod uwagę, że programy te są rozwijane przez małe grupy programistów i posiadają pewne braki, dlatego nie wszystkie strony będą w nich wyświetlane prawidłowo. Mogą też działać niezbyt szybko, w zależności od strony, którą przeglądasz. W dalszej części pokażemy jak stworzyć opis typu plików dla plików HTML, które zawierają strony internetowe. 279 PRACA Z PLIKAMI Podstawowym zastosowaniem Opusa jest praca z plikami oraz katalogami. Dlatego autorzy najwięcej uwagi poświęcili pracy w protokole FTP. Jest to specjalny sposób przesyłania w Internecie plików oraz katalogów wraz z zawartością. Możliwości programu w tym względzie są często określane wspólnym mianem „modułu FTP”. Połączenia tego rodzaju mogą być używane do pobierania plików na przykład z Aminetu oraz podobnych serwerów, a także do zarządzania stronami WWW. ● Nawiązywanie połączenia Aby uruchomić połączenie FTP musisz najpierw połączyć się z Internetem. Twoją pierwszą czynnością powinno być włączenie omawianego programu „Miami” lub podobnego i nawiązanie połączenia z siecią. Następnie możesz bez przeszkód uruchomić połączenie FTP. Przeznaczona jest do tego opcja o nazwie „FTPConnect”. Znajdziesz ją w menu górnym o nazwie „Menu użytkownika”. Innym sposobem wywołania tej funkcji jest skorzystanie z „CLI Opusa”, które możesz uruchomić przez wybranie opcji „Wykonaj polecenie” z menu górnego o nazwie „Opus”. Spowoduje to pojawienie się nowego okna. W dolnej części znajdziesz przycisk opisany jako „CLI”. Wybierz go, a będziesz mógł używać poleceń Opusa. Teraz wystarczy, że w oknie wpiszesz: FTPConnect i naciśniesz ENTER. Na ekranie pojawi się okno „Connect to FTP Site”, które służy do nawiązywania połączeń FTP. Polega to na wybraniu adresu serwera, czyli komputera, który udostępnia swoje zasoby poprzez sieć. Pokażemy w jaki sposób nawiązać połączenie z serwerem, na którym znajduje się zawartość Aminetu. Jego adres to: ftp.aminet.net Taki właśnie adres powinieneś wpisać w ramce opisanej jako „Serwer”. Po wpisaniu adresu możesz od razu wybrać przycisk „Połącz się”. Wówczas okno „Connect to FTP Site” zniknie, a w zamian na ekranie pojawi się nowy lister. Będzie przedstawiał listę plików, które można znaleźć na serwerze. Początkowo na jego tle wyświetlone zostanie okno informujące, że nawiązywanie połączenia jest w toku. Powinieneś cierpliwie poczekać, aż połączenie dojdzie do skutku. Potem możesz traktować ten lister jak każdy inny. Dostępnych będzie większość opcji, jednak odczujesz różnicę w szybkości działania. Dane będą ładowane wolniej niż z dysku twardego, konkretna szybkość zależy od Twojego połączenia z Internetem. Po nawiązaniu połączenia 280 zobaczysz nazwy poszczególnych katalogów dostępnych na Aminecie, a w nich – pliki. Wszystko analogicznie do pracy z listerem wyświetlającym zawartość dysku. Połączenie FTP jest często nazywane tzw. „sesją”. Jest to jednak określenie nieprecyzyjne, gdyż na właściwą „sesję FTP” składają się takie elementy jak: nawiązanie połączenia, praca z serwerem oraz zakończenie połączenia. Całość może być nazywana „sesją”, nie powinno się natomiast określać tym mianem samej operacji nawiązania połączenia. Zwróć na to szczególną uwagę podczas pracy z oprogramowaniem obsługującym protokół FTP. ● Połączenie z użyciem hasła Przedstawiony powyżej sposób uzyskania połączenia z serwerem nazywany bywa „połączeniem anonimowym”. Zdarza się jednak, że aby uzyskać dostęp do danych trzeba podać nazwę użytkownika oraz hasło dostępu. W takiej sytuacji musisz najechać wskaźnikiem na kwadratowy przycisk opisany jako „Anon” i nacisnąć lewy klawisz myszki. Spowoduje to usunięcie „zakreślenia” z przycisku oraz uaktywnienie ramek opisanych jako „Użyt.” oraz „Hasło”. W pierwszej z nich możesz wpisać swoją nazwę użytkownika, a w drugiej – hasło dostępu do konta na serwerze. Zwróć uwagę na to, że hasło nie jest wyświetlane w ramce, a zamiast liter pojawiają się gwiazdki. Służy to ochronie Twoich danych przed niepowołanymi osobami. Z tego powodu musisz wpisywać hasło bardzo uważnie, pamiętaj również, że serwery FTP rozróżniają WIELKIE i małe litery. ● Katalog Okno „Connect to FTP Site” pozwala określić katalog na serwerze, który ma być wyświetlony automatycznie po uzyskaniu połączenia. Do tego celu przeznaczona jest ramka oznaczona jako „Katalog”. W przypadku serwera, na którym znajduje się Aminet nie musisz podawać żadnego katalogu, gdyż zawartość znajduje się bezpośrednio w katalogu głównym. Jeżeli jednak chcesz uzyskać dostęp do innego katalogu, możesz wpisać jego nazwę, zamiast ręcznie odczytywać zawartość. 281 WYSYŁANIE I ODBIERANIE PLIKÓW Zarówno wysyłanie plików na serwer, jak i ich odbieranie niczym nie różni się od kopiowania danych pomiędzy różnymi katalogami na twardym dysku. Jedyną różnicą jest wolniejsza praca oraz fakt, że serwer FTP może nakładać ograniczenia w zakresie dokonywania poszczególnych operacji. Nie zdziw się zatem, gdy nie będziesz mógł wyświetlić zawartości katalogu lub skasować pliku. Sytuacja taka będzie oznaczać, że nie masz obecnie prawa tego robić. Zmiana uprawnień do korzystania z serwera jest możliwa za pośrednictwem tzw. „administratora” (zwanego też w skrócie „adminem”), czyli osoby opiekującej się danym serwerem. KSIĄŻKA ADRESOWA Opus jest wyposażony w wygodną książkę adresową przeznaczoną do przechowywania listy serwerów. Do jej wywołania przeznaczone jest polecenie „FTPAddressBook”. Jego użycie powoduje wyświetlenie okna „Spis serwerów”. Zasadniczym elementem jest lista opisana jako „Lista serwerów” zawierająca domyślnie kilkanaście pozycji. Uzyskanie połączenia z wybranym serwerem polega na najechaniu wskaźnikiem myszki na jego nazwę i podwójnym naciśnięciu lewego klawisza. Połączenie zostanie nawiązane automatycznie. Po prawej stronie okna „Spis serwerów” znajdziesz część o nazwie „Detale”. Zawiera dodatkowe informacje o połączeniu takie jak: Nazwa serwera - w polu „Nazwa” Adres internetowy serwera - w polu „Serwer” Znacznik połączenia anonimowego - w polu „Anon”. ● Dodawanie nowego adresu serwera do listy Jeżeli chcesz dopisać adres nowego serwera skorzystaj z przycisku „Nowy”, który znajdziesz poniżej „Listy serwerów”. Jego wybranie spowoduje wyświetlenie okna „New FTP Site”. Pozwala ono wpisać informacje o serwerze. Są to te same informacje, które wpisywałeś w oknie „Connect to FTP Site”, czyli w kolejności: 282 Ramka „Nazwa” - nazwa serwera, można tu wpisać dowolny tekst Ramka „Serwer” - adres serwera (np. ftp.aminet.net) Przycisk „Anon” - oznaczenie połączenia anonimowego Pole „Użyt.” - nazwa użytkownika Pole „Hasło” - hasło dostępu do serwera Pole „Katalog” - katalog na serwerze, którego zawartość zostanie - wyświetlona po nawiązaniu połączenia. W dolnej części okna „New FTP Site” widoczna jest część opisana jako „Advanced Settings”. Pozwala ona wybierać bardziej szczegółowe opcje związane z operacjami wykonywanymi podczas połączenia z serwerem. Standardowo wybrany jest tam przycisk „Default Options”, za pomocą którego można skorzystać z wybranych domyślnych funkcji. Jeżeli natomiast skorzystasz z przycisku „Custom Options”, uruchomisz okno ustawień FTP. Opiszemy je poniżej. ● Ustawienia dla połączeń Okno ustawień przeznaczonych dla połączeń FTP jest podobne do okna „Środowisko”. Po lewej stronie umieszczona jest lista stron zawierających poszczególne opcje. Każda ma nazwę, która wskazuje na jej przeznaczenie. Aby wyświetlić określoną stronę należy najechać na nazwę wskaźnikiem myszki i nacisnąć lewy klawisz. Kopiowanie plików i katalogów Ustawienia kopiowania możesz zmieniać dzięki stronie o nazwie „Copy”. Pozwala ona decydować, co ma się dziać z atrybutami plików i katalogów. Przeznaczony do tego jest przycisk cykliczny „Copy Flags”. Jeśli ustawisz na nim napis „None” atrybuty nie będą kopiowane wraz z plikiem. Po wybraniu opcji „Update” - zostaną ustawione aktualne atrybuty (np. aktualna data). Jeśli skorzystasz z funkcji „Newer” ustawiane będą atrybuty nowszych plików. Możesz także zdecydować, aby w oryginalnych plikach (czyli tych które kopiujesz na serwer lub z serwera) ustawiany był 283 bit o nazwie „Zarchiwizowany” (ang. „Archive”). Zależy to od ustawienia znacznika opisanego jako „Set Source archive Bit”. Inną możliwością jest opcja automatycznego dodawania komentarzy plików. Opus może w nich zapisać adres serwera, z którego pobrałeś pliki. Do włączania i wyłączania tej funkcji przeznaczony jest znacznik o nazwie „Set Comment to URL”. Przydatna może być również możliwość ponownego odczytania katalogu docelowego po zakończonej operacji kopiowania. Do tego celu służy znacznik „Rescan Destination”. Atrybuty Kolejną stroną ustawień FTP jest strona o nazwie „Copy Attributes”. Umieszczone na niej znaczniki pozwalają kontrolować, które z atrybutów plików mają być kopiowane w trakcie sesji FTP. Możesz sprawić, aby listery wyświetlające zawartość serwerów miały takie same ustawienia jak wszystkie inne listery Opusa. Wybierz w tym celu znacznik „Use Opus Settings”. W przeciwnym wypadku możesz skorzystać z następujących znaczników: - Datestamp - Protection bits - Comment - aby ustawiana była data ostatniej modyfikacji - aby kopiowane były tzw. bity protekcji - aby kopiowany był komentarz. Wyświetlanie informacji Kolejna strona o nazwie „Display” pozwala wybierać rodzaje informacji, które mają być przekazywane użytkownikowi w czasie sesji. Możesz skorzystać ze znaczników „Show Startup Messages” oraz „Show Directory Messages”, aby zobaczyć informacje, które przekazuje serwer FTP zaraz po nawiązaniu połączenia oraz informacje powiązane z wyświetlaniem zawartości katalogów. Możesz także sprawić, aby Opus wyświetlał okno postępu operacji zmiany katalogu lub odczytywania jego zawartości. Dodatkową funkcją jest znacznik „Show Transfer Details”. Jeśli go wybierzesz, podczas przesyłania plików w oknie postępu wyświetlone zostaną dodatkowe informacje takie jak: nazwa przesyłanego pliku, przesłana objętość, ilość danych pozostała do przesłania, szybkość transferu danych (w jednostkach zwanych „cps”, czyli znakach na sekundę), czas który upłynął od rozpoczęcia przesyłania pliku oraz przewidywany czas, jaki pozostał do końca transmisji. 284 ● Ustawienia globalne Tzw. „globalne” ustawienia związane z połączeniami FTP oznaczają funkcje działające niezależnie od innych opcji Opusa. Możesz je wybierać korzystając ze strony „Global”. Pozwala ona przede wszystkim określić, czy program ma informować o każdym wydarzeniu, jakie zachodzi w trakcie połączenia. Aby tak się działo włączony musi być znacznik „Enable Log”. Jest to ustawienie domyślne. W praktyce oznacza to, że Opus będzie przedstawiał informacje o błędach jakie miały miejsce podczas przesyłania danych. Informacje o przebiegu sesji przeznaczone dla użytkownika zwane są „plikiem logu”, czasem można spotkać także określenie „plik raportu” lub „dziennik”. Globalne ustawienia FTP pozwalają zdecydować o nazwie pliku, w którym będą zapisywane wspomniane informacje. Do wpisania nazwy pliku wraz ze ścieżką dostępu przeznaczona jest ramka opisana jako „Plik logu”. Z uwagi na specyfikę systemu operacyjnego Amigi, możesz bardzo łatwo przekazać dane - zamiast do pliku - do okna AmigaDOS. Spójrz także na oryginalne wartości. Ustawienia globalne pozwalają określić co ma się dziać w przypadku dwukliku na nazwie serwera w oknie książki adresowej. Umożliwia to przycisk cykliczny „Sites”. Jeśli ustawisz tu opcję „Connect” - dwuklik na nazwie serwera spowoduje nawiązanie połączenia. Ustawienie „Edit” spowoduje natomiast, że podwójne kliknięcie umożliwi edycję ustawień połączenia dla danego serwera. Za pomocą ustawień globalnych możesz również wpisać domyślne hasło, które będzie używane w przypadku anonimowego połączenia z serwerem. Pozwala na to ramka o nazwie „Annon”. ● Automatyczne pobieranie indeksów Indeksy to specjalne pliki tekstowe, które umieszczane są w katalogach na serwerze. Pozwalają w łatwy i szybki sposób zapoznać się z ich zawartością. W wielu wypadkach szybciej jest pobrać indeks, niż wyświetlać zawartość katalogu w listerze. Opus posiada kilka ustawień związanych z indeksami. Przeznaczona jest do tego strona „Index” ustawień połączenia FTP. Pierwszą możliwością jest automatyczne pobieranie plików zawierających indeksy. Operacja ta może być wykonywana w trakcie odczytywania zawartości katalogów. Program potraktuje jako indeksy pliki o nazwach „INDEX” lub „Files.BBS”. Zawierają one także komentarze, które zostaną automatycznie zapisane jako komentarze 285 odpowiednich plików na dysku. Zwróć uwagę na to, że strona ustawień związanych z indeksami zawiera ramkę opisaną „Maks. Dł.” (ang. „Max Size”). Znajdująca się w niej liczba wskazuje liczbę kilobajtów rozmiaru pliku zawierającego indeks. Jeśli włączony zostanie znacznik „Auto”, z serwera pobierane będą tylko pliki o długości mniejszej niż wspomniana liczba. Dłuższe pliki będą automatycznie pomijane. ● Specjalne ustawienia listera Połączenia FTP mogą korzystać z oddzielnych ustawień dla listerów realizujących połączenia. Możesz je wybierać korzystając ze strony „Lister Display”: Ustawienia paska narzędzi Możesz zdecydować, aby lister realizujący połączenie miał inny pasek narzędzi. Jest możliwe nawet ustawienie oddzielnego paska dla każdego serwera. Przycisk umieszczony obok napisu „Toolbar” pozwala uruchomić okno wyboru, w którym trzeba wskazać plik z zapisanymi ustawieniami paska. W ramce obok zostanie wyświetlona nazwa pliku wraz ze ścieżką dostępu. Ustawienia formatu listera Lister połączenia FTP może mieć zupełnie inaczej określone ustawienia formatu niż pozostałe listery. Do wybierania poszczególnych opcji przeznaczony jest przycisk „Set Custom”. Jego wybranie pozwala uruchomić okno edycji formatu listera. Ponowne połączenia Po nieudanej próbie nawiązania połączenia, Opus automatycznie stara się połączyć ponownie. Domyślnie następuje to po trzydziestu sekundach. Możesz zmienić ten czas za pomocą ramki „Retry Delay”, którą znajdziesz na stronie „Reconnect”. Znajdujące się tu opcje pozwalają również decydować, czy próba uzyskania połączenia w ogole ma być ponawiana. Aby tak się działo musisz włączyć znacznik „Enable Retry”. Standardowo po pięciu próbach następuje definitywne rozłączenie z serwerem. Aby to zmienić wpisz w ramce opisanej jako „Retry Count” inną liczbę niż 5. 286 Możesz też włączyć specjalny mechanizm utrzymujący połączenie w sytuacji, gdy nie wykonujesz dłużej żadnych operacji. Służy do tego opcja „Send NOOPs (Idle)”. Jej aktywacja powoduje wysyłanie co pewien czas polecenia o nazwie NOOP do serwera. Czas określasz za pomocą ramki „Retry Delay”. Dzięki temu połączenie nie zostanie zakończone, co jest normalnym zachowaniem serwera, gdy brakuje aktywności ze strony użytkownika. Skrypty Strona ustawień FTP opisana jako „Skrypty” pozwala ustalić zdarzenia, które będziesz mógł wykorzystać w oknie o tej samej nazwie. Zostało ono opisane wcześniej. Możesz wybierać spośród następujących pozycji: - Connect Success - Connect Fail - Copy Success - Copy Fail - Error - Close Connection - uzyskanie połączenia - brak połączenia - skopiowanie pliku poprzez FTP - kłopoty z kopiowaniem pliku - błąd w trakcie połączenia - zakończenie sesji FTP. Pozostałe ustawienia Opus zawiera szereg ustawień dodatkowych, niezwiązanych z wcześniej omawianymi funkcjami. Część ustawień została zgrupowana na stronie „Miscellaneous”. Za jej pomocą możesz określić czas, po upływie którego w razie braku aktywności nastąpi przerwanie połączenia FTP. Standardowo jest to 120 sekund. Masz również możliwość wskazania, jak często ma być uaktualniana zawartość listera obsługującego połączenie. Domyślnie jest to okres 10 sekund. ● Zarządzanie listą serwerów Okno „Spis serwerów” pozwala na proste zarządzanie listą serwerów. W tym celu należy użyć przycisku „Edytuj” - aby zmieniać ustawienia dla serwera o wybranej nazwie lub „Skasuj” - aby usunąć te ustawienia. Możesz także skorzystać z przycisku „Sort”, aby posortować nazwy serwerów w kolejności alfabetycznej. 287 ● Zakończenie sesji FTP Aby zakończyć sesję FTP wpisz polecenie „FTPQuit” w oknie „CLI Opusa”. Inną metodą jest wybranie przycisku „Rozłącz się” z opisywanego wcześniej banku przycisków pozwalających na wykonywanie różnych operacji podczas połączeń. PLIK KONFIGURACYJNY FTP Ustawienia FTP możesz kontrolować także za pomocą plik konfiguracyjnego, który przypomina skrypt AmigaDOS. Znajdziesz go w katalogu „DOpus5:System”. Jest to plik o nazwie „ftp.config”. Składa się z dwóch części: pierwszej - opisującej ustawienia oraz drugiej - zawierającej listę serwerów. Wszystkie linie pliku rozpoczynające się od znaku „#” będą potraktowane jako komentarze. Oczywiście ustawienia zawarte w pliku „ftp.config” są opcjonalne, połączenia są możliwe nawet jeśli nie będzie on zapisany na dysku. ● Ustawienia FTP W niniejszej części opiszemy sekcję ustawień zawierającą konfigurację. Możesz używać następujących poleceń. LIB Polecenie to określa program obsługujący protokół połączenia internetowego, z którego korzystasz podczas nawiązywania połączenia. Jest często nazywany „stosem TCP/IP” (ang. „TCP/IP Stack”). Jako argument LIB możesz podać następujące wartości: - AMITCP - AS225 - INET - gdy używasz programu AmiTCP/IP - gdy jesteś użytkownikiem programu autorstwa Commodore - gdy używasz programu Inet-225 firmy InterWorks. Standardowym ustawieniem jest „AMITCP”, Opus jednak jest w stanie pracować z każdym programem tego typu. Jeżeli korzystasz z pakietu „Miami” powinieneś pozostawić domyślną wartość bez zmian, gdyż program ten jest zgodny z „AmiTCP”. 288 LOG Jeśli chcesz, aby wszystkie czynności wykonywane podczas połączeń FTP były zapisywane w pliku logu, skorzystaj z argumentu LOG. W ten sposób określisz nazwę pliku. Możesz też wyświetlić raport w oknie komunikacyjnym. Na przykład: LOG CON: Jeśli używasz programu „KingCon”: LOG CON:/400//100/FTP/AutoIconify/ScreenDOPUS.1 Stadardową wartością LOG jest: CON:////Directory Opus 5 FTP Ustawienia pliku logu możesz być w każdej chwili zmienić przy użyciu polecenia „FTPSETVAR LOGFILE” wykonywanego za pośrednictwem okna „CLI Opusa”. LOGOFF Jeżeli wskażesz plik logu za pomocą argumentu LOG, korzystanie z niego będzie standardowo włączone. Możesz tego uniknąć przy wykorzystaniu argumentu LOGOFF. DEBUG Argument DEBUG pozwala podać liczbę wskazującą na to, jaką ilość informacji o błędach chcesz zobaczyć w trakcie połączenia FTP. Wartość zero oznacza, że chcesz widzieć tylko informacje płynące z serwera. Jeśli liczba jest inna, zobaczysz także kody liczbowe wyświetlanych informacji. Domyślną wartością jest właśnie 0. TIMEOUT Kolejny argument pozwala określić czas, po którym połączenie ma zostać przerwane. Zobacz także polecenia FTP opisane w części „Opus i AmigaDOS”. 289 LISTUPDATE Zawartość listera przedstawiającego pozycje na serwerze jest aktualizowana w określonych odstępach czasowych wyrażonych w sekundach. Wartość ta jest podana jako argument LISTUPDATE. Domyślnie jest to 1 sekunda. ● Książka adresowa Druga część pliku „ftp.config” zawiera ustawienia książki adresowej. Możesz korzystać z następujących poleceń: ANONYMOUS= Argument ANONYMOUS lub ANON pozwala na uzyskanie anonimowego połączenia. USERACCOUNT= Oznacza, że na serwerze, dla którego przeznaczona jest dana linia masz własne konto. Po znaku równości powinieneś podać jego nazwę, ALIAS Alias pozwala określić pseudonim (tzw. nick), pod którym będziesz występował w sieci. HOST= Po nim podajesz adres serwera, dla którego przeznaczona jest linia ustawień. Na przykład: HOST=ftp.wustl.edu Słowo HOST jest opcjonalne. Możesz wpisać po prostu: ftp.wustl.edu 290 ADDRESS= Po znaku równości możesz podać adres serwera w postaci numeru IP zamiast zwykłego adresu. Na przykład „aminet.net” występuje pod adresem IP jak poniżej: ADDRESS=69.163.220.116 PATH= Pozwala wpisać nazwę katalogu, który zostanie automatycznie wyświetlony w listerze po uzyskaniu połączenia z serwerem. Nazwę należy poprzedzić znakiem ukośnika. W przypadku wielu serwerów możesz wpisać: PATH=/pub. Pamiętaj jednak, że wszystko zależy od konkretnego serwera. Każdy z nich może mieć inaczej zorganizowaną strukturę katalogów, dlatego nie ma tu uniwersalnej reguły. USER Jeśli chcesz połączyć się z określonym kontem na serwerze, po „USER=” wpisz swoją nazwę konta. PASSWORD= W razie łączenia się z określonym kontem na serwerze, na ogół potrzeba podać również hasło. Możesz je wpisać po słowie „PASSWORD=”. Pamiętaj, że rozróżniana jest pisownia małymi i WIELKIMI literami. ● Zapisywanie listy serwerów na dysk Gdy dokonałeś zmian w książce adresowej powinieneś zapisać jej zawartość na dysk. W przeciwnym razie utracisz wprowadzone dane. Aby zapisać aktualnie widoczną książkę adresową na dysku wybierz opcję „Save” z menu górnego „Projekt”. Menu jest dostępne tylko wówczas, gdy okno „Spis serwerów” jest aktywne. 291 Książka adresowa pozwala zapisywać cały spis serwerów na dysk. Dzięki temu, możesz nie tylko zapamiętywać zmiany, ale także tworzyć kilka mniejszych książek zamiast jednej obszerniejszej. Może być Ci wygodniej zapisać na przykład kilkanaście serwerów Aminetu w oddzielnej książce, a resztę w innej. Możesz tworzyć książki tematyczne. Aby rozpocząć tworzenie nowej książki adresowej najpierw zapisz aktualną. Posłuży do tego opcja „Save As” z tego samego menu „Projekt”. Jej wybranie spowoduje pojawienie się okna wyboru plików, w którym powinieneś wskazać nazwę nowej książki. Nie musisz przejmować się katalogiem, w którym zostanie zapisana. W oknie będzie już wybrany odpowiedni katalog. Po zapisaniu oryginalnej książki na dysk możesz usunąć wszystkie nazwy serwerów z listy i wpisać nowe pozycje. Następnie znowu wybierz opcję „Save As”. Pamiętaj, aby w takiej sytuacji nie wybierać opcji „Save”, gdyż spowodujesz zapisanie nowej książki w miejscu starej, a zawartość poprzedniej zostanie utracona. Aby załadować zapisaną w ten sposób książkę adresową będziesz musiał skorzystać z opcji „Open” dostępnej w menu „Projekt”. Ona również spowoduje wyświetlenie okna, w którym powinieneś wybrać nazwę Twojej książki. Jeśli wskażesz pozycję, która nie jest książką adresową zobaczysz okno z napisem „Error reading file!”. W takiej sytuacji powtórz operację i wybierz właściwy plik. ● Wsparcie dla starszych wersji Opusa Starsze wersje Opusa zapisywały książkę adresową w inny sposób niż to czyni wersja Magellan II. Aby móc skorzystać z książki utworzonej starym Opusem musisz załadować ją w specjalny sposób. Skorzystaj z opcji „Import” z menu górnego „Projekt”. Pozycje znajdujące się w starej książce zostaną automatycznie dodane do tych, które już znajdują się na liście. Istnieje także możliwość zapisania książki w sposób zgodny ze starym Opusem na przykład dla kolegi, który ma poprzednią wersję programu. W tym celu wybierz opcję „Export ASCII” z tego samego menu „Projekt”. ● Wsparcie dla programu „AmFTP” Program pozwala ładować książki adresowe popularnego programu „AmFTP”. Służy on do obsługi połączeń i wykonywania wielu związanych z tym operacji. Aby prawidłowo załadować taką książkę adresową wybierz opcję „Import AMFTP Sites” z menu „Projekt”. Analogicznie do poprzednich funkcji, pojawi się okno wyboru plików, którego obsługa jest taka sama jak poprzednio. 292 MULTIMEDIALNY OPUS 293 294 GRAFIKA Opus bez żadnych zabiegów powinien wyświetlać grafikę. Warunkiem takiego stanu rzeczy jest jednak zainstalowanie odpowiednich systemowych datatypów. Program jest bowiem wyposażony w przeglądarkę grafiki, która wykorzystuje system operacyjny. W większości wypadków wystarczy najechać wskaźnikiem w listerze na pozycję, którą chcesz obejrzeć i nacisnąć dwukrotnie lewy klawisz myszki. Może się oczywiście zdarzyć, że grafika nie zostanie pokazana. Zwykle oznacza to, że w Twoim systemie brakuje datatypu dla formatu, w którym zapisano plik lub wybrana pozycja nie zawiera grafiki. Innym przykładem jest sytuacja, w której przeglądarka znajdująca się na wyposażeniu Opusa przestanie Ci odpowiadać i będziesz chciał skorzystać z innej. Powstanie problem znalezienia odpowiedniego programu oraz jego właściwego skonfigurowania. Najłatwiej będzie Ci znaleźć program „Multiview”. Program ten jest dostarczany wraz z Workbenchem i znajduje się w katalogu „Utilities” na dysku systemowym. Nie musisz go nawet specjalnie szukać, bo aby go uruchomić wystarczy wpisać samo słowo „Multiview”. System „wie” jak go znaleźć. W związku z tym linia, którą wprowadzisz w edytorze funkcji Opusa powinna wyglądać tak: Multiview {F} Znak „{F}” dodaliśmy dla oznaczenia, że wyświetlane mają być wszystkie zaznaczone pliki. W edytorze to wszystko co musisz wpisać, lecz wcześniej należy utworzyć opis typu plików, który będzie reagował na grafikę. Nie radzimy Ci tworzyć oddzielnych opisów dla każdego formatu, gdyż będziesz musiał wtedy mozolnie dodawać szereg bardzo podobnych do siebie opisów. Najłatwiej jest stworzyć opis dla grafiki w ogóle. Jak to zrobić, opiszemy poniżej: ➀ Otwórz nowy lister i wyświetl w nim katalog zawierający grafikę. Zaznacz w listerze przynajmniej jedną pozycję, a najlepiej kilka. Uruchom okno „CLI Opusa” przez wybranie z menu górnego „Opus” opcji „Wykonaj polecenie” oraz z okna, które pojawi się później przycisku „CLI”. Powinno to spowodować wyświetlenie okna o nazwie „DOpus 5 CLI”. 295 W nowym oknie wpisz: CREATEFILETYPE i naciśnij ENTER. Pojawi się okno zatytułowane „Edytor opisu typu pliku”. Wypełnij odpowiednie przyciski oraz ramkę w sposób przedstawiony na poniższej ilustracji: Wybierz przycisk „Edytuj”. Pojawią się teraz dwa kolejne okna. W tym, które będzie „na wierzchu”, znajdź ramkę opisaną jako „Pri”. Wpisz tam wartość 10, a następnie wybierz przycisk „Użyj”. Omawiane okno zniknie. W oknie, które pozostało wybierz pozycję „Dwuklik” z listy opisanej jako „Zdarzenia”, a następnie skorzystaj z przycisku „Edytuj” widocznego niżej. Pojawi się okno edytora funkcji, które powinieneś wypełnić, jak na następnej ilustracji: Wybierz opcję „Użyj”, w kolejnym oknie – również „Użyj”, a następnie w oknie „Edytor opisu typu pliku” - przycisk „Zapisz”. W ten sposób stworzyłeś opis typu plików reagujący na wszelką grafikę. Pamiętaj jednak, że to tylko jeden ze sposobów „nauczenia” Opusa rozpoznawania takich 296 plików. Przeglądarka, której użyjesz powinna używać datatypów, w przeciwnym razie nie będzie prawidłowo wyświetlała grafiki dostępnej w systemie. Zaproponowane przez nas rozwiązanie wymaga zainstalowania jak największej ilości datatypów. Ten ostatni warunek jest jednak bardzo łatwy do spełnienia - datatypy należą w większości do darmowego oprogramowania, które możesz łatwo znaleźć na składankach oprogramowanie lub na Aminecie. Innym rozwiązaniem jest tworzenie oddzielnego opisu typu plików dla każdego formatu grafiki. Zaletą tego sposobu jest możliwość dopasowania jak najlepszego i najszybszego programu przeznaczonego do wyświetlania każdego rodzaju grafiki. Jest jednak znacznie bardziej czasochłonny. Zasada tworzenia poszczególnych opisów typu plików jest analogiczna do naszego przykładu, ale musisz brać pod uwagę charakterystyczne cechy i opcje użytych programów. ANIMACJE I FILMY Animacje lub filmy to specjalne pliki, które zawierają zapisaną sekwencję obrazów. Mogą także zawierać dźwięk. W pierwszym wypadku zwykle nazywane są właśnie „animacjami”, w drugim - „filmami”. Oczywiście jest to bardzo umowny podział. Istnieje bardzo wiele konkurencyjnych sposobów zapisu tego typu plików. Nie wszystkie są obsługiwane przez Amigę, wiele wymaga szybkiego procesora lub karty graficznej. Kilka najbardziej typowych to: ANIM Jest to odmiana formatu IFF ILBM opracowanego dla Amigi przez firmę Electronic Arts. Istnieje kilka rodzajów tego formatu oznaczanych liczbami, od ANIM-0 do ANIM-8. Różnią się stopniem kompresji zapisanych danych. Obecnie rzadko stosuje się zapisywanie animacji w tym formacie głównie ze względu na dużą objętość plików oraz problemy z synchronizacją przy jednoczesnym odtwarzaniu dźwięku. ANIM jest jednak mało wymagający pod względem szybkości komputera, działa poprawnie nawet na wolnych Amigach. MPEG Video Bardzo rozpowszechniony sposób zapisywania filmów. Pliki z długimi filmami mają małą objętość, jeśli są zapisane właśnie jako MPEG. Niestety za nowoczesność 297 trzeba płacić. Jeśli chcesz komfortowo oglądać filmy MPEG, musisz zaopatrzyć się w szybką maszynę. Istnieje wiele odmian tego formatu. AVI AVI to format rzadziej stosowany, nie pozwala uzyskać tak małych plików jak MPEG. Tak jak w poprzednim przypadku posiada swoje odmiany, choć ściślej mówiąc polega to na jego rozszerzaniu przez zapisywanie w nim danych skompresowanych w innych formatach. Z tego powodu pliki oznaczane jako AVI mogą być zapisane w bardzo różny sposób i nie zawsze jest to łatwe do odróżnienia. QuickTime Format ten został opracowany przez firmę Apple i na Amidze stał się popularny w dużej mierze dzięki używaniu emulatorów komputerów Macintosh. Szybki rozwój spowodował, że istnieje kilka odmian QuickTime. Nie każda przeglądarka będzie prawidłowo wyświetlać wszystkie filmy tego typu. FLIC Format dużo mniej znany, choć można go stosować bez większych przeszkód nawet na wolniejszych Amigach. Pliki zapisane w formacie FLIC mają zazwyczaj oznaczenia „.fli” oraz „.flc”. CDXL Filmy tego typu są używane wyłącznie na Amidze. Mają małe wymagania sprzętowe, za to dosyć duże objętości. Format ten został opracowany przez firmę Commodore, dane w nim zapisane nie są poddawane kompresji Dzięki temu odtwarzanie jest płynne nawet na standardowej Amidze 1200. CDXL również posiada kilka odmian. Jego ważną cechą jest fakt, że pozwala korzystać z charakterystycznych trybów ekranowych Amigi jak tryb HAM (Hold-And-Modify). 298 YAFA Format YAFA, podobnie jak CDXL, jest używany tylko na Amidze. Filmy tego rodzaju pojawiły się po sukcesie rynkowym programu „WildFire”. Obsługiwane są tryby HAM-6 i HAM-8, możliwe jest również użycie skompresowanych danych. SSA SSA (ang. Super Smooth Animation) powstał na potrzeby programów graficznych firmy ProDad. Podobnie jak dwa poprzednie jest stosowany tylko na Amidze. Spośród wymienionych powyżej formatów, tylko filmy MPEG oraz CDXL mogą być odtwarzane przy wykorzystaniu datatypów. Pozostałe wymagają instalacji specjalnych programów, które pozwolą je odczytać. Pamiętaj o tym, że na wolnych Amigach znacznie lepsze efekty daje zwykle zainstalowanie specjalnego programu dla każdego z formatów, niż odtwarzanie filmów za pośrednictwem datatypów. Zwróć także uwagę, że do wyboru masz dwie możliwości odtwarzania filmów. Pierwsza to skorzystanie z programu odtwarzającego zaopatrzonego w interfejs użytkownika, to znaczy okno i przyciski pozwalające używać programu podobnie jak odtwarzacza wideo. Programy tego rodzaju są bardzo wygodne i łatwe w użyciu, zwykle wymagają jednak szybszego procesora zainstalowanego w Twoim komputerze. Na wolniejszych Amigach lepsze rezultaty uzyskasz korzystając z programów pracujących jako polecenia AmigaDOS. Dają one często większe możliwości ustawień poszczególnych opcji, choć potrafią być dość trudne w obsłudze. XAnim „XAnim” to nazwa wielofunkcyjnej przeglądarki pozwalającej odtwarzać wiele rodzajów animacji i filmów. Dodatkową zaletą jest fakt, że program sam rozpoznaje format pliku. Nie trzeba go informować, jaki rodzaj będzie przetwarzał. Za jego pomocą możesz odtworzyć następujące rodzaje filmów: ANIM (IFF), FLC, kilka rodzajów animacji GIF, DL, AVI, QuickTime oraz kilka mniej popularnych. Najprostszym sposobem użycia „XAnim” jest zainstalowanie go w komputerze przez skopiowanie do 299 systemowego katalogu „C:”, a następnie ustawienie jego nazwy w edytorze funkcji przypisanej do typu plików lub przycisku. Po nazwie należy wpisać {F}. Spowoduje to odtwarzanie wszystkich zaznaczonych pozycji w listerze po kolei. Podczas pracy programu możesz przerwać odtwarzanie filmu przy pomocy klawisza Q. DŹWIĘK ● Udźwiękowienie Opusa Opus może sam wydawać dźwięki lub odtwarzać muzykę w wybranych przez Ciebie sytuacjach. Domyślnie żaden dźwięk nie jest włączony, ustawienie tych parametrów pozostawiono użytkownikowi. W tym celu możesz skorzystać z gotowych pakietów zawierające ustawienia dźwięku (na przykład na Aminecie) lub stworzyć własne. Operacja udźwiękowienia Opusa nie jest trudniejsza niż tworzenie menu użytkownika, które opisaliśmy wcześniej. Posłuży nam do tego okno „Skrypty”. Aby je wywołać wystarczy, że wybierzesz z menu górnego „Ustawienia” (ang. „Settings”) opcję „Skrypty”. Okno to ma nieskomplikowaną budowę. Większą jego część zajmuje lista opisana jako „Skrypty”. Znajdziesz na niej nazwy różnych zdarzeń, które mogą zostać powiązane z dźwiękiem lub dowolną inną czynnością. Przykładem może być „Dwuklik lewym przyciskiem myszy”. Zdarzenie to powoduje, jak wiadomo, otworzenie nowego listera z wyświetloną listą urządzeń. Niektóre nazwy zdarzeń są opisane w języku angielskim i mogą być dla Ciebie niejasne. Poniżej je opiszemy: AnsiRead - uruchomienie przeglądarki tekstu wyświetlającej prawidłowo sekwencje znaków zwane kodami ANSI FTP close connection - zakończenie połączenia z Internetem FTP connect fail - sytuacja, w której uzyskanie połączenia z Internetem nie powiodło się FTP connect success - prawidłowe nawiązanie połączenia z Internetem FTP copy fail - nieudane przesłanie pliku poprzez sieć 300 FTP copy success - udane przesłanie pliku poprzez sieć FTP error - błąd podczas połączenia FTP HexRead - uruchomienie przeglądarki wyświetlającej dane jako liczby w systemie szesnastkowym IconInfo - uruchomienie okna „Informacje” dotyczącego ikon Play - uruchomienie odtwarzacza dźwięku Print - uruchomienie okna wydruku Read - uruchomienie przeglądarki zwykłego tekstu Show - uruchomienie wewnętrznej przeglądarki grafiki. Jeśli najedziesz wskaźnikiem na dowolną z pozycji figurujących na liście i dwa razy szybko naciśniesz lewy klawisz myszki, spowodujesz uruchomienie edytora funkcji związanej z konkretnym zdarzeniem. Edytor funkcji pozwala zdecydować, aby w razie wystąpienia zdarzenia uruchomione zostało polecenie „Play”, które uruchamia odtwarzacz dźwięku. Zanim jednak ustawisz odpowiednio okno edytora funkcji, musisz znaleźć pliki zawierające dźwięk. Najlepiej, gdy będą to dźwięki trwające niezbyt długo. W takie pliki możesz zaopatrzyć się bardzo łatwo na przykład kupując płytę z efektami dźwiękowymi lub znajdując je w Internecie. Gdy zaopatrzysz się w źródło plików dźwiękowych, skopiuj wybrane pliki na dysk i podaj ich nazwy jako argumenty polecenia „Play” wraz ze ścieżką dostępu. Pamiętaj, że pliki są wtedy odtwarzane przy użyciu systemu datatypów, dlatego nie każdy format dźwięku może być rozpoznany prawidłowo. ● Muzyka Oprócz wykorzystania krótkich plików dźwiękowych możesz oczywiście również odtwarzać muzykę z dysku lub płyty CD. W tym drugim przypadku korzystanie z Opusa nie da Ci wielu dodatkowych korzyści poza tym, że możesz uruchamiać program sterujący płytą za pośrednictwem menu lub przycisków. Jeśli jednak interesuje Cię słuchanie muzyki zapisanej na dysku, Opus będzie bardzo przydatnym narzędziem. Każdy 301 utwór zapisany jest w postaci pliku i można odtwarzać go za pomocą specjalnych programów, które z reguły wyposażone są we własne okna zawierające szereg opcji. W zależności od formatu pliku, poszczególne programy mogą pracować z różną szybkością, dlatego użytkownicy wolniejszych komputerów mogą nie mieć z nich wielkiego pożytku. W takiej sytuacji można skorzystać z programów uruchamianych w oknie AmigaDOS. Dzięki temu zyskasz trochę mocy Twojej maszyny, która byłaby przeznaczona na obsługę interfejsu użytkownika, czyli okien i wszystkich innych elementów wizualnych. Najpopularniejszym typem plików dźwiękowych, w którym zapisuje się utwory muzyczne jest MPEG Audio (zwany najczęściej MP3) oraz WAVE. Pierwszy rodzaj odznacza się bardzo małą objętością w porównaniu z ilością danych zapisanych wewnątrz. Dla porównania można podać, że na zwykłej płycie CD mieści się co najwyżej kilkanaście utworów, natomiast w postaci plików MPEG Audio można byłoby zapisać ich ok. 100-200 sztuk. Jest to możliwe dzięki temu, że MPEG odznacza się znaczną kompresją danych. Zmniejszenie ich objętości odbywa się kosztem zmiany treści, która jest rekonstruowana przez komputer w trakcie odtwarzania. Taki sposób zapisywania muzyki powoduje zmniejszenie jakości dźwięku, jednak można to głównie zaobserwować na sprzęcie grającym wyższej klasy. W przypadku odtwarzania muzyki w domu format MP3 sprawdza się znakomicie. Aby odtwarzać pliki MPEG Audio potrzebujesz dość szybkiego komputera. Znacznie mniejsze wymagania mają pliki WAVE, za to ich objętość jest dużo większa. Do odtwarzania plików MPEG potrzebny Ci będzie oddzielny program, WAVE możesz natomiast odtwarzać przy użyciu polecenia „Play” należące do Opusa. Musisz jednak zaopatrzyć się w datatyp stworzony specjalnie dla formatu WAVE. Według podobnego schematu należy działać przy odtwarzaniu wszystkich innych formatów dźwięku. Warto najpierw poszukać odpowiedniego datatypu systemowego, a jeśli to zawiedzie – znaleźć program odtwarzający. Wiele interesujących pozycji znajdziesz jak zwykle na Aminecie (katalog „util”, a potem „dtype” lub „mus” i „play”). Zachęcamy do samodzielnych poszukiwań. 302 OPUS I CZCIONKI 303 304 Opus nie zawiera szczególnych udogodnień przeznaczonych do obsługi czcionek. Zachowuje w tej kwestii wszystkie cechy systemu operacyjnego Amigi. Jedyną częścią, która służy do pracy z czcionkami jest przeglądarka czcionek. ● Uruchomienie przeglądarki czcionek Okno przeglądarki najłatwiej jest uruchomić w następujący sposób: ➀ Wyświetl w nowym listerze zawartość systemowego urządzenia „FONTS:”. Potem przewiń zawartość listera tak, aby było widać pliki z rozszerzeniem „.font”. ➁ Najedź na dowolną pozycję „.font” wskaźnikiem myszki i dokonaj na niej dwukliku. Powinno pojawić się okno, które przedstawi wybrany zestaw znaków. To właśnie przeglądarka czcionek. Inną metodą jej uruchomienia jest wywołanie okna „CLI Opusa”, a następnie wpisanie w nim: VIEWFONT oraz naciśnięcie klawisza ENTER. Spowodujesz w ten sposób pojawienie się okna przeglądarki pokazującego czcionkę „Topaz”, czyli domyślną czcionkę systemu operacyjnego. Przeglądarkę czcionek możesz także uruchomić przez wpisanie „VIEWFONT” w oknie „Wykonaj polecenie”. Zasadniczą część okna przeglądarki zajmuje białe pole przedstawiające wszystkie znaki alfabetu łacińskiego zapisane przy użyciu wybranej czcionki. ● Wybieranie czcionki do obejrzenia Jeśli chcesz wybrać inną czcionkę skorzystaj z małego kwadratowego przycisku znajdującego się obok napisu „Czcionka”. Spowoduje to wyświetlenie okna wyboru, w którym wskaż dowolną pozycję o nazwie zakończonej na „.font”. Po prawej stronie przycisku znajdziesz ramkę, która zawiera nazwę aktualnie przeglądanej czcionki. Jeszcze bardziej na prawo znajdziesz trzy przyciski ze znakami „B”, „I” oraz „U”. Dzięki nim możesz wyświetlić każdą czcionkę w trzech podstawowych jej odmianach: jako czcionkę pochyloną („I” - ang. italic), pogrubioną („B” - ang. bold) lub podkreśloną („U” - ang. underline). 305 ● Określanie rozmiaru czcionki Może się zdarzyć, że będziesz chciał obejrzeć jak wygląda dana czcionka w ściśle określonym rozmiarze. Możesz go swobodnie zmieniać za pomocą przycisków umieszczonych obok napisu „Rozmiar”. Obok znajduje się ramka zawierająca liczbę wskazującą na to, jaki rozmiar czcionki jest aktualnie wyświetlany. Możesz wpisać tu dowolny inny. Zwróć uwagę na to, że większość standardowych czcionek (zwanych „bitmapowymi”) ma tylko kilka standardowych rozmiarów. Są określone za pomocą przycisku cyklicznego, który znajdziesz bardziej na prawo napisu „Rozmiar”. Czcionka bitmapowa wygląda dobrze na ogół tylko w swoich podstawowych rozmiarach. Jeśli wybierzesz inny, zostanie wprawdzie przeskalowana, ale jej wygląd straci na jakości. Omawianej wady pozbawione są czcionki „wektorowe”. System operacyjny wyposażony jest w kilka takich czcionek, ich polskie wersje znajdziesz m.in. w pakiecie „WFMH Locale PL”. Łatwo je odróżnisz od innych - będą miały znacznie lepszą jakość. Poza tym ich wyświetlanie będzie trwało dłużej, choć użytkownicy szybkich maszyn raczej tego nie zauważą. W oknie przeglądarki zwróć także uwagę na przyciski „+” oraz „-” pozwalające zmieniać rozmiar czcionki o jeden punkt. ● Ustawienia przeglądarki Przeglądarka czcionek ma własne ustawienia. Możesz zapisać na dysku jaki rozmiar ma mieć jej okno, a także w którym miejscu ekranu ma być wyświetlane. Ustawienia możesz zapisać za pomocą opcji „Zapisz ustawienia” umieszczonej w menu górnym o nazwie „Projekt”. Umieść okno w dogodnym dla Ciebie miejscu, ustaw odpowiedni rozmiar, a potem wybierz tę opcję. Przeglądarka będzie odtąd uruchamiała się automatycznie z nowymi parametrami. ● Argumenty AmigaDOS Jeżeli uruchomisz przeglądarkę spod AmigaDOS lub za pomocą okna „Wykonaj polecenie” możesz korzystać z argumentów CLI. Działają one podobnie jak przyciski w oknie „Przeglądarka do czcionek”, lecz pozwalają ustawiać funkcje bez konieczności wyświetlania okna przeglądarki. Wzór użycia spod CLI jest następujący: VIEWFONT FONT, SIZE, BOLD, ITALICS, ULINE, PUBSCREEN 306 Argument FONT powinieneś zastąpić nazwą czcionki, czyli pliku zakończonego na „.font”. Nie musisz jednak wpisywać końcówki, przeglądarka doda ją za Ciebie. Argument SIZE należy zastąpić liczbą określającą rozmiar czcionki. Argumenty BOLD, ITALIC oraz ULINE odpowiadają opisanym wcześniej przyciskom wywołującym takie efekty jak pogrubienie oraz przedstawianie czcionki pochylonej lub podkreślonej. Możesz także wpisać pierwsze litery tych argumentów, czyli literę B, I lub U. Jeśli na przykład czcionka „Topaz” ma być pokazana jako pochylona oraz pogrubiona, powinieneś wpisać: VIEWFONT topaz BOLD ITALIC lub VIEWFONT topaz B I Ostatni argument PUBSCREEN przeznaczony jest do określenia ekranu, na którym ma zostać wyświetlone okno przeglądarki. Na przykład: VIEWFONT topaz PUBSCREEN=Workbench Powyższy przykład zadziała tylko wtedy, gdy Opus będzie uruchomiony na swoim własnym ekranie, a nie na ekranie Workbencha. W innym przypadku oba ekrany pokrywają się, dlatego nie zobaczymy żadnej zmiany w działaniu. 307 308 OPUS I AREXX 309 310 Jak większość bardziej rozbudowanych programów, także Opus wyposażony jest w tzw. „port ARexxa”. ARexx jest specjalnym językiem programowania przeznaczonym głównie do sterowania z zewnątrz innymi programami. Dzięki temu możesz uzyskać automatyzację powtarzalnych czynności, możliwość wywoływania różnych funkcji albo komunikację między dwoma normalnie niezależnymi programami. ARexx jest bardzo łatwy do przyswojenia, nie posiada większości skomplikowanych konstrukcji, które występują w innych językach programowania. Jest maksymalnie uproszczony, aby mógł być zrozumiały dla jak największej liczby użytkowników, którzy nie są programistami. Mimo swojej prostoty może stanowić poważne narzędzie pracy. W niniejszym rozdziale nie będziemy opisywali podstaw ARexxa, bo można o tym napisać oddzielny podręcznik. Rozważania przedstawione poniżej kierujemy do osób, które zetknęły się już z tym językiem. ARexx pozwala na uzyskanie praktycznie pełnej kontroli nad Opusem bez konieczności ręcznego obsługiwania przycisków i menu. Dzięki temu możesz tworzyć swoje polecenia, które będą traktowane na równi z wewnętrznymi poleceniami Opusa lub nawet zastępować funkcje wbudowane własnymi. ● Uruchomienie ARexxa Jeśli chcesz pracować z ARexxem musisz włączyć go za pomocą uruchomienia programu „RexxMast”. Znajdziesz go w katalogu „System” na dysku systemowym. Ikonę „RexxMast” możesz również przenieść do systemowego katalogu „WBStartup”, dzięki czemu ARexx będzie automatycznie uruchamiany po załadowaniu systemu operacyjnego. ● Nazwa portu ARexxa Aby móc korzystać z możliwości jakie daje port ARexxa musisz znać jego nazwę, która dla każdego programu jest inna. W przypadku Opusa jest to „DOPUS.x”, gdzie „x” oznacza numer kolejnej uruchomionej kopii programu. Zazwyczaj masz uruchomionego tylko jednego Opusa i wtedy nazwa jego portu to „DOPUS.1”. 311 ● Wartości zwracane przez polecenia Polecenia języka ARexx mogą wykonywać określoną funkcję lub dodatkowo „zwracać” informacje. Polega to na uzyskiwaniu różnych wartości zmiennych w wyniku działania funkcji. Informacje te są przechowywane w zmiennej RESULT. W programie powinno to wyglądać tak: POLECENIE w = RESULT SAY w Pierwsza linia jest oczywiście przykładowa. Zamiast słowa „POLECENIE” powinna tam znaleźć się nazwa Twojego polecenia. Linia: w = RESULT przypisuje zmiennej „w” wartość, która znajduje się w zmiennej RESULT. Taki sposób działania jest korzystny ze względu na to, że zawartość RESULT zmienia się wraz z wykonywaniem różnych poleceń. Ostatnia linia wyświetla uzyskaną wartość w oknie komunikacyjnym. W niektórych przypadkach, zamiast zmiennej RESULT ustawiana jest zmienna o nazwie DOPUSRC. POLECENIA AREXXA Polecenia ARexxa, za pomocą których możesz kontrolować Opusa, są właściwie tylko trzy: DOPUS, LISTER oraz COMMAND. Mają one jednak wiele argumentów, które pozwalają wykonywać rozmaite funkcje. ● DOPUS DOPUS ADDAPPICON port etykieta [pozycja x y] [icon nazwa_pliku] [quotes] [info] [snap] [close] [local] [locked] [menu stem] [base base] Polecenie „DOPUS ADDAPPICON” pozwala utworzyć własną app-ikonę na blacie Opusa. Możliwe jest wybieranie wielu ustawień takich jak grafika ikony, jej etykieta, pozycja na ekranie, a także inne parametry. Można również stworzyć własne 312 menu związane z ikoną. Najpierw jednak musisz utworzyć port, który będzie odbierał informacje od ikony. Możesz to zrobić za pomocą poniższego polecenia: call openport('port') Nazwa portu może być dowolna. Zwróć uwagę, że „openport” jest poleceniem z systemowej biblioteki „rexxsupport.library”. Aby móc z niego skorzystać, powinieneś ją otworzyć PRZED użyciem polecenia. Należy tego dokonać najlepiej na początku programu, w taki sposób: if ~show('l','rexxsupport.library') then call addlib('rexxsupport.library',0,-30,0) Poniżej przedstawiamy ADDAPPICON”: pełną listę parametrów polecenia „DOPUS - PORT – dowolna nazwa portu, który będzie odbierał informacje od app-ikony. Informacje pochodzące z portu pozwolą reagować programowi ARexxa na różne zdarzenia, np. wybranie ikony czy dwuklik. - LABEL - etykieta ikony. - ID - identyfikator ikony, również może być to dowolna nazwa. - POS - pozycja ikony na ekranie, czyli jej współrzędne. Pamiętaj, że ekran Amigi to druga ćwiartka układu współrzędnych z tą różnicą, że wszystkie współrzędne są dodatnie. Jeżeli ikona ma mieć ściśle określoną pozycję, możesz zrobić to tak: DOPUS ADDAPPICON 'port' "'Próba'" pos 200 200 - ICON - po tym słowie powinieneś wpisać ścieżkę dostępu do pliku „.info” zawierającego interesującą Cię grafikę ikony. Przy podawaniu nazwy pliku pomiń jego rozszerzenie. Przykład użycia: DOPUS ADDAPPICON 'port' "'Próba'" icon 'SYS:Prefs/Input' 313 Pamiętaj także o podawaniu wszelkich tekstów w apostrofach. W przeciwnym razie ARexx wywoła błąd. - QUOTES - argument ten możesz podać jeśli chcesz aby nazwy plików przekazywane do portu były ujęte w cudzysłów. - INFO – ten dopisz jeśli z Twoją app-ikoną ma działać okno „Informacje”. - SNAP – ten argument ma podobne działanie jak „INFO”, lecz dotyczy możliwości utrwalenia pozycji app-ikony na ekranie. - CLOSE – jego użycie spowoduje, że menu ikony zawierać będzie opcję „Zamknij” zamiast „Otwórz” (pierwsza opcja w menu). - LOCAL - powoduje, że app-ikona należy wyłącznie do Opusa. W związku z tym nie pojawi się na Workbenchu, jeśli będzie on także uruchomiony. - LOCKED - użycie tego argumentu spowoduje, że nie będzie można przesunąć stworzonej app-ikony, jej pozycja na ekranie zostanie zablokowana. - MENU - po wpisaniu tego słowa możesz określić zmienną, która zawiera nazwy opcji menu związanego z ikoną. - BASE - po tym słowie wpisz nazwę identyfikatora dla opcji menu app-ikony. Zwróć uwagę, że niektóre argumenty podajemy w nawiasach kwadratowych. Ich użycie nie jest konieczne dla prawidłowej pracy app-ikony, lecz są opcjonalne. Reasumując, najłatwiejszą metodą utworzenia app-ikony jest program podobny do przedstawionego niżej: /* App-ikona */ address DOPUS.1 options results if ~show('l','rexxsupport.library') then 314 call addlib('rexxsupport.library',0,-30,0) call openport('port') DOPUS ADDAPPICON 'port' "'Proba'" icon 'SYS:Prefs/Input' close Ikona stworzona w ten sposób nie może jednak prawidłowo działać. Aby jej praca stała się możliwa, musisz nieco rozbudować nasz przykład. Konieczne jest przede wszystkim zbudowanie pętli, która nie pozwoli na zakończenie programu ARexxa, który wywołał ikonę. Koniec programu spowoduje bowiem wyłączenie portu obsługującego ikonę, a jest on niezbędny do jej pracy. Najpierw musisz jednak zapamiętać gdzieś wartość zwracaną przez polecenie „OPUS ADDAPPICON”. Będzie ona identyfikatorem ikony, który pozwoli na wykonywanie różnych operacji, na przykład usunięcie app-ikony po wybraniu opcji „Zamknij” z menu ikony. W tym celu dopisz po ostatniej linii naszego programu: icon = RESULT Jak pamiętasz, zmienna RESULT zawiera zawsze wynik działania poprzedniego polecenia. Przypisujemy go do zmiennej „icon”, gdyż zawartość RESULT zmieni się po wykonaniu następnego polecenia. Teraz będziesz potrzebował jeszcze pętli oraz zmiennej, która przechowa wartość zwracaną przez ikonę. Wartość ta wskazywać będzie na zdarzenie, które miało miejsce. W razie zajścia zdarzenia będziemy ustawiać wartość naszej zmiennej, w innym przypadku będzie ona miała wartość zero. Spójrz na przykład: /* App-ikona */ address DOPUS.1 options results if ~show('l','rexxsupport.library') then call addlib('rexxsupport.library',0,-30,0) call openport('port') DOPUS ADDAPPICON 'port' "'Proba'" icon 'SYS:Prefs/Input' close icon = RESULT 315 flag = 0 do while flag = 0 call waitpkt('port') packet = getpkt('port') arg0 = getarg(packet,0) call reply(packet,0) if arg0 = 'close' then flag = 1 end DOPUS REMAPPICON icon Zmienna FLAG steruje pętlą. Ustawiamy ją jeśli miało miejsce jakieś zdarzenie. Dlatego też na początku programu FLAG musi mieć wartość zero. Zaraz na początku pętli wywoływana jest funkcja: call waitpkt('port') „Port” to oczywiście nazwa stworzonego wcześniej portu. Powoduje ona oczekiwanie na nadejście informacji o zdarzeniu. W tym miejscu program zatrzymuje się do chwili nadejścia informacji, którą musisz przekształcić na formę bardziej zrozumiałą. Wykonujemy to tak jak poniżej: packet = getpkt('port') arg0 = getarg(packet,0) Zwróć uwagę, że „arg” to dowolna nazwa zmiennej, która zawierać będzie informację pobraną z portu „DOPUS ADDAPPICON”. Dalej powinieneś zasygnalizować portowi, że odebrałeś informację. Jest to konieczne do prawidłowej pracy: call reply(packet,0) Wreszcie możesz przystąpić do reakcji na zdarzenie: if arg0 = 'close' then flag = 1 316 Ustawienie zmiennej FLAG na „1” jest w powyższym przykładzie całkowicie dowolne, bo program dalej nic nie robi z tą informacją. Jeśli „arg0” przyjmie wartość „close”, oznacza to, że użytkownik wybrał opcję „Zamknij” z menu ikony. Jeśli chcesz zbadać możliwe stany „arg0”, po linii: arg0 = getarg(packet,0) wpisz następującą linię: SAY 'arg0:' arg0 Spowoduje ona wypisanie zawartości „arg0” w oknie komunikacyjnym. ● Zdarzenia rozpoznawane przez appikony - DOUBLECLICK „arg0” przyjmie taką wartość, jeśli dokonasz dwukliku lewym klawiszem myszki na app-ikonie. - DROPFROM Wartość ta zostanie uzyskana w sytuacji, gdy użytkownik przeciągnie inną ikonę lub ikony na Twoją app-ikonę. Nazwę pliku, na który wskazuje przeciągnięta ikona, będzie zawierała zmienna „arg2”. Gdyby na app-ikonę zostało „włożonych” od razu kilka ikon, ich nazwy odczytasz posługując się indeksami: SAY arg2.0 SAY arg2.1 SAY arg2.2 i tak dalej. 317 - SNAPSHOT Taką wartość przybierze „arg0”, gdy użytkownik utrwali pozycję app-ikony na ekranie. Jej aktualna pozycja zostanie zapisana w zmiennej „arg2” jako tekst w rodzaju: 120,220. - UNSNAPSHOT Tę wartość otrzyma „arg0”, gdy użytkownik wybierze opcję „Uwolnij pozycję” związaną z app-ikoną. - REMOVED Oznacza to że app-ikona została wyłączona. Program ARexxa powinien w takiej sytuacji również wyłączyć app-ikonę oraz zakończyć swoje działanie. - INFO Kolejna wartość będzie oznaczać, że z menu ikony wybrano opcję „Informacje”. - CLOSE Jeśli „arg0” otrzyma wartość „CLOSE”, znaczy to, że z menu wybrano opcję „Zamknij”. - MENU Uzyskanie tej wartości oznacza, że użytkownik wybrał opcję menu utworzoną za pośrednictwem programu ARexxa. W dalszej części pokażemy jak to zrobić. Numer opcji można odczytać ze zmiennej „arg2”. - MENUHELP Oznacza to, że użytkownik wybrał klawisz HELP, podczas gdy wskaźnik myszki znajdował się ponad opcją menu. Numer opcji możesz odczytać tak jak w poprzednim przypadku – z „arg2”. 318 ● Tworzenie własnego menu app-ikony Własne opcje menu app-ikony zostaną dodane do opcji, które już tam są (np. „Otwórz”, „Zamknij” itd.). Aby utworzyć menu powinieneś przed wywołaniem „DOPUS ADDAPPICON” określić, jakie opcje ma ono zawierać. Musisz to zrobić w specjalnie skonstruowanej strukturze - zmiennej, która posiada wiele pól. Dostęp do każdego pola uzyskujemy przez podanie jego nazwy. Jeśli Twoja zmienna ma nazywać się „menu”, musisz stworzyć w niej pole o nazwie „count” i nadać mu wartość liczbową odpowiadającą planowanej ilości opcji Twojego menu: menu.count=3 Dalej należy stworzyć pola o nazwach właściwych numerom opcji i nadać im wartości tekstowe. Będą one stanowiły poszczególne opcje menu: menu.0='Opcja 1' menu.1='Opcja 2' menu.2='Opcja 3' To wystarczy, aby stworzyć własne menu ikony. Teraz musisz przekazać zmienną „menu” poleceniu „DOPUS ADDAPPICON”, na przykład w poniżej przedstawiony sposób: DOPUS ADDAPPICON 'port' "'Próba'" close menu menu Jeśli program ma reagować na daną opcję nowego menu, musi najpierw sprawdzać zawartość zmiennej „arg0” w celu stwierdzenia, czy wybrano opcję menu. Dalej trzeba sprawdzić wartość zmiennej „arg2”, którą można odczytać w sposób następujący: arg2 = getarg(packet,2) „arg2” wskazuje na numer wybranej opcji. Pełny tekst programu tworzącego własne menu użytkownika i reagującego na wybieranie różnych opcji podajemy niżej: 319 /* App-ikona */ address DOPUS.1 options results if ~show('l','rexxsupport.library') then call addlib('rexxsupport.library',0,-30,0) call openport('port') menu.count=3 menu.0='Opcja 1' menu.1='Opcja 2' menu.2='Opcja 3' DOPUS ADDAPPICON 'port' "'Próba'" icon 'SYS:Prefs/Input' close menu menu icon = RESULT flag = 0 do while flag = 0 call waitpkt('port') packet=getpkt('port') arg0=getarg(packet,0) arg1=getarg(packet,1) arg2=getarg(packet,2) arg3=getarg(packet,3) arg4=getarg(packet,4) say say say say say 'arg0:' 'Arg1:' 'arg2:' 'Arg3:' 'Arg4:' arg0 arg1 arg2 arg3 arg4 call reply(packet,0) if arg0 = 'close' then flag = 1 if arg0 = 'menu' then do Say 'Wybrano opcję numer' arg2 320 end end DOPUS REMAPPICON icon Zwróć uwagę na ostatnią linię programu, czyli polecenie „DOPUS REMAPPICON icon”. Powoduje ono usunięcie app-ikony, na którą wskazuje zmienna „icon”. Twój program powinien zawsze kończyć się usunięciem app-ikony. Zakończenie programu oznacza bowiem wyłączenie portu, który obsługuje informacje nadchodzące z ikony. Po usunięciu portu skasowanie app-ikony staje się niemożliwe. DOPUS SETAPPICON uchwyt item Polecenie to pozwala zmieniać niektóre parametry app-ikony bez konieczności jej wyłączania i tworzenia nowej. Argument UCHWYT to zmienna, która przechowuje efekt działania polecenia. Zmienna ITEM powinna natomiast zawierać strukturę, której pola muszą być następujące: - TEXT - zawiera tekst, który jest etykietą ikony - BUSY - pozwala uczynić ikonę niedostępną dla użytkownika (stan „zajętości”) - LOCKED - zabezpiecza ikonę przed zmianą pozycji na ekranie. Pole TEXT może zawierać dowolny tekst. W programie powinno to wyglądać następująco: DOPUS SETAPPICON icon text 'Etykieta app-ikony' Jeśli nie chcesz zmieniać wszystkich dostępnych parametrów, wystarczy, że tylko jednemu polu przypiszesz wartość. Pola LOCKED i BUSY mogą zawierać tylko jedną z dwóch wartości: ON, która powoduje włączenie opcji oraz OFF powodującą jej wyłączenie. W tekście programu używaj tych funkcji w taki sposób: DOPUS SETAPPICON icon locked on DOPUS SETAPPICON icon locked off 321 Teraz przedstawimy poprzedni przykład rozbudowany o obsługę menu uwzględniającą ustawianie parametrów ikony za pomocą „DOPUS SETAPPICON”: /* App-ikona */ address DOPUS.1 options results if ~show('l','rexxsupport.library') then call addlib('rexxsupport.library',0,-30,0) call openport('port') menu.count=3 menu.0='Opcja 1' menu.1='Opcja 2' menu.2='Opcja 3' DOPUS ADDAPPICON 'port' "'Proba'" icon 'SYS:Prefs/Input' close menu menu icon = RESULT flag = 0 do while flag = 0 call waitpkt('port') packet=getpkt('port') arg0=getarg(packet,0) arg1=getarg(packet,1) arg2=getarg(packet,2) arg3=getarg(packet,3) arg4=getarg(packet,4) say say say say say 'arg0:' 'Arg1:' 'arg2:' 'Arg3:' 'Arg4:' arg0 arg1 arg2 arg3 arg4 call reply(packet,0) 322 if arg0 = 'close' then flag = 1 if arg0 = 'menu' then do Say 'Wybrano opcję numer' arg2 IF arg2=0 THEN DO DOPUS SETAPPICON icon text "'Próba zabezpieczona'" locked on END IF arg2=1 THEN DO DOPUS SETAPPICON icon text 'Próba' locked off END end end DOPUS REMAPPICON icon DOPUS ADDTRAP [abort | polecenie] handler [port nazwa] Pozwala Opusowi sygnalizować uruchomienie polecenia AmigaDOS lub wybranie przycisku „Przerwij” w oknie przedstawiającym postępy dowolnej operacji. Program zareaguje na wspomniany przycisk, gdy po nazwie polecenia użyjesz argumentu ABORT, natomiast na samo polecenie – gdy wpiszesz nazwę polecenia, które ma być rozpoznane. Informacja o zajściu poszukiwanego zdarzenia zostanie wysłana do portu ARexxa, który powinieneś w tym celu utworzyć. Nazwę portu – koniecznie ujętą w cudzysłów - wpisz jako argument HANDLER. Możesz także podać argument PORT i następującą po nim nazwę dodatkowego portu. Jest to przydatne w sytuacji, gdy standardowy port, przeznaczony do reagowania na użycie polecenia lub przycisk „Przerwij”, jest niedostępny. Za pomocą „DOPUS ADDTRAP” możesz również dodawać do programu wiele procedur obsługi określonych przez Ciebie zdarzeń. Wywołanie polecenia włącza bowiem specjalną procedurę, która oczekuje na zdarzenie i przesyła swój sygnał do przygotowanego portu. Jeśli natomiast będziesz chciał usunąć obsługę jakiegoś zdarzenia skorzystaj z polecenia „DOPUS REMTRAP”. 323 DOPUS REMTRAP [abort | command] handler Także w tym przypadku musisz określić czy chodziło o przycisk „Przerwij” czy o polecenie Opusa. Trzeba również określić port, do którego miała być przesyłana informacja. W programie ARexxa może być wiele portów obsługujących procedury obsługi zdarzeń, dlatego zwróć na to szczególną uwagę. DOPUS FRONT oraz DOPUS BACK Działanie polecenia „DOPUS FRONT” jest bardzo łatwe do zrozumienia. Jego użycie powoduje wysunięcie ekranu Opusa na wierzch pozostałych ekranów. Istnieje także polecenie o przeciwnym działaniu - „OPUS BACK”. Jego obsługa jest analogiczna. DOPUS COMMAND nazwa program skrypt [desc opis] [template wzór] [source] [dest] [private] [help plik] [handler] [temp] [ext nazwa menu type typ_pliku] [remove] Pozwala dodawać własne polecenia do listy wewnętrznych poleceń Opusa. Możesz też zastępować istniejące polecenia swoimi wersjami. Nazwa pliku zawierającego program ARexxa, który zostanie zainstalowany jako polecenie Opusa musi być zakończona na „.dopus5”. Po uruchomieniu przeglądany jest katalog „DOpus5:Modules” w celu odnalezienia programu ARexxa. Jeśli zostanie znaleziony, uruchamiana jest funkcja o nazwie „INIT”, która musi być koniecznie zdefiniowana w programie (dokładnie opiszemy to dalej). W przeciwnym razie nie będzie mógł on działać jako wewnętrzne polecenie Opusa. Do każdego takiego programu przekazywane są przynajmniej cztery parametry: nazwa portu Opusa, nazwa funkcji oraz dwie zmienne wskazujące na listery - źródłowy i docelowy. Poszczególne argumenty polecenia „DOPUS COMAND” oznaczają: - NAZWA - nazwa tworzonego polecenia - SKRYPT - nazwa pliku zawierającego program ARexxa instalowanego jako polecenie Opusa (bez końcówki „.dopus5”) 324 - DESC - po tym słowie możesz podać opis działania polecenia, nie jest to konieczne do działania - TEMPLATE - po tym słowie, zamiast WZÓR wpisz wzór użycia polecenia zgodny z AmigaDOS. Pamiętaj jednak, że będziesz musiał sam napisać program obsługujący wybrany wzór - SOURCE - użyj tego argumentu, jeśli chcesz, aby polecenie wymagało określonego katalogu źródłowego - DEST – użyj go, jeśli polecenie ma wymagać katalogu docelowego - REMOVE - pozwala usunąć polecenie dodane za pomocą „DOPUS COMMAND” - HANDLER - umożliwia korzystanie z polecenia tylko wtedy, gdy obsługujący je port jest uruchomiony - TEMP - pozwala dodać polecenie jako tymczasowe, wówczas nie jest potrzebny plik zawierający opis działania polecenia. Użycie „TEMP” ma sens tylko w połączeniu z „DOPUS ADDTRAP” - PRIVATE – powoduje, że polecenie nie będzie widoczne na liście poleceń Opusa - HELP - możesz wyposażyć swoje polecenie w pomoc, w tym celu po „HELP” podaj nazwę pliku tekstowego zawierającego wyjaśnienia. Pamiętaj, aby między nazwą polecenia i nazwą pliku zawierającą program ARexxa wpisać słowo PROGRAM. Jeżeli natomiast użyjesz argumentu SOURCE lub DEST, do programu przekazane zostaną zmienne pozwalające uzyskać dostęp do listerów, odpowiednio – źródłowego lub docelowego. Pokażemy Ci teraz ogólną strukturę programu ARexxa, który opisuje nowe polecenia. Od chwili uruchomienia będą one traktowane na równi z wewnętrznymi poleceniami Opusa: 325 /* Przykładowy moduł */ PARSE arg port funkcja source dest argumenty ADDRESS VALUE port OPTIONS RESULTS IF funkcja='init' THEN DO EXIT END IF funkcja='Test1' THEN DO EXIT END IF funkcja='Test2' THEN DO EXIT END Powyższy program jest tylko wzorem i nie wykonuje jeszcze żadnej funkcji. Zwróć uwagę na instrukcję warunkową IF funkcja='init'. W tej części instalowane są nowe polecenia. Pozostałe części (to znaczy IF funkcja='Test1' THEN DO oraz IF funkcja='Test2' THEN DO) zawierają definicję dwóch poleceń o nazwach „Test1” i „Test2”. Najpierw zajmij się procedurą „init”. Powinieneś w niej użyć polecenia „DOPUS COMMAND”. Spójrz na przykład: /* Przykładowy moduł */ PARSE arg port funkcja source dest argumenty ADDRESS VALUE port OPTIONS RESULTS /* to co znajduje się poniżej (init) jest wykonywane tylko raz */ /* w trakcie startu Opusa */ IF funkcja='init' THEN DO DOPUS COMMAND "Test1" PROGRAM "Funkcja" desc "'Polecenie 1'" TEMPLATE "TEST/S" DOPUS COMMAND "Test2" PROGRAM "Funkcja" desc "'Polecenie 2'" SOURCE 326 EXIT END /* poniżej znajduje program, który zostanie wykonany */ /* w razie wywołania polecenia Test1 */ IF funkcja='Test1' THEN DO DOPUS REQUEST "'Użyłeś polecenia Test1!'" "Ok" EXIT END /* poniżej znajduje program, który zostanie wykonany */ /* w razie wywołania polecenia Test2 */ IF funkcja='Test2' THEN DO str="'Użyłeś polecenia Test2! - lister źródłowy = '" || source DOPUS REQUEST STR "Ok" EXIT END Nasz program zapisaliśmy w katalogu „DOpus5:Modules” pod nazwą „Funkcja.dopus5”. Jeśli chcesz, aby działał bez wprowadzania żadnych zmian - musisz zrobić to samo co my. Zwróć też uwagę na pierwszą linię. Pozwala ona pobrać z zewnątrz wartości niezbędnych zmiennych. W tym przypadku wartości nadaje Opus. Polecenie „DOPUS COMMAND” pozwala instalować tworzone polecenia Opusa jako opcje menu związanego z typami plików. Przeznaczony jest do tego argument EXT. Po nim powinieneś podać nazwę opcji, a potem wyraz TYPE i nazwę typu pliku. Zamiast niej możesz także podać wzorzec zawierający znak „*” - na przykład „a*” lub „*a”. Możliwe jest także dodawanie swoich poleceń do menu ikon wybranego typu. W tym celu posłuż się tym samym argumentem EXT. W takim wypadku jednak po TYPE zamiast nazwy pliku podaj typ ikony. Możesz wybierać spośród następujących opcji: - ALL - DISK - DRAWER - wszystkie ikony - ikony dysków - ikony katalogów 327 - TOOL - PROJECT - TRASH - BADDISK - LEFTOUT - ikony programów - ikony wszelkich projektów - ikony systemowego Kosza (Śmietnika) - ikony błędnych, czyli nierozpoznanych dysków - ikony wyjęte na pulpit, czyli „skróty”. Dodatkową możliwością jest dodawanie własnych opcji do menu listerów. Wówczas jako TYPE należy podać słowo LISTER lub LISTER2. Gdy dodasz własne menu do typu plików o priorytecie „-124”, zostanie ono wyświetlone tylko wtedy, gdy żaden inny opis typu plików nie będzie pasował. Dzięki takiemu zachowaniu Opusa można tworzyć jeden, wspólny dla wszystkich danych, podstawowy typ plików. DOPUS ERROR kod Pozwala wyświetlić tekst związany z błędem o określonym kodzie liczbowym. ARexx zwraca błędy, które sygnalizuje Opus tylko w formie numerów. Możesz jednak łatwo napisać krótki program, który podany numer rozszyfruje. W tym celu zamiast argumentu KOD powinieneś podać liczbę, która będzie zwróconym kodem błędu. DOPUS GETFILETYPE plik [id] Dzięki temu poleceniu można stwierdzić jakiego rodzaju jest plik, którego nazwa podana została w miejscu argumentu PLIK. Oprócz nazwy musisz podać pełną ścieżkę dostępu. W wyniku działania ustawiana jest zmienna RESULT, która zawiera tekst opisujący typ pliku. Jeśli użyjesz opcjonalnego argumentu ID, zamiast opisu zwrócony zostanie tylko identyfikator typu. Porównaj działanie dwóch poniższych fragmentów programu: DOPUS GETFILETYPE s:startup-sequence SAY RESULT oraz 328 DOPUS GETFILETYPE s:startup-sequence id SAY RESULT DOPUS GETSTRING tekst [secure] [długość] [domyślnie] [przyciski] Wyświetla okno pozwalające wpisać tekst. Zamiast argumentu TEKST powinieneś wpisać komunikat, który ma się pojawić w oknie. Jeśli zawiera znaki odstępu (SPACJI) powinien być ujęty w cudzysłów. Tekst może być ukryty. Wówczas w trakcie wpisywania zamiast liter pojawiają się gwiazdki. Może to być użyteczne w programach, w których użytkownik ma wpisać hasło dostępu. Zamiast argumentu DŁUGOŚĆ wpisz maksymalną ilość znaków z jakich może składać się wpisywany tekst. Domyślnie można wprowadzić tekst nie dłuższy niż 80 znaków. Możesz także określić standardowy tekst, który zostanie użyty w sytuacji, gdy użytkownik nie wpisze nic. Argument PRZYCISKI to tekst, który zawiera opis przycisków umieszczonych w dolnej części okna. Może to być jeden przycisk lub więcej. Na przykład: "Ok|Poniechaj" pozwala dołączyć do okna przyciski z napisem „Poniechaj” oraz „Ok”. Jeśli ma być ich więcej, po słowie „Poniechaj” można byłoby znów wpisać znak „|” i wyraz, który ma znaleźć się na kolejnym przycisku. Jeżeli pominiesz argument PRZYCISKI okno zostanie wyposażone w jeden tylko przycisk z napisem „Ok”. Spójrz na kolejny przykład: DOPUS GETSTRING "Wpisz tekst:" 40 "Ok|Poniechaj" SAY 'Wpisałeś:' RESULT W tym przypadku wartość wpisaną za pośrednictwem okna będzie zawierać - jak zwykle - zmienna RESULT. ARexx pozwala na stwierdzenie, który z przycisków został wybrany. Jego numer zawiera specjalna zmienna DOPUSRC, oczywiście dopiero po wykonaniu polecenia „DOPUS GETSTRING”. Przyciski numerowane są od zera. Zwróć uwagę na to, że starsze wersje Opusa (niższe od 5.5) nie czyszczą zawartości zmiennej RESULT w momencie, gdy użytkownik wprowadzi pusty tekst lub zamknie okno bez wpisywania czegokolwiek. Powinieneś to uwzględnić w swoich programach. 329 DOPUS READ uchwyt nazwa Kolejne polecenie pozwala uruchomić przeglądarkę tekstu Opusa. Załadowany zostanie do niej plik o nazwie podanej jako argument NAZWA. W zmiennej RESULT zostanie zapisany „uchwyt” konkretnej przeglądarki, czyli wskazująca na nią wartość. Może być ona używana dla określenia, o które okno przeglądarki chodzi, w sytuacji, gdy otwartych jest kilka. Przedstawimy to na przykładach. Najpierw najprostszy sposób uruchomienia przeglądarki w programie ARexxa: /* Przeglądarka */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS DOPUS READ "s:startup-sequence" SAY RESULT Jako rezultat operacji wyświetlona zostanie wartość „uchwytu” przeglądarki, która pojawiła się na ekranie. Po co nam omawiana wartość? Spróbuj uruchomić poniższy program: /* Przeglądarka */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS DOPUS READ "s:startup-sequence" DOPUS READ "s:user-startup" Spowoduje to uruchomienie dwóch niezależnych przeglądarek. Do większości zastosowań wystarczy tylko jedna. Aby to osiągnąć trzeba właśnie skorzystać z „uchwytu”. Spróbuj uruchomić poniżej przedstawiony program: /* Przeglądarka */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS 330 DOPUS READ "s:startup-sequence" DOPUS READ RESULT "s:user-startup" Jest to drugi sposób korzystania z polecenia „DOPUS READ”. Pamiętaj o tym, że to tylko przykład, w większym programie lepiej zapisać wartość RESULT w oddzielnej zmiennej. Jest to bowiem zmienna uniwersalna przechowująca rezultaty działania bardzo wielu poleceń. Jej zawartość zmienia się dynamicznie. Po wykonaniu innego polecenia ARexxa zawartość RESULT może już nie wskazywać na „uchwyt” przeglądarki. W Twoim programie może zajść potrzeba zdalnego wyłączenia przeglądarki tekstu. ARexx umożliwia także taką operację. Musisz tylko poznać jeszcze jeden sposób skorzystania z polecenia „DOPUS READ”. Wystarczy, że przedstawiony powyżej program zmienisz, aby wyglądał tak jak poniżej: /* Przeglądarka */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS DOPUS READ "s:startup-sequence" uchwyt = RESULT DOPUS READ uchwyt "s:user-startup" DOPUS READ uchwyt QUIT W wyniku jego działania po załadowaniu tekstu do przeglądarki zostanie ona niezwłocznie wyłączona. Zwróć uwagę na sposób użycia zmiennej RESULT. Polecenie „DOPUS READ” zwraca do RESULT „uchwyt” pozwalający kontrolować przeglądarkę. Daje to możliwość wykonywania operacji na dowolnej liczbie jednocześnie uruchomionych przeglądarek. Wystarczy tylko, że „uchwyt” każdej z nich zapamiętasz w oddzielnej zmiennej. „DOPUS READ” posiada w nowszych wersjach Opusa dodatkowe argumenty: HEX, ANSI oraz SMART. Pozwalają one kontrolować właściwości przeglądarki i odpowiadają poleceniom CLI Opusa - odpowiednio „HexRead”, „ANSIRead” oraz „SmartRead”. 331 Możesz także używać dodatkowego argumentu POS, dzięki któremu możliwa jest modyfikacja położenia i rozmiaru okna przeglądarki na ekranie: DOPUS READ POS 10 10 400 200 DOPUS REQUEST tekst przyciski Pozwala wyświetlić okno informacyjne Opusa. Będzie ono zawierać tekst wpisany jako argument TEKST oraz przyciski wymienione jako argument PRZYCISKI. Przyciski utworzysz tak samo, jak w przypadku polecenia „DOPUS GETSTRING”. Spójrz na prosty przykład użycia tego polecenia: /* Okno informacyjne */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS DOPUS REQUEST "Uwaga!" "OK|Poniechaj" przycisk = RC SAY "Wybrano przycisk numer:" przycisk DOPUS SCREEN Polecenie to nie posiada żadnych argumentów. Zwraca informacje o ekranie, na którym aktualnie jest uruchomiony Opus. Sprawdź poniższy program: /* Ekran */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS DOPUS SCREEN SAY "Ekran Opusa:" RESULT 332 W efekcie zobaczysz napis podobny do tego: Ekran Opusa: Workbench 656 480 5 11 322 395 Po słowach „Ekran Opusa” zawarta jest właściwa informacja o ekranie. Składa się z następujących danych, w kolejności według naszego przykładu: - nazwa ekranu - szerokość ekranu w punktach - wysokość ekranu w punktach - ilość kolorów na ekranie - wysokość górnej listwy ekranu w punktach. Zwróć uwagę, że ilość kolorów podana jest jako tzw. głębokość ekranu. Aby przeliczyć ją na faktyczną ilość kolorów, powinieneś podnieść liczbę dwa do potęgi wskazywanej przez głębokość (w naszym przykładzie - do piątej). Może się również zdarzyć, że w czasie odczytywania informacji Opus będzie zikonifikowany. W takim wypadku zmienna RC przyjmie wartość „5”. Możesz to wykorzystać do sprawdzania stanu programu. DOPUS SEND port ciąg Pozwala wysłać dowolny ciąg znaków do portu określonego jako argument PORT. Możesz to zrobić na przykład tak: DOPUS SEND DOPUS.2 "Próba mikrofonu!" W rezultacie zdanie "Próba mikrofonu!" wysyłamy do portu ARexxa należącego do drugiego uruchomionego Opusa. Wysłany komunikat należy odczytać w poniższy sposób: call waitpkt('port') /* czekamy na informacje */ packet=getpkt('port') arg0=getarg(packet,0) /* odczytujemy ją z portu */ /* pobieramy komunikat */ 333 SAY 'arg0:' arg0 call reply(packet,0) Oczywiście wcześniej w „drugim” programie musisz stworzyć port przeznaczony do odbierania informacji - podobnie jak w przykładzie z app-ikoną. W naszym przypadku „drugim” programem jest uruchomiona kolejna kopia Opusa, jednak może to być dowolny inny program pozwalający na komunikację poprzez ARexxa. DOPUS VERSION Polecenie to pozwala odczytać wersję Opusa, na którym pracujemy. Sprawdź działanie poniższego przykładu: /* Wersja */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS DOPUS VERSION ver = RESULT SAY "Wersja Opusa:" ver Zauważ, że wersja jest podawana w postaci dwóch liczb. Normalnie między nimi umieszczony byłby przecinek. Opus umieszcza tam jednak odstęp, co ułatwia pobieranie informacji o wersji. DOPUS CLEAR background [desktop|lister|req] sound zdarzenie Pozwala usunąć wskazane ustawienie. Pierwszą funkcją jest skasowanie ustawienia związanego z tłami. W tym celu użyj argumentu BACKGROUND według poniższego schematu: - DOPUS CLEAR BACKGROUND DESKTOP - usunięcie tła z pulpitu - DOPUS CLEAR BACKGROUND LISTER - usunięcie tła listera - DOPUS CLEAR BACKGROUND REQ - usunięcie tła okien informacyjnych 334 Możesz także usuwać ustawienia dźwięków. Należy skorzystać z argumentu SOUND, po którym musisz podać nazwę zdarzenia, na przykład: DOPUS CLEAR SOUND "Włożenie dysku" DOPUS DESKTOPPOPUP wartość Polecenie to włącza menu pulpitu. Można je uruchomić przez wyjęcie myszką ikony na pulpit. Zwraca wartość wskazującą na opcję wybraną przez użytkownika. „DOPUS DESKTOPPOPUP” należy podać z jedną wartością liczbową jako argument. Wskazuje ona na możliwości menu pulpitu, które mają być aktywne. Możesz korzystać z podanych poniżej wartości: WARTOŚĆ OPCJA ZWRACANA WARTOŚĆ 2 Wyjmij 1 4 Skopiuj na pulpit 2 8 Przenieś na pulpit 3 W przypadku wybrania przycisku „Poniechaj” funkcja zwraca wartość zero. DOPUS GETDESKTOP Polecenie to zwraca pełną, absolutną ścieżkę dostępu do katalogu o nazwie „Desktop”, który zawiera dane skopiowane lub przeniesione na pulpit. DOPUS MATCHDESKTOP ścieżka Porównuje ścieżkę podaną jako argument ze ścieżką dostępu do katalogu „Desktop” i zwraca wartość 1 jeśli są identyczne: DOPUS MATCHDESKTOP "DOpus5:Desktop" 335 DOPUS QUERY BACKGROUND [desktop|lister|req] Pozwala uzyskać informacje o plikach zawierających tła ustawione dla pulpitu (argument DESKTOP), listerów (LISTER) oraz okien informacyjnych (REQ). DOPUS QUERY SOUND zdarzenie Zwraca informacje o plikach zawierających dźwięki powiązane ze zdarzeniami podanymi jako argument ZDARZENIE. DOPUS REFRESH obiekt Pozwala odświeżyć stan obiektu określonego jako argument OBIEKT. Możesz używać następujących wartości: - ALL - odświeżone zostanie wszystko - BACKGROUND - odświeżone zostaną tylko ustawienia tła - ICONS - odświeżony zostanie stan ikon na pulpicie oraz w listerach - LISTER - odświeżone zostaną wszystkie listery. Pamiętaj, że samo ustawienie tła za pośrednictwem ARexxa nie powoduje odświeżenia pulpitu, listerów i okien informacyjnych. Musisz w tym celu skorzystać z polecenia „DOPUS REFRESH BACKGROUND”. DOPUS SET element parametry Umożliwia uzyskanie dostępu do ustawień środowiska Opusa spod okna CLI. Argument ELEMENT może przyjmować kilka wartości, z których każda odnosi się do innej części ustawień. W zależności od wartości musisz podać różne PARAMETRY. Poniżej opisujemy szczegółowo wartości argumentu ELEMENT oraz odpowiadające im parametry: 336 - BACKGROUND plik [desktop|lister|req] [center|tile] [precision precyzja] Pozwala ustawić tło. Jego argumenty odpowiadają ustawieniom poszczególnych przycisków oraz menu, które znajdziesz na stronie „Tła” okna „Środowisko”. Na przykład w celu ustawienia tła pulpitu podaj: DESKTOP CENTER PRECISION ICON Oczywiście aby ustawić tło dla listerów lub okien informacyjnych powinieneś zamiast DESKTOP podać odpowiednio - LISTER lub REQ. Jeżeli nie chcesz, aby grafika była umieszczana na środku, zamiast CENTER wpisz słowo TILE. Możesz także ustawić odpowiadającą Ci jakość przekolorowywania grafiki, co omówiliśmy szczegółowo w rozdziale „Pulpit Opusa”. Dodatkową możliwością, z której możesz korzystać w przypadku poleceń „DOPUS SET” oraz „OPUS REFRESH” jest funkcja zmiany niektórych parametrów systemu bez wpływania na aktualne ustawienia środowiska. Możesz to zrobić podając dodatkowy argument CUSTOM. - SOUND zdarzenie plik głośność Pozwala zmieniać ustawienia dotyczące dźwięków odtwarzanych w przypadku wystąpienia różnych zdarzeń. Parametr GŁOŚNOŚĆ może przybierać wartości od 0 do 64. Przykład: DOPUS SET SOUND "Otwarcie listera" SYS:Audio/Kiss 64 - PALETTE kolor Ustawia paletę kolorów ekranu Opusa. Odpowiada stronie „Paleta kolorów” okna „Środowisko”. Masz pod kontrolą do 16 kolorów. Po słowie PALETTE należy podać po kolei wartości poszczególnych kolorów jako liczby szesnastkowe poprzedzone znakami „0x”. Na przykład: DOPUS SET PALETTE 0xffaabb 0x000055 337 - PENS typ pisak Ustawia numery systemowych pisaków, którymi rysowane są elementy interfejsu użytkownika. Argument TYP wskazuje na dany element, natomiast PISAK określa jeden lub kilka numerów pisaków. W zależności od wartości argumentu TYP możesz ustawiać jeden lub więcej pisaków. Poniżej przedstawiamy pełny wykaz wartości tego argumentu oraz odpowiadających im pisaków: ICONS ramka tło FILES litery tło DIRS litery tło SELFILES litery tło SELDIRS litery tło DEVICES litery tło ASSIGNS litery tło SOURCE litery tło DEST litery tło GAUGE zwykły pełny USER numer - pisaki ikon - pisaki nazw plików - pisaki nazw katalogów - pisaki zaznaczonych nazw plików - pisaki zaznaczonych nazw katalogów - pisaki nazw urządzeń - pisaki nazw urządzeń logicznych - kolory paska stanu listera źródłowego - kolory paska stanu listera docelowego - kolory paska postępów operacji - pisaki użytkownika według argumentów: 1-4 - dolne cztery pisaki systemowe 5-8 - górne cztery pisaki systemowe 9-16 - pisaki użytkownika. - FONT typ czcionka rozmiar Pozwala ustawiać czcionki używane przez poszczególne elementy Opusa. Argument TYP przyjmuje następujące wartości: SCREEN - czcionka ekranowa Opusa otwartego na własnym ekranie LISTERS - czcionka używana przez listery ICONSD - etykiety ikon na pulpicie ICONSW - etykiety ikon w oknach. 338 Przykładem użycia FONT może być linia: DOPUS SET FONT ICONSD XHelvetica.font 13 DOPUS SCRIPT nazwa [dane] Pozwala uruchomić skrypt o nazwie określonej jako argument NAZWA (patrz też okno „Skrypty”). DANE to opcjonalny ciąg znaków, który zostanie przekazany do wnętrza skryptu, możliwy do uzyskania za pomocą ciągu znaków „{Qa}”. ● LISTER LISTER NEW [x y w h] [toolbar narzędzia] [ścieżka] Otwiera nowy lister na ekranie. Najłatwiejszy sposób użycia tego polecenia przedstawia się jak w poniższym przykładzie: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER NEW SAY "Uchwyt listera:" RESULT Zwróć uwagę, że do zmiennej RESULT zapisywany jest „uchwyt” listera, który podobnie jak „uchwyt” przeglądarki, pozwala potem kontrolować konkretny lister. Polecenie „DOPUS LISTER” pozwala określać położenie listera na ekranie oraz jego rozmiary. Na przykład: LISTER NEW 0 0 100 100 pozwala otworzyć lister umieszczony w lewym górnym rogu o szerokości i wysokości wynoszącej 100 punktów. Możesz także pominąć szerokość i wysokość: LISTER NEW 0 0 339 Wówczas lister będzie miał domyślną szerokość i wysokość, wybraną w ustawieniach „Środowisko”. Lister może być otwarty w miejscu, w którym znajduje się wskaźnik myszki. Wówczas należy pominąć argumenty określające położenie i rozmiary. Polecenie „LISTER NEW” pozwala określić jaki pasek narzędzi ma być dołączony do listera. Zamiast standardowego możesz wskazać dowolny plik, z którego ustawienia paska mają być pobrane. Spróbuj na przykład tak: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER NEW toolbar "DOpus5:Buttons/ftp_buttons" SAY "Uchwyt listera:" RESULT Przyciski FTP w powyższym programie nie mają nic wspólnego z ustawieniami paska narzędzi listera, ale dobrze obrazuje to możliwości Opusa. Jak widać, aby załadować do nowego listera dowolny pasek narzędzi, wystarczy po nazwie polecenia wpisać słowo TOOLBAR, a dalej w cudzysłowie ścieżkę dostępu do pliku zawierającego ustawienia paska. Zamiast ścieżki możesz wpisać samą nazwę pliku. Pamiętaj jednak, że Opus będzie wtedy poszukiwał pliku tylko w domyślnym katalogu „DOpus5:Buttons”. Możesz również wybrać katalog, którego zawartość ma być wyświetlona w nowym listerze. Gdyby na przykład miał to być katalog „RAM:”, możesz spowodować jego wyświetlenie w następujący sposób: LISTER NEW "RAM:" LISTER ADD uchwyt nazwa rozmiar typ sekundy atrybuty komentarz Polecenie to dodaje dowolną pozycję (np. plik lub katalog) do otwartego wcześniej listera. Wskazujesz go poprzez podanie jako UCHWYT zmiennej zawierającej „uchwyt” odczytany przy tworzeniu listera. Uruchom poniższy przykład: 340 /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER uchwyt type = LISTER NEW = RESULT -3 ADD uchwyt '"Pozycja0"' 10 type 540093905 prwed "Komentarz" Na pewno zauważyłeś, że zamiast argumentu NAZWA podaliśmy nazwę pozycji, która pojawi się w polu „Nazwa listera”, a zamiast argumentu ROZMIAR - liczbę wskazującą na rozmiar pozycji. Jako KOMENTARZ zastosowaliśmy nasz własny tekst komentarza, w miejscu ATRYBUTY - zawartość pola „Atrybuty listera”. Podejrzana wartość 540093905 wskazuje na datę i godzinę utworzenia pozycji. Musisz ją podać w formie liczby sekund licząc od daty 1 Stycznia 1978. Jest to dość niewygodne, można jednak łatwo napisać program ARexxa, który będzie obliczał odpowiednią wartość na podstawie daty podanej w bardziej „ludzkiej” formie. Zwróć uwagę aby zamiast zmiennej TYPE nie wpisywać bezpośrednio liczby, bowiem Opus nie będzie w stanie oddzielić dziesiątki od -3. Odejmie po prostu liczbę 3 od 10 i okaże się, że ustawiłeś rozmiar pozycji na 7. Typ ustawiony na -3 oznacza, że pozycja będzie traktowana jak plik, a jej nazwa zostanie przedstawiona pogrubioną czcionką. Możliwe wartości TYPE to: 0 1 -1 2 -2 3 -3 4 -4 - urządzenie - jako nazwę podawaj nazwę prawdziwego urządzenia - katalog - plik - katalog przedstawiony kolorem jak przypisanie (standardowo biały) - plik przedstawiony kolorem jak urządzenie - katalog przedstawiony pogrubioną czcionką - plik przedstawiony pogrubioną czcionką - katalog przedstawiony kolorem jak przypisanie, pogrubioną czcionką - plik przedstawiony kolorem jak urządzenie, pogrubioną czcionką. 341 W starszych wersjach Opusa zawartość listera nie jest uaktualniana po wykonaniu polecenia „LISTER ADD”, dlatego trzeba dodatkowo użyć polecenia „LISTER REFRESH”. Porównaj działanie dwóch poniżej przedstawionych przykładów: Przykład 1. /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER uchwyt type = LISTER LISTER NEW = RESULT -3 ADD uchwyt '"Pozycja0"' 10 type 540093905 prwed "Komentarz" ADD uchwyt '"Pozycja1"' 10 type 540093905 prwed "Komentarz" Przykład 2. /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER uchwyt type = LISTER LISTER LISTER NEW = RESULT -3 ADD uchwyt '"Pozycja0"' 10 type 540093905 prwed "Komentarz" ADD uchwyt '"Pozycja1"' 10 type 540093905 prwed "Komentarz" REFRESH W wersji Magellan II oba programy powinny działać identycznie. W starszych wersjach bardziej użyteczny jest przykład 2. Nowsze wersje Opusa umożliwiają również skorzystanie z dodatkowych argumentów polecenia „LISTER NEW”. Oto one: - INACTIVE - INVISIBLE - lister będzie otwarty, ale nie zostanie od razu uaktywniony - lister nie będzie widoczny (patrz „LISTER SET VISIBLE”) 342 - ICONIFY - lister zostanie otwarty od razu jako zikonifikowany - FROMICON - otwiera lister o rozmiarach i pozycji odczytanej z ikony katalogu, na przykład: LISTER NEW FROMICON SYS:Tools/ - MODE - pozwala wskazać początkowy stan listera. LISTER ADDSTEM uchwyt stem Działa podobnie jak „LISTER ADD”, pozwala jednak dodawać pozycje za pomocą specjalnej zmiennej zawierającej strukturę. Może ona mieć dowolną nazwę, ale musi zawierać przynajmniej jedno pole spośród wymienionych poniżej: - NAME - nazwa pozycji - SIZE - rozmiar - TYPE - typ (rodzaj - jak przy poleceniu „LISTER ADD”) - PROTSTRING- atrybuty (np. „arwed") - PROTECT - atrybuty (jeśli „protstring” nie jest podany) - COMMENT - komentarz - DATESTRING - data ostatniej modyfikacji (np. „1-Sty-99") - FILETYPE - wyraz opisujący typ pliku (np. „Grafika, JPEG") - SELECTED - zawiera 1 lub 0, wskazuje na to, czy pozycja jest zaznaczona - VERSION - wersja pliku - REVISION - liczba po kropce w wersji pliku - VERDATE - data odczytana z wersji pliku - USERDATA - do wykorzystania przez użytkownika, może zawierać liczbę - DISPLAY - tekst, który zostanie wyświetlony jako pozycja - MENU - menu pozycji opisane w taki sam sposób jak menu app-ikony - BASE - zmienna stanowiąca identyfikator wybranej pozycji menu. Zobacz przykład: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS 343 LISTER NEW uchwyt = RESULT stem.name = "Pozycja1" stem.type = 2 stem.display = "AFADADADAAD" LISTER ADDSTEM uchwyt stem LISTER COPY źródło cel Kolejne polecenie kopiuje zawartość jednego listera do drugiego. Dotyczy to samych pozycji, lister nie będzie automatycznie szukał odpowiadających im plików ani katalogów. Jako argument ŹRÓDŁO podaj „uchwyt” listera, z którego chcesz kopiować, a jako CEL - „uchwyt” listera, do którego chcesz kopiować. Sprawdź też działanie poniższego programu. W jego wyniku zobaczysz dwa listery o identycznej zawartości: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER NEW uchwyt = RESULT stem.name = "Pozycja1" stem.type = 2 stem.display = "AFADADADAAD" LISTER ADDSTEM uchwyt stem LISTER NEW uchwyt1 = RESULT LISTER COPY uchwyt uchwyt1 LISTER CLEAR uchwyt Usuwa wszystkie pozycje z listera, którego „uchwyt” podasz jako argument UCHWYT. W starszych wersjach Opusa możesz potrzebować użyć dodatkowo polecenia 344 „LISTER REFRESH” w celu odświeżenia zawartości listera. Funkcja „LISTER CLEAR” pozwala także usuwać pojedyncze pozycje, wówczas jego sposób użycia jest następujący: LISTER CLEAR uchwyt pozycja wartość Argument POZYCJA może przyjmować następujące wartości: - flags atrybuty - pozwala zmieniać zawartość atrybutów, na przykład: LISTER CLEAR uchwyt FLAGS REVERSE odwraca stan atrybutów pliku. - progress - wyłącza okno pokazujące postępy operacji. LISTER CLOSE [all | uchwyt] Pozwala zamknąć wszystkie listery, powinno być użyte w następujący sposób: LISTER CLOSE ALL Możesz także go użyć do wyłączenia listera, którego „uchwyt” wskażesz przez podanie zmiennej zawierającej odczytaną wcześniej wartość „uchwytu”: LISTER CLOSE uchwyt Sprawdź działanie przykładu: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER NEW uchwyt = RESULT LISTER CLOSE uchwyt 345 LISTER EMPTY uchwyt Czyści zawartość bufora przeznaczonego na zapamiętywanie ścieżek dostępu. W miejscu argumentu UCHWYT podaj zmienną zawierającą wartość „uchwytu” dla interesującego Cię listera. LISTER GETSTRING uchwyt tekst [secure] [długość] [domyślnie] [przyciski] Polecenie to działa analogicznie do „DOPUS GETSTRING” z tą różnicą, że okno z żądaniem wpisania tekstu pojawi się w centrum otwartego listera. Zapoznaj się z poniższym przykładem: ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER NEW uchwyt = RESULT LISTER GETSTRING uchwyt '"Wpisz tekst:" 40 "" Ok|Poniechaj' Wartość wybraną za pomocą okna możesz odczytać w taki sam sposób, jak w przypadku polecenia „DOPUS GETSTRING”. LISTER QUERY uchwyt pozycja Odczytuje różne informacje z listera, a następnie zapisuje je w zmiennej RESULT. Lister wskazujemy za pomocą „uchwytu”, natomiast rodzaj informacji podajemy przez wpisanie odpowiedniego identyfikatora jako argument POZYCJA. Możliwe identyfikatory to: - ALL - Zwraca wartości wszystkich aktualnie niedostępnych listerów (będących w stanie „ZAJĘTY”). - ABORT - Specjalna zmienna, może przyjmować wartość 0 lub 1. Użyć jej możesz wtedy, gdy otwarte jest okno przedstawiające postęp operacji dla danego 346 listera. Zmienna RESULT przyjmie wartość 1, gdy użytkownik wybierze przycisk „Przerwij”. - BUSY - Pozwala stwierdzić, czy lister znajduje się w stanie „ZAJĘTY”. Jeśli tak jest, w zmiennej RESULT znajdzie się liczba 1. - DIRS separator - Zapisuje w zmiennej RESULT nazwy wszystkich katalogów wyświetlonych w listerze. Zostaną one rozdzielone znakiem, który podasz jako argument SEPARATOR. - DISPLAY - Zmienna RESULT będzie zawierała nazwy wszystkich pól, które zawiera aktualnie tabela listera. - ENTRIES separator - W tym przypadku zmienna RESULT będzie zawierała nazwy wszystkich pozycji wyświetlonych w listerze. Tak jak poprzednio, zostaną oddzielone znakiem, który podasz jako SEPARATOR. Nazwy można także zapisać w oddzielnej strukturze. Możesz to zrobić tak: LISTER QUERY uchwyt entries stem pozycje W wyniku przedstawionej operacji w zmiennej POZYCJE znajdzie się struktura podobna do przedstawionej poniżej: POZYCJE.COUNT - Będzie zawierać ilość odczytanych pozycji, POZYCJE.1 i kolejne będą zawierać nazwy. ENTRY nazwa - Zmienna RESULT będzie zawierać informacje na temat pozycji o określonej NAZWIE. Zamiast nazwy możesz też podać numer pozycji poprzedzony znakiem „#”. Po wykonaniu operacji w zmiennej RESULT zapisane zostaną następujące informacje, rozdzielone znakami SPACJI: nazwa rozmiar typ wybrany sekundy atrybuty komentarz 347 gdzie: - NAZWA - ROZMIAR - TYP - WYBRANY - tekst nazwy pozycji - rozmiar w bajtach - typ pozycji (większa od 0 - oznacza, że jest to plik) - liczba 1 lub 0 wskazującą, czy pozycja była wybrana -(patrz opis „LISTER ADD” i „LISTER ADDSTEM”) - ATRYBUTY - atrybuty pliku (tekst typu „arwed”) - KOMENTARZ - tekst komentarza. Możesz także spowodować, aby wynik działania polecenia „ENTRY” był zapisany w innej zmiennej niż RESULT. W tym celu wystarczy, że po: LISTER QUERY uchwyt entry nazwa_pliku wpiszesz wyraz „VAR” oraz nazwę zmiennej, która ma zastąpić RESULT. Przykładowo, aby rezultat operacji został zapisany do zmiennej o nazwie MOJA_ZMIENNA wystarczy wpisać: LISTER QUERY uchwyt entry nazwa_pliku VAR moja_zmienna Najbardziej elegancką metodą pobierania informacji o wskazanej pozycji jest skorzystanie ze struktury. W tym celu użyj słowa kluczowego STEM, tak jak w poniższym przykładzie: LISTER QUERY uchwyt entry nazwa_pliku STEM info W takiej sytuacji powstanie zmienna INFO zawierająca strukturę, z której będziesz mógł odczytać następujące pola: - NAME - nazwa - SIZE - rozmiar - TYPE - typ (opisany wcześniej) - SELECTED - wskazuje czy pozycja jest wybrana - DATE - ilość sekund od daty 1 Stycznia 1978 - PROTECT - stan atrybutów (w postaci liczbowej) - PROTSTRING- stan atrybutów (w postaci tekstu typu „arwed”) 348 - DATESTRING- data w postaci tekstu typu „1-Sty-99” - COMMENT - tekst komentarza - FILETYPE - typ pliku - VERSION - numer wersji pliku - REVISION - numer rewizji pliku (liczba po kropce w wersji) - VERDATE - data odczytana z wersji pliku - DATENUM - data modyfikacji pliku w postaci typu „1.01.99” - TIME - czas ostatniej modyfikacji w formacie 24-godzinnym - FILES separator - W zmiennej RESULT znajdą się nazwy wszystkich plików wyświetlonych w listerze. Oddzielone będą znakiem, który podasz jako argument SEPARATOR. Pozwala także (podobnie jak „ENTRY”) używać słów kluczowych VAR (w celu zapisania wyniku w innej zmiennej niż RESULT) oraz STEM (aby zapisać wynik w strukturze). Jeżeli zapiszesz wynik w strukturze, będziesz mógł sprawdzić ilość odczytanych pozycji za pomocą pola o nazwie COUNT. W tekście programu może wyglądać to tak: LISTER QUERY uchwyt files STEM struktura SAY 'Odczytano' struktura.count 'plików.' Przyjrzyj się przedstawionemu poniżej przykładowi użycia „FILES”. Wyświetla on numery oraz nazwy wszystkich plików wyświetlonych w otwartym listerze. Otwórz jednak tylko jeden lister, w przeciwnym wypadku program nie będzie mógł prawidłowo działać: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT SAY RESULT LISTER QUERY uchwyt files "," STEM stem SAY 'Odczytano' stem.count 'plików.' 349 i=0 DO i=0 TO stem.count-1 SAY 'Plik numer' i 'o nazwie' stem.i END Jeśli będzie otwartych więcej listerów musisz przeanalizować zawartość zmiennej UCHWYT. Możesz łatwo przekonać się (na przykład dodając po linii uchwyt = RESULT linię: SAY uchwyt), że zmienna ta zawiera w tym przypadku serię liczb oddzielonych znakami odstępu. ARexx zawiera specjalne polecenie pozwalające przypisać poszczególne liczby zmiennym. W naszym przykładzie zrobimy to tak: PARSE VAR uchwyt pierwszy reszta „PARSE VAR” oznacza, że będziemy analizować zawartość zmiennej, jej nazwa musi być podana po „VAR”. Dalej musisz podać nazwy zmiennych, którym będą przypisane kolejne liczby. My użyliśmy tylko dwóch zmiennych o nazwach PIERWSZY oraz RESZTA. Zmienna PIERWSZY zawierać będzie „uchwyt” wskazujący na pierwszy otwarty lister, natomiast RESZTA - pozostałą zawartość zmiennej UCHWYT. Gdyby były otwarte tylko dwa listery, RESZTA będzie zawierać „uchwyt” drugiego listera. Jeżeli chcesz odczytać „uchwyty” trzech otwartych listerów, możesz to zrobić tak: PARSE VAR uchwyt pierwszy drugi trzeci Teraz pora na ulepszony program z poprzedniego przykładu. Będzie działał bez względu na liczbę otwartych listerów. Jego zadanie polega na wyświetleniu numerów oraz nazw plików wyświetlonych w pierwszym otwartym listerze: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT 350 PARSE VAR uchwyt pierwszy reszta SAY pierwszy LISTER QUERY pierwszy files "," STEM stem SAY 'Odczytano' stem.count 'plików.' i=0 DO i=0 TO stem.count-1 SAY 'Plik numer' i 'o nazwie' stem.i END firstsel W zmiennej RESULT znajdzie się nazwa pierwszej zaznaczonej pozycji. Będziesz musiał sam zadbać o jej „odznaczenie”. - FLAGS - zmienna RESULT zawierać będzie tekst wskazujący na sposób wyświetlania pozycji przez lister. W wyniku działania polecenia „LISTER QUERY uchwyt FLAGS” możesz otrzymać trzy różne wartości: REVERSE NOICONS HIDDEN - odwrócona kolejność sortowania - ikony schowane - uwzględniany atrybut „h” (patrz rozdział „Lister”). - HIDE - W zmiennej RESULT znajdziesz filtr AmigaDOS, który jest używany przez lister do ukrywania niektórych plików (patrz rozdział „Lister” w części dotyczącej ustawień). - HANDLER - W zmiennej RESULT znajdzie się nazwa portu używanego aktualnie przez lister. - LABEL - Zmienna RESULT zawierać będzie etykietę ikony symbolizującej lister w sytuacji, gdy jest zikonifikowany. Za pomocą „LISTER QUERY uchwyt LABEL” wynik uzyskasz zawsze, bez względu na stan listera. - LOCK typ - W zmiennej RESULT znajdzie się informacja o tym, czy stan listera jest aktualnie zablokowany. Możesz bowiem blokować stan lub możliwość 351 edycji formatu listera. Służy do tego polecenie „LISTER SET LOCK”, o którym przeczytasz niżej. Czy lister jest zablokowany możesz sprawdzić używając: LISTER QUERY uchwyt LOCK STATE Natomiast możliwość edycji formatu listera sprawdzisz w sposób przedstawiony poniżej: LISTER QUERY uchwyt LOCK FORMAT W obu przypadkach w zmiennej RESULT znajdzie się wartość 1 jeśli lister będzie zablokowany i 0 - w przeciwnym razie. Poniżej przedstawiamy prosty program wykorzystujący polecenie „LISTER QUERY uchwyt LOCK”: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT SAY 'Uchwyt = ' uchwyt LISTER SET uchwyt LOCK STATE ON FORMAT ON /* blokujemy lister */ LISTER QUERY uchwyt LOCK format SAY 'FLAGS = ' RESULT LISTER SET uchwyt LOCK STATE OFF FORMAT OFF Znalazła się tu linia „LISTER SET uchwyt LOCK STATE ON FORMAT ON”, której znaczenie może być niejasne. Zrozumiesz je lepiej, gdy przeczytasz objaśnienia do polecenia „LISTER SET”. - MODE - W zmiennej RESULT znajdzie się informacja na temat sposobu przedstawiania danych przez lister. Możesz otrzymać następujące wyniki: 352 NAME - gdy lister przedstawia wszystkie pozycje jako nazwy ICON - gdy lister pokazuje wszystko jako ikony ICON ACTION - gdy lister znajduje się w stanie "Ikonki i narzędzia" ICON SHOWALL lub ICON ACTION SHOWALL - gdy lister znajduje się w trybie przedstawiania plików i katalogów w postaci ikon oraz wyświetla pozycje ich pozbawione. Odpowiada to wybraniu opcji „Pokaż wszystkie” z pod-menu „Pokazuj jako” znajdującym się w menu „Lister”. - NUMDIRS - Zmienna RESULT zawierać będzie liczbę katalogów, których nazwy wyświetla aktualnie lister. - NUMENTRIES – W RESULT znajdziesz liczbę wszystkich pozycji (zarówno plików, jak i katalogów) wyświetlanych przez lister. - NUMFILES – Tym razem będzie to liczba wszystkich plików wyświetlanych przez lister. - NUMSELENTRIES – W zmiennej RESULT znajdziesz liczbę zaznaczonych pozycji w listerze. - NUMSELDIRS – W tym przypadku będzie to liczba zaznaczonych katalogów. - NUMSELFILES – Jak wyżej, lecz dotyczy liczby zaznaczonych plików. - PATH - W zmiennej RESULT znajdzie się ścieżka dostępu do katalogu, którego zawartość jest wyświetlana przez lister. - POSITION – Zmienna zawierać będzie informację o aktualnej pozycji listera na ekranie, a także o tym, czy jego pozycja jest zablokowana. Pierwsze cztery liczby oddzielone są znakami „/” i oznaczają współrzędne lewego górnego rogu okna listera oraz jego szerokość i wysokość. Dalej może znaleźć się napis „LOCKED” w sytuacji, gdy położenie listera posiada stan zablokowany. - SELFILES separator – Tym razem w RESULT znajdzie się lista nazw wszystkich zaznaczonych plików. Będą one rozdzielone znakiem, który podasz 353 jako argument SEPARATOR. Możesz skorzystać dodatkowo ze słów kluczowych STEM oraz VAR, podobnie jak przy użyciu „LISTER QUERY uchwyt FILES” (patrz wyżej). - SELDIRS separator - Ma funkcję analogiczną do „SELFILES”, leczy dotyczy katalogów. - SELENTRIES separator - Jak wyżej, ale dotyczy wszystkich zaznaczonych pozycji, a zatem zarówno plików, jak i katalogów. Pozostałe uwagi mają zastosowanie. - SEPARATE - W zmiennej RESULT znajdziesz informację na temat sposobu przedstawiania plików i katalogów przez lister. Możesz uzyskać trzy wyniki: MIX - pomieszane nazwy plików i katalogów DIRSFIRST - najpierw nazwy katalogów FILESFIRST - najpierw nazwy plików. - SHOW – Zapisany zostanie filtr AmigaDOS używany przez lister, dzięki czemu pokazuje on tylko pliki zgodne z filtrem. O możliwości używania filtrów, możesz przeczytać w rozdziale „Lister” w części dotyczącej edycji formatu listera. - SOURCE – w zmiennej znajdą się „uchwyty” dla wszystkich aktualnie źródłowych listerów. W celu ułatwienia sobie pracy możesz użyć dodatkowych słów STEM oraz VAR. - SORT – RESULT zawierać będzie informacje o sposobie sortowania pozycji przez lister. Możesz uzyskać następujące rezultaty: NAME SIZE PROTECT DATE COMMENT FILETYPE VERSION - sortowanie alfabetyczne - sortowanie według objętości - sortowanie według atrybutów - sortowanie według dat ostatniej modyfikacji - sortowanie alfabetyczne tekstów komentarzy - sortowanie alfabetyczne nazw typów plików - sortowanie według numerów wersji plików. 354 - TOOLBAR - W zmiennej RESULT znajdziesz ścieżkę dostępu oraz nazwę pliku zawierającego ustawienia paska narzędzi używanego przez lister. - VISIBLE – Dotyczy liczby wskazującej na to, czy lister jest aktualnie widoczny. Wartość 0 oznacza, że nie widać go na ekranie. - ACTIVE – Dotyczy „uchwytu” lub „uchwytów” wskazujących na listery, których okna są aktywne. - PROC – w zmiennej zostanie zapisany adres procesu obsługującego lister. - WINDOW – Tym razem w RESULT znajdziesz „uchwyt” okna obsługującego lister. - TITLE oraz HEADER - Dotyczą danych, które możesz ustawiać za pomocą poleceń „LISTER SET TITLE” oraz „LISTER SET HEADER”. LISTER READ uchwyt ścieżka [force] Efektem działania tego polecenia jest odczytanie przez lister katalogu, do którego ścieżkę dostępu podałeś jako argument ŚCIEŻKA. Lister należy oczywiście wskazać przez podanie jego „uchwytu” w miejscu argumentu UCHWYT. Możesz użyć także dodatkowego argumentu FORCE, aby wyczyścić bufor przeznaczony na katalog. Po wykonaniu polecenia „LISTER READ”, w zmiennej RESULT znajdziesz ścieżkę dostępu do katalogu, który był poprzednio wyświetlony w listerze. LISTER REFRESH [all|uchwyt] [full] [date] Odświeża wybrany lister. Aby zaktualizować zawartość tylko jednego listera wystarczy, że skorzystasz z takiej metody: LISTER REFRESH uchwyt 355 Możesz również odświeżyć zawartość wszystkich listerów: LISTER REFRESH ALL Polecenie pozwala odświeżać całą zawartość listera, łącznie z listwą tytułową oraz stanem: LISTER REFRESH uchwyt FULL Daje też możliwość zaktualizowania tylko daty ostatniej modyfikacji katalogu, którego zawartość jest wyświetlona w listerze: LISTER REFRESH uchwyt DATE LISTER REMOVE uchwyt nazwa Pozwala usunąć pozycję o nazwie określonej jako argument NAZWA z listera, którego „uchwyt” podasz w miejscu UCHWYT. Zamiast nazwy możesz także podać numer pozycji, którą chcesz usunąć. Wskazujesz ją analogicznie - jako NAZWA, jednak dla zaznaczenia, że jest to wartość liczbowa musisz rozpocząć ją znakiem „#”, na przykład: LISTER REMOVE uchwyt #5 LISTER REQUEST uchwyt tekst przyciski Działanie tego polecenia jest identyczne do „DOPUS REQUEST”. Jedyną różnicą jest posiadanie dodatkowego argumentu UCHWYT pozwalającego określić, który lister nas interesuje. Efektem działania jest pojawienie się okna wyboru w centralnej części listera. Sposób opisu przycisków oraz badania, który przycisk został wybrany przez użytkownika, są takie same jak w przypadku polecenia „DOPUS REQUEST”. 356 LISTER SET uchwyt pozycja wartość Pozwala ustawiać wiele parametrów listera. Nazwę parametru podajesz jako argument POZYCJA. Niektóre posiadają także wartość, wówczas podajesz ją w miejscu WARTOŚĆ. W związku z tym POZYCJA może przyjmować różne wartości opisane poniżej: - BUSY stan [wait] - Pozwala ustawić lister jako „zajęty”. Możesz zrobić to w poniższy sposób: LISTER SET uchwyt BUSY ON lub LISTER SET uchwyt BUSY 1 Aby wyłączyć stan zajętości wystarczy, że wykonasz linię: LISTER SET uchwyt BUSY OFF lub LISTER SET uchwyt BUSY 0 Możesz także użyć dodatkowego parametru WAIT, aby polecenie działało w sposób synchroniczny: LISTER SET uchwyt BUSY ON WAIT - CASE - Umożliwia włączenie odróżniania WIELKICH i małych liter przez lister. Normalnie AmigaDOS nie rozróżnia pisowni, dlatego standardowo parametr CASE jest wyłączony. Może się jednak zdarzyć, że Twoja Amiga będzie pracować jednocześnie pod kontrolą kilku systemów operacyjnych, dlatego funkcja ta może się przydać. Powinieneś używać jej w następujący sposób: LISTER SET uchwyt CASE ON LISTER SET uchwyt CASE OFF 357 - włączenie parametru - wyłączenie parametru. - DEST - Włącza lister jako docelowy: LISTER SET uchwyt DEST Lister „docelowy” można także zablokować: LISTER SET uchwyt DEST LOCK - DISPLAY elementy - Pozwala ustalić z jakich elementów ma składać się tabela listera. Nazwy podawane jako argument ELEMENTY są następujące: NAME DATE SIZE PROTECT VERSION - nazwy pozycji - daty ostatniej modyfikacji pozycji - objętości pozycji - atrybuty pozycji - wersje plików. Możesz decydować jakie elementy znajdą się w tabeli i w jakiej kolejności. Spróbuj wpisać w swoim programie następującą linię: LISTER SET uchwyt DISPLAY size name - FIELD [numer nazwa] – Umożliwia nadanie poszczególnym rubrykom tabeli listera własnych nazw. Jako argumenty powinieneś podać parami - numer oraz nazwę kolumny. Numer wskazuje na to, która nazwa ma być zmieniona. Nazwy są ponumerowane w sposób następujący: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 - nazwa (ang. name) - rozmiar (ang. size) - dostęp sieciowy (ang. access) - data (ang. date) - komentarz (ang. comment) - rodzaj pliku (ang. type) - właściciel (ang. owner) - grupa (ang. group) - net - wersja (ang. version) 358 Na przykład jeśli chcesz zmienić nazwę kolumny „Nazwa” na „Tytuł” wpisz: LISTER SET uchwyt FIELD 0 Tytuł - FLAGS flags - Ustawia sposób sortowania i wyświetlania pozycji przez lister. Możesz skorzystać z następujących argumentów (oddzielnie lub wszystkie naraz oddzielone znakami odstępu): REVERSE NOICONS HIDDEN - sortowanie w odwróconej kolejności - nie będą wyświetlane ikony (pliki „.info”) - nie będzie uwzględniany atrybut „h”. - HEADER tekst - Zmienia tekst wyświetlany na pasku stanu listera. Po jego użyciu w zmiennej RESULT zostanie zapisany poprzedni tekst, który znajdował się na pasku. Jeśli chcesz przywrócić standardowy tekst, nie wpisuj nic po słowie HEADER. - HANDLER port [quotes] [fullpath] [leavegauge] [synctraps] [nopopups] Ustawia port obsługujący lister. Jeśli wpiszesz argument QUOTES, wszystkie nazwy plików zawarte w komunikatach napływających do portu będą ujęte w cudzysłów. Jeśli użyjesz słowa FULLPATH, zamiast samych nazw plików podawane będą zawsze pełne ścieżki dostępu. Zobacz także część „Porty”, którą umieściliśmy niżej. Dodatkowy argument LEAVEGAUGE pozwala na kontrolę wskaźnika zajętości dysku, który znajduje się w lewej ramce każdego listera. Argument SYNCTRAPS powoduje, że komunikaty napływające do portu są obsługiwane synchronicznie, a więc przeciwnie niż standardowo. „LISTER SET handler” pozwala także na zablokowanie menu pozycji w listerze. Powinieneś w tym celu użyć słowa NOPOPUPS. - HIDE wzorzec - Pozwala ustalić wzorzec ukrytych plików. W praktyce oznacza to, że pliki o nazwach zgodnych z wzorcem nie będą pokazywane w listerze. Po zmianie wzorca powinieneś użyć polecenia „LISTER REFRESH”. 359 - LABEL etykieta - Ustawia etykietę zikonifikowanego listera. Aby przywrócić standardowy stan etykiety, użyj go bez podawania żadnego argumentu, tak jak poniżej: LISTER SET uchwyt LABEL - LOCK rodzaj - Pozwala blokować stan listera lub możliwość edycji jego formatu. Stan listera blokujesz przez: LISTER SET uchwyt LOCK STATE ON Odblokowanie następuje po wykonaniu: LISTER SET uchwyt LOCK STATE OFF Możliwość korzystania z okna edycji formatu możesz zablokować przez: LISTER SET uchwyt LOCK FORMAT ON Aby odblokować tę funkcję użyj natomiast: LISTER SET uchwyt LOCK FORMAT OFF - MODE stan [showall] - Pozwala ustawiać stan listera. Możesz korzystać z trzech wartości argumentu STAN: NAME - lister będzie pokazywał pozycje w formie napisów ICON - lister będzie przedstawiał pozycje w formie ikon ICON ACTION - wszystkie pozycje wyświetlane będą jako ikony - z możliwością korzystania z paska narzędzi. Możesz również skorzystać z dodatkowego argumentu SHOWALL, który pozwala pokazać wszystkie pliki w stanach listera: ICON oraz ICON ACTION. - NAMELENGTH rozmiar - Umożliwia ustalenie maksymalnej długości nazw plików i katalogów, dopuszczalnej w danym listerze. Domyślną wartością jest 30 360 znaków. Możesz to zmienić wpisując odpowiednią liczbę jako argument ROZMIAR. Zwróć jednak uwagę, że wiele wewnętrznych poleceń Opusa nie rozpoznaje nazw dłuższych niż 30 znaków. - NEWPROGRESS [name] [file] [info] [info2] [info3] [bar] [abort] – Daje możliwość wyświetlenia na tle listera okna przedstawiającego postęp dowolnej operacji. Możesz zdecydować jakie elementy znajdą się w tym oknie. Posłużą Ci do tego argumenty polecenia o następujących znaczeniach: NAME FILE INFO INFO2 INFO3 BAR ABORT - nazwa pliku - przedstawianie postępów procentowo dla każdego - pliku oddzielnie - linia informacyjna - druga linia informacyjna - trzecia linia informacyjna - pasek postępów - przycisk „Przerwij”. Najprostszym sposobem pozwalającym wyświetlić omawiane okno jest poniższy program: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT LISTER SET uchwyt NEWPROGRESS name file info bar abort Program ten nie wykonuje żadnej obsługi okna postępów. Jeżeli będziesz chciał usunąć okno utworzone przez nasz przykład - zamknij lister. - NEWPROGRESS NAME filename - Polecenie to pozwala ustawić konkretną nazwę aktualnego pliku. Aby skorzystać z tej funkcji musisz wcześniej wywołać samo „NEWPROGRESS NAME” w celu zarezerwowania miejsca na nazwy. 361 Spójrz na dwa poniższe przykłady: Przykład 1: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT LISTER SET uchwyt NEWPROGRESS name file bar abort LISTER SET uchwyt NEWPROGRESS NAME "nazwa" Przykład 2: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT LISTER SET uchwyt NEWPROGRESS file bar abort LISTER SET uchwyt NEWPROGRESS NAME "nazwa" Drugi przykład jest nieprawidłowy ze względu na to, że nie zarezerwowano miejsca na nazwy. W rezultacie nazwa nie zostanie wyświetlona. - NEWPROGRESS FILE wszystkie aktualnie - Możesz go użyć w sytuacji, gdy wcześniej wywołałeś „NEWPROGRESS NAME” lub „NEWPROGRESS BAR”. W tym drugim przypadku, polecenie „NEWPROGRESS FILE” zamiast przedstawić postępy w formie liczby oznaczającej procent wykonanej operacji wyświetli pasek postępów o odpowiedniej długości. Spójrz na kolejny przykład: 362 /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT LISTER SET uchwyt NEWPROGRESS name info file abort LISTER SET uchwyt NEWPROGRESS FILE 10 2 Argument WSZYSTKIE pozwala ustalić maksymalną ilość elementów, które mają być poddane obróbce, natomiast AKTUALNIE oznacza numer aktualnego elementu. - NEWPROGRESS INFO tekst - Ustala tekst informacyjny, który pojawi się w oknie postępów: LISTER SET uchwyt NEWPROGRESS INFO 'Informacja' - NEWPROGRESS BAR wszystkie aktualnie - Działa podobnie do „NEWPROGRESS FILE”, ale odnosi się do paska postępu. Możesz ustawić całkowitą objętość liczoną w bajtach przeznaczoną do obróbki (argument WSZYSTKIE) oraz aktualny stan postępu (także w bajtach - argument AKTUALNIE). Gdy ustawisz zarówno BAR jak i FILE, okno postępów wyświetli napis w rodzaju: „XXX z YYY”. - NEWPROGRESS TITLE tekst - Pozwala ustawić tytuł okna postępów. - OFF - „Wyłącza” lister, co powoduje, że nie jest on ani źródłowy, ani docelowy. - PATH ścieżka - Umożliwia ustawienie ścieżki dostępu wyświetlanej przez lister. Nie powoduje to automatycznego odczytania katalogu, trzeba w tym celu użyć innego polecenia - „LISTER READ”. 363 - POSITION x/y/szerokość/wysokość - Pozwala ustawić aktualną pozycję listera na ekranie oraz jego rozmiary. Jeśli lister jest widoczny (nie zikonifikowany), zmiany będą widoczne natychmiast. Spawdź działanie przykładu: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT LISTER SET uchwyt POSITION 20 20 400 300 - PROGRESS wszystkie tekst - Występuje we wcześniejszych wersjach Opusa (niższych niż 5.5). W wersjach nowszych powinieneś w zamian używać NEWPROGRESS. Pozwala ustawić wskaźnik postępu na wielkość określoną przez argument WSZYSTKIE. Możesz także ustawić tekst, który będzie tytułem okna postępu. Służy do tego argument TEKST. Przykład: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT LISTER SET uchwyt PROGRESS 20 'Tytuł' - PROGRESS COUNT aktualnie - Pozwala ustawić aktualny stan postępów operacji. Stosownie do niego uaktualniony zostanie pasek postępu. W tym przypadku wzięte zostaną pod uwagę ustawienia omówione dla PROGRESS. Zobacz przykład: 364 /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT LISTER SET uchwyt PROGRESS 20 'Tytuł' LISTER SET uchwyt PROGRESS COUNT 20 /* operacja zakończona */ - PROGRESS NAME nazwa - Ustala nazwę pozycji w oknie postępów. Przykład użycia: /* Lister */ ADDRESS DOPUS.1 OPTIONS RESULTS LISTER QUERY ALL uchwyt = RESULT LISTER SET uchwyt PROGRESS 20 'Tytuł' LISTER SET uchwyt PROGRESS NAME 'Plik.txt' LISTER SET uchwyt PROGRESS COUNT 20 /* operacja zakończona */ - SEPARATE metoda - Ustawia sposób sortowania nazw katalogów i plików. Jako argument METODA możesz stosować następujące wartości: MIX FILESFIRST DIRSFIRST - pomieszane nazwy plików i katalogów - najpierw nazwy plików - najpierw nazwy katalogów. - SHOW wzorzec - Pozwala ustawić wzorzec plików wyświetlanych przez lister. Wyświetlane będą wówczas wyłącznie pliki zgodne z wzorcem. - SORT metoda - To polecenie daje możliwość ustalenia sposobu sortowania nazw przez lister. Zmiany nie zostaną jednak pokazane dopóki nie zostanie wykonane polecenie „LISTER REFRESH”. Wartości argumentu METODA są identyczne, jak w przypadku polecenia „LISTER QUERY uchwyt SORT”. 365 - SOURCE [lock] - Ustawia lister jako źródłowy. Jeżeli użyjesz argumentu LOCK, zostanie dodatkowo zablokowany. - TITLE tytuł - Ustawia tytuł listera wyświetlany na listwie tytułowej okna. Efekt działania będziesz mógł jednak zobaczyć dopiero po wykonaniu „LISTER REFRESH FULL”. Stary tytuł znajdzie się w zmiennej RESULT. - TOOLBAR - Pozwala ustalić nazwę pliku, z którego załadowany zostanie pasek narzędzi używany przez lister. - VISIBLE stan - Umożliwia kontrolę widoczności listera. Aby przestał być widoczny użyj polecenia w następujący sposób: LISTER SET uchwyt VISIBLE OFF Jeżeli chcesz, aby lister stał się widoczny z powrotem, użyj tego: LISTER SET uchwyt VISIBLE ON - COMMENTLENGTH - Pozwala ustalić maksymalną dozwoloną w danym listerze długość komentarzy plików. Oznacza to, że tylko określona ilość znaków komentarza będzie wyświetlana, lecz komentarze nie będą w rzeczywistości modyfikowane. Zwróć uwagę, że AmigaDOS nie pozwala standardowo na zapisanie komentarza dłuższego niż 79 znaków. LISTER SELECT uchwyt nazwa stan Polecenie to pozwala zmienić stan określonej pozycji „zaznaczonej” lub „nie zaznaczonej” w wybranym listerze. Argument NAZWA oznacza nazwę pozycji, której stan ma być zmieniony. Oczywiście zamiast nazwy możesz podać numer pozycji, lecz wtedy przed numerem dodaj znak „#”, aby zaznaczyć, że to liczba. Argumentowi STAN możesz nadawać wartości: ON lub 1 - w celu zmiany stanu pozycji na „zaznaczony”, a także OFF lub 0 - w celu zmiany stanu na „nie zaznaczony”. Jeśli nie podasz argumentu STAN, wówczas stan pozycji zostanie zmieniony na przeciwny. Polecenie zapamiętuje poprzedni stan i zapisuje go w zmiennej RESULT. 366 LISTER WAIT uchwyt [quick] Powoduje oczekiwanie przez program ARexxa na zakończenie operacji wykonywanej przez lister. Normalnie program tego nie robi, lecz w trakcie działania operacji wywołuje kolejne polecenia. Polecenie sprawdza stan zajętości listera. Jeśli lister nie jest „zajęty” wykonanie „LISTER WAIT” powoduje oczekiwanie przez dwie sekundy. Aby tego uniknąć możesz dodać argument QUICK. LISTER ICONIFY all uchwyt stan Pozwala zmienić stan jednego lub wszystkich listerów na „zikonifikowany” lub „nie zikonifikowany”. Aby zikonifikować lister skorzystaj z poniższego wzoru: LISTER ICONIFY uchwyt ON Jeżeli chcesz by lister przestał być „zikonifikowany”, skorzystaj z polecenia tak: LISTER ICONIFY uchwyt OFF Gdybyś natomiast chciał zikonifikować wszystkie listery, zrób to tak: LISTER ICONIFY ALL ON LISTER CLEARCACHE Pozwala wyczyścić bufory utworzone za pośrednictwem ARexxa. LISTER FINDCACHE uchwyt ścieżka Następne polecenie umożliwia odnalezienie buforowanego katalogu i wyświetlenie jego zawartości w listerze. Musisz podać „uchwyt” listera oraz ścieżkę dostępu do katalogu. Jeśli katalog nie zostanie odnaleziony polecenie zapisuje w zmiennej RESULT wartość 0, w przeciwnym wypadku wartość 1. Zawartość zostanie wyświetlona tylko wtedy, gdy Opus znajdzie katalog w buforze. 367 LISTER RELOAD uchwyt nazwa [update] Pozwala zaktualizować dane na temat pliku wyświetlonego w listerze lub wyświetlić dane na temat wskazanego pliku. Argument UCHWYT to oczywiście „uchwyt” listera, a NAZWA to nazwa pliku. Możesz skorzystać z opcjonalnego argumentu UPDATE, który pozwala, zamiast odświeżać wszystkie dane na temat pliku, uaktualnić tylko datę ostatniej zmiany. COMMAND [wait] [source uchwyt] [dest uchwyt] [original] command [argumenty] Pozwala uruchomić dowolne wewnętrzne polecenia Opusa z wnętrza programu ARexxa. Poszczególne argumenty mają następujące znaczenie: - WAIT - Powoduje synchroniczne uruchomienie polecenia (patrz także rozdział „Opus i AmigaDOS”). - SOURCE i DEST - Argumenty te pozwalają ustawić „uchwyty” dla źródłowego i docelowego listera, bowiem niektóre polecenia tego wymagają. Możesz to zrobić na przykład tak: LISTER COMMAND SOURCE uchwyt_z DEST uchwyt_d COMMAND ALL - ORIGINAL - Może się zdarzyć, że skonstruujesz własne polecenie lub zainstalujesz takie, które zastąpi oryginalne wewnętrzne polecenie Opusa. Mimo to, cały czas masz możliwość uruchomienia także oryginalnego polecenia, przez dodanie słowa ORIGINAL. - COMMAND argumenty - Po tym słowie umieść nazwę wewnętrznego polecenia Opusa, które chcesz wykonać. Możesz oczywiście podać argumenty potrzebne do działania polecenia. Zwróć uwagę na to, że nie wszystkie polecenia wymagają podawania argumentów. 368 BŁĘDY AREXXA Opus wywołuje dodatkowe błędy, których nie znajdziesz w samym języku ARexx. W przypadku nieprawidłowego przebiegu programu lub jego błędnej konstrukcji, numer błędu znajdziesz w zmiennej o nazwie RC. Zasadniczo jeżeli program nie zawiera błędów, do zmiennej zapisywana jest wartość 0, natomiast w razie wystąpienia błędu – uzyskujemy wartość 10. Istnieje jednak kilka szczególnych przypadków, gdy zmienna RC posiada inne wartości. Poniżej podajemy wykaz błędów, które możesz zarejestrować wraz z wartościami zmiennych odpowiadających numerom. Możesz posługiwać się nimi wewnątrz programów ARexxa w celu stworzenia własnych procedur obsługi błędów. 1 – RXERR_FILE_REJECTED - Nie można dodać nazwy pliku do listera. 5 - RXERR_INVALID_QUERY RXERR_INVALID_SET - Podałeś nieprawidłowy argument poleceniu „LISTER/DOPUS QUERY” lub „LISTER SET”. 6 RXERR_INVALID_NAME RXERR_INVALID_KEYWORD - Podałeś nieprawidłową nazwę pliku lub argumentu. 8 – RXERR_INVALID_TRAP - Port obsługujący śledzenie wykonywania polecenia (włączany poleceniem „DOPUS ADDTRAP”) nie istnieje. 10 – RXERR_INVALID_HANDLE - Nieprawidłowa wartość „uchwytu” listera. 12 – RXERR_NO_TOOLBAR - Lister nie ma paska narzędzi. 15 – RXERR_NO_MEMORY - Brak pamięci na wykonanie żądanej operacji. 20 – RXERR_NO_LISTER - Lister nie może być otwarty, najczęściej ze względu na brak wolnej pamięci. 369 PORTY Opus pozwala na tworzenie specjalnych portów ARexxa przeznaczonych do dodatkowej obsługi elementów programu takich jak app-ikony czy listery. Sposób tworzenia portu dla app-ikon został już przedstawiony wcześniej. Podobnie tworzy się port przeznaczony do obsługi listera. Zwraca on jednak inne dane niż w przypadku app-ikony. Może zostać podłączony do listera przez użycie poniższego polecenia: LISTER SET uchwyt HANDLER 'port' Jeżeli w obrębie listera zostanie wykonana funkcja, do portu zostanie przesłana informacja na ten temat. Przy podawaniu nazw portów pamiętaj o tym, że NIE jest obojętne, czy zostanie ona wpisana WIELKIMI czy małymi literami. ● Porty dla listerów W przypadku listerów, możesz otrzymać następujące informacje: DOUBLECLICK Oznacza, że użytkownik dokonał dwukliku na pozycji w listerze. W programie obsługa tego typu informacji powinna być skonstruowana w następujących sposób: CALL WAITPKT(nazwa_portu) packet arg0 arg1 arg2 arg3 arg4 arg5 arg6 = = = = = = = = GETPKT(nazwa_portu) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) CALL REPLY(packet,0) IF arg0 == "doubleclick" 370 SAY SAY SAY SAY 'Uchwyt listera:' arg1 'Nazwa wybranej pozycji:' arg2 'Dane użytkownika (jeśli są):' arg5 'Stan klawiszy specjalnych:' arg6 END W zmiennej „arg6” zapisywany jest stan klawiszy specjalnych podczas wybierania pozycji. Dotyczy to klawiszy SHIFT, ALT oraz CONTROL. DROP Oznacza, że jedna lub więcej pozycji została przeniesiona do listera za pomocą techniki Drag-and-Drop, czyli wskaźnikiem myszki. Obsługa tej funkcji powinna wyglądać tak: CALL WAITPKT(nazwa_portu) packet arg0 arg1 arg2 arg3 arg4 arg5 arg6 = = = = = = = = GETPKT(nazwa_portu) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) CALL REPLY(packet,0) IF arg0 == "drop" SAY SAY SAY SAY 'Uchwyt listera docelowego:' arg1 'Nazwy przenoszonych pozycji:' arg2 'Uchwyt listera źródłowego:' arg3 'Stan klawiszy specjalnych:' arg6 END 371 Nazwy przenoszonych pozycji, zapisane w zmiennej „arg2”, rozdzielone są znakami odstępu (SPACJI). Zawartość „arg2” możesz analizować za pomocą polecenia „PARSE VAR”. DROPFROM Nieco zmodyfikowana wersja „DROP”. Obsługa w programie jest analogiczna. PARENT Oznacza, że użytkownik spowodował wyświetlenie w listerze katalogu nadrzędnego. Obsługa takiej informacji powinna być skonstruowana tak: CALL WAITPKT(nazwa_portu) packet arg0 arg1 arg2 arg3 arg4 arg5 arg6 = = = = = = = = GETPKT(nazwa_portu) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) CALL REPLY(packet,0) IF arg0 == "parent" SAY 'Uchwyt listera źródłowego:' arg1 SAY 'Ścieżka dostępu w listerze:' arg2 SAY 'Stan klawiszy specjalnych:' arg6 END 372 ROOT Wskazuje, że użytkownik spowodował wyświetlenie głównego katalogu urządzenia. Obsługa w programie jest następująca: CALL WAITPKT(nazwa_portu) packet arg0 arg1 arg2 arg3 arg4 arg5 arg6 = = = = = = = = GETPKT(nazwa_portu) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) CALL REPLY(packet,0) IF arg0 == "root" SAY 'Uchwyt listera źródłowego:' arg1 SAY 'Ścieżka dostępu w listerze:' arg2 SAY 'Stan klawiszy specjalnych:' arg6 END PATH Użytkownik wprowadził nową ścieżkę w listerze. Taką informację powinieneś obsługiwać według poniższego schematu: CALL WAITPKT(nazwa_portu) packet arg0 arg1 arg2 arg3 = = = = = GETPKT(nazwa_portu) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) 373 arg4 arg5 arg6 = GETARG(packet,0) = GETARG(packet,0) = GETARG(packet,0) CALL REPLY(packet,0) IF arg0 == "path" SAY 'Uchwyt listera:' arg1 SAY 'Ścieżka dostępu w listerze:' arg2 END REREAD Nastąpiło ponowne odczytanie zawartości listera. Oto jak powinna wyglądać obsługa takiego zdarzenia: CALL WAITPKT(nazwa_portu) packet arg0 arg1 arg2 arg3 arg4 arg5 arg6 = = = = = = = = GETPKT(nazwa_portu) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) CALL REPLY(packet,0) IF arg0 == "reread" SAY 'Uchwyt listera:' arg1 SAY 'Ścieżka dostępu w listerze:' arg2 END 374 ACTIVE Oznacza, że w listerze widoczny jest bufor przeznaczony na zapamiętywanie ścieżek dostępu. Obsługa tej funkcji wygląda tak: CALL WAITPKT(nazwa_portu) packet arg0 arg1 arg2 arg3 arg4 arg5 arg6 = = = = = = = = GETPKT(nazwa_portu) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) GETARG(packet,0) CALL REPLY(packet,0) IF arg0 == "active" SAY 'Uchwyt listera:' arg1 SAY 'Tytuł bufora:' arg2 SAY 'Ścieżka dostępu w listerze:' arg4 END INACTIVE Oznacza, że bufor przestał być wyświetlany w listerze. Jeżeli dodałeś do listera nazwy za pośrednictwem polecenia „LISTER ADDSTEM”, a także utworzyłeś swoje własne menu dla plików, informacja którą otrzymasz będzie nieco inna dla każdego pliku. 375 Oto znaczenia zmiennych „arg” w takiej sytuacji: - arg0 - arg1 - arg2 - arg3 - arg4 - arg5 - „menu” - uchwyt listera - nazwa pozycji - identyfikator opcji menu - „file” - dane użytkownika (patrz „LISTER ADDSTEM”). ● Porty dla śledzenia wykonywanych poleceń („DOPUS ADDTRAP”) W sytuacji włączenia śledzenia wykonywanych przez Opusa poleceń, zawartość poszczególnych zmiennych „arg” jest następująca: - arg0 - arg1 - arg2 - arg3 - arg4 - arg5 - arg7 - nazwa polecenia lub „abort” - „uchwyt” źródłowego listera - lista nazw wybranych plików - „uchwyt” docelowego listera - ścieżka źródłowa - argumenty przekazane do polecenia - ścieżka docelowa. ZAKOŃCZENIE Mamy nadzieję, że niniejszy rozdział pomoże Ci wykorzystać możliwości drzemiące w całym systemie Directory Opusa. Są one naprawdę bardzo duże. Za pomocą ARexxa możesz kontrolować wszystkie elementy programu. Zdajemy sobie sprawę, że wiele z omawianych elementów jest dość skomplikowanych, dlatego zamieściliśmy przykładowe listingi obrazujące działanie różnych funkcji. Życzymy Ci jak najlepszych efektów pracy! 376 SKOROWIDZ {d} {f} {F} {fu} {o} {O} {ou} {Qa} {QD} {QL} {Qp} {Qs} {Rd} {Rf} {RF} {Rs} {s} {v} 3DLook Active AddIcon Address Alarm Alias All And Anonymous AnsiRead AnsiRead Assign Background Base Beep CacheList Call AddLib Call OpenPort Call Reply Call WaitPkt CheckFit 223 221 222 222 222 223 223 224 225 225 225 225 224 224 224 225 223 223 270 375 238 291 267 290 231 108 290 247 300 256 337 314 267 237 315 313 370 316 246 CleanUp ClearSizes CLI Close Close CloseButtons Command Comment CommentLength Configure Confirm Copy CopyAs CPUP2C CreateFiletype CreateFileType DateStamp Debug Delete DeviceList Directory Disk DiskCopy DiskInfo DOpus Dopus AddAppicon Dopus AddTrap Dopus AddTrap Dopus Back Dopus Clear Dopus Command Dopus DesktopPopUp Dopus Error Dopus Front DOpus GetDesktop Dopus GetFiletype Dopus GetString Dopus MatchDesktop Dopus Query Background 377 256 246 256 314 318 265 368 239 366 256 267 239 240 270 248 296 240 289 240 237 105 106 247 247 269 312 323 376 324 334 324 335 328 324 335 328 329 335 336 Dopus Query Sound Dopus Read Dopus Refresh Dopus RemAppicon Dopus RemTrap Dopus Request Dopus Screen Dopus Script Dopus Send Dopus Set Dopus SetAppicon DOpus Version DopusRC DoubleClick DoubleClick DoubleClick DragNDrop Drop DropFrom DropFrom Duplicate Encrypt Find Chunk FindFile FindFiletype FinishSection FixIcons Flag Flash Font Format FreeCaches FTP close connection FTP connect fail FTP connect success FTP copy fail FTP copy success FTP error FTPAddressBook 336 330 336 321 324 332 332 339 333 336 321 334 312 255 317 370 255 371 317 372 241 241 107 241 248 256 250 316 268 338 248 255 300 300 300 300 301 301 257 FTPCD FTPCommand FTPConnect FTPCopy FTPDelete FTPQuit FTPRename FTPSetVar GetSizes Handler HexRead HexRead Hide Host Icon IconInfo IconInfo If ... Then Inactive Info Info Join Label LeaveOut Lib Lister Add Lister AddStem Lister Clear Lister ClearCache Lister Close Lister Copy Lister Empty Lister FindCache Lister Iconify Lister New Lister Query Lister Read Lister Refresh Lister Refresh Lister Reload 260 260 260 260 261 261 261 261 245 370 247 301 255 290 313 249 301 313 375 314 318 244 313 249 288 240 343 344 367 345 344 346 367 367 339 346 355 342 355 368 Lister Remove Lister Request Lister Select Lister Set Lister Wait ListUpdate LoadButtons LoadEnvironment LoadOptions LoadTheme Local Locked Log LogOff MakeDir MakeLink MakeLinkAs Match (NoCase) Match Match Bits Match Comment Match Date Match DT Group Match DT ID Match FORM Match Name Match Size Menu Menu MenuHelp Move 107 Move 243 Move To 107 MoveAs 244 NewProgress 361 NewProgress Bar 343 NewProgress File 362 NewProgress Info 363 NewProgress Name 361 NewProgress Title 363 378 356 356 366 357 367 290 265 251 251 265 314 314 289 289 242 243 243 103 103 104 104 104 104 104 103 103 104 314 318 318 107 243 107 244 361 343 362 363 361 363 None NoPassThrough Or Palette Parent Password Path Path Path Pens Planes2Fast Play Play Port Pos Position Print Print Print PrintDir Progress Progress Count Protect Quit Quotes Read Read Removed Rename Reread Reselect Result Reveal RexxMast Root Run SaveTheme Say Say Say 232 271 108 337 372 291 261 291 373 338 271 263 301 313 313 364 256 270 301 257 364 364 244 255 314 246 301 318 244 374 236 312 251 311 373 244 266 312 317 340 Say ScanDir Search Search For Search Range Select Separate Set Set Dest Set Display Set Flags Set Hide Set Labelcolour Set Lock Set Mode Set Off Set Output Set Separate Set Show Set Sort Set Source Set Toolbar SetAsBackground Shapshot Show Show Show ShowUseDatatypesFirst SmartRead Snap Sort Sound Sound Module Source StopSniffer Text Viewer TimeOut Title Toggle Toolbar 371 237 238 106 107 232 365 251 251 252 252 252 252 253 253 253 253 253 254 254 254 254 266 318 263 301 365 270 247 314 365 337 105 366 248 270 289 366 236 366 Type Unsnapshop User UserAccount UseWBInfo ViewFont Visible 341 318 291 290 269 305 366 379 380